ΣΘΣΛΟ ΜΑΘΗΜΑΣΟ: ΤΔΑΣΘΚΟΘ ΠΟΡΟΘ ΣΕΥΝΘΚΗ ΤΔΡΟΛΟΓΘΑ ΕΝΟΣΗΣΑ: Η ΕΠΘΦΑΝΕΘΑΚΗ ΑΠΟΡΡΟΗ (R) ΟΝΟΜΑ ΚΑΘΗΓΗΣΗ: Θ. ΖΑΥΑΡΘΑ ΣΜΗΜΑ: Σκήκα Δηαρείξηζεο Πεξηβάιινληνο θαη Φπζηθώλ Πόξσλ ΑΓΡΘΝΘΟ
Άδεηεο Υξήζεο Σν παξφλ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ππφθεηηαη ζε άδεηεο ρξήζεο Creative Commons. Γηα εθπαηδεπηηθφ πιηθφ, φπσο εηθφλεο, πνπ ππφθεηηαη ζε άιινπ ηχπνπ άδεηαο ρξήζεο, ε άδεηα ρξήζεο αλαθέξεηαη ξεηψο.
Υξεκαηνδόηεζε Σν παξφλ εθπαηδεπηηθφ πιηθφ έρεη αλαπηπρζεί ζηα πιαίζηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ έξγνπ ηνπ δηδάζθνληα. Σν έξγν «Αλνηθηά Αθαδεκατθά Μαζήκαηα ζην Παλεπηζηήκην Παηξώλ» έρεη ρξεκαηνδνηήζεη κφλν ηε αλαδηακφξθσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ. Σν έξγν πινπνηείηαη ζην πιαίζην ηνπ Δπηρεηξεζηαθνχ Πξνγξάκκαηνο «Δθπαίδεπζε θαη Γηα Βίνπ Μάζεζε» θαη ζπγρξεκαηνδνηείηαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε (Δπξσπατθφ Κνηλσληθφ Σακείν) θαη απφ εζληθνχο πφξνπο.
Τδαηηθνί Πόξνη Σερληθή Τδξνινγία ΘΕΡΟΘΕΟ ΖΑΥΑΡΘΑ Καζεγεηήο Παλ/κίνπ Παηξψλ Δπηθνηλσλία: +30 264107-4131 Ηιεθηξνληθφ Σαρπδξνκείν: izachari@upatras.gr https://sites.google.com/site/zachariasierotheos/ Οκάδα καζήκαηνο: https://www.facebook.com/groups/oceanography.dpfp/
Η ΔΠΙΦΑΝΔΙΑΚΗ ΑΠΟΡΡΟΗ (R)
α) Οξηζκόο θαη βαζηθά θαηλόκελα 1. Με ηνλ φξν επηθαλεηαθή απνξξνή (R) αλαθεξφκαζηε ζην ηκήκα εθείλν ηνπ λεξνχ ησλ θαηαθξεκληζκάησλ πνπ κφιηο πέζεη ζηελ επηθάλεηα ηεο γεο, ξέεη επηθαλεηαθά, εηζέξρεηαη ζην πδξνγξαθηθφ ζχζηεκα, απφ ην νπνίν απάγεηαη νδεγνχκελν ηειηθά ζηε ζάιαζζα.
ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή ππάγεηαη θαη ε ππνδεξκηθή απνξξνή, δειαδή νη κηθξέο ζπλήζσο εθείλεο πνζφηεηεο λεξνχ πνπ δηαπεξλνχλ ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο θαη θηλνχληαη γηα ιίγν ζηα ηκήκαηα ηνπ εδάθνπο ππεδάθνπο, γηα λα επαλέιζνπλ πάιη ζην θσο, ζχληνκα ζπλήζσο, θαη λα εηζέιζνπλ ζην πδξνγξαθηθφ ζχζηεκα, ρσξίο λα έρνπλ θζάζεη ζηνπο ππφγεηνπο πδξνθφξνπο νξίδνληεο.
Η επηθαλεηαθή απνξξνή (R) δηαθέξεη απφ ηελ νιηθή απνξξνή (Q), δηφηη κε ηελ ηειεπηαία ελλννχκε ην λεξφ πνπ εμέξρεηαη απφ κηα ιεθάλε, αλεμάξηεηα πνηαο πξνέιεπζεο είλαη (επηθαλεηαθήο ή ππφγεηαο). Γειαδή ζηελ νιηθή απνξξνή ζπκπεξηιακβάλεηαη ηφζν ε επηθαλεηαθή (R) φζν θαη ε ππφγεηα (Ι R ).
H ππόγεηα απνξξνή (I R ) θαηά ηελ πεξίνδν ησλ πιεκκπξψλ ζπληζηά κηθξφ πνζνζηφ ηεο νιηθήο απνξξνήο (Q), ελψ θαηά ηελ μεξή πεξίνδν είλαη ην ζχλνιν ηεο νιηθήο (Q). Γειαδή: Q = R + I R
έλα πδξνινγηθφ έηνο, φηαλ δελ ππάξρεη κεηαβνιή ησλ απνζεκάησλ ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ, ε θαηείζδπζε είλαη ζρεδόλ ίζε κε ηελ ππφγεηα απνξξνή. Σν ζρεδφλ ρξεζηκνπνηείηαη δηφηη ζπλήζσο δελ θζάλεη ζηελ έμνδν ηεο ιεθάλεο φιε ε πνζφηεηα ηεο θαηείζδπζεο Θ : Έλα κέξνο εμαηκίδεηαη (Ι) απφ ηελ ειεχζεξε επηθάλεηα θαηά ηελ ππέξγεην δηαδξνκή Δλα κέξνο (ΙΙ) ρξεζηκνπνηείηαη πνηθηιφηξνπα απφ ηνλ άλζξσπν. Αλ ππνζέζνπκε φηη Θ = I R ηφηε Q = R + I Γει: ε νιηθή απνξξνή ηζνχηαη κε ην άζξνηζκα ηεο επηθαλεηαθήο ζπλ ηελ θαηείζδπζε Η επηθαλεηαθή απνξξνή, φπσο θαη ε νιηθή απνξξνή, εθθξάδνληαη ζε m 3 ή % ή mm απνξξνήο.
Με ηελ έλαξμε κηαο βξνρφπησζεο, ή ιίγν κεηά, αξρίδεη ε επηθαλεηαθή απνξξνή. ηελ αξρή κε ρακειφ ζπληειεζηή, απμαλφκελε βαζκηαία θαη ηειηθά κεηψλεηαη κέρξη κηα κεδεληθή ηηκή. Πεξαηά εδάθε θαζπζηεξνχλ ηελ εθδήισζε θαη ηε ιήμε ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο θαη ηεο δίλνπλ κηθξή νξηαθή ηηκή. Με ηα αδηαπέξαηα εδάθε ζπκβαίλεη ην αληίζεην.
Καηά ηε δηάξθεηα κηαο βξνρφπησζεο θαη κεηά απφ απηή, ζρεκαηίδνπκε ην δηάγξακκα παξνρήο (νιηθήο) ρξφλνπ (πδξφγξακκα) Μπνξνχκε λα δηαρσξίζνπκε ηα ζπζηαηηθά ηεο βξνρφπησζεο, δειαδή ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή, ηελ ππνδεξκηθή θαη ηελ ππφγεηα. Σέηνηνπ είδνπο αλαιχζεηο δίλνπλ πιεξνθνξίεο γηα ηηο πιεκκπξηθέο παξνρέο. Η αλάιπζε ηεο απνξξνήο ηελ μεξή πεξίνδν δίλεη ζηνηρεία γηα ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ πδξνθφξνπ θαη γηα ηα απνζέκαηα.
β) Παξάγνληεο πνπ ξπζκίδνπλ ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή Οη παξάγνληεο απηνί αλήθνπλ ζε δχν θαηεγνξίεο, ηνπο θιηκαηηθνχο θαη ηνπο θπζηνγξαθηθνχο. 1. ηνπο θιηκαηηθνύο αλήθνπλ: ε βξνρφπησζε πνπ επηδξά κε ηελ έληαζε, π.ρ. βξνρνπηψζεηο κεγάιεο έληαζεο επλννχλ ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή θαη ηελ θαηαλνκή ζην πδξνινγηθό έηνο. Αξαηέο βξνρνπηψζεηο επλννχλ ηελ εμαηκηζηδηαπλνή ζε βάξνο ηεο θαηείζδπζεο θαη ηεο απνξξνήο.
2. ηνπο θπζηνγξαθηθνύο αλήθνπλ: ε θιίζε ηνπ εδάθνπο, δει. φζν πην κεγάιε επλνεί ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή, ε βιάζηεζε, δει. φζν πην έληνλε ηφζν πην πνιχ κεηψλεη ηελ επηθαλεηαθή απνξξνή ην πδξνγξαθηθό δίθηπν, δει. ε χπαξμε ππθλνχ πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ δηεπθνιχλεη ηελ απνξξνή, ε θύζε ηνπ εδάθνπο-ππεδάθνπο, δει. ηα πεξαηά εδάθε έρνπλ κεγάιε θαηείζδπζε θαη κηθξή απνξξνή.
Σππηθνί ζπληειεζηέο επηθαλεηαθήο απνξξνήο ζηνλ Ειιεληθό ρώξν: Αζβεζηνιηζηθέο πεξηνρέο 0-10% Πξνζρσζηγελείο πεξηνρέο 5-20% Οθηνιηζηθέο πεξηνρέο 14-35% Φιχζρεο (κάξγεο + αξγηιηθνί ζρηζηφιηζνη) 15-40% Γξαληηηθέο πεξηνρέο 15-35% Φακκηηηθέο πεξηνρέο 15-35% Ηθαηζηεηαθά πεηξψκαηα 20-40% Μεηακνξθσκέλα πεηξψκαηα 15-45% Τπάξρνπλ θαη πεξηπηψζεηο κε απνθιείζεηο απφ απηέο ηηο ηηκέο.
γ) Μεηξήζεηο απνξξνήο Γηα θάζε ιεθάλε κπνξνχκε λα κεηξήζνπκε ηελ νιηθή απνξξνή Q. Η κέηξεζε ζηεξίδεηαη ζε κεηξήζεηο ζηηγκηαίαο παξνρήο q ηνπ θεληξηθνχ θιάδνπ ηνπ πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ, ζην ζεκείν πνπ εμέξρεηαη απφ ηε ιεθάλε. Λφγσ ηνπ φηη ε παξνρή ζπλερψο κεηαβάιιεηαη, ρξεηάδνληαη, ην δπλαηφλ ζπρλφηεξεο κεηξήζεηο. Η ζπρλφηεηα είλαη άκεζε ζπλάξηεζε ηεο αθξίβεηαο.
Παξνρή (q) ελφο θπζηθνχ ξεχκαηνο λεξνχ είλαη ν φγθνο ηνπ πγξνχ πνπ πεξλά απφ δνζείζα δηαηνκή αλά κνλάδα ρξφλνπ. q = A V φπνπ q = ε δεηνχκελε παξνρή, Α = εκβαδφλ δηαηνκήο, V = ηαρχηεηα ξνήο Μνλάδεο παξνρήο είλαη: m 3 /h ή m 3 /s ή l/s ή l/h
Η κέηξεζε ησλ παξαπάλσ ζηνηρείσλ A, V κπνξεί λα γίλεη σο εμήο: 1. Σεο δηαηνκήο Α, είλαη εχθνιε. Μεηξψληαο ην κήθνο θαη ηα βάζε ηεο, αλά θαλνληθά δηαζηήκαηα θαη ζηελ ίδηα θιίκαθα. Σν άζξνηζκα ησλ εκβαδψλ ησλ πνιπγψλσλ είλαη ην εκβαδφλ ηεο δηαηνκήο Α. Η αθξίβεηα εμαξηάηαη απφ ηελ ππθλφηεηα ησλ ζεκείσλ κέηξεζεο.
2. Σεο ηαρύηεηαο V, είλαη πην δχζθνιε, απηφ δηφηη ε ηαρχηεηα είλαη δηαθνξεηηθή ζε φια ηα ζεκεία ηεο δηαηνκήο. ην θέληξν ηεο δηαηνκήο θαη επηθαλεηαθά έρνπκε ηηο κεγαιχηεξεο ηαρχηεηεο. Η κέηξεζε γίλεηαη κε ην κπιίζθν. Δίλαη έλα φξγαλν αηξαθηνεηδέο κε έιηθα θαη ζηεξίδεηαη ζε δηαβαζκηδφκελν ζηέιερνο. Η ηαρχηεηα είλαη ζπλάξηεζε ησλ ζηξνθψλ ηνπ έιηθα ζε ζπγθεθξηκέλν ρξφλν.
Γηα ηνλ ππνινγηζκφ ηεο παξνρήο κπνξνχκε λα ρξεζηκνπνηήζνπκε ηηο εμήο κεζφδνπο: 1. Μέζνδνο κπιίζθνπ: Υσξίδνπκε ηε δηαηνκή ζε λνεηά ηεηξαγσλίδηα Α 1, Α 2,... πλήζσο γηα κηθξά ξεχκαηα ζρεκαηίδνπκε ηεηξάγσλα κε πιεπξά 10-50cm θαη γηα κεγάια 0,5-5m. ην θέληξν θαζελφο, κε ην κπιίζθν, παίξλνπκε ηε ζηηγκηαία ηαρχηεηα ξνήο. Σν άζξνηζκα ησλ κεξηθψλ παξνρψλ A 1 V 1 + A 2 V 2 + = AV = q καο δίλεη ηε ζπλνιηθή παξνρή.
2. Μέζνδνο επηπιένληνο ζώκαηνο: Δίλαη κία πξφρεηξε θαη φρη αθξηβήο κέζνδνο. Γηαιέγνπκε έλα ηκήκα ηνπ ξεχκαηνο κε ζηαζεξή δηαηνκή. ηελ αξρή ηνπ ξίρλνπκε έλα επηπιένλ ζψκα (π.ρ. θειιφ). ηε ζπλέρεηα ππνινγίδνπκε ηελ ηαρχηεηά ηνπ γηα ην δηάζηεκα πνπ δηαλχεη. Αλ V θ ε ηαρχηεηα ηνπ θειινχ, ηφηε δερφκαζηε φηη ε ηαρχηεηα ηεο ξνήο V είλαη ίζε κε: 2 V = V θ 3
3. Μέζνδνο ρεκηθή: Δίλαη κέζνδνο πνπ απαηηεί εξγαζηεξηαθή εξγαζία. Δθαξκφδεηαη θπξίσο ζε ξεχκαηα κε κεγάιε ηαρχηεηα θαη αλψκαιε θνίηε. Γειαδή, θπξίσο ζε νξεηλά ξεχκαηα. ηεξίδεηαη ζηελ εμήο αξρή: Αλ ζε έλα ζεκείν ηνπ ξεχκαηνο ξίμνπκε κηα ρεκηθή νπζία κε ζηαζεξή παξνρή θαη πάξνπκε δείγκαηα ζε κηα κηθξή απφζηαζε (50-400m) o βαζκφο αξαίσζεο ζα καο δψζεη ηελ παξνρή ηνπ ξεχκαηνο.
4. Μέζνδνο ησλ εθρεηιηζηώλ: Αξρή ηεο κεζφδνπ είλαη φηη: αλαγθάδνπκε ην ξεχκα ηνπ λεξνχ λα πεξάζεη απφ κία δηαηνκή γεσκεηξηθνχ ζρήκαηνο γλσζηψλ δηαζηάζεσλ. Οπφηε κε βάζε ηχπνπο ηεο πδξαπιηθήο θαη ην χςνο ηνπ λεξνχ βξίζθνπκε ηελ παξνρή q.
5. Μέζνδνο νγθνκεηξηθώλ δνρείσλ: Δθαξκφδεηαη γηα ξεχκαηα κηθξήο παξνρήο. Όιε ε πνζφηεηα ηνπ ξένληνο λεξνχ νδεγείηαη κέζα ζε απηά ηα δνρεία θαη κεηξάηαη ν ρξφλνο πνπ απαηηείηαη γηα λα γεκίζνπλ ή λα θηάζνπλ ζε νξηζκέλε ζηάζκε γλσζηνχ φγθνπ. Ο φγθνο ηνπ δνρείνπ δηα ηνλ αληίζηνηρν ρξφλν ζα δψζεη ηελ παξνρή.
δ) ρέζε ζηάζκεο - παξνρήο ε έλα θπζηθφ ξεχκα φηαλ αλέξρεηαη ε ζηάζκε (h) απμάλεηαη θαη ε παξνρή (q). Αλ κεηξήζνπκε έλα επξχ θάζκα ηηκψλ h θαη q, ηφηε κπνξνχκε λα δψζνπκε έλα δηάγξακκα h q δηάγξακκα ή θακπχιε ζηάζκεο-παξνρήο.
Κάζε ηέηνην δηάγξακκα ηζρχεη κφλν γηα κηα ζπγθεθξηκέλε δηαηνκή. Με ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ κεηαβάιιεηαη ε δηαηνκή ιφγσ πξφζρσζεο. Αλ δερηνχκε φηη ε δηαηνκή έρεη ζρήκα νξζνγψληνπ παξαιιεινγξάκκνπ κε πιάηνο l m, χςνο ζηάζκεο h θαη εκβαδφ Α, ηφηε: A = l h Η ηαρχηεηα ξνήο δίλεηαη απφ ηνλ ηχπν ηνπ Chezy: V = c R i Όπνπ c = ζπληειεζηήο ηξαρχηεηαο, i = πδξαπιηθή πίεζε, R = πδξαπιηθή αθηίλα lh R= δει.: 2h+l Γηαηνκή (hl) δηα ηεο βξερφκελεο πεξηκέηξνπ (2h+1)
Δθφζνλ q = A V ζα έρνπκε... q = k h 3/2 φπνπ k = κία ζηαζεξά γηα θάζε δηαηνκή Αλ γεληθεχζνπκε ην ζρήκα ηεο δηαηνκήο ηφηε ν ηχπνο γίλεηαη: q = k h n ε δηινγαξηζκηθφ ραξηί ε παξαπάλσ εμίζσζε είλαη επζεία.
ε) Τπνινγηζκόο ηνπ όγθνπ ηεο νιηθήο απνξξνήο (Q) Απφ ηελ θακπχιε ζηάζκεο-παξνρήο ή ηε καζεκαηηθή ζρέζε ζηάζκεο-παξνρήο, πεηπραίλνπκε λα κεηαηξέςνπκε ηνλ ππνινγηζκφ φγθνπ ηεο νιηθήο απνξξνήο απφ ζπλερείο ή ζπρλέο κεηξήζεηο παξνρήο, ζε κεηξήζεηο ζηάζκεο πνπ είλαη θπζηθά επθνιφηεξεο. Απηέο κπνξνχλ λα γίλνπλ κε ηε βνήζεηα: 1. ηαζκεκέηξνπ: Γει. κηαο ζηαδίαο κε ελδείμεηο αλά 1cm, 2. ηαζκεγξάθνπ: Γει. θαηαγξαθηθνχ νξγάλνπ πνπ θαηαγξάθεη ηε δηαθχκαλζε ηεο ζηάζκεο.
Έηζη ν ππνινγηζκφο ηνπ νιηθνχ φγθνπ ηνπ λεξνχ Πνπ πέξαζε απφ ηε δηαηνκή (εηεζίσο) κπνξεί λα ππνινγηζζεί κε δχν κεζφδνπο: 1. Γξακκηθή κέζνδνο: Με βάζε ην δηάγξακκα ή θακπχιε ζηάζκεοπαξνρήο, 2. Αξηζκεηηθή κέζνδνο: Με βάζε ηελ εμίζσζε κεηαμχ ζηάζκεο θαη παξνρήο.
ζη) Τπνινγηζκόο ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο (R) 1. Όπσο πξναλαθέξζεθε ζηελ νιηθή απνξξνή Q κεηέρνπλ ε επηθαλεηαθή απνξξνή R θαη ε ππφγεηα απνξξνή I R, πνπ ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο είλαη ίζε κε ηελ θαηείζδπζε Θ. Όηαλ δελ ππάξρεη απηή ε ηζφηεηα ηφηε ε δηαθνξά νθείιεηαη: - βαζηθά ζηε κεηαβνιή ησλ απνζεκάησλ (dw), - ζηελ θαηαλάισζε λεξνχ απφ ηνλ άλζξσπν, - ζηελ εμάηκηζε θαηά ηε δηαδξνκή ηνπ ζην πδξνγξαθηθφ δίθηπν (κηθξή).
Έηζη αλ: Q = R + I ± dw ε Q κπνξεί λα κεηξεζεί άκεζα, ε dw ζπλήζσο δελ ππάξρεη ή αλ ππάξρεη ππνινγίδεηαη, ε I είλαη ζρεδφλ ίζε κε ηελ I R, Άξα ε R κπνξεί λα ππνινγηζηεί: R = Q - I ± dw
2. Άιινο ηξφπνο ππνινγηζκνχ ηεο επηθαλεηαθήο απνξξνήο (R) ζηεξίδεηαη ζηελ αλάιπζε θαη παξαθνινχζεζε ησλ πδξνγξακκάησλ. Η κέζνδνο κπνξεί λα είλαη ρξνλνβφξα αιιά δίλεη ηθαλνπνηεηηθά απνηειέζκαηα.
3. Σν R κπνξεί λα ππνινγηζηεί απφ ηελ εμίζσζε ηνπ πδξνινγηθνχ ηζνδπγίνπ P = I + R + E αλ είλαη νη ππφινηπνη παξάγνληεο γλσζηνί. 4. Μπνξεί λα εθηηκεζεί απφ ηε δηαθχκαλζε ησλ κεγεζψλ P, I, Q ζε κηα ζεηξά εηψλ, παίξλνληαο ππφςε ηε ιηζνινγηθή ζχζηαζε ηνπ εδάθνπο θαη ην θαζεζηψο θαηαθξεκληζκάησλ.
δ) Εκπεηξηθνί ηύπνη ππνινγηζκνύ ηεο επηθαλεηαθήο (R) θαη ηεο νιηθήο (Q) απνξξνήο Οη εκπεηξηθνί ηχπνη ζπλδένληαη κε θιηκαηνινγηθέο ηδηνηππίεο, άξα δελ εθαξκφδνληαη πάληα. Δδψ ζα αλαθεξζνχλ θάπνηνη ηχπνη πνπ εθαξκφδνληαη ζηελ Διιάδα κε ηελ επηθχιαμε φηη ηα απνηειέζκαηά ηνπο πξέπεη λα ειέγρνληαη.
1. Σχπνο ππνινγηζκνχ ηεο R ζηεξηδφκελνο ζηα εηήζηα θαηαθξεκλίζκαηα θαη ηε κέζε θιίζε (K). KP q = 1,8 φπνπ q= l/s km 2 θαη ην απνηέιεζκα δίλεη ηνλ εηήζην φγθν ηεο R. Ο ηχπνο απηφο πξνηείλεηαη γηα πεξηνρέο φπνπ νη αζβεζηφιηζνη κεηέρνπλ θαηά πνζνζηφ κέρξη 15% ηεο επηθάλεηαο ηεο ιεθάλεο.
2. Ο ηχπνο ηνπ Coutagne γηα ηελ Q, πνπ ζηεξίδεηαη ζηα εηήζηα θαηαθξεκλίζκαηα: q = 16 P 2 φπνπ q = l/sec km 2 3. Σν Q ζε πεξηνρέο κε πςειέο ζεξκνθξαζίεο θαη πςειά θαηαθξεκλίζκαηα: q = 50,6 P 2 3,14 Ρ φπνπ q = m 3 /sec km 2
ε) ρέζεηο επηθαλεηαθήο απνξξνήο (R) θαη ύςνπο εηήζησλ θαηαθξεκληζκάησλ (P) Παξφηη δελ θαίλεηαη λα ππάξρεη ζρέζε κεηαμχ ησλ P θαη R κεξηθνί ζπγγξαθείο ππνζηεξίδνπλ φηη ππάξρεη ζρέζε γξακκηθή, ηεο κνξθήο: R = α P β Απηφ φκσο δελ θαίλεηαη λα έρεη επηβεβαησζεί.
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την 1 η έκδοση. Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Ιερόθεος Ζαχαρίας, 2015. Ιερόθεος Ζαχαρίας. «ΤΔΑΣΘΚΟΘ ΠΟΡΟΘ ΣΕΥΝΘΚΗ ΤΔΡΟΛΟΓΘΑ». Έκδοση: 1.0. Αγρίνιο 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/env117 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού, Απαγόρευση Εμπορικής Χρήσης και Όχι Παράγωγα Έργα. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: -------- «Το υλικό της παρουσίασης προέρχεται από τις πανεπιστημιακές παραδόσεις του καθηγητή Ι. Ζαχαρία. Σε εικόνες, στις οποίες δεν υπάρχει αναφορά, αποτελούν δημιουργία του διδάσκοντα».