Διατροφή ινσουλινοεξαρτώμενων ατόμων νεαρής ηλικίας

Διατροφή ινσουλινοεξαρτώμενων ατόμων νεαρής ηλικίας!φη Ευστρατίου Διαιτολόγος Επιστημονική συνεργάτης Δ Παιδιατρικής Κλινικής ΑΠΘ Ιατρείο Παιδιών και Εφήβων με Διαβήτη Νοσοκομείο Παπαγεωργίου Θεσ/νίκης

ISPAD 2014 ADA 2014 Βασικές αρχές διατροφικής θεραπείας για άτοµα µε διαβήτη Ιδιαιτερότητες στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες

Διατροφική θεραπεία Η διατροφική θεραπεία αποτελεί καθοριστικό και αναπόσπαστο κοµµάτι της συνολικής διαχείρισης του διαβήτη. «It is the position of the American Diabetes Association (ADA) that there is not a one-size-fits-all eating pattern for individuals with diabetes.» ADA 2014 Προάγει ένα εξατοµικευµένο πρότυπο υγιεινής διατροφής - ζωής και την υιοθέτηση «νέας συµπεριφοράς» που βασίζεται: Ατοµικούς µεταβολικούς στόχους Διατροφικές προτιµήσεις Κοινωνικοοικονοµικό επίπεδο Προθυµία και αντιληπτική ικανότητα

Επίτευξη και διατήρηση καλού γλυκαιµικού ελέγχου HbA1C < 7% Στόχοι της διατροφικής θεραπείας Προγευµατικές τιµές : 70-130 mg/dl Μέγιστη µεταγευµατική τιµή <180 mg/dl Αποφυγή υπεργλυκαιµικών και υπογλυκαιµικών επεισοδίων Επίτευξη και διατήρηση καλού λιπιδαιµικού προφίλ και αρτηριακής πίεσης LDL-χοληστερόλη < 100 mg/dl Τριγλυκερίδια < 150 mg/dl HDL -χοληστερόλη> 40 mg/dl για τους άνδρες HDL-χοληστερόλη > 50 mg/dl για τις γυναίκες Αρτηριακή πίεση < 140/80mmHg

Στόχοι της διατροφικής θεραπείας Επίτευξη και διατήρηση κατάλληλου σωµατικού βάρους Αποφυγή παχυσαρκίας Πρόληψη ή επιβράδυνση επιπλοκών Βελτίωση της γενικότερης κατάστασης της υγείας του ατόµου - Καλή θρέψη Διατήρηση απόλαυσης φαγητού

Ποσοτική σύσταση διαιτολογίου Και εσύ µου λες ότι προσέχεις και δεν τρως! Ωωωωχ!

Ενεργειακές ανάγκες,λεγχος σωματικού βάρους Οι ενεργειακές ανάγκες εξαρτώνται από την ηλικία, το φύλο, το ύψος και τη σωµατική δραστηριότητα Στα παιδιά απαιτείται συχνή αναπροσαρµογή της ενεργειακής πρόσληψης. Η µέγιστη ενεργειακή πρόσληψη παρουσιάζεται στην εφηβεία Σε άτοµα µε ΒΜΙ<25 συστήνεται διατήρηση της ίδιας θερµιδικής πρόσληψης και του ίδιου βάρους Σε άτοµα µε ΒΜΙ>25 (υπέρβαρα και παχύσαρκα) συστήνεται ήπια απώλεια βάρους της τάξης του 10%ΣΒ

Ποιοτική σύσταση διαιτολογίου

Υδατάνθρακες: 50-55%Ε Σακχαρόζη έως 10%Ε Θερμιδογόνα θρεπτικά συστατικά Πρωτεḯνες: 15-20%Ε Λίπη: 25-35%Ε <10% κορεσµένα +trans λιπαρά οξέα <10% πολυακόρεστα λιπαρά οξέα 10-20% µονοακόρεστα λιπαρά οξέα Φυτικές ίνες

Υδατάνθρακες (ΥΔΚ) Η κύρια πηγή ενέργειας του ανθρώπινου οργανισµού είναι οι ΥΔΚ. Οι ΥΔΚ αποτελούν το πιο δύσκολο αλλά και σηµαντικό κεφάλαιο στη διατροφή ενός ατόµου µε ΣΔ. Αποτελούν τη βάση της διατροφικής πυραµίδας και επηρεάζουν άµεσα τα επίπεδα γλυκόζης του αίµατος.

Υδατάνθρακες Διακρίνονται σε σύνθετους και απλούς Σύνθετοι: κύρια πηγή ΥΔΚ Απλοί: έως 10%Ε Συνιστάται η κατανάλωση ΥΔΚ από φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψωµί-δηµητριακά ολικής άλεσης, γάλα-γιαούρτι µε χαµηλά λιπαρά (πλήρες γάλα γιαούρτι έως 2 ετών) Αποφυγή ή περιορισµένη κατανάλωση τροφίµων που περιέχουν ΥΔΚ συγχρόνως µε λίπος, ζάχαρη ή αλάτι

Πρωτεϊνες Οι πρωτεΐνες προωθούν την ανάπτυξη µόνο όταν υπάρχει επαρκής θερµιδική πρόσληψη. Δεν ενδείκνυται πρωτεϊνική πρόσληψη >25%Ε Τρόφιµα µε πρωτεḯνες υψηλής βιολογικής αξίας (ψάρι, άπαχο κρέας, κοτόπουλο, τυρί, γάλα και γιαούρτι µε χαµηλά λιπαρά) Η κατανάλωση οσπρίων πρέπει να ενθαρρύνεται.

Λίπη Υψηλή πρόσληψη λίπους οδηγεί στην παχυσαρκία Υψηλή πρόσληψη κορεσµένων και τρανς λιπαρών οξέων έχουν συσχετισθεί µε αυξηµένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου Μελέτες έχουν δείξει ότι παιδιά και νέα άτοµα µε διαβήτη καταναλώνουν λίπος και ιδιαίτερα κορεσµένο παραπάνω από τις διατροφικές συστάσεις Συνιστάται η κατανάλωση: o µονοακόρεστων λιπαρών οξέων (ελαιόλαδο, ξηροί καρποί) o πολυακόρεστων λιπαρών οξέων (αραβοσιτέλαιο, ηλιέλαιο) o λιπαρών ψαριών, που είναι πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα 1-2 φορές την εβδοµάδα

Φυτικές ίνες Αργή απορρόφηση υδατανθράκων Θετική επίδραση σε λιπιδαιµικό προφίλ και απώλεια βάρους 14γρ ΦΙ/1000 θερµίδες ή ηλικία (έτη) + 5 = γρ ΦΙ/ηµέρα Πηγές: λαχανικά, όσπρια, δηµητριακά ολ. αλ., φρούτα (φλοιός) Συνιστάται η κατανάλωση: Λαχανικών στα 2 κύρια γεύµατα της ηµέρας Φρούτων καθηµερινά (2-4/ηµέρα και αν είναι δυνατό µε τη φλούδα) Οσπρίων 2 φορές / εβδοµάδα Προϊόντων ολικής άλεσης

Ζάχαρη Σακχαρόζη µπορεί να παρέχει έως 10%Ε Μέρος ενός κύριου γεύµατος που περιέχει πρωτεḯνες, λίπη, φυτικές ίνες Αντικατάσταση ισόποσων υδατανθράκων Όχι στην κατανάλωση γλυκού, σαν γευµατίδιο Όχι στην καθηµερινή κατανάλωσή της Αποφυγή κατανάλωσης sugar-sweetened beverages (SSBs)

Πρωτεϊνες και διαβήτης Συνιστώµενη πρόσληψη 15-20%Ε Δεν ενδείκνυται πρωτεϊνική πρόσληψη >20%Ε Τρόφιµα µε πρωτεḯνες υψηλής βιολογικής αξίας (ψάρι, κοτόπουλο, τυρί, γάλα, γιαούρτι µε χαµηλά λιπαρά, λιγότερο συχνά κόκκινο κρέας) Η κατανάλωση οσπρίων πρέπει να ενθαρρύνεται.

Λίπη και διαβήτης Συνιστώµενη πρόσληψη 20-35%Ε H ποιότητα του λίπους είναι πιο σηµαντική από τη συνολική ποσότητα. Κορεσµένα λιπαρά οξέα <10%Ε (ADA), <7%E (CDA) Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα 10%Ε Mονοακόρεστα λιπαρά οξέα 20%Ε Ελαχιστοποίηση των trans λιπαρών οξέων (<1%Ε, ESC-EASD 2013) Χοληστερόλη <300mg/ηµέρα Δεν συστήνεται λήψη συµπληρωµάτων ω-3 λιπαρών οξέων Κατανάλωση λιπαρών ψαριών 2 φορές/εβδοµάδα

Κατανομή γευμάτων o Τρία γεύµατα την ηµέρα (οµαλή κατανοµή ΥΔΚ) o Τροφές από όλες τις οµάδες τροφίµων (αυτοδύναµα γεύµατα) o Κατάλληλα υγιεινά σνακς (εάν χρειάζεται) Διατήρηση βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα Πρόληψη υπερφαγίας Τακτική παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίµα

Αλάτι Στους ενήλικες συνιστάται ηµερήσια πρόσληψη < 2.300 mg Nα (~6γρ επιτραπέζιου αλατιού) Στα παιδιά: 1-3 ετών: 1000 mg / ηµέρα ηµέρα(2,5 g αλάτι / ηµέρα) 4-8 ετών: 1200 mg / ηµέρα (3 g αλάτι / ηµέρα) 9 ετών:1500 mg / ηµέρα (3,8 g άλατος / ηµέρα) Το αλάτι προστίθεται σε πολλά επεξεργασµένα τρόφιµα (µόνο το 20% της πρόσληψης προέρχεται από το προστιθέµενο αλάτι στο µαγείρεµα και στη διάρκεια του γεύµατος). Κατανάλωση φρέσκων τροφίµων αποφυγή επεξεργασµένων

Αλκοόλ Το αλκοόλ προκαλεί αρχικά υπεργλυκαιµία και αργότερα παρατεταµένη υπογλυκαιµία (έως 8 ώρες µετά την κατανάλωσή του). Κατανάλωση µε µέτρο και σύνεση ( ποτά µε µειωµένη περιεκτικότητα αλκοόλ) Αλκοόλ µε σύγχρονη κατανάλωση ΥΔΚ (πριν ή/και συγχρόνως ή/και µετά) Λικέρ, γλυκά κρασιά, µπύρες, γλυκά κοκτέϊλς έχουν ΥΔΚ Όχι αλκοόλ µετά από άσκηση Για την πρόληψη υπογλυκαιµίας κατά τη διάρκεια της νύχτας, κατανάλωση ένα σνακ υδατανθράκων πριν την κατάκλιση. Παρακολούθηση των επιπέδων της γλυκόζης πιο συχνά από ό, τι συνήθως, κατά τη διάρκεια της νύχτας και την επόµενη µέρα, τουλάχιστον µέχρι το µεσηµέρι.

"Ειδικά τρόφιμα" για διαβητικούς Δεν συνιστώνται - Δεν είναι απαραίτητα Είναι ακριβά Είναι συνήθως πλούσια σε λίπος - θερµίδες Συνήθως περιέχουν φρουκτόζη ή πολυαλκοόλες Φρουκτόζη σχετίζεται µε αύξηση λιπιδίων Μεγάλη κατανάλωση πολυαλκοολών έχει υπακτική δράση

Γλυκαντικές ύλες Ασπαρτάµη, ακετοσουλφάµη-κ, κυκλαµικό οξύ, σακχαρίνη σουκραλόζη Στέβια (γλυκοζίτες στεβιόλης) Πολυαλκοόλες Ασφαλής η χρήση τους Όχι στην υπερκατανάλωση τους Η κατανάλωση γλυκαντικών υλών από παιδιά παραµένει πολύ κάτω από την τιµή ADI ADI (Acceptable Daily Intake) - Αποδεκτή Ηµερήσια Πρόσληψη EFSA: Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίµων FDA: Οργανισµός Τροφίµων και Φαρµάκων των ΗΠΑ JEFCA WHO/FAO: Κοινή Επιτροπή για τα Πρόσθετα Τροφίµων του Παγκόσµιου Οργανισµού Υγείας και του Παγκόσµιου Οργανισµού Γεωργίας

Ιδιαιτερότητες στο ΣΔ1 Και τώρα τι κάνουµε?

Καλός γλυκαιμικός έλεγχος στο ΣΔ1 Ινσουλίνη Τρόφιμα Διατροφική εκπαίδευση!

Σχήματα ινσουλινοθεραπείας Συµβατικά σχήµατα ινσουλινοθεραπείας (1-2 ενέσεις ινσουλίνης) Σταθερές µονάδες ινσουλίνης Σταθερό ωράριο γευµάτων Σταθερή ποσότητα ΥΔΚ στα γεύµατα Εντατικοποιηµένα σχήµατα ινσουλινοθεραπείας (Βασική + γευµατικές ινσουλίνες) Ευελιξία στις µονάδες ινσουλίνης, αριθµό γευµάτων και ποσότητα ΥΔΚ

Εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας Αντλίες ινσουλίνης Προσαρµογή της ινσουλινοθεραπείας στη διατροφή. Eυελιξία στο χρόνο, στην ποιότητα και στην ποσότητα γευµάτων. Ιδιαίτερη διατροφική εκπαίδευση!!!!

Διατροφική εκπαίδευση Η διατροφική προσέγγιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη, αποδεκτή και κατανοητή! Εκµάθηση περιεκτικότητας των τροφίµων σε ΥΔΚ-Πρ-Λ Μέθοδος ισοδυνάµων τροφίµων Ισοδύναµα ΥΔΚ % περιεκτικότητα των τροφίµων σε ΥΔΚ Σωστός υπολογισµός της γευµατικής ινσουλίνης (αναλογία ινσουλίνης:yδκ)

Διατροφική εκπαίδευση Η διατροφική προσέγγιση πρέπει να είναι Αντιµετώπιση εξατομικευμένη, της υπογλυκαιµίας (κανόνας 15) αποδεκτή και κατανοητή! Σωστός χειρισµός της άσκησης (!ινσουλίνης, "ΥΔΚ) Αξιοποίηση όλων των διατροφικών παραγόντων που επιδρούν στις τιµές σακχάρου του αίµατος «Μετάφραση» των διατροφικών πληροφοριών των προϊόντων- Ετικέτες τροφίµων

Πριν τη χορήγηση της γευματικής ινσουλίνης πρέπει να γίνεται μέτρηση σακχάρου! 7ταν οι τιμές είναι υψηλές χορηγείται η διορθωτική μαζί με τη γευματική ινσουλίνη!

Xρόνος χορήγησης γευματικής ινσουλίνης Η γευµατική ινσουλίνη δίνεται αµέσως πριν από τα γεύµατα για καλύτερο µεταγευµατικό προφίλ αλλά και για να µειωθεί η πιθανότητα να ξεχαστεί!

Γευματική ινσουλίνη... μετά το γεύμα Συνδέεται µε φτωχό γλυκαιµικό έλεγχο. Συστήνεται όµως στα µικρά παιδιά όταν προηγηθεί υπογλυκαιµία. Σε αβέβαιη ποσότητα γεύµατος προτείνεται ένα µέρος του bolus να γίνεται πριν το γεύµα και το υπόλοιπο µετά, ανάλογα µε την ποσότητα που καταναλώθηκε.

Μέτρηση σακχάρου για επιβεβαίωση Λήψη (0.3 γρ απλών υδατανθράκων /Κγρ ΣΒ) δηλαδή 9γρ σε παιδί 30Κγρ και 15γρ σε παιδί 50Κγρ σε υγρή µορφή π.χ χυµός ή ταµπλέτες γλυκόζης όχι σοκολάτες όχι στην υπεραντιµετώπισή της Αναµονή 10-15 λεπτά Μέτρηση και επανάληψη εάν χρειαστεί Κατανάλωση ενός σνακ που περιέχει σύνθετους ΥΔΚ και πρωτεḯνες για αποφυγή υποτροπής π.χ γάλα Υπογλυκαιμία

!σκηση Μείωση γευµατικής ινσουλίνης - εάν η άσκηση γίνει στα πλαίσια δράσης της Σταδιακή κατανάλωση ελεύθερων υδατανθράκων (30γρ ΥΔΚ/h) Λήψη υγρών κατά τη διάρκειά της Μείωση γευµατικής ινσουλίνης µετά την άσκηση Απαραίτητη η λήψη γευµατιδίου προ του ύπνου!!! Η εξατοµίκευση είναι απαραίτητη! Είδος, ένταση, χρονική στιγµή & διάρκεια άσκησης!

Μεσογειακή διατροφή

Σας ευχαριστώ πολύ!