ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗ Το εισόδημα μπορεί να επηρεαστεί από : Ασθένειες καλλιέργειας ανθρώπων Καιρικές συνθήκες Πληροφόρηση Pice Volatility Intenational Maket ( πουλάνε αυτά που παράγουν σε διεθνείς τιμές δε μπορούν να παρέμβουν στην τιμή) Πώς αντιμετωπίζω τον κίνδυνο? Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό? Τρόποι o Savings (αποταμιεύσεις) o Αποφυγή κινδύνου (δεν αναλαμβάνουν π.χ. νέες καλλιέργειες) o Mutual funds (αμοιβαία κεφάλαια) ο ένας δανείζει τον άλλον Insuance Ο Α έβγαλε 500 και ο Β 500. Τα βάζουν μαζί και ο καθένας ζει με 000. Η συμφωνία είναι αν ο Β δεν πάει καλά την επόμενη χρονιά, να γίνει πάλι το ίδιο. Cedit O B δανείζει στον Α όσα χρειάζεται για να ζήσει και ο Α του τα χρωστάει. Κατανάλωση C = Y S κέρδη C = Y + S (+) savings (αποταμίευση για μελλοντική κατανάλωση) R (τοκισμένο για χρόνο) Τα κέρδη του δεν είναι καθόλου σίγουρα. Οπότε έχουμε δύο ενδεχόμενα σχετικά με το εισόδημά του για την επόμενη χρονιά : P Y H ( πιθανότητα να έχει υψηλό εισόδημα ) (-P) Y L ( πιθανότητα να έχει χαμηλό εισόδημα )
Θέλω να μεγιστοποιήσω τη χρησιμότητα της κατανάλωσης σήμερα και αύριο. maxu = U ( C σημ ) + β U ( C αυρ ) Εισοδηματικός περιορισμός C C σημ + C αυρ = C σημ + w = f + Y σημ + Y περιουσία w Προσωπική εκτίμηση για το μέλλον, ο τρόπος με τον οποίο υποκειμενικά προεξοφλώ μελλοντικές καταστάσεις. π.χ. αν β = 0.8, σημαίνει ότι προεξοφλώ τη μελλοντική κατάσταση με πολύ μεγάλο βαθμό. αν β =, είτε σήμερα είτε αύριο δε με νοιάζει. C αυρ = ( w - C σημ ) (+) ( Το f φεύγει γιατί οι άνθρωποι σε αυτές τις χώρες δεν έχουν περιουσία ) max U : U ( C σημ ) + β U [ ( w - C σημ ) (+) ] U = 0 U ( C σημ ) + β U [ ( w - C σημ ) (+) ] * [ ( w U ( C σημ ) + β U ( C αυρ * (+)(-) ) = 0 - C σημ ) (+) ] = 0 β (+) = U ( C ) U ( C ) Eule αν > : δεν αποταμιεύω αν < : αποταμιεύω σήμερα Αν θέλεις η οικονομία σου να αποταμιεύει πρέπει να αυξήσεις το. Το β δε μπορεί να επηρεαστεί γιατί είναι υποκειμενικό για κάθε άτομο και απαιτεί συνεχή και μακροπρόθεσμη πολιτική.
Το εισόδημα αυτών των ατόμων στο μέλλον δεν είναι σίγουρο, υπάρχει πιθανότητα να είναι υψηλό ή χαμηλό. Έτσι : β (+) = U ( C ) P* U ( Y ( ) S) ( P)* U ( Y ( ) S) H L Υποθέσεις ) β (+) = ) U (C) = α C 0.5 b C Άρα β (+) = U (C) = α b C γραμμική a bc Ea ( bc ) από υπόθεση ) expected (τι περιμένω) α b C = E ( α b C ) α b C = α b E ( C ) E ( X n X, X,, X n- ) = X n- Matingale C = E ( C ) Η προσδοκώμενη κατανάλωση στο μέλλον είναι ίση με την κατανάλωση στο παρόν C + (+) C = Y + (+) Y Διαιρώ με (+) C + C = Y + Y C + EC ( ) = Y + EY ( ) C + C = Y + EY ( ) ( ) C C = Y + EY ( ) C = Y + E( Y ) Σίγουρο Αναμενόμενο
Αν αυξηθεί κατά μία μονάδα το Y και το Y : C = Y (Y +) ( ) + + + E( Y ) C - C = + = = + Η κατανάλωση σήμερα και αύριο θα αυξηθεί κατά μονάδα. Αν έχω αύξηση κατά μονάδα μόνο στο σημερινό (σίγουρο) εισόδημα (μη μόνιμη) : C - C = < Η μείωση του εισοδήματος κατά μονάδα αυξάνει την κατανάλωση. Μόνιμη αύξηση του εισοδήματος καμία επίπτωση στην αποταμίευση, περνάει κατευθείαν στην κατανάλωση Προσωρινή αύξηση του εισοδήματος μικρότερη αύξηση στην κατανάλωση, μεγαλύτερη στην αποταμίευση
S it = a 0 + a Y P it + a Y T it + contols + ε it αποταμίευση μόνιμο προσωρινή διακύμανση εισόδημα στο εισόδημα Αν μετράω αποταμίευση τότε μεγάλο a και μικρό a Πρόβλημα εξίσωσης : Δεν υπάρχει πληροφόρηση για αποταμίευση και μόνιμο εισόδημα. Άρα πάω και βρίσκω την κατανάλωση. C it = a 0 + a Y P it + a Y T it + contols + ε it Εδώ όμως έχω διαφορές στο a μεγάλο a και μικρό a Επειδή δεν έχω Y P it το αντικαθιστώ με μεταβλητές ανθρώπινου κεφαλαίου και Y T it το αντικαθιστώ με βροχόπτωση Y P (a ) = 0.73 τροφοδοτείται η κατανάλωση από το μόνιμο εισόδημα Y Τ (a ) = 0.77 Αν αφαιρέσουμε από την παλινδρόμηση το Y Τ τότε το a μεγαλώνει περισσότερο, που σημαίνει ότι οι δύο μεταβλητές είναι εξαρτημένες και η αφαίρεση της μίας προκαλεί σφάλμα εξαιρούμενης μεταβλητής (omitted vaiable eo) Βιβλιογραφική αναφορά Chistine Paxson, 99, Using Weathe Vaiability to Estimate the Response of Savings to Tansitoy Income in Thailand. Ameican Economic Review, 8(), 5-33
Μαζί ή Χώρια? Έστω Ινδοί χωρικοί οι οποίοι μπορεί να έχουν χαμηλά ή υψηλά εισοδήματα ως εξής: Low 000 Rp High 000 Rp Τα εισοδήματα του καθενός τους είναι ανεξάρτητα. Για να ζήσουν χρειάζονται 500 Rp Κάνουν συμφωνία και μοιράζονται τα εισοδήματα. Είναι σωστό ή όχι? ενδεχόμενα Καθένας μένει στο δικό του χωράφι οπότε κερδίζει ή 000 ή 000 με πιθανότητα Ρ (-P) Κάνουν μια σύμβαση και μοιράζονται τα εισοδήματα P Αυτό που θέλω να αποφασίσω λοιπόν είναι : μαζί ή χώρια? θέλω να δω αν υπάρχει διαφορά στην προσδοκώμενη χρησιμότητα του εισοδήματος αν είμαι μόνος μου και στη προσδοκώμενη χρησιμότητα του εισοδήματος αν είμαστε μαζί E ) Μαζί [ U (y)] Αν > Χώρια ) Χώρια Ε [ U (y)] Ε [ U (y)] = U(000) + U(000) Έχω περιπτώσεις για το E [ U (y)] Α Β 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 000 πιθανότητα εμφάνισης πιθανότητα εμφάνισης
Οπότε : E [ U (y)] = U(000) + U(500) + U(000) Αν E [ U (y)] - Ε [ U (y)] > 0, τότε πρέπει να πάνε μαζί = U(000) + U(500) - = U(500) - U(500) + U(000) - U(000) - U(000) - U(000) - U(000) πολ/ζω με το U(000) U(000) (Jensen Inequality) Αν ο παραγωγός είναι isk-avet τότε η χρησιμότητα του μέσου είναι μεγαλύτερη από το μέσο των χρησιμοτήτων Επομένως U(500) > [U(000) + U(000)] U(500) - U(000) - U(000) > 0 ( E [ U (y)] - Ε [ U (y)] ) > 0 E [ U (y)] > Ε [ U (y)] άρα ΜΑΖΙ Στην πράξη δεν επιλέγουμε το μαζί για λόγους : i. Ηθικός κίνδυνος ii. Δυσμενής επιλογή Χρειάζομαι ένα contact Μαζί : σημαίνει ότι του χρόνου θα τα ξαναβάλουμε μαζί και θα τα μοιραστούμε πάλι cedit memoy Insuance no memoy κάθε χρονιά μηδενίζει
Τι συμβαίνει όμως αν τα εισοδήματα των γεωργών δεν είναι ανεξάρτητα μεταξύ τους? Είναι μεγαλύτερη η πιθανότητα να μην είναι ανεξάρτητα γιατί : I. αν π.χ. τα άτομα ζουν στην ίδια περιοχή και ρίξει χαλάζι, θα καταστραφεί η σοδειά και των II. αν π.χ. καλλιεργούν και οι ρύζι και οι διεθνείς τιμές πέσουν, θα μειωθούν τα εισοδήματα και των III. αν καταστραφεί η παραγωγή κάποιων δε θα έχουν χρήματα για να αγοράσουν από τους άλλους (τοπικές αγορές) IV. λόγω ασθενειών * Όσο πιο πολλοί βρίσκονται στο contact τόσο πιο πολύ μειώνεται η παραλακτικότητα (s.e = N = 00 = 000 N Y ) Το εισόδημα για ένα νοικοκυριό h, στο χωριό j είναι : y h,j = A + θ j + α h + ε h,j μέσος όρος μέσος όρος μόνιμα όλα τα τυχαία εισοδήματος εισοδήματος χαρακτηριστικά γεγονότα της χώρας του χωριού του νοικοκυριού Έστω : 000 = 700 + 50 + 50 + 00 ή βρίσκεσαι σε π.χ. έχεις τύχη εισόδημα Μ.Ο. ένα καλό χωριό ένα άροτρο Ινδίας π.χ. έβρεξε φέτος 500 = 700 00 + 0 00 Τι γίνεται με τα assets ( α h )? Αν υπάρχουν από πριν τότε τα αφαιρώ από την ασφάλιση Αν αποκτηθούν κατά τη διάρκεια, τότε τα υπολογίζουμε στην ασφάλιση
Γιατί όμως δε γίνονται ασφάλειες σε αυτές τις περιοχές? Λόγοι Από πλευρά χωρικών o έχουν χαμηλό εισόδημα o μη σωστή μόρφωση Από πλευρά ασφαλιστών o ηθικός κίνδυνος o δυσμενής επιλογή Οι ασφαλιστές παίρνουν μεγάλα ρίσκα σε αυτές τις περιοχές. Στο εξής υποθέτουμε α h = 0. Τότε το Α είναι κοινό για όλους, το θ j είναι κοινό για όλους τους χωρικούς στο ίδιο χωριό, έτσι η καλύτερη ασφάλιση είναι ο μέσος όρος του ε h,j. Αν όλη η μεταβολή στο εισόδημα προέρχεται από το Α και το θ j τότε δεν υπάρχει τίποτα για να ασφαλιστεί. Δεν υπάρχει ρίσκο. Η ασφάλιση εξαρτάται από το ε h,j και από το συμβόλαιο (πόσο καλό είναι). Για παράδειγμα, θέματα εμπιστοσύνης : «Αν τα άτομα βάλουν μαζί τα εισοδήματά τους, τα επίπεδα κατανάλωσής τους θα συσχετίζονται περισσότερο από ότι τα επίπεδα του εισοδήματός τους.» C n t t t t a h, j Y j Y n, j, j μέση διακύμανση διακύμανση διακύμανση στην κατανάλωση εισοδήματος ατομικού που δεν έχει να κάνει με εισοδήματος το εισόδημα γιατί ασφαλίζουν ο ένας τον άλλον
Χωρίς αποταμίευση θα περιμέναμε α= και β=ο σε ένα πολύ καλό συμβόλαιο ασφάλισης. Αν δεν υπάρχει ασφάλιση τότε θα περιμέναμε α=0 και β=. Άρα το πρώτο που πρέπει να ελέγχουμε είναι αν η Υ και η C είναι ανεξάρτητες ή συσχετίζονται ανάμεσα στα νοικοκυριά. Αν η Υ δε συσχετίζεται και η C συσχετίζεται τότε υπάρχει ασφάλιση. Για παράδειγμα, στα παρακάτω δύο διαγράμματα βλέπετε την παραλλακτικότητα των εισοδημάτων και της κατανάλωσης στο χωριό Auepalle της Ινδίας. Ενώ τα εισοδήματα έχουν μεγάλη διακύμανση ανάμεσα στα νοικοκυριά και στις χρονιές, η κατανάλωση είναι πολύ πιο ισορροπημένη. Αυτό σημαίνει ότι στο χωριό αυτό λειτουργεί κάποιος μηχανισμός εξισορρόπησης, είτε με τη μορφή της ασφάλισης (insuance) είτε με τη μορφή του δανεισμού (cedit). Εισόδημα
Κατανάλωση Maket Insuance Στην αμοιβαία ασφάλιση το πλεονέκτημα είναι ότι έχω πολλές πληροφορίες για τους γείτονές μου, ενώ η ασφαλιστική εταιρεία δεν έχει. Οι εταιρείες δεν παρέχουν ασφάλιση εισοδήματος αλλά μόνο δείκτη ασφάλισης. Για παράδειγμα, σε ασφαλίζουν για το ύψος της βροχόπτωσης. Η ασφαλιστική αγορά δεν είναι πολύ γνωστή στους φτωχούς ανθρώπους είναι περίπλοκη λόγω εμπιστοσύνης ( ποιος θα εγγυηθεί?) Βιβλιογραφική αναφορά Townsend R., 995, Financial Systems in Nothen Thai Villages. Quately Jounal of Economics, Novembe 0-06 Townsend R., 99, Risk and Insuance in Village India. Econometice, 6(3), 539-59