«ΜΕ ΧΑΡΤΗ ΚΑΙ ΠΥΞΙΔΑ» ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ

1 «ΜΕ ΧΑΡΤΗ ΚΑΙ ΠΥΞΙΔΑ» Διδακτική προσέγγιση αρχαίου ελληνικού κειμένου της Α τάξης Γενικού Λυκείου, σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα σπουδών. (ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, βιβλίο 2, Κεφ.1., παρ. 16-19) «Οι κινήσεις Αθηναίων Σπαρτιατών και η άλωση της Λαμψάκου» ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΚΗ ΣΟΦΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΓΕΛ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ Στην παρούσα ανακοίνωση παρουσιάζεται μια διδακτική πρόταση για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών της Α τάξης Γενικού Λυκείου. Η διδακτική πρόταση είναι σύμφωνη με το νέο πρόγραμμα σπουδών και αφορά στο Δεύτερο Βιβλίο, Κεφάλαιο 1 ο, παρ. 16-19 των «Ελληνικών» του Ξενοφώντα και έχει ως τίτλο «Οι κινήσεις Αθηναίων Σπαρτιατών και η άλωση της Λαμψάκου». Η παρουσίαση της διδακτικής αυτής πρότασης έχει στόχο, όχι μόνο την κατανόηση και την ερμηνεία των γεγονότων που οδήγησαν στην άλωση της Λαμψάκου και στη συνέχεια στην ήττα των Αθηναίων στους Αιγός ποταμούς, αλλά και τη συνειδητοποίηση των μαθητών, ότι η γνώση του παρελθόντος δεν είναι αυτοσκοπός αλλά ένα χρήσιμο εργαλείο, ένας «χάρτης» για την κατανόηση του «ιστορικού γίγνεσθαι» και του παρόντος καθώς και μια «πυξίδα» για το σχεδιασμό του μέλλοντος. Χρήσιμα εργαλεία για να αποφευχθεί η παθητική απομνημόνευση γνώσεων και να κινητοποιηθούν οι μαθητές, ώστε να αναπτύξουν ικανότητες για αποτελεσματική διαχείριση της γνώσης, αποδεικνύονται η «ανακαλυπτική διερευνητική μάθηση» και η «ομαδοσυνεργατική διδασκαλία», ως μέθοδοι διδασκαλίας που προάγουν την ενεργητική κριτική σκέψη και συγχρόνως το πνεύμα συνεργασίας. Συνολικά, η διδακτική αυτή πρόταση θα υλοποιηθεί στην τάξη τη φετινή σχολική χρονιά, με σκοπό να κινητοποιήσει τους μαθητές με συγκεκριμένους τρόπους διερευνητικής προσέγγισης του αρχαίου κειμένου και κριτικής διαχείρισης της γνώσης να συμμετάσχουν ενεργά, άλλοτε ατομικά και άλλοτε ομαδικά, ώστε να ανακαλύψουν

2 όλα όσα ο ιστορικός αποκαλύπτει για μια από τις πιο τραγικές φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου που οδήγησε στην ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ Ενδεικτικός απαιτούμενος χρόνος υλοποίησης : δύο (02) συνεχόμενες διδακτικές ώρες Σκοπός διδακτικής πρότασης: Η συγκεκριμένη διδακτική πρόταση προέκυψε από μια σειρά προβλημάτων που παρουσιάζονται κατά την διδασκαλία του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών τα οποία συχνά απομακρύνουν τους μαθητές από το συγκεκριμένο μάθημα, τους οδηγούν στην αντιγραφή και στην καλύτερη περίπτωση στην παθητική απομνημόνευση γνώσεων, δηλαδή την «παπαγαλία». Ιδιαίτερα την περίοδο των εξετάσεων αποδεικνύεται ότι η γνώση των μαθητών, εκτός από αποσπασματική και ελλιπής είναι και επιφανειακή (όπως φαίνεται εύκολα, αρκεί να παραλείψουμε ή να προσθέσουμε μια λέξη ή μια πρόταση στο αρχαίο κείμενο). Ειδικότερα, οι μαθητές της Α τάξης Γενικού Λυκείου δυσκολεύονται ιδιαίτερα να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν το αρχαίο κείμενο, καθώς αρκετοί από αυτούς προέρχονται από διαφορετικές χώρες, διαφορετικά σχολεία και έχουν καλύψει διαφορετική ύλη στο Γυμνάσιο. Επιπλέον ο αρχαίος ελληνικός κόσμος παραμένει γι αυτούς άγνωστος, αδιάφορος, δυσνόητος και μακριά από τα ενδιαφέροντα και τις επιδιώξεις τους. Κρίνεται λοιπόν χρήσιμο να γίνει μια διαφορετική προσέγγιση των «Ελληνικών» του Ξενοφώντα, βιβλίο 2, Κεφ.1., παρ. 16-19, με την επιλογή της «ανακαλυπτικής διερευνητικής μάθησης» και της «ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας» ως μεθόδων διδασκαλίας οι οποίες περιλαμβάνουν και τρόπους κινητοποίησης του ενδιαφέροντος όλων των μαθητών, με ταυτόχρονη χρήση χάρτη, διαγραμμάτων και ερωτήσεων, ώστε οι μαθητές α) να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν τις ενέργειες Αθηναίων Σπαρτιατών που οδηγούν στην άλωση της Λαμψάκου, λίγο πριν από τη σύγκρουση στους Αιγός ποταμούς και β) να γνωρίσουν συγκεκριμένους τρόπους διερευνητικής προσέγγισης και κριτικής διαχείρισης της γνώσης, προκειμένου να μπορούν αντίστοιχα να τους χρησιμοποιήσουν αποδοτικά στη ζωή τους γ) να συνειδητοποιήσουν ότι η γνώση του παρελθόντος δεν είναι αυτοσκοπός αλλά ένα χρήσιμο εργαλείο, όχι μόνο για την κατανόηση του «ιστορικού γίγνεσθαι» και του παρόντος αλλά και μια «πυξίδα» για το σχεδιασμό του μέλλοντος.

3 Στόχοι: Ειδικότερα οι διδακτικοί στόχοι είναι: Να μπορέσουμε να κινητοποιήσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών με τη χρήση χάρτη, διαγραμμάτων και ερωτήσεων, ώστε αναμένεται οι μαθητές να αντιλαμβάνονται : 1. τη δομή της αφήγησης: «μεταγραφή μιας περιόδου κατά τα κώλα της» : με βάση τα γεγονότα (ρήματα), τα δρώντα υποκείμενα και τους χρονικούς προσδιορισμούς και να κατανοήσουν α) την παράλληλη κίνηση των αντιπάλων β) την περιπλοκότητα της κατάστασης γ) τα δεδομένα που στηρίζουν το σχέδιο του Λυσάνδρου. 2. τη σημασία του χρόνου των ρημάτων στη αφήγηση: λειτουργία του ιστορικού ενεστώτα, αορίστου, παρατατικού. 3. τα ρήματα που δηλώνουν κίνηση ή ενέργεια στρατιωτικού χαρακτήρα. 4. τη σύνταξη με τις πλάγιες πτώσεις σε εμπρόθετους προσδιορισμούς. 5. τη συνοχή: λειτουργία του συνδέσμου «δε». 6. τα χαρακτηριστικά της ιστοριογραφίας του Ξενοφώντα: σαφήνεια ζωντάνια, παραστατικότητα... 7. τα γεγονότα που καθορίζουν τις πολεμικές εξελίξεις. 8. το «δίκαιο» του πολέμου. Μέθοδος : Για την συγκεκριμένη διδακτική πρόταση θα χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος κατάλληλη για την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών κατά κύριο λόγο η «ανακαλυπτική διερευνητική μάθηση» με παράλληλη χρήση χάρτη και διαγραμμάτων. Κατά τη διάρκεια της αξιολόγησης θα χρησιμοποιηθεί για το φύλλο εργασιών η «ομαδοσυνεργατική διδασκαλία» η οποία υλοποιείται με την εμπλοκή του συνόλου των μαθητών και συμβάλλει στην ανάπτυξη ομαδικού πνεύματος και αλληλεγγύης.

4 Διδακτικές τεχνικές 1) Ερωτήσεις απαντήσεις. 2) Συζήτηση των ιδεολογικών στοιχείων του αρχαίου κειμένου, ώστε να υπάρξει δημιουργική σύνδεση μεταξύ του αρχαίου και σύγχρονου κόσμου και να ευαισθητοποιηθεί ο μαθητής πολύπλευρα ως προς το γνωστικό αντικείμενο. Εποπτικά μέσα/εργαλεία: Η/Υ,Power point (χάρτες,διαγράμματα, εικόνες) Πορεία Φάσεις διδασκαλίας: Η διδασκαλία θα υλοποιηθεί στις εξής φάσεις: Πρώτη φάση: Αφόρμηση: Τα πρώτα τριάντα λεπτά (30 ) μέσα στη σχολική τάξη, θα γίνει ανακεφαλαίωση των γεγονότων, που αναφέρονται στα αίτια, τις αφορμές και τις φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου που ήδη γνωρίζουν οι μαθητές από την εισαγωγή του βιβλίου (σελ.34-36) με την ταυτόχρονη παρουσίαση των διαγραμμάτων και του χάρτη σε «power point». Εναλλακτικά μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον χάρτη του βιβλίου (εάν υπάρχει βιβλίο ) ή να δώσουμε τους χάρτες σε φωτοτυπία, αν δεν υπάρχει η δυνατότητα χρήσης H/Y. Στη συνέχεια θα γίνει μια σύντομη ενημέρωση των μαθητών για τα ιστορικά συμφραζόμενα του κειμένου που θα επεξεργαστούμε, με βάση το εισαγωγικό σημείωμα που αναφέρει το διάγραμμα του περιεχομένου των επτά βιβλίων των «Ελληνικών», τους πρωταγωνιστές, τον χρόνο και το πεδίο δράσης. Δεύτερη φάση: Τα υπόλοιπα 15 της πρώτης ώρας και 15 από τη δεύτερη ώρα αφιερώνονται στην επισήμανση του θεματικού κέντρου της ενότητας (παρ. 16-19) που θα επεξεργαστούμε για να έχουν οι μαθητές εποπτική εικόνα των περιεχομένων της. Ακολουθεί ανάγνωση της ενότητας, λεξιλογικές διασαφήσεις, καθώς και επισήμανση του πώς γίνεται η μετάβαση από τη μια παράγραφο στην άλλη με τη λειτουργία του μεταβατικού συνδέσμου «δε» (καλλιέργεια γραμματισμών). Ακολουθούν ερωτήσεις για τα είδη συνδέσμων (γνώσεις για γλώσσα). Κάνουμε ερωτήσεις για το υποκείμενο των παραγράφων, για να δούμε ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές της

5 ενότητας (γνώσεις για τον κόσμο) και ξεκινάμε την επεξεργασία των παραγράφων 16-19 ξεχωριστά. Χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα τους χάρτες, οι μαθητές μπορούν να έχουν εποπτεία του χώρου να εντοπίσουν γεωγραφικά τις κινήσεις των αντιπάλων, και στη συνέχεια να τις ερμηνεύσουν. Κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του αρχαίου κειμένου γίνεται διάγνωση της δομής και των νοημάτων της κάθε παραγράφου δηλαδή «μεταγραφή κάθε περιόδου κατά τα κώλα της» με κατάλληλες ερωτήσεις για να μπορέσουν οι μαθητές να κατανοήσουν : α)την παράλληλη κίνηση των αντιπάλων και οι στόχους τους: με βάση τον ακριβή χαρακτηρισμό των εμπρόθετων επιρρηματικών προσδιορισμών (Συντακτικό παρ. 123 κ.ε), τη σημασία των σύνθετων με προθέσεις ρημάτων που δηλώνουν κίνηση ή ενέργεια στρατιωτικού χαρακτήρα, τον προσδιορισμό της σημασίας του χρόνου των ρημάτων στην αφήγηση (Συντακτικό παρ. 78-79). β) την περιπλοκότητα της κατάστασης γ)τα δεδομένα που στηρίζουν το σχέδιο του Λυσάνδρου. Στο τέλος κάθε παραγράφου ζητούμε από τους μαθητές να δώσουν ένα πλαγιότιτλο και να αποδώσουν ελεύθερα το νόημά της. Γίνεται ανάγνωση των δύο μεταφράσεων, ώστε να αντιληφθούν οι μαθητές κάποιες διαφοροποιήσεις που υπάρχουν στο λεξιλόγιο τους ή να συγκρίνουν τους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης της νεοελληνικής απόδοσης της αρχαιοελληνικής σκέψης. Στο τέλος συζητάμε τα ιδεολογικά στοιχεία της ενότητας που διδάξαμε (γνώσεις για τον κόσμο). Τρίτη Φάση: Ανακεφαλαίωση Εμπέδωση: δεκαπέντε λεπτά (15 ) Στη συνέχεια γίνεται επισκόπηση της ενότητας με ανακεφαλαιωτικές ερωτήσεις. Τέταρτη Φάση: Αξιολόγηση : δεκαπέντε λεπτά (15 ) Στο τέλος χωρίζουμε τους μαθητές σε έξι ομάδες των τεσσάρων ατόμων και μοιράζουμε ένα φύλλο εργασίας για εμπέδωση. Κάθε ομάδα απαντά ξεχωριστά σε ερωτήσεις κατανόησης, ερμηνευτικές ή γλωσσικές. Ο καθηγητής/τρια συντονίζει και καθοδηγεί. Άσκηση για το σπίτι: Ο κάθε μαθητής πρέπει να δημιουργήσει ένα κατάλογο με

6 τις αρετές του Ξενοφώντα ως αφηγητή και ως ιστοριογράφου τον οποίο θα εμπλουτίζει εφ εξής. Κατά την διάρκεια των εξετάσεων, αφού έχουμε κάνει επανάληψη στις ενότητες που έχουμε διδάξει μπορούμε κατόπιν προγραμματισμού να αξιολογήσουμε τους μαθητές με ένα Ωριαίο Κριτήριο Αξιολόγησης. Συνολική Θεώρηση: Η διδακτική αυτή πρόταση θα υλοποιηθεί στην τάξη τη φετινή σχολική χρονιά, με σκοπό να κινητοποιήσει τους μαθητές με συγκεκριμένους τρόπους διερευνητικής προσέγγισης του αρχαίου κειμένου και κριτικής διαχείρισης της γνώσης, να συμμετάσχουν ενεργά άλλοτε ατομικά και άλλοτε ομαδικά, ώστε να ανακαλύψουν όλα όσα ο ιστορικός αποκαλύπτει για μια από τις πιο τραγικές φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου που οδήγησε στην ήττα των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς.

7 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Διδακτική ενότητα: ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, βιβλίο 2, Κεφ.1., παρ. 16-19 Τάξη που απευθύνεται : Α τάξη Γενικού Λυκείου (24 μαθητές/τριες) Χρόνος υλοποίησης: 15 Οργάνωση τάξης: έξι ομάδες των τεσσάρων μαθητών Κάθε ομάδα απαντά ξεχωριστά σε ερωτήσεις κατανόησης, ερμηνευτικές ή γλωσσικές. Ο καθηγητής/τρια συντονίζει και καθοδηγεί. Μέθοδος :ομαδοσυνεργατική ΧΑΡΤΗΣ ΦΥΛΛΟΥ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΙΓΟΣ ΠΟΤΑΜΟΙ ΣΗΣΤΟΣ ΛΑΜΨΑΚΟΣ ΚΥΖΙΚΟΣ ΕΛΑΙΟΥΣ ΑΒΥΔΟΣ ΛΕΣΒΟΣ ΑΡΓΙΝΟΥΣΕΣ ΑΘΗΝΑ ΧΙΟΣ ΣΑΜΟΣ ΣΠΑΡΤΗ ΡΟΔΟΣ ΚΡΗΤΗ

8 ΟΜΑΔΑ 1η Να υποθέσετε ότι είστε κατάσκοπος των Λακεδαιμονίων. Αφού πρώτα συμπληρώσετε στον χάρτη με μπλε μαρκαδόρο τις κινήσεις των Αθηναίων, γράψετε μια αναφορά στον Λύσανδρο να τον ενημερώσετε γι αυτές. ΟΜΑΔΑ 2η Να υποθέσετε ότι είστε κατάσκοπος των Αθηναίων. Αφού πρώτα συμπληρώσετε στον χάρτη με κόκκινο μαρκαδόρο τις κινήσεις των Σπαρτιατών, γράψετε μια αναφορά στον Κόνωνα να τον ενημερώσετε γι αυτές. ΟΜΑΔΑ 3 η Παρατηρήστε τους χρόνους των ρημάτων στις παραγράφους 16-19. Ποιοι χρόνοι χρησιμοποιούνται και ποια είναι η λειτουργία τους ΟΜΑΔΑ 4 η Να καταγράψετε στον παρακάτω κατάλογο τους εμπρόθετους προσδιορισμούς των παραγράφων 16-18 και να σημειώσετε τη σημασία τους. Εμπρόθετος προσδιορισμός Σημασία Εμπρόθετος προσδιορισμός Σημασία 1. 5. 2. 6. 3. 7. 4. 8.

9 ΟΜΑΔΑ 5 η Να συμπληρώσετε τα κενά. (α) πελάγιοι είναι επίρρ. κτγ. του (β) ἐπὶ τὴν Χίον (γ) πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι : (δ) Λακεδαιμόνιος είναι στο (στ) τῶν επιτηδείων είναι γενική στο ΟΜΑΔΑ 6 η Να συμπληρώσετε τα κενά με νεοελληνικές λέξεις παράγωγες από το ρήμα ηγέομαι -οῦμαι, ή σύνθετες με β συνθετικό παράγωγα του ίδιου ρήματος: (α) Ο της πρότασης αυτής έδωσε σημαντικές λύσεις στο αδιέξοδο. (β) Ο σωστός φροντίζει πρώτα απ όλα τον λαό του. (γ) Η των γεγονότων από τους αυτόπτεις μάρτυρες ήταν ιδιαίτερα ζωντανή. (δ) Του ζήτησα για την απαράδεκτη συμπεριφορά του. ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

10 Τάξη: Α Γενικού Λυκείου Εξεταζόμενο μάθημα: Αρχαία Ελληνική Γλώσσα ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, βιβλίο 2, Κεφ.1., παρ. 16-19 Τμήμα: Ονοματεπώνυμο: Βαθμός Εκατοντάβαθμη κλίμακα Εικοσάβαθμη κλίμακα Υπογραφή ΩΡΙΑΙΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 16] Oἱ δ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου ὁρμώμενοι τὴν βασιλέως κακῶς ἐποίουν, καὶ ἐπὶ τὴν Χίον καὶ τὴν Ἔφεσον ἐπέπλεον, καὶ παρεσκευάζοντο πρὸς ναυμαχίαν, καὶ στρατηγοὺς πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι προσείλοντο Μένανδρον, Τυδέα, Κηφισόδοτον. [17] Λύσανδρος δ ἐκ τῆς Ῥόδου παρὰ τὴν Ἰωνίαν ἐκπλεῖ πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον πρός τε τῶν πλοίων τὸν ἔκπλουν καὶ ἐπὶ τὰς ἀφεστηκυίας αὐτῶν πόλεις. Ἀνήγοντο δὲ καὶ οἱ Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Χίου πελάγιοι ἡ γὰρ Ἀσία πολεμία αὐτοῖς ἦν. [18] Λύσανδρος δ ἐξ Ἀβύδου παρέπλει εἰς Λάμψακον σύμμαχον οὖσαν Ἀθηναίων καὶ οἱ Ἀβυδηνοὶ καὶ οἱ ἄλλοι παρῆσαν πεζῇ ἡγεῖτο δὲ Θώραξ Λακεδαιμόνιος. [19] Προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται οὖσαν πλουσίαν καὶ οἴνου καὶ σίτου καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη τὰ δὲ ἐλεύθερα σώματα πάντα ἀφῆκε Λύσανδρος

11 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ Α1.Να καταγράψετε τις ενέργειες των Σπαρτιατών στα νέα ελληνικά όπως παρουσιάζονται στο κείμενο και να αναγράψετε και το αντίστοιχο ρήμα με το οποίο αποδίδεται στο κείμενο κάθε ενέργεια. Ενέργεια Ρήμα Ενέργεια Ρήμα (μονάδες 20) Α2. Στο κείμενο που εξετάζουμε υπάρχουν δυο αντιμαχόμενες παρατάξεις. Να γράψετε σε 2 στήλες τους συμμάχους των Αθηναίων και των Λακεδαιμονίων, όπως παρουσιάζονται στις παραγράφους 16-19. Να αναφέρετε εκείνες τις φράσεις του κειμένου πάνω στις οποίες στηρίξατε την απάντησή σας. Σύμμαχοι Αθηναίων Σύμμαχοι Σπαρτιατών Φράσεις ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ (μονάδες 20) Β1.«προσβαλόντες δὲ τῇ πόλει αἱροῦσι κατὰ κράτος, καὶ διήρπασαν οἱ στρατιῶται καὶ τῶν ἄλλων ἐπιτηδείων πλήρη».

12 Ποια πόλη λεηλάτησαν οι Σπαρτιάτες και γιατί; Tι γνωρίζετε για τον τρόπο επισιτισμού των αντιπάλων σε περίοδο πολέμου στην αρχαιότητα; Συμβαίνει το ίδιο σήμερα; (μονάδες 15) Β2. «αἱροῦσι κατὰ κράτος». Πώς αιτιολογείται ο ενεστώτας σε μια ιστορική αφήγηση; Τι θέλει να πετύχει ο Ξενοφώντας; ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (μονάδες 15) Γ1.Άσκηση Γραμματικής «οἱ δ Ἀθηναῖοι ἐπέπλεον»: Να γίνει χρονική αντικατάσταση του ρήματος. (μονάδες 10) Δ1.Άσκηση συντακτικού Να αντιστοιχίσεις τους εμπρόθετους προσδιορισμούς της στήλης Α με το συντακτικό χαρακτηρισμό που δίνεται στη στήλη Β. 1.πρὸς ναυμαχίαν 2.πρὸς τὸν Ἑλλήσποντον 3.πρὸς τοῖς ὑπάρχουσι 4.ἐπὶ τὴν Χίον 5.ἐκ τῆς Σάμου α. προσθήκη β. σκοπός γ. εχθρική κατεύθυνση δ. κατεύθυνση ε. κίνηση από τόπο (μονάδες 10) Ε1. Λεξιλογική άσκηση ὁρμώμενοι, ἐπέπλεον, προσβαλόντες, οὖσαν ἀφεστηκυίας : Να γράψετε δύο ομόρριζες λέξεις απλές ή σύνθετες από το καθένα στη νέα ελληνική.

13 (μονάδες 10) Η ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΚΗ ΣΟΦΙΑ