ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα Διαχείριση Πληροφοριακών Συστημάτων Ενότητα # 2: Πληροφορικά Συστήματα σε Οργανισμούς Χρήστος Δρόσος Τμήμα Μηχανικών Αυτοματισμού Τ.Ε.
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας (1) Είδη Πληροφοριακών Συστημάτων Πληροφοριακά Συστήματα επιχειρήσεων Πληροφοριακά συστήματα και εργασία Συστήματα Επεξεργασίας Συναλλαγών Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων 4
Σκοποί ενότητας (2) Συστήματα διαχείρισης γνώσης (KMSs) Εξειδικευμένα Συστήματα Επιχειρηματικής Πληροφόρησης Ανάπτυξη Συστημάτων Ασφάλεια, Προστασία Προσωπικών Δεδομένων, Ηθικά ζητήματα στα πληροφοριακά συστήματα και το διαδίκτυο 5
Περιεχόμενα ενότητας (1) Είδη Πληροφοριακών Συστημάτων Πληροφοριακά συστήματα επιχειρήσεων Ηλεκτρονικό και κινητό εμπόριο Πληροφοριακά συστήματα και εργασία Συστήματα Επεξεργασίας Συναλλαγών Enterprise Resource Planning 6
Περιεχόμενα ενότητας (2) Πληροφοριακά συστήματα διοίκησης Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων Συστήματα διαχείρισης γνώσης (KMSs) Εξειδικευμένα Συστήματα Επιχειρηματικής Πληροφόρησης Ανάπτυξη συστημάτων Ασφάλεια, προστασία προσωπικών δεδομένων και ηθικά ζητήματα στα πληροφοριακά συστήματα και το διαδίκτυο 7
Περιεχόμενα ενότητας (3) Ηθικά και πολιτικά θέματα Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών 8
Είδη Πληροφοριακών Συστημάτων
Πληροφοριακά συστήματα επιχειρήσεων (1) Έχουν σχεδιαστεί για το ηλεκτρονικό εμπόριο, την επεξεργασία των συναλλαγών, διαχείριση πληροφοριών, και την υποστήριξη λήψης αποφάσεων. Επιπλέον, υπάρχουν ειδικού σκοπού συστήματα, όπως η εικονική πραγματικότητα,. Μαζί, αυτά τα συστήματα μας βοηθούν στη ρουτίνα της δουλειάς μας, από την καταγραφή των πωλήσεων, τις μισθοδοσίας κλπ, μέχρι και στην υποστήριξη λήψης των αποφάσεων.
Πληροφοριακά συστήματα επιχειρήσεων (2)
Ηλεκτρονικό και κινητό εμπόριο 12
Ηλεκτρονικό και κινητό εμπόριο (1) Το ηλεκτρονικό εμπόριο περιλαμβάνει κάθε επιχειρηματική συναλλαγή που εκτελείται ηλεκτρονικά μεταξύ επιχειρήσεων (business-to-business ή B2B), εταιρείες και καταναλωτές (business-to-client, ή B2C), τους καταναλωτές και καταναλωτές (client-to-client, ή C2C), τις επιχειρήσεις και το δημόσιο τομέα, και των καταναλωτών και του δημόσιου τομέα. Θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο είναι δεσμευμένο κυρίως για τους καταναλωτές που επισκέπτονται ιστοσελίδες για online αγορές. Αλλά οι αγορές στο διαδίκτυο είναι μόνο ένα μικρό μέρος της εικόνας του e-commerce ο κύριος όγκος του ηλεκτρονικού εμπορίου είναι μεταξύ των επιχειρήσεων (B2B) συναλλαγές που κάνουν πιο εύκολη την αγορά για συνεργασίες
Ηλεκτρονικό και κινητό εμπόριο (2) Κινητό εμπόριο (m-commerce) αναφέρεται στις συναλλαγές που πραγματοποιούνται οπουδήποτε και οποτεδήποτε. Το M-commerce βασίζεται στις ασύρματες επικοινωνίες με τη βοήθεια των οποίων μπορούμε μέσω φορητών υπολογιστών, τηλεφώνων κλπ, να εκτελέσουμε οποιαδήποτε επιχειρηματική δραστηριότητα (που βασίζεται σε ένα πληροφοριακό σύστημα από οπουδήποτε και οποτεδήποτε.
Πληροφοριακά συστήματα και εργασία 15
Πληροφοριακά συστήματα και E-commerce προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα για τον εξορθολογισμό των δραστηριοτήτων εργασίας. Το παρακάτω Σχήμα παρέχει ένα σύντομο παράδειγμα για το πώς το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να απλοποιήσει τη διαδικασία για την αγορά νέων επίπλων γραφείου από μια εταιρεία. εργασία (1)
Πληροφοριακά συστήματα και εργασία (2) Εκτός από το e-commerce τα συστήματα πληροφοριών των επιχειρήσεων χρησιμοποιούν τις τηλεπικοινωνίες και το Internet για να εκτελέσουν πολλές σχετικές εργασίες. Οι ηλεκτρονικές προμήθειες (e-procurement), για παράδειγμα, περιλαμβάνουν τη χρήση συστημάτων πληροφορικής και το Διαδίκτυο για να αποκτήσουν ανταλλακτικά και αναλώσιμα.
Πληροφοριακά συστήματα και εργασία (3) Το Ηλεκτρονικό επιχειρείν (e-business) πηγαίνει πέρα από το ηλεκτρονικό εμπόριο και τις ηλεκτρονικές δημόσιες συμβάσεις, χρησιμοποιώντας τα πληροφοριακά συστήματα και το Διαδίκτυο για να εκτελούν όλα τα καθήκοντα και τις λειτουργίες που αφορούν τις επιχειρήσεις, όπως τη λογιστική, τη χρηματοδότηση, το μάρκετινγκ καθώς και τις δραστηριότητες του ανθρώπινου δυναμικού. 18
Πληροφοριακά συστήματα και εργασία (4)
Συστήματα Επεξεργασίας Συναλλαγών 20
Συστήματα Επεξεργασίας Συναλλαγών (1) Από το 1950 οι υπολογιστές έχουν χρησιμοποιηθεί για την εκτέλεση κοινών επιχειρηματικών εφαρμογών. Πολλά από αυτά τα πρώιμα συστήματα είχαν σχεδιαστεί για να μειωθεί το κόστος αυτοματοποιώντας τη ρουτίνα στις επιχειρηματικές συναλλαγές. Συναλλαγές όπως οι πληρωμές σε εργαζομένους, οι πωλήσεις σε πελάτες, ή οι πληρωμές προς τους προμηθευτές αποτέλεσαν τα πρώτα πεδία ανάπτυξης εφαρμογών για την αυτοματοποίησή τους.
Συστήματα Επεξεργασίας Συναλλαγών (2) Ένα σύστημα επεξεργασίας συναλλαγών (A transaction processing system (TPS)) είναι μια οργανωμένη συλλογή που περιλαμβάνει το προσωπικό, τις διαδικασίες, το λογισμικό, τις βάσεις δεδομένων και τις συσκευές οι οποίες χρησιμοποιούνται για να ολοκληρώσουν μια επιχειρησιακή συναλλαγή. 22
Συστήματα Επεξεργασίας Ένα από τα πρώτα συστήματα των επιχειρήσεων είναι το μηχανογραφημένο σύστημα μισθοδοσίας Οι κύριες είσοδοι είναι ο αριθμός των ωρών εργασίας των εργαζομένων κατά τη διάρκεια της εβδομάδας και το ποσοστό αμοιβής. Η κύρια έξοδος αποτελείται από πληρωμές. Άλλες εφαρμογές που μπορεί να περιλαμβάνονται είναι οι πωλήσεις κατά παραγγελία, τιμολόγηση των πελατών, η διαχείριση των σχέσεων με τους πελάτες, καθώς και ο έλεγχο της απογραφής. Συναλλαγών (3)
Enterprise Resource Planning 24
Enterprise Resource Planning (1) Ένα (ERP) σύστημα είναι ένα σύνολο ολοκληρωμένων προγραμμάτων που διαχειρίζεται τις ζωτικές λειτουργίες ενός οργανισμού. Ένα σύστημα ERP μπορεί να αντικαταστήσει πολλές εφαρμογές ως ένα ενιαίο σύνολο προγραμμάτων, καθιστώντας το σύστημα πιο εύκολο στη χρήση και πιο αποτελεσματικό.
Enterprise Resource Planning (2) Τα οφέλη που παρέχονται από ένα αποτελεσματικό TPS είναι απτά και δικαιολογούν τις σχετικές δαπάνες σε εξοπλισμό υπολογιστών, προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και εξειδικευμένο προσωπικό. Ένα TPS μπορεί να επιταχύνει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες και να μειώσει το κόστος της επιχείρησης. Οι Εταιρείες με εγκατεστημένο TPS συνειδητοποίησαν σύντομα ότι μπορούν να χρησιμοποιούν τα δεδομένα που είναι αποθηκευμένα σε βοηθώντας τους διαχειριστές να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις, όσον αφορά τη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, μάρκετινγκ κλπ. 26
Enterprise Resource Planning (3) Στα ERP συστήματα θα επανέρθουμε και σε επόμενα μαθήματα διεξοδικότερα.
Πληροφοριακά συστήματα διοίκησης 28
Πληροφοριακά συστήματα Ένα σύστημα διαχείρισης πληροφοριών (MIS) είναι μια οργανωμένη συλλογή ανθρώπων, διαδικασιών, λογισμικού, βάσεις δεδομένων και συσκευών που παρέχουν πληροφορίες ρουτίνας στους λήπτες αποφάσεων. Ένα MIS επικεντρώνεται στην επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, το Marketing, την παραγωγή, τη χρηματοδότηση, και άλλα. διοίκησης (1)
Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων 30
Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων (1) Ένα "Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων (ΣΥΑ)" είναι ένα είδος πληροφοριακού συστήματος (που περιλαμβάνεται αλλά δεν περιορίζεται σε υπολογιστικά συστήματα), το οποίο υποστηρίζει τη λήψη αποφάσεων σε επιχειρήσεις και οργανισμούς. Ένα σωστά σχεδιασμένο ΣΥΑ είναι ένα διαπροσωπικό σύστημα λογισμικού(ορισμός λογισμικού), το οποίο έχει σκοπό να βοηθήσουν τους αποφασίζοντες να συγκεντρώσουν χρήσιμες πληροφορίες μέσα από ένα συνδυασμό δεδομένων, εγγράφων, προσωπικής γνώσης, ή να βοηθήσει τα επιχειρηματικά μοντέλα να αναγνωρίσουν και να λύσουν προβλήματα και να πάρουν αποφάσεις.
Συστήματα υποστήριξης αποφάσεων (2) Οι τυπικές πληροφορίες που συγκεντρώνει και παρουσιάζει μια εφαρμογή υποστήριξης αποφάσεων είναι: περιεχόμενα όλων των τωρινών πληροφοριών (συμπεριλαμβανομένων σχετικών πηγών πληροφόρησης, cubes, αποθήκες δεδομένων, και marts δεδομένα), συγκριτικά στοιχεία πωλήσεων μεταξύ μιας εβδομάδας και της επόμενης, προβλεπόμενα ποσά εσόδων βασισμένα σε προβλέψεις πωλήσεων του νέου προϊόντος.
Συστήματα υποστήριξης Συστήματα στήριξης - υποστήριξης αποφάσεων χρησιμοποιούνται όταν το πρόβλημα είναι σύνθετο και οι πληροφορίες που απαιτούνται για να καθορίσουν τις κατάλληλες ενέργειες είναι δύσκολα να αποκτηθούν και να χρησιμοποιηθούν. αποφάσεων (3)
Συστήματα διαχείρισης γνώσης (KMSs) 34
Συστήματα διαχείρισης γνώσης (KMSs) (1) οργανωμένη συλλογή των ανθρώπων, διαδικασιών, λογισμικό, βάσεις δεδομένων, και συσκευών για να δημιουργήσουν, να αποθηκεύουν, να διαμοιράσουν και να εκμεταλευτούν τις γνώσεις και την εμπειρία του οργανισμού. Μια ναυτιλιακή εταιρεία, για παράδειγμα, μπορεί να χρησιμοποιήσει μια KMS για τον εξορθολογισμό των μεταφορών και των logistics.
Εξειδικευμένα Συστήματα Επιχειρηματικής Πληροφόρησης 36
Εξειδικευμένα Συστήματα Επιχειρηματικής Πληροφόρησης (1) ARTIFICIAL INTELLIGENCE (AI): το σύστημα του υπολογιστή παίρνει τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης νοημοσύνης. ΕΜΠΕΙΡΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ: δίνουν στον υπολογιστή τη δυνατότητα να κάνει προτάσεις και να λειτουργήσει σαν ειδικός σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, βοηθώντας τη βελτίωση της απόδοσης ενός αρχάριου χρήστη. ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: Η εικονική πραγματικότητα είναι η προσομοίωση ενός πραγματικού ή φανταστικού περιβάλλοντος που μπορεί να βιωθεί οπτικά σε τρεις διαστάσεις.
Ανάπτυξη συστημάτων 38
Ανάπτυξη συστημάτων (1) Δραστηριότητα για τη δημιουργία ή την τροποποίηση των συστημάτων των επιχειρήσεων.
Ασφάλεια, προστασία προσωπικών δεδομένων Ηθικά ζητήματα στα πληροφοριακά συστήματα και το διαδίκτυο 40
Ασφάλεια, προστασία προσωπικών δεδομένων (1) Παρά το γεγονός ότι τα πληροφοριακά συστήματα μπορούν να προσφέρουν τεράστια οφέλη, έχουν και μειονεκτήματα. Όπως μπορεί να φανταστεί κανείς οι δυνατότητες των πληροφορικών συστημάτων να αποθηκεύουν και να διαχειρίζονται τεράστιες ποσότητες προσωπικών δεδομένων, θέτει από μόνη ένα θέμα όσον αφορά την ασφάλεια των δεδομένων αλλά και την προστασία της ιδιωτικότητας των ανθρώπων. Οι μεγάλη ανάπτυξη του διαδικτύου καθιστά αυτά τα δεδομένα ακόμη πιο ευάλωτα, αφού διάφοροι κακόβουλοι χρήστες προσπαθούν να έχουν πρόσβαση σε κάθε είδους δεδομένων (πχ αριθμούς πιστωτικών καρτών κα)
Ηθικά και πολιτικά θέματα Πράσινα Κέντρα Δεδομένων 42
Ηθικά και πολιτικά θέματα - Πράσινα Κέντρα Δεδομένων (1) Μεσαίου μεγέθους και μεγάλες επιχειρήσεις διατηρούν ισχυρούς υπολογιστές που ονομάζονται servers που αποθηκεύουν τα δεδομένα και εκτελούν ειδικό λογισμικό για την παροχή πληροφοριών και υπηρεσιών συστήματος στους χρήστες του εταιρικού δικτύου και του Internet.
Ηθικά και πολιτικά θέματα - Πράσινα Κέντρα Δεδομένων (2) Οι μεγάλες επιχειρήσεις θα μπορούσαν να διατηρήσουν εκατοντάδες ή ακόμα και χιλιάδες servers, σε μεγάλες εγκαταστάσεις που ονομάζονται κέντρα δεδομένων. Για παράδειγμα, η Microsoft με κέντρο δεδομένων 400.000 τετραγωνικών ποδιών στο San Antonio με κόστος 550 εκατομμυρίων δολαρίων. Η Google επενδύει 750 εκατομμύρια δολάρια σε ένα κέντρο δεδομένων με εγκαταστάσεις στο Goose Creek στη Νότια Καρολίνα και $ 600 εκατ. ευρώ σε μια εγκατάσταση στο Lenoir στη Βόρεια Καρολίνα. 44
Ηθικά και πολιτικά θέματα - Πράσινα Κέντρα Δεδομένων (3) Δυστυχώς τα κέντρα δεδομένων απαιτούν πολλή ενέργεια για την επεξεργασία και την διατήρηση των θερμοκρασιών των data centers σε χαμηλά επίπεδα θερμοκρασίας. Εκτιμάται ότι το κόστος που απαιτείται για να ψυχθεί ένα κέντρο δεδομένων είναι ίσο με το κόστος των ίδιων των εξυπηρετητών. Με την αύξηση της ευαισθητοποίησης της υπερθέρμανσης του πλανήτη και εναντίον της καύσης άνθρακα εφιστά την προσοχή των περιβαλλοντολόγων και άλλων φορέων.
Ηθικά και πολιτικά θέματα - Πράσινα Κέντρα Δεδομένων (4) Η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ ( EPA ) προχώρησε στην ανάλυση της επίδρασης των data centers στο περιβάλλον. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ σχεδιάζει να αντικαταστήσει τα δικά της κέντρα δεδομένων σε μικρότερα. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει αξιολογήσει τα κέντρων δεδομένων του και κινείται σε πιο πράσινες τεχνολογίες και τεχνικές ώστε να συμμορφωθεί με τις νέες περιβαλλοντικές πολιτικές και νόμους που ψηφίστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. 46
Ηθικά και πολιτικά θέματα - Πράσινα Κέντρα Δεδομένων (5) Η έκθεση της EPA προβλέπει ότι η κατανάλωση των data center σε ρεύμα θα μπορούσε να μειωθεί έως και κατά 20% αν στο κέντρο δεδομένων οι διαχειριστές λάμβαναν απλά βήματα, όπως η χρήση της διαχείρισης ισχύος και η απενεργοποίηση αχρησιμοποίητων servers. 47
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών 48
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών (1) Τα Πληροφοριακά συστήματα σήμερα έχουν οδηγήσει στην παγκοσμιοποίηση. Η Υψηλής ταχύτητας πρόσβαση στο Internet και τα δίκτυα που μπορούν να συνδεθούν με άτομα και οργανώσεις σε όλο τον κόσμο δημιουργούν διεθνείς ευκαιρίες. Οι παγκόσμιες αγορές έχουν επεκταθεί. Οι άνθρωποι και οι εταιρείες μπορούν να πάρουν προϊόντα και υπηρεσίες από όλο τον κόσμο, αντί να είναι γύρω από τη γωνία ή στην ίδια πόλη. Αυτές οι ευκαιρίες, ωστόσο, φέρνουν πολλά εμπόδια και προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων και των προκλήσεων που αφορούν τον πολιτισμό, τη γλώσσα, και πολλά άλλα.
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών (2) Πολιτιστικές προκλήσεις: Χώρες και περιφερειακές περιοχές έχουν τις δικές τους κουλτούρες και έθιμα που μπορεί να επηρεαστούν σημαντικά τα άτομα και τις οργανώσεις που συμμετέχουν στο παγκόσμιο εμπόριο. Γλωσσικές προκλήσεις: Οι γλωσσικές διαφορές καθιστούν δύσκολο την ακριβή μεταφράση εννοιών από τη μία γλώσσα στην άλλη. Προκλήσεις Απόστασης - χρόνου. Θέματα όπως ο χρόνος και η απόσταση μπορεί να είναι δύσκολο να ξεπεραστούν για άτομα των επιχειρήσεων που ασχολούνται με το παγκόσμιο εμπόριο σε απομακρυσμένες περιοχές.
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών (3) Προκλήσεις υποδομής. Η Υψηλής ποιότητας ηλεκτρική ενέργεια και το νερό μπορεί να μην είναι διαθέσιμη σε ορισμένα μέρη του κόσμου. Τηλεφωνικές υπηρεσίες, συνδέσεις στο Internet, καθώς και εξειδικευμένο προσωπικό μπορεί να είναι ακριβό ή δεν είναι άμεσα διαθέσιμο. Προκλήσεις νομίσματος. Η αξία των διαφόρων νομισμάτων μπορεί να ποικίλει σημαντικά με την πάροδο του χρόνου στις διεθνείς συναλλαγές. 51
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών (4) Προκλήσεις Προϊόν και Υπηρεσιών. Παραδοσιακά προϊόντα που είναι φυσικά ή απτά, όπως ένα αυτοκίνητο ή ποδήλατο, μπορεί να είναι δύσκολο να παραδοθούν στην παγκόσμια αγορά. Θέματα μεταφοράς τεχνολογίας. Οι περισσότερες κυβερνήσεις δεν επιτρέπουν στρατιωτικούς εξοπλισμούς και συστήματα να πωλούνται σε ορισμένες χώρες. Ακόμα κι έτσι, ορισμένοι πιστεύουν ότι οι ξένες εταιρείες κλέβουν την πνευματική ιδιοκτησία, εμπορικά μυστικά και προϊόντα δημιουργώντας υπηρεσίες παραχάραξης.
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών (5) Κρατικές, περιφερειακές και εθνικές νομοθεσίες. Κάθε κράτος, περιοχή και χώρα έχει ένα σύνολο νόμων που πρέπει να τηρούνται από τους πολίτες και τις εταιρίες που δραστηριοποιούνται στη χώρα. Οι νόμοι αυτοί μπορούν να ασχολούνται με μια ποικιλία θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών μυστικών, τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τα πνευματικά δικαιώματα, την προστασία των προσωπικών δεδομένων, την ιδιωτική ζωή, και πολλά άλλα. Οι νόμοι που περιορίζουν τον τρόπο που εισάγονται ή εξέρχονται τα δεδομένα από μια χώρα συχνά αποκαλείται διασυνοριακός νόμος ροής δεδομένων. 53
Παγκόσμιες προκλήσεις σε συστήματα πληροφοριών (6) Η παρακολούθηση αυτών των νόμων και ενσωμάτωσή τους στις διαδικασίες και τα συστήματα πληροφορικής των πολυεθνικών και διεθνικών εταιρειών μπορεί να είναι πολύ δύσκολη και χρονοβόρα. 54
Τέλος Ενότητας