Μία ἀπὸ τισ βαςικζσ λειτουργίεσ των βιταμινϊν είναι θ ςυμμετοχι τουσ ςε εκείνεσ τισ χθμικζσ αντιδράςεισ του οργανιςμοφ που μετατρζπουν τα ςυςτατικά των τροφϊν (πρωτεϊνεσ, υδατάνκρακεσ, λίπθ) ςε ενζργεια. Βοθκοφν ςτο μεταβολιςμό, τθν αναπαραγωγι τθν ανάπτυξθ και είναι απαραίτθτεσ για τθν άμυνα του οργανιςμοφ. Ακόμα και μία πολφ μικρι ζλλειψθ βιταμινϊν ςτον οργανιςμό μασ, μπορεί να προκαλζςει ςυμπτϊματα ατονίασ, εκνευριςμοφ, υπνθλίασ, άγχουσ, μειωμζνθσ ενεργθτικότθτασ, κακισ διάκεςθσ, ευαιςκθςία ςε κρυολογιματα, ζλλειψθ ςυγκζντρωςθσ, παχυςαρκία κ.λ.π. Ο ανκρϊπινοσ οργανιςμόσ δεν μπορεί να τισ ςυνκζςει απο μόνοσ του και ζτςι προςλαμβάνει τισ απαραίτθτεσ για τθ ηωι βιταμίνεσ, από τθν τροωι ι τα ςυμπλθρϊματα διατροωισ. Οι βιταμίνεσ, που βρίςκονται ςε μικρζσ ποςότθτεσ ςτισ περιςςότερεσ τροωζσ, βοθκοφν ςτον ζλεγχο ηωτικϊν ςωματικϊν λειτουργιϊν. Οι βιταμίνεσ πρζπει να παρζχονται μζςω τθσ διατροφισ, αωοφ ο οργανιςμόσ δεν είναι ςε κζςθ να παράγει τισ περιςςότερεσ. Η ανεπάρκεια βιταμινϊν ζχει αρνθτικζσ επιπτϊςεισ ςτθν υγεία, είτε αυξάνοντασ τθν ευπάκεια ςε αςκζνειεσ ι προκαλϊντασ ςυγκεκριμζνθ αβιταμίνωςθ. τα παιδιά, θ αβιταμίνωςθ μπορεί να περιορίςει τθν ανάπτυξθ. Οι βιταμίνεσ είναι μεν απαραίτθτεσ, χρειάηονται όμωσ ςε πολφ μικρζσ ποςότθτεσ. φμωωνα με τθ διαλυτότθτά τουσ, οι βιταμίνεσ χωρίηονται ςε λιποδιαλυτζσ (A, D, E, K) που διαλφονται ςτα λίπθ, και ςε υδατοδιαλυτζσ (B και C) που διαλφονται ςτο νερό. Οι λιποδιαλυτζσ αποκθκεφονται κυρίωσ ςτο ςυκϊτι και παραμζνουν ςτο ςϊμα περίπου
24 ϊρεσ. Οι υδατοδιαλυτζσ αποκθκεφονται ςτο ςϊμα ςε μικρότερεσ ποςότθτεσ και αποβάλλονται με τον ιδρϊτα και τα οφρα. ΠΡΟΕΛΕΤΘ. Οι περιςςότερεσ φυςικζσ τροφζσ περιζχουν κάποιεσ βιταμίνεσ. Όλεσ οι βιταμίνεσ είναι απαραίτθτεσ για τθν υγεία, ωςτόςο εάν δεν πλθροφμε τισ απαραίτθτσ ποςότθτεσ από τθ ωυςικι διατροωι, είναι ανάγκθ να ςυμπλθρϊνουμε τισ ελλείψεισ τουσ από ςυμπλθρωματικα ςκευάςματα, ιδιαιτζρωσ ςε περιόδουσ δίαιτασ αδυνατίςματοσ και ακλθτικϊν δραςτθριοτιτων. Αλλά τι είναι τζλοσ πάντων αυτζσ οι βιταμίνεσ, ποφ τόςο ρόλο παίηουν ςτθ ηωι μασ; Είναι άραγε αυτζσ που μασ δίνουν ηωι, (μια και το μισό τους όνομα είναι η λέξη βίτα, που σημαίνει ζωθ, στα λατινικά); Μιπωσ δεν είναι θ πρϊτθ και βαςικότερθ γνϊςθ τθσ ιατρικισ, αωοφ ο Ιπποκράτθσ, πριν από 2500 χρόνια ζλεγε ότι πρζπει να αναηθτοφμε τθ κεραπεία ςτθν τροφι μασ; Ζτςι κι αλλιϊσ οι βιταμίνεσ άρχιςαν να απαςχολοφν για τα καλά τουσ επιςτιμονεσ όλου του κόςμου όταν το 1912 επιςθμάνκθκαν πανθγυρικά θ φπαρξθ τουσ και ο ρόλοσ τουσ ςτθν υγεία μασ από τον Πολωνό δόκτορα Φοφνκ,ο οποίοσ ςυνζχιηε ζρευνεσ των Ζυκμαν και Λίμπιγκ ςτο ινςτιτοφτο Λίςτερ. Η νζα αυτι γνϊςθ ζκανε τουσ ερευνθτζσ να καταλάβουν ότι πρζπει να δίνουμε περιςςότερθ προςοχι ςτθν ποιότθτα τθσ τροφισ που τρϊμε, παρά τθν ποςότθτα. ΠΟΕ ΒΙΣΑΜΙΝΕ ΧΡΕΙΑΗΟΜΑΣΕ; Αλικεια ποια είναι θ ποςότθτα των βιταμινϊν που χρειαηόμαςτε κακθμερινά; Σζτοιεσ ερωτιςεισ ζκαναν αρκετοί. Λοιπόν οι απόψεισ είναι τόςο διαωορετικζσ ςτο κζμα ϊςτε άλλοι να λζνε 2500 Διεκνείσ μονάδεσ Βιταμίνθσ Α είναι αρκετζσ για τον οργανιςμό μασ και άλλοι να τισ ανεβάηουν ςε 10000 Δ.Μ. Φυςικά οι διαωορζσ δεν οωείλονται ςτθν ςτραβοξυλιά των μεν και των δε. Τπάρχουν γιατί ζχουν μετρθκεί οι ανάγκεσ διαφορετικϊν ανκρϊπων και είναι αλικεια ότι οι ανάγκεσ του ενόσ ανκρϊπου διαφζρουν από τισ ανάγκεσ του άλλου. Άλλοι ζχουν ανάγκθ μεγαλφτερθσ ποςότθτασ βιταμινϊν από κάποιο άλλο άτομο που ζχει τθν ίδια θλικία, το ίδιο φφλλο κ.λ.π. όπωσ οι καπνιςτζσ και οι θλικιωμζνοι. Πρζπει ακόμα να ποφμε ότι υπάρχει μεγάλθ διαφορά του παίρνω τόςεσ βιταμίνεσ για να μθν αρρωςταίνω και παίρνω τόςεσ βιταμίνεσ για να ζχω αρίςτθ υγεία. Δυςτυχϊσ όμωσ, δεν υπάρχουν παγκόςμια αποδεκτά ςτάνταρτσ για τισ ποςότθτεσ βιταμινϊν που χρειάηεται ο οργανιςμόσ μασ για να είναι
υγιισ. Τπάρχει και άλλο ζνα πρόβλθμα. Ότι θ ποςότθτα μιασ βιταμίνθσ που βρίςκεται ςε ζνα τρόωιμο ποικίλει ανάλογα με τθν εποχι που τρϊμε, το χϊμα ςτο οποίο ζχει μεγαλϊςει, τισ ςυνκικεσ ανάπτυξθσ του και, ςυχνά, από τθν φρεςκάδα του. Ζτςι, παρόλο που οι τροωζσ περιζχουν βιταμίνεσ δεν είναι τόςο εφκολο, όςο ωαίνεται να παίρνουμε από τθ φυςικι διατροφι κάκε μζρα τθν ακριβι ποςότθτα, που χρειάηεται ο οργανιςμόσ μασ. ΒΙΣΑΜΙΝΕ ΓΙΑ ΟΜΟΡΦΙΑ. Δεν πρζπει να ςασ ωανεί παράξενο αν ςασ ποφμε ότι θ εμφάνιςθ μασ ωανερϊνει τι είδουσ υγεία ζχουμε. Ή μιπωσ δεν ξζρετε ότι για να μζνουν λαμπερά τα μάτια, κακαρό το δζρμα και λαμπερά τα μαλλιά, πρζπει να περιζχει θ διατροωι μασ όλεσ τισ απαραίτθτεσ βιταμίνεσ. Μια διατροωι πλοφςια ςε «βιταμίνεσ ομορωιάσ» μπορεί να ζχει πιο καταπλθκτικά αποτελζςματα ςτθν εμφάνιςθ από τα πιο ακριβά καλλυντικά τθσ αγοράσ. ΠΕΡΙ ΒΙΣΑΜΙΝΩΝ ΕΙΔΙΚΟΣΕΡΑ Θ βιταμίνθ Α αποκθκεφεται ςτο ςυκϊτι, ςτα νεωρά, ςτουσ πνεφμονεσ, ςτουσ επινεωρίδιουσ αδζνεσ, και ςτο λίποσ του ςϊματοσ. Βοθκάει ςτθν δθμιουργία υγιοφσ δζρματοσ, ματιϊν, δοντιϊν, οφλων και πολλϊν αδζνων, επθρεάηει τον μεταβολιςμό των λιπϊν και των απαραίτθτων λιπαρϊν οξζων. Ζτςι είναι απαραίτθτθ για τθν διατιρθςθ τθσ νεότθτασ, τθ μακροηωία, αλλά και για πιο «πεηά» πράγματα, όπωσ είναι θ καλι λειτουργία του πεπτικοφ ςυςτιματοσ, του αναπνευςτικοφ και απεκκριτικοφ ςυςτιματοσ. Επίςθσ είναι απαραίτθτθ για τθν υγεία των αδζνων, τθσ ακοισ και ρυκμίηει τον κφκλο των εμμινων των γυναικων. 1.β-Καροτζνιο. Προβιταμίνθ τθσ Βιταμίνθσ Α. Βοθκά ςτθν προςταςία των κυττάρων από τισ ελεφκερεσ ρίηεσ. Μετατρζπεται ςτον οργανιςμό ςε Βιταμίνθ Α, θ οποία ενιςχφει τθν αδφνατθ όραςθ, βοθκά ςτθν άρτια λειτουργία του ανοςοποιθτικοφ ςυςτιματοσ, ςυντελεί ςτθν ανάπτυξθ και ςυμβάλλει ςε γερά οςτά, υγιζσ δζρμα, μαλλιά, δόντια και οφλα. 2.Βιταμίνθ D3 Ενεργοποιεί ςθμαντικά το αςβζςτιο και τον ωϊςωορο και είναι απαραίτθτθ για τθν ακεραιότθτα των οςτϊν. Βοθκά ςτθν αωομοίωςθ τθσ βιταμίνθσ Α και ςτθν πρόλθψθ των κρυολογθμάτων ςε ςυνδυαςμό με τισ βιταμίνεσ Α και C.
3.Βιταμίνθ Ε Άριςτο αντιοξειδωτικό. Προλαμβάνει και διαλφει τουσ κρόμβουσ. Μειϊνει τθν κόπωςθ και επιταχφνει τθν εποφλωςθ τραυμάτων. Προςτατεφει τα αγγεία από τθν αρτθριοςκλιρωςθ, ςυμβάλλοντασ ςτθν μείωςθ τθσ ςτεωανιαίασ νόςου. 4.Βιταμίνθ C Ενδυναμϊνει το ανοςοποιθτικό προλαμβάνοντασ μολφνςεισ από βακτιρια και ιοφσ. Ζχει αντιοξειδωτικζσ ιδιότθτεσ και αυξάνει τθν απορρόωθςθ του ςιδιρου. Διατθρεί υγιζσ το δζρμα και τα οφλα και επιταχφνει τθν ανάρρωςθ. 5.Βιταμίνθ Β1 (Θειαμίνθ) Βοθκά ςτθν ανάπτυξθ και τθ ςωςτι λειτουργία τθσ καρδιάσ και του νευρικοφ ςυςτιματοσ. Οι ανάγκεσ αυξάνονται κατά τθ διάρκεια αςκενειϊν, εγχειριςεων ι άγχουσ. Αυξάνει τθν πνευματικι δραςτθριότθτα. 6.Βιταμίνθ Β2 (Ριβοφλαβίνθ) Βοθκά ςτθν ανάπτυξθ και ςτθν αναπαραγωγι. υμβάλλει ςτθ δθμιουργία υγιοφσ δζρματοσ, νυχιϊν και μαλλιϊν. Βοθκά τθν όραςθ και καταπραψνει οιδιματα ςτόματοσ, χειλιϊν και γλϊςςασ. 7.Νιαςίνθ (Βιταμίνθ Β3) Απαραίτθτθ για τθν υγεία του δζρματοσ και του πεπτικοφ ςυςτιματοσ. Αυξάνει τθν ενζργεια αξιοποιϊντασ κατάλλθλα τισ τροωζσ. 8.Βιταμίνθ Β5 (Παντοκενικό οξφ) Βοθκά ςτθν ομαλι ςωματικι ανάπτυξθ και ςτθν ανάπτυξθ του κεντρικοφ νευρικοφ ςυςτιματοσ. Είναι ιδιαίτερα ςθμαντικι για τθν άρτια λειτουργία των επινεωριδίων και απαραίτθτθ για τθν μετατροπι του λίπουσ και τθσ ηάχαρθσ ςε ενζργεια. 9.Βιταμίνθ Β6 (Πυριδοξίνθ) υμμετζχει ςτον μεταβολιςμό αμινοξζων και πρωτεϊνϊν. Απαραίτθτθ για τθ ωυςιολογικι λειτουργία του εγκεωάλου, του νευρικοφ και του μυϊκοφ ςυςτιματοσ. Απαραίτθτθ για τθ δθμιουργία αντιςωμάτων και των ερυκρϊν αιμοςωαιρίων. 10.Βιταμίνθ Β12 (Κοβαλαμίνθ) χθματίηει και αναηωογονεί τα ερυκρά αιμοςωαίρια. Διατθρεί υγιζσ το νευρικό ςφςτθμα. Αυξάνει τθν ενεργθτικότθτα και μειϊνει τθν ευερεκιςτότθτα. Βελτιϊνει τθν αυτοςυγκζντρωςθ, τθ μνιμθ και τθν ιςορροπία. 11.Φολικό Οξφ Ανικει ςτο ςφμπλεγμα των Β βιταμινϊν. Μειϊνει τθν αρτθριοςκλιρωςθ και είναι εξαιρετικά ςθμαντικό για τθν προςταςία του καρδιαγγειακοφ ςυςτιματοσ. Είναι απαραίτθτο για τθ ςφνκεςθ του DNA και RNA του οργανιςμοφ και ςυμβάλλει ςτθν υγεία του δζρματοσ.
12.Βιοτίνθ (Βιταμίνθ Θ) υςτατικό «κλειδι» για το μεταβολιςμό των λιπιδίων και των αμινοξζων.ζχει κετικι επίδραςθ ςτθν τριχόπτωςθ. ΑΙΣΙΕ ΠΟΤ ΟΔΘΓΟΤΝ Ε ΕΛΛΕΙΨΘ ΒΙΣΑΜΙΝΩΝ 1. Σρόποσ μαγειρζματοσ τροφίμων. Οι βιταμίνεσ είναι ευαίςκθτα ςυςτατικά, που δυςτυχϊσ καταςτρζφονται εφκολα από παράγοντεσ όπωσ το μαγείρεμα, θ ζκκεςθ των τροφίμων ςτον ιλιο, κακι ςυντιρθςθ. Σο μαγείρεμα ςε υψθλζσ κερμο-κραςίεσ ζχει ςαν αποτζλεςμα να μειϊνεται αιςκθτά θ ποςότθτα βιταμινϊν μζςα ςε ζνα τρόωιμο ζωσ και να εξαωανίηεται. Σο ιδανικό μαγείρεμα για να κρατθκοφν όςο πιο πολλζσ βιταμίνεσ γίνεται ςε ζνα τρόωιμο είναι ςε χαμθλι κερμοκραςία, ςε ςκεφθ με αεροςτεγι ςυςκευαςία, χωρίσ πολφ νερό για να γίνεται ο βραςμόσ με τα ίδια ςυςτατικά του τροωίμου. 2. Κάπνιςμα. Σο κάπνιςμα μειϊνει ςθμαντικά τα επίπεδα οριςμζνων βιταμινϊν, μετάλλων και ιχνοςτοιχείων όπωσ βιταμίνθ C, βιταμίνθ Ε, βιταμίνθ Β12, ωολικό οξφ, ςελινιο. Αυτοί που καπνίηουν πολφ είναι ςίγουρο ότι ζχουν αν μθ τι άλλο ςοβαρι ζλλειψθ βιταμίνθσ C. (Ζνα τςιγάρο καταςτρζωει 25-100 kg). 3. Αλκοόλ. Μια από τισ κυριότερεσ αιτίεσ ζλλειψθσ ςθμαντικϊν βιταμινϊν ςτον οργανιςμό μασ είναι το αλκοόλ. τθν εποχι μασ δε, κεωρείται θ πιο κφρια. Σο αλκοόλ καταλαμβάνει τθ κζςθ απαραίτθτων πρωτεϊνϊν και εμποδίηει τθν απορρόωθςθ και αποκικευςθ των βιταμινϊν. Σο αποτζλεςμα των παραπάνω είναι αυτοί που καταναλϊνουν ςυχνά αλκοόλ να χρειάηονται πολφ περιςςότερεσ βιταμίνεσ από αυτοφσ που δεν καταναλϊνουν αλκοόλ. 4. Μθ προςεγμζνο διαιτολόγιο αυςτθρι δίαιτα αδυνατίςματοσ (κακζσ διατροφικζσ ςυνικειεσ). Η παράλειψθ οριςμζνων τροωϊν από το διαιτολόγιό μασ ι θ διαωοροποίθςθ του κακθμερινοφ μενοφ ζχει ςαν αποτζλεςμα τον ελλιπι ανεωοδιαςμό του οργανιςμοφ μασ ςε βιταμίνεσ, μζταλλα και ιχνοςτοιχεία. 5. Μελαγχολία ςτρεσ. Η ςθμερινι εποχι παρουςιάηει πολφ ςυχνά το ςφμπτωμα τθσ μελαγχολίασ ςε όλουσ μασ, που εναλλάςςεται με περιόδουσ άγχουσ και ςτρεσ. Οι περίοδοι ςτρεσ και μελαγχολίασ ζχουν ςαν αποτζλεςμα τθν ζλλειψθ βιταμινϊν με βαςικότερθ αιτία τθν μείωςθ τθσ ορζξεωσ που οδθγεί ςε ελλιπι διατροωι.
6. Αντιςυλλθπτικά. Σα αντιςυλλθπτικά οδθγοφν ςε ανεπάρκεια βιταμίνθσ C, Β12, Β6 και ωολικό οξφ και ψευδάργυρο. 7. Αντιβίωςθ. Όταν παίρνουμε αντιβίωςθ για μεγάλα διαςτιματα καταναλϊνουμε από τον οργανιςμό μασ κυρίωσ βιταμίνεσ Β και Κ. Οπότε ςυγχρόνωσ με τθν κεραπευτικι αγωγι πρζπει να ενιςχφςουμε τον οργανιςμό μασ και με επιπλζον βιταμίνεσ. 8. Μθ προςεγμζνθ χορτοφαγία. Οι αυςτθροί χορτοωάγοι (που δεν τρϊνε οφτε γάλα οφτε αυγά) ζχουν τάςθ ζλλειψθσ Β12 (προβλιματα αναιμίασ). Γι' αυτό πρζπει οπωςδιποτε να εμπλουτίηουν το κακθμερινό τουσ μενοφ με ςφμπλεγμα Β. ΠΘΓΕ ΒΙΣΑΜΙΝΩΝ. Προβιταμίνθ Α (β-καροτζνιο). Σο β-καροτζνιο είναι θ προβιταμίνθ τθσ βιταμίνθσ Α και το βρίςκουμε ςτο ςυκϊτι, ςτα νεωρά, ςτα καρότα, ςτο βοφτυρο, ςτο τυρί, ςτο γάλα, ςτα ψάρια, ςτα αυγά, ςτο ςπανάκι, το μπρόκολα και τθ ντομάτα. Βιταμίνθ Β1 (κειαμίνθ). Η βιταμίνθ Β1 βρίςκεται ςτα όςπρια, τισ πατάτεσ, το αλεφρι ολικισ άλεςθσ, το χοιρινό κρζασ, το μαφρο ρφηι, το ςυκϊτι, τα καρφδια, τα δθμθτριακά, τα λαχανικά, το γάλα και τα κρεμμφδια. Βιταμίνθ Β2 (Ριβοφλαβίνθ). Η βιταμίνθ Β2 βρίςκεται ςτο γάλα, ςτο τυρί, το γιαοφρτι, τα αυγά, τισ ωακζσ, τα λαχανικά, το ψάρι, το ςυκϊτι και το κρζασ. Βιταμίνθ Β3 (Νιαςίνθ ι νικοτιναμίδιο). Η βιταμίνθ Β3 βρίςκεται ςτα δθμθτριακά, τισ πατάτεσ, το ςυκϊτι, το κρζασ, τα όςπρια, τουσ ξθροφσ καρποφσ τα πουλερικά, τα ςφκα, τα δαμάςκθνα και τισ ντομάτεσ. Βιταμίνθ Β5 (Παντοκενικό οξφ). Η βιταμίνθ Β5 βρίςκεται ςτα αυγά, το αλεφρι, το ρφηι, τα μανιτάρια, το καρποφηι, το κοτόπουλο, τα νεωρά, τα καρφδια και τα ωυςτίκια. Βιταμίνθ Β6 (Πυριδοξίνθ). Η βιταμίνθ Β6 βρίςκεται ςτο κρζασ, το ςυκϊτι, τισ μπανάνεσ, το πεπόνι, τα ψάρια, τα δθμθτριακά, τισ πατάτεσ, το λάχανο και τα όςπρια. Βιταμίνθ Β12 (Κοβαλαμίνθ). Η βιταμίνθ Β12 βρίςκεται ςτο γάλα, το κρζασ, το ςυκϊτι, τα αυγά, το τυρί και τα ψάρια.
Φολικό ι φυλλικό οξφ. Σο ωολικό οξφ βρίςκεται ςτα ςκοφρα πράςινα λαχανικά, το ςυκϊτι, τα νεωρά, το γάλα, το γιαοφρτι, το ρφηι, τα όςπρια, τα καρότα και τα ροδάκινα. Βιταμίνθ C (Αςκορβικό οξφ). Η βιταμίνθ C βρίςκεται ςτα εςπεριδοειδι ωροφτα, τα μοφρα, το κουνουπίδι, τα λαχανικά και τισ πατάτεσ. Βιταμίνθ D3 (Καλςιφερόλθ). Η βιταμίνθ D3 βρίςκεται ςτα ψάρια, τα αυγά, το βοφτυρο, το τυρί, το γάλα και ςτα ιχκυζλαια. Βιταμίνθ Ε. Η βιταμίνθ Ε βρίςκεται ςτο ελαιόλαδο, το θλιζλαιο, τουσ ξθροφσ καρποφσ, το ςιτάρι, το βοφτυρο, το ςπανάκι, τα αυγά, τα λαχανάκια Βρυξελλϊν και τισ γαρίδεσ. Βιταμίνθ Θ (Βιοτίνθ). Η βιταμίνθ Η βρίςκεται ςτο ςυκϊτι, τα μανιτάρια, το αλεφρι ολικισ άλεςθσ, τα αμφγδαλα, τα ωυςτίκια, και τα αυγά. Βιταμίνθ Κ. Η βιταμίνθ Κ βρίςκεται ςτα πράςινα λαχανικά, το γιαοφρτι, τον κρόκο του αυγοφ και το ςογιζλαιο. ΠΕΡΙ ΒΙΣΑΜΙΝΩΝ ΛΙΠΟΔΙΑΛΤΣΩΝ Τπάρχουν δφο κατθγορίεσ βιταμινϊν : οι λιποδιαλυτζσ και οι υδατοδιαλυτζσ. τθν πρϊτθ κατθγορία ανικουν οι Α, D, E, K, F, ςτθ δεφτερθ ανικει όλο το ςφμπλεγμα Β, θ C, θ Η και θ Ρ. τισ λιποδιαλυτζσ ανικουν αυτζσ που διαλφονται μόνο ςε λίποσ και μεταωζρονται ςυνδεδεμζνεσ με λιπαρά οξζα. ε αυτζσ ανικουν θ βιταμίνθ Α, θ βιταμίνθ D, θ βιταμίνθ Ε και θ βιταμίνθ Κ. Αυτζσ, ςε αντίκεςθ με τισ υδατοδιαλυτζσ, μποροφν και αποκθκεφονται ςτο ιπαρ και ςτα λιποκφτταρα του λιπϊδουσ ιςτοφ, με αποτζλεςμα τα ςυμπτϊματα ζλλειψθσ να κακυςτεροφν να εμφανιςκοφν. Βιταμίνθ Α. Η Βιταμίνθ Α αποκθκεφεται ςτο ςυκϊτι. Προβιταμίνεσ τθσ βιταμίνθσ Α είναι οι καρωτίνεσ α, β, γ και θ κυπτοξανκίνθ. Η βιταμίνθ Α περιζχεται ςτο γάλα, το βοφτυρο, τον κρόκο του αβγοφ, τα καρότα και τα άλλα λαχανικά. Μετζχει ςτο ςχθματιςμό ουςιϊν που είναι απαραίτθτεσ για τθν όραςθ ςτο θμίωωσ, κακϊσ και ςτθν οςτζωςθ και τθν οδοντοωυΐα. Η αβιταμίνωςθ Α είναι δυνατόν να προκλθκεί από ανεπαρκι πρόςλθψθ βιταμίνθσ D, κακϊσ και από τθ μθ κατανάλωςθ τροωϊν που περιζχουν μεγάλθ ποςότθτα αςβεςτίου, όπωσ το γάλα και τα προϊόντα του.
Βιταμίνθ Ε. Κφρια πθγι τθσ βιταμίνθσ Ε είναι τα ωυτικά λίπθ. Οι θμεριςιεσ ανάγκεσ για τον άνκρωπο δεν είναι γνωςτζσ με ακρίβεια. ε βρζωθ μικροφ βάρουσ γζννθςθσ ζχει περιγραωεί αιμολυτικι αναιμία, που αναςτζλλεται με τθ χοριγθςθ βιταμίνθσ Ε. Σελευταία χρθςιμοποιείται για τθν πρόλθψθ τθσ νόςου οπιςκοωακικισ ινοπλαςίασ των προϊρων, κακϊσ και για τθν πρόλθψθ εγκεωαλικϊν αιμορραγιϊν ςε πρόωρα με πολφ μικρό βάροσ γζννθςθσ. Βιταμίνθ Κ. Τπάρχουν δφο είδθ τθσ βιταμίνθσ Κ: θ Κ1, θ οποία βρίςκεται κυρίωσ ςτα πράςινα λαχανικά, και θ Κ2, θ οποία ςυντίκεται από τθν εντερικι χλωρίδα. ε περιπτϊςεισ ςοβαρισ ζλλειψθσ βιταμίνθσ Κ, εκδθλϊνονται αιμορραγίεσ ςε διάωορα ενδοκοιλιακά όργανα, ςτον εγκζωαλο κ.ά. Ανεπάρκεια τθσ βιταμίνθσ Κ μπορεί επίςθσ να αναπτυχκεί μετά τθ νεογνικι θλικία ςε περιπτϊςεισ κακισ απορρόωθςθσ του λίπουσ, όπωσ ςτον αποωρακτικό ίκτερο, κακϊσ και ςε περιπτϊςεισ καταςτροωισ τθσ εντερικισ χλωρίδασ, που μπορεί να ςυμβεί ζπειτα από παρατεταμζνθ χριςθ αντιβιοτικϊν. ΠΕΡΙ ΒΙΣΑΜΙΝΩΝ ΤΔΑΣΟΔΙΑΛΤΣΩΝ τισ υδατοδιαλυτζσ ανικουν αυτζσ που μποροφν να διαλφονται και να μεταωζρονται ςε νερό. Αυτζσ είναι θ βιταμίνθ C και οι βιταμίνεσ του ςυμπλζγματοσ Β (κειαμίνθ, νιαςίνθ, πυριδοξίνθ, παντοκενικό οξφ, ωυλλικό οξφ και βιοτίνθ). Κφριο χαρακτθριςτικό τουσ είναι ότι δεν ζχουν τθν δυνατότθτα αποκικευςθσ ςτον ανκρϊπινο οργανιςμό, με ςυνζπεια τα ςυμπτϊματα ζλλειψθσ να παρουςιάηονται ςε μικρό χρονικό διάςτθμα. ΒΙΣΑΜΙΝΕ υμπλζμγατοσ Β : Πρόκειται για ζνα ςφμπλεγμα βιταμινϊν, βιολογικά ομοίων μεταξφ τουσ. Αποτελοφν μζροσ των πιο πολφπλοκων ενηυματικϊν μθχανιςμϊν που ρυκμίηουν τθ ηωι ςτουσ ηϊντεσ οργανιςμοφσ. το ςφμπλεγμα Β ξεχωρίηουμε τισ ομάδεσ Β1, Β2, Β3, Β6, Β12 και ΡΡ. Ζπειτα το ςφμπλεγμα Β με τισ ομάδεσ Θ είναι ο πιο δυναμικόσ ςυνδυαςμόσ, γιατί κακορίηει τθ λειτουργία των βιταμινϊν ςτον οργανιςμό. Β1 : δθμθτριακά, πίτουρο, μαγιά μπφρασ. Β2 : ςχεδόν ςϋ όλεσ τισ τροωζσ. Β3,Β6, Β12 : εμωανίηονται ςχεδόν ςϋ όλεσ τισ τροωζσ και ςυνκζτονται ςτον οργανιςμό, με χθμικοφσ μθχανιςμοφσ, αρκετά πολφπλοκουσ. Η λειτουργία τουσ παίηει κακοριςτικό ρόλο για τθν ανάπτυξθ και τθν προςταςία πολλϊν οργάνων. Βιταμίνθ Β1 (κειαμίνθ). Περιζχεται κυρίωσ ςτθ βφνθ, ςτο γάλα και ςτα δθμθτριακά. υμμετζχει ωσ ςυνζνηυμο ςτο μεταβολιςμό των
υδατανκράκων. Είναι απαραίτθτθ για τθ ςφνκεςθ τθσ ουςίασ "ακετυλοχολίνθ", τθσ οποίασ θ ζλλειψθ ςυνδζεται με νευρολογικζσ διαταραχζσ. Η μακροχρόνια ζλλειψθ τθσ βιταμίνθσ Β1 προκαλεί τθ νόςο beri-beri, που χαρακτθρίηεται από περιωερειακι νευρίτιδα, οιδιματα και καρδιακι ανεπάρκεια. Βιταμίνθ Β2 (ριβοφλαβίνθ). υμμετζχει ςτισ οξειδωτικζσ αντιδράςεισ του κυττάρου. Περιζχεται κυρίωσ ςτα πράςινα λαχανικά, το γάλα και το αβγό. Η ζλλειψι τθσ εκδθλϊνεται με ωωτοωοβία, δακρφρροια, γλωςςίτιδα, γωνιακι χειλίτιδα, ςμθγματορροϊκι δερματίτιδα κ.ά. Νιαςίνθ. Βρίςκεται κυρίωσ ςτο γάλα, το κρζασ και τα πράςινα λαχανικά. ε περιπτϊςεισ αβιταμίνωςθσ εμωανίηεται πελάγρα, θ οποία εκδθλϊνεται με ωωτοευαίςκθτο ερφκθμα ςτο πρόςωπο και τα ακάλυπτα μζρθ των άκρων, διάρροια, ςτοματίτιδα, γλωςςίτιδα, κατάκλιψθ, αχπνία και παραλιρθμα. Βιταμίνθ Β6 (πυριδοξίνθ). Βρίςκεται κυρίωσ ςτο γάλα, το κρζασ και τα δθμθτριακά. Αποτελεί ςυςτατικό των ςυνενηφμων τα οποία ςυμμετζχουν ςτο μεταβολιςμό των αμινοξζων. Η ανεπάρκειά τθσ προκαλεί ςτα νεογνά και τα βρζωθ ανθςυχία, ςπαςμοφσ και υπόχρωμθ αναιμία, ενϊ ςε ενιλικουσ αςκενείσ, κατά τθ διάρκεια κεραπείασ με ιςονιαηίδθ, περιωερειακι νευρίτιδα. Πρόςωατα χρθςιμοποιείται για τθ κεραπεία τθσ υπεροξαλουρίασ, με πολφ καλά αποτελζςματα. Βιταμίνθ Β12 (κυανοκοβαλαμίνθ). Περιζχεται αποκλειςτικά ςτισ ηωικζσ τροωζσ. Μετζχει ςτθ ςφνκεςθ των πρωτεϊνϊν του πυρινα των κυττάρων. Η αβιταμίνωςθ Β12 εκδθλϊνεται με μεγαλοβλαςτικι αναιμία και νευρολογικι ςυνδρομι. Φυλλικό οξφ. Περιζχεται ςτα μθ αποωλοιωμζνα δθμθτριακά, ςτισ ηωικζσ τροωζσ και ςτο μθτρικό και αγελαδινό γάλα. Σο γάλα τθσ κατςίκασ ςτερείται ωυλλικοφ οξζοσ και γι' αυτό θ αποκλειςτικι διατροωι βρεωϊν με γάλα κατςίκασ προκαλεί αβιταμίνωςθ από ωυλλικό οξφ. Σο ωυλλικό οξφ μετζχει ςτθ διαδικαςία ωρίμανςθσ και πολλαπλαςιαςμοφ των κυττάρων. Η ανεπάρκεια του ωυλλικοφ οξζοσ προκαλεί μεγαλοβλαςτικι αναιμία, που ςυνοδεφεται από πυρετό, γαςτρεντερικζσ διατραχζσ και αφξθςθ των ορίων του ιπατοσ και του ςπλινα. Βιοτίνθ (Βιταμίνθ Θ). υντίκεται από τθν εντερικι χλωρίδα και περιζχεται ςε μεγάλθ ποςότθτα ςτθ ηφμθ, ςτα αβγά και ςτο γάλα τθσ αγελάδασ.
Βιταμίνθ C. Η βιταμίνθ C (αςκορβικό οξφ) ςυμμετζχει ςε πολλά ενηυμικά ςυςτιματα και είναι απόλυτα απαραίτθτθ για το ςχθματιςμό και τθ διατιρθςθ του κολλαγόνου. Σροωζσ πλοφςιεσ ςε βιταμίνθ C είναι τα ωροφτα, τα λαχανικά και κυρίωσ ο χυμόσ του λεμονιοφ και του πορτοκαλιοφ. Καταςτρζφεται με το βραςμό. Ο άνκρωποσ, ςε αντίκεςθ με όλα τα άλλα κθλαςτικά, δεν ςυνκζτει βιταμίνθ C. Η ζλλειψθ τθσ βιταμίνθσ C προκαλεί ςκορβοφτο, που εμωανίηεται κλινικά με ανθςυχία, πετεχιϊδεσ εξάνκθμα, υπερτροωία και αιμορραγία των οφλων και υποπεριοςτικζσ αιμορραγίεσ, κυρίωσ των κάτω άκρων, που εκδθλϊνονται με ζντονο πόνο κατά τθν κίνθςθ. Οι αιμορραγίεσ αυτζσ, οι οποίεσ αποτελοφν το κφριο χαρακτθριςτικό τθσ νόςου, οωείλονται ςτθν αδυναμία παραγωγισ και διατιρθςθσ του κολλαγόνου του τοιχϊματοσ των τριχοειδϊν. Η διάγνωςθ γίνεται από το ιςτορικό τθσ διατροωισ, τθν κλινικι εικόνα (αιμορραγίεσ, οςτικά άλγθ) και τον προςδιοριςμό του αςκορβικοφ οξζοσ ςτο αίμα. Η θμεριςια χοριγθςθ 100-200mg αςκορβικοφ οξζοσ αρκεί για τθ γριγορθ υποχϊρθςθ των ςυμπτωμάτων.