Οικονομικά για Νομικούς Μέρος 6ο Άλλες μορφές οργάνωσης αγοράς

Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Τμήμα Τραπεζικής και Χρηματοοικονομικής Διοικητικής Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα «Το Χρηματοοικονομικό και Θεσμικό Πλαίσιο των Αγορών Χρήματος και Κεφαλαίου» Οικονομικά για Νομικούς Μέρος 6ο Άλλες μορφές οργάνωσης αγοράς Μιχάλης Ανθρωπέλος, Δρ. anthropel@unipi.gr http://web.xrh.unipi.gr/faculty/anthropelos/ 1

Μονοπώλιο Μία επιχείρηση έχει μονοπώλιο (monopoly) αν είναι ο μοναδικός πωλητής αυτού του αγαθού και ταυτόχρονα δεν υπάρχει άλλο (ικανοποιητικά) υποκατάστατο αγαθό (πχ η ΔΕΗ, η ΕΥΔΑΠ, παλαιότερα ο ΟΤΕ). Γιατί υπάρχουν μονοπώλια; Ο βασικός λόγος είναι η παρουσία ανυπέρβλητων εμποδίων εισόδου νέων επιχειρήσεων στην αγορά: 1. Ο βασικός πόρος (πρώτη ύλη) κατέχεται από μία μόνο επιχείρηση (νερό, ρεύμα, περίπτωση διαμαντιών της DeBeers δες σελ. 516) 2. Το κράτος επιτρέπει δια νόμου σε μία επιχείρηση αποκλειστικά το δικαίωμα παραγωγής ενός αγαθού (δικαιώματα ευρεσιτεχνίας, copyright). 3. Μια μοναδική επιχείρηση μπορεί να προσφέρει το αγαθό ή την υπηρεσία με χαμηλότερο ανά μονάδα κόστος παραγωγής σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις (ακτοπλοΐα σε κάποια νησιά, η παροχή φυσικού αερίου κτλ). 2

Οι αποφάσεις στο μονοπώλιο Πώς τα μονοπώλια λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με την προσφορά και πώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη ζήτηση; Το μονοπώλιο, σε αντίθεση με τις άλλες αγορές είναι διαμορφωτής της τιμής. Επηρεάζει δηλαδή τη τιμή άμεσα με τις ενέργειές του. Η καμπύλη προσφοράς είναι και η αγοραία καμπύλη προσφοράς (το μονοπώλιο έχει πολύ μεγάλη δύναμη αγοράς). Το μονοπώλιο όμως δεν μπορεί να αγνοήσει την καμπύλη ζήτησης και να ορίσει αυθαίρετα μια μεγάλη τιμή. Ακόμα και αν εξ ορισμού δεν υπάρχει υποκατάστατο αγαθό, αν η τιμή είναι πολύ μεγάλη οι αγοραστές απλά θα σταματήσουν να το καταναλώνουν. Στην ουσία η καμπύλη προσφοράς εκφράζει το οριακό κόστος του μονοπωλίου (δες παρακάτω). 3

Τα έσοδα-κέρδη του μονοπωλίου Ας δούμε ένα παράδειγμα όπου το αγαθό είναι σε αγορά μονοπωλίου. Ποσότητα Τιμή Συνολικά έσοδα Μέσο Έσοδο Οριακό έσοδα Q P TR=PxQ AR=TR/Q MR=ΔTR/ ΔQ Συνολικό κόστος Κέρδος Οριακό κόστος ΤC TR-TC MC=ΔTC/ ΔQ 0 11 0 - - 4-4 - 1 10 10 10 10 5 5 1 2 9 18 9 8 7 11 2 3 8 24 8 6 10 14 3 4 7 28 7 4 14 28 4 5 6 30 6 2 19 11 5 6 5 30 5 0 25 5 6 7 4 28 4-2 32-4 7 8 3 24 3-4 40-16 8 4

Τα έσοδα-κέρδη του μονοπωλίου Το οριακό έσοδο του μονοπωλίου είναι μόνιμα υψηλότερο από τη τιμή του αγαθού. Όταν το μονοπώλιο αυξάνει τη ποσότητα που πουλάει, τότε υπάρχουν δύο αντίθετες επιδράσεις στα έσοδα (μία από την αύξηση της ποσότητας και μία από την μείωση της τιμής). Όπως και σε κάθε άλλη μορφή αγοράς, τα συνολικά κέρδη του μονοπωλίου μεγιστοποιούνται όταν: Οριακό κόστος = Οριακά έσοδα 5

Είναι «καλή» μορφή αγοράς το μονοπώλιο; Η τιμή στο μονοπώλιο δεν μπορεί να μειωθεί από την προσθήκη άλλων ανταγωνιστικών πωλητών. Παραμένει υψηλότερη σε σχέση με την τιμή που θα είχε σε έναν ανταγωνισμό. Κακό για τους αγοραστές Υψηλή τιμή: Καλό για το μονοπώλιο Είναι το κόστος (ζημιά) που υποφέρουν οι αγοραστές αρκετό για να κάνει το μονοπώλιο ανεπιθύμητο για την κοινωνία ως σύνολο; Συνολικό πλεόνασμα = Πλεόνασμα καταναλωτή + Πλεόνασμα μονοπωλίου Αν το μονοπώλιο διοικούνταν από έναν «πεφωτισμένο ηγέτη» με σκοπό το μέγιστο κοινωνικό καλό, θα έδινε την τιμή που θα επικρατούσε στον ανταγωνισμό. Το ότι το μονοπώλιο δίνει μεγαλύτερη τιμή προφανώς μειώνει την αποτελεσματικότητα της αγοράς, που όπως είδαμε επιτυγχάνεται στην ισότητα προσφοράς και ζήτησης σε συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού. 6

Είναι «καλή» μορφή αγοράς το μονοπώλιο; Το αποτέλεσμα είναι ότι η ποσότητα του αγαθού που διατίθεται από το μονοπώλιο είναι μικρότερη από την κοινωνικά αρεστή ποσότητα όταν η ποσότητα καθορίζεται με γνώμονα τα κέρδη του μονοπωλίου. Έτσι έχουμε ότι: o Το συνολικό πλεόνασμα να είναι μικρότερο από το μέγιστο δυνατό. o Το συνολικό πλεόνασμα δεν κατανέμεται με το πιο δίκαιο τρόπο. Το μονοπώλιο απολαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του. 7

Παρέμβαση του κράτους Το κράτος παρεμβαίνει συχνά με σκοπό την μείωση του προβλήματος που δημιουργούν τα μονοπώλια στην αποτελεσματικότητα της αγοράς. Κάποιοι από τους τρόπους αντιμετώπισης είναι οι εξής: 1. Ενίσχυση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας o Παρεμπόδιση μη κοινωνικά ωφέλιμων συγχωνεύσεων. o Υποχρεωτική διάσπαση μεγάλων επιχειρήσεων σε μικρότερες. o Απαγόρευση της συντονισμένης συμπεριφοράς που μειώνει τις ανταγωνιστικές δυνάμεις της αγοράς (πχ καρτέλ). 2. Ρυθμίσεις στον μονοπωλητή Ο ορισμός της τιμής του μονοπωλίου γίνεται από αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες. Ποια όμως είναι η σωστότερη τιμή; 3. Κρατική ιδιοκτησία Το κράτος αναλαμβάνει ένα (φυσικό συνήθως) μονοπώλιο. Το πρόβλημα που βλέπουν οι οικονομολόγοι στα κρατικά μονοπώλια είναι η έλλειψη κινήτρου και η πιθανή κακοδιαχείριση. 4. Αφήστε τα πράγματα ως έχουν 8

Κάποια συμπεράσματα για το μονοπώλιο Ένα μονοπώλιο έχει την δυνατότητα να θέσει την τιμή σε μεγαλύτερα επίπεδα από το οριακό κόστος προκαλώντας αναποτελεσματικότητα στην αγορά (συρρίκνωση της οικονομικής δύναμής της αγοράς). Υπάρχουν πολλά μονοπώλια; (α) Με την στενή έννοια του ορισμού τους τα μονοπώλια είναι σπάνια. (β) Αλλά με μία πιο ευρεία έννοια σχεδόν κάθε αγαθό που παράγει μία επιχείρηση είναι διαφορετικό και εμπεριέχει ένα είδος μονοπωλιακής δύναμης. Στην ουσία η μονοπωλιακή δύναμη εξαρτάται από την μοναδικότητα του αγαθού που παράγει κάθε επιχείρηση. Έχει επικρατήσει στην οικονομική πολιτική η άποψη ότι οι μονοπωλιακές αγορές βλάπτουν την οικονομία και αν το μονοπώλιο είναι αναγκαίο θα πρέπει το κράτος να ασκεί σε αυτό άμεση ρυθμιστική πολιτική. 9

Ερωτήσεις για μελέτη-σκέψη για το μονοπώλιο Διαβάστε και σχολιάστε το άρθρο του J. Dao (σελ. 545 του συγγράμματος). Πώς πιστεύετε ότι επηρεάζει το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας την οικονομική ανάπτυξη; Ποια προβλήματα μπορεί να δημιουργηθούν; Αν μία φαρμακευτική εταιρεία ανακαλύψει ένα νέο φάρμακο θα αποκτήσει μέσω της ευρεσιτεχνίας την αποκλειστική διανομή του (μονοπώλιο). Αν όμως το φάρμακο είναι σημαντικό για την δημόσια υγεία το κράτος θα πρέπει να βοηθήσει στην διανομή του σε όσους το χρειάζονται. Πώς μπορεί το κράτος να το κάνει αυτό κρατώντας όμως και το κίνητρο έρευνας στις φαρμακευτικές εταιρείες ζωντανό; Σύμφωνα με τα διδάγματα του παρόντος, ποια νομίζετε ότι θα πρέπει να είναι η κρατική παρέμβαση στις μονοπωλιακές αγορές της Ελλάδας (ΔΕΗ, ΟΣΕ, ΕΘΕΛ, ΕΥΔΑΠ κτλ); Μελετήστε τις ερωτήσεις 8, 12 και 16 στα Προβλήματα και Εφαρμογές του Κεφαλαίου 15. 10

Ατελής ανταγωνισμός Οι περιπτώσεις της τέλεια ανταγωνιστικής αγοράς και του μονοπωλίου, αποτελούν δύο ακραίες καταστάσεις, όπου στην μεν πρώτη κανείς πωλητής δεν μπορεί να επηρεάσει την τιμή του αγαθού, ενώ στην δεύτερη ο μοναδικός πωλητής είναι και ο ρυθμιστής της τιμής. Ατελής ανταγωνισμός: Δεν υπάρχουν πολλοί πωλητές και οι ενέργειες του κάθε ένα επηρεάζουν τις τιμές της αγοράς και κατ επέκταση τα κέρδη των άλλων. Κάθε ένας πωλητής δηλαδή έχει κάποια δύναμη αγοράς. Ολιγοπώλιο Στην αγορά υπάρχουν ελάχιστοι πωλητές με παρόμοια ή ταυτόσημα προϊόντα (όπως κινητή και σταθερή τηλεφωνία, γάλα, τράπεζες, πετρέλαιο, software κα). Μονοπωλιακός ανταγωνισμός Στην αγορά υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις με παρόμοια αλλά διαφορετικά προϊόντα (όπως ηλεκτρονικά παιχνίδια, είδη ψυχαγωγίας, ρούχα, κινητά τηλέφωνα, τηλεοράσεις κα). 11

Ολιγοπώλιο (oligopoly) Ένας γενικός κανόνας στο ολιγοπώλιο είναι ο εξής: Είναι προς το συμφέρον των πωλητών στο ολιγοπώλιο να συνεργάζονται αλλά ο καθένας ενδιαφέρεται πρωτίστως για το δικό του κέρδος. Συχνά η συνεργασία ανάμεσα στους πωλητές του ολιγοπωλίου είναι προς το συμφέρον τους (όχι όμως προς το συμφέρον της οικονομίας). Ας δούμε ένα παράδειγμα για το πώς λειτουργεί μια τέτοια αγορά που αποτελείται (για λόγους ευκολίας) από δύο μόνο πωλητές. 12

Δυοπώλιο (παράδειγμα) Ας υποθέσουμε ότι υπάρχουν δύο παραγωγοί στην αγορά που παράγουν το ίδιο αγαθό και η ζητούμενη ποσότητα είναι η εξής: Ποσότητα Τιμή Συνολικά Έσοδα 0 120 0 10 110 1100 20 100 2100 30 90 2700 40 80 3200 50 70 3500 60 60 3600 70 50 3500 80 40 3200 90 30 2700 100 20 2000 110 10 1100 120 0 0 13

Αν είχαμε ανταγωνισμό ή μονοπώλιο; Ας υποθέσουμε για ευκολία ότι το κόστος παραγωγής είναι μηδενικό και για τους δύο παραγωγούς. Αν η αγορά ήταν τέλεια ανταγωνιστική τότε η τιμή που θα επικρατήσει θα είναι ίση με το οριακό κόστος που στην προκειμένη περίπτωση είναι μηδέν. Πράγματι, αν υπάρχουν πολλοί πωλητές με το ίδιο ακριβώς αγαθό θα εξαντλούσαν τα κέρδη που θα μπορούσε να δώσει αυτή η αγορά. Επομένως η κοινωνικά αποτελεσματική ποσότητα είναι αυτή που έχουμε στην τιμή μηδέν (120 μονάδες δηλαδή). Στην περίπτωση όπου υπήρχε μονοπώλιο στην συγκεκριμένη αγορά τότε η τιμή θα ήταν αυτή που θα εξασφάλιζε το μέγιστο κέρδος του μονοπωλητή, δηλαδή 60ν.μ. Προφανώς αυτό θα σήμαινε αναποτελεσματική αγορά. 14

Δυοπώλιο και αθέμιτη σύμπραξη Στην περίπτωση όπου έχουμε δύο πωλητές στην αγορά, θα μπορούσαν να συνεργαστούν για να θέσουν μία τιμή στην αγορά που θα μεγιστοποιούσε τα συνολικά κέρδη και για τους δύο. Δηλαδή θα συμφωνούσαν να πουλούν και οι δύο στην τιμή 60. Η ποσότητα που αντιστοιχεί σε αυτή την τιμή είναι 60 και θα παράγεται και από τους δύο. Μία τέτοια συμφωνία ονομάζεται αθέμιτη σύμπραξη (collusion) και η ομάδα των πωλητών που την συμπράττουν ονομάζεται καρτέλ. Σε μία τέτοια περίπτωση η αγορά γίνεται στην ουσία μονοπώλιο και δημιουργείται ακριβώς η ίδια αναποτελεσματικότητα (με την μόνη διαφορά ότι το πλεόνασμα του πωλητή το μοιράζονται τα μέλη του καρτέλ). Οι λεγόμενοι αντιμονοπωλιακοί νόμοι απαγορεύουν ρητά τις συμφωνίες μεταξύ των πωλητών σε ολιγοπώλια για λόγους κοινωνικού συμφέροντος. 15

Ισορροπία στο ολιγοπώλιο Πως όμως θα διαμορφωθεί η τιμή και η ποσότητα στην αγορά στη (νόμιμη) περίπτωση όπου οι δύο πωλητές δεν κάνουν μία αθέμιτη σύμπραξη; Θα περίμενε κανείς ότι ο κάθε ένας να παρέχει τέτοια ποσότητα έτσι ώστε η συνολική προσφερόμενη ποσότητα να είναι αυτή που μεγιστοποιεί τα ενοποιημένα κέρδη τους. Κάτι τέτοιο όμως χωρίς συμφωνία μεταξύ τους είναι πολύ δύσκολο να συμβεί. Αν ο παραγωγός Α παρέχει για παράδειγμα 30 μονάδες από το αγαθό, ο παραγωγός Β θα μπορούσε να παρείχε επίσης 30 και έτσι το ενοποιημένο κέρδος 3600, και για αυτόν 1800. Αν όμως παρήγαγε 40 μονάδες; Η αγοραία προσφορά θα ήταν 70 και έτσι η τιμή θα έπεφτε στις 50 ν.μ. Το κέρδος όμως για τον Β θα ήταν μεγαλύτερο (50x40=2000 ν.μ.). Βεβαίως την ίδια σκέψη θα μπορούσε να κάνει και ο Α. Το σίγουρο είναι ότι η προσφερόμενη ποσότητα με αυτή την λογική θα ανέβει περισσότερο από το επίπεδο του μονοπωλίου. Αλλά θα μπορούσε να φτάσει τα επίπεδα της τέλεια ανταγωνιστικής αγοράς; 16

Ισορροπία στο ολιγοπώλιο (συνέχεια) Η απάντηση είναι όχι. Ας δούμε γιατί: Συνεχίζοντας το προηγούμενο συλλογισμό, ο παραγωγός Α θα αύξανε και αυτός τη ποσότητα που παράγει στις 40 μονάδες. Σε αυτή την περίπτωση, η αγοραία προσφερόμενη ποσότητα θα ήταν 80 μονάδες και ο κάθε ένας θα παρήγαγε 40 από αυτές. Η τιμή θα είναι στις 40 ν.μ. και το κέρδος του κάθε ένα είναι 1600 ν.μ. Συμφέρει τον Α να προσφέρει περισσότερη ποσότητα; Έστω ότι παρήγαγε 50 μονάδες. Τότε η αγοραία προσφορά θα ήταν 90 μονάδες και η τιμή 30ν.μ. Στην περίπτωση αυτή το κέρδος του Α θα ήταν 50x30 = 1500 ν.μ., δηλαδή μικρότερο. Με άλλα λόγια όταν ο κάθε ένας από τους παραγωγούς παράγει 40 μονάδες από το αγαθό, δεν συμφέρει κανένα από τους δύο να αλλάξει την ποσότητα που παράγει. Μια τέτοια κατάσταση ονομάζεται ισορροπία κατά Nash. Η ισορροπία κατά Nash είναι η κατάσταση όπου το κάθε μέλος δεν έχει συμφέρον να αλλάξει την απόφασή του δεδομένης της απόφασης του άλλου μέλους. 17

Ισορροπία στο ολιγοπώλιο (συνέχεια) Επομένως οι παραγωγοί θα «ισορροπήσουν» στην τιμή 40 και στην αγοραία προσφορά 80. Βλέπουμε λοιπόν ότι: Τιμή ανταγωνιστικής αγοράς < Τιμή ολιγοπωλίου < Τιμή μονοπωλίου και Ποσότητα ανταγωνιστικής αγοράς > Ποσότητα ολιγοπωλίου < Ποσότητα μονοπωλίου Το μερίδιο της αγοράς που καταλαμβάνει κάθε ένας παραγωγός στο ολιγοπώλιο δεν είναι σχεδόν ποτέ το ίδιο. Ένας πωλητής μπορεί να αυξήσει το μερίδιο αγοράς του είτε με διαφήμιση, είτε με προσφορές είτε με όσο δυνατόν ποιοτικότερες βελτιώσεις του αγαθού που παρέχει. 18

Ολιγοπώλιο και αριθμός πωλητών Από την στιγμή που ένα ολιγοπώλιο έχει αυξημένα σε σχέση με τον ανταγωνισμό κέρδη, ενδεχομένως και άλλες επιχειρήσεις να θελήσουν να γίνουν πωλητές. Αν ο αριθμός των παραγωγών σε ένα ολιγοπώλιο αυξηθεί τότε: Η καμπύλη ζήτησης θα παραμένει σταθερή αν τα αγαθά εξακολουθήσουν να είναι παρόμοια. Γίνεται δυσκολότερος ο σχηματισμός καρτέλ που θα συνεπαγόταν μονοπωλιακή τιμή και ποσότητα. Η ποσότητα θα αυξηθεί και η τιμή θα πέσει προσεγγίζοντας περισσότερο την τιμή του ανταγωνισμού κάτι που μειώνει την κοινωνική αναποτελεσματικότητα της αγοράς. Αυτό αποτελεί άλλωστε και ένα σημαντικό επιχείρημα υπέρ της ανάπτυξης του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. 19

Ερωτήσεις για μελέτη-σκέψη για το ολιγοπώλιο Οι χώρες του OPEC έχουν σχηματίσει κατά το παρελθόν καρτέλ μειώνοντας την προσφερόμενη ποσότητα σε επίπεδα μονοπωλιακά. Γιατί όμως αυτή τη συνεργασία έπαψε μετά από λίγα χρόνια να αποδίδει για όλους και τερματίστηκε; Γιατί οι καπνοβιομηχανίες δεν αντιστάθηκαν ιδιαίτερα στην απαγόρευση διαφημίσεων στην TV; Γιατί νομίζετε ότι μετά την απαγόρευση τα κέρδη των μεγάλων καπνοβιομηχανιών αυξήθηκαν; Λύστε την άσκηση 2 στα Προβλήματα και Εφαρμογές του Κεφαλαίου 16, σελ. 601. 20

Μονοπωλιακός ανταγωνισμός (monopolistic competition) Ο μονοπωλιακός ανταγωνισμός έχει 3 κύρια χαρακτηριστικά. 1. Υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις στην αγορά (δεν είναι ούτε ρυθμιστές της τιμής ούτε αποδέκτες της). 2. Το προϊόντα που προσφέρει κάθε μία επιχείρηση είναι διαφοροποιημένα (τουλάχιστον έτσι τα αντιλαμβάνονται οι δυνητικοί αγοραστές). 3. Υπάρχει ελεύθερη είσοδος και έξοδος από την αγορά. Τα παραδείγματα είναι πολλά: είδη διασκέδασης, φαγητό, ρούχα, έπιπλα, ηλεκτρονικά παιχνίδια, επιχειρήσεις διαχείρισης χαρτοφυλακίου κα. 21

Μια επιχείρηση σε μονοπωλιακό ανταγωνισμό Βραχυχρόνια: Η επιχείρηση που παράγει έναν νέο αγαθό ακολουθεί την πολιτική του μονοπωλητή και ορίζει την ποσότητα στην οποία το οριακό έσοδο είναι ίσο με το οριακό κόστος και με βάση την καμπύλη ζήτησης για το «μοναδικό» αγαθό που παράγει δίνει και την αντίστοιχη τιμή. Αυτό θα οδηγήσει σε δύο πιθανά αποτελέσματα: Κέρδος εάν Τιμή > Μέσο Κόστος ή Ζημία εάν Τιμή < Μέσο Κόστος Το κέρδος ή η ζημιά είναι αποτέλεσμα της καμπύλης ζήτησης (αν το αγαθό δεν έχει στενά υποκατάστατα ή είναι πολύ καλύτερης ποιότητας) η καμπύλη θα πάει στα δεξιά) και του κόστους (όσο πιο μικρό το κόστος παραγωγής τόσο και πιο μεγάλα τα κέρδη). 22

Μια επιχείρηση σε μονοπωλιακό ανταγωνισμό Μακροχρόνια: Αν η αγορά είναι κερδοφόρα τότε και άλλες επιχειρήσεις θα θελήσουν να μπουν ενεργά στην αγορά και να παράγουν στενά υποκατάστατα ή ακόμα και παρόμοια προϊόντα. Αυτό θα μετατοπίσει την καμπύλη ζήτησης για την αρχική επιχείρηση στα αριστερά (μείωση). Αν το κόστος παραμένει σταθερό τότε τα κέρδη θα μειωθούν. Κάτι τέτοιο θεωρητικά θα οδηγήσει στην είσοδο και άλλων επιχειρήσεων μέχρι τα κέρδη στην συγκεκριμένη αγορά να μηδενιστούν. Αν η αγορά είναι ζημιογόνα τότε κάποιες επιχειρήσεις θα βγουν από την αγορά αυτή με αποτέλεσμα η καμπύλη ζήτησης να μετατοπιστεί στα δεξιά λόγω έλλειψης υποκατάστατων. Αν το κόστος παραμένει σταθερό οι ζημιές θα μειωθούν Θεωρητικά αυτό θα γίνεται μέχρι οι ζημιές να μηδενιστούν. 23

Τι συμβαίνει όμως στην πράξη; Ασφαλώς οι επιχειρήσεις δεν βγαίνουν και δεν μπαίνουν έτσι εύκολα σε μία αγορά, ανεξάρτητα από τα κέρδη ή τις ζημιές. Στις περισσότερες περιπτώσεις όταν η αγορά είναι κερδοφόρα μία νέα επιχείρηση θα εισέλθει σε αυτή μόνο αν έχει μεγάλο κεφάλαιο και την απαραίτητη τεχνογνωσία για να ανταγωνιστεί το ήδη υπάρχον κερδοφόρο υποκατάστατο αγαθό. Ακόμα και αν υπάρχουν ζημιές σε μία αγορά δεν σημαίνει ότι μία επιχείρηση θα αποσυρθεί από αυτή. Μπορεί να προσδοκά βελτίωση στο μέλλον. Οι επιχειρήσεις θέλουν να αυξήσουν τη ζήτηση για το δικό τους αγαθό (μετατοπίζοντας την καμπύλη ζήτησης στα δεξιά). Αυτό θα αυξήσει τη τιμή αλλά και την ποσότητα αυξάνοντας τα κέρδη της επιχείρησης. Έτσι (όπως και στην περίπτωση του ολιγοπωλίου), οι επιχειρήσεις προσπαθούν να τονίσουν την καλύτερη ποιότητα που έχει το αγαθό τους μέσα από την διαφήμιση, την όσο δυνατόν βελτίωση της ποιότητάς του, την καλύτερη προβολή του κλπ. Άλλος τρόπος βελτίωσης της θέσης της επιχείρησης είναι η μείωση του κόστους (παγίου και λειτουργικού). 24

Ερωτήσεις για μελέτη-σκέψη για τον μονοπωλιακό ανταγωνισμό Συμπληρώστε τον πίνακα της άσκησης 6 στα Προβλήματα και της Εφαρμογές στο Κεφάλαιο 17, σελ. 628. Δώστε παραδείγματα μονοπωλιακών ανταγωνισμών όπου οι επιχειρήσεις έχουν συστηματικά υψηλά κέρδη αλλά δεν μπαίνουν στην αγορά άλλες επιχειρήσεις. Μπορείτε να σκεφτείτε τους λόγους; 25