KYTTAPA TOY AIMATOΣ Tο αίµα > αποτελείται από 4 κύρια συστατικά ------- ερυθρά αιµοσφαίρια > µεταφέρουν O 2 από τους πνεύµονες > στους περιφερικούς ιστούς λευκά αιµοσφαίρια > έχουν αµυντικό ρόλο & µε τη λειτουργία φαγοκυττάρωσης συµµετέχουν στην αποµάκρυνση νεκρωµένων ή κατεστραµµένων ιστών αιµοπετάλια > αποτελούν άµυνα σε αγγεία µε βλάβη > διότι προσκολλώνται σε σηµεία διακοπής συνέχειας ενδοθηλίου & διότι συµµετέχουν στη πήξη του αίµατος πλάσµα > πρωτεϊνικό διάλυµα που µεταφέρει στις διάφορες περιοχές του οργανισµού κύτταρα - θρεπτικές ουσίες - µεταβολίτες - ορµόνες & άλλα µόρια H θέση αιµοποίησης γίνεται> λεκιθικός ασκός (εµβρυϊκή ζωή) ήπαρ σπλήνας µυελός οστών > 5 µήνα > λευκοκύτταρα αιµοπετάλια 7 µήνα > ερυθροκύτταρα κατά τη γέννηση > ο µυελός των οστών αποτελεί κύρια θέση παραγωγής ερυθροκυττάρων για µεγαλύτερες ανάγκες > ήπαρ & > εξωµυελική σπλήνας αιµοποίηση που επαρκεί για τις φυσιολογικές ανάγκες στα παιδιά & τα νεαρά άτοµα > λόγω ταχείας αύξησης οστίτη ιστού > ο αιµοποιητικός µυελός οστών καταλαµβάνει µεγαλύτερη έκταση προοδευτικά ελαττώνεται µυελός σπονδύλων --- πλευρών κρανίου <= είναι αιµοποιητικός µόνο στους ενήλικες <- µε τη πάροδο της ηλικίας πυέλου µηριαίου---------------- ο υπόλοιπος έχει αντικατασταθεί από λιπώδη ιστό Tα κυτταρικά στοιχεία αίµατος προέρχονται από > ένα κοινό αρχέγονο πολυδύναµο κυτ. που διαφοροποιείται σε αρχέγονα µονοδύναµα κυτ. καθένα δίνει γένεση σε ------------------------------------------------------ 67
ερυθροκύτταρα λευκοκύτταρα αιµοπετάλια Mυελός των οστών καταλαµβάνει τους χώρους µεταξύ των δοκίδων των οστών αποτελείται από > διακλαδιζόµενα τριχοειδικά κολποειδή ανάµεσα τους > ο αιµοποιητικός µυελός δικτυωτό υπόστρωµα έχει ακίνητα µακροφάγα > που αποµακρύνουν γηρασµένα & ελαττωµατικά κυτ. αίµατος αποτελεί θέση ωρίµανσης> B- λεµφοκυττάρων που παράγουν αντισώµατα αιµατώνεται από > µυελικούς κλάδους τροφοφόρου αρτηρίας οστού > εφοδιάζουν το φλοιακό & το µυελικό οστό & µε µικρότερα αγγεία από > το µυϊκό ιστό & το περιόστεο το τριχοειδικό δίκτυο αποτελείται από > κολποειδή (µε λεπτά τοιχώµατα) που καταλήγουν > σε µεγάλο κεντρικό κόλπο > που εκβάλλει στην εκφορητική φλέβα (ίδιο θρεπτικό κανάλι > προς τα έξω) τα κολποειδή > επενδύονται από αποπλατυσµένα κυτ. > ενδοθηλιακά κύτταρα σε ασυνεχή βασική µεµβράνη έχουν ικανότητα ενδοκυττάρωσης το κυτταροπλασµα σε µερικά σηµεία είναι λεπτό αντιπροσωπεύοντας σηµεία εξόδου των κυττάρων του αίµατος στην κυκλοφορία υπάρχει ασυνεχής χιτώνας απο στηρικτικά κυτ. (δικτυωτά κυτ.) µε δίκτυο κυτταροπλασµατικών αποφυάδων ------------------------------------------- καλύπτουν εξωτ. επιφ. διακλαδίζονται στον τοιχώµατος τριχοειδών αιµοποιητικό χώρο συνθέτουν > δικτυωτές ίνες (πλέγµα στήριξης) συσσωρεύουν > λιπίδια > λιποκύτταρα µυελού 68
η εξωκυττάρια ουσία αιµοποιητικού διαµερίσµατος περιέχει > παχιές κολλαγ. ίνες > που διευκολύνουν προσκόλληση αιµοποιητικών κυτ στο λαµινίνη ινονεκτίνη στρώµα του µυελού οι συνδεδεµένες µε ινονεκτίνη & λαµινίνη πρωτεογλυκάνες συνδέονται µε αυξητικούς παράγ. > που έλεγχουν αιµοποίηση Eρυθρά κύτταρα ο αριθµός των κυκλοφορούντων ερυθρών > ρυθµίζεται από ----------------------------------- την απαιτούµενη πρός από ρυθµό παραγωγής ερυθροκυττάρων µεταφορά ποσότητα O 2 που εξαρτάται από ρυθµό αποµάκρυνσης ελέγχεται κυρίως από την ερυθροποιητίνη > που εκκρίνεται στους ενήλικες > από τους νεφρούς στα έµβρυα > από το ήπαρ Tα ερυθροκύτταρα > έχουν σχήµα αµφίκοιλου δίσκου διευκολύνοντας ανταλλ. <=> O 2 τα στάδια διαφοροποίησης µορφολογικά διακρίνονται µονοδύναµα βλαστικά κυτ. είναι λίγα σε αριθµό - µε µεγάλα πυρήνια άφθονα πολυριβοσώµατα - µεγάλα µιτοχόνδρια προερυθροβλάστη βασίφιλη ερυθροβλάστη πολυχρωµατόφιλη ερυθροβλάστη ορθοχρωµατική ερυθροβλάστη δικτυοερυθροκύτταρα ώριµα ερυθροκύτταρα ελάττωση µεγέθους παραγωγή αιµοσφαιρίνης ελάττωση - εξαφάνιση κυτ. οργανιδίων αλλαγή χρωστικής κυτταροπλ. από βασιφιλία σε οξυφιλία συµπύκνωση - απόρριψη πυρήνα σχηµατίζονται σε µικρά ερυθροβλαστικά νησίδια > που αποτελούνται από 1-2 εξειδικευµένα µακροφάγα που περιβάλλουν > κυτ. ερυθράς σειράς έχουν µακριές κυτ. αποφυάδες µε βαθιές εγκολπώσεις περιβάλλουν τα διαιρούµενα κυτ. που µεταναστεύουν στη περιφέρεια νησιδίου > όταν ερυθροκύτ. ωριµάσουν έρχονται σε επαφή > µε το ενδοθήλιο κολποειδών διαπερνούν το κυτταρόπλασµα & απελευθερώνονται > στην κυκλοφορία 69
Tα ώριµα ερυθρά > δεν διαθέτουν RNA δεν συνθέτουν κυτταροπλασµατικά ένζυµα > για αναπλήρωση & η ελάττωση αποτελεσµατικών αντλιών ιόντων > οδηγεί σε γήρανση των ερυθρών που γίνονται δύσκαµπτα & ήπαρ σπλήνα αποµακρύνονται µε φαγοκυττάρωση από µυελό οστών Λευκοκύτταρα από το µυελό οστών µεταφέρονται µε το αίµα > στις κύριες θέσεις λειτουργίας τους υπάρχουν 5 τύποι > ουδετερόφιλα 40-75 % ηωσινόφιλα 5 % βασίφιλα 0,5 % λεµφοκύτταρα 20-50 % µονοκύτταρα 1-5 % ουδετερόφιλα ηωσινόφιλα βασίφιλα ονοµάζονται & => κοκκιοκύτταρα (διότι κυτταρόπλ. τους περιέχει εµφανή κοκκία) ουδετερόφιλα > είναι πολυµορφοπύρηνα λευκοκύτταρα (φέρουν πολύλοβο πυρήνα) λεµφοκύτταρα µονοκύτταρα > βρίσκονται κυρίως στους ιστούς > στους λεµφαδένες & στο σπλήνα > µετατρέπονται σε µακροφάγα βασίφιλα > στούς ιστούς µετατρέπονται σε > σιτευτικά κυτ. ουδετερόφιλα > εµφανίζουν µεγάλη κινητικότητα πέψη & καταστροφή µικροοργανισµών έχουν κύριο ρόλο στα αρχικά στάδια της οξείας φλεγµονής ωρίµανση ουδετεροφίλων - µονοδύναµο αρχέγονο βλαστικό κυτ. µυελοβλάστη προµυελοκύτταρο µυελοκύτταρο µεταµυελοκύτταρο (7-8 ηµέρες η διάρκεια της ωρίµανσης) ραβδοπύρηνο ουδετερόφιλο > παραµένουν στο µυελό 5 ηµέρες > στην κυκλοφορία για 6 ώρες > στους περιφερικούς ιστούς για 2-5 ηµέρες 70
Στο µυελό των οστών > υπάρχει µεγάλη δεξαµενή ώριµων ουδετεροφίλων που κινητοποιούνται γρήγορα τα αδρενεργικά ερεθίσµατα > προκαλούν αιφνίδια µετακίνηση κοκκιοκυττάρων από µυελό & αύξηση ουδετεροφίλων αίµατος µετά από βακτηριδιακή λοίµωξη > αύξηση πρόδροµων µορφών ουδετερ στο µυελό οστών µε σκοπό τη διατήρηση υψηλού αριθµού στο αίµα ο πυρήνας > αποτελείται από 2-5 λόβια ενωµένα (λοβωτή εµφάνιση) η χρωµατίνη είναι αρκετά συµπυκνωµένη > ένδειξη ελαττωµένης πρωτεϊνοσύνθεσης Tο κυτταρόπλασµα > περιέχει 3 τύπους κοκκίων πρωτογενή κοκκία > ηλεκτρονικά πυκνοί σχηµατισµοί όµοια µε λυσοσώµατα περιέχουν όξινες υδρολάσες αντιβακτηριδιακές & πεπτικές ουσίες (κυρίως µυελοϋπεροξειδάση) δευτερογενή κοκκία > διπλάσιος αριθµός από τα πρωτογενή ποικιλία σε µέγεθος σχήµα πυκνότητα περιέχουν χηµειοτακτικές ουσίες ενεργοποιητές συµπληρώµατος τριτογενή κοκκία > περιέχουν ένζυµα προσθήκη γλυκοπρωτεϊνών στη κυτ. µεµβράνη > διευκολύνει τη κυτταρική προσκόλληση H αλκαλική φωσφατάση (στοιχείο κυτταροπλάσµατος) χρησιµοποιείται σαν δείκτης πιθανόν είναι περιεχόµενο > ενός 4 τύπου κοκκίων (φωσφασωµάτιο) το κυτταρόπλασµα περιέχει ακόµη > αντιοξειδωτικές ουσίες που αδρανοποιούν τοξικά υπεροξείδια λίγα κυτταροπλασµατικά οργανίδια Tα ουδετερόφιλα > παραµένουν ενεργά & δρούν ακόµη & σε διακοπή της κυκλοφορίας µε αποτέλεσµα ελαττωµένη παροχή O 2 & γλυκόζης > γι'αυτό & περιέχουν άφθονο γλυκογόνο (αναερόβιος µεταβολισµός) κατά την φαγοκυττάρωση > προσλαµβάνουν > βακτηρίδια & καταστρέφουν νεκρωµένα κυτ. προσκολλώνται στο ενδοθηλιακό τοίχωµα (µόρια προσκόλλησης) > σε απάντηση τοπικής έκκρισης κυτοκινών > διαπερνούν ενδοθηλιακά κυτ. + βασική µεµβράνη > εξέρχονται από τα αγγεία στη περιοχή φλεγµονής ή 71
ιστικής καταστροφής σε περιχές > µε µεγαλύτερη συγκέντρωση χηµειοτακτικών ουσιών ---------------------------------------- (που περιλαµβάνουν) προϊόντα διάσπασης του συµπληρώµατος ουσίες που διαφεύγουν από νεκρωµένα κυτ. πολυσακχαρίτες που προέρχονται από βακτηρίδια η κινητικότητα τους οφείλεται > σε πολυµερισµό αποπολυµερισµό > των νηµατίων ακτίνης η φαγοκυττάρωση > είναι ενεργο - εξαρτώµενη (χρησιµοποιεί όλο το γλυκογόνο) τα ουδετερόφιλα > πεθαίνουν & απελευθερώνουν στον εξωκυττάριο χώρο λυσοσωµατικά ένζυµα που προκαλούν ρευστοποίηση γειτονικών ιστών άθροισµα > νεκρωµένων ουδετεροφίλων υγρού ιστών => αποτελεί το πύον & µη φυσιολογικού υλικού ----- ηωσινόφιλα > έχουν δίλοβο πυρήνα κοκκία που χρωµατίζονται έντονα µε ηωσίνη έχουν φαγοκυτταρικές ιδιότητες αποµακρύνουν συµπλέγµατα > αντιγόνου - αντισώµατος ο αριθµός των κυκλοφορούντων ηωσινοφίλων > είναι µεγαλύτερος το πρωΐ & µικρότερος το απόγευµα µια από τις λειτουργίες τους είναι > η προστασία του οργανισµού από παρασιτώσεις (παρατηρείται αύξηση αριθµού των ηωσινοφίλων) σε αλλεργικές καταστάσεις παρατηρείται επίσης αύξηση του αριθµού των ηωσινοφίλων το µονοδύναµο αρχέγονο βλαστικό κυτ. > είναι κοινό για τους 3 τύπους κοκκιοκυττάρων από το στάδιο της µυελοβλάστης > ακολουθούν διαφορετική πορεία διαφοροποίησης παραµένουν µερικές ηµέρες στο µυελό οστών > στη κυκλοφορία 3-8 ώρες > µετακίνηση προς ------------------------------------------------------------------- γαστρεντερικό σύστηµα δέρµα πνεύµονες (δεν επανέρχονται στη κυκλοφορία) Tα ηωσινόφιλα µετακινούνται χηµειοτακτικά > σε σηµεία µε αυξηµένη συγκέντρωση βακτηριακών προϊόντων 72
παραγόντων του συµπληρώµατος γύρο από ουσίες που απελευθερώνονται από σιτευτικά κυτ. (ισταµίνη - ηωσινοφιλικός χηµειοτακτικός παράγοντας) & από ενεργοποιηµένα λεµφοκύτταρα έχουν υποδοχείς > για την ανοσοσφαιρίνη IgE (καταστροφή παρασίτων) λίγα ηωσινόφιλα έχουν υποδοχείς > για το τµήµα Fc ανοσοσφαιρίνη IgG η φαγοκυττάρωση > γίνεται µε ενδοκυττάρωση όταν µέγεθος σωµατιδίου είναι πολύ µεγάλο > το ηωσινόφιλο απελευθερώνει > το περιεχόµενο των κοκκίων Tα ηωσινόφιλα έχουν επιπλέον ως λειτουργία ------- τον περιορισµό ιστικής καταστροφής > από απελευθέρωση περιεχοµένου των κοκκίων των σιτευτικών κυττάρων επιτυγχάνεται µε αδρανοποίηση της ισταµίνης (παραγωγή ισταµινάσης) παραγωγή ενός παράγοντα που αποτελείται από προσταγλανδίνες E1 & E2 που εµποδίζει την αποκοκκίωση των σιτευτικών κυττάρων αδρανοποίηση αγγειοδραστικών ουσιών > που παράγονται από βασίφιλα & σιτευτ. κυτ βασίφιλα & σιτευτικά κύτταρα > τα βασίφιλα πιθανόν είναι πρόδροµες µορφές των σιτευτικών κυτ. περιέχουν µεγάλα βασίφιλα κοκκία -------------------------------------------------------------- περιέχουν > θειωµένες πρωτεογλυκάνες > ηπαρίνη θειϊκή χονδροϊτίνη λευκοτρίνη ισταµίνη έχουν υποδοχείς > για το Fc τµήµα της ανοσοσφαιρίνης IgE (απάντηση σε αλλεργιογόνα ερεθίσµατα) γρήγορη εξωκυττάρωση & απελευθέρωση ισταµίνης αγγειοδραστικών µεσολαβητικών χηµικών ουσιών προκαλεί την άµεση αντίδραση υπερευαισθησίας αλλεργική ρινίτιδα µορφές άσθµατος κνησµό αναφυλαξία 73
τα βασίφιλα στο µυελό οστών παράγονται από κοινό προγονικό κυτ. > εως το στάδιο µυελοβλάστης τα σιτευτικά > εδρεύουν στο στηρικτικό ιστό > χόριο των επιθηλίων γύρο από τα αγγεία τοίχωµα των ορογόνων κοιλοτήτων µπορούν να πολ/σθούν στούς ιστούς λεµφοκύτταρα στους ενήλικες & τα µεγαλύτερα παιδιά > αποτελούν το δεύτερο σε αριθµό τύπο λευκοκυττάρων στο περιφερικό αίµα στα µικρά παιδιά > είναι περισσότερα από άλλα είδη λευκοκυτ. αριθµός τους αυξάνει σε > ιογενείς λοιµώξεις υπάρχουν 2 τύποι > B & T - λεµφοκύτταρα τα περισσότερα λεµφοκύτταρα στο περιφερικό αίµα > είναι µικρά λεµφοκύτταρα -------------- τα µεγάλα αποτελούν µόνο το 3 % αντιπροσωπεύουν ενεργοποιηµένα λεµφοκύτταρα µε τελική κατεύθυνση > τους ιστούς πλασµατοκύτταρα συνθέτουν ανοσοσφαιρίνες στο µυελό οστών > βρίσκονται σε µικρός αριθµός στηρικτικούς ιστούς & τους εξειδικευµένα λεµφικ. όργανα > πολυάριθµα δεν κυκλοφορούν > στο περιφερικό αίµα υγιών ατόµων είναι µεγάλα κυτ. έχουν έκκεντρο πυρήνα χαρακτηριστική κατανοµή της χρωµατίνης σαν "πλάκα ρολογιού" έχουν έντονα βασίφιλο κυτταρόπλασµα µονοκύτταρα αίµατος > αντιπροσωπεύουν τις πρόδροµες µορφές µακροφάγων & µυελού που βρίσκονται ----------------------------------- σε ιστούς & λεµφικά όργανα µονοπυρηνικό φαγοκυτταρικό σύστηµα αποτελείται από πρόδροµες µορφές µυελού των οστών 74
κυκλοφορούντα µονοκύτταρα (µονοβλάστες, προµονοκύτταρα) ιστικά µακροφάγα (ελεύθερα ή ακίνητα) κύτταρα Kupffer > στο ήπαρ κύτταρα τοιχώµατος κολποειδών > του σπλήνα & των λεµφαδένων κυψελιδικά µακροφάγα ελεύθερα µακροφάγα > στο αρθρικό πλευρικό & περιτοναϊκό υγρό δενδριτικά κύτταρα Tα µονοκύτταρα > έχουν φαγοκυτταρικές ιδιότητες µεγάλη κινητικότητα επιχρίσµατα αίµατος > εµφανίζουν αρκετά κυτταροπλασµ. κενοτόπια H/ M > άφθονα λυσοσωµατικά κοκκία > & είναι 2 τύπων ------------------ πρωτογενή λυσοσώµατα > περιέχουν όξινη φωσφατάση αρυλ- σουλφατάση υπεροξειδάση άλλος τύπος > µε άγνωστο περιεχόµενο το κυτταρόπλασµα φέρει άφθονα ψευδοπόδια> χαρακτηριστικό της φαγοκυτταρικής τους ιδιότητας απαντούν χηµειοτακτικά > στην παρουσία νεκρωµένου ιστού φλεγµονής & ξένων εισβολέων - µικροοργανισµών εγκαταλείπουν > το αίµα µεταναστεύουν > στους ιστούς (διαφοροποιούνται > σε µακροφάγα) 2 πρόδροµες µορφές µονοκυττάρων > µονοβλάστη & το > ως το ώριµο µονοκύτταρο προµονοκύτταρο 3 κυτταρικές διαιρέσεις εγκαταλείπουν µυελό οστών σε 3 ηµέρες παραµένουν στο αίµα >3 ηµέρες 75
µεταναστεύουν µόνιµα στους ιστούς αιµοπετάλια > είναι απύρηνα - δισκοειδή κύτταρα σχηµατίζονται στο µυελό των οστών > από κυτταροπλασµατική κατάτµηση περιέχουν µιτοχόνδρια µεγακαρυοκυττάρων µικροσωληνίσκους κοκκία γλυκογόνου ελάχιστα στοιχεία συσκευής Golgi λίγα ριβοσώµατα ενζυµικά συστήµατα > αερόβια αναερόβια αναπνοή χαρακτηριστικά οργανίδια > 4 είδη των κοκκίων --- α κοκκία > εµφανίζουν ποικιλία σε σχήµα - µέγεθος & περιέχουν ειδικές πρωτεΐνες των αιµοπεταλίων παράγοντες πήξης άλλες πρωτεΐνες πυκνά κοκκία (δ κοκκία) > περιέχουν σεροτονίνη λυσοσώµατα > είναι κυστίδια µε µεµβράνη & περιέχουν λυσοσωµατικά ένζυµα υπεροξειδιοσώµατα > ενζυµατική δραστηριότητα υπεροξειδάσης O µηχανισµός της αιµόστασης περιλαµβάνει > αιµοπετάλια φέρουν > παράγοντα Von Willebrand µετά τη διακοπή συνέχειας ενδοθηλιακής στιβάδας των αγγείων προσκολλώνται > σε ειδικούς γλυκοπρωτεϊνικούς υποδοχείς που βρίσκονται στο κολλαγόνο ακτίνη - µυοσίνη - µικροσωληνίσκοι > δηµιουργούν εκµαγείο σε εκτεταµένη επιφάνεια αιµοπετάλια εκκρίνουν > το περιεχόµενο των κοκκίων ενώ συνθέτουν την θροµβοξάνη θροµβοξάνη ADP & ιόντα Ca 2+ > διευκολύνουν την προσκόλληση περισσότερων αιµοπεταλίων τα φωσφολιπίδια των αγγείων µαζί µε τα ιόντα Ca 2+ 76
ενεργοποιούν αλυσιδωτή αντίδραση της πήξης του αίµατος > & σχηµατισµό του ινώδους 77
78
79