Kεφ. 11. Νοσήµατα από υπερευαισθησία: Νοσήµατα που προκαλούνται από τις ανοσοαπαντήσεις Οι 4 τύποι των νοσηµάτων από υπερευαισθησία Άµεση υπερευαισθησία Νοσήµατα που προκαλούνται από αντισώµατα Νοσήµατα που προκαλούνται από συµπλέγµατα αντιγόνου-αντισώµατος Νοσήµατα που προκαλούνται από Τ λεµφοκύτταρα
Οι 4 τύποι των νοσηµάτων από υπερευαισθησία
Τύπος Ι. Άµεση υπερευαισθησία (αλλεργία, ατοπία)
Πηγές αλλεργιογόνων
Πηγές αλλεργιογόνων
Η αλληλουχία των γεγονότων στην άµεση υπερευαισθησία IL4,13 2
Η ενεργοποίηση των σιτευτικών κυττάρων Ευαισθητοποιηµένο συτευτικό (ένα είδος αντισωµάτων) 3
Τα βιοχηµικά γεγονότα της ενεργοποίησης των σιτευτικών κυττάρων 4
Κλινικές εκδηλώσεις των αντιδράσεων άµεσης υπερευαισθησίας Κλινικό σύνδροµο Αλλεργική ρινίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα (πυρετός εκ χόρτου) Τροφικές αλλεργίες Βρογχικό άσθµα Αναφυλαξία (από φάρµακα, τσίµπηµα µέλισσας, τροφές) Κλινικές και παθολογικές εκδηλώσεις Αυξηµένη έκκριση βλέννας, φλεγµονή των ανωτέρων αεραγωγών και των παραρρινίων κόλπων Αυξηµένος περισταλτισµός λόγω σύσπασης των εντερικών λείων µυών Υπεραντιδραστικότητα των βρόγχων µε σύσπασητωνλείωνµυών, φλεγµονή και ιστική βλάβη από την αντίδραση της όψιµης φάσης Πτώση της αρτηριακής πίεσης (καταπληξία: shock) εξαιτίας της αγγειοδιαστολής και της διαφυγής υγρών, απόφραξη των αεραγωγών λόγω οιδήµατος του λάρυγγα 5
Η θεραπεία των αντιδράσεων άµεσης υπερευαισθησίας Αναστολή αποκοκκίωσης Ανταγωνισµό τωνµεσολαβητών Μείωση της φλεγµονής Σύνδροµο Θεραπεία Μηχανισµός δράσης Αναφυλαξία Επινεφρίνη Σύσπαση λείων µυών των αγγείων Αύξηση καρδιακής παροχής Αναστολή αποκοκκίωσης Βρογχικό άσθµα Πολλές αλλεργικές αντιδράσεις Κορτικοστεροειδή Αναστολείς φωσφοδιεστεράσης «Απευαισθητοποίηση» (επαναλαµβανόµενη χορήγηση χαµηλών δόσεων αλλεργιογόνου) Αντι-IgE (υπό µελέτη) Αντι-ισταµινικά Χρωµογλυκικό νάτριο Μειώνουν τη φλεγµονή. Χαλαρώνουν τους λείους µύες των βρόγχων Άγνωστος. Ισως αναστέλλει την παραγωγή IgE και αυξάνει την παραγωγή άλλων Ig. Ίσως προκαλείτανοχή. Εξουδετερώνουν και εξαλείφουν την IgE. Εµποδίζουν τη δράση της ισταµίνης σε αγγεία και λείους µυς. Αναστέλλει την αποκοκκίωση. 6
Φυσιολογικός ρόλος των ΙgE?
Νοσήµατα από υπερευαισθησία: Οι 4 τύποι των νοσηµάτων από υπερευαισθησία Άµεση υπερευαισθησία Νοσήµατα που προκαλούνται από αντισώµατα Νοσήµατα που προκαλούνται από συµπλέγµατα αντιγόνου-αντισώµατος Νοσήµατα που προκαλούνται από Τ λεµφοκύτταρα
Τύποι των νοσηµάτων που προκαλούνται από αντισώµατα και ανοσοσυµπλέγµατα 7 ύπος ΙΙ (ιστο-ειδικά) ύπος ΙΙΙ (συστηµατικά)
ραστικοί µηχανισµοί των νοσηµάτων που προκαλούνται από αντισώµατα (Τύπος ΙΙ) 8
Βαριά µυασθένεια Μηχανισµοί δράσης των αντισωµάτων κατά του υποδοχέα ακετυλοχολίνης (AChR)
Παραδείγµατα ανθρώπινων νοσηµάτων που προκαλούνται από αντισώµαταειδικάγιακύτταραήιστούς αυτοάνοσα αυτοάνοσα Νόσηµα Αντιγόνο-στοχος Μηχανισµός νόσου Κλινικοπαθολο γικές εκδηλώσεις Αυτοάνοση αιµολυτική αναιµία και θροµβοπενική πορφύρα Κοινή πέµφιγα Σύνδροµο του Goodpasture Οξύς ρευµατικός πυρετός Πρωτεΐνες της µεµβράνης ερυθροκυττάρων και αιµοπεταλίων Πρωτεΐνες στη µεσοκυττάριο σύνδεση επιδερµιδικών κυτ. Πρωτεΐνη στις βασικές µεµβράνες σπειραµάτων νεφρών και κυψελίδων πνεύµονα Αντιγόνο του τοιχώµατος του στρεπτοκόκκου. ιασταυρωτή αντίδραση µε αντιγόνο µυοκαρδίου Οψωνινοποίηση και φαγοκυττάρωση ερυθροκυττάρων και αιµοπεταλίων Ενεργοποίηση πρωτεϊνασών από τα αντισώµατα Φλεγµονή µέσω συµπληρώµατος και FcR Φλεγµονή, ενεργοποίηση µακροφάγων Βαριά µυασθένεια Υποδοχέας ακετυλοχολίνης Το αντίσωµα µειώνει τους υποδοχείς Νόσος του Graves (υπερθυρεοειδισµός) Κακοήθης αναιµία Υποδοχέας θυρεοειδοτρόπου ορµόνης (TSH) Ενδογενής παράγοντας κυττάρων στοµάχου ιέγερση των υποδοχέων TSH µέσω αντισωµάτων Εξουδετέρωση ενδογενούς παράγοντα µειωµένη απορρόφηση της βιτ. Β12 Αιµόλυση, αναιµία Αιµορραγική διάθεση Φυσαλίδες στο δέρµα Νεφρίτιδα, πνευµονική αιµορραγία Μυοκαρδίτιδα, αρθρίτιδα Μυική αδυναµία Υπερθυρεοειδισ µός ιαταραχή της ερυθροποίησης, αναιµία 9
Παραδείγµατα ανθρώπινων νοσηµάτων από ανοσοσυµπλέγµατα (Τύπος ΙΙΙ) Νόσηµα Μηχανισµός νόσου Αντιγόνοστόχος Κλινικοπαθολογικές εκδηλώσεις Συστηµατικός ερυθηµατώδης λύκος (αυτοάνοσο) Οζώδης πολυαρτηριίτις DNA, πυρηνικές πρωτεΐνες, κ.α. Αντιγόνο του ιού της ηπατίτιδας Β Φλεγµονή µέσω συµπληρώµατος και FcR Νεφρίτιδα, αρθρίτιδα, αγγειίτιδα Αγγειίτιδα Μεταστρεπτοκοκκική σπειραµατονεφρίτιδα Αντιγόνα του στρεπτοκόκκου Νεφρίτιδα 10
φάρµακο φάρµακο φάρµακο C3b
Νοσήµατα από υπερευαισθησία: Νοσήµατα που προκαλούνται από τις ανοσοαπαντήσεις Οι 4 τύποι των νοσηµάτων από υπερευαισθησία Άµεση υπερευαισθησία Νοσήµατα που προκαλούνται από αντισώµατα Νοσήµατα που προκαλούνται από συµπλέγµατα αντιγόνου-αντισώµατος Νοσήµατα που προκαλούνται από Τ λεµφοκύτταρα
Μηχανισµοί της ιστικής βλάβης µέσω Τ κυττάρων 11
Νοσήµατα από Τ κύτταρα αυτοάνοσα Νόσηµα Ινσουλινοεξαρτώµενος σακχαρώδης διαβήτης Ρευµατοειδής αρθρίτις Πειραµατική αλλεργική εγκεφαλοµυελίτιδα (Σκλήρυνση κατά πλάκας) Φλεγµονώδης νόσος του εντέρου Αντιγόνο Αντιγόνα των νησιδιακών κυττάρων (ινσουλίνη, αποκαρβοξυλάση γλουταµικού οξέος) Άγνωστο αντιγόνο στον αρθρικό υµένα Βασική πρωτεΐνη της µυελίνης, πρωτεολιπιδιακή πρωτεΐνη Άγνωστο. Πιθανός ρόλος των µικροβίων του εντέρου 12
Θεραπείες καταστολής/αντιµετώπισης της ανοσοαπάντησης Αντιφλεγµονώδη ανοσοκατασταλτικά - κυτταροτοξικά Κορτικοστεροειδή Κυκλοσπορίνη Α Αζαθειοπρίνη, κυκλοφωσφαµίδιο,... Ανταγωνιστές κυτταροκινών (αντι-τνf, -IL1 ) Αντιφλεγµονώδεις κυτταροκίνες... Πλασµαφαίρεση ΙvIg (ενδοφλέβια χορήγηση Ιg)... Νέες προσπάθειες Ανταγωνιστές υποδοχέων κυτταροκινών (ΙL2R κλπ) Ανταγωνιστές συνδιεγερτών, µορίων προσκολ. (B7, CTLA4 κλπ) Ανταγωνιστές ΜΗC... Αντιγονο-ειδικές προσεγγίσεις Ανοσιακή ανοχή δια του στόµατος και της µύτης Εµβόλια Τ κυττάρων και ΤCR ιαλυτά σύµπλοκα MHC-αντιγόνου (για εξουδετέρωση των Τ κυττάρων) Ανάπτυξη κατασταλτικών Τ και δενδριτικών κυττάρων Αντιγονοειδική αντισωµο-αφαίρεση...
Νοσήµατα από υπερευαισθησία: Νοσήµατα που προκαλούνται από τις ανοσοαπαντήσεις Οι 4 τύποι των νοσηµάτων από υπερευαισθησία Άµεση υπερευαισθησία Νοσήµατα που προκαλούνται από αντισώµατα Νοσήµατα που προκαλούνται από συµπλέγµατα αντιγόνου-αντισώµατος Νοσήµατα που προκαλούνται από Τ λεµφοκύτταρα