Σόμοσ 1 - Σεφχοσ 1 ΙΑΝ-ΑΠΡ 2013 ΜΑΛΑΞΘ & ΘΕΑΡΕΙΑ Επίςθμο Ρεριοδικό Πργανο του Ελ.Ι.Μ. Τπάρχει περιςςότερη ςοφία μζςα ςτο ςώμα ςασ από ότι ςτισ βαθφτερεσ φιλοςοφίεσ ςασ. Friedrich Nietzche ΕΛΛΘΝΙΚΟ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟ ΜΑΛΑΞΘ ΚΕΝΣΡΙΚΘ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Σόμοσ 1 - Σεφχοσ 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1 ΘΜΕΙΩΜΑ ΤΝΣΑΞΘ ΘΕΜΑΣΙΚΘ ΕΙΑΓΩΓΘ εφλεξολογικζσ Ζρευνεσ και Ρονοκζφαλοσ ΕΡΕΤΝΘΣΙΚΑ ΑΡΘΡΑ ςελ.2 ςελ.3 Επιβαρυντικοί και Ανακουφιςτικοί Ραράγοντεσ τθσ Ημικρανίασ ςυγκριτικά με τθν Κεφαλαλγία Τάςθσ Μαλαξοκεραπεία και Συχνότθτα των Χρόνιων Κεφαλαλγιϊν Τάςθσ ςελ.5 ςελ.13 Αναφερόμενοσ Ρόνοσ από Μυοπεριτονιακά Σθμεία Ρυροδότθςθσ Ρόνου ςε Μφεσ του Κεφαλιοφ, Αυχζνα και Ωμοπλάτθσ, αναπαράγει Χαρακτθριςτικά Γνωρίςματα Ρονοκεφάλου ςε Ραιδιά με Χρόνιο Ρονοκζφαλο Τάςθσ ςελ.21 ΘΕΜΑΣΙΚΟ ΕΠΙΛΟΓΟ Αυχενογενισ Ρονοκζφαλοσ Επτά Σθμεία-Κλειδιά για τθν Σωςτι Εργονομία του Αυχζνα ςελ.30 ΝΕΑ ςελ.39 ΤΝΣΑΚΣΙΚΗ ΕΠΙΣΡΟΠΗ: ΘΕΝΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΤ, Μαλαξοκεραπεφτρια, Ιδρυτικό Μζλοσ Ελ.Ι.Μ. ΚΛΕΙΩ ΜΑΚΑΝΣΑΘ, Μαλαξοκεραπεφτρια Βελονίςτρια, Ιδρυτικό Μζλοσ Ελ.Ι.Μ. ΠΡΟΔΡΟΜΟ ΜΑΜΕΛΕΣΗΘ, Κακθγθτισ Φυς.Αγωγισ, Μαλαξοκεραπευτισ, Ιδρυτικό Μζλοσ Ελ.Ι.Μ. ΣΕΛΙΟ ΣΑΝΙΔΘ, Βοθκ.Φυς/πείασ, Μαλαξοκεραπευτισ, Μζλοσ Δ.Σ. Ελ.Ι.Μ.
Η κεματολογία του πρϊτου τεφχουσ του Ρεριοδικοφ ΜΑΛΑΞΗ & ΘΕΑΡΕΙΑ αφορά ςτο ευρφτατο φάςμα τθσ κλινικισ οντότθτασ τθσ Κεφαλαλγίασ και επιλζχκθκε με βαςικό κριτιριο τθν εντυπωςιακι ςυχνότθτα εμφάνιςθσ ςτο γενικό πλθκυςμό. Από τθν πλευρά των ειδικϊν τθσ Μάλαξθσ, υπάρχουν πολλζσ λφςεισ για τα ςυμπτϊματα πόνου ςτθν περιοχι τθσ κεφαλισ, με διάφορεσ μεκόδουσ και τεχνικζσ, άμεςεσ και ζμμεςεσ. 2 Επιλζχκθκαν ερευνθτικά άρκρα που αντανακλοφν τθν ποικιλομορφία του προβλιματοσ τθσ Κεφαλαλγίασ αλλά και τθν μθ φαρμακευτικι αντιμετϊπιςι του μζςω τθσ Μάλαξθσ. Έγινε μια προςπάκεια πολφπλευρθσ προςζγγιςθσ του κζματοσ, με επίγνωςθ τθσ δυςκολίασ του εγχειριματοσ. Αςφαλϊσ, ζνα τεφχοσ δεν αρκεί για να δοκεί μια γενικι εικόνα τθσ Κεφαλαλγίασ με επάρκεια, αλλά εκ μζρουσ τθσ Σφνταξθσ κρίκθκε ςκόπιμο το αφιζρωμά του, ζςτω ωσ εναρκτιριο ερζκιςμα τθσ περαιτζρω εντρφφθςθσ του κακενόσ. Η Στατιςτικι Ανάλυςθ των άρκρων δεν μεταφράςτθκε, κακϊσ κεωρικθκε από τθν Σφνταξθ ότι κα απλουςτεφςει τθν ανάγνωςθ, απαλλάςςοντασ το κείμενο από μάλλον άγνωςτουσ και δυςνόθτουσ όρουσ. Κάκε πλθροφορία που εκμαιεφεται μζςα από μια επιςτθμονικι δθμοςίευςθ είναι πολφτιμθ. Στο άρκρο των Quinn et al, για παράδειγμα, μακαίνουμε ότι οι πιςτοποιθμζνοι κεραπευτζσ που ςυμμετείχαν ςτθν ζρευνα είχαν τουλάχιςτον 1000 ϊρεσ εκπαίδευςθσ ο κακζνασ, και όπωσ αναφζρεται ςτθν μεκοδολογία μποροφςαν να εφαρμόςουν κεραπεία αρκρικισ ζλξθσ, τεχνικζσ μυϊκισ ενζργειασ, και κεραπεία ςθμείων πυροδότθςθσ πόνου ζνα ηθλευτό επίπεδο γνωςτικισ κατάρτιςθσ, αλθκινό παράδειγμα προσ μίμθςθ, ςτο οποίο κζλω να ελπίηω ότι προςβλζπουν όλοι οι φιλόδοξοι μαλαξοκεραπευτζσ, και το οποίο εμπνζει τισ μελλοντικζσ δράςεισ του Ινςτιτοφτου μασ! Θζλω να ευχαριςτιςω προςωπικά, μζςα από τθν καρδιά μου, τα μζλθ τθσ Συντακτικισ Επιτροπισ το Ρεριοδικό μασ είναι ο καρπόσ τθσ ςπουδαίασ προςπάκειάσ τουσ! Ευχαριςτϊ, τζλοσ, τον Εμμανουιλ-Ιωάννθ Ντόβρο, Υπεφκυνο του Τομζα Έρευνασ του Συλλόγου Ελλινων εφλεξολόγων και Επίτιμο Μζλοσ του Σωματείου μασ, για τθν Θεματικι Ειςαγωγι του παρόντοσ τεφχουσ, θ οποία εξετάηει τθν Κεφαλαλγία μζςα από το πρίςμα τθσ εφλεξολογίασ. Μπορείτε να ςτείλετε κάκε ςχόλιο ςε ςχζςθ με το Ρεριοδικό ΜΑΛΑΞΗ & ΘΕΑΡΕΙΑ μζςω θλεκτρονικισ αλλθλογραφίασ ςτο info@elim.gr. ΜΑΡΚΟ-ΒΑΛΑΜΗ ΛΤΡΙΣΗ, Ρρόεδροσ Ελ.Ι.Μ. Υπεφκυνοσ Έκδοςθσ Ρεριοδικοφ ΜΑΛΑΞΗ & ΘΕΑΡΕΙΑ
ΘΕΜΑΤΙΚΘ ΕΙΣΑΓΩΓΘ: Ρεφλεξολογικζσ Ζρευνεσ και Πονοκζφαλοσ 3 Θ ρεφλεξολογία, ζτςι όπωσ ορίηεται από το Διεκνζσ Ινςτιτοφτο εφλεξολογίασ, είναι μια χειροπρακτικι τεχνικι, θ οποία ςτθρίηεται ςτθν κεωρία τθσ φπαρξθσ ανακλαςτικϊν ςθμείων και περιοχϊν ςτα χζρια, ςτα πόδια και ςτα αυτιά, που ανταποκρίνονται ςε όλα τα όργανα, ςυςτιματα και δομζσ του οργανιςμοφ (Byers, 1983). Ο ςωςτά εκπαιδευμζνοσ ρεφλεξολόγοσ χρθςιμοποιεί τον αντίχειρα αλλά και τα υπόλοιπα δάκτυλα των χεριϊν του κακϊσ και κάποιεσ φορζσ ειδικά όργανα για να ευαιςκθτοποιιςει ι να απευαιςκθτοποιιςει ςυςτιματα, όργανα και δομζσ του οργανιςμοφ. Θ ρεφλεξολογία διαφοροποιείται από το μαςάη ποδιϊν, κακϊσ οι χειριςμοί που εφαρμόηονται είναι πιο ςτοχευόμενοι με ςκοπό τθν «βακειά χαλάρωςθ», τθν «αποτοξίνωςθ», τθν αναλγθςία και τζλοσ τθν ομοιόςταςθ μζςω τθσ αυτορρφκμιςθσ του οργανιςμοφ. Ο ςκοπόσ αυτόσ επιτυγχάνεται μζςω τθσ άςκθςθσ πίεςθσ ςε ςθμεία που ζχουν κρυςταλλικι μορφι, αλλά και τθσ ταυτόχρονθσ ενεργοποίθςθσ του αυτόνομου νευρικοφ ςυςτιματοσ μζςω των νευρικϊν οδϊν, επθρεάηοντασ ζτςι και διάφορεσ εγκεφαλικζσ λειτουργίεσ (Botting 1997). Ζρευνεσ ζχουν δείξει ότι μζςω τθσ ρεφλεξολογίασηωνοκεραπείασ αιματϊνονται καλφτερα τα αντίςτοιχα όργανα που ενεργοποιοφνται μζςω τθσ τεχνικισ (Sudmeier, 1999). Ανατρζχοντασ ςτθ βιβλιογραφία τθ ςχετικι με τθν αποτελεςματικότθτα τθσ ρεφλεξολογίασ ςε διάφορεσ πακιςεισ, βιβλιογραφία θ οποία κάκε χρόνο γίνεται και πιο πλοφςια, διαπιςτϊνουμε το μεγάλο εφροσ χριςθσ τθσ. Ζχει βρεκεί ότι μειϊνει τθν ςυςτολικι πίεςθ και τα τριγλυκερίδια ςε χρόνια υπερταςικοφσ αςκενείσ και βελτιϊνει το αίςκθμα ικανοποίθςθσ από τθ ηωι (Park, 2004). Ακόμα ζχει βρεκεί ότι βοθκά ςτθν προαγωγι τθσ αποκατάςταςθσ του ζλκουσ ςτομάχου (Μa Dongmey et al, 2006) και ςυμβάλλει ςτθν μείωςθ των επιπζδων λιπιδίων οροφ, ςτθν βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ του φπνου και ςτθν μείωςθ του άγχουσ και τθσ κατάκλιψθσ ςε γυναίκεσ μετά τον τοκετό (Park 2007, Li CY 2009, Bangguizhi 2007). Τζλοσ υπάρχουν ανζκδοτεσ ζρευνεσ που ςυςχετίηουν τθν ποιότθτα ηωισ αςκενϊν με διάφορεσ μορφζσ καρκίνου και επιςθμαίνουν τθν ςυμβολι τθσ ρεφλεξολογίασ ςτθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ ηωισ (Hodgson, 2000). Μια ζρευνα ςτθ Δανία που διεξιχκθ τον Launso και τουσ ςυνεργάτεσ (1999) και ςτόχο είχε να διερευνιςει τθν αποτελεςματικότθτα τθσ ρεφλεξολογίασ ςτον περιοριςμό των πονοκεφάλων βρικε ότι από τουσ 220 αςκενείσ που μετείχαν, το 90% ανζφερε ότι είχε λάβει ςυνταγογραφθμζνα φάρμακα για τουσ πονοκεφάλουσ τον περαςμζνο μινα. Από τθν ομάδα που είχε λάβει φάρμακα, το 36% είχε εμφανίςει παρενζργειεσ. Τα φάρμακα ιταν κυρίωσ παρακεταμόλθ και ακετυλοςαλικυλικό οξφ (81%) και λαμβάνονταν 2 φορζσ εβδομαδιαίωσ. Το 72% των ιςχυρότερων φαρμάκων για τισ θμικρανίεσ λαμβανόταν κάκε 15 θμζρεσ, γεγονόσ που δείχνει ότι θ πλειοψθφία των αςκενϊν υπζφερε από ςυμπτϊματα μζτριασ ζωσ υψθλισ
δριμφτθτασ. Τρεισ μινεσ μετά από μία ολοκλθρωμζνθ ςειρά ρεφλεξολογίασ, το 81% των αςκενϊν ανζφερε ότι είχε κεραπευτεί χάρθ ςτθ ρεφλεξολογία (16%) ι ότι είχε διαπιςτϊςει κάποια βελτίωςθ(65%). 4 Θ ρεφλεξολογία είναι μια τεχνικι που τα τελευταία χρόνια χαίρει γενικότερθσ αποδοχισ ςτθν Ελλάδα, όχι μόνο από τον γενικό πλθκυςμό αλλά και από ζναν αυξανόμενο αρικμό επαγγελματικϊν υγείασ, λόγω τθσ αποτελεςματικότθτασ τθσ ςε πολλά πεδία τθσ ψυχοςωματικισ υγείασ. Οι προςπάκειεσ που γίνονται ςε ευρωπαϊκό επίπεδο για τθν τεκμθρίωςθ τθσ και τθν ζνταξθ τθσ ςε ζνα ευρφτερο πλαίςιο παροχισ φροντίδασ ςτα διάφορα ςυςτιματα υγείασ μασ δίνει το πλαίςιο ζτςι ϊςτε να εντακοφν οι ζρευνεσ και ςε ελλθνικό επίπεδο. Ευχι και ςτόχοσ μου είναι πωσ το ΜΑΛΑΞΘ & ΘΕΑΡΕΙΑ, που ςκοπό ζχει να κοινωνεί ςτο ελλθνικό κοινό τα διεκνι επιςτθμονικά δεδομζνα ςτουσ τομείσ τθσ κεραπείασ και τθσ προαγωγισ τθσ υγείασ, κα ςυμβάλλει ςτθν ανάπτυξθ και ςτθν δθμοςιοποίθςθ πρωτότυπων εργαςιϊν, αλλά ταυτόχρονα και ςτθν δθμιουργία ενόσ «τόπου» και μιασ κουλτοφρασ τεκμθρίωςθσ τθσ άςκθςθσ των εναλλακτικϊν-ςυμπλθρωματικϊν κεραπειϊν ςτθν βάςθ τθσ επιςτθμονικότθτασ. ΕΜΜΑΝΟΤΘΛ-ΙΩΑΝΝΘ ΝΣΟΒΡΟ, Σφμβουλοσ Ψυχοςωματικισ Υγείασ (MSc) Υπεφκυνοσ Τομζα Ζρευνασ του Συλλόγου Ελλινων εφλεξολόγων Ειςθγθτισ Σεμιναρίων εφλεξολογίασ Kinetiks Massage & Bodywork www.volosreflexology.blogspot.gr Bangguizhi, S. et al. (2007). Nursing Intervention on postpartum anxiety and depression impact study. Chinese health Chinese Health Care, 14 Botting, D. (1997). Review of literature on the effectiveness of reflexology. Complementary Therapies in Nursing & Midwifery, 3,123 130 Byers, D.C. (1983). Better health with foot reflexology.st. Petersburg, FL: Ingham Hodgson, H. (2000). Does reflexology impact on the cancer patients quality of life? Nursing Standard, 14, 33-38 Launso L., Brendstrup E. & Arnberg S. (1999). An exploratory study of reflexological treatment for headache. Alternative Therapies in Health and Medicine 5(3), 57 65 Li C.Y. et al. (2009).Randomised controlled trial of the effectiveness of using foot reflexology to improve quality of sleep amongst Taiwanese postpartum women. Department of Nursing, Tri-Service General Hospital, Midwifery Ma Dongmei, et al. (2006). Foot Massage therapy reflection of the impact of peptic ulcer patients; Influence of foot massage reflection therapy on peptic ulcer patients. Nursing Research, 22 Park, H.S. et al. (2004 ). Effects of Foot Reflexology on Essential Hypertension Patients, Journal of Korean Academic Nursery, 34(5), 739-750 Park, H.S. (2007). Effects of Foot-Reflexology Massage on Body Weight, Lower Extremity Edema and Serum Lipids in Postpartum Women. Korean Journal of Women Health Nursery. 13(2), 105-114 Sudmeier, I., Bodner, G., Egger, I., Mur, E., Ulmer, H., Herold, M. (1999). Changes of renal blood flow during organassociated foot reflexology measured by color Doppler sonography. Forsch Komplementarmed, 6(3), 129-34
Haque et al, BMC Neurology, 2012 Precipitating and Relieving Factors of Migraine versus Tension Type Headache 5 ΕΕΥΝΘΤΙΚΟ ΑΘΟ: Επιβαρυντικοί και Ανακουφιςτικοί Παράγοντεσ τησ Θμικρανίασ ςυγκριτικά με την Κεφαλαλγία Σάςησ Badrul Haque 1, Kazi Mohibur Rahman 1, Azharul Hoque 1, ATM Hasibul Hasan 2, Rajib Nayan Chowdhury 1, Sharif Uddin Khan 1, Mondal Badrul Alam 1, Mansur Habib 1 and Quazi Deen Mohammad 1 1 Department of Neurology, Dhaka Medical College Hospital, Dhaka, Bangladesh. 2 Department of Medicine, Dhaka Medical College Hospital, Dhaka, Bangladesh. κοπόσ: Ο προςδιοριςμόσ των διαφορϊν των επιβαρυντικϊν και καταπραχντικϊν παραγόντων μεταξφ θμικρανίασ και κεφαλαλγίασ τάςθσ. Μεθοδολογία: Επανεξετάςαμε αναδρομικά τα αρχεία 250 αςκενϊν με θμικρανία και 250 αςκενϊν που είχαν διαγνωςτεί με κεφαλαλγία τάςθσ από τθν εξειδικευμζνθ ςτισ κεφαλαλγίεσ κλινικι ςτο τμιμα Νευρολογίασ, του Dhaka Medical College Hospital. Τα δεδομζνα ςυλλζχτθκαν μζςω ενόσ προςχεδιαςμζνου ερωτθματολογίου που περιελάμβανε πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν θλικία, το φφλο, τθν κοινωνικι κζςθ και μιασ προκακοριςμζνθσ λίςτασ επιβαρυντικϊν και ανακουφιςτικϊν παραγόντων. Αποτελζςματα: Σε αυτιν τθν μελζτθ, επικρατοφςαν οι γυναίκεσ αςκενείσ (67%). Οι περιςςότεροι αςκενείσ υπάγονταν ςτθν θλικιακι ομάδα μεταξφ 21-30 χρονϊν (58.6%). Ρερίπου το 58% αυτϊν ανικαν ςε οικογζνειεσ τθσ μεςαίασ κοινωνικισ τάξθσ. Οι κοινοί επιβαρυντικοί παράγοντεσ όπωσ το άγχοσ, θ αγωνία, θ δραςτθριότθτα, τα ταξίδια, το διάβαςμα, το κρφο και θ ηζςτθ διαχωρίςτθκαν ςαφϊσ μεταξφ των αςκενϊν με θμικρανία και αυτϊν με κεφαλαλγία τάςθσ. Σπουδαία διαφορά όμωσ παρατθρικθκε ςε ςχζςθ με τθν κόπωςθ, τθν ζλλειψθ φπνου, το θλιακό φωσ και το φαγθτό, παράγοντεσ που ιταν κοινοί μεταξφ των θμικρανικϊν αςκενϊν. Λαμβάνοντασ υπ όψιν τουσ ανακουφιςτικοφσ παράγοντεσ του πόνου, οι αςκενείσ με θμικρανία δοκίμαηαν ςυνικωσ διάφορεσ πρακτικζσ και παρατθρικθκε ςθμαντικι διαφορά τόςο ςε ςχζςθ με τα αναλγθτικά φάρμακα όςο και με τθ μάλαξθ, που ανακοφφιηαν τθν θμικρανία. Ρρακτικζσ όμωσ όπωσ ο φπνοσ, θ ξεκοφραςθ και θ ςτάςθ ςϊματοσ χρθςιμοποιικθκαν και από τισ δφο ομάδεσ.
υμπεράςματα: Οι πιο ςυχνοί επιβαρυντικοί παράγοντεσ των κεφαλαλγιϊν φαίνεται να είναι ίδιοι και για τουσ αςκενείσ με θμικρανία και γι αυτοφσ με κεφαλαλγία τάςθσ. Ραρ όλα αυτά κάποιοι παράγοντεσ όπωσ θ κόπωςθ, θ ζλλειψθ φπνου, το θλιακό φωσ και το φαγθτό επιβαρφνουν ςθμαντικά τθν θμικρανία, ενϊ τα φάρμακα και θ μάλαξθ αποτελοφν αποτελεςματικζσ πρακτικζσ για τθν ανακοφφιςθ του πόνου των θμικρανικϊν αςκενϊν. 6
Quinn et al, American Journal of Public Health, 2002 7 Massage Therapy and Frequency of Chronic Tension Headaches ΕΕΥΝΘΤΙΚΟ ΑΘΟ: Μαλαξοθεραπεία και υχνότητα των Χρόνιων Κεφαλαλγιϊν Σάςησ Christopher Quinn, DC, Clint Chandler, BS, and Albert Moraska, PhD κοπόσ: Ερευνικθκε θ επίδραςθ τθσ μαλαξοκεραπείασ ςτθ χρόνια μθ θμικρανικι κεφαλαλγία. Μεθοδολογία: Αςκενείσ με χρόνια κεφαλαλγία τάςεωσ ζλαβαν δομθμζνθ μαλαξοκεραπεία εςτιαςμζνθ ςτουσ μφεσ του τραχιλου και των ϊμων. Η ςυχνότθτα, θ διάρκεια και θ ζνταςθ των πονοκεφάλων καταγράφθκαν και ςυγκρίκθκαν με τα ανάλογα μζτρα αναφοράσ. Αποτελζςματα: Σε ςφγκριςθ με τισ τιμζσ αναφοράσ, θ ςυχνότθτα τθσ κεφαλαλγίασ μειϊκθκε ςθμαντικά ςτθν πρϊτθ εβδομάδα εφαρμογισ του πρωτοκόλου μάλαξθσ. Η μείωςθ τθσ ςυχνότθτασ κεφλαλαγίασ ςυνεχίςτθκε και για το υπόλοιπο τθσ μελζτθσ (P=.009). Η διάρκεια των κεφαλαγιϊν ζτεινε να μειϊνεται κατά τθν διάρκεια τθσ μαλαξοκεραπείασ (P=.058). Η ζνταςθ των κεφαλαλγιϊν ζμεινε ανεπθρζαςτθ από τθν μάλαξθ (P=.19). υμπεράςματα: Η ειδικι τεχνικι μαλαξοκεραπείασ των μυϊν που χρθςιμοποιικθκε ςε αυτι τθν μελζτθ ζχει τθν δυνατότθτα να γίνει μία λειτουργικι, μι φαρμακευτικι παρζμβαςθ για τθν μείωςθ τθσ ςυχνότθτασ εμφάνιςθσ τθσ χρόνιασ κεφαλαλγίασ τάςθσ.
Fernandez-de-las-Penas et al, Journal of Headache Pain, 2011 Referred Pain from Myofascial Trigger Points in Head and Neck-Shoulder Muscles reproduces Head Pain features in Children with Chronic Tension type Headache 8 ΕΕΥΝΘΤΙΚΟ ΑΘΟ: Αναφερόμενοσ Πόνοσ από Μυοπεριτονιακά ημεία Πυροδότηςησ Πόνου ςε Μφεσ του Κεφαλιοφ, Αυχζνα και Ωμοπλάτησ, αναπαράγει Χαρακτηριςτικά Γνωρίςματα Πονοκεφάλου ςε Παιδιά με Χρόνιο Πονοκζφαλο Σάςησ Cesar Fernandez-de-las-Penas 1, 2, Daniel M. Fernandez-Mayoralas 3, Ricardo Ortega-Santiago 1, Silvia Ambite-Quesada 4, Domingo Palacios-Cena 5, Juan A. Pareja 6 1 Department of Health Science and Technology, Centre for Sensory-Motor Interaction (SMI), Aalborg University, Aalborg, Denmark, 2 Esthesiology Laboratory of Universidad Rey Juan Carlos, Alcorco n, Spain, 3 Centro CADE, Madrid, Spain, 4 Department of Anatomy, Universidad Rey Juan Carlos, Madrid, Spain, 5 Department of Health Sciences II, Universidad Rey Juan Carlos, Madrid, Spain, 6 Neurology Department, Hospital Fundacio n Alcorco n, Madrid, Spain Περίληψη: Σκοπόσ μασ ιταν να περιγράψουμε τα πρότυπα του αντανακλϊμενου πόνου από τα ςθμεία πυροδότθςθσ πόνου (trigger points) ςε μυσ του κεφαλιοφ, αυχζνα και ωμοπλάτθσ ςε παιδιά με χρόνιο πονοκζφαλο τάςθσ chronic tension type headache (CTTH). Συμμετείχαν πενιντα (50) παιδιά (14 αγόρια, 36 κορίτςια, με μζςθ θλικία 8 ± 2 ζτθ) με CTTH, και άλλα πενιντα (50) υγιι παιδιά ταξινομθμζνα κατά θλικία και φφλο. Οι κροταφικοί, οι μαςθτιρεσ, o άνω λοξόσ κεφαλικόσ, άνω τραπεηοειδισ, ςτερνοκλειδομαςτοειδισ, υποϊνιακοί και ανελκτιρεσ μφεσ τθσ ωμοπλάτθσ εξετάςτθκαν για ςθμεία πυροδότθςθσ πόνου από ζνα ειδικό μθ γνωρίηοντασ τθν κατάςταςθ των παιδιϊν. Τα ςθμεία πυροδότθςθσ πόνου αναγνωρίςτθκαν μζςα από τθν εξζταςθ δια τθσ αφισ και κεωρικθκαν ενεργά όταν οι τοπικοί και αντανακλϊμενοι πόνοι αναπαριγαγαν τα χαρακτθριςτικά του πονοκεφάλου. Οι περιοχζσ του αντανακλϊμενου πόνου απεικονίςτθκαν ςε ανατομικοφσ χάρτεσ, πιραν ψθφιακι μορφι, και μετρικθκαν. Ο ςυνολικόσ αρικμόσ των ςθμείων ιταν ςθμαντικά μεγαλφτεροσ ςε παιδιά με χρόνιο πονοκζφαλο τάςθσ ςε ςφγκριςθ με τα υγιι παιδιά. Ενεργά ςθμεία υπιρχαν μόνο ςε παιδιά με πονοκζφαλο.
Πςον αφορά ςτα παιδιά με χρόνιο πονοκζφαλο, ζνασ ςθμαντικόσ κετικόσ ςυςχετιςμόσ μεταξφ του αρικμοφ των ενεργϊν ςθμείων και τθσ διάρκειασ του πονοκζφαλου παρατθρικθκε: όςο μεγαλφτεροσ ο αρικμόσ των ενεργϊν ςθμείων, τόςο μεγαλφτερθ θ διάρκεια τθσ ζξαρςθσ του πονοκεφάλου. Βρζκθκαν ςθμαντικζσ διαφορζσ ςε περιοχζσ αντανακλϊμενου πόνου μεταξφ των ομάδων και μυϊν. 9 Οι περιοχζσ του αντανακλϊμενου πόνου ιταν μεγαλφτερεσ ςε παιδιά με πονοκζφαλο, κακϊσ και θ περιοχι που βρζκθκε να είναι περιςςότερο επϊδυνθ από τα ςθμεία είναι αυτι των υποϊνιακϊν μυϊν ςε ςχζςθ με τισ υπόλοιπεσ περιοχζσ. Βρζκθκαν ςθμαντικοί κετικοί ςυςχετιςμοί ανάμεςα ςε κάποιεσ κλινικζσ παραμζτρουσ του πονοκεφάλου και του μεγζκουσ τθσ ζνταςθσ του πόνου. Τα αποτελζςματα ζδειξαν ότι οι τοπικοί και αντανακλϊμενοι πόνοι που προκφπτουν από τα ενεργά ςθμεία των μυϊν του κεφαλιοφ, αυχζνα και ωμοπλάτθσ ζχουν παρόμοια πρότυπα πόνου όπωσ ο χρόνιοσ πονοκζφαλοσ τάςθσ ςτα παιδιά, δείχνοντασ ότι τα ενεργά ςθμεία ςτα παιδιά με τζτοιου είδουσ κεφαλαλγία ζχουν ςθμαντικό ρόλο.
ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΕΡΙΛΟΓΟΣ: Αυχενογενήσ Πονοκζφαλοσ Επτά ημεία-κλειδιά για την ωςτή Εργονομία του Αυχζνα 10 Στο προθγοφμενο άρκρο αναφζρκθκε το εξισ: Εφόςον τα ενεργά επϊδυνα ςθμεία κεωροφνται ζνα περιφερικοφ τφπου αλγαιςκθτικό ερζκιςμα, θ παρουςία πολλαπλϊν ςθμείων μπορεί να προκαλζςει ζνα ακροιςτικό αποτζλεςμα από τον τριδυμικό πυρινα μζςω νευρικϊν οδϊν του αυχζνα, και ο πρϊτοσ ςυγγραφζασ είχε καταλιξει ςε παλαιότερθ ζρευνά του ότι ενεργά ςθμεία ςτουσ μυσ που νευρϊνονται από τθν περιοχι των ςπονδυλικϊν επιπζδων Α1- Α3 ι από το τρίδυμο νεφρο κα ιταν υπεφκυνα για μια παρατεταμζνθ περιφερικι αλγαιςκθτικι διζγερςθ ςτον τριδυμικό πυρινα, ο οποίοσ ζπειτα κα ευαιςκθτοποιοφςε το κεντρικό νευρικό ςφςτθμα. Τα παραπάνω ενιςχφουν τθ κεωρία του Αυχενογενι Ρονοκεφάλου, οπότε ςτο ςυχνό ερϊτθμα εάν μπορεί ο πονοκζφαλοσ να προζρχεται από τον αυχζνα, θ απάντθςθ είναι, Ναι, μπορεί! Υπάρχουν πολλζσ εξθγιςεισ για τον λεγόμενο αυχενογενι πονοκζφαλο, τον πονοκζφαλο δθλαδι που πθγάηει από ζνα πρόβλθμα ςτον αυχζνα. Ο υπεφκυνοσ ιατρόσ για να αξιολογιςει τον πονοκζφαλο είναι ο ειδικόσ νευρολόγοσ, αλλά ςυχνά ζνασ ειδικόσ ορκοπαιδικόσ ιατρόσ ερμθνεφει επίςθσ τον πονοκζφαλο, ςυνικωσ μζςω τθσ διάγνωςθσ του «αυχενικοφ ςυνδρόμου». Τόςο οι μυσ του αυχζνα, όςο και οι αρκρϊςεισ αλλά και οι νευρικζσ ρίηεσ είναι πικανζσ αιτίεσ πρόκλθςθσ του πονοκεφάλου. Οι μυσ προςφφονται επάνω ςτα οςτά, τα οποία ζχουν ευαίςκθτο περίβλθμα, το οποίο ςτθν περίπτωςθ του κρανίου το τυλίγει ολόκλθρο. Έτςι, ζνασ ςφιχτόσ μυσ του ϊμου ι του αυχζνα που καταλιγει να ενϊνεται με το κρανίο είναι δυνατόν να ζλκει ιςχυρά αυτό το ευαίςκθτο περίβλθμα (περιτονία τθσ κρανιακισ απονεφρωςθσ) και να προκαλεί πόνο ςε ςθμεία (προςφφςεισ) ι περιοχζσ (τμιματα του περιβλιματοσ) του κεφαλιοφ. Οι αρκρϊςεισ του αυχζνα, ειδικότερα των ανϊτερων ςπονδφλων, οι οποίοι λειτουργοφν κινθτικά για τισ κινιςεισ τθσ κεφαλισ παρά του αυχζνα, είναι πλοφςιεσ από νευρικοφσ πλθροφοριοδότεσ. Αυτοί οι νευρικοί πλθροφοριοδότεσ ςυμμετζχουν ςτον ςπουδαίο ςυντονιςμό των κινιςεων του αυχζνα, τθσ κεφαλισ και των οφκαλμϊν, αλλά βοθκοφν και ςτθν αίςκθςθ τθσ ιςορροπίασ κακϊσ και τθσ κζςθσ τθσ κεφαλισ και του ςϊματόσ μασ. Πταν υπάρχει μια δυςλειτουργία των αρκρϊςεων, είτε λόγω κάποιου τραφματοσ, είτε εξαιτίασ τθσ κακισ
ςτάςθσ του ςϊματοσ και τθσ ζλλειψθσ μυϊκισ ιςορροπίασ, τότε οι νευρικοί αυτοί πλθροφοριοδότεσ πυροδοτοφν ςυμπτϊματα πόνου, ςυγχζοντασ τα αντικειμενικά ερεκίςματα που δζχονται και μεταφράηοντάσ τα λανκαςμζνα ςε πόνο. 11 Τζλοσ, οι νευρικζσ ρίηεσ, υπεφκυνεσ για τθν αιςκθτικότθτα ςε περιοχζσ του ςϊματόσ μασ αλλά και για τθν κινθτικότθτα ςυγκεκριμζνων μυϊν, εφόςον δεχτοφν πιζςεισ αντιδροφν προκαλϊντασ πόνο. Οι νευρικζσ ρίηεσ των ανϊτερων ςπονδφλων είναι υπεφκυνεσ για τθν αιςκθτικότθτα περιοχϊν τθσ κεφαλισ και του αυχζνα μασ, εκεί δθλαδι που παράγεται και ο πόνοσ με τθν πίεςι τουσ. Θα πρζπει να τονιςτεί θ απουςία μεςοςπονδφλιου δίςκου μεταξφ των δφο πρϊτων ςπονδφλων, οπότε και θ διάγνωςθ τθσ διςκοπάκειασ του αυχζνα δεν ερμθνεφει από μόνθ τθσ τθν εμφάνιςθ πονοκεφάλου, κακϊσ δεν γίνεται να πιζηονται από μια διςκοκιλθ οι ρίηεσ όταν δεν υπάρχουν καν δίςκοι. Υπάρχουν και άλλεσ ερμθνείεσ, αλλά μζνοντασ μζςα ςτα απλοφςτερα μυοςκελετικά πλαίςια, οι παραπάνω είναι αρκετζσ για να εξθγιςουν τον πονοκζφαλο, άρα και να οδθγιςουν τον κεραπευτι ςτθν αντιμετϊπιςι του. Ακολουκεί ζνα ενθμερωτικό άρκρο, το οποίο παρουςιάηει τθν ςωςτι εργονομία του αυχζνα, θ οποία αποτελεί τθν ςπουδαιότερθ πρόλθψθ, μαηί με τθν ςτοχευμζνθ ςωματικι άςκθςθ, για τισ μυοςκελετικζσ πακιςεισ του αυχζνα, επομζνωσ και του πονοκεφάλου που προζρχεται από αυτόν. Μάρκοσ-Βαλςάμησ Λυρίτςησ, PT Cert.MT (MSc) Joseph Muscolino, Massage Therapy Journal, 2010 Seven Keys to Healthy Neck Posture Πταν ο γιόσ μου ιταν οχτϊ χρονϊν, ιρκε ςε μζνα ε ζνα κόψιμο ςτο πίςω μζροσ του χεριοφ του και με ρϊτθςε πόςο καιρό κα πάρει για να γίνει καλφτερα. Κοίταξα το χζρι του και του είπα πωσ κα πάρει δφο με τρείσ μζρεσ. Εκείνθ τθν νφχτα δθμιουργικθκε κάκαδο ςτθν πλθγι, αλλά το ζβγαλε και ςυνζχιςε να το κάνει για τισ επόμενεσ πζντε μζρεσ. Τότε ιρκε ξανά ςε μζνα και μου είπε πωσ ζκανα λάκοσ και πωσ δεν ζγινε καλά ςε δφο-τρείσ μζρεσ. Συχνά χρθςιμοποιϊ αυτιν τθν ιςτορία ςτουσ μακθτζσ, τουσ κεραπευτζσ και τουσ αςκενείσ μου ςαν μεταφορά τθσ ςθμαντικότθτασ τθσ αυτοπροςταςίασ του αςκενι. Ρολφ ςυχνά οι κεραπευτζσ κάνουν εξαιρετικι δουλειά ςτο να κεραπεφςουν τον αςκενι, αλλά οι αςκενείσ πθγαίνουν ςπίτι και μεταφορικά ςκαλίηουν τθν πλθγι ακυρϊνοντασ τθν πρόοδο που ζχει γίνει. Για να αποφευχκεί αυτι θ κατάςταςθ δίνεισ ςτον αςκενι ςυμβουλζσ
αυτοπροςταςίασ για όταν είναι ςτθν εργαςία και ςτο ςπίτι του, που είναι οι κυρίωσ χϊροι που μασ ενδιαφζρουν. Αυτό είναι ιδιαίτερα ςθμαντικό ςε μυοςκελετικζσ καταςτάςεισ τθσ αυχενικισ μοίρασ. 12 υνηθιςμζνη αυτοπροςταςία Θ πιο ςυνθκιςμζνθ κατάςταςθ ςτθν αυχενικι μοίρα είναι οι υπζρτονοι (ςκλθροί) εκτείνοντεσ μυσ του αυχζνα και τθσ ανϊτερθσ ωμοβραχιόνιασ περιοχισ, ςυμπεριλαμβανομζνου του άνω τραπεηοειδι, του ανελκτιρα τθσ ωμοπλάτθσ, τον υπερακάνκιο, τον ςπλθνιοειδι κεφαλικό και αυχενικό μυ, και τουσ υποϊνιακοφσ μυσ. Δυςτυχϊσ, υπάρχουν αρκετζσ ςτάςεισ οι οποίεσ επιδεινϊνουν τθν κατάςταςθ και εμποδίηουν τθν βελτίωςθ του αςκενι. Ακολουκοφν οι επτά πιο ςυχνζσ προβλθματικζσ κζςεισ, μαηί με ςυμβουλζσ αυτοπροςταςίασ τισ οποίεσ μπορείσ να δϊςεισ ςτουσ αςκενείσ που είναι ςε αυτιν τθν κατάςταςθ. Νο 1. Κάμψη κεφαλήσ και αυχζνα Ρολλζσ κακθμερινζσ δραςτθριότθτεσ, είτε ςτο ςπίτι είτε ςτθν δουλεία, περιλαμβάνουν εξάντλθςθ του ςϊματοσ. Ραραδείγματα όπωσ διάβαςμα βιβλίου ςτα χζρια, δουλεφοντασ με το κινθτό, γράψιμο ι πλθκτρολόγθςθ, και νανουρίηοντασ ζνα μωρό. Το πρόβλθμα είναι πωσ φζρνοντασ το κεφάλι και τον αυχζνα ςε κάμψθ να κοιτάξουμε κάτω ςε αυτό που κάνουμε, το κζντρο βάρουσ του κεφαλιοφ δεν είναι πια ιςορροπθμζνο πάνω ςτον κορμό. Αντικζτωσ, το βάροσ πλζον κρζμεται ςτον αζρα, αςτακζσ, και το πιγοφνι κα πζςει ςτο ςτικοσ φζρνοντασ τον αυχζνα ςε περιςςότερθ κάμψθ. Για να το αποτρζψουμε αυτό, οι οπίςκιοι εκτείνοντεσ αυχενικοί μυσ ςυςπϊνται ιςομετρικά. Πταν ςυνοψίςουμε πόςεσ ϊρεσ ιμαςταν ςε αυτι τθ κζςθ, δεν κα είναι ζκπλθξθ θ
υπζρχρθςθ και κατάχρθςθ που ζγινε ςε αυτοφσ τουσ μυσ. Το κλειδί, όποτε είναι δυνατόν, είναι να φζρουμε αυτό ςτο οποίο πάνω δουλεφουμε ψθλά ςτο επίπεδο των ματιϊν μασ αντί να κάμπτουμε το κεφάλι/αυχζνα μασ. Σθμείωςθ: Θ ίδια ιδζα είναι ακριβϊσ όταν διαβάηουμε ζνα βιβλίο. Αντί να το κρατάμε ςτθν αγκαλιά μασ, κα πρζπει να τοποκετιςουμε ζνα αναγνωςτικό υλικό ςτο επίπεδο των ματιϊν, ι να χρθςιμοποιιςουμε ζνα αναλόγιο αν το βιβλίο είναι βαρφ. 13
ΝΕΑ 14 Ενθμερϊνουμε τα μζλθ του Σωματείου μασ ότι ςφμφωνα με ιδθ αναρτθκείςα ανακοίνωςθ ςτθν ιςτοςελίδα μασ, οι νζεσ ημερομηνίεσ και ϊρεσ διεξαγωγήσ των δωρεάν εμιναρίων του Ελ.Ι.Μ., μετά τθν αλλαγι του προγράμματοσ, ζχουν ωσ εξισ: Ι. ΣΡΛΑΓΧΝΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΟΥΘΔΙΚΘΣ ΜΑΛΑΞΘΣ 8 Ιουνίου 2013, 10:00-17:00 Ειςθγθτζσ: Μ.Β.Λυρίτςησ, Ρρόεδροσ Ελ.Ι.Μ. & Κ.Μακαντάςη, Ιδρυτικό Μζλοσ Ελ.Ι.Μ. 1. Λάςκαρθσ Ανδρζασ 2. Ραπουτςι Θεοδϊρα 3. Γεωργιάδου Θζνια 4. Ηαχοποφλου Κικι 5. Ραρίςθσ Θάνοσ 6. Κατςικάρθσ Χριςτοσ 7. Αςθμακόπουλοσ Γιϊργοσ 8. Μιχαθλίδθσ Λουκάσ 9. Σαντοριναίοσ Ορφζασ 10. Διμου Μακρίνα ΙΙ. ΑΩΜΑΤΟΘΕΑΡΕΙΑ, Θ ΕΦΑΜΟΓΘ ΤΘΣ ΜΑΗΙ ΜΕ ΤΘΝ ΜΑΛΑΞΘ 9 Ιουνίου 2013, 09:00-14:30 Ειςθγιτρια: Κ.Ηαχοποφλου, Ιδρυτικό Μζλοσ Ελ.Ι.Μ. 1. Σεμερτηίδου Αλεξάνδρα 2. Καλπαχτςίδου Χριςτίνα 3. Μακαντάςθ Κλειϊ 4. Διμου Μακρίνα 5. Γκατηϊνθ Βαςιλικι 6. Μελιςςανίδου Χαρά 7. Σπανοφ Βαςιλικι 8. Κοκκίνθσ Απόςτολοσ 9. Σπινοφλα Τίνα
ΙΙ. ΚΙΝΕΗΙΚΘ ΡΙΕΣΟΘΕΑΡΕΙΑ ΜΕΟΣ 1 Ο, ΘΕΑΡΕΙΑ ΆΚΩΝ ΧΕΙΩΝ 9 Ιουνίου 2013, 15:00-20:30 Ειςθγιτρια: Κ.Μακαντάςη, Ιδρυτικό Μζλοσ Ελ.Ι.Μ. 15 1. Κυπραίοσ Γιϊργοσ 2. Μαμελετηισ Ρρόδρομοσ 3. Κοκκίνθσ Απόςτολοσ 4. Κουκουηζλα Ζλςα 5. Διμου Μακρίνα 6. Μελιςςανίδου Χαρά 7. Μιχαθλίδθσ Λουκάσ 8. Ραπουτςι Θεοδϊρα 9. Σπανοφ Βαςιλικι 10. Σπινοφλα Τίνα Ππωσ ζχει ιδθ ανακοινωκεί, θ διαδικαςία διλωςθσ ςυμμετοχισ ολοκλθρϊκθκε οριςτικά. Σασ ευχαριςτοφμε για τθ ςυμμετοχι ςασ. Εκ μζρουσ του Διοικθτικοφ Συμβουλίου, Μάρκοσ-Βαλςάμησ Λυρίτςησ, Ρρόεδροσ Ελ.Ι.Μ.