Ποια είναι τα ψηφιακά προϊόντα; 1. «Πληροφορία», ήτοι λογισµικό και άλλα ψηφιοποιηµένα προϊόντα βασισµένα στη γνώση και τη διαχείρισή της. 2. Έξυπνες διεπαφές σε υλικά αγαθά, π.χ. σε «έξυπνα αυτοκίνητα», στο «έξυπνο σπίτι». 3. Ψηφιοποίηση διαδικασιών της αγοράς, π.χ. πωλήσεις από «ηλεκτρονικά» καταστήµατα, εντολές αγοράς/πώλησης µετοχών.
Παραδείγµατα ψηφιακών προϊόντων Έντυπα: Εφηµερίδες, περιοδικά, βιβλία. Πληροφόρηση για προϊόντα και οδηγοί χρήσης τους. Εικόνες, κινούµενη εικόνα (video), τηλεοπτικά προγράµµατα. Ήχος: Ηχογραφήσεις µουσικής, οµιλίας. Εισιτήρια και κρατήσεις (για θεάµατα, εκδηλώσεις, µέσα µεταφοράς). Οικονοµικά εργαλεία: Επιταγές, ηλεκτρονικό χρήµα, πιστωτικές. Κρατικές υπηρεσίες: ηλώσεις, πιστοποιητικά. ιεργασίες στην επιχείρηση: Παραγγελίες, συµβόλαια, παρακολούθηση αποθήκης. Ηλεκτρονική αγορά. Τηλεκπαίδευση, τηλειατρική.
Χαρακτηριστικά των προϊόντων πληροφορίας
Εξάρτηση από τις ατοµικές προτιµήσεις Σε αντίθεση µε το ψωµί ή το ρύζι η κατανάλωσή τους δεν είναι µόνιµη και σταθερή και δηµιουργεί ασταθή ζήτηση. Η διαπίστωση της ζήτησης είναι δύσκολη. Ο πωλητής πρέπει να βασιστεί στην ανάδραση από τους καταναλωτές.
Παροδική ή σωρευτική χρησιµότητα Η αξία ορισµένων προϊόντων είναι παροδική: Π.χ. η πρόβλεψη του καιρού. Όµως η γνώση σειράς δεδοµένων έχει τη δική της αξία: Π.χ. Η συλλογή καιρικών δεδοµένων. Πολλά ψηφιακά προϊόντα είναι αποτέλεσµα συσσωρευµένης γνώσης. Τα αντίστοιχα πνευµατικά δικαιώµατα µπορούν να κατανέµονται περίπλοκα.
Εξωτερικές συνέπειες (externalities) Είναι οικονοµικές συνέπειες που δεν αντανακλώνται πάντοτε στην τιµή του προϊόντος ή στην αγορά. Π.χ. Η χρήση αυτοκινήτων επιβαρύνει την ατµόσφαιρα. Εξωτερικές συνέπειες της δικτύωσης: Η χρήση του τηλεπικοινωνιακού δικτύου ή ενός επεξεργαστή κειµένου από περισσότερους αυξάνει την αξία του για τον καθένα τους. Οι εξωτερικές συνέπειες της δικτύωσης ενός προϊόντος ενίοτε αυξάνει την ανοχή στην παράνοµη αντιγραφή του. Αντίθετα ορισµένα προϊόντα χάνουν την αξία τους όταν διαδοθούν: Π.χ. πληροφορίες για τη διακύµανση µετοχών. Τότε οι πωλητές πρέπει να διαθέτουν αξιοπιστία, ώστε να πείσουν τον αγοραστή για τη µειωµένη κυκλοφορία της πληροφορίας.
Εγγενείς αξίες των ψηφιακών αγαθών Αποκλειστικότητα (είδησης, συνέντευξης, παρουσίασης, χρήσης). Εξειδίκευση ή µοναδικότητα του προϊόντος (π.χ. εξειδικευµένα περιοδικά). Βοηθάει στην κατεύθυνση αυτή η µετατρεψιµότητα των ψηφιακών αγαθών.
Ιδιότητες συναφείς µε τη φύση των ψηφιακών προϊόντων
Αναλλοίωτο Τα ψηφιακά προϊόντα δεν φθείρονται µε το χρόνο. Ένα προϊόν από «δεύτερο χέρι» είναιτοίδιοκαλόµετο καινούργιο. Το συµπέρασµα του Coase: Τα αναλλοίωτα αγαθά δεν µπορούν να δικαιολογήσουν τη διάθεσή τους σε χαµηλότερη τιµή σε δεύτερη περίοδο. Κατά συνέπεια χάνουν µέρος της αγοραστικής τους αξίας ή του αγοραστικού κοινού. Αντίµετρα:(1) ιαδοχικές αναβαθµίσεις (στο λογισµικό µπορεί να καταλήξουν σε περίπλοκο προϊόν ή σε συνεχή ανάγκη επανεκπαίδευσης του χρήστη). (2) Ενοικίαση. (3) Προστασία από την επαναπώληση.
Μετατρεψιµότητα Τα ψηφιακά προϊόντα µπορούν να πάθουν τυχαίες ή σκόπιµες αλλοιώσεις. Είναι ευάλωτα σε σφάλµατα, επεµβάσεις, ιούς κλπ. Έχουν επινοηθεί διάφορα αντίµετρα: Προστασία έναντι ιών,«υδατόσηµα», ψηφιακές υπογραφές, κρυπτογράφηση. Στα χέρια του παραγωγού το µετατρέψιµο γίνεται εργαλείο διαφοροποίησης ή προσωποποίησης των προϊόντων και πολιτικής διακρίσεων στις τιµές.
Εύκολη αναπαραγωγή Μπορούν να αναπαραχθούν, να αποθηκευθούν και να µεταφερθούν εύκολα. Μετά την αρχική επένδυση, το πρόσθετο κόστος παραγωγής ενός ακόµη αντιτύπου είναι αµελητέο. Η τιµή µονάδας του προϊόντος περιλαµβάνει και τα πνευµατικά δικαιώµατα (π.χ. µουσικά CDs). Οι παραγωγοί µειώνουν τη χρησιµότητα της αντιγραφής µε συνεχείς «αναβαθµίσεις». Το θέµα του περιορισµού των αντιτύπων µε κατάλληλη τεχνολογία µένει στις περισσότερες περιπτώσεις ανοιχτό (π.χ. Napster, Media Player).
Η επίδραση της ψηφιακής µετάδοσης Η δικτυακή υποδοµή πρέπει να υποστηρίζει την ποιότητα υπηρεσίας: Π.χ. το χρόνο παράδοσης, την αντοχή σε σφάλµατα.