Κωνσταντίνα Μασούρα, Κωνσταντίνος Αζναουρίδης, Χρήστος Πίτσαβος, Ιωάννης Σκούμας, Χαράλαμπος Βλαχόπουλος, Αικατερίνη Βελέντζα, Αικατερίνη Λιόντου, Κωνσταντίνος Ψαρρός, Χριστόδουλος Στεφανάδης, Δημήτρης Τούσουλης Μονάδα Λιπιδίων Α Καρδιολογική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Ιπποκράτειο Νοσοκομείο
Εισαγωγή Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία (FH) είναι αυτοσωμική γενετική δυσλιπιδαιμία, με επίπτωση 1:500 (ετερόζυγη) έως 1:1.000.000 (ομόζυγη). Προκαλείται κυρίως από μεταλάξεις στους υποδοχείς της LDLχοληστερόλης S t r u c t u r e o f L ip o p r o t e in s F r e e c h o l e s t e r o l P h o s p h o l i p i d T r i g l y c e r i d e A p o l i p o p r o t e i n C h o l e s t e r y l e s t e r
Εισαγωγή Η οικογενής υπερχοληστερολαιμία χαρακτηρίζεται από: - αυξημένα επίπεδα ολικής χοληστερόλης - αυξημένα επίπεδα LDL-χοληστερόλης - τενόντια ξανθώματα - γεροντότοξο - αυξημένο κίνδυνο πρόωρης αθηροσκληρωτικής νόσου
Εισαγωγή Η ενδοθηλιακή λειτουργία Η υποκλινική αθηρωμάτωση Οι ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών Αποτελούν προγνωστικούς δείκτες καρδιαγγειακού κινδύνου Smooth muscle Arteriole lumen Endothelium
Εισαγωγή Ενδοθηλιακή λειτουργία και καρδιαγγειακά συμβάματα Lerman, A. et al. Circulation 2005;111:363-368
Εισαγωγή Υποκλινική αθηρωμάτωση και καρδιαγγειακά συμβάματα Lorenz M. et al. Circulation 2007;115:459-467
Εισαγωγή Ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών και καρδιαγγειακά συμβάματα Vlachopoulos. et al. JACC 2010;30:1318-27
Σκοπός της μελέτης Σκοπός της μελέτης είναι η αξιολόγηση της επίδρασης της ετερόζυγου οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας (hfh) στις ελαστικές και δομικές ιδιότητες των αρτηριών
Υλικό και μέθοδοι Πληθυσμός μελέτης: - 99 ασθενείς με πρόσφατη διάγνωση hfh, χωρίς άλλους παράγοντες κινδύνου ή καρδιαγγειακή νόσο, που δεν ελάμβαναν θεραπεία, μέσης ηλικίας 35 ετών - 44 άνδρες - 55 γυναίκες - 61 υγιείς μάρτυρες μέσης ηλικίας 41 ετών - 30 άνδρες - 31 γυναίκες
Υλικό και μέθοδοι Πληθυσμός μελέτης: - Κριτήρια αποκλεισμού: - Αρτηριακή υπέρταση - Σακχαρώδης διαβήτης - Τεκμηριωμένη καρδιαγγειακή νόσος - Χρόνια νοσήματα (φλεγμονώδη, κ.ά.) - Ενεργός ηπατική νόσος - Λήψη υπολιπιδαιμικής ή άλλης αγωγής
Διάγνωση της hfh: Μέθοδοι - Οικογενειακό ιστορικό: -Αποδεδειγμένη στεφανιαία νόσος σε ηλικία <55 ετών σε 1 ου βαθμού συγγενή ή -Παρουσία οικογενούς υπερχοληστερολαιμίας σε 1 ου και 2 ου βαθμού συγγενείς -Παρουσία ξανθωμάτων στον ασθενή ή σε 1 ου βαθμού συγγενή ή - Eπίπεδα LDL-χοληστερόλης >95η εκατοστιαία θέση σε παιδί <18 ετών - Φυσική εξέταση - Τενόντια ξανθώματα - Γεροντότοξο σε άτομα <45 ετών - Eπίπεδα LDL-χοληστερόλης > 330mg/dl 250-329mg/dl 190-249mg/dl 155-189mg/dl -Τεκμηριωμένη μετάλλαξη του υποδοχέα της LDL 1 2 6 4 8 5 3 1 8 Τεκμηρίωση διάγνωσης 8, πιθανή διάνωση 6-8, δυνατή διαγνωση 3-5, απίθανη διάγνωση <3 Μ Austin, et al Am J Epidemiol 2004:160:407-420
Μέθοδοι Ενδοθηλιακή λειτουργία: - Η ενδοθηλιακή λειτουργία μελετήθηκε με την ενδοθηλιοεξαρτώμενη αγγειοδιαστολή (flow - mediated dilatation:fmd) της βραχιονίου αρτηρίας. -Η ενδοθηλιοεξαρτώμενη αγγειοδιαστολή υπολογίστηκε με τη χρήση αγγειακής υπερηχογραφίας Clinical Noninvasive Testing of Endothelial Function 2-D D echo Brachial artery diameter Ultrasound transducer Blood pressure cuff 4,5-minute inflation
Μέθοδοι Ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών: - Ο δείκτης ενίσχυσης (Αιx),που αποτελεί δείκτη εκτίμησης της αρτηριακής σκληρίας και των ανακλωμένων κυμάτων, μελετήθηκε αναίμακτα με την συσκευή Sphygmocor
Μέθοδοι Ελαστικές ιδιότητες των αρτηριών: - Η σκληρία της αορτής μελετήθηκε με την καρωτιδομηριαία ταχύτητα του σφυγμικού κύματος (PWV), με την συσκευή Complior
Μέθοδοι Υποκλινική αθηρωμάτωση: - Η υποκλινική αθηρωμάτωση εκτιμήθηκε με το πάχος του έσω-μέσου χιτώνα (ΙΜΤ) της κοινής καρωτίδας,
Αποτελέσματα Παράμετροι FH Υγιείς μάρτυρες P value Ηλικία 35,0±12,1 41,1±13,8 0,003 Φύλο (άνδρες/γυναίκες) 44/55 30/31 NS Μέση πίεση, mmhg 86±11 81±11 0,009 Γλυκόζη ορού, mg/dl 89±9 87±6 ΝS Ολική χοληστερόλη, mg/dl 318±50 175±28 <0,001 Tριγλυκερίδια, mg/dl 96±42 72±32 <0,001 HDL-χοληστερόλη, mg/dl LDL-χοληστερόλη, mg/dl 58±14 65±17 0,004 241±49 95±21 <0,001
Αποτελέσματα H PWV καθώς και o Αix ήταν αυξημένα στους ασθενείς με hfh σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες. PWV (m/s) Aix (%) P<0.001 P=0,007
Αποτελέσματα Οι ασθενείς με hfh είχαν σημαντικά επηρεασμένη ενδοθηλιακή λειτουργία και αυξημένο ΙΜΤ των κοινών καρωτίδων σε σχέση με τους υγιείς μάρτυρες. FMD % IMT (mm) P<0.001 P<0.001
Αποτελέσματα Μετά από πολυπαραγοντική ανάλυση με ANCOVA και διόρθωση για: - ηλικία - φύλο - ΒΜΙ - αρτηριακή πίεση - επίπεδα λιπιδίων Διατηρήθηκε σημαντική η διαφορά μεταξύ hfh και υγιών ως προς: - το PWV (P=0,001), - FMD (P=0,014) - ΙΜΤ (Ρ=0,023), - ενώ οριακή ήταν η διαφορά ως προς το Αix.
Αποτελέσματα Συσχετίσεις: - Στους υγιείς μάρτυρες το ΙΜΤ των καρωτίδων σχετίζονταν σημαντικά με τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης (r=0,44, P=0,001) - Στους ασθενείς με hfh το ΙΜΤ των καρωτίδων συσχετίζονταν σημαντικά με τα επίπεδα ολικής χοληστερόλης (r=0,21, P=0,05) και τριγλυκεριδίων (r=0,25, P=0,015)
Συμπεράσματα Οι ασθενείς με οικογενή υπερχοληστερολαιμία έχουν σημαντικά επηρεασμένες λειτουργικές και δομικές αρτηριακές ιδιότητες σε σχέση με υγιείς μάρτυρες ανεξάρτητα από τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου. Τα επίπεδα των λιπιδίων συσχετίζονται με την υποκλινική αθηρωμάτωση των καρωτίδων.