-Προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις ατελής + έκτασις και αναφέρεται στη μη αναστρέψιμη απώλεια όγκου μέρους του πνευμονικού παρεγχύματος. - Οι κυψελίδες χάνουν την ιδιότητά τους να πληρούνται με αέρα σύμπτωση μείωση όγκου ατελεκτατικού πνεύμονα σε σχέση με το φυσιολογικό.
Τραχειοβρογχικό δένδρο
1.ΑΤΕΛΕΚΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ Συμβαίνει επί αποφράξεως αεραγωγών. Αδυναμία εισροής αέρα περιφερικότερα του σημείου απόφραξης απορρόφηση υπάρχοντος αέρα σύμπτωση κυψελίδων Συνήθως ΔΕΝ υπάρχει αεροβρογχόγραμμα και οι αποφραγμένοι βρόγχοι απεικονίζονται σαν υπέρπυκνες σωληνώδεις ή δακτυλιοειδείς δομές. Καθώς ο σπλαγχνικός και ο τοιχωματικός υπεζωκότας δεν διαχωρίζονται, προκαλούνται φαινόμενα έλξης και σε σημαντική απώλεια όγκου οι πνευμονικές δομές μετατοπίζονται ΠΡΟΣ την πλευρά της βλάβης. Σε πλήρη απόφραξη κύριου βρόγχου καταστροφή λοβού ή ολόκληρου του πνεύμονα( collapsed lung )
ΕΝΔΟΒΡΟΓΧΙΚΑ -Όγκοι -Λέμφωμα -Απόφραξη από βύσματα βλέννης -Ξένα σώματα -Στενώσεις από φυματίωση/τραύμα/μετεγxειρητικά -Μεταφλεγμονώδες σύνδρομο μέσου λοβού(lady Windermere syndrome) ΕΞΩΒΡΟΓΧΙΚΑ -Μάζες μεσοθωρακίου -Λεμφαδενοπάθεια -Διόγκωση αριστερού κόλπου
Συμβαίνει όταν διαταράσσεται η επιφάνεια επαφής σπλαγχνικού-τοιχωματικού υπεζωκότα. Συνήθως υπάρχει αεροβρογχόγραμμα. ΑΙΤΙΑ -Πλευριτική συλλογή -Πνευμοθώρακας -Στρογγύλη ατελεκτασία -Γειτνιάζουσα Χ.Κ.Ε. (εμφυσηματική κύστη/μάζα/ασκίτης) -Μειωμένη κινητικότητα του διαφράγματος
Συμβαίνει σαν αποτελέσμα ουλής στο πνευμονικό παρέγχυμα ή ινοποιού εξεργασίας που ελαττώνει την ικανότητα του πνεύμονα για έκπτυξη. Συνήθως σε κοκκιωματώδεις πνευμονικές νόσους, νεκρωτική πνευμονία και μετακτινικές αλλοιώσεις. Σχεδόν πάντα συνοδεύεται με βρογκεκτασίες.
Νόσος υαλοειδούς μεμβράνης(σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας νεογνών). Οφείλεται σε έλλειψη του επιφανειοδραστικού παράγοντα στα πρόωρα κυρίως νεογνά, σε περίπτωση περιγεννητικής ασφυξίας ή σε διαβήτη της κυήσεως. Σε ενήλικες συνήθως σαν μετεγχειρητική επιπλοκή. μείωση επιφανειακής τάσης κυψελίδων σύμπτωση ατελεκτασία με χαρακτηριστικές διάχυτες, αμφοτερόπλευρες και συμμετρικές σκιάσεις θαμβής υάλου.
Γραμμοειδής Δισκοειδής/αμφίκυρτη/υποτμηματική: όπως π.χ. σε ασθενείς που αδυνατούν να πάρουν βαθιά εισπνοή λόγω πλευροδυνίας, μετεγχειρητικοί ή σε κατάγματα πλευρών. Λοβώδης Όταν αφορά ένα ή περισσότερα ανεξάρτητα πνευμονικά λόβια. Στρογγύλη συνήθως συνδεόμενη με έκθεση σε αμίαντο.
Απλή ακτινογραφία εξέταση πρώτης γραμμής. Υπολογιστική Τομογραφία και HRCT αποτελούν τις πλέον ευαίσθητες τεχνικές στην ανάδειξη των λεπτομερειών των πνευμονικών βλαβών, στην έκτασή τους και στην απεικόνιση συνοδών ευρημάτων-σημείων. Απλή α/α και ΥΤ εμφανίζουν σχεδόν απόλυτη αντιστοιχία στην απεικόνιση της ακτινοσημειολογίας της ατελεκτασίας.
Άμεσο απεικονιστικό σημείο ατελεκτασίας αποτελεί μόνο η μετατόπιση των μεσολοβίων σχισμών. Έμμεσα σημεία: 1.αύξηση σκιερότητας/πυκνότητας πνευμονικού παρεγχύματος 2.ανύψωση του ημιδιαφράγματος 3.μετατόπιση μεσοθωρακίου προς την πάσχουσα πλευρά 4.συμπλησίαση πλευρών 5.Αντιρροπιστικός υπεραερισμός(ακτινοδιαυγαστικότητα)του φυσιολογικού πνεύμονα. 6.Αγγειακή συμφόρηση λόγω ελάττωσης του πνευμονικού όγκου.
1.Τριγωνική σκίαση 2.Έλξη προς τα άνω δεξιάς πύλης 3.Θολερότητα οπισθοστερνικού χώρου (βέλος) -Ελάσσων μεσολόβιος σχισμή προς τα άνω -Μείζων μεσολόβιος προσθίως Σύνηθες εύρημα αποτελεί η έλξη του συστοίχου ημιδιαφράγματος(μπλε βέλος)και η ασαφοποίηση του μεσοθωρακίου. Συνυπάρχει ενδοβρογχικός καρκίνος με αμφοτερόπλευρες μεταστάσεις(κόκκινα βέλη)
Πυκνοατελεκτασία ΔΑΛ Σημείο Golden-κοίλανση ελάσσονος μεσολοβίου και κύρτωση προς τα άνω του ατελεκτατικού ΔΑΛ. Συνήθως συνυπάρχει μάζα που αποφράσσει κεντρικότερα τον ΔΑΛ.
-Σημείο σιλουέτας του δεξιού καρδιακού χείλους. -Τριγωνική σκίαση στην πλάγια α/α. -Συνήθως δεν ανυψώνεται το ημιδιάφραγμα -Ελάσσων μεσολόβιος κάτω, μείζων μεσολόβιος άνω. -Η Υ.Τ. είναι χρήσιμη στη διερεύνηση ενός όγκου κεντρικού βρόγχου.
Σκαφοειδής θώρακας. -προς τα κάτω μετατόπιση των πλευρών και προς τα αριστερά της καρδιαγγειακής σκιάς. -Χρήσιμη η πλάγια α/α.
Phantom tumor-υγρό εντός της μείζονος μεσολοβίου σχισμής σε καρδιακή ανεπάρκεια. Χαρακτηριστικό ατρακτοειδές σχήμα. Φυσιολογικός διαχωρισμός της ελάσσονος μεσολοβίου. Υποχωρεί με τη λήψη διουρητικών.
1.Στο 50% των περιπτώσεων η μείζων μεσολόβιος θα μετατοπισθεί προς τα κάτω και στο 50% οπισθίως. 2. Ολόκληρος ο λοβός μετατοπίζεται προς τα έσω και οπισθίως. 3. Τριγωνική σκίαση στην ΠΔΦ γωνία. 4. Ασαφοποίηση της κάτω πνευμονικής (μεσολοβίου)αρτηρίας. 4. Προσοχή να μην εκληφθεί ως πλευριτική συλλογή.
Δ.δ από -πύκνωση(κυρίως του έσω βασικού τμήματος) -ΧΚΕ πνεύμονα ή οπίσθιου μεσοθωρακίου -πνευμονικό απόλυμα
Ατελεκτασία ΑΑΛ Απόφραξη στελεχιαίου βρόγχου -Μείζων μεσολόβιος σχισμή προς τα εμπρός και άνω, ελάσσων προς τα κάτω. -Το κορυφαίο τμήμα του κάτω λοβού μετατοπίζεται άνωθεν. -Ανύψωση ημιδιαφράγματος. -Τριγωνική σκίαση στον οπισθοστερνικό χώρο στην πλαγία α/α -Έλξη αριστερής πύλης προς τα άνω.
Luft sichel sign: επίταση της απεικόνισης του φυσιολογικά αεριζόμενου κορυφαίου τμήματος του ΑΑΛ μηνοειδής διαύγαση μεταξύ ατελεκτατικού ΑΑΛ και μεσοθωρακίου. -Ατελεκτασία ΑΑΛ -Υψηλή θέση αριστερής πύλης -Σκίαση οπισθοστερνικού χώρου - Αντιρροπιστικός υπεραερισμός ΑΚΛ, φυσιολογική θέση ημιδιαφράγματος και μεσοθωρακίου.
-Τριγωνική σκίαση οπισθίως του καρδιαγγειακού σχηματισμούσημείο σιλουέτας στην πλάγια α/α -Ασαφοποίση των αγγείων του ΑΚΛ - Συχνά έλξη της μείζονος μεσολοβίου σχισμής και της πνευμονικής πύλης προς τα κάτω.
Μπλε βέλη τριγωνική περιοχή αυξημένης σκιερότητας στην ΑΡ καρδιοφρενική γωνία που αντιστοιχεί στη μείζονα μεσολόβιο με τον ατελεκτατικό ΑΚΛ επί τα εντός.κόκκινα βέλη η αυτή απεικόνιση σε ΥΤ.
Όπως και επί ατελεκτασίας ΔΚΛ: -πύκνωση(κυρίως του έσω βασικού τμήματος) -ΧΚΕ πνεύμονα ή οπίσθιου μεσοθωρακίου -πνευμονικό απόλυμα
Απλή α/α: πύκνωση στον ΑΚΛ. ΥΤ: εμβαλωματικές διηθήσεις στον ΑΚΛ, τη γλωσσίδα και τον ΔΑΛ. Αμφοτερόπλερη πνευμονία
Γαγγλιονεύρωμα οπίσθιου μεσοθωρακίου
Πνευμονικό απόλυμα:ενδολοβιακό 60% στον ΑΚΛ 40% στον ΔΚΛ.Εξωλοβιακό σχεδόν πάντα στον ΑΚΛ, 10% υποδιαφραγματικό.
Α. Ομοιογενής σκίαση καταλαμβάνει πλήρως τον αριστερό πνεύμονα στην απλή α/α. Β. Στην ΥΤ με ε.φ. σκιαγραφικό απεικονίζεται μάζα με πυκνότητα ύδατος και διαφραγμάτια. Γ. Ατελεκτασία αριστερού πνεύμονα. ΚΥΣΤΙΚΟ ΛΕΜΦΑΓΓΕΙΩΜΑ Chonnam Med J 2009 April 45(1);70-72
Σύνδρομο Blesovsky ή αναδιπλούμενη ατελεκτασία. Συνδέεται με έκθεση σε αμίαντο και κάπνισμα. Διάφορες θεωρίες για τη δημιουργία της. Α.Μηχανισμός υπεζωκοτικής αναδίπλωσης. Β.Μηχανισμός ίνωσης. C.Μηχανισμός παραμόρφωσης μικρών βρόγχων.
Στρογγύλη ή αμφίκυρτη μάζα σε επαφή με τον υπεζωκότα Ομοιογενής ενίσχυση Απώλεια όγκου του παθολογικού λοβού Διαταραχή της πορείας των βρόγχων και των εγγύς αγγείων με κυκλοτερή κατεύθυνση προς την ατελεκτατική περιοχή(comet tail sign) Πάχυνση υπεζωκότα Αεροβρογχόγραμμα ή εγκυστώσεις αέρα(ψευδοκοιλότητες)
Συχνό εύρημα στην απλή α/α Γραμμοειδείς σκιάσεις, πάχους1-3 mm συνήθως στις πνευμονικές βάσεις Στις περισσότερες περιπτώσεις άνευ ιδιαίτερης κλινικής σημασίας-σε καπνιστές σε ηλικιωμένουςσε άτομα με κακή γενική κατάσταση και κακό αερισμό π.χ. μετά από χειρουργική επέμβαση Σε πνευμονική εμβολή, χωρίς εντούτοις να αποτελούν ειδικό εύρημα.
Γραμμοειδείς ατελεκτασίες λόγω πτωχού αερισμού μετεγχειρητικά Γραμμοειδείς ατελεκτασίες ΑΚΛ σε ασθενή με πνευμονική εμβολή(κόκκινο βέλος)
Πρόκειται για μόνιμη διάταση του βρογχικού δένδρου. Κλινική εικόνα: υποτροπιάζουσες λοιμώξεις, έντονη απόχρεμψη, αιμόπτυση(στο 50% η μόνη εκδήλωση). ΥΤ εξέταση εκλογής.
ΑΙΤΙΑ Α.Μεταφλεγμονώδη(τα συνηθέστερα) Βακτηριακή πνευμονία-staph. Aureus, Klebsiella, B.pertussis. Κοκκιωματώδεις νόσοι-tb, ιστοπλάσμωση Αλλεργική βρογχοπνευμονική ασπεργίλλωση Ερυθρά Β.Βρογχική απόφραξη Κακοήθεια(βρογχογενές καρκίνωμα) Εισπνοή ξένου σώματος Χρόνια εισρόφηση
Γ. Συγγενείς καταστάσεις Βρογχική ατρησία Κυστική βρογχεκτασία Κυστική ίνωση Σ. δυσκινητικών κροσσών π.χ. Kartagener syndrome Ανωμαλίες βρογχικού χόνδρου π.χ. William-Campbell syndrome Πνευμονικό απόλυμα Ανεπάρκεια άλφα-1-αντιθρυψίνης Τραχειοβρογχομεγαλία π.χ. σε Ehlers-Danlos syndrome Δ. Διάφορες καταστάσεις Ρευματοειδής αρθρίτιδα, ΣΕΛ Μετά από μεταμόσχευση ή ακτινοβολία
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ Κυλινδρικές Η συνηθέστερη μορφή. Ομοιόμορφη, ομαλή πορεία με παράλληλα τοιχώματα. Σημείο γραμμών τραμ-σφραγιδόλιθου. Κιρσοειδείς Σπάνιες. Κομβολογιοειδής απεικόνιση. Σακοειδείς ή κυστικές Σταδιακή διάταση των αεραγωγών που καταλήγουν σαν κυστικοί χώροι. Συχνά συνυπάρχουν υδραερικά επίπεδα. Εξ έλξεως βρογχεκτασίες Όταν λόγω περιφερικής ίνωσης του πνευμονικού παρεγχύματος, οι μικροί αεραγωγοί έλκονται και διατείνονται.
ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΕΣ- Απλή α/α Διαγνωστικές κυρίως σε σοβαρού βαθμού κυστικές βρογχεκτασίες (υδραερικά επίπεδα). Σκιάσεις γραμμών τραμ σε κυλινδρικές. Αυξημένη βρογχοαγγειακή σκιαγράφηση και παραμόρφωση των πνευμονικών αγγείων λόγω συνυπάρχουσας ίνωσης.
Λεπτοτοιχωματικές κύστεις στο ΔΚΛ(λευκό βέλος) Υδραερικά επίπεδα(κίτρινο βέλος)
ΑΞΟΝΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ HRCT η πλέον ευαίσθητη στην ανάδειξη των αεραγωγών και της υποκείμενης παθολογίας. Απεικόνιση των βρόγχων μέχρι και 1cm από την επιφάνεια του σπλαγχνικού υπεζωκότα(πρώιμη διάγνωση κυλινδρικών βρογχεκτασιών). Διατήρηση του εύρους των τμηματικών βρόγχων σε όλο το μήκος τους. Βρογχοαγγειακός δείκτης-διάμετρος βρόγχου/διάμετρος συνοδού πνευμονικής αρτηριας>1,5 βρογχεκτασία. Πάχος τοιχώματος βρόγχου/πνευμονικής αρτηρίας>0,5 βρογχεκτασία. Βύσματα βλέννης εντός των τμηματικών βρόγχων. Παγίδευση αέρα και απεικόνιση «μωσαϊκού» του πνευμονικού παρεγχύματος. Tram track sign, signet ring sign, string of pearls sign, cluster of grapes sign.
Κυλινδρικές βρογχεκτασίες Κυστικές βρογχεκτασίες περιέχουσες αέραυδραερικά επίπεδα-πάχυνση μεσολοβίων διαφραγματίων- μωσαικο πρότυπο νόσος μικρών αεραγωγών(κυστική ίνωση) Κυστικές βρογχεκτασίες προκαλούσες πνευμοθώρακα Κιρσοειδείς βρογχεκτασίες ΔΑΛ
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΤΟΠΙΣΗ American Journal of Roentgenology. 2009;193: W158-W171.
ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΗ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΑ Συγγενής βρογχική ατρησία, με παρουσία βύσματος βλέννης(κεφαλή βέλους), εντοπισμένη βρογχεκτασία (βέλος)και αντιρροπιστικό υπεραερισμό. Καρκινοειδής όγκος στο διχασμό των κυρίων βρόγχων για τον ΑΑΛ- ΑΚΛ(μαύρο βέλος).βρογχεκτασίες περιφερικότερα(λευκή κεφαλή βέλους).
ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΕΣ Σαρκοείδωση. Ινωτικές αλλαγές του πνευμονικού παρεγχύματος και εξ έλξεως βρογχεκτασίες(βέλη) στους άνω λοβούς. Συνήθης διάμεση πνευμονία(uip).πάχυνση μεσολοβιδίων διαγραγματίων και αμφοτερόπλευρες βρογχεκτασίες εξ έλξεως υποϋπεζωκοτικά και στις πνευμονικές βάσεις(βέλη).
ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΕΣ Αλλεργική βρογχοπνευμονική ασπεργίλλωση. Απόφραξη από βλεννώδη βύσματα(μεγάλα βέλη), κεντρικές βρογχεκτασίες και περιφερική βρογχιολίτιδα(μικρό βέλος).
ΔΙΑΧΥΤΕΣ ΒΡΟΓΧΕΚΤΑΣΙΕΣ Σύνδρομο Mounier- Kuhn s(τραχειοβρογχομεγαλία).διογκωμένοι κύριοι βρόγχοι(μαύρα βέλη) και περιφερικές βρογχεκτασίες(λευκά βέλη). Σύνδρομo Williams-Campbell (ανεπάρκεια σχηματισμού χόνδρου στο ύψος του 4 ου -6 ου τμηματικού βρόγχου).κεντρικές κυστικές και κιρσοειδείς βρογχεκτασίες.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ