καρβονυλική ένωση pk α ( )

Σχετικά έγγραφα
aldo B 1 Σχήµα 15. Παρουσία κετόνης (πηγή πρωτονίων) προκαλείται σταδιακή µετατροπή του κινητικού µίγµατος ενολικών σε θερµοδυναµικό.

Aντιδράσεις Καρβονυλίου C=O (1)

ιαστερεοεκλεκτικότητα σε κυκλικά δικυκλικά µόρια. Πενταµελείς και εξαµελείς συµπυκνωµένοι δακτύλιοι.

- H 2 O O - Σχήµα 1. Σχηµατισµός β-υδροξυκαρβονυλικής και α-ακόρεστης καρβονυλικής ένωσης και ο ρόλος της κατάλυσης (όξινης ή βασικής).

Οργανική Χημεία. Κεφάλαιο 17 & 18: Αλκοόλες, θειόλες, αιθέρες και εποξείδια

Οργανική Χημεία. Κεφάλαια 20 & 21: Καρβοξυλικά οξέα, παράγωγα τους και αντιδράσεις ακυλο υποκατάστασης

Οργανική Χηµεία. Κεφάλαιο 17 & 18: Αλκοόλες, θειόλες, αιθέρες και εποξείδια

Ο ιοντισµός σε υδατικό διάλυµα ενός οξέος Bronsted δηµιουργεί την ισορροπία:

ΣΤΕΡΕΟΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΙΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΚΥΚΛΟΕΞΑΝΙΑ ΜΕ ΟΜΗ ΗΜΙΑΝΑΚΛΙΝΤΡΟΥ α. διάνοιξη του οξιρανικού δακτυλίου σε κυκλοεξενοξείδια.

Σχεδιάστε τύπους ανακλίντρων για τις ενώσεις Α και Β και εξηγήστε σχετικά. Yπόδειξη : Η αντίδραση Μichael θεωρείται γενικά αντιστρεπτή αντίδραση.

Κεφάλαιο 6: Αντιδράσεις ενολών και ενολικών ανιόντων

Οργανική Χημεία. Χημεία καρβονυλικών ενώσεων & Κεφάλαιο 19: Αλδεϋδες και κετόνες

Καρβονυλοενώσεις 1α) 1α 1β, Σχήμα χχχ)) Σχήμα χχχχ)

N Ph + J. Σχήµα 1. Ισορροπία εναντιοµερίωσης ενός ασταθούς χειρικού αµµωνιακού άλατος.

Ηλεκτρονιόφιλα Πυρηνόφιλα αντιδραστήρια. Επίκουρος καθηγητής Χρήστος Παππάς

Πυρηνόφιλα του Άνθρακα: ΥΛΙΔΙΑ ΦΩΣΦΟΡΟΥ Αντίδραση WITTIG

ΕΣΤΕΡΕΣ. Ένα αντιβιοτικό προφάρµακο. Υδρόλυση του εστέρα απελευθερώνει την ενεργή χλωραµφαινικόλη

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΣΤΗΝ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ

ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΑ

Εναντιοεκλεκτικότητα κατά την αντίδραση χειρικών ενολικών µε αχειρικά ηλεκτρονιόφιλα. Ενολικά ιόντα εστέρων και αµιδίων.

ΚΙΝΗΤΙΚΑ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΕΡΕΟΪΣΟΜΕΡΩΝ.

Αλκυλαλογονίδια. Επίκουρος καθηγητής Χρήστος Παππάς

O Ε + S N 2. Σχήµα 1. Ηλεκτρονιόφιλη α-αλκυλίωση κετόνης παρουσία ισχυρής βάσης.

ΕΝΟΤΗΤΑ

Α.Π.Α.Υ. ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ

Κεφάλαιο 4: Ηλεκτρονιόφιλη αλειφατική υποκατάσταση

5.3 Κατηγορίες οργανικών αντιδράσεων και μερικοί μηχανισμοί οργανικών αντιδράσεων

Ηλεκτρονικά Φαινόμενα

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΟΛΟΚΟΥΡΗΣ ANAΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΧΗΜΕΙΑΣ. PDF created with pdffactory trial version

Οργανική Χηµεία. Κεφάλαια 10 &11: Αλκυλαλογονίδια, ιδιότητες και αντιδράσεις

Περίληψη Κεφαλαίου 5

MAΘΗΜΑ 5 ο ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΕΣΤΕΡΟΠΟΙΗΣΗ

Καρβονυλικές ενώσεις. Επίκουρος καθηγητής Χρήστος Παππάς

2

O H ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

Ανόργανη Χημεία. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ενότητα 12 η : Υδατική ισορροπία Οξέα & βάσεις. Δρ. Δημήτρης Π. Μακρής Αναπληρωτής Καθηγητής

Πυρηνόφιλη Προσθήκη Αµινών: Ιµίνες και Εναµίνες

Καρβοξυλικά οξέα R-COOH (1)

ΑΝΑΓΩΓΗ ΚΑΡΒΟΝΥΛΙΟΥ. O Me 3 SiCl. Μόνο σε κυκλοεξανικά παράγωγα R 2 C R 3. R 1 H p-tosyl = p-ts + H 2 NHN SO 2 CH 3. 2RLi. - Ts.

ΣΤΕΡΕΟΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ KREBS.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Περισσότερες αντιδράσεις αλκοολών και η χημεία των αιθέρων

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ. 2 η θεματική ενότητα: Χημικοί δεσμοί και μοριακές ιδιότητες

Ανάλυση Τροφίμων. Ενότητα 9: Υδατική ισορροπία Οξέα και βάσεις Τ.Ε.Ι. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ. Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων. Ακαδημαϊκό Έτος

Δομή. Ως συζυγιακά διένια ορίζουμε τους υδρογονάνθρακες που στην. κύριο χαρακτηριστικό την εναλλαγή των δεσμών (απλών και διπλών) στο μόριο.

Ε. Μαλαμίδου-Ξενικάκη

ΠΥΡΗΝΟΦΙΛΗ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΕΥΤΕΡΟΤΑΓΕΙΣ ΚΑΙ ΤΡΙΤΟΤΑΓΕΙΣ ΑΝΘΡΑΚΕΣ.

Περαιτέρω αντιδράσεις των αλογονοαλκανίων

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΩΝ ΟΞΕΩΝ. Η κυρίαρχη αντίδραση που καθορίζει τη χηµεία αυτών των παραγώγων είναι οι ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΠΥΡΗΝΟΦΙΛΗΣ ΑΚΥΛΟ ΥΠΟΚΑΤΆΣΤΑΣΗΣ:

10 o Μάθημα. Οργανική Χημεία Θεωρία Μαθήματα Ακαδημαϊκού Έτους

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ο ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΥΣΗΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΑΣΕΠ

ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΎΛΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤEΣ

ΦΥΛΛΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ. 7 η θεματική ενότητα: Οι αντιδράσεις του διπλού δεσμού

Αντιδράσεις προσθήκης στο καρβονύλιο των αλδεϋδών και κετονών.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΝΝΕΑ. Περισσότερες αντιδράσεις αλκοολών και η χημεία των αιθέρων

60

ΚΟΡΕΣΜΕΝΕΣ ΜΟΝΟΣΘΕΝΕΙΣ ΑΛΚΟΟΛΕΣ

Οργανική Χημεία. Κεφάλαιο 16: Χημεία του βενζολίου: ηλεκτρονιόφιλη αρωματική υποκατάσταση

ΘΕΜΑ 1ο: Πολλαπλής Επιλογής

Καρβονυλικές ενώσεις R R Ο R Η R R R ΗO R R NΗ. αλδεΰδες κετόνες οξέα. sp 2 σ σ. -Ι φαινόμενο. δ + δ C O C O. -R φαινόμενο. -2.

των διαφόρων οργανικών ενώσεων και για την εξακρίβωση της δομής των φυσικών ενώσεων

Περίληψη Κεφαλαίου 2

5.8 Παρασκευές Αλκενίων: Αντιδράσεις απόσπασης. Äρ. ΧÜρηò Ε. ΣεìιδαλÜò Επßκουροò ΚαθηγητÞò ΑΤΕΙ ΑθÞναò

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

Α Ε Τ. ΤΕΙ Αθήνας. Στ. Μπογιατζής, επίκουρος καθηγητής ΤΕΙ Αθήνας. ΤΕΙ Αθήνας / ΣΑΕΤ / Στ. Μπογιατζής

ΑΜΙΝΕΣ. Νικόλαος Αργυρόπουλος

ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ

Ενότητα 6 Οργανικά οξέα και βάσεις (Β μέρος) McMurry σελ , , , , ,

ΚΑΡΒΟΞΥΛΙΚΑ ΟΞΕΑ Ονοματολογία κατά IUPAC

Εισαγωγή στις βασικές έννοιες που αφορούν τις οργανομεταλλικές ενώσεις, την κατάλυση και τις βασικές αρχές της, καθώς και τη χρησιμότητα των

Χηµεία-Βιοχηµεία Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Γ Λυκείου 2001

4. ΟΕ των στοιχείων των κυρίων ομάδων

Me O N H C 2. S D 2 χειρική δοµή. R εναντιοµερές

4.15 Αλογόνωση των αλκανίων RH + X 2 RX + HX

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

Χημεία Γ Λυκείου Διαγώνισμα 1 ο 1 ο Κεφ. :μέχρι και περιοδικός πίνακας. 5 ο Κεφ. : μέχρι και απόσπαση. Θέμα 1 ο

Β / ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΗΜΕΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Κατηγορίες οργανικών αντιδράσεων

Αντιδράσεις οργανικών οξέων οργανικών βάσεων.

1. Να δείξετε πως τα παρακάτω μόρια μπορούν να παρασκευαστούν με αντίδρασεις Mannich

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΟ ΦΑΣΜΑ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Tριτοταγούς Βουτυλοχλωριδίου

4.8 Παρασκευή αλκυλαλογονιδίων από αλκοόλες και υδραλογόνα

6. Αντιδράσεις οξέων - βάσεων

Στερεοηλεκτρονικά ελεγχόμενοι μετασχηματισμοί.

ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2011 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Ενότητα : Σύνθεση Ακετανιλιδίου

Απαντήσεις στα Θέματα Πανελλαδικών εξετάσεων Χημεία (2) Θετικής Κατεύθυνσης 28/05/2010 ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ

20/3/2017. βουταναμίνη ή βούτυλ-αμίνη. 2-μέθυλ-προπαναμίνη ή ισό-βούτυλ-αμίνη. 1-μέθυλ-προπαναμίνη ή δευτεροταγής βούτυλ-αμίνη

ΚΑΡΒΟΝΥΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ

Κεφάλαιο 2. Οι μεταβλητές των οργανικών αντιδράσεων

Ε. Μαλαμίδου-Ξενικάκη

Μηχανισµός και στερεοχηµεία των ενζυµατικών οξειδοαναγωγών µε συνένζυµα νουκλεοτίδια της πυριδίνης. Εφαρµογή σε οργανικές συνθέσεις.

ΧΗΜΕΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

1.1. Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση:

ΧΗΜΙΚΕΣ ΑΝΤΙ ΡΑΣΕΙΣ - ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ

Οργανική Χημεία ΕΝΟΤΗΤΑ 11: Ε. Αμανατίδης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Χημικών Μηχανικών ΑΛΚΕΝΙΑ ΚΑΙ ΑΛΚΙΝΙΑ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ

Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ Τομέας Φαρμακευτικής Χημείας. Ιωάννης Ντότσικας. Επ. Καθηγητής

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

Transcript:

enol1 1 ΕΝΟΛΙΚΑ ΑΝΙΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΝΑΜΙΝΕΣ. Παρασκευές και αντιδράσεις µε αλκυλιωτικά αντιδραστήρια. Ο γενικότερος τρόπος δηµιουργίας πυρηνόφιλου άνθρακα είναι η αποπρωτονίωση του µε βάση, ώστε να δηµιουργηθεί ένα καρβανιόν. Η σταθερότητα του καρβανιόντος αυξάνεται από την παρουσία υποκαταστατών που µπορούν να δεχθούν ηλεκτρονική πυκνότητα. Μια καρβονυλοµάδα κατ ευθείαν συνδεδεµένη µε τον ανιονικό άνθρακα τον σταθεροποιεί µε συντονισµό, και έτσι αποπρωτονίωση από α- θέση σε καρβονύλιο είναι µια πολύ χαρακτηριστική (και χρήσιµη!) ιδιότητα των καρβονυλικών ενώσεων. B B - - ενολικü ανιüν Τα καρβανιόντα αυτά φέρουν το µεγαλύτερο µέρος του αρνητικού φορτίου στο ηλεκτραρνητικότερο οξυγόνο και γι αυτό αναφέρονται συνήθως ως ενολικά ανιόντα. Κατά την αποπρωτονίωση µιας καρβονυλικής ένωσης λειτουργεί µια αντιστρεπτή αντίδραση µεταφοράς του πρωτονίου µεταξύ καρβονυλικής ένωσης, βάσης, ενολικού ανιόντος και συζυγούς οξέος της βάσης. Για να είναι γρήγορη και ποσοτική (κατά το δυνατόν) η αποπρωτονίωση θα πρέπει η βάση που θα χρησιµοποιηθεί να έχει pκ α µερικές µονάδες µεγαλύτερο από το pκ α της καρβονυλικής ένωσης. καρβονυλική ένωση pk α ( ) 20 11 5

enol1 2 συνήθεις βάσεις pk α ( ) Et Et - 16 t-bu t-bu - 19 3 2-35 Ph 3 C Ph 3 C - 33 Έτσι π.χ. το Εt - α αποπρωτονιώνει ποσοτικά την νιτροακετόνη (16-5=9) αλλά όχι και την ακετόνη (16-20= -4) η οποία χρειάζεται π.χ. ΝαΝΗ 2 (35-20=15) για τον ποσοτικό σχηµατισµό του αντίστοιχου ενολικού ανιόντος. Μια ισχυρή βάση του τύπου αµιδικού ανιόντος είναι το διϊσοπροπυλαµιδολίθιο () το οποίο έχει µειωµένη πυρηνόφιλη δραστικότητα σε σχέση µε το αµιδικό ανιόν ΝΗ 2 λόγω της στερεοχηµικής παρεµπόδισης που ασκούν οι δύο ογκώδεις ισοπροπυλοµάδες. Παρόµοιες είναι οι ιδιότητες και των διαδεδοµένων αντιδραστηρίων τετραµεθυλοπιπεριδίδιο του λιθίου και λιθιακό άλας του εξαµεθυλοδισιλαζάνιου. Li Li LTMP Si Si Li Η γρήγορη και ποσοτική µετατροπή µιας καρβονυλικής ένωσης στο ενολικό ανιόν είναι κρίσιµη γιατί το σχηµατιζόµενο πυρηνόφιλο ενολικό ανιόν µπορεί να προσβάλλει την ηλεκτρονιόφιλη καρβονυλική ένωση από την οποία προέρχεται, κάτι το οποίο συνήθως δεν είναι επιθυµητό. (αυτοσυµπύκνωση αλδολικού τύπου) Πρέπει να σηµειωθεί ακόµη ότι το συζυγές οξύ ενός ενολικού ανιόντος, η ενόλη, είναι επίσης πυρηνόφιλο αλλά κατά πολύ ασθενέστερο από το ενολικό ανιόν που φέρει ένα ολόκληρο αρνητικό φορτίο. R X -X - R R Επί πλέον, οι ενόλες των απλών καρβονυλικών ενώσεων, σε όξινο ή µετρίως αλκαλικό περιβάλλον υπάρχουν σε µικρή µόνο συγκέντρωση ισορροπίας µε την καρβονυλική µορφή η οποία επικρατεί κατά πολύ.

enol1 3 3 C C 3 3 C C 2 K eq =10-6 Σηµαντικές συγκεντρώσεις ενόλης (µε συνθετική χρησιµότητα) µπορούν να επιτευχθούν µόνο όταν αυτές διαθέτουν αυξηµένη σταθερότητα π.χ. :B καρβονυλικþ Ýνωση ενüλη ασθενýò πυρηνüφιλο ìικρþ συγκýντρωση E E ενολικü ανιüν ισχυρü πυρηνüφιλο ποσοτικüò σχηìατισìüò Ενόλες 1,3- δικαρβονυλικών ενώσεων Ο σχηµατισµός της ενόλης είναι µια αντίδραση που καταλύεται τόσο από οξέα όσο και από βάσεις που λειτουργούν ως διακινητές του πρωτονίου µεταξύ άνθρακα και οξυγόνου χωρίς να επηρεάζουν ουσιαστικά τη θέση ισορροπίας της αντίδρασης, η οποία παραµένει µετατοπισµένη προς την καρβονυλική ένωση.

enol1 4 Σχηµατισµός ενόλης µε όξινη κατάλυση X X πρωτονßωση καρβονυλßου X X ταυτοìερßωση Σχηµατισµός ενόλης µε βασική κατάλυση :B B αποπρωτονßωση α- Üνθρακα B :B πρωτονßωση αλκοξειδßου Εάν η βάση :Β που χρησιµοποιείται είναι ισχυρότερη βάση από το ενολικό ανιόν και ευρίσκεται σε στοιχειοµετρική τουλάχιστον ποσότητα τότε προκύπτουν αυξηµένες συγκεντρώσεις ενολικού ανιόντος, ή ακόµη και ποσοτικός σχηµατισµός του, εάν η βάση είναι αρκετά ισχυρή. Π.χ. µια τυπική ενόλη έχει pk α στην περιοχή του 20 ενώ ένα αµιδικό ανιόν (R 2 Ν ) έχει pk α στη περιοχή του 35, δηλαδή 15 λογαριθµικές µονάδες βασικότερο. Ετσι, το (διϊσοπροπυλαµιδο λίθιο) σε στοιχειοµετρική αναλογία επαρκεί για τον πλήρη ιονισµό των περισσότερων καρβονυλικών ενώσεων, και χρησιµοποιείται ευρύτατα. _ Li ipr 2 Li ipr

enol1 5 Θερµοδυναµική και κινητική αποπρωτονίωση καρβονυλικών ενώσεων. Ισοµερή ενολικά ανιόντα, επιλεκτικός σχηµατισµός. Εάν µια καρβονυλική ένωση διαθέτει α-πρωτόνια διάφορων ειδών είναι δυνατό να σχηµατισθούν περισσότερα από ένα ενολικά ιόντα µε διαφορετικές δοµές και διαφορετική συµπεριφορά στις παραπέρα πυρηνόφιλες αντιδράσεις τους. Π.χ. 3 C C 3 :B - B 3 C 3 C C 2 C 3 C 3 C 3 ακραßοò δ.δ cis ενολικü Þ trans υδροξυαλκýνιο trans ενολικü Þ cis υδροξυαλκýνιο Θερµοδυναµικός σχηµατισµός ενολικών ανιόντων. Οι ενόλες, ασφαλώς είναι υδροξυ-αλκένια και µπορεί κανείς να αξιολογήσει τη σχετική τους σταθερότητα µε επιχειρήµατα γνωστά από τη χηµεία των απλών αλκενίων. Έτσι, µπορεί να προβλεφθεί ότι τα cis και trans ενολικά θα είναι σταθερότερα από το ακραίο ενολικό ως πλέον υποκατεστηµένα αλκένια που σταθεροποιούνται από τη συσσώρευση υδρογόνων σε α-θέσεις ως προς το π-σύστηµα (υπερσυζυγιακή σταθεροποίηση). Þ τροχιακþ εικüνα υβριδικýò δοìýò υπερσυζυγιακþ σταθεροποßηση Μεταξύ των cis και trans ενολικών το cis ισοµερές µε τη µεθυλοµάδα συνεπίπεδη προς την πλευρά του µικρού οξυγόνου (trans αλκένιο) υποφέρει από µικρότερη καλυπτική τάση απ ότι αν η µεθυλοµάδα βρισκόταν δίπλα στο άλλο µεθύλιο (cis αλκένιο). Τα παραπάνω επιχειρήµατα ισχύουν βεβαίως µόνο αν τα τρία ενολικά ιόντα βρίσκονται σε ισορροπία µεταξύ τους µέσω της κοινής κετονικής µορφής, οπότε οι αναλογίες τους καθορίζονται από τις σχετικές θερµοδυναµικές σταθερότητες, δηλαδή ισχύουν µόνο εφόσον η παρασκευή τους έγινε υπό θερµοδυναµικό έλεγχο. Οι παραπάνω προβλέψεις επαληθεύονται πειραµατικά εάν η

enol1 6 αποπρωτονίωση γίνει όχι υπό ψύξη, αλλά σε συνήθη θερµοκρασία (ταχύτερη αλληλοµετατροπή), όπως επίσης όταν χρησιµοποιηθεί η κετόνη σε µικρή περίσσεια ώστε να λειτουργεί ως καταλύτης για την ισοµερείωση π.χ. Η σύσταση ενός µίγµατος ενολικών ιόντων προσδιορίζεται µε ταχεία παγίδευση τους προς παράγωγα τα οποία δεν έχουν πλέον δυνατότητα ισοµερείωσης και έτσι οι σχετικές ποσότητες στις οποίες παράγονται αντανακλούν ακριβώς τις αναλογίες του αρχικού µίγµατος. Το αντιδραστήριο που χρησιµοποιείται συνήθως είναι το (C 3 ) 3 SiCl (TMSCl) το οποίο σχηµατίζει γρήγορα και ποσοτικά τους αντίστοιχους ενολικούς σιλυλαιθέρες οι οποίοι µπορούν ακολούθως να προσδιοριστούν και να µετρηθούν µε χρωµατογραφικές µεθόδους (π.χ. αέριο χρωµατογραφία) ή και Si 3 (C 3 ) 3 SiCl µε κατ ευθείαν αποτίµηση του φάσµατος MR του µίγµατός τους. Ας σηµειωθεί ότι το πυριτιοχλωρίδιο αντιδρά αποκλειστικά µε το οξυγόνο και έτσι διατηρείται η δοµή του ενολικού συστήµατος πράγµα που δε θα συνέβαινε αν το ενολικό αντιδρούσε προς παράγωγο µέσω του α- άνθρακα, όπως είναι ο συνήθης τρόπος εκδήλωσης της πυρηνόφιλης δράσης του ενολικού ανιόντος (π.χ. σε µια αντίδραση αλκυλίωσης). R X X R Κινητικός σχηµατισµός ενολικών ανιόντων Εάν κατά την αποπρωτονίωση π.χ. βουτανόνης µε ληφθούν προφυλάξεις ώστε να εµποδιστεί κατά το δυνατόν η θερµοδυναµική εξισορρόπηση των ισοµερών ενολικών, δηλαδή. εάν η θερµοκρασία είναι χαµηλή, η βάση σε µικρή περίσσεια, η κετόνη προστεθεί στη βάση και όχι το αντίστροφο, και αν ακόµα ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος που θα µεσολαβήσει, τότε η ανάλυση του µίγµατος των ενολικών ανιόντων που παράγονται αποκαλύπτει ότι το κυρίαρχο ισοµερές είναι το ακραίο ενολικό.

enol1 7 TMSCl -78 o C -78 o C Si 3 κýριο προϊüν LiCl Ο σχηµατισµός του θερµοδυναµικά ασταθέστερου προϊόντος δείχνει ότι ο παραπάνω τρόπος διεξαγωγής της αντίδρασης εξασφαλίζει µια κινητικά ελεγχόµενη αποπρωτονίωση. Στην περίπτωση αυτή επικρατεί το προϊόν το οποίο σχηµατίζεται ταχύτερα ανεξαρτήτως της σταθερότητάς του και αυτό συµβαίνει διότι παράγεται µέσω µιας σταθερότερης µεταβατικής κατάστασης µε χαµηλότερη ενέργεια ενεργοποίησης. MK 2 ÄG 1 < ÄG2 MK 1 ÄG 2 ÄG 1 E, (cistrans) EξÝλιξη τηò αντßδρασηò αποπρωτονßωσηò Οι δοµές των µεταβατικών καταστάσεων που οδηγούν στα αντίστοιχα ισοµερή θα πρέπει να αντανακλούν τη γεωµετρία της δοµής των προϊόντων που δίνουν η κάθε µία και θα πρέπει να διαφέρουν ενεργειακά κυρίως λόγω των διαφορετικών στερεοχηµικών παρεµποδίσεων που δηµιουργούνται µε τους διάφορους τρόπους διάταξης των οµάδων. Ένα µοντέλο που απεικονίζει την ανταλλαγή θέσεων µεταλλικού ιόντος και πρωτονίου µεταξύ αζώτου και οξυγόνου αφ ενός και µεταξύ αζώτου και άνθρακα αφ ετέρου, είναι το σχήµα Ιreland µε κυκλική δοµή εξαµελούς δακτυλίου.

enol1 8 MK1 Li ipr 2 _ Li MK2 Li ipr 2 _ Li MK3 Li ipr 2 _ Li Μοντέλο Ireland για το στερεοεκλεκτικό σχηµατισµό ενολικών ανιόντων Το κύριο αίτιο της διαφοράς στις ενεργειακές στάθµες των ΜΚ1, ΜΚ2, ΜΚ3 είναι οι 1,3-διαξονικού τύπου αλληλεπιδράσεις στο ανάκλιντρο της µεταβατικής κατάστασης. Η ΜΚ1 έχει αλληλεπίδραση του ογκώδους ισοπροπυλίου µε µεθύλιο και η αλυσίδα ανθράκων έχει διαµόρφωση που θα οδηγήσει σε αντιπαραλληλία zig-zag, δηλαδή trans ολεφίνη (cis ενόλη) και είναι η λιγότερο σταθερή. Η ΜΚ2 που θα οδηγήσει στη cis ολεφίνη είναι ευνοϊκότερη αφού η µεθυλοµάδα είναι σε ισηµερινή θέση. Τέλος η ΜΚ3 που θα οδηγήσει στην ακραία ολεφίνη έχει µόνο υδρογόνα στον εξαµελή δακτύλιο και συνεπώς είναι η ευνοϊκότερη όλων. Οι 1,3-διαξονικές αλληλεπιδράσεις εξηγούν επαρκώς τις κινητικές προτιµήσεις της αποπρωτονίωσης στις περισσότερες περιπτώσεις. Υπάρχουν όµως παραδείγµατα κετονών που δεν επιτυγχάνεται κινητική αποπρωτονίωση και το προϊόν είναι το θερµοδυναµικά αναµενόµενο cis ενολικό ανιόν (trans ολεφίνη) π.χ.

enol1 9 _ -78 o C _ -78 o C Κοινό χαρακτηριστικό τέτοιων περιπτώσεων είναι ένας ιδιαίτερα ογκώδης υποκαταστάτης στη κετόνη ο οποίος δε µπορεί να υποχρεωθεί να υιοθετήσει cis θέση στο αλκένιο, η οποία θα είχε µεγαλύτερο ενεργειακό κόστος από την αξονική τοποθέτησή του στη ΜΚ. Στην αντίστοιχη ΜΚ (ανάλογη της ΜΚ3 προηγουµένως) αυτή η παρεµπόδιση εµφανίζεται ως µη ευνοϊκή αλληλεπίδραση µεταξύ του ισηµερινού α- υποκαταστάτη και του σχεδόν συνεπίπεδου υποκαταστάτη του καρβονυλίου. Πυρηνόφιλη δραστικότητα των ενολικών ιόντων Ενολικά ιόντα που προέρχονται από σχετικά όξινες ενώσεις όπως είναι οι β-δικαρβονυλικές ενώσεις (β-δικετόνες, β-κετοεστέρες και µηλονικοί εστέρες) σχηµατίζονται εύκολα µε τη χρησιµοποίηση αλκοξειδίων (Εta για αιθυλεστέρες ) και οι αντιδράσεις µπορούν να γίνουν σε αλκοολικό διάλυµα ( της ίδιας δηλαδή αλκοόλης που περιέχει και ο εστέρας ώστε να µην υπάρξουν µετεστεροποιήσεις). Η χρησιµοποίηση σε διάλυµα αλκοόλης βάσεων ισχυρότερων από το αντίστοιχο αλκοξείδιο δεν έχει ασφαλώς νόηµα αφού η ισχυρή βάση θα αποπρωτονιώσει πρώτα την αλκοόλη του διαλύτη και θα δηµιουργήσει την ισοδύναµη ποσότητα του αντίστοιχου αλκοξειδίου το οποίο θα είναι και πάλι αυτό που θα δηµιουργήσει την ισορροπία του ενολικού ανιόντος. Η προσβολή ενός ηλεκτρονιόφιλου από το ενολικό ιόν είναι µια αντίδραση τύπου S 2 και συνεπώς πρωτοταγή αλογονίδια και σουλφονικοί εστέρες αλκυλιώνουν ικανοποιητικά τα ενολικά ιόντα. Li J LiJ

enol1 10 ευτεροταγή συστήµατα είναι λιγότερο ικανοποιητικά λόγω των παράπλευρων αντιδράσεων απόσπασης ενώ τριτοταγή συστήµατα δίνουν µόνο προϊόντα απόσπασης : Et Br aet Et Et Et Cl aet C 2 Et C 2 Et EtJ a 2 C 3 Et Br C 2 Et a DMF Et (C 2 ) 5 Et Οι β-καρβονυλοεστέρες εκτός από τον εύκολο σχηµατισµό ανιόντων έχουν (λόγω της δοµής τους) την πολύ χρήσιµη ιδιότητα ( ως ελεύθερα οξέα ) να αποβάλλουν εύκολα διοξείδιο του άνθρακα, µε µια αντίδραση αποκαρβοξυλίωσης. Έτσι στις συνθετικές τους χρήσεις συνήθως περιλαµβάνεται η ακολουθία : 1ο. Αποπρωτονίωση 2ο. Αλκυλίωση 3ο. Υδρόλυση 4ο. Αποκαρβοξυλίωση. Ο βουτυλιωµένος ακετοξεικός αιθυλεστέρας που παρασκευάσθηκε στο παράδειγµα παραπάνω, θερµαίνεται µε υδατικό οξύ για να δώσει 2- επτανόνη. Et 2 / C 2 Αντιστοίχως ο βενζυλιωµένος µηλονικός εστέρας µε σαπωνοποίηση, οξίνιση, θέρµανση δίνει β- φαινυλοπροπιονικό οξύ. Ph C 2 Et C 2 Et Ph C 2 a C 2 a Ph C 2 C 2 Ä Ph C 2 C 2 Η διάσπαση του δεσµού στη θέση α- ως προς το καρβοξύλιο είναι συνέπεια της ύπαρξης του β- υδροξυκαρβονυλικού συστήµατος που εµπεριέχεται στη δοµή του κετονοξέος.

enol1 11 Η διάσπαση του ανθρακικού σκελετού ενός β- υδροξυκαρβονυλικού συστήµατος γίνεται µεταξύ των θέσεων α και β και παριστάνεται µηχανιστικώς ως εξής: β-υδροξυκαρβονυλικþ Ýνωση ενüλη καρβονυλικþ Ýνωση καρβονυλικþ Ýνωση ( Η αρχικά σχηµατιζόµενη ενολική ένωση ταυτοµεριώνεται προς την αντίστοιχη καρβονυλική). Η µειωµένη σταθερότητα του δεσµού Cα Cβ οφείλεται στη συνύπαρξη πάνω στο ίδιο άτοµο άνθρακα Cα ενός δέκτη ηλεκτρονικής πυκνότητας (καρβονύλιο) και ενός δότη (άτοµο οξυγόνου, µέσω των ασύζευκτων ηλεκτρονίων του) και είναι ένα γενικό φαινόµενο που παρατηρείται σε ποικιλία ενώσεων που όλες έχουν αυτή τη σχέση δέκτη δότη. δýκτηò δüτηò δüτηò δýκτηò π.χ. Cl Cl 2-2

enol1 12 α-αλκυλιώσεις αλδεϋδών, εστέρων,αµιδίων. Οι απλές καρβονυλικές ενώσεις δίνουν ενολικά ιόντα µε αυξηµένη βασικότητα σε σχέση µε τις β-δικαρβονυλικές που συζητήθηκαν προηγουµένως. Για τον ποσοτικό σχηµατισµό τέτοιων ενολικών δεν επαρκεί το αιθοξείδιο ανιόν αλλά πρέπει να χρησιµοποιηθούν ισχυρότερα βασικά αντιδραστήρια π.χ. διαλκυλαµίδια µετάλλων, όπως το, σε απρωτικούς διαλύτες όπως διµεθυλοφορµαµίδιο (DMF), διµεθυλοσουλφοξείδιο (DMS) ή ακόµη και αιθέρα ή τετραϋδροφουράνιο (TF). Η ταχεία και ποσοτική µετατροπή της καρβονυλικής στο ενολικό ιόν είναι συνήθως απαραίτητη ώστε να ελαχιστοποιηθεί η συνύπαρξη µητρικής καρβονυλικής ένωσης µε τη θυγατρική της ενόλη και άρα να ελαχιστοποιηθεί η µεταξύ τους αντίδραση προς προϊόντα συµπυκνώσεων (συµπύκνωση Claisen, αλδολική κ.λ.π.). Οι αλδεΰδες, έχοντας καρβονύλιο αυξηµένης δραστικότητας και λιγότερο παρεµποδισµένο, ( άτοµο Η έναντι R αλκυλοϋποκαταστάτη των κετονών) είναι ιδιαιτέρως επιρρεπείς σε αυτοσυµπύκνωση και οι αντιδράσεις αλκυλίωσης συνήθως αποτυγχάνουν να παράγουν το αλκυλιωµένο προϊόν σε ικανοποιητική απόδοση και καθαρότητα. _ PhC 2 J Ph ìικρþ απüδοση Üλλα κυρßωò προϊüντα Για την επιτυχή α- αλκυλίωση αλδεϋδών αναπτύχθηκαν µέθοδοι που χρησιµοποιούν αντί της αλδεΰδης κατάλληλες αλδιµίνες από τις οποίες µετά την αντίδραση αναγεννάται το αλδεϋδικό καρβονύλιο µε όξινη υδρόλυση ( σύνθεση Stork, εναµίνες). π.χ. 2-2 :B R-X R 2 R 3 Οι απλοί καρβοξυλικοί εστέρες αλκυλιώνονται εύκολα στην α- θέση αν χρησιµοποιηθεί ισχυρή βάση για το σχηµατισµό του ενολικού ιόντος και ένα δραστικό ηλεκτρονιόφιλο ως αλκυλιωτικό (π.χ. ιωδίδιο ή βρωµίδιο).

enol1 13 trans C 2 Et Et nbubr nbu C 2 Et C 2 Et C 2 Et nbu cis ìßγìα cis trans Στο παραπάνω παράδειγµα αλκυλίωσης εστέρα γίνεται φανερή η απώλεια στερεοχηµείας στην α-θέση επειδή το ενολικό ανιόν έχει µετατρέψει τον α-άνθρακα από τετραεδρικό sp 3 σε επίπεδο τριγωνικό (sp 2 ). Τα δευτεροταγή αµίδια µε τη χρήση ισχυρής βάσης όπως το αποπρωτονιώνονται στην α-θέση προς ανιόντα που έχουν δοµή ενόλης και εναµίνης ταυτοχρόνως. Τα ανιόντα αυτά αλκυλιώνονται στον α-άνθρακα µε αλογονίδια ως ηλεκτρονιόφιλα αλλά η συνθετική χρησιµότητα τέτοιων απλών αµιδίων δεν είναι µεγάλη επειδή τα ίδια συνήθως παρασκευάζονται από τα αντίστοιχα καρβοξυλικά οξέα ή εστέρες και αµίνες. Αντιθέτως δευτεροταγή αµίδια µε ειδικά δοµικά χαρακτηριστικά (χειρικότητα) στους υποκαταστάτες του αζώτου είναι εξαιρετικά χρήσιµα στη στερεοεκλεκτική σύνθεση δισυποκατεστηµένων οξικών οξέων (η ακυλιωµένη αµίνη λειτουργεί ως χειρικό βοήθηµα και επάγει εκλεκτικότητα στις αντιδράσεις α- αλκυλίωσης του αµιδίου). Οι µέθοδοι αυτές εκµεταλλεύονται αφ ενός µεν την εύκολη σχετικά µετατροπή οξέων προς αµίδια (και το αντίστροφο) αφ ετέρου δε τη δυνατότητα, λόγω των υποκαταστατών του αζώτου, να διαφοροποιούνται οι δύο πλευρές του ενολικού ανιόντος ως προς την ευκολία προσέγγισης του ηλεκτρονιόφιλου. Η διαφοροποίηση αυτή συνιστά και την επιθυµητή στερεοεκλεκτικότητα στη στερεοδοµή του τετραεδρικού άνθρακα που προκύπτει από την αλκυλίωση.