ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΤΙΜΗΤΙΚΗΣ Νικόλαος Δριτσάκης Καθηγητής Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
Περιγραφή της Διδακτέας Ύλης 1) Ανάλυση των χρονικών σειρών Εισαγωγή Βασικές έννοιες Κίβδηλες παλινδρομήσεις Στασιμότητα των χρονικών σειρών Έλεγχοι της στασιμότητας Μοναδιαία ρίζα Έλεγχοι της μοναδιαίας ρίζας Άλλοι έλεγχοι της μοναδιαίας ρίζας
2) Συνολοκλήρωση Έννοιες και ορισμοί Έλεγχος των Engel Granger Έλεγχος του Johansen 3) Υποδείγματα διόρθωσης λαθών 4) Αιτιότητα Έννοιες και ορισμοί Έλεγχος αιτιότητας κατά Granger
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία Ανδρικόπουλος, Α. (2000). Οικονομετρία. Θεωρία και Εμπειρικές Εφαρμογές. Αθήνα, Εκδόσεις Μπένου. Δημέλη, Σ. (2002). Σύγχρονες Μέθοδοι Ανάλυσης Χρονολογικών Σειρών, Αθήνα, Κριτική. Κάτος, Α.Β. (2004). Οικονομετρία: Θεωρία και Εφαρμογές, Θεσσαλονίκη, Ζυγός. Χρήστου, Κ. Γ (2002). Εισαγωγή στην Οικονομετρία. Αθήνα, Gutenberg. Brooks, C. (2002). Introductory Econometrics for Finance, Cambridge University Press Gujarati, D. N. (2003). Basic Econometrics, New York, McGraw- Hill Hamilton, J. D, (1994). Time Series Analysis, New Jersey, Princeton University Press
Προτεινόμενη βιβλιογραφία (συνέχεια) Johnston, J. and J. Dinardo (1997). Econometric Methods. New York, McGraw-Hill. Maddala G.S. (1992). Introductory Econometrics. New Jersey: Prentice-Hall. Myers R. (1990). Classical and Modern Regression with Applications, Belmont California, Duxbury Press Myers R., Montgomery D., Vining G. (2002). Generalized Linear Models, New York, John Wiley Thomas R.L. (1997). Modern Econometrics: An Introduction. Harlow, Addison-Wesley.
Αρθρογραφία Chang, T. (2002). Financial development and economic growth in Mainland China: A note on testing demand-following or supplyleading hypothesis. Applied Economic Letters, Vol. 9, pp. 869 873. Dritsakis, E. N (2003). Hungarian macroeconomic variables reflections on causal reletionship. Acta Oeconomia, Vol.53, No.1, pp. 61 73. Dritsakis, E. N (2003). Forecasting of cigarettes consumption in Greece: An empirical investigation with cointegration analysis. Agricultural Economic Review, Vol. 4, No.2, pp. 47 56. Dritsakis, E. N. (2004). Exports, investment and economic development of pre-accession countries of European Union: An empirical investigation of Bulgaria and Romania. Applied Economics, Vol. 36, No.16, pp. 1825 1832.
Αρθρογραφία (συνέχεια) Dritsakis, E. N. (2004). Defense spending and economic growth: An empirical investigation for Greece and Turkey. Journal of Policy Modeling, Vol. 26, pp. 249 264. Dritsakis, E. N. (2004). Cointegration analysis of German and British tourism demand for Greece. Tourism Management, Vol. 25, pp. 111-119. Dritsakis, E. N. (2005). Macroeconomic variables analysis in Ukraine: An empirical approach with cointegration method. American Journal of Applied Sciences, Vol. 2, No. 4, pp. 836 842. Dritsakis, E. N, Grose Ch, and L. Kalyvas (2006). Performance aspects of Greek bond mutual funds. International Review of Financial Analysis, Vol. 15, No. 2, pp. 189 202.
Αρθρογραφία (συνέχεια) Gerdtham, U.G. and Lothgren M. (2000). On stationarity and cointegration of international health expenditure and GDP. Journal of Health Economics, Vol.19, pp. 461 475. Ghirmay T., Grabowski R. and Sharma S. C. (2001). Exports, investment, efficiency and economic growth in LDC: an empirical investigation. Applied Economics, Vol. 33, pp. 689 700. Hondroyiannis, G. (2000). The wage growth and inflation nexus in a dynamic multivariate context: New evidence from Greece. International Economic Journal, Vol.17, No1, pp. 121 138. Pereira A., and Xu, Z., (2000). Export growth and domestic performance, Review of International Economics, Vol.8, pp. 60 73.
Τρόπος διδασκαλίας Το μάθημα θα πραγματοποιείται στο εργαστήριο του τμήματος εφαρμοσμένης πληροφορικής συνδυάζοντας θεωρητική παράδοση και επίλυση παραδειγμάτων εφαρμογών. Το μάθημα θα υποστηρίζεται από σχετική ιστοσελίδα που θα περιλαμβάνει διαφάνειες παραδόσεων, καθώς και ασκήσεις. Στην διάρκεια των εφαρμογών θα χρησιμοποιηθεί το οικονομετρικό πακέτο Eviews.
Tρόπος εξέτασης Οι φοιτητές υποχρεούνται να παραδίδουν τις εργασίες που θα τους ανατεθούν από τους διδάσκοντες, την ημερομηνία που θα τους ορισθεί. Οι εργασίες αυτές θα περιέχουν ερευνητικό μέρος καθώς και υπολογιστικό το οποίο θα αντιμετωπισθεί χρησιμοποιώντας τo λογισμικό πακέτo Eviews. Οι εργασίες θα παραδίδονται σε ηλεκτρονική και έντυπη μορφή. Οι φοιτητές θα παρουσιάσουν τις εργασίες τους σε Powerpoint όπου θα τους υποβληθούν ερωτήσεις από τους καθηγητές και τους συμφοιτητές τους αλλά και από τους άλλους παρευρισκόμενους.
Τρόπος γραφής της εργασίας (στάδια) Τίτλος εργασίας ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ: ΜΙΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝΕΛΛΑΔΑΜΕΤΗΝΑΝΑΛΥΣΗΤΗΣ ΣΥΝΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ
Όνομα (ή ονόματα) συγγραφέα, εργασία, διεύθυνση, email, FAX Νικόλαος Δριτσάκης 1 -Αθανάσιος Βαζακίδης 2 Τμήμα Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πανεπιστημίου Μακεδονίας 1 Καθηγητής, Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Εγνατίας 156, 540 06 Θεσσαλονίκη, Ελλάδα, email:drits@uom.gr, Fax:+302310891976 2 Επικουρος Καθηγητής, Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Εγνατίας 156, 540 06 Θεσσαλονίκη, Ελλάδα email:vasak@uom.gr,
Περίληψη (συνήθως γράφεται στο τέλος) Αναφέρεται με τι ασχολείται η έρευνα (εργασία) που κάνουμε, τι στοιχεία χρησιμοποιούμε και σε ποια περίοδο, ποιος είναι ο σκοπός της εργασίας, με ποια μεθοδολογία γίνεται, και ποια είναι τα συμπεράσματα που βγάζουμε. Λέξεις κλειδιά (Αναφέρονταιοιλέξειςπου χρησιμοποιούνται στην εργασία, π.χ δημόσιες δαπάνες, οικονομική ανάπτυξη, συνολοκλήρωση). JEL A10, C22 (διεθνείς συμβολισμοί για την κατηγορία της εργασίας)
1) Εισαγωγή Θεωρητικό υπόβαθρο, έννοιες κλειδιά όπως τι είναι δημόσιες δαπάνες, ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες που συνδέονται με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, διάφορες θεωρητικές σχολές και τις αντιπαραθέσεις μεταξύ τους, εμπειρικές έρευνες που έχουν γίνει (βιβλιογραφική ανασκόπηση) και τι αποτελέσματα οι ερευνητές αυτοί βγάλατε, (τι συμπεράσματα). Στο τέλος της εισαγωγής γράφετε μια παράγραφο για την δομή (διάρθρωση) της εργασίας.
2) Δεδομένα και Εξειδίκευση του Υποδείγματος Για την ανάλυση της αιτιακής σχέσης μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης, των δημοσίων δαπανών, της επένδυσης χρησιμοποιούμε το παρακάτω πολυμεταβλητό VAR υπόδειγμα: LGEXP t = ƒ(lgdp t ) (1) όπου GEXP =εκφράζει το σύνολο των δημοσίων δαπανών. GDP = το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν LGEXP = Λογάριθμος των δημοσίων δαπανών. LGDP = Λογάριθμος του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος
2) Δεδομένα και Εξειδίκευση του Υποδείγματος (συνέχεια) Όλες οι μεταβλητές αναφέρονται σε εκατομμύρια ευρώ, και σε σταθερές τιμές με έτος βάσης το 2000. Τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν στην ανάλυση της έρευνας αυτής είναι ετήσια και καλύπτουν την περίοδο από 1960 2006. Όλα τα δεδομένα είναι εκφρασμένα σε λογαρίθμους. Τα στοιχεία προέρχονται από τις βάσεις δεδομένων του Διεθνούς νομισματικού Ταμείου καθώς και από National Statistical Service of Greece, National Accounts of Greece and Bank of Greece.
3) Έλεγχος μοναδιαίας ρίζας Ο έλεγχος για τη συνολοκλήρωση μεταξύ των μεταβλητών, απαιτεί προηγουμένως τον έλεγχο για την ύπαρξη μοναδιαίας ρίζας. Χρησιμοποιώντας τον έλεγχο του επαυξημένου Dickey-Fuller από την αντίστοιχη εξίσωση παίρνουμε τα παρακάτω αποτελέσματα. Πίνακας 1 Τα αποτελέσματα από τον πίνακα 1 υποδεικνύουν ότι η ύπαρξη μοναδιαίας ρίζας δεν απορρίπτεται στα επίπεδα των μεταβλητών.. Οι ελάχιστες τιμές των κριτηρίων του Akaike (1973) και του Schwartz (1978) έδωσαν την καλύτερη δομή των ADF εξισώσεων καθώς και τους αντίστοιχους αριθμούς των χρονικών υστερήσεων με την ένδειξη Lag.
4) Συνολοκλήρωση και έλεγχος του Johansen Αν οι χρονικές σειρές είναι μη στάσιμες στα επίπεδά τους μπορούν να ολοκληρωθούν με βαθμό ολοκλήρωσης 1 όταν οι πρώτες διαφορές τους είναι στάσιμες. Όταν διαπιστωθεί ότι οι μεταβλητές είναι ολοκληρωμένες της ίδιας τάξης γίνεται ο έλεγχος της συνολοκλήρωσης. Χρησιμοποιώντας είτε τη διαδικασία των Engel Granger είτε τη διαδικασία του Johansen. Χρησιμοποιώντας έναν από τους ελέγχους αυτούς παίρνουμε τα παρακάτω αποτελέσματα Πίνακας 2.
5) Το υπόδειγμα VAR με μηχανισμό διόρθωσης σφάλματος Αφού οι μεταβλητές του υποδείγματος συνολοκληρώνονται στη συνέχεια εκτιμούμε ένα VAR υπόδειγμα στο οποίο ενσωματώνουμε ένα μηχανισμό διόρθωσης σφάλματος, σύμφωνα με το παρακάτω υπόδειγμα. Τα αποτελέσματα του υποδείγματος αυτού εμφανίζονται στον πίνακα 3 Πίνακας 3 Δεν απορρίπτουμε τις εκτιμήσεις που βασίζονται στα αποτελέσματα του πίνακα 3 σύμφωνα με τους στατιστικούς και διαγνωστικούς ελέγχους. Ο όρος διόρθωσης σφάλματος είναι στατιστικά σημαντικός και έχει αρνητικό πρόσημο που επιβεβαιώνει τη μακροχρόνια σχέση ισορροπίας ανάμεσα στις ανεξάρτητες και τις εξαρτημένες μεταβλητές.
6) ΈλεγχοςαιτιότηταςκατάGranger Για τη διερεύνηση τις αιτιώδεις σχέσεις κατά Granger, μεταξύ των μεταβλητών χρησιμοποιήθηκαν το στατιστικό F. Τα αποτελέσματα για την ύπαρξη αιτιωδών σχέσεων εμφανίζονται στον πίνακα 4. Πίνακας 4 Από τα αποτελέσματα του πίνακα 4 διαπιστώνουμε ότι. Υπάρχει μονόδρομη σχέση μεταξύ των μεταβλητών με κατεύθυνση από
7) Συμπεράσματα - Προτάσεις Η παρούσα εργασία ασχολείται με τη σχέση της ανάπτυξης των εξαγωγών, της οικονομικής ανάπτυξης, των επενδύσεων και της απασχόλησης. Η εμπειρική ανάλυση έδειξε ότι οι χρονικές σειρές παρουσιάζουν μοναδιαία ρίζα. Η ανάλυση της συνολοκλήρωσης έδειξε ότι υπάρχει μακροχρόνια σχέση ισορροπίας, ανάμεσα στις μεταβλητές Η μεθοδολογία του υποδείγματος διορθωτικού σφάλματος έδωσαν όρους διορθωτικού σφάλματος.. Τέλος, με την κατά Granger αιτιότητα παρατηρούμε ότι υπάρχει μονόδρομη σχέση αιτιότητας μεταξύ.
Αναφορές (References) Frenkel, J., Razin, A., and E. Sadka (1991). International Taxation in an Integrated World. Cambridge, MA: MIT Press. Kormendi, R (1983). Government debt, government spending, and private sector behavior, The American Economic Review, Vol. 73, No.5, pp. 994 1010.
Παράρτημα (Γράφω τους πίνακες, τα στοιχεία όπως τα πήρα από τις πηγές, τα αποτελέσματα από το οικονομετρικό πακέτο )
Πίνακας 1-Έλεγχος DF/ADF για τη μοναδιαία ρίζα Στα επίπεδα Πρώτες διαφορές Test statistic Test statistic Lag (DF/ADF) LM(1) Lag (DF/ADF) LM(1) LGEXP 1-1.0999 3.3171 [0.069] 0-3.9655 0.1203 [0.729] LGDP 1-1.4178 0.0792 [0.778] 1-3.8609 3.2997 [0.121] Κρίσιμη τιμή= 3.5386 Οι αριθμοί στις αγκύλες σημειώνουν τα επίπεδα σημαντικότητας
Πίνακας 2 Έλεγχος Συνοκλήρωσης του Johansen Μέγιστη Ιδιοτιμή Μηδενική Εναλλακτική r=0 r=1 r=1 r=2 Μέγιστη Ιδιοτιμή 31.8501 21.2273 Κριτικές Τιμές 95% 90% 31.7900 29.1300 25.4200 23.1000 Στατιστικό Ίχνος Κριτικές Τιμές Μηδενική Εναλλακτική Μέγιστη Ιδιοτιμή 95% 90% r=0 r>0 71.7872 63.0000 59.1600 r 1 r>1 39.1371 42.3400 39.3400
Πίνακας 3 - Υπόδειγμα διόρθωσης σφάλματος ΔLEXP = 0.0278 + 0.2913 ΔLGEXP t-1 + 0.0511ΔLGDP t-1 (0.344) (0.640) (1.702) 0.2279u t-1 (-3.53) R 2= 0.41 F (3,30) = 6.7427 DW = 2.1607 [0.005] A: X 2 [1]= 2.3407 [0.126] B: X 2 [1]= 0.8552 [0.355] C: X 2 [2]= 1.7676 [0.413] D: X 2 [1]= 0.1416 [0.707]
Σημειώσεις: Δ:Δηλώνει τις πρώτες διαφορές των μεταβλητών R 2 = Συντελεστής προσδιορισμού DW = Στατιστικό των Durbin Watson. F(n,m) = Στατιστικό F με (n,m) βαθμούς ελευθερίας. Α:Χ 2 (n): Ελεγχος του πολλαπλασιαστή Lagrange για την αυτοσυσχέτιση των καταλοίπων Β:Χ 2 (n): Έλεγχος του Ramsey s Reset για την εξειδίκευση του υποδείγματος. C:X 2 (n): Έλεγχος της κανονικότητας βασισμένος στην ασυμμετρία και την κύρτωση. D:X 2 (n):έλεγχος της ετεροσκεδαστικότητας. ( ) = Σημειώνουμε το t ratio για τον αντίστοιχο συντελεστή [ ] = Σημειώνουμε τα επίπεδα σημαντικότητας.
ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΒΑΣΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Μπαίνουμε στην ιστοσελίδα του πανεπιστημίου Μακεδονίας http://www.uom.gr και από το παράθυρο των υπηρεσιών πάω στην βιβλιοθήκη και πατώ διπλό κλικ. Στη συνέχεια από τις επιλογές Σύντομοι Σύνδεσμοι στην αριστερή πλευρά κάνουμε διπλό κλικ στην επιλογή Βάσεις Δεδομένων. Οδηγούμαστε έτσι σε ένα θεματικό και αλφαβητικό κατάλογο, ο οποίος αναφέρει μια σειρά από κατηγορίες επιστημών, έστω επιλέγουμε την οικονομική, που ως γνωστόν ανήκει στις κοινωνικές επιστήμες.
Κάνοντας διπλό κλικ εμφανίζονται οι βάσεις δεδομένων από τις οποίες μπορούμε να αντλήσουμε τα στοιχεία μας. Οι κυριότερες από αυτές είναι: OECD (Organization for Economic Co-operation and Development). World Bank EconStats Eurostat IMF (International Monetary Fund) ISY (International Statistical Yearbook) Η Ελληνική Οικονομία σε Αριθμούς ΕΣΥΕ (Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος)
Με αριστερό κλικ στο όνομα της χώρας και με την εντολή EDIT-COPY SELECTION Μεταφέρουμεσεαρχείο EXCEL τα δεδομένα (αφού ανοίξουμε ένα φύλο εργασίας EXCEL) Mε την εντολή επικόλληση με δεξί κλικ στο ποντίκι εμφανίζονται τα δεδομένα στο ΕΧCEL τα οποία μεταφέρουμε στο EVIEWS. Aν θέλουμε να επιλέξουμε άλλη μεταβλητή που δεν υπάρχει στη συγκεκριμένη βάση κλείνουμε το παράθυρο και ξεκινάμε από τηναρχή την ίδια διαδικασία
ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΩΝ- ΑΡΘΡΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Μπαίνουμε στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Μακεδονίας http://www.uom.gr και από το παράθυρο των υπηρεσιών πάω στην βιβλιοθήκη και πατώ διπλό κλικ. Στη συνέχεια από τις επιλογές Σύντομοι Σύνδεσμοι στην αριστερή πλευρά κάνουμε διπλό κλικ στην επιλογή ηλεκτρονικά περιοδικά. Από την αλφαβητική σειρά των περιοδικών που εμφανίζονται επιλέγουμε αυτό που χρειαζόμαστε π.χ. το περιοδικό Tourism Management. Κάνοντας διπλό κλικ στην επικεφαλίδα ScienceDirect εμφανίζονται τα τεύχη του περιοδικού. Από εκεί διαλέγω το άρθρο που θέλω και το τυπώνω.
Επιλογή άρθρων από διευθύνσεις στο Internet www.sciencedirect.com www.google.com Στη διεύθυνση αυτή πληκτρολογούμε τον τίτλο του περιοδικού που θέλουμε να βρούμε ή τον τίτλο του άρθρου ή το όνομα (ονόματα συγγραφέων) του συγγραφέα ή λέξεις κλειδιά. Στη συνέχεια από τα τεύχη του περιοδικού βρίσκουμε το άρθρο που θέλουμε και το τυπώνουμε.
Προτεινόμενα θέματα εργασιών Αιτιακή σχέση ανάμεσα στις εξαγωγές και την οικονομική ανάπτυξη Δαπάνες Υγείας και Οικονομικής Ανάπτυξης: Μια εμπειρική έρευνα με την ανάλυση της συνολοκλήρωσης Ο ρόλος των θεσμικών επενδυτών στη χρηματιστηριακή ανάπτυξη: Η περίπτωση των χωρών του ΟΟΣΑ και της Τουρκίας Η Τουριστική Ζήτηση στην Ελλάδα: Μια εμπειρική έρευνα Δημόσιες Δαπάνες και Οικονομική Ανάπτυξη
Προτεινόμενα θέματα (συνέχεια) Πληθωρισμός και Παραγωγικότητα: Μια οικονομετρική έρευνα για την Ελλάδα. Αμυντικές Δαπάνες και Οικονομική Ανάπτυξη. Εξαγωγές, Επενδύσεις και Οικονομική Ανάπτυξη. Χρηματιστηριακή και Οικονομική Ανάπτυξη. Τουριστικά Υποδείγματα Ζήτησης με σύγχρονες οικονομετρικές μεθόδους. Ανθρώπινο κεφάλαιο και οικονομική ανάπτυξη.