Επιδηµιολογία της Στεφανιαίας Nόσου στην Ελλάδα. Γεωργία Κουρλαµπά, MSc, βιοστατιστικός Επιπολασµός της νόσου Στη δεκαετία του 1970 η Καρδιολογική Κλινική του Λαϊκού Νοσοκοµείου, υπό την επίβλεψη του Καθηγητού Ε. Βορίδη, πραγµατοποίησε µελέτη σε περιοχή της Κορινθίας. Αφού εξέτασε 938 άτοµα (άνδρες και γυναίκες) άνω των 20 ετών, διαπίστωσε «έκδηλο» στεφανιαία νόσο στο 8,3% των ανδρών και στο 1 των γυναικών. (Κατσαβοχρήστος Κ και συν. Ελλην Καρδιολ Επιθ 1977). Στη µελέτη της Σαλαµίνας που άρχισε να πραγµατοποιείται το 1976, οι ερευνητές της µελέτης διαπίστωσαν επιπολασµό στεφανιαίας νόσου 10,9% στους κατοίκους της Σαλαµίνας, 14, στους συντάκτες και λοιπό προσωπικό και 7,3% στους τεχνικούς τύπου. (Κριτσίκης Σ και συν. Αρχεία Ιατρ Εταιρ 1981) Επίπτωση της νόσου Η του οξέος εµφράγµατος του µυοκαρδίου στην Ελλάδα, στους µεν άνδρες αυξήθηκε από 195 ανά 100.000 άτοµα το 1981 σε 297 ανά 100.000 άτοµα το 1988 και στις γυναίκες από 35 σε 52, αντίστοιχα. (Chimonas E. Curr Med Res Opin, 2001;17(1):27-33). Τα πιο πρόσφατα στοιχεία για την του Οξέος Στεφανιαίου Συνδρόµου στην Ελλάδα, προκύπτουν από τη µελέτη GREECS, στην οποία από τον Οκτώβριο του 2003 ως τον Σεπτέµβριο του 2004, συγκεντρώθηκαν 2172 ασθενείς µε διάγνωση εξόδου, οξύ στεφανιαίο σύνδροµο. Η ετήσια του οξέος στεφανιαίου συνδρόµου ήταν 22,6 ανά 10.000 άτοµα (34 ανά 10.000 άνδρες και 11 ανά 10.000 γυναίκες). Στους πίνακες 1 & 2 παρουσιάζεται αναλυτικά η ετήσια κατά φύλο, περιοχή και ηλικία. (Κουρλαµπά Γ. Επιδηµιολογία οξέος στεφανιαίου συνδρόµου σε δείγµα Ελληνικού πληθυσµού. ιπλωµατική ιατριβή, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Από µία µελέτη που πραγµατοποιήθηκε πρόσφατα στη νότιο-δυτική Ελλάδα προέκυψε ότι η της στεφανιαίας νόσου είναι 39 ανά 10.000 άτοµα (60,6 για τους άνδρες και 19 για τις γυναίκες). Στη µελέτη αυτή συµπεριλήφθηκαν και τα άτοµα που πέθαναν αιφνιδίως, για το θάνατο των οποίων στοιχεία αντλήθηκαν από τη νεκροψία. [Papathanasiou A, et al., Angiology 2004, Mar-Apr; 55(2):187-94]. 1
Θνησιµότητα Η θνησιµότητα από τη στεφανιαία νόσο, στους άνδρες ηλικίας 45-74 σχεδόν διπλασιάστηκε από το 1956 στο 1978. Στη συνέχεια και για µία δεκαετία, ο ρυθµός αύξησης άρχισε να µειώνεται, ενώ µετά το 1990 άρχισε να µειώνεται η θνησιµότητα. Στις γυναίκες η θνησιµότητα αυξανόταν µέχρι το 1990, σε µικρότερο βαθµό απ ότι στους άνδρες, και µετά το 1990 άρχισε να µειώνεται. (Chimonas E. Curr Med Res Opin, 2001;17(1):27-33). Ο τυποποιηµένος κατά ηλικία -5 ετής- ρυθµός θανάτου ανά 1000 πρόσωπο-έτη από στεφανιαία νόσο στη µελέτη των Επτά χωρών, βρέθηκε 12 θάνατοι / 1000 πρόσωπο-έτη στην Κρήτη και 80 θάνατοι / 1000 πρόσωπο-έτη στην Κέρκυρα. (Aravanis C, et al. Circulation 1970 Apr; 41 (4 Suppl): I88-100). Κατά τη διάρκεια των πρώτων 25 χρόνων παρακολούθησης των πληθυσµών της Κρήτης και της Κέρκυρας που συµµετείχαν στη µελέτη των Επτά Χωρών, προέκυψε ότι στην Κρήτη, το 41% του συνόλου των θανάτων που σηµειώθηκαν σε αυτή την περίοδο αποδόθηκαν στις καρδιαγγειακές παθήσεις ( στη στεφανιαία νόσο), και στην Κέρκυρα 4 του συνόλου των θανάτων στις καρδιαγγειακές παθήσεις ( στη στεφανιαία νόσο). (Menotti A, et al., Eur J Epidemiol 2001;17:337-46). Ο τυποποιηµένος κατά ηλικία -25 ετής- ρυθµός θανάτου ανά 1000 πρόσωπο-έτη από στεφανιαία νόσο στη µελέτη των Επτά χωρών, βρέθηκε 25 θάνατοι / 1000 πρόσωπο-έτη στην Κρήτη και 48 θάνατοι / 1000 πρόσωπο-έτη στην Κέρκυρα. (Menotti A, et al., Eur J Epidemiol 1999;15:507-15). Κατά τη διάρκεια 40 ετών παρακολούθησης των πληθυσµών που συµµετείχαν στη µελέτη των Επτά Χωρών, προέκυψε ότι όσον αφορά στο δείγµα της Κέρκυρας είχαν σηµειωθεί 461 θάνατοι από τα 529 άτοµα που αρχικά είχαν εισαχθεί στη µελέτη (87%). Αναλυτικά, (1) 120 θάνατοι (23%) από στεφανιαία νόσο (2) 74 θάνατοι (14%) από ΑΕΕ (3) 118 θάνατοι (22%) από καρκίνους, και (4) 149 θάνατοι (41%) από άλλα αίτια Ο τυποποιηµένος κατά ηλικία 40 ετής ρυθµός θανάτου ανά 1000 πρόσωποέτη, βρέθηκε 33 θάνατοι / 1000 πρόσωπο-έτη από όλες τις αιτίες και 8 θάνατοι / 1000 πρόσωπο-έτη από στεφανιαία νόσο (Panagiotakos D, et al, Int J Cardiol 2003;90:73-9). Η ενδο-νοσοκοµειακή θνησιµότητα των ασθενών µε ΟΣΣ στην Ελλάδα, σύµφωνα µε τα πρώτα αποτελέσµατα της µελέτης GREECS, βρέθηκε 4,3% (6,3% στις γυναίκες και 3,6% στους άνδρες). Αναφορικά µε τις ΗΚΓ αλλοιώσεις που παρατηρήθηκαν κατά την εισαγωγή των ασθενών, βρέθηκε ότι η ενδο-νοσοκοµειακή θνησιµότητα ήταν 7% στους ασθενείς µε ανάσπαση του ST, 3% στους ασθενείς χωρίς ανάσπαση του ST και 2% στους ασθενείς µε αδιευκρίνιστες ΗΚΓ αλλοιώσεις. (Pitsavos C, et al. BMC Public Health 2005;5:23) 2
Πίνακας 1: του οξέος στεφανιαίου συνδρόµου συνολικά, κατά φύλο και περιοχή Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Ιπποκράτειο 377 - - 125 - - - Καρδίτσα 187 64.577 29/10.000 60 64.964 9/10.000 19/10.000 Λαµία 372 90.803 41/10.000 120 87.968 14/10.000 28/10.000 Χαλκίδα 399 108.917 37/10.000 140 106.219 13/10.000 25/10.000 Καλαµάτα 215 89.617 24/10.000 58 87.259 7/10.000 15/10.000 Ζάκυνθος 99 20.068 49/10.000 20 18.947 10/10.000 30/10.000 Σύνολο 1.272 * 373.982 34/10.000 398 * 365.357 11/10.000 22,6/10.000 * εν συµπεριλαµβάνονται οι ασθενείς του Ιπποκράτειου Πίνακας 2: του οξέος στεφανιαίου συνδρόµου συνολικά, κατά φύλο και ηλικία Ηλικία Άνδρες Γυναίκες Σύνολο <35 8 163.950 0,5/10.000 0 150.774 0 0,25/10.000 35-65 555 142.244 39/10.000 102 137.006 7,5/10.000 23,5/10.000 >65 709 67.806 104/10.000 296 77.559 38/10.000 69/10.000 Σύνολο 1.272 373.982 34/10.000 398 365.357 11/10.000 22,6/10.000 Τάση του τυποποιηµένου ανά ηλικία ρυθµού θανάτου από τη στεφανιαία νόσο σε άνδρες και γυναίκες στην Ελλάδα (1956-1999) 3
Εποχικότητα της ς της νόσου στην Ελλάδα Σύµφωνα µε τα πρώτα αποτελέσµατα της µελέτης GREECS, ο µεγαλύτερος αριθµός εισαγωγών από ΟΣΣ στην Ελλάδα, παρατηρείται το Χειµώνα, ενώ ο µικρότερος το (γράφηµα 4). Συγκεκριµένα, παρατηρείται σταδιακή µείωση της συχνότητας εισαγωγών µετά τους χειµερινούς µήνες, µέχρι το όπου παρατηρείται και η ελάχιστη συχνότητα, ενώ το Φθινόπωρο καταγράφεται και πάλι ανοδική τάση ( Φθινόπωρο ). Η παραπάνω τάση φαίνεται να ισχύει και για τα δύο φύλα, (γράφηµα), ενώ όσον αφορά στην ηλικία, η παραπάνω τάση ισχύει µόνο στους ηλικιωµένους (γράφηµα). Μεταξύ των νέων (<35 ετών), η µεγαλύτερη συχνότητα εισαγωγών παρατηρήθηκε το Φθινόπωρο και η µικρότερη το, ενώ στους ασθενείς 35-65 ετών, η µέγιστη συχνότητα εισαγωγών σηµειώθηκε το Χειµώνα και η ελάχιστη το Φθινόπωρο. ιαφορετική ήταν η συχνότητα εισαγωγών στις διάφορες εποχές του έτους αναλόγως των διαφόρων τύπων του Οξέος Στεφανιαίου Συνδρόµου. Συγκεκριµένα, η συχνότητα εισαγωγών εξαιτίας ασταθούς στηθάγχης και εµφράγµατος του µυοκαρδίου χωρίς έπαρµα Q ήταν µεγαλύτερη τους χειµερινούς µήνες και µικρότερη τους καλοκαιρινούς, ενώ ο ρυθµός εισαγωγών εξαιτίας εµφράγµατος του µυοκαρδίου µε έπαρµα Q δεν παρουσίαζε κάποια ιδιαίτερη εποχικότητα (γράφηµα). Σε κάποια άλλη µελέτη που δηµοσιεύτηκε πρόσφατα και είχε πραγµατοποιηθεί στη Ρόδο, καταγράφοντας όλες τις εισαγωγές από έµφραγµα του µυοκαρδίου στο γενικό νοσοκοµείο της Ρόδου για τη δεκαετία 1988-1998, βρέθηκε ότι ο µέγιστος αριθµός εισαγωγών σηµειώθηκε το Χειµώνα, αλλά ο ελάχιστος το Φθινόπωρο (+42% περίπου το Χειµώνα σε σχέση µε το Φθινόπωρο) (Moschos et al., Inter J Cardiol 2004; 39-44). 29% 21% 23% 1 Φθινόπωρο Κατανοµή των εισαγωγών κατά εποχή (µελέτη GREECS) 4
31% 29% 23% 23% 21% 21% 1 Γυναίκες Άνδρες Εποχική κατανοµή των εισαγωγών ανά φύλο (µελέτη GREECS) 4 4 1 33% 17% 8% 42% 28% 22% 19% <35 35-65 >65 Εποχική κατανοµή των εισαγωγών ανά ηλικία (µελέτη GREECS) 28% 22% 32% 17% 1 Ασταθής Στηθάγχη ΟΕΜ χωρίς Q ΟΕΜ µε Q Εποχική κατανοµή των εισαγωγών ανά κλινικό σύνδροµο (µελέτη GREECS) 5