Βηηακίλε D θαη θαξδηαγγεηαθόο θίλδπλνο Δρ Θεμιζηοκλής Τζώηζας Ενδοκρινολόγος Κιηληθή Δλδνθξηλνινγίαο-Γηαβήηε- Μεηαβνιηζκνύ, Ννζνθνκείν Aγ. Παύινο-Παλαγία, Θεζ/λίθε
10-20 ιεπηά ηε κέξα ζηνλ ήιην, 3-4 θνξέο ηελ εβδνκάδα θαιύπηνπλ ηηο αλάγθεο βηηακίλεο D
Eπίδξαζε ηεο βηηακίλεο D ζηνπο πεξηθεξηθνύο ηζηνύο Τπνδνρείο ηεο βηηακίλεο θαη ζηελ θαξδηά Palomer, Diabetes, Obesity and Metabolism, 2008
ΤΣΑΔΙ Παηδηά-Δθεβνη :Λήςε ηνπιάρηζηνλ 400 ΙU βηηακίλεο D εκεξεζίσο Prevention of rickets and vitamin D deficiency in infants, children, and adolescents. Pediatrics. 2008 Nov;122(5):1142-52. Eλήιηθεο(>50 ρξ)-3 ε ειηθία :800-1000 IU εκεξεζίσο (National Osteoporosis Foundation. Clinician s Guide to Prevention and Treatment of Osteoporosis. Washington, DC: National Osteoporosis Foundation; 2010.) Όζν κεγαιώλνπκε ηόζε πεξηζζόηεξε Βηηακίλε D ρξεηαδόκαζηε (ιόγσ κείσζεο απνξξόθεζεο από ην δέξκα)
Βιταμίνη D Πηγές
ΣΡΟΦΔ ΠΛΟΤΙΔ Δ Σξνθή Πνζόηεηα IU Βηη-D Δκπινπηηζκέλν γάια 1 θύπειιν 127 Δκπινπηηζκέλνο ρπκόο 1 θύπειιν 114 νισκόο (ςεκέλνο) 100 γξ 400 θνπκπξί 100 γξ 250 Σόλνο 100 γξ 200 Γαξίδα 100 γξ 150 Απγό 1 210 Κνξλ-Φιετθο (εκπινπηηζκέλν) 2/3 θππέιινπ 50 Μνπξνπλέιαην ΒΙΣΑΜΙΝΗ D 1 θνπη. ηζαγηνύ 400
ηαηξηθό πξνζθήλην λόγω : : ηεο ζεκαληηθήο αύμεζεο ηνπ πξνζδόθηκνπ επηβίσζεο θαη επνκέλσο ηνπ γεξάζθνληνο πιεζπζκνύ ηεο ζπζρέηηζεο κεηαμύ ησλ κεησκέλσλ επηπέδσλ ηεο 25(OH)D3 θαη θαθήο κπνζθειεηηθήο πγείαο ιόγσ ηεο << επηζηξνθήο >> ηνπ ξαρηηηζκνύ θαη ηεο νζηενκαιαθίαο θαη ηέινο ιόγσ ηεο πξόζθαηεο ζρεηηθά δηαπίζησζεο όηη ε βηηακίλε παίδεη ζεκαληηθό ξόιν ζε δηάθνξεο ρξόληεο λόζνπο πρ Γ1 ΚΑΝ- θαξθίλν- απηνάλνζα λνζήκαηα
Μέηξεζε βηηακίλεο D - 25-OH D3 :Κσρίως μέηρηζη ηης ζηο αίμα Σηαθερά επίπεδα-υψηλή ζσγκένηρωζη- Ικανοποιηηικό «ζηανηάριζμα» μεθόδοσ - 1-25 (ΟΗ)2 D3: Σε ειδικές περιπηώζεις- 1/1000 ηης 25-ΟΗ-D3- Πολλές μέθοδοι
ΔΠΙΠΔΓΑ 25-OH D3 Έιιεηςε: < 10 ng/ml Αλεπάξθεηα: 10 30 ng/ml Δπάξθεηα: 30-80 ng/ml Σνμηθόηεηα: > 80-150 ng/ml Bischoff-Ferrari HA. Adv Exp Med Biol 2008 Holick, N Engl J Med 2007
Serum 25(OH)D measured in elderly people in 16 European centers participating in the Euronut SENECA Study. The lowest values were found in Greece, Spain, and Italy Lips, P. Endocr Rev 2001;22:477-501 Copyright 2001 The Endocrine Society
ΑΙTIA EΛΛΔΙΦΗ ΒΙΣΑΜΙΝΗ D Διαηησκέλε παξαγσγή ζην δέξκα ρξήζε αληηειηαθνύ κειαγρξσκία κεγάιε ειηθία έληαζε UVB (γεσγξαθηθό πιάηνο >35 ν, επνρή) Διαηησκέλε 25 πδξνμπιίσζε επαηηθή αλεπάξθεηα Διαηησκέλε 1 πδξνμπιίσζε ρξόληα λεθξηθή λόζνο Απμεκέλεο απώιεηεο λεθξσζηθό ζύλδξνκν Απμεκέλνο θαηαβνιηζκόο γιπθνθνξηηθνεηδή, ζπαζκνιπηηθά Γπζαπνξξόθεζε Παρπζαξθία-.Γηαβήηεο Holick MF. NEJM 2007 Johnson MA et al. Nutr Rev 2006
Βηηακίλε D θαη θαξδηνκεηαβνιηθνί παξάγνληεο θηλδύλνπ
Βηηακίλε D θαη Παρπζαξθία Θεηηθή, αλεμάξηεηε ζρέζε κεηαμύ πςεινύ BMI θαη ρακειήο 25-0H-βηη D Bell,J Clin Invest 1985 Patrick, JCEM 2004 σκαηνκεηξ. Αλαιύζεηο: ρέζε κε όιεο ηηο πεξηνρέο ιηπώδνπο ηζηνύ (ππνδόξην, ελδνζπιαρληθό) Snejder, JCEM 2005 Cheug, Diabetes, 2010 Kremer, JCEM 2009
ΜΗΥΑΝΙΜΟΙ ΑΝΔΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΣ.D ΣΑ ΠΑΥΤΑΡΚΑ ΑΣΟΜΑ Ληγόηεξε έθζεζε ζηνλ ήιην ιόγσ κεησκέλεο θηλεηηθόηεηαο Απμεκέλνο όγθνο θαηαλνκήο ηεο Βηηακίλεο D θαη παγίδεπζή ηεο ζηνλ ππεξηξνθηθό ιηπώδε ηζηό. Adams, Hewison, update in vitamin D JCEM, 2010
ΑΠΧΛΔΙΑ ΒΑΡΟΤ-ΒΙΣΑΜΙΝΗ D Mειέηεο βαξηαηξηθήο ρεηξνπξγηθήο: Xακειή βηηακίλε D ιόγσ δπζαπνξξόθεζεο Κάπνηεο καθξνρξόληεο κειέηεο κε κεγάιε κείσζε ιηπώδνπο κάδαο έδεημαλ αύμεζε ησλ επηπέδσλ ηεο Update in vitamin D,JCEM 2010
Aύμεζε βηηακίλεο D κεηά δίαηηα θαη απώιεηα βάξνπο Baseline (n=44) T 4 weeks (n=37) T 20 weeks (n=26) BW (kg) 100.6 14.9 96.4 14.6 90.2±12.5## BMI (kg/m 2 ) 38.3 4.8 35.1±4.69** 34.4±4.4## WC (cm) 103 10.1 99.3±96.3** 94.3±10.2## FM (%) 47.3 4.9 46.1±5.3** 42.2±4.8## 25(OH)D 15.4 6.0 16.9±7.3 18.3±5.1# PTH 52.9 26.2 48.9±24.3 50.2±19.2 FBG (mg/dl) 97.5 10.8 94.7±12.5 92.8±12.3# FI(μU/ml) 19.0 12.4 16.6±10.4** 13.1±7.1# HOMA 4.7 3.8 3.9±3.4* 3.1±1,7# Σzotzas et al, J Clin Endocrinol Metab 2010
ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΣΗ ΜΔΛΔΣΗ Σα επίπεδα ηεο 25 ΟΗ- D3 είλαη κεησκέλα ζηελ παρπζαξθία θαη ζρεηίδνληαη άκεζα κε ην βαζκό ηεο. Aπώιεηα βάξνπο ηεο ηάμεο ηνπ 10% κεηά από δίαηηα κπνξεί λα απμήζεη ηα επίπεδα ηεο 25 ΟΗ-D3 Η αύμεζε απηή ζρεηίδεηαη θπξίσο κε ηε βειηίσζε ηεο ηλζνπιηλναληίζηαζεο Σzotzas et al, J Clin Endocrinol Metab 2010
Η ΔΛΛΔΙΦΗ ΒΙΣΑΜΙΝΗ D Χ ΠΡΟΓΙΑΘΔΙΚΟ ΠΑΡΑΓΟΝΣΑ ΠΑΥΤΑΡΚΙΑ
Η βιταμίνη D Ρυθμίηει τον μεταβολιςμό των λιπιδίων ςτα λιποκφτταρα διεγείρει τθν οξείδωςθ των λιπαρών οξζων καταςτζλλει τθ λιπογζνεςθ
Υνξήγεζε Ca θαη / ε Βηη. D θαη απώιεηα βάξνπο + - Zewel 2004 Nelanson 2003 Davies 2002 Heaney 2002 Lin 2000 Lorenzen, 2006 Zhang, 2004 (πνληίθηα) Boon, 2006 Kamycheva 2003 Obesity Facts 2008
Υνξήγεζε βηηακίλεο ζηελ παρπζαξθία πλήζσο απαηηνύληαη κεγαιύηεξεο δόζεηο ηεο βηηακίλεο επί παρπζαξθίαο γηα λα απνθαηαζηαζνύλ ηα επίπεδά ηεο ζην θπζηνινγηθό
ΙΝΟΤΛΙΝΟΑΝΣΙΣΑΗ-.ΓΙΑΒΗΣΗ ΣΤΠΟΤ 2 ΚΑΙ VIT D
H ζρέζε vit D - ηλζνπι/ζεο-γ Η vit D επεξεάδεη επλντθά θπξίσο ηελ πεξηθεξηθή ρξεζηκνπνίεζε γιπθόδεο θαη ιηγόηεξν ηελ επαηηθή Η vit D (θαη ην Ca) πξνάγνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ β-θπηηάξνπ Ο νπδόο αξλεηηθήο επίδξαζεο ηεο είλαη γύξσ ζηα 15 ng/ml Ashraf, JCEM 2009 Musoaiouri, Obesity 2010 Cheug, Diabetes 2010
Teegarden,Donkin, NutrResRev 2009
Pittas AG et al, Diabetes Care, 2010
ΔΠΙΠΔΓΑ 25(ΟΗ) ΒΙΣΑΜΙΝΗ D3 Δ ΜΔΣΔΜΜΗΝΟΠΑΤΙΑΚΔ ΓΤΝΑΙΚΔ ΜΔ ΑΚΥΑΡΧΓΗ ΓΙΑΒΗΣΗ ΣΤΠΟΤ 2 Aπνηειέζκαηα Αζζελείο (Ν=52) Οκάδα ειέγρνπ (Ν=38) p 25(OH) βηηακίλε D 3 (ng/ml) 23,6 ± 5,8 25,8 ± 5,4 0,043 άθραξν (mg/dl) 167,4 ± 51,8 97,7 ± 8,3 0,000 HbA1c (%) 7,2 ± 1,3 4,7 ± 0,7 0,000
Παξάγνληεο πνπ πξνδηαζέηνπλ ζε ππνβηηακίλσζε D ζην δηαβήηε Penckofer et al, 2008
ΠΑΡΔΜΒΑΣΙΚΔ ΜΔΛΔΣΔ Υνξήγεζε βηηακίλεο D ζε δηαβεηηθνύο αζζελείο Teegarden,Donkin,NutrResRev 2009
ΣΔΚΜΗΡΙΧΗ ΣΟΤ ΟΦΔΛΟΤ ΑΠΟ ΣΗΝ ΤΠΟΚΑΣΑΣΑΗ Δ VIT-D Vitamin D improves endothelial function in patients with Type 2 diabetes mellitus and low vitamin D levels J. A. Sugden, J. I. Davies, M. D. Witham,et al DIABETIC Medicine, 2007 Vitamin D as an analgesic for patients with T2D and neuropathic pain Lee P, Chen R. Arch Intern Med 2008 Daily consumption of vitamin D-or vitamin D + calcium fortified yogurt drink improved glycemic control in patients with type 2 diabetes: a randomized clinical trial Nikooyeh B, Neyestani TR, Farvid M et al AJCN, 2011
Βηηακίλε D θαη ππέξηαζε
Πηζαλέο αληηππεξηαζηθέο δξάζεηο ηεο βηηακίλεο D Van der Schueren et al, Curr Opin Lipidol 2012
Δπίπεδα βηη D θαη επίπησζε ππέξηαζεο
Υνξήγεζε βηηακίλεο D θαη κεηαβνιέο πζηνιηθήο ΑΠ Pittas et al, Ann Intern Med 2010
Υνξήγεζε βηηακίλεο D θαη κεηαβνιέο Γηαζηνιηθήο ΑΠ Pittas et al, Ann Intern Med 2010
Βηηακίλε D θαη ιηπίδηα Elamin et al,j Clin Endocrinol Metab,2011
Κάπληζκα θαη βηηακίλε D Οη θαπλίζηξηεο πξνζιακβάλνπλ κηθξόηεξε πνζόηεηα βηηακίλεο D από ηηο ηξνθέο EurJClinNutr 2000 Sep;54(9):684-9 Οη θαπληζηέο έρνπλ ρακειόηεξα επίπεδα βηηακίλεο 25-ΟΗD (P=0.02), 1,25(OH)2D (P=0.001), and PTH (P<0.001) από ηνπο κε θαπληζηέο, EurJClinNutr 1999, 53, 12, 920-926
Βηηακίλε D θαη θαξδηαγγεηαθή λόζνο
ANEΠΑΡΚΔΙΑ ΒΙΣΑΜΙΝΗ D KAI AΓΓΔΙΑΚΑ ΤΜΒΑΜΑΣΑ Wallis, Circulation 2008
Δπίπεδα βηη D θαη επίπησζε ΚΑΝ Pittas et al, Ann Intern Med 2010
Δπηδεκηνινγηθέο κειέηεο Van der Schueren et al, Curr Opin Lipidol 2012
Αλεπάξθεηα βηηακίλεο D θαη ζηέλσζε ζηεθαληαίσλ Lim et al,j Clin Endocrinol Metab,2012
ΌΜΧ..
Vitamin D and Cardiovascular Outcomes: A Systematic Review and Meta-Analysis Elamin et al,j Clin Endocrinol Metab,2011
Evaluation, Treatment, and Prevention of Vitamin D Deficiency: an Endocrine Society Clinical Practice Guideline Πξέπεη λα ειέγρνπκε ηα άηνκα γηα ηα επίπεδα ηεο βηηακίλεο D ζε ζρέζε κε ηε ζθειεηηθή πγεία,όρη όκσο γηα ηνλ θαξδηαγγεηαθό θίλδπλν Υνξεγνύκε βηηακίλε D ζε άηνκα κε ρακειά επίπεδα γηα πξόιεςε νζηενπόξσζεο, αιιά όρη γηα πξόιεςε θαξδηαγγεηαθώλ λνζεκάησλ Hollick et al,j Clin Endocrinol Metab 2011
ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ε επηδεκ/θέο κειέηεο,δηαπηζηώλεηαη ηζρπξή ζπζρέηηζε κεηαμύ ρακειήο βηηακίλεο D θαη ησλ πεξηζζνηέξσλ παξαγόλησλ θαξδηνκεηαβνιηθνύ θηλδύλνπ Αληίζεηα, νη παξεκβαηηθέο κειέηεο ρνξήγεζεο ηεο βηηακίλεο δελ έδεημαλ κείσζε ηνπ αγγεηαθνύ θηλδύλνπ, ησλ θαξδηαθώλ επεηζνδίσλ θαη ηεο ζλεζηκόηεηαο Απαηηείηαη πεξηζζόηεξε έξεπλα ζην αληηθείκελν