ΧΟΛΙΚΟ ΚΛΙΜΑ: Αναηθτϊντασ τα Τλικά που Χτίηουν το χολείο των Ονείρων Μασ

ΧΟΛΙΚΟ ΚΛΙΜΑ: Αναηθτϊντασ τα Τλικά που Χτίηουν το χολείο των Ονείρων Μασ ΧΟΛ. ΕΣΟ 2012-2013 ΓΕ.Λ. ΜΟΛΑΩΝ Β ΛΤΚΕΙΟΤ

ΧΟΛΙΚΟ ΚΛΙΜΑ: Αναηθτϊντασ τα Τλικά που Χτίηουν το χολείο των Ονείρων Μασ ΜΟΛΑΩΝ Μακθτζσ που ςυνεργάςτθκαν Γκιοηζαλίηη Εςγενία Παπαδάκηρ Παναγιώηηρ Σεϊηανάκηρ Νικόλαορ Σηαθάκηρ Αλέξανδπορ Τπαϊθόπορ Απιζηείδηρ Ποςλάκη Χπςζάνθη Ποςλάκη Αδαμανηία Σςπμαλή Γεωπγία Τζιπιγώηη Μάπθα Χπήζηος Παναγιώηα Γεπακάπη Πολςξένη Λαμππάκος Ζαθειπία Μανωλάκορ Παναγιώηηρ Μασαίπαρ Νικόλαορ Σπςπιδάκος Σηαςπούλα 1

Ρεριεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 2 ΕΙΑΓΩΓΗ... 3 ΘΕΩΡΗΣΙΚΟ ΤΠΟΒΑΘΡΟ... 4 Σι είναι το ςχολικό κλίμα;... 4 Ποιοι παράγοντεσ απαρτίηουν το ςχολικό κλίμα;... 5 Διοίκθςθ Ολικισ Ποιότθτασ... 8 ΕΡΕΤΝΗΣΙΚΟΙ ΣΟΧΟΙ... 10 ΜΕΘΟΔΟ... 11 ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΗ ΕΡΕΤΝΑ... 12 Α. χετικά με τον εξωτερικό χϊρο... 12 Β. χετικά με τον εςωτερικό χϊρο... 17 Γ. χετικά με τισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ... 18 Δ. Επίςκεψθ ςε Ειδικό χολείο... 20 Ε. υνεντεφξεισ από τισ Διευκφντριεσ... 21 ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΑΕΙ... 22 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕ... 24 ΠΑΡΑΘΕΜΑ... 25 ΡΕΙΛΗΨΗ Η παροφςα εργαςία ςυντάχκθκε ςτα πλαίςια του μακιματοσ τθσ ερευνθτικισ Εργαςίασ. Στόχοσ τθσ ιταν θ κεωρθτικι εναςχόλθςθ με το ςχολικό κλίμα, αλλά και θ αξιοποίθςθ ερευνθτικϊν μεκόδων ςυλλογισ υλικοφ προσ επεξεργαςία, προκειμζνου να διαπιςτωκεί ποιο είναι το ςχολικό κλίμα που επικρατεί ςτο δικό μασ ςχολείο. Με βάςθ τα δεδομζνα τθσ ζρευνάσ μασ, οδθγθκικαμε ςε ςυμπεράςματα και προτάςεισ βελτίωςθσ του ςχολείου μασ. 2

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το κζμα τθσ εργαςίασ μασ αφορά το ςχολικό κλίμα ωσ παράγοντα που ςυμβάλλει ςτθν αποτελεςματικότθτα του ςχολείου. Γενικά, το κλίμα είναι για ζνα κοινωνικό οργανιςμό ό,τι θ προςωπικότθτα για τον άνκρωπο. Ριο ςυγκεκριμζνα, το ςχολικό κλίμα - ζνασ από τουσ πιο ςθμαντικοφσ παράγοντεσ που ςυμβάλλουν ςτθν παραγωγικότθτα και αποτελεςματικότθτα τθσ ςχολικισ μονάδασ. Tο ςχολικό κλίμα μπορεί να ζχει επίδραςθ ςτθν παραγωγικότθτα, αλλά και ςτθν επιτυχία εκπαιδευτικϊν και μακθτϊν μιασ και είναι ςαφζσ ότι θ ατμόςφαιρα ςτθν οποία εργάηεται ζνα πρόςωπο επθρεάηει τθν ποιότθτα τθσ εργαςίασ που επιτελεί. Η εναςχόλθςι μασ λοιπόν με αυτό προζκυψε από τθ ςθμαςία του για τθ ςχολικι μασ ηωι, και θ διάκεςι μασ να τθ βελτιϊςουμε. Τα ερωτιματα που μασ προβλθμάτιςαν αφοροφςαν τουσ παράγοντεσ που το αποτελοφν, και τισ μεκόδουσ που κα ζπρεπε να χρθςιμοποιιςουμε προκειμζνου να ζχει αξιοπιςτία ζρευνά μασ. Χρθςιμοποιιςαμε λοιπόν τθ βιβλιογραφία και το διαδίκτυο για να επεξεργαςτοφμε κεωρθτικά το κζμα, αλλά και τα ερωτθματολόγια, τθ ςυνζντευξθ και τθν επίςκεψθ ςε ζνα άλλο ςχολείο προκειμζνου να καταγράψουμε τθν υπάρχουςα κατάςταςθ και να προβοφμε ςε ςυγκρίςεισ. 3

ΘΕΩΗΤΙΚΟ ΥΡΟΒΑΘΟ Τι είναι το ςχολικό κλίμα; Τισ τελευταίεσ δεκαετίεσ ζχει απαςχολιςει ιδιαίτερα τισ ςχολικζσ μονάδεσ θ ζννοια του ςχολικοφ κλίματοσ και το κατά πόςο αυτό ςυμβάλλει ςτισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ που αναπτφςςονται μζςα ςτο χϊρο του ςχολείου. Με άλλα λόγια, το ςχολικό κλίμα είναι το ςφνολο των δυναμικϊν αλλθλεπιδράςεων μεταξφ των ψυχολογικϊν, ακαδθμαϊκϊν και φυςικϊν παραμζτρων του ςχολικοφ περιβάλλοντοσ και επθρεάηει ςε μεγάλο βακμό τθν ψυχικι διάκεςθ των εκπαιδευτικϊν για τθν εκτζλεςθ του εκπαιδευτικοφ τουσ ζργου (ψυχολογικό κλίμα) τον ενκουςιαςμό των εκπαιδευτικϊν για το εκπαιδευτικό και το διδακτικό τουσ ζργο (ςυναιςκιματα, ςτάςεισ), τθν παραγωγικότθτα των εκπαιδευτικϊν (διεκπεραίωςθ ςυγκεκριμζνθσ εργαςίασ ςε κακοριςμζνο χρόνο), τθν επίτευξθ των ςτόχων τουσ κατά τρόπο αποτελεςματικό και γενικά τθν όλθ απόδοςθ ςτο εκπαιδευτικό τουσ ζργο Από τθ μεριά των μακθτϊν, θ ςχετικά διαρκισ ποιότθτα του ςχολικοφ περιβάλλοντοσ, όπωσ βιϊνεται αυτοφσ επθρεάηει τθ ςυμπεριφορά τουσ. Τελικϊσ, βγικε το ςυμπζραςμα ότι το ςχολικό κλίμα αποτελεί τθν ιδιαίτερθ ταυτότθτα τθσ κάκε ςχολικισ μονάδασ και παίηει κακοριςτικό ρόλο όχι μόνο ςτθν κοινωνικι αλλά και τθ ςυναιςκθματικι ανάπτυξθ των μακθτϊν, ενϊ παράλλθλα επθρεάηει και τθν επίδοςι τουσ, κακϊσ θ ζννοιά του είναι αλλθλζνδετθ με το κλίμα τθσ τάξθσ. Κάκε ςχολείο ζχει τθν υποχρζωςθ να εντάςςει ομαλά τουσ μακθτζσ και να δθμιουργεί για αυτοφσ περιβάλλον μάκθςθσ, χαράσ και δθμιουργίασ. Αυτό το επιτυγχάνει με ζνα υγιζσ ςχολικό κλίμα. Μζςα από αυτό διαφυλάςςει τθν ακεραιότθτά του ςτα ακαδθμαϊκά προγράμματα και προςτατεφει τουσ εκπαιδευτικοφσ από αδικαιολόγθτθ πίεςθ που τουσ οδθγεί ςτο να μθν ευχαριςτιοφνται το ζργο τουσ. Ιδιαίτερα ςιμερα που τα ςχολεία είναι πολυπολιτιςμικά και ιδιαηόντωσ απαιτθτικά πρζπει να δοκεί προςοχι ςτθν αφξθςθ τθσ ικανοποίθςθσ που απολαμβάνουν οι εκπαιδευτικοί. Το κετικό ςχολικό κλίμα αςκεί κακοριςτικι επίδραςθ τόςο ςτουσ μακθτζσ όςο και ςτουσ κακθγθτζσ. Στουσ μακθτζσ προςφζρει ευεξία, μειϊνει τα ςυναιςκθματικά τουσ προβλιματα και τα προβλιματα ςυμπεριφοράσ που τυχόν προκφπτουν. Καλλιεργεί το ςεβαςμό, τθν προςοχι και τθν αμοιβαία κατανόθςθ ςτισ ςχζςεισ τουσ με τουσ κακθγθτζσ, αυξάνει τθν εμπιςτοςφνθ τουσ και το αίςκθμα ότι ανικουν ςτο ςχολείο, προςφζροντασ ιςότθτα ευκαιριϊν ςε όλουσ ανεξάρτθτα από τθν κοινωνικο-οικονομικι τουσ κατάςταςθ. Με αυτιν τθν ζννοια το υγιζσ ςχολικό κλίμα 4

εξαςφαλίηει τισ προχποκζςεισ που απαιτοφνται για να προςθλωκοφν οι μακθτζσ ςτουσ ςτόχουσ τουσ. Ροιοι παράγοντεσ απαρτίηουν το ςχολικό κλίμα; Βεβαίωσ είναι πολλοί οι παράγοντεσ που ςυντελοφν ςτθ διαμόρφωςθ του εκάςτοτε ςχολικοφ κλίματοσ, και μάλιςτα κάποιεσ φορζσ λειτουργοφν ωσ τροχοπζδθ ςτθ ςχολικι αποτελεςματικότθτα. Βαςικό ρόλο κατζχουν οι εξωγενείσ παράγοντεσ. Η φτϊχεια, θ ετερογζνεια μακθτϊν ι εκπαιδευτικϊν δθμιουργοφν εντάςεισ και ςυνεπϊσ προβλιματα ςτθ ςυνεργαςία. Εξίςου βαςικό ρόλο ζχει τθ ίδια θ ςχολική μονάδα. Ρρζπει να διακρίνεται από ζνα όραμα και μια διαδικαςία ςταδιακισ βελτίωςθσ που να κινθτοποιεί όλθ τθν κοινότθτά του (διοίκθςθ, εκπαιδευτικοφσ, μακθτζσ). Τον πιο ςθμαντικό ρόλο τον κατζχει ο διευθυντήσ. Αυτόσ είναι ο επαγγελματικόσ πυλϊνασ που είναι ςε κζςθ να ςυλλάβει ζνα όραμα, και να κινθτοποιιςει τθν ομάδα του, εκπαιδευτικοφσ και μακθτζσ, προσ αυτό. Είναι ο πρϊτοσ που δθμιουργεί ςυνκικεσ βοικειασ και ςτιριξθσ για να βάλει τθν παιδαγωγικι ομάδα ςε διαδικαςία αλλαγισ. Ο ίδιοσ πρζπει να είναι άτομο με γνϊςεισ, άρτια διοικθτικι κατάρτιςθ, ιςχυρι προςωπικότθτα, πείρα, ικανότθτα αντίλθψθσ του περιβάλλοντοσ, ικανότθτα προςαρμογισ, κζλθςθ, επιμονι, τόλμθ, πεικϊ, διορατικότθτα, παρατθρθτικότθτα και ταχφτθτα. Η κζςθ του απαιτεί να αναλαμβάνει ευκφνεσ και πρωτοβουλίεσ, να ζχει ελαςτικότθτα ςκζψθσ, να είναι ευζλικτοσ και ανοιχτόσ ςε ιδζεσ. Χρειάηεται να αςκεί αντικειμενικι με τρόπο διακριτικό και να επαινεί δθμοςίωσ τισ προςπάκειεσ των ςυναδζλφων του προκειμζνου να γίνεται ςαφζςτεροσ ο κοινόσ ςτόχοσ. Βαςικά του εφόδια είναι ο ςεβαςμόσ και οι γνϊςεισ ανκρϊπινθσ ψυχολογίασ ο χειριςμόσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ με το ςωςτό τρόπο αποτελεί ξεχωριςτό επιςτθμονικό αντικείμενο. Επιπλζον πρζπει να εκφράηει τθν αγάπθ, τθν ειλικρίνεια, το ενδιαφζρον και το ςεβαςμό του ςτθν προςωπικότθτα του κακενόσ δεςμεφοντασ ζτςι τουσ μακθτζσ να ςυνεργαςτοφν, και επιτυγχάνοντασ με αυτόν τον τρόπο αμφίδρομθ επικοινωνία που εξαςφαλίηει τθ διαμόρφωςθ κετικοφ ςχολικοφ κλίματοσ. Ρζραν όμωσ του διευκυντι κάκε άτομο που απαρτίηει τθ ςχολικι μονάδα πρζπει να διακρίνεται για το ικοσ, τθν ειλικρίνεια, τθν ευαιςκθςία και τθν αξιοπρζπειά του. Μόνο με αυτιν τθν προχπόκεςθ κάκε μονάδα γίνεται ικανι να εκτιμιςει τθ ςυνολικι προςπάκεια για ζνα ενιαίο αποτζλεςμα. Πςον αφορά ςτουσ εκπαιδευτικοφσ, αυτοί οφείλουν να επιδεικνφουν ςυγκεκριμζνθ ςυμπεριφορά τόςο απζναντι ςτουσ μακθτζσ. Ρρζπει να καλλιεργοφν καλζσ διαπροςωπικζσ ςχζςεισ, να ζχουν υψθλζσ προςδοκίεσ από τουσ μακθτζσ τουσ, να αξιολογοφν τον κάκε μακθτι ανάλογα με τισ δυνάμεισ του, και να προωκοφν τθν ομαδικότθτα και τθ ςυνεργαςία. Είναι αναγκαίο ο δάςκαλοσ να λειτουργεί υποςτθρικτικά ςτθ διαδικαςία μάκθςθσ, ϊςτε ο μακθτισ να κακ- 5

οδθγείται ςτο μακθςιακό αντικείμενο. Η επιμονι και θ υπομονι των εκπαιδευτικϊν τουσ βοθκάει να υποςτθρίηουν τουσ αδφναμουσ μακθτζσ. Εφόςον μάλιςτα ο ςτόχοσ δεν αφορά μόνο το γνωςτικό επίπεδο των μακθτϊν αλλά και τθ ςυναιςκθματικι τουσ ιςορροπία, οι εκπαιδευτικοί χρειάηεται να αφιερϊνουν λίγο χρόνο από κάκε μάκθμα ςτο να ςυηθτοφν με τουσ μακθτζσ τουσ. Δεν πρζπει να τουσ παρζχουν υπζρμετρθ ελευκερία αλλά οφτε και να τουσ καταπιζηουν, αλλά οι εκπαιδευτικοί κάκε φορά να βρίςκουν μια ιςορροπία ανάμεςα ςτθν αγάπθ και τθν πεικαρχία ανακζτοντασ ευκφνεσ ςτουσ μακθτζσ τουσ. Για να βελτιωκεί το ςχολικό κλίμα και θ επικοινωνία είναι βαςικό να υπάρχει ςυνεργαςία ανάμεςα ςτουσ εκπαιδευτικοφσ και τθ διοίκθςθ τθσ εκπαιδευτικισ μονάδασ. Οι εκπαιδευτικοί πρζπει να είναι ευκείσ και διαλλακτικοί κατά τθ ςυνεργαςία τουσ, ενϊ ταυτόχρονα ο διευκυντισ να ςζβεται τον επαγγελματιςμό τουσ δίνοντασ τουσ κίνθτρα και περικϊρια πρωτοβουλιϊν. Σε αυτό το πλαίςιο κρίνεται ςθμαντικι θ διάκεςθ των εκπαιδευτικϊν να βελτιϊνονται, να βλζπουν κετικά τθν αξιολόγθςθ και τθν επιμόρφωςι τουσ. Επιπλζον θ ςφνταξθ άρτιων αναλυτικϊν προγραμμάτων μπορεί να βοθκιςει τουσ εκπαιδευτικοφσ ϊςτε να είναι κατάλλθλα καταρτιςμζνοι για να ανταποκρικοφν ςτισ απαιτιςεισ του πολφμορφου μακθςιακοφ δυναμικοφ. Με δεδομζνο ότι ο ςτόχοσ του ςχολείου ωσ κεςμοφ είναι θ δθμιουργία ολοκλθρωμζνων προςωπικοτιτων που να διζπονται από αξίεσ ακλόνθτεσ, και να διακρίνονται για τθν κριτικι ικανότθτα και ςυναιςκθματικι ιςορροπία τουσ, κρίνεται αναγκαία θ ςυνεργαςία των εκπαιδευτικϊν με τισ οικογζνειεσ των μακθτϊν. Οι αντιλιψεισ που διαμορφϊνουν οι μακθτζσ ςτθν οικογζνειά τουσ για τον ρόλο του ςχολείου αποτελοφν κακοριςτικό παράγοντα τθσ ςυμπεριφοράσ τουσ και τθσ διάκεςθσ με τθν οποία ειςζρχονται ςτθ μακθςιακι διαδικαςία. Το εκπαιδευτικό ζργο, για παράδειγμα, παρακωλφεται όταν καλλιεργείται ςτο μακθτι θ άποψθ ότι θ αποτελεςματικι μάκθςθ είναι δυνατό να προζρχεται μόνο από παράγοντεσ που δρουν ζξω από το ςχολείο, όπωσ ζνα φροντιςτιριο. Σε αυτιν τθν περίπτωςθ οι μακθτζσ δυςκολεφονται να διακρίνουν ποια είναι θ κζςθ τουσ ςε ζναν κεςμό που μοιάηει να μθ λειτουργεί αποτελεςματικά. Ππωσ είναι φυςικό θ υπονόμευςθ του εκπαιδευτικοφ ζργου καταλιγει ςε βάροσ των ίδιων των μακθτϊν, οι οποίοι λόγω αδιαμόρφωτθσ προςωπικισ ςτάςθσ αντιδροφν ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία χωρίσ κριτιριο. Στα πλαίςια λοιπόν μιασ τζτοιασ ςυνεργαςίασ είναι ςθμαντικό να προςκαλοφνται οι γονείσ ςτο ςχολείο ςε τακτά χρονικά διαςτιματα προκειμζνου να ενθμερϊνονται ςυνεχϊσ ςχετικά με το τι ςυμβαίνει ςτο ςχολείο αλλά και για τθν πρόοδο των παιδιϊν τουσ. Με αυτόν τον τρόπο ανοίγει το ςχολείο και ςτθν τοπικι κοινωνία. Επίςθσ θ εμπλοκι του ςχολείου ςε δράςεισ ωσ μεμονωμζνου φορζα είτε ςε ςυνεργαςία με άλλουσ φορείσ, και θ υλοποίθςθ ςχολικϊν προγραμμάτων 6

ενιςχφουν και αποτελοφν δείγμα κετικοφ ςχολικοφ κλίματοσ, κακϊσ προάγουν τθν ομαδικότθτα, τθ ςυνεργαςία και τθν επικοινωνία. Άλλωςτε το απτό αποτζλεςμα τζτοιων ενεργειϊν τονϊνει τθν αυτοπεποίκθςθ των μακθτϊν, και τουσ βοθκάει να βελτιϊςουν τθν εικόνα τουσ απζναντι ςτουσ ςυμμακθτζσ και τουσ κακθγθτζσ τουσ. Συμπεραςματικά, το ςφγχρονο ςχολείο κα πρζπει να δθμιουργεί ζνα κλίμα αιςιοδοξίασ και υψθλϊν προςδοκιϊν. Με βάςθ το δεδομζνο ότι κάκε ςχολείο ζχει τα δικά του χαρακτθριςτικά και είναι ενςωματωμζνο ςε μια ευρφτερθ κοινότθτα, όλα τα παραπάνω πρζπει να προςαρμόηονται με βάςθ τισ ιδιαίτερεσ απαιτιςεισ και ανάγκεσ. Ζτςι θ ςχολικι τάξθ κα μπορεί να είναι χϊροσ που ενιςχφεται θ πρόοδοσ και θ εξζλιξθ. Θα μπορεί να υπάρχει αμοιβαία και γνιςια επικοινωνία που κα βαςίηεται ςτθν ειλικρίνεια, τθν κατανόθςθ, τον αλλθλοςεβαςμό, τθν ευαιςκθςία και τθν εμπιςτοςφνθ. Με γνϊμονα αυτά τα χαρακτθριςτικά και τθ κετικι διάκεςθ και κζλθςθ για ςυμμετοχι και προςφορά, δραςτθριοποίθςθ, ενεργθτικότθτα από όλεσ τισ πλευρζσ, είναι δυνατό να εξαςφαλιςτεί κετικό και εποικοδομθτικό ςφςτθμα επικοινωνίασ ςτο ςχολείο, που κα προάγει τισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ και τθ ςυνεργαςία. Από όλα όςα αναφζρκθκαν μποροφμε να ςυμπεράνουμε πωσ θ αποτελεςματικι επικοινωνία και θ αγαςτι ςυνεργαςία ςτο ςχολείο μεταξφ όλων όςων ςυμμετζχουν ςτθν εκπαιδευτικι διαδικαςία αποτελοφν ςτοιχεία απαραίτθτα για τθν αποδοτικι ςυνεργαςία τθσ ςχολικισ μονάδασ. Ζτςι, ενκαρρφνεται ο διάλογοσ, εντοπίηονται λφςεισ, αποφεφγονται λάκθ και βελτιϊνονται οι διαπροςωπικζσ ςχζςεισ. Για τουσ λόγουσ αυτοφσ το ςχολείο πρζπει να είναι «τόποσ» ςυνεργαςίασ, επικοινωνίασ, ςυναναςτροφισ, ομαδικισ εργαςίασ και ενεργοφ ςυμμετοχισ. Ππωσ ζχει δθλϊςει ο πρϊθν υπουργόσ Ραιδείασ, κφριοσ Στυλιανίδθσ, «το ςχολείο του 21 ου αιϊνα δεν είναι απλϊσ ζνα κτιριο. Είναι μια ιδζα γφρω από τθν οποία εκτείνεται όλο το ςφςτθμα εκπαίδευςθσ. Είναι οι καταρτιςμζνοι εκπαιδευτικοί, οι άνκρωποι που βλζπουν το επάγγελμά τουσ ωσ λειτοφργθμα, είναι τα υψθλοφ επιπζδου αναλυτικά προγράμματα, τα ποιοτικά βιβλία. Είναι όλθ θ διαδικαςία, θ οποία φιλοδοξεί να παραγάγει ανκρϊπουσ ζτοιμουσ να ανταποκρικοφν ςτισ προκλιςεισ τθσ εποχισ, ςτα κελεφςματα του αφριο.». Εκτόσ όμωσ από τον ανκρϊπινο παράγοντα ςθμαντικό ρόλο ζχει θ παράμετροσ του χώρου, τόςο του εξωτερικοφ όςο και των τάξεων, ςτον οποίο λαμβάνει χϊρα θ εκπαιδευτικι διαδικαςία. Σφμφωνα με ςφγχρονεσ ψυχολογικζσ κεωρίεσ ερμθνείασ τθσ ανάπτυξθσ, το περιβάλλον κεωρείται ότι επιδρά ςτισ διεργαςίεσ απόκτθςθσ δεξιοτιτων, ςτθ διαμόρφωςθ τθσ ςυμπεριφοράσ και γενικά ςτθ διαδικαςία ωρίμανςθσ του παιδιοφ. 7

Οι υπαίκριοι ςχολικοί χϊροι αποτελοφν ειδικι κατθγορία ανοικτϊν χϊρων τθσ πόλθσ με ενδιαφζρον για τουσ μακθτζσ και τουσ νζουσ, και κατά ςυνζπεια και τθν τοπικι κοινωνία. Οι υπαίκριοι ςχολικοί χϊροι διατίκενται ςυχνά για τθν ανάλθψθ πρωτοβουλιϊν που αφοροφν περιςςότερεσ αλλαγζσ ςτο ςχολείο με ςτόχο ζνα βιϊςιμο ςχολείο. Το προαφλιο του ςχολείου αποτελεί το χϊρο ςυναναςτροφισ των μακθτϊν, και για αυτό θ αιςκθτικι του επθρεάηει τθν αυτοεικόνασ του παιδιοφ. Τθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων, τθν απόκτθςθ γνϊςεων. Το εκπαιδευτικό υλικό «Υπαίκριοσ ςχολικόσ χϊροσ: εργαλείο αγωγισ και εκπαίδευςθσ» αποτελεί ζναν οδθγό για τον παιδαγωγικό ςχεδιαςμό και τθν εκαπιδευτικι αξιοποίθςθ του υπαίκριου ςχολικοφ χϊρου με ςτόχο εκτόσ από τθν ενεργοποίθςθ τθσ ςχολικισ κοινότθτασ ςτθν αιςκθτικι και λειτουργικι αναβάκμιςι του. Με αυτιν τθν ζννοια ζχει τθ δυνατότθτα να ςυμβάλει ςτθν υιοκζτθςθ ςφγχρονων μεκόδων βιωματικισ μάκθςθσ με αξιοποίθςθ τθν ομαδοςυνεργατικισ και ςυνεργατικισ διδαςκαλίασ. Η αίςκθςθ του χϊρου μζςα από πρακτικζσ εμπειρίεσ ςτον χϊρο τθσ αυλισ και τα κοινωνικά μθνφματα που μεταφζρει θ οργάνωςι του, ςυμβάλλει ςτθ διαμόρφωςθ τθσ προςωπικισ ταυτότθτασ του παιδιοφ και του πρίςματοσ μζςα από το οποίο αργότερα κα αναγνωρίηει, κα κρίνει, κα δθμιουργεί και κα χειρίηεται το υλικό περιβάλλον. Ο χϊροσ τθσ αυλισ δθμιουργεί προχποκζςεισ εξοικείωςθσ του παιδιοφ και γενικά ενιςχφει το αίςκθμα επιβεβαίωςθσ και αυτοεκτίμθςθσ. Διοίκθςθ Ολικισ Ροιότθτασ Η κεωρία που ονομάηεται Διοίκηςη Ολικήσ Ποιότητασ ςτθν εκπαίδευςθ αναφζρεται ςτον τρόπο διοίκθςθσ τθσ ςχολικισ μονάδασ, και τθν αντιμετωπίηει ωσ ςφςτθμα. Σφμφωνα με αυτιν, θ παρζμβαςθ ςε μία παράμετρο του ςυςτιματοσ μπορεί να επθρεάςει το ςφνολο και το αποτζλεςμα τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ. Ζλλθνεσ και ξζνοι μελετθτζσ ςυγκλίνουν ςε ζντεκα πολφ ςθμαντικοφσ παράγοντεσ που οδθγοφν ςτθν ολικι ποιότθτα και κατ επζκταςθ ςτθν αποτελεςματικότθτα τθσ ςχολικισ μονάδασ. Αυτοί είναι: Χαριςματικι εκπαιδευτικι θγεςία Υψθλζσ προςδοκίεσ Συμπεριφορά εκπαιδευτικϊν Επιμόρφωςθ εκπαιδευτικϊν 8

Μζκοδοι διδαςκαλίασ Σχολικό κλίμα ςχολικι κουλτοφρα Κατάλλθλθ υλικοτεχνικι υποδομι Καλά αναλυτικά προγράμματα Μζτρθςθ και αξιολόγθςθ τθσ επίδοςθσ Συνεργαςία και ενεργόσ ςυμμετοχι των γονζων και τθσ κοινότθτασ ςτο ζργο του ςχολείου Αποκεντρωτικό εκπαιδευτικό ςφςτθμα Οικονομικι αυτοτζλεια τθσ ςχολικισ μονάδασ Κατά ςυνζπεια μποροφμε να βγάλουμε το ςυμπζραςμα ότι οι πολλζσ ζννοιεσ που απαρτίηουν και ςυμβάλλουν ςτθ διαμόρφωςθ τθσ ςχολικισ μονάδασ είναι ςυνδεδεμζνεσ κατά τζτοιον τρόπο ϊςτε να τθσ δίνουν μία ςυγκεκριμζνθ ταυτότθτα μορφι. Με τθν παρζμβαςι μασ όμωσ ςε κάποια από αυτά τα ςτοιχεία θ μορφι και θ ταυτότθτα τθσ ςχολικισ μονάδασ και κατ επζκταςθ τθσ ηωισ ςε αυτό αλλάηει. Μπορεί να αποδιοργανωκεί εντελϊσ αν οι παρεμβάςεισ αυτζσ δεν γίνουν με κριτιριο τθ βελτίωςθ, είναι όμωσ δυνατό να φτάςουμε ςε αποτζλεςμα περιςςότερο ελκυςτικό και άρα πιο δθμιουργικό. 9

ΕΕΥΝΗΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ Ζχοντασ υπ όψιν μασ το κεωρθτικό υλικό που αναφζρεται ςτο ςχολικό κλίμα, κελιςαμε να διερευνιςουμε τισ παραμζτρουσ του ςτθ δικι μασ ςχολικι μονάδα προκειμζνου να οδθγθκοφμε ςε ςυγκεκριμζνεσ προτάςεισ που μποροφν να βελτιϊςουν τθ ςχολικι μασ ηωι. Θζςαμε λοιπόν ωσ ςτόχουσ τθσ ζρευνάσ μασ: Να μάκουμε ποιο ςχολείο μποροφμε να ονειρευόμαςτε, Να αποκτιςουμε κριτιριο άποψθ ςχετικά με τα ηθτιματα που αφοροφν ςτθ ςχολικι ηωι, Να καταγράψουμε το ςχολικό κλίμα που επικρατεί ςτο ςχολείο μασ, εξετάηοντασ τόςο τισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ όςο και τον χϊρο, Να ςυγκρίνουμε τθ δικι μασ περίπτωςθ με άλλα ςχολεία, ϊςτε να αποκτιςουμε περιςςότερα κριτιρια ερμθνείασ των ςυνκθκϊν που επικρατοφν ςτο δικό μασ ςχολείο, Να προτείνουμε τρόπουσ βελτίωςθσ τόςο ςτο επίπεδο τθσ κακθμερινισ ςυναναςτροφισ και ςυνεργαςίασ, όςο και ςε επίπεδο τάξεων και προαυλίου. 10

ΜΕΘΟΔΟΣ Οι μζκοδοι που αξιοποιικθκαν για τθ ςυλλογι του υλικοφ ιταν εναρμονιςμζνοι με το είδοσ των ςτόχων που τζκθκαν. Ριο ςυγκεκριμζνα, προκειμζνου να αςχολθκοφμε κεωρθτικά με το ςχολικό κλίμα και τισ παραμζτρουσ του χρειάςτθκε να αναηθτιςουμε ςτοιχεία από τθ βιβλιογραφία και το διαδίκτυο. Με βάςθ τισ πλθροφορίεσ που εντοπίςαμε κεωριςαμε ότι θ καταγραφι των παραμζτρων του δικοφ μασ ςχολείου μποροφςε να γίνει με αξιοπιςτία και εγκυρότθτα μόνο με τθν αξιοποίθςθ των ερωτθματολογίων. Με αυτόν τον τρόπο κα μποροφςε να καταγραφεί θ άποψθ των μακθτϊν για το ςχολείο τουσ, θ οπτικι γωνία των κακθγθτϊν, αλλά και οι επικυμίεσ όλων για βελτίωςθ. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι θ εξαςφάλιςθ τθσ ανωνυμίασ ςτθ ςυμπλιρωςθ των ερωτθματολογίων υπιρξε ζνα από τα βαςικότερα ηθτιματα. Λόγω του είδουσ των ερωτιςεων και τθσ διακριτικότθτασ που ζπρεπε να τθρθκεί, τα ερωτθματολόγια που αφοροφςαν τισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ ςυμπλθρϊκθκαν θλεκτρονικά. Επίςθσ θ χριςθ τθσ ςυνζντευξθσ ωσ μεκόδου κρίκθκε ςκόπιμθ ςτθν περίπτωςθ των διευκυντριϊν των δφο ςχολείων από τα οποία πιραμε ςτοιχεία. Με αυτόν τον τρόπο κεωριςαμε ότι με πιο ξεκάκαρο τρόπο κα μποροφςαμε να διακρίνουμε το «όραμα» κάκε ςχολείου. Στα πλαίςια τθσ ςφγκριςθσ τθσ δικισ μασ περίπτωςθσ με ζνα άλλο ςχολείο επιδιϊξαμε να επιςκεφκοφμε το Ειδικό Σχολείο Ρακίων, όπου μασ υποδζχκθκαν κερμά και μάλιςτα με πολφ ενδιαφζρον για το αντικείμενο τθσ εργαςίασ μασ. Θεωριςαμε λοιπόν ότι οι ανάγκεσ που δθμιουργικθκαν από τθ ςτοχοκεςία αυτισ τθσ ζρευνασ κα μποροφςαν να καλυφκοφν αποτελεςματικότερα μόνο με τον καταμεριςμό των εργαςιϊν ςε ομάδεσ. Για τον λόγο αυτό ςχθματίςαμε τρεισ πενταμελείσ ομάδεσ, ςτισ οποίεσ ανατζκθκαν αντιςτοίχωσ τα κζματα: α) των ανκρωπίνων ςχζςεων ωσ παράγοντα ςχολικοφ κλίματοσ, β) του εςωτερικοφ χϊρου του ςχολείου ωσ παράγοντα που επθρεάηει τθ μακθςιακι διαδικαςία, και γ) του υπαίκριου ςχολικοφ χϊρου ωσ περιβάλλοντοσ ςτο οποίο διαμορφϊνονται εξίςου οι ανκρϊπινεσ ςχζςεισ. 11

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΗ ΕΡΕΤΝΑ Α. Σχετικά με τον εξωτερικό χϊρο ρωτιςαμε τουσ ςυμμακθτζσ μασ τα παρακάτω, και πιραμε απαντιςεισ όπωσ φαίνονται ςτα αντίςτοιχα διαγράμματα: 1. Ροια είναι θ αξιολόγθςθ ςασ για τον προαφλιο χϊρο του ςχολείου; 12

2. Θα κζλατε να υπάρχουν περιςςότερα φυτά; 3. Σασ προκαλεί κάποιον εκνευριςμό κάποιοσ χϊροσ ςτο προαφλιο; 13

4. Θεωρείτε το γιπεδο κατάλλθλο για ακλιματα; 5. Σασ αρζςει θ εμφάνιςθ του αμφικεάτρου; 14

6. Ριςτεφετε ότι ο προαφλιοσ χϊροσ του ςχολείου μασ επθρεάηει το ςχολικό κλίμα που επικρατεί; Ναι Πχι 15

Από τθν περιιγθςι μασ ςτο διαδίκτυο ςυγκεντρϊςαμε εικόνεσ ςαν αυτζσ ακολουκοφν. Το κοινό τουσ ςτοιχείο είναι ότι πρόκειται για ςχολεία με αδιαμόρφωτουσ εξωτερικοφσ χϊρουσ, και κατά ςυνζπεια χωρίσ ζναν ιδιαίτερο χαρακτιρα. Η αντιπαραβολι τουσ βζβαια με αντίςτοιχεσ εικόνεσ άλλων δθμόςιων ςχολείων που δυςτυχϊσ δε βρίςκονται ςτθν Ελλάδα μασ ζβαλε ςε ςκζψεισ. Ρωσ κα άλλαηε θ κακθμερινι μασ διάκεςθ αν αντικρίηαμε ζνα τζτοιο κτιριο κάκε πρωί; 16

Τι απαιτιςεισ κα είχαμε από τον εαυτό μασ και τουσ κακθγθτζσ αν εργαηόμαςταν ςε τζτοιουσ χϊρουσ; Β. Σχετικά με τον εςωτερικό χϊρο διαπιςτϊςαμε ότι ςε γενικζσ γραμμζσ οι μακθτζσ δεν είναι πολφ ευχαριςτθμζνοι με τον εςωτερικό χϊρο του ςχολείου, κακϊσ, όπωσ φαίνεται ςτο παρακάτω διάγραμμα, είναι ζντονθ θ διάκεςι τουσ για αλλαγζσ. Γ. Σχετικά με τισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ, προςπακιςαμε να βγάλουμε ςυμπεράςματα από ερωτθματολόγια που ςυμπλιρωςαν οι κακθγθτζσ μασ, και μάλιςτα θλεκτρονικά προκειμζνου να διατθρθκεί θ ανωνυμία. Το ερωτθματολόγιο Πςον αφορά ςτισ τάξεισ, θ πλειοψθφία των μακθτϊν απάντθςαν πωσ μποροφν να γίνουν και καλφτερεσ. Στθν ερϊτθςθ ςχετικά με το τι παραπάνω κα ονειρεφονταν να ζχει το ςχολείο μασ πιραμε ενδιαφζρουςεσ και αρκετζσ απαντιςεισ, όπωσ: 17

Διαδραςτικοφσ πίνακεσ, πιο ωραία χρϊματα, κλιματιςτικά που να λειτουργοφ, καλφτερεσ τουαλζτεσ, καλφτερθ διακόςμθςθ, ςφγχρονο τεχνολογικό εξοπλιςμό, κλειςτό γυμναςτιριο γιπεδο. Μονάχα δυο μακθτζσ δεν διατφπωςαν κάποιο όνειρο για το ςχολείο και πιο ςυγκεκριμζνα ανζφεραν πωσ οι μακθτζσ δεν χρειάηονται τίποτα περιςςότερο από μια τάξθ και ζναν κακθγθτι. Τζτοια ςτάςθ ςτο ςχολείο μπορεί να δείχνει ότι δεν είμαςτε ζτοιμοι να διεκδικιςουμε και να διαμορφϊςουμε τον χϊρο μασ. Στθ ςυνζχεια, οι περιςςότεροι μακθτζσ απάντθςαν κετικά ςτο ερϊτθμα μασ ςχετικά με το αν ο εςωτερικόσ χϊροσ του ςχολείου επθρεάηει τθ διάκεςθ και τθν αποδοτικότθτα των μακθτϊν και των κακθγθτϊν. Ραραδείγματα που αναφζρκθκαν επιβεβαιϊνουν ότι θ καλαιςκθςία των τάξεων παίηει καταλυτικό ρόλο ςτθν διάκεςθ όλων. Στθν ερϊτθςθ για τα χρϊματα που κα προτιμοφςαν να ζχει ο εςωτερικόσ χϊροσ οι περιςςότεροι απάντθςαν όμορφα ςχζδια, ενϊ αρκετοί πρότειναν τα graffiti. Ζνα μικρό ποςοςτό προτιμά τουσ εςωτερικοφσ τοίχουσ του ςχολείου μονόχρωμουσ. Στθν επόμενθ ερϊτθςθ για τθν αλλαγι του εξοπλιςμοφ του ςχολείου μασ το μεγαλφτερο ποςοςτό των μακθτϊν απάντθςε κετικά. Γ. Σχετικά με τισ ανκρϊπινεσ ςχζςεισ που αναπτφςςονται ςτο ςχολείο μασ, Ρεράν όμωσ τθσ διανομισ ερωτθματολόγιων ςχετικά με το ςχολικό κλίμα ςτουσ μακθτζσ, ερωτθματολόγια μοιράςτθκαν και ςτουσ κακθγθτζσ. Δυςτυχϊσ, θ ανταπόκριςθ ιταν περιοριςμζνθ 1 διότι πολλοί από τουσ κακθγθτζσ, παρότι το ερωτθματολόγιό μασ εγγυοφταν τθν ανωνυμία, δεν ςυμφωνιςαν ςτθ ςυμπλιρωςθ του. Ραρ όλα αυτά, από τα αυτά που απαντικθκαν τα ςτοιχειά είναι τα εξισ: Ριςτεφετε ότι θ καλι/κακι επίδοςθ ενόσ μακθτι επθρεάηει τθ διάκεςι ςασ απζναντι του; Ράρα πολφ: 10% Λίγο: 30% κακόλου: 70% Ριςτεφετε ότι θ ςθμερινι μορφι του ςχολείου βοθκάει ςτθν ανάπτυξθ δθμιουργικϊν ςχζςεων μεταξφ κακθγθτϊν και μακθτϊν; Ναι: 30% όχι: 70% Ριςτεφετε ότι θ τιμωρίεσ βοθκοφν ςτθ ςυμμόρφωςθ των μακθτϊν; 1 Αξίηει να ςθμειωκεί ότι τα αποτελζςματα υπάρχει πικανότθτα να μθν είναι αντιπροςωπευτικά του ςχολικοφ κλίματοσ λόγω τθσ περιοριςμζνθσ ςυμμετοχισ των κακθγθτϊν ςτθν ςυμπλιρωςθ του ερωτθματολογίου. 18

Ναι: 60% όχι: 40% Θεωρείτε απαραίτθτο ςτθν τάξθ κατά τθ διάρκεια του μακιματοσ να αφιερϊνετε λίγα λεπτά για ςυηιτθςθ με τουσ μακθτζσ; Ναι:10% όχι: 10% οριςμζνεσ φορζσ: 80% Ρϊσ κα χαρακτθρίηατε τθ ςχζςθ ςασ με τουσ μακθτζσ; Πλοι απάντθςαν ςυνεργαςίασ Ρωσ κα χαρακτθρίηατε τισ ςχζςεισ με τουσ ςυναδζλφουσ ςασ; Ρολφ καλζσ: 50% καλζσ: 50% Ροια θ ςχζςθ ςασ με τον/τθν διευκυντι/ντρια του ςχολείου ςασ; Ρολφ καλι: 60% καλι: 40% Ροιο είναι το επίπεδο ςυνεργατικότθτασ μεταξφ των ςυναδζλφων ςτο ςχολείο το όποιο εργάηεςκε; Εξαιρετικά υψθλό: 20% μζτριο: 20% αρκετά κάλο: 60% Τζλοσ, ςτθν ερϊτθςθ πότε νιϊκουν ευχαρίςτθςθ κατά τθ διάρκεια τθσ διδαςκαλίασ οι περιςςότεροι απάντθςαν όταν υπάρχει παιδαγωγικό κλίμα, ςυμμετοχι και ενδιαφζρον όλων των μακθτϊν, ενϊ ςτθν ερϊτθςθ τι να γίνει για να βελτιωκοφν οι ςχζςεισ με τουσ μακθτζσ θ πλειοψθφία απάντθςε να υπάρχει ειλικρίνεια και να κυριαρχεί ο διάλογοσ ςτισ μεταξφ τουσ ςχζςεισ. Τα ςυμπεράςματά μασ από αυτό το ερωτθματολόγιο ςχετικά με το ςχολικό κλίμα του ςχολείου μασ όπωσ το αντιλαμβάνονται οι κακθγθτζσ μασ είναι αρκετά κετικά. Φαίνεται να υπάρχει διάκεςθ οι ςχζςεισ τόςο με τουσ μακθτζσ όςο και με τουσ ςυναδζλφουσ τουσ και το διευκυντι να είναι καλζσ και να υπάρχει καλι κζλθςθ για περεταίρω βελτίωςθ του υπάρχοντοσ ςχολικοφ κλίματοσ του ςχολείου μασ. 19

Δ. Επίςκεψθ ςε Ειδικό Σχολείο 20

Ε. Συνεντεφξεισ από τισ Διευκφντριεσ Επίςθσ από τισ ςυνεντεφξεισ που μασ παραχϊρθςε τόςο θ Διευκφντρια του ςχολείου μασ όςο και θ Διευκφντρια του Ειδικοφ Σχολείου Ρακίων, και οι οποίεσ παρατίκενται ςτο τζλοσ τθσ εργαςίασ μασ, προκφπτει ότι οι ςφγχρονεσ κοινωνικζσ ανάγκεσ δεν ικανοποιοφνται πάντα από τθ λειτουργία του ςχολείου, και γι αυτό υπάρχει ανάγκθ από ςυνεχι προςαρμογι του εκπαιδευτικοφ ςυςτιματοσ ςτισ τρζχουςεσ ανάγκεσ. Και όταν μιλάμε για ανάγκεσ αυτζσ διαφοροποιοφνται ανάλογα με τουσ ςτόχουσ κάκε ςχολείου. Με αυτιν τθν ζννοια ζνα γενικό λφκειο πρζπει να ςτοχεφει ςτθν ολοκλιρωςθ τθσ προςωπικότθτασ του μακθτι αλλά και ςτθν ειςαγωγι του ςε ζνα πανεπιςτιμιο, ενϊ ζνα ειδικό ςχολείο πρζπει πρωτίςτωσ να καλφψει ανάγκεσ που αφοροφν ςτθν ψυχολογικι ενίςχυςθ και τθν κακθμερινι αυτοεξυπθρζτθςθ των παιδιϊν. Και το ςφςτθμα καλείται να δίνει και ςτα δφο ςχολεία τθ δυνατότθτα να πετφχουν το ςκοπό τουσ. Από τθ μία δθλαδι το ςφγχρονο ςχολείο νοείται ωσ αυτό που ςυμμετζχει ςε πανελλινιουσ και διεκνείσ διαγωνιςμοφσ ϊςτε να παρακολουκεί τισ εξελίξεισ, ενϊ το δεφτερο ςτοχεφει ςτο να καλλιεργιςει ςτα παιδιά τθν ικανότθτα να είναι ελεφκερα να εκφράηονται, να ζχουν τθν διάκεςθ να «εκτεκοφν» ςε ζνα ςχολείο, και να μποροφν να εκφράςουν τθν αγάπθ τουσ. Τζλοσ τα εμπόδια και οι δυςκολίεσ που προκφπτουν κάκε φορά είναι ανάγκθ να παρακάμπτονται με εκδιλωςθ ενδιαφζροντοσ, διάκεςθσ για ςυνεργαςία και πρόοδο. Ακόμθ και οι αντιπαρακζςεισ μποροφν να είναι γόνιμεσ και για αυτό αποδεκτζσ ςτο βακμό που προάγουν τθν επίλυςθ προβλθμάτων. 21

Ανάγκθ προςαρμογισ του ςυςτιματοσ ςτισ εκάςτοτε ανάγκεσ. Οι εκπαιδευτικζσ ανάγκεσ διαφοροποιοφνται από ςχολείο ςε ςχολείο (κοινωνικζσ εξελίξεισ ψυχικι ςτιριξθ). Σθμαντικόσ ο ρόλοσ των αντιπαρακζςεων και διαφωνιϊν για τθν εξαγωγι γόνιμων λφςεων. ΣΥΜΡΕΑΣΜΑΤΑ ΡΟΤΑΣΕΙΣ Αποδελτιϊνοντασ τα ερωτθματολόγια, μελετϊντασ τθν ςυνζντευξθ που πιραμε από παλαιότερο μακθτι και βλζποντασ και εμείσ οι ίδιοι τα προβλιματα που υπάρχουν ςτον εςωτερικό χϊρο του ςχολείου μασ, καταλιξαμε ςε διάφορα ςυμπεράςματα. Οι προτάςεισ οι οποίεσ αρχικά ςυηθτικθκαν ιταν πάρα πολλζσ, όμωσ φςτερα από αρκετι ςκζψθ είδαμε πωσ οι περιςςότερεσ από αυτζσ δεν ιταν υλοποιιςιμεσ. Φςτερα από αρκετι ςυηιτθςθ καταλιξαμε και καταγράψαμε τισ παρακάτω προτάςεισ: Η κυριότερθ πρόταςι μασ είναι ότι κανονικά κα ζπρεπε θ κάκε τάξθ να ζχει δικό τθσ όνομα ανάλογα με το μάκθμα για το οποίο προορίηεται. Για παράδειγμα θ τάξθ του Β1 κα μποροφςε να είναι τάξθ για κεωρθτικά μακιματα (αρχαία, λατινικά, ιςτορία). Με αυτόν τον τρόπο κα ιταν δυνατό να υπάρχουν ςε κάκε αίκουςα τα απαραίτθτα βιβλία εργαλεία. Ακόμθ μία πρόταςθ είναι να προςτεκεί ςε κάκε τάξθ ζνασ υπολογιςτισ, προκειμζνου να είναι πιο εφκολθ θ χριςθ τθσ τεχνολογίασ ςτο κακθμερινό μάκθμα. Επίςθσ το μάκθμα κα ιταν πιο ελκυςτικό αν υπιρχε ζνασ προβολζασ που κα χρθςιμοποιοφνταν ςε κάκε μάκθμα. Ακόμα μια ιδζα ιταν να μασ παραχωρθκεί ζνασ τοίχοσ του εςωτερικοφ χϊρου για να φτιάξουμε ζνα ωραίο ςχζδιο ι ακόμα και ζνα graffiti. Με αυτόν τον τρόπο, αφινοντασ το ςτίγμα τουσ, οι μακθτζσ κα ζκαναν τον χϊρο του ςχολείου δικό τουσ χϊρο. Τζλοσ θ κυριότερθ πρόταςθ είναι να αξιοποιθκοφν κάποιοι εςωτερικοί χϊροι, όπωσ για παράδειγμα θ βιβλιοκικθ, με τρόπο δθμιουργικό, ζτςι ϊςτε οι μακθτζσ να ενθμερϊνονται για πράγματα που τουσ ενδιαφζρουν ι ακόμα και να «ςπαταλοφν» τον χρόνο των κενϊν τουσ. 22

Κατά τθ γνϊμθ μασ, αν υλοποιθκοφν οι προτάςεισ μασ, είναι ςίγουρο πωσ ο εςωτερικόσ χϊροσ του ςχολείου κα είναι κατάλλθλοσ και για τισ δφο γενιζσ που ςυμβιϊνουν ςε αυτόν. 23

ΒΙΒΛΙΟΓΑΦΙΑ ΡΑΑΡΟΜΡΕΣ Καρατάςιοσ Γ. Δ., Καραμιτρου Α. Ε. (2008), Η Διαμόρφωςη Θετικοφ Κλίματοσ ωσ Παράγοντασ Ποιότητασ τησ Εκπαιδευτικήσ Μονάδασ ςτο «Εκπαίδευςθ και ποιότθτα ςτο ελλθνικό ςχολείο: Ρρακτικά διθμερίδων», Ακινα, Κδρυμα Ευγενίδου, 20-21 Μαρτίου 2008 & Θεςςαλονίκθ, Ρολυτεχνικι Σχολι ΑΡΘ, 17-18 Απριλίου 2008, 48-53 Ραμουκτςόγλου Αν. (2001), «Αποτελεςματικό ςχολείο: Χαρακτθριςτικά και αντιλιψεισ ςε μια προςπάκεια αξιολόγθςισ του», ςτο Επικεϊρθςθ Εκπαιδευτικϊν Θεμάτων, Ραιδαγωγικό Ινςτιτοφτο Ραςιαρδι Γ. (2001), «Tο ςχολικό κλίμα ςτθν Ρρωτοβάκμια και Δευτεροβάκμια Eκπαίδευςθ από τθ ςκοπιά των Kυπρίων Eκπαιδευτικϊν» ςτο Nζα Ραιδεία, 97, 27-46. Ταμουτςζλθ Κ. (2000), Υπαίκριοσ Σχολικόσ Χϊροσ: Εργαλείο Αγωγισ Και Εκπαίδευςθσ, Υ.Ρ.Ε.Θ.Ρ., Θεςςαλονίκθ 24

ΡΑΑΘΕΜΑ 1/ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΥΙΑΣ ΛΑΜΡΟΥΣΗ Ερ.1.Υπάρχει θ άποψθ ότι τα εκπαιδευτικά ςυςτιματα επθρεάηονται από τισ κοινωνικζσ εξελίξεισ και ςπεφδουν να ικανοποιιςουν τισ καινοφργιεσ κοινωνικζσ ανάγκεσ α) Συμφωνείτε; Σε ποιον βακμό; β) Ρροωκείτε ζνα τζτοιο ςχολείο; γ) Αν ναι, με ποιουσ τρόπουσ; Απ. α) Ρράγματι ζτςι γίνεται αλλά με δφο βαςικζσ προχποκζςεισ: ειρινθ οικονομικι ευθμερία β) Ναι με όλεσ μου τισ δυνάμεισ, οι οποίεσ όμωσ δεν είναι αρκετζσ. γ) Ρροωκϊντασ τθ ςυμμετοχι του ςχολείου ςε πανελλινιουσ και διεκνισ διαγωνιςμοφσ που προκθρφςςουν ιδρφματα που παρακολουκοφν πολφ ςτενά τισ κοινωνικζσ εξελίξεισ π.χ. (Ουνζςκο) Ευρωπαϊκό Κοινοβοφλιο. Ακόμα με ενζργειεσ για εκςυγχρονιςμό ςτον εξοπλιςμό του ςχολείου ςε νζεσ τεχνολογίεσ (ςτον διμο, ςφλλογο γονζων και κθδεμόνων, προϊκθςθ φιλανκρωπικοφ ζργου κ.α.) Ερ.2.α)Ροια κεωρείτε δείγματα ενόσ καλοφ/υγιοφσ ςχολικοφ κλίματοσ; β) Ρόςεσ και ποιεσ καινοτομίεσ βρίςκονται αυτιν τθ ςτιγμι ςε εφαρμογι; Απ. α) Δθμοτικζσ ςχζςεισ ανάμεςα ςτα μζλθ τθσ ςχολικισ κοινότθτασ δθλαδι να μθ φοβάται να πει κανείσ τθ γνϊμθ του, να αςκεί τθν κριτικι του. Ακόμα οι χϊροι του ςχολείου να είναι προςεγμζνοι και κακαροί κοντά ςτα γοφςτα των παιδιϊν. β) Τρζχουν ζξι προγράμματα ςχολικϊν δραςτθριοτιτων. Αυτά είναι θ ςχολικι εφθμερίδα, ραδιόφωνο, ντοκιμαντζρ κεατρικό εργαςτιρι και λογοτεχνικό ζργο. Ερ.3.α) Από ποφ πιςτεφετε ότι προζρχεται και ποια είναι τα εμπόδια ςτθν καλλιζργεια ενόσ υγιοφσ ςχολικοφ κλίματοσ; 25

β) Ροια πιςτεφετε ότι είναι θ κζςθ τθσ αντιπαράκεςθσ/ διαφωνίασ ςε ζνα αποτελεςματικό ςχολικό κλίμα; γ) Με ποιουσ τρόπουσ τισ διαχειρίηεςτε; Απ. α) Η ζλλειψθ αγάπθσ για αυτά που εκπροςωπεί το ςχολείο όπωσ εργαςία, ενδιαφζρον, ςυμμετοχι και πρόοδοσ. Η αδιαφορία τθσ αγάπθσ φζρνει αδράνεια και εγκατάλειψθ. Επίςθσ οι χϊροι κα είναι εγκαταλειμμζνοι και οι ςχζςεισ κα είναι μιςζσ (ζλλειψθ ομαδικοφ πνεφματοσ). Ωςτόςο θ ζλλειψθ χρθμάτων δεν είναι εμπόδιο. β-γ) Οι διαφορζσ μπορεί να είναι γόνιμεσ όταν ζχουμε ποικιλία απόψεων. Για να γίνει όμωσ αυτό κα πρζπει να λειτουργεί ςωςτά το μακθτικό και ςχολικό ςυμβοφλιο, τα κεςμοκετθμζνα όργανα, το δεκαπενταμελζσ και πενταμελζσ μακθτικό ςυμβοφλιο. Το να υπάρχει μία άποψθ είναι επικίνδυνο γιατί ςθμαίνει ότι υπάρχουν ςχζςεισ πεικαρχικζσ. Ερ.4.α) Γνωρίηετε τον όρο <Διοίκθςθ Ολικισ Ροιότθτασ> (αντιμετωπίηει τθ ςχολικι μονάδα ωσ ςφςτθμα, παρεμβαίνοντασ ςε παράμετρό του επθρεάηουμε το ςφνολο τθσ μακθςιακισ διαδικαςίασ) β) Συμφωνείτε με αυτιν τθν προςζγγιςθ; Απ. α-β) Πχι δεν τθ γνωρίηω.οπωςδιποτε ςυμφωνϊ κακϊσ θ κάκε μικρι βελτίωςθ/καινοτομία κα λειτουργιςει ςτο μζγιςτο μόνο αν ενταχκεί ςε ζνα ολοκλθρωμζνο ςχζδιο βελτίωςθσ τθσ ποιότθτασ τθσ ςχολικισ ηωισ. Καλό είναι και το κακετί από μόνο του πολλαπλαςιαςτικά, όμωσ πρζπει να είναι ολοκλθρωμζνα, να βοθκοφν όλοι και όλα μαηί. 2/ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΥΙΑΣ ΑΛΕΙΦΕΗ Διευκφντριασ Ειδικοφ Σχολείου Ρακίων - Υπάρχει θ άποψθ ότι τα εκπαιδευτικά ςυςτιματα επθρεάηονται από τισ κοινωνικζσ εξελίξεισ και ςπεφδουν να ικανοποιιςουν τισ κοινωνικζσ ανάγκεσ. Συμφωνείτε; - Κανονικά ζτςι κα ζπρεπε να είναι αλλά όχι πάντα. Η πολιτεία δεν το προςαρμόηει και δεν κάνει αυτό που πρζπει ςφμφωνα με τισ ανάγκεσ τθσ κοινωνίασ, με αποτζλεςμα να ζχουμε διαφοροποιιςεισ και άλλα πράγματα να διδάςκουν τα ςχολεία και άλλα πράγματα να μακαίνουμε από τθν κοινωνία. Ριςτεφω όμωσ ότι ζπρεπε να υπάρχει μια ταφτιςθ αυτϊν των δφο κεμάτων. 26

- Ρροωκείτε ζνα τζτοιο ςχολείο; - Εμείσ εδϊ από τθν πρϊτθ ςτιγμι, επειδι ξζρετε ότι αυτό είναι ζνα ειδίκό ςχολείο, ειδικό ςχολείο ςθμαίνει ότι ζχουμε άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ ι με ιδιαίτερεσ ικανότθτεσ. Ράντωσ άτομα που διαφζρουν από εμάσ, που εντόσ ειςαγωγικϊν κεωροφμαςτε φυςιολογικοί. Εμείσ λοιπόν από τθν πρϊτθ ςτιγμι κελιςαμε για αυτά τα άτομα να αιςκάνονται ςτον τόπου που ηοφνε ι ςτο χϊρο που εκπαιδεφονται, αςφάλεια. Εμείσ λοιπόν προςπακιςαμε να φτιάξουμε ζνα ςχολείο που κα κυμίηει το ςπίτι τουσ. Δθλαδι να είναι τόςο οικείοσ ο χϊροσ γι αυτά που να τουσ κάνει να απελευκερωκοφν και ό,τι μποροφν να κάνουν να το βγάηουν εδϊ. Να αιςκάνονται δθλαδι ότι είναι δάςκαλοι οι γονείσ τουσ. Δεν μασ ενδιαφζρει τόςο το παιδί να μάκει να γράφει και να διαβάηει, μασ ενδιαφζρει να μπορεί να βγεί ςτθν κοινωνία, να πάει να ψωνίςει και να μπορεί να πάρει και να δϊςει χριματα, όςο αυτό είναι δυνατό να το κάνει και επίςθσ να βγει και ζξω και να ςκζπτεται να πει καλθμζρα ςε αυτόν που κα ςυναντιςει. Ρρζπει να τουσ μάκουμε επίςθσ πϊσ να πθγαίνει ςτθν τουαλζτα, πράγμα που κεωρείται φυςιολογικό για εμάσ, αλλά για αυτά είναι πολφ δφςκολο να το κάνουν αυτό όπωσ επίςθσ και τισ υπόλοιπεσ βαςικζσ ανάγκεσ. Κατά μια ζννοια μοιάηει με τον δικό μασ χϊρο και είναι ζνα ςχολικό περιβάλλον όπωσ και το δικόσ ςασ και όλα τα ςχολεία που υπάρχουν απλά ανάλογα με τα άτομα που ζχει να κάνει το κάκε ςχολείο διαμορφϊνει και τισ ςυνκικεσ. Σίγουρα ο ςτόχοσ ςε όλα τα ςχολεία είναι θ κοινωνικοποίθςθ απλά το κάκε παιδί ςτο βακμό που μπορεί να φτάςει και πϊσ να φτάςει. - Ροια κεωρείτε δείγματα ενόσ καλοφ, υγιοφσ ςχολικοφ κλίματοσ; - Ζνα καλό ςχολικό κλίμα είναι τα παιδιά που φοιτοφν ςε αυτό να είναι απελευκερωμζνα, να μθν είναι αςφδοτα, που ςθμαίνει ότι οτιδιποτε μου κατζβει ςτο κεφάλι το κάνω, να είναι ελεφκερα όμωσ να βγάηουν ό,τι είναι και ό,τι νιϊκουν μζςα τουσ. Το πιο ςθμαντικό για εμζνα είναι να ξυπνάνε το πρωί και να ζχουν τθ διάκεςθ να ζρκουν ςε αυτό εδϊ το ςχολείο. Σθμαντικό επίςθσ είναι το πόςο καλι ςχζςθ υπάρχει ανάμεςα ςε αυτά τα παιδιά, δθλαδι κα τα δείτε να αγκαλιάηονται και να προςζχει ο ζνασ τον άλλον. - Ροια μπορεί να είναι τα εμπόδια ςτθν καλλιζργεια ενόσ ςχολικοφ κλίματοσ; - Εγϊ κεωρϊ ότι τα εμπόδια τα παρακάμπτουμε ι τα δθμιουργοφμε εμείσ οι άνκρωποι. Αν από εμάσ, εκπαιδευτικοφσ και μακθτζσ υπάρχει καλι διάκεςθ, κεωρϊ ότι είναι πανεφκολο να φτιαχτεί ζνα υγιζσ ςχολικό κλίμα. Τα παιδιά είναι οι κριτζσ που δεν ςκζφτονται τίποτα. Οτιδιποτε ςκεφτοφν κα ςου το πουν. Στο ςχολικό περιβάλλον το δικό ςασ λοιπόν ζνα τζτοιο παιδί κεωρείται 27

παραμελθμζνο, αυτό που ζχει μείνει ςτο περικϊριο, ενϊ ςε αυτό το ςχολείο το παιδί αυτό κεωρείται κυρίαρχο. - Αντιμετωπίηετε τθ ςχολικι μονάδα ωσ ςφςτθμα; - Εμείσ προςαρμόηουμε τισ ςυνκικεσ και το ςχολικό περιβάλλον ανάλογα με τισ ανάγκεσ των παιδιϊν. ΣΑΣ ΕΥΧΑΙΣΤΟΥΜΕ!!! 28