-1- ΜΕΤΡΗΣΗ ΥΨΟΜΕΤΡΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΤΟΥ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ. Η γνώση των υψομέτρων διαφόρων σημείων μιας περιοχής είναι πολλές φορές αναγκαία για ένα δασοπόνο. Η χρησιμοποίηση φωτογραμμετρικών μεθόδων με τη βοήθεια αεροφωτογραφιών μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Βασικές προϋποθέσεις για τη χρησιμοποίηση αεροφωτογραφιών είναι : α) Τα σημεία άγνωστου υψόμετρου να είναι ορατά και να εντοπίζονται με σαφήνεια στις αεροφωτογραφίες β) Να εντοπισθούν στις αεροφωτογραφίες ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά σημεία του ανάγλυφου με γνωστό υψόμετρο. Η διαδικασία που ακολουθείται είναι η ίδια όπως στην περίπτωση υπολογισμού του ύψους αντικειμένων, με τη διαφορά ότι εδώ δεν έχουμε βάση και κορυφή αντικειμένου αλλά δύο σημεία στο έδαφος με διαφορετικό υψόμετρο. Για να βρεθεί το άγνωστο υψόμετρο του σημείου πρέπει να υπολογιστεί πρώτα η υψομετρική διαφορά μεταξύ των δύο σημείων και στη συνέχεια η τιμή της να προστεθεί ή να αφαιρεθεί από το γνωστό υψόμετρο. Ο τύπος που δίνει την υψομετρική διαφορά είναι: Δh = (H-h)*ΔΠ/Π±ΔΠ όπου Δh = η ζητούμενη υψομετρική διαφορά σε μέτρα Η = το ύψος πτήσης πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας σε μέτρα h = το γνωστό υψόμετρο σε μέτρα Π = η απόλυτη παράλλαξη του σημείου με το γνωστό υψόμετρο σε χιλ. ΔΠ = η διαφορά παράλλαξης μεταξύ των σημείων σε χιλ. ± = το πρόσημο του παρονομαστή του κλάσματος εξαρτάται από τη θέση του σημείου άγνωστου υψομέτρου και χρησιμοποιείται το πρόσημο ( - ) όταν αυτό είναι χαμηλότερα από το σημείο γνωστού υψόμετρου ενώ σε αντίθετη περίπτωση χρησιμοποιείται το πρόσημο ( + ). 8. ΚΛΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΑΓΛΥΦΟΥ. Η κλίση της επιφάνειας του ανάγλυφου είναι ένας ποσοτικός παράγοντας που επηρεάζει γενικά τις διάφορες χρήσεις γης και είναι ιδιαίτερα σημαντικός για το δασοπόνο όταν πρόκειται να προσδιορίσει την ποιότητα τόπου, την πρόσβαση της περιοχής για αναδασώσεις ή υλοτομίες, τον
υδρονομικό χαρακτήρα της περιοχής, κατά το σχεδιασμό του οδικού δικτύου, κατά την απογραφή των δασών, στις εργασίες ταξινόμησης των εδαφών, στη καταστολή των δασικών πυρκαγιών κ.λ.π. Ως κλίση μιας επιφάνειας του εδάφους ή ακριβέστερα μεταξύ δύο σημείων της επιφάνειας αυτής, ορίζεται ο λόγος της υψομετρικής διαφοράς Δh μεταξύ των δύο σημείων διά της οριζόντιας απόστασης OA μεταξύ αυτών : Κλίση = φ = τοξεφ ( ) σε μοίρες ή βαθμούς ή Κλίση % = φ = * 100 = % Χρησιμοποιώντας αεροφωτογραφίες ο υπολογισμός της κλίσης γίνεται εφαρμόζοντας φωτογραμμετρικές μεθόδους για τον προσδιορισμό της υψομετρικής διαφοράς και της οριζόντιας απόστασης. Εκτός από τις αναλυτικές μεθόδους υπάρχουν και διάφορα απλά όργανα αυτόματης μέτρησης της κλίσης, όπως μια κλίμακα που δίνει την κλίση μεταξύ δύο σημείων ανάλογα με την υψομετρική τους διαφορά και σύγχρονη εξάρτηση βέβαια από την κλίμακα των αεροφωτογραφιών.
-3- Για την εκτίμηση της κλίσης με βάση αυτή την κλίμακα υπολογίζουμε αρχικά την υψομετρική διαφορά μεταξύ των δύο σημείων με τον σφήνα παράλλαξης, κατόπιν εκλέγουμε τη γραμμή της κλίμακας των κλίσεων που αντιστοιχεί σ' αυτή την υψομετρική διαφορά και τοποθετούμε τη διαφανή κλίμακα των κλίσεων πάνω στην αεροφωτογραφία έτσι ώστε η γραμμή του μηδενός να τέμνει το ένα σημείο. Η τομή του δεύτερου σημείου με τη γραμμή της αντίστοιχης κλίμακας κλάσεων δίνει τη ζητούμενη εκατοστιαία κλίση. 9. ΒΑΘΜΟΣ ΣΥΓΚΟΜΩΣΗΣ. Οι φωτοερμηνευτές ορίζουν ως βαθμό συγκόμωσης το εκατοστιαίο ποσοστό της δασικής έκτασης που καλύπτεται από τις κατακόρυφες προβολές των ορατών κομών των δένδρων. Δηλαδή η μεγαλύτερη τιμή του βαθμού συγκόμωσης είναι 100%. Εφαρμόζεται κυρίως σε ομήλικες συστάδες ενώ για ανομήλικες υπολογίζεται μόνο μεταξύ των επικυριαρχούντων και συγκυριαρχούντων ατόμων. Ο βαθμός συγκόμωσης σχετίζεται με την επιφάνεια. Ο προσδιορισμός του είναι υποκειμενικός και έμμεσος. Έτσι μπορεί να υπάρξουν διαφορές μεταξύ φωτοερμηνευτών και ακόμη μεταξύ διαφόρων μετρήσεων του ίδιου φωτοερμηνευτή. Όλες οι μετρήσεις του βαθμού συγκόμωσης πρέπει να γίνονται με τη βοήθεια στερεοσκοπίου και στην αεροφωτογραφία όπου η περιοχή μέτρησης βρίσκεται πιο κοντά στο κέντρο της. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του βαθμού συγκόμωσης είναι : α) Με οπτική εκτίμηση χωρίς οδηγό ή κλίμακα πυκνότητας κόμης β) Με οπτική εκτίμηση με τη βοήθεια οδηγού ή κλίμακας πυκνότητας κόμης, συγκρίνοντας οπτικά μια περιοχή με οδηγούς ή διαγράμματα, που έχουν αναπτυχθεί έτσι ώστε να παρουσιάζουν διάφορα εκατοστιαία ποσοστά βαθμού συγκόμωσης. Σε κάθε διάγραμμα υπάρχουν συνήθως τρεις εναλλακτικές περιπτώσεις που παρουσιάζουν τον ίδιο βαθμό συγκόμωσης αλλά με διαφορετική διάταξη των μαύρων στιγμών.
-4- γ) Με τη φανταστική μετατόπιση και σύμπτωση των δένδρων, δ) Με τη χρησιμοποίηση δικτύου στιγμών. Γενικά πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο βαθμός συγκόμωσης υπερεκτιμάται πάνω στις αεροφωτογραφίες από ό,τι στο έδαφος.
-5-10. ΟΓΚΟΜΕΤΡΗΣΗ ΔΑΣΩΝ ΜΕ ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ. Το δασοπονικό είδος, ο βαθμός συγκόμωοης, ο βαθμός μίξης, ο αριθμός των δένδρων στη μονάδα επιφάνειας, η διάμετρος της κόμης,το ύψος των δένδρων, το ύψος των συστάδων, είναι μερικές παράμετροι που χρησιμοποιούνται κυρίως για την εκτίμηση του όγκου των δασικών συστάδων με τη βοήθεια των αεροφωτογραφιών. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ογκομέτρηση των δασών διακρίνονται σε δύο βασικές κατηγορίες, τις άμεσες που κατά την εφαρμογή τους οι μετρήσεις και οι παρατηρήσεις γίνονται αποκλειστικά και μόνο πάνω στις αεροφωτογραφίες και στις έμμεσες κατά τις οποίες γίνεται συνδυασμός παρατηρήσεων πάνω στις αεροφωτογραφίες και μετρήσεων πάνω στο έδαφος. α) Άμεσες μέθοδοι ογκομέτρησης δασών. Για την εφαρμογή των άμεσων μεθόδων ογκομέτρησης δασών χρησιμοποιούνται πρόσφατες αεροφωτογραφίες μεγάλης κλίμακας και ειδικοί φωτοπίνακες ογκομέτρησης. Οι φωτοπίνακες αυτοί πρέπει να γίνονται χωριστά για τα κωνοφόρα και τα πλατύφυλλα και είναι προτιμότερο να δίνουν τον όγκο της συστάδας για τη μονάδα επιφάνειας παρά μεμονωμένων δένδρων. Εφαρμόζοντας τις μεθόδους αυτές τοποθετούνται τυχαία δειγματοληπτικές επιφάνειες ορισμένης έκτασης, π.χ. ενός στρ. σε κλίμακα, συνήθως κυκλικές, πάνω στις αεροφωτογραφίες,που ο αριθμός τους καθορίζεται στατιστικά και μετράμε το μέσο ολικό ύψος των κυριαρχούντων και συγκυριαρχούντων δένδρων, τη συγκόμωση, τον αριθμό των δένδρων και τη φαινόμενη μέση διάμετρο της κόμης. Με βάση αυτές τις μετρήσεις και τη χρήση των φωτοπινάκων ογκομέτρησης υπολογίζεται ο ξυλώδης όγκος. Εάν δεν υπάρχουν φωτοπίνακες μπορούν να προσαρμοστούν, με συσχέτιση, συνήθεις πίνακες που υπάρχουν και να μετατραπούν σε αεροφωτοπίνακες ή να γίνουν νέοι ακολουθώντας την παρακάτω διαδικασία. Ανάλογα με την ακρίβεια και την τυπική απόκλιση του όγκου, βρίσκουμε τον αριθμό των δειγματοληπτικών επιφανειών για κάθε στρώμα
-6- Ν = όπου Ν = αριθμός δειγματοληπτικών επιφανειών S=διακύμανση Ε= αναμενόμενο σφάλμα τ = συντελεστής αξιοπιστίας Ορισμένες δειγματοληπτικές φωτοεπιφάνειες τοποθετούνται στο έδαφος, όπου μετρούνται το ύψος και η στηθιαία διάμετρος όλων των δένδρων, πάνω από μια ορισμένη διάμετρο (π.χ. 5 εκ.) και ο μορφάριθμος (Ειναι ο λόγος του όγκου ενός δένδρου προς τον όγκο ενός συγκριτικού κυλίνδρου που έχει ύψος το ίδιο με αυτό του δένδρου και διάμετρο μία απο τις διαμέτρους του κορμού του δένδρου) σε μερικά από αυτά. Στη συνέχεια υπολογίζεται ο όγκος για κάθε μια από τις δειγματοληπτικές επιφάνειες εδάφους, που σχετίζεται με τα στοιχεία που μετρήθηκαν στην αντίστοιχη φωτοεπιφάνεια πάνω στην αεροφωτογραφία. Η συσχέτιση αυτή μας δίνει τον φωτοπίνακα που εκφράζεται με μια γραμμή ( ευθεία ή καμπύλη ). Από το σημείο αυτό και μετά ο όγκος των συστάδων κατά δασοπονικό τύπο και στη μονάδα επιφάνειας, βρίσκεται με μετρήσεις που γίνονται πάνω στις αεροφωτογραφίες και ο συνολικός όγκος του δάσους από το άθροισμα των γινομένων της έκτασης κάθε τύπου επί το μέσο όγκο ή τον όγκο της μονάδας της επιφάνειας. β) Έμμεσες μέθοδοι ογκομέτρησικ δασών. Αυτές εφαρμόζονται για την εξυπηρέτηση σκοπών απογραφής ή διαχείρισης δασών όπου χρειάζονται περισσότερα στοιχεία από μόνο ογκομετρικά, όπως κλάσεις διαμέτρου, αύξηση, ποιότητα ιστάμενης ξυλείας, θνησιμότητα κ.ά. Η εφαρμογή τους γίνεται είτε με τη χρήση φωτοσημείων είτε με φωτοερμηνευτική οριογράμμηση ή οριογράφηση.
-7- Χρησιμοποιώντας φωτοσημεία τοποθετείται ένας αριθμός σημείων, που καθορίζεται στατιστικά, πάνω στην αεροφωτογραφία και ταξινομούνται σε δασοπονικούς τύπους με βάση. προκαθορισμένα κριτήρια ερμηνείας ( δασικό είδος, συγκόμωση, ύψος, κλάση όγκου κλ.π. ). Η ταξινόμηση αυτή δίνει τα εμβαδά κάθε δασοπονικού τύπου. Ορισμένος αριθμός φωτοσημείων τοποθετείται στο έδαφος όπου μετρούνται τα ογκομετρικά και υπόλοιπα στοιχεία.τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τις δειγματοληπτικές επιφάνειες ανάγονται στο σύνολο της έκτασης. Ο αριθμός των σημείων του μεταφέρονται στο έδαφος για τις δειγματοληπτικές μετρήσεις προκαθορίζεται βασισμένος σε σχεδιασμό. Χρησιμοποιώντας φωτοερμηνευτική οριογράμμηση σύρονται γραμμές στην ενεργό περιοχή των αεροφωτογραφιών, που διαχωρίζουν τα ανομοιογενή γνωρίσματα ή καταστάσεις ή μορφές χρήσης της γης και ομαδοποιούν ή ενώνουν τα ομοιογενή γνωρίσματα, ανάλογα με τα κριτήρια της φωτοερμηνείας που τίθενται σε κάθε περίπτωση. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να γίνει και η χαρτογράφηση της περιοχής που μελετάται.η δειγματοληψία στο έδαφος γίνεται σε κάθε τύπο χωριστά.