Σελίδα 1 από 35. ΘΕΡΜΟΠΥΛΩΝ 17 Περιστέρι τηλ ,

Σελίδα 1 από 35

ΔΕΟ42 ΤΟΜΟΙ A&B ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΒΙΚΥ ΒΑΡΔΑ Σελίδα 2 από 35

1. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΔΟΠ ΤΟΜΟΣ Α Τα βασικά εργαλεία της ΔΟΠ είναι επτά: 1. Διάγραμμα Pareto. 2. Διάγραμμα αίτιου αποτελέσματος. 3. Διάγραμμα Ροής 4. Χάρτες ελέγχου 5. Καταιγισμός ιδεών 6. Κατηγοριοποίηση δεδομένων 7. Γραμμική συσχέτιση αίτιου αποτελέσματος / συγκριτική προτυποποίηση Benchmarking. 2. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ PARETO ΤΟΜΟΣ Α A. Τι είναι διάγραμμα ΠΑΡΕΤΟ. B. Ποια είναι τα βήματα που ακολουθούμε για να φτιάξουμε ένα διάγραμμα ΠΑΡΕΤΟ. C. Ποια είναι η χρησιμότητά του? ΑΠΑΝΤΗΣΗ A. Το διάγραμμα Pareto (ή ανάλυση Pareto) οφείλει το όνομά του στον Ιταλό οικονομολόγο Vilfredo Pareto ο οποίος είναι κυρίως γνωστός για την παρατήρησή του ότι η κατανομή του80%-90% του πλούτου της χώρας του ήταν συγκεντρωμένη στο20%-10% του πληθυσμού (κανόνας80/20, αρχή Pareto). Έτσι η ανάλυση Pareto έχει ως σκοπό να διαχωρίσει τις σημαντικές πλευρές ενός προβλήματος από τις λιγότερες σημαντικές. B. Τα βασικά βήματα που ακολουθούνται για την ανάλυση Pareto είναι τα ακόλουθα: Καταγραφή όλων των στοιχείων Μέτρηση των στοιχείων Διάταξη των στοιχείων Δημιουργία αθροιστικών κατανομών Σχεδίαση διαγράμματος Pareto Ερμηνεία του διαγράμματος Pareto C. Μια ενδιαφέρουσα εφαρμογή της ανάλυσης Pareto είναι η ανάλυση των κυριότερων κατηγοριών σε βάθος με σκοπό την εύρεση της βαθύτερης αιτίας του προβλήματος. Σελίδα 3 από 35

3. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΙΤΙΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΨΑΡΟΚΟΚΑΛΟ- ISHIKAWA ΤΟΜΟΣ Α Να απεικονίσετε το σύνολο των αιτίων που προκαλούν ένα συγκεκριμένο δυσμενές αποτέλεσμα της επιλογής σας, με τη βοήθεια διαγράμματος Ishikawa (ψαροκόκαλο). Να δώσετε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάλυση κάθε κύριου ή πρωτεύοντος αιτίου σε δευτερεύοντα και κάθε δευτερεύοντος σε τριτεύοντα, με συνοπτική περιγραφή όπου είναι απαραίτητο (όπου η σχέση αιτίου αποτελέσματος δεν είναι προφανής). Το συγκεκριμένο δυσμενές αποτέλεσμα που τίθεται επικεφαλής στο δεξιό άκρο του διαγράμματος (head effect) μπορεί να προέρχεται από οποιαδήποτε γνωστική περιοχή (βιομηχανική / μεταφορική / εμπορική επιχείρηση, Οργανισμός παροχής υπηρεσιών, περιβαλλοντικό ή ενεργειακό πρόβλημα). Ενδεικτικά, συνιστάται η αναφορά τουλάχιστον 4 κυρίων / πρωτευόντων αιτίων και 15 δευτερευόντων / τριτευόντων. ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ανάλογα με τη φύση του προβλήματος μπορούν να προστεθούν ή να αφαιρεθούν και άλλα αίτια. Τα αίτια μπορούν να αναπτυχθούν σε περισσότερα επίπεδα (υπο- αίτια). Τα βασικά βήματα για tην κατασκευή και χρήση του διαγράμματος αιτίου αποτελέσματος είναι τα ακόλουθα: Βήματα για το διάγραμμα Αίτιου Αποτελέσματος 1. Διαπίστωση προβλήματος - επιλογή χαρακτηριστικού. 2. Σχεδιασμός ψαροκόκαλου. 3. Καταγραφή παραγόντων. 4. Παράγοντες που έχουν παραληφθεί. 5. Αναγνώριση των σημαντικότερων 6. Χαρακτηρισμός διαγράμματος. Το ακόλουθο διάγραμμα αιτίας- αποτελέσματος αναφέρεται σε μια διεργασία παραγωγής σοκολάτας όπου το πρόβλημα είναι οι χτυπημένες(θραυσμένες) σοκολάτες που φτάνουν στον καταναλωτή. Σελίδα 4 από 35

4. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ ΤΟΜΟΣ Α Τι είναι το διάγραμμα ροής; Ποια η χρησιμότητά του; Δώστε ένα παράδειγμα διαγράμματος ροής. ΑΠΑΝΤΗΣΗ Το διάγραμμα ροής, το οποίο χρησιμοποιείται για την απεικόνιση μιας συγκεκριμένης παραγωγικής διαδικασίας Η κατάρτιση διαγραμμάτων ροής είναι πολύ χρονοβόρα αλλά αποτελούν πολύ χρήσιμα εργαλεία για την παραστατική απεικόνιση κάθε είδους παραγωγικής λειτουργίας και φυσικά βοηθούν στο εντοπισμό των προβληματικών σημείων.. Ένα διάγραμμα ροής μπορεί να περιλαμβάνει μόνο τις πολύ σημαντικές ενέργειες που γίνονται για τη διεκπεραίωση της δραστηριότητας ή μπορεί να περιλαμβάνει πολλές λεπτομέρειες ανάλογα. Όσο πιο πολλές λεπτομέρειες περιλαμβάνει ένα διάγραμμα, τόσο πιο εύκολος γίνεται ο εντοπισμός τυχόν προβληματικών περιοχών και αχρείαστων ενεργειών. Για τη δημιουργία ενός διαγράμματος ροής είναι απαραίτητες οι πιο κάτω ενέργειες: Καθορισμός των ορίων της δραστηριότητας Καθορισμός των εργασιών, σημαντικών αποφάσεων και πληροφοριών που χρειάζονται για τη διεκπεραίωση της δραστηριότητας Καταγραφή των πιο πάνω εργασιών σύμφωνα με τη σειρά που γίνονται στο χρόνο. Το διάγραμμα ροής αποτελείται από συγκεκριμένα σχήματα, το καθένα από τα οποία έχει διαφορετική σημασία. Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζεται ένα απλό διάγραμμα ροής Σελίδα 5 από 35

ενώ μέσα στο κάθε σχήμα φαίνεται η σημασία του καθενός από αυτά. Σελίδα 6 από 35

Σελίδα 7 από 35

5. Τι αφορά η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ (ΔΟΠ); Η Διοίκησης Ολικής Ποιότητας είναι μια σειρά από απλές ιδέες. Κάθε τμήμα της επιχείρησης έχει πελάτες είτε εσωτερικούς είτε εξωτερικούς. Πυρήνα της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας αποτελεί η ικανοποίηση τους. Η Διοίκησης Ολικής Ποιότητας είναι μια φιλοσοφία ή ένας τρόπος διοίκησης με στόχο την βελτίωση της αποτελεσματικότητας, της ευελιξίας και της ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης ως συνόλου. Η εφαρμογή της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας περιλαμβάνει την επαναδιοργάνωση ολόκληρης της επιχείρησης, φροντίδα για κάθε τμήμα, κάθε πρόσωπο, κάθε δραστηριότητα, στόχος ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών (εσωτερικών εξωτερικών). Κάθε επιχείρηση που έχει εφαρμόσει το ΔΟΠ έχει αναπτύξει και το δικό της σχέδιο εφαρμογής. Σε κάθε περίπτωση η μεταπήδηση από τον παραδοσιακό τρόπο διοίκησης στην διοίκηση με βάση τις αρχές της ολικής ποιότητας διήρκεσε τουλάχιστον τρία χρόνια, και ήταν μια διαδικασία κόπωσης και χρονοβόρα. Δεν υπάρχουν απόλυτα η καθολικά αποδεκτά μοντέλα εισαγωγής, κάποια βήματα που είναι κρίσιμα. 6. Ποια είναι τα ΔΩΔΕΚΑ ΒΗΜΑΤΑ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗΣ της ΔΟΠ; 1. Συμβούλιο ποιότητας (οράματα, αποστολή, στρατηγική, στόχοι). 2. Εκπαίδευση επιμόρφωση διοίκησης. 3. Αναγνωριστική επιθεώρηση. 4. Διαρκής επικοινωνία με εργαζόμενους εκπαίδευση -5% μισθοδοσίας. 5. Στρατηγικό σχέδιο ποιότητας αναδιοργάνωση. 6. Σύστημα αντιπροσωπευτικών δεικτών μέτρηση (τί, γιατί, που, πότε, πώς, ποιός) 7. Ομάδες βελτίωσης. 8. Αναθεώρηση συστημάτων αναγνώρισης, ανταπόδοσης, αξιολόγησης. 9. Διαρκής επικοινωνία για αποδοχή και υιοθέτηση αναθεωρημένης δομής. 10. Πρωτοβουλίες επικοινωνίας με εξωτερικό. 11. Αξιολόγηση αποτελεσμάτων και σύγκριση με στόχους. 12. Ανασκόπηση και αναθεώρηση συστήματος. Σελίδα 8 από 35

7. Τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της ΔΟΠ είναι: Συνεργασία μεταξύ των τμημάτων της επιχείρησης / του οργανισμού Ικανοποίηση πελατών. Ικανοποίηση εργαζομένων. Μερίδιο αγοράς. Κύκλος εργασιών. Εσωτερικό, εξωτερικό, άμεσο και έμμεσο κόστος ποιότητας. Οι Αρχές της Διοίκησης Ολικής Ποιότητας και η ευρύτερη φιλοσοφία της μπορούν να υποκινήσουν τους εργαζομένους για δέσμευση στην προσπάθεια της επιχείρησης προσφέροντας τα ακόλουθα: Ομαδικό πνεύμα. Επικοινωνία Εκπαίδευση και προσωπική ανάπτυξη. Ανατροφοδότηση επιδόσεων. Αναγνώριση επιτευγμάτων. Παραδειγματική συμπεριφορά ηγεσίας. Η Διοίκησης Ολικής Ποιότητας μπορεί να οριστεί ως η στρατηγική βελτίωσης της επιχειρηματικής απόδοσης μέσω της συνολικής δέσμευσης όλων των εργαζομένων ως προς την πλήρη ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών, στο χαμηλότερο δυνατό κόστος και μέσω της συνεχούς βελτίωσης των προϊόντων και υπηρεσιών, των επιχειρηματικών διαδικασιών και του προσωπικού. 8. ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΒΕΙΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΗΠΑ MALCOLM BALDRIDGE ΙΑΠΩΝΙΑ DEMING ΕΥΡΩΠΗ EFQM ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΔΟΜΗ Θεμελιώδεις αρχές διαμορφώνουν μια ολική θεώρηση και αποτελούν θεμέλιο για μια βιώσιμη αριστεία. Κριτήρια: Πλαίσιο που βοηθά να μετατραπούν οι θεμελιώδεις έννοιες σε πράξη και να απαιτηθεί επίγνωση. Μηχανισμός RADAR: Βοηθά να βαθμολογείται με συγκεκριμένα ερωτήματα (ΠΙΝΑΚΑ), μέσα από τους κύκλους διαρκούς μάθησης και βελτίωσης. Σελίδα 9 από 35

9. Ευρωπαϊκό βραβείο ΑΡΧΕΣ Εστίαση στο πελάτη. Συνεργασία με προμηθευτές. Ανάπτυξη, εμπλοκή ανθρώπινου δυναμικού. Διαδικασίες και δεδομένα. Συνεχής βελτίωση και καινοτομία. Ηγεσία και συνέχεια σκοπού. Δημόσια ευθύνη. Προσανατολισμός στα αποτελέσματα. 10. Ιαπωνικό Βραβείο Deming Μεθοδολογία στις διάφορες δραστηριότητες. Ο προτεινόμενος κύκλος δράσης είναι ο κύκλος του Deming. Plan Do Check - Act ACT Υλοποίηση CHECK Ανάλυση PLAN Σχεδιασμός DO Συλλογή στοιχείων Αναμένεται όχι μόνο σε άτομα αλλά και σε επιχειρήσεις που συμβάλλουν στη έρευνα και στην εκπαίδευση ζητημάτων Διοίκησης Ολικής Ποιότητας (ΔΟΠ). Διακρίνεται από τα υπόλοιπα βραβεία διότι το βραβείο δεν απονέμεται σε έναν μοναδικό νικητή, αλλά σε περισσότερους. Ωστόσο, η αυστηρότητα των κριτηρίων καθιστά περιορισμένο τον αριθμό των νικητών. Κριτήρια: Αποστολή ολοκληρωμένης αίτησης από την επιχείρηση, έγκριση ή απόρριψη της από ομάδα αυστηρών κριτηρίων, επιτόπια επίσκεψη, συνάντηση κριτών με διοίκηση. Σελίδα 10 από 35

ΤΟΜΟΣ Β 11. Τι είναι η δειγματοληψία αποδοχής; Η δειγματοληψία αποδοχής (ΔΑ) είναι μια τεχνική του ελέγχου ποιότητας (ΕΠ), με την οποία οι ελεγχόμενες παρτίδες που αποτελούνται από υλικά, εξαρτήματα ή προϊόντα ημικατεργασμένα ή τελικά διαχωρίζονται σε αποδεκτές και απορριπτέες ανάλογα με τα αποτελέσματα της δειγματοληψίας. Επομένως, με τη δειγματοληψία λαμβάνουμε απόφαση αποδοχής ή απόρριψης μιας ελεγχόμενης παρτίδας. Η δειγματοληψία αποδοχής βασίζεται στον έλεγχο ενός μέρους του συνόλου (λήψη δείγματος). Ανάλογα με τον τύπο του ελεγχόμενου χαρακτηριστικού ποιότητας (κρίσιμο χαρακτηριστικό ελέγχου διακρίνεται σε: 1. Δειγματοληψία με ιδιότητες. 2. Δειγματοληψία με μεταβλητές. Λαμβάνει χώρα όταν δεν αρκεί η διαπίστωση ή μη του κρίσιμου χαρακτηριστικού αλλά απαιτείται μεγαλύτερη λεπτομέρεια. Η δειγματοληψία με μεταβλητές κοστίζει περισσότερο σε σχέση με τη δειγματοληψία με ιδιότητες, αλλά απαιτεί μικρότερο μέγεθος δείγματος και παρέχει πολύ περισσότερες πληροφορίες για τις ελεγχόμενες μονάδες. 12. Τι είναι η Λειτουργική Χαρακτηριστική ΚΑΜΠΥΛΗ ; Ένα δειγματοληπτικό σχέδιο ικανοποιεί τις απαιτήσεις σχετικά με τις ακραίες τιμές της καλής και της κακής ποιότητας. Ωστόσο δεν βοηθά στον εντοπισμό της καλής και της κακής ποιότητας στις ενδιάμεσες τιμές. Για το λόγο αυτό το δειγματοληπτικό σχέδιο (ΔΣ) παριστάνεται γραφικά με τη λειτουργική χαρακτηριστική καμπύλη. Η λειτουργική χαρακτηριστική καμπύλη προσδιορίζει την ικανότητα του δειγματοληπτικού σχεδίου (ΔΣ) να διακρίνει τις καλές και από τις κακές ποιοτικά παρτίδες. Σελίδα 11 από 35

13. ΤΟ ΡΙΣΚΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟΥ - ΤΟ ΡΙΣΚΟ ΤΟΥ ΠΕΛΑΤΗ Το ρίσκο του παραγωγού είναι το σφάλμα τύπου I και εκφράζει τον κίνδυνο να απορριφθεί από τον πελάτη μια καλή παρτίδα. Εκφράζεται με την πιθανότητα α. Το ρίσκο του πελάτη είναι το σφάλμα τύπου II. Σε αυτή την περίπτωση ο πελάτης εσφαλμένα αποδέχεται μια παρτίδα κακής ποιότητας. Εκφράζεται με την πιθανότητα β. 14. TI EINAI TO ΣΧΕΔΙΟ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ Το δειγματοληπτικό σχέδιο είναι ένα σχέδιο, το οποίο μας βοηθά στη διενέργεια της δειγματοληψίας αποδοχής μέσω του καθορισμού ενός αριθμού μονάδων που λαμβάνεται ως δείγμα, καθώς και τον αριθμό των μονάδων του δείγματος που θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις προδιαγραφές για να γίνει αποδεκτή η ελεγχόμενη παρτίδα. Με το δειγματοληπτικό σχέδιο κρίνεται η απόφαση για αποδοχή ή απόρριψη μιας παρτίδας. Χαρακτηριστικά δειγματοληπτικού σχεδίου (ΔΣ) n : μέγεθος δείγματος c : όριο αποδοχής μέγιστος αριθμός ελαττωματικών ή ελαττωματικών που γίνεται δεκτός. Μεγαλύτερο n μεγαλύτερη διακριτική ικανότητα. Μεγαλύτερο όριο αποδοχής c μεγάλος αριθμός ελαττωματικών. 15. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΦΑΛΜΑ ΤΥΠΟΥ Ι ΚΑΙ ΙΙ; Με την δειγματοληψία αποδοχής (ΔΑ) εξετάζεται ένα μέρος της παρτίδας και όχι το 100%, Με τον έλεγχο αυτό ενδέχεται να εντοπιστούν σφάλματα. Με την εφαρμογή της δειγματοληψία αποδοχής εμφανίζονται συνήθως δύο είδη σφαλμάτων: ΣΦΑΛΜΑ τύπου I: (εσφαλμένη απόρριψη) Συμβαίνει όταν μια παρτίδα από καλά ποιοτικά προϊόντα απορρίπτεται λόγω τυχαίας επιλογής δυσανάλογα μεγάλου αριθμού ελαττωματικών προϊόντων στο δείγμα σε σχέση με το σύνολο. ΣΦΑΛΜΑ τύπου II: (εσφαλμένη αποδοχή) Συμβαίνει όταν τυχαία επιλέγεται στο δείγμα μεγαλύτερο ποσοστό από καλά ποιοτικά προϊόντα σε αναλογία με αυτά που υπάρχουν στην παρτίδα ολόκληρη. Έτσι ξεγελιέται ο αγοραστής ή ο ελεγκτής και αποφασίζει εσφαλμένα να αποδεχτεί μια κακή παρτίδα. Σελίδα 12 από 35

16. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΣΗ ΕΞΕΡΧΟΜΕΝΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΜΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ; Όταν με τη χρήση ενός δειγματοληπτικού σχεδίου μια παρτίδα προϊόντων απορριφθεί επειδή είναι χαμηλής ποιότητας, τα ελαττωματικά προϊόντα της παρτίδας συνήθως αντικαθιστούνται ή διορθώνονται. Αυτό οδηγεί σε βελτίωση της μέσης εξερχόμενης ποιότητας της παραγωγικής διαδικασίας. Στην περίπτωση που τα ελαττωματικά προϊόντα απομακρύνονται και δεν επιδιορθώνονται, γεγονός που οδηγεί σε μείωση του μεγέθους Ν της παρτίδας, ο τύπος ο οποίος υπολογίζει την AOQ (Μέση Εξερχόμενη Ποιότητα) είναι: PaPd( N n) AOQ N Pdn Pd(1 Pa)( N n) Όπου: Pa = η πιθανότητα αποδοχής της παρτίδας Pd = το πραγματικό ποσοστό ελαττωματικών της παρτίδας Ν= το μέγεθος της παρτίδας n= το μέγεθος του δείγματος Στην περίπτωση που τα ελαττωματικά επιδιορθώνονται και δεν απομακρύνονται, άρα το μεγέθους της παρτίδας διατηρείται σταθερό, ο τύπος ο οποίος υπολογίζουμε τη AOQ PaPd( N n) (Μέση Εξερχόμενη Ποιότητα) είναι ο ακόλουθος: AOQ N 17. Τι είναι ο ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ; SPC: STATISTICAL PROCESS CONTROL ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ. Η SPC είναι μια μεθοδολογία στην οποία εργάτες, εργοδηγοί και μάνατζερς χρησιμοποιούν διαγράμματα- χάρτες- ελέγχου, έτσι ώστε να βλέπουν(να έχουν οπτική πρόσβαση) το αποτέλεσμα της παραγωγικής διαδικασίας και στην συνέχεια να προσδιορίζουν και να παραλείπουν από τη διαδικασία της συστηματικές αιτίες μεταβλητότητας. Με την μεθοδολογία SPC, επιτυγχάνεται αύξηση της παραγωγικότητας, εφόσον μειώνεται: Η παραγωγική αχρήστων προϊόντων και Ο χρόνος επαναδιόρθωσης του προϊόντος. ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ SPC: Αφενός να αναγνωρίζει και να θέτει εκτός διαδικασίας τις συστηματικές αιτίες μεταβλητότητας. Αφετέρου να επιφέρει βελτίωση της διαδικασίας με την επιτυγχάνομε μείωση της μεταβλητότητας λόγω των τυχαίων αιτιών. Επίσης, η SPC αποτελεί τη βάση τόσο για τον προσδιορισμό της δυνατότητας της παραγωγικής διαδικασίας όσο και της πρόβλεψης του αποτελέσματος της διαδικασίας. ΗSPC αποτελεί το μέσον με το οποίο μια εταιρία- επιχείρηση- μπορείνα παρουσιάσει την ποιοτική της ικανότητα. Σελίδα 13 από 35

18. Πώς ορίζεται η μεταβλητότητα μιας παραγωγικής διαδικασίας; Ανεξάρτητα από την ικανότητα παραγωγικής διαδικασίας τα προϊόντα που παράγονται είναι υποκείµενα σε ορισµένου είδουςµεταβλητότητα(παρουσιάζουν ανοµοιοµορφία). Πηγές µεταβλητότητας συνήθως άνθρωποι, µηχανήµατα, υλικά κλπ. υο κατηγορίες τα αίτια: τυχαίες αιτίες µεταβλητότητας αναπόφευκτες, υπό έλεγχο(ενδογενείς) ειδικές αιτίες επικίνδυνες(εξωτερικοί παράγοντες) εκτός ελέγχου τη παραγωγική διαδικασία Καθορίζονται όρια ελέγχουµέσα στα οποία ηµεταβλητότητα είναι αποδεκτή. Μια διαδικασία είναι στατιστικά υπό έλεγχο όταν η παραγωγή µεταξύ ορίων ελέγχου και η κατανοµήτωνσηµείων δεν είναι ανώµαλη. Μια διαδικασία στατιστικά εκτός ελέγχου σηµαίνει εκτός ορίων ελέγχου ή ανώµαλη. 19. Τι ορίζεται ως ικανότητα παραγωγικής διαδικασίας; Όταν μια παραγωγική διαδικασία διαπιστώνεται ότι είναι στατιστικά υπό έλεγχο δεν σημαίνει απαραίτητα και ότι είναι αποδεκτά σε σχέση με τις προδιαγραφές τους. Δηλαδή, μπορεί μια διαδικασία να είναι υπό έλεγχο, ωστόσο τα παραγόμενα προϊόντα να μην ικανοποιούν τις προσδοκίες με βάση τις οποίες σχεδιάστηκαν. Προκειμένου να διαπιστωθεί αν τα παραγόμενα προϊόντα είναι εκτός των ορίων των προδιαγραφών τους, πρέπει να εξεταστεί και να αναλυθεί η ικανότητα της παραγωγικής διαδικασίας. Η ικανότητα της παραγωγικής διαδικασίας σχετίζεται με τον βαθμό στο οποίο, η παραγωγική διαδικασία είναι ικανή να παράξει προϊόντα, τα οποία ανταποκρίνονται στα όρια των προδιαγραφών (ανοχών). Για την μέτρηση της ικανότητας της παραγωγικής διαδικασίας θεωρείται ότι η παραγωγική διαδικασία είναι σταθερή, επομένως υπό έλεγχο και ότι ακολουθεί την κανονική κατανομή. Για τη μέτρηση της ικανότητας της παραγωγικής διαδικασίας χρησιμοποιείται ο δείκτης ικανότητας της παραγωγικής διαδικασίας Cp, ο οποίος σχετίζει την ικανότητα της διαδικασίας με τις προδιαγραφές της. Δίνεται από τον ακόλουθο τύπο: USL LSL Cp 6* Όπου: USL το ανώτατο όριο των προδιαγραφών του χαρακτηριστικού ελέγχου. LSL το κατώτατο όριο των προδιαγραφών του χαρακτηριστικού ελέγχου. σ η τυπική απόκλιση της κατανομής του χαρακτηριστικού ελέγχου. Περιπτώσεις: Cp = 1 διαδικασία οριακά ικανοποιητική Cp < 1 διαδικασία δεν είναι ικανοποιητική Cp > 1 τουλάχιστον το 99,73% της διαδικασίας βρίσκεται εντός προδιαγραφών Σελίδα 14 από 35

20. ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ- ΤΟΜΟΣ Β - ΑΣΚΗΣΗ 1.1 Υποθέτουμε ότι η επιχείρηση Χ αγοράζει από την επιχείρηση Ψ μια εισροή την οποία χρησιμοποιεί για την παραγωγή του δικού της τελικού προϊόντος. Υποθέτουμε ότι η επιχείρηση Χ έχει θέσει ειδικές προδιαγραφές για την παραγωγή της εισροής την οποία παραλαμβάνει σε παρτίδες των 1.550 τεμαχίων. Για να αποδεχθεί η επιχείρηση Χ την κάθε παρτίδα παίρνει δείγμα n τεμαχίων, και διενεργεί δειγματοληψία. Η παρτίδα γίνεται αποδεκτή εφόσον το ποσοστό των ελαττωματικών δεν υπερβαίνει το 1,06% ή ο αριθμός των ελαττωματικών δεν υπερβαίνει τα 6 τεμάχια ανά δείγμα σε κάθε παρτίδα. Υποθέτουμε επίσης ότι η πιθανότητα απόρριψης καλών παρτίδων είναι 0,05 και η πιθανότητα αποδοχής κακών παρτίδων 0,1. α. Εξηγείστε τι είναι το ρίσκο του παραγωγού και τι το ρίσκο του πελάτη και σε ποιού τύπου σφάλματα αντιστοιχεί το καθένα. β. Καθορίστε το δειγματοληπτικό σχέδιο της επιχείρησης Χ χρησιμοποιώντας τα δεδομένα που δόθηκαν παραπάνω και τα στοιχεία δειγματοληπτικού σχεδίου που δίνονται στον Πίνακα 1 παρακάτω. Εξηγείστε ποια είναι τα χαρακτηριστικά του παραπάνω δειγματοληπτικού σχεδίου. γ. Με βάση την παραπάνω απάντηση σχεδιάστε την λειτουργική χαρακτηριστική καμπύλη του δειγματοληπτικού σχεδίου, επισημαίνοντας πάνω στο διάγραμμα τι μετρούμε στους άξονες και σημειώνοντας το AQL, LTPD και το ρίσκο παραγωγού και πελάτη. δ. Εάν διατηρήσουμε το ίδιο όριο αποδοχής c=6 αλλά αυξάνουμε συνεχώς το μέγεθος του δείγματος που παίρνουμε από την κάθε παρτίδα πώς θα επηρεαστεί η λειτουργική χαρακτηριστική καμπύλη; Για να απαντήσετε πιο συγκεκριμένα στο ερώτημα ας υποθέσουμε ότι διπλασιάζουμε το μέγεθος του δείγματος, δηλαδή n=620 τεμάχια. Σχεδιάστε, σ ένα καινούργιο διάγραμμα, τις δύο λειτουργικές χαρακτηριστικές καμπύλες που αντιστοιχούν στα δείγματα μεγέθους n=310 και n=620. Χρησιμοποιείστε τα δεδομένα του Πίνακα 1 για να υπολογίσετε τα απαραίτητα στοιχεία για τον σχεδιασμό των λειτουργικών καμπυλών. [Τα στοιχεία του Πίνακα 1 ισχύουν για a = 0,05, και β = 0,1]. Σημειώστε ευκρινώς στο διάγραμμα ποια καμπύλη αντιστοιχεί στην κάθε τιμή του n. Εξηγείστε θεωρητικά την σχετική θέση των καμπυλών αυτών. Σελίδα 15 από 35

ε. Σε ένα καινούργιο διάγραμμα σχεδιάστε την λειτουργική καμπύλη που αντιστοιχεί στο τέλειο ή ιδανικό δειγματοληπτικό σχέδιο για το οποίο παρτίδες με ποσοστό ελαττωματικών μεγαλύτερο από 1,06% θεωρούνται μη αποδεκτές. Τι μέγεθος θα πρέπει να έχει το δείγμα κάθε παρτίδας 1.550 τεμαχίων; Πόσο σημαντικό είναι το ρίσκο του παραγωγού και το ρίσκο του πελάτη στην περίπτωση αυτή; Πίνακας 1 Στοιχεία δειγματοληπτικού σχεδίου για α=0,05 και β=0,1 c LTPD/AQL n x AQL 0 44,890 0,052 1 10,946 0,355 2 6,509 0,818 3 4,890 1,366 4 4,057 1,970 5 3,549 2,613 6 3,206 3,286 7 2,957 3,981 8 2,768 4,695 9 2,618 5,426 ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1.1 α. Δες σελίδα 39 (ρίσκο παραγωγού και ρίσκο πελάτη (σφάλμα τύπου Ι και ΙΙ αντίστοιχα) του Β Τόμου. β. Σύμφωνα με τα δεδομένα της άσκησης, το αποδεκτό επίπεδο ποιότητας (AQL) είναι: AQL=0,0106, Γνωρίζουμε επίσης ότι το όριο αποδοχής είναι c=6, και επομένως από την τρίτη στήλη του παραπάνω Πίνακα έχουμε, nxaql = 3,286 n = 3,286 / 0,0106 Σελίδα 16 από 35

n = 310. Επομένως, τα χαρακτηριστικά του δειγματοληπτικού σχεδίου είναι (310, 6), δηλαδή το μέγεθος κάθε δείγματος από μια παρτίδα 1.550 τεμαχίων θα πρέπει να είναι 310 τεμάχια και για να γίνει αποδεκτή η παρτίδα τα ελαττωματικά τεμάχια δεν θα πρέπει να είναι περισσότερα από 6. γ. Από την δεύτερη στήλη του παραπάνω Πίνακα γνωρίζουμε ότι στην τιμή c=6 αντιστοιχεί η τιμή LTPD/ AQL=3,206. LTPD = 3,206xAQL LTPD = 3,206x0,0106 LTPD = 0,0339836 Και επομένως, το ποσοστό του ορίου ελαττωματικών ανά παρτίδα είναι: 3,39836%. Τώρα πλέον έχουμε όλα τα δεδομένα και μπορούμε να προχωρήσουμε στην κατασκευή της λειτουργικής χαρακτηριστικής καμπύλης που αντιστοιχεί στο παραπάνω δειγματοληπτικό σχέδιο. Ρίσκο παραγωγο a 1 0,95 Πιθανότητ α (n=310, c=6) Ρίσκο β 0,1 Καλές παρτίδες 1,06 AQL Ουδέτερη ζώνη 3,39836 Ποσοστό LTPD Κακές ελαττωματικών παρτίδες Διάγραμμα 1. δ. Γνωρίζουμε ότι c=6 και n=620. Επομένως από την τρίτη στήλη του παραπάνω Πίνακα έχουμε, nxaql = 3,286 Σελίδα 17 από 35

AQL = 3,286 / n AQL = 3,286 / 620 AQL = 0,0053 Επίσης από την δεύτερη στήλη του παραπάνω Πίνακα γνωρίζουμε ότι στην τιμή c=6 αντιστοιχεί η τιμή LTPD/ AQL=3,206. LTPD = 3,206xAQL LTPD = 3,206x0,0053 LTPD = 0,0169918 Επομένως, το ποσοστό του ορίου ελαττωματικών ανά παρτίδα είναι: 1,69918% Τώρα έχουμε όλα τα δεδομένα για να δημιουργήσουμε την νέα λειτουργική χαρακτηριστική καμπύλη. Στο διάγραμμα 2 επαναλαμβάνουμε την αρχική καμπύλη που αντιστοιχεί στο δείγμα μεγέθους 310 τεμαχίων και επίσης σχεδιάζουμε την νέα καμπύλη που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο δείγμα. Βλέπουμε ότι όσο μεγαλώνουμε το δείγμα, μετακινείται η καμπύλη προς τα αριστερά. Ρίσκο παραγωγού 1 a 0,95 Πιθανότητα αποδοχής (n=620, c=6) (n=310, c=6) Ρίσκο πελάτη β 0,1 AQL= 0,053 AQL=1,06 LTPD=1,69918 LTPD=3,39836 Ποσοστό ελαττωματικών Σελίδα 18 από 35

ε. Η τέλεια λειτουργική καμπύλη δίνεται στο διάγραμμα 2 παρακάτω και αποτελεί την ακραία περίπτωση μεγέθυνσης του δείγματος. Πιθανότητα αποδοχής Ρίσκο παραγωγού 1 a =0 Ρίσκο πελάτη β=0 AQL= 1,06 Ποσοστό ελαττωματικών Για να έχουμε το τέλειο ή ιδανικό δειγματοληπτικό σχέδιο προφανώς θα πρέπει να εξετάσουμε το σύνολο της κάθε παρτίδας. Επομένως το μέγεθος του δείγματος είναι ίσο με το μέγεθος της παρτίδας, δηλαδή n=1.550 τεμάχια. Το ρίσκο πελάτη και του παραγωγού στην περίπτωση τέλειου δειγματοληπτικού σχεδίου είναι μηδενικά. Σελίδα 19 από 35

21. Ποιες είναι οι Κατηγορίες Στατιστικού Ελέγχου; Κατηγορία 1: Διαγράμματα Μεταβλητών Ο στατιστικός έλεγχος βασίζεται στη μέτρηση των μεταβλητών. Τα κρίσιμα χαρακτηριστικά ελέγχου επιδέχονται μέτρηση με κάποια μονάδα συνεχούς κλίμακας π.χ. βάρος, ύψος, διαστάσεις, θερμοκρασίας.με την πρώτη κατηγορία διαγραμμάτων μπορεί να παρακολουθείται ένα μόνο χαρακτηριστικό ελέγχου. Χρησιμοποιούμενα διαγράμματα ελέγχου: X και R. Κατηγορία 2: Διαγράμματα Ιδιοτήτων Ο στατιστικός έλεγχος στηρίζεται στη μέτρηση με βάση τις ιδιότητες. Εδώ, τα προϊόντα ταξινομούνται σε δύο βασικές υποκατηγορίες: π.χ. καλό κακό, συμμόρφωση μη συμμόρφωση ιδιότητας δηλαδή, η παρουσία μιας επιθυμητής ιδιότητας στο τελικό αποτέλεσμα. Χρησιμοποιούμενα διαγράμματα ελέγχου p και c. 22. Ποια είναι τα διαγράμματα ελέγχου; Το X διάγραμμα Σκοπός του διαγράμματος είναι ο εντοπισμός των μεταβολών στη μέση τιμή της παραγωγικής διαδικασίας. Για την εύρεση των ορίων ελέγχου σε ένα διάγραμμα αυτού του τύπου ακολουθούνται τα εξής βήματα: ΒΗΜΑ 1:Λαμβάνουμε μια σειρά από κ δείγματα, με μέγεθος (το καθένα) ίσο με n. ΒΗΜΑ 2: Βρίσκουμε το μέσο όρο X σε κάθε ένα από τα κ δείγματα. n xi i Ισχύει: X 1 n ΒΗΜΑ 3:Υπολογίζουμε το εύρος Rκ του κάθε δείγματος κ Ισχύει: Rκ = μεγαλύτερη τιμή μικρότερη τιμή ΒΗΜΑ 4:Βρίσκουμε το συνολικό μέσο όρο X X των κ δειγμάτων. ΒΗΜΑ 5: Υπολογίζουμε το μέσο εύρος R R όλων των δειγμάτων. ΒΗΜΑ 6: Υπολογίζουμε το άνω και το κάτω όριο ελέγχου με βάση τις εξής σχέσεις: Άνω όριο μέσου όρου: UCL x x Az R Κάτω όριο μέσου όρου: LCL x x Az R Όπου: Az σταθερά που βρίσκεται βάση του μεγέθους δείγματος n, από τον σχετικό πίνακα. Σελίδα 20 από 35

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ R Σκοπός του R διαγράμματος είναι η παρακολούθηση της μεταβλητότητας της διαδικασίας. Χρησιμοποιείται μαζί με το x διάγραμμα, καθώς μπορεί ο μέσος όρος μιας διαδικασίας να είναι υπό έλεγχο, αλλά η μεταβλητότητά της να είναι εκτός ελέγχου. Οι απαραίτητοι για τον υπολογισμό των ορίων τύποι: Άνω όριο εύρους: UCL R D4R Κάτω όριο εύρους: LCL R D3R Όπου: D 4 και D 3 σταθερές R μέσος όρος (Max τιμή Mini τιμή) ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ P Σκοπός του P διαγράμματος είναι ο εντοπισμός του ποσοστού των ελαττωματικών σε ένα δείγμα το οποίο έχει είτε σταθερό, είτε μεταβλητό μέγεθος. Το κάθε δείγμα έχει τα δικά του όρια ελέγχου. Για τη δημιουργία του P διαγράμματος: ΒΗΜΑ 1:Λαμβάνουμε μια σειρά από κ δείγματα, όπου 20, 25 ΒΗΜΑ 2:Για κάθε δείγμα από τα κ, μεγέθους n υπολογίζουμε τον αριθμό ελαττωματικών n*p Όπου: n μέγεθος δείγματος P ποσοστό ελαττωματικών ni * Pi Ισχύει: Pi ni ΒΗΜΑ 3:Υπολογίζουμε την κεντρική γραμμή, που είναι ίση με το μέσο ποσοστό ελαττωματικών P. P Pi* ni Pi 1 i1 P1 P2... P ni i i1 Εφόσον τα δείγματα είναι όλα ίδιου μεγέθους n το άνω και το κάτω όριο ελέγχου, τα οποία είναι κοινά για όλα τα δείγματα που λαμβάνουμε υπολογίζονται με τους εξής τύπους: p(1 p) Άνω όριο: UCL P p 3 n Κάτω όριο: p(1 p) LCL P p 3 n Εφόσον το μέγεθος του δείγματος δεν είναι το ίσιο, αλλά διαφέρει λίγο, για τον υπολογισμό των ορίων ελέγχου χρησιμοποιούμε το μέσο μέγεθος του δείγματος n. Ισχύει: n ni 1 n1 n2... n i Σελίδα 21 από 35

Το C διάγραμμα Σκοπός του C διαγράμματος είναι ο εντοπισμός του αριθμού των ελαττωματικών που έχει ένα προϊόν λαμβάνοντας δείγματα σταθερού μεγέθους. Η βασική διαφορά του C διαγράμματος από το p διάγραμμα είναι ότι με το c μετράμε αριθμό ελαττωμάτων, ενώ με το p μετράμε υπολογίζουμε το ποσοστό των ελαττωματικών προϊόντων του δείγματος. Για τη δημιουργία του ακολουθούμε τα εξής βήματα: ΒΗΜΑ 1: Λαμβάνουμε μια σειρά από κ δείγματα όλα του ίδιου μεγέθους n. ΒΗΜΑ 2: Σε κάθε ένα από τα κ δείγματα εντοπίζουμε τον αριθμό ελαττωμάτων Ci όπου i=1 κ. ΒΗΜΑ 3: Υπολογίζουμε το μέσο όρο ελαττωμάτων C. Ισχύει: C Ci 1 C1 C2... C i Το C είναι η τιμή της κεντρικής γραμμής του διαγράμματος ελέγχου. Στη συνέχεια υπολογίζουμε τα όρια ελέγχου. Τα 99,7% όρια ελέγχου C δίνονται από τους παρακάτω τύπους: UCL C C 3 LCL C C 3 C C Σελίδα 22 από 35

23. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ P - ΤΟΜΟΣ Β- ΑΣΚΗΣΗ Είστε ο νέος υπεύθυνος(η) Διασφάλισης Ποιότητας σε μια βιοτεχνία που παράγει σχολικά είδη. Θέλετε να σχεδιάσετε εκ νέου την διαδικασία Στατιστικού Ελέγχου Διεργασιών στην βιοτεχνία. Πιο συγκεκριμένα στον πίνακα που ακολουθεί δίνεται ο αριθμός ελαττωματικών προϊόντων που βρέθηκαν σε επιθεωρήσεις δειγμάτων μεγέθους 100 κομματιών από την καθημερινή παραγωγή ξύλινων μολυβιών καθώς και το ποσοστό ελαττωματικών προϊόντων που αντιστοιχεί στον αντίστοιχο αριθμό ελαττωματικών. Ημέρα Μέγεθος δείγματος Αριθμός ελαττωματικών μολυβιών Ποσοστό 1 100 14 0,14 2 100 2 0,02 3 100 11 0,11 4 100 4 0,04 5 100 9 0,09 6 100 7 0,07 7 100 4 0,04 8 100 6 0,06 9 100 3 0,03 10 100 2 0,02 11 100 3 0,03 12 100 8 0,08 13 100 4 0,04 14 100 15 0,15 15 100 5 0,05 16 100 3 0,03 17 100 8 0,08 18 100 4 0,04 Σελίδα 23 από 35

19 100 2 0,02 20 100 5 0,05 21 100 5 0,05 22 100 7 0,07 23 100 9 0,09 24 100 1 0,01 25 100 3 0,03 26 100 12 0,12 27 100 9 0,09 28 100 3 0,03 29 100 6 0,06 30 100 9 0,09 Σύνολα 3000 183 α) Ποιο διάγραμμα είναι το κατάλληλο για τον έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας; Δικαιολογείστε την απάντηση σας. β) Είναι η διαδικασία παραγωγής υπό έλεγχο; Δικαιολογήστε την απάντησή σας. γ) Εάν δεν είναι υπό έλεγχο μπορείτε να συμπεράνετε τι είδους αιτίες επηρεάζουν την διαδικασία; Σελίδα 24 από 35

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Ο μέσος όρος ελαττωματικών μολυβιών μπορεί να υπολογιστεί από την εξίσωση: Συνολικός αριθμός ελαττωματικών στο σύνολο των υποομάδων που διερευνώνται Κεντρική Γραμμή p συνολικός αριθμός ελαττωματικών στο σύνολο των υποομάδων που διερευνώνται p συνολικός αριθμός των μονάδων στο σύνολο των υποομάδων που διερευνώνται Αυτή είναι η κεντρική γραμμή για το διάγραμμα ελέγχου: Κεντρική Γραμμή (p) = p 183 / 3000= 0,061. Τα ανώτερα και κατώτερα όρια ελέγχου μπορούν να υπολογιστούν χρησιμοποιώντας τις εξισώσεις: UCL p p 3 p p 1 p n 0,061 1 0,061 UCLp 0, 061 3 0,133 100 LCL p p 3 p p 1 p n 0,061 1 0,061 LCL p 0, 061 3 0, 011 100 Υπενθυμίζεται ότι ένα αρνητικό κατώτερο όριο ελέγχου σε ένα p-διάγραμμα δεν έχει νόημα, έτσι άντ αυτού χρησιμοποιούμε την τιμή 0 για το κατώτερο όριο. Για να είναι σταθερή η διαδικασία θα πρέπει η πιθανότητα, ενός οποιοδήποτε μέρους της υποομάδας, να είναι έξω από το όριο των τριών-σίγμα να είναι μικρή. Επίσης, εάν η διαδικασία είναι σταθερή, η πιθανότητα να καταδείξουν τα στοιχεία την παρουσία οποιονδήποτε άλλων ενδείξεων πρόσθετων ειδικών αιτιών παραλλαγής, είναι μικρή. Αλλά εάν η διαδικασία δεν βρίσκεται σε Σελίδα 25 από 35

κατάσταση στατιστικού ελέγχου, το διάγραμμα ελέγχου παρέχει μια οικονομική βάση επάνω στην οποία μπορεί να ψάξει κανείς για να προσδιορίσει τις ενδείξεις αυτής της έλλειψης ελέγχου. Για το p-διάγραμμα, ή στην πραγματικότητα, για οποιοδήποτε διάγραμμα ελέγχου ιδιοτήτων, οι ακριβείς πιθανότητες, ότι μια σταθερή διαδικασία θα παραγάγει τα σημεία που δείχνουν την έλλειψη του ελέγχου, είναι αδύνατον να υπολογιστούν επειδή ακόμη και η σταθερή διαδικασία παρουσιάσει παραλλαγές στο μέσο όρο της, τη διασπορά και τη μορφή της. Εντούτοις η ακριβής αξία αυτών των πιθανοτήτων δεν είναι πάρα πολύ σημαντική για τις συνηθισμένες εφαρμογές, αυτό που είναι σημαντικό είναι το γεγονός ότι είναι μικρές. Επομένως, εάν ένα σημείο βρίσκεται πέρα από τα ανώτερα ή κατώτερα όρια ελέγχου, θα συμπεράνουμε ότι δηλώνει έλλειψη ελέγχου. Εξετάζοντας το διάγραμμα διαπιστώνουμε ότι δύο μετρήσεις του δείγματος είναι εκτός ελέγχου. Την 1 η ημέρα, η τιμή του μέσου όρου είναι επάνω από το ανώτερο όριο ελέγχου. Το δείγμα την 14 η ημέρα είναι επίσης επάνω από το ανώτερο όριο ελέγχου, άλλη μια ένδειξη της έλλειψης ελέγχου. Επειδή όλες οι υπόλοιπες μετρήσεις είναι εντός του διαγράμματος συμπεραίνουμε ότι η διαδικασίας είναι στατιστικά ελεγχόμενη. Εντούτοις, η εισερχόμενη ροή των μολυβιών χρειάζεται περαιτέρω εξέταση. Αυτές οι πρόσθετες-ειδικές αιτίες των δύο ακανόνιστων μεταβολών στα ελαττωματικά μολύβια πρέπει να αποβληθούν έτσι ώστε οι προσδοκίες για τα χρησιμοποιούμενα κομμάτια να σταθεροποιηθούν. Μόνο αφότου γίνει αυτό μπορούν να γίνουν βελτιώσεις στη διαδικασία. Τα προειδοποιητικά όρια χρησιμοποιούνται μαζί με κάποιους κανόνες που περιγράφουν την εμφάνιση ειδικών μοτίβων σε ένα διάγραμμα ελέγχου. Στην περίπτωση που εμφανιστεί το μοτίβο που περιγράφει ο κανόνας τότε θεωρούμε ότι η διεργασία είναι εκτός ελέγχου χωρίς απαραίτητα να έχουμε κάποιο σημείο του διαγράμματος εκτός των ορίων ελέγχου(ucl και LCL). Οι σημαντικότεροι κανόνες που χρησιμοποιούνται για την ευαισθητοποίηση ενός διαγράμματος ελέγχου είναι οι ακόλουθοι: Σελίδα 26 από 35

1. Ένα ή περισσότερα σημεία εκτός των ορίων ελέγχου 2. Δύο από τρία συνεχόμενα σημεία στην Ζώνη Α (σε μια από τις δύο ζώνες Α) 3. Τέσσερα από πέντε συνεχόμενα σημεία πέραν της Ζώνης C (σε μια από τις δύο περιοχές) 4. Οκτώ συνεχόμενα σημεία στην ίδια μεριά(επάνω ή κάτω) της κεντρικής γραμμής 5. Έξι συνεχόμενα σημεία σε αύξουσα ή φθίνουσα διάταξη 6. Δεκαπέντε συνεχόμενα σημεία στην ολική Ζώνη C 7. Δεκατέσσερα συνεχόμενα σημεία σε εναλλασσόμενη μορφή πάνω-κάτω 8. Οκτώ συνεχόμενα σημεία εκτός της ολικής Ζώνης C 9. Οποιαδήποτε ασυνήθιστη ή μη τυχαία ακολουθία σημείων 10. Ένα ή περισσότερα σημεία κοντά στα προειδοποιητικά όρια ή τα όρια ελέγχου. 24. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ C ΤΟΜΟΣ Β Ένα από τα χαρακτηριστικά ποιότητας χαλύβδινων ελασμάτων είναι τα επιφανειακά ελαττώματα. Κατά την ανάλυση δυνατοτήτων της παραγωγικής διαδικασίας, μετρήθηκαν τα επιφανειακά ελαττώματα σε 30 ελάσματα ορισμένης διάστασης. Οι αριθμοί ελαττωμάτων κατά τη σειρά παραγωγής των ελασμάτων ήταν οι εξής: 1 0 1 1 0 2 3 1 3 0 1 2 1 4 0 1 1 0 2 1 1 3 0 0 1 2 0 2 1-1. Παρότι κατεβλήθη κάθε δυνατή προσπάθεια η διαδικασία να είναι τελείως απαλλαγμένη από την επίδραση ειδικών αιτιών κατά τη διάρκεια της ανάλυσης, ο υπεύθυνος μηχανικός επιθυμεί να επιβεβαιώσει ότι η διαδικασία ήταν πράγματι σε στατιστικό έλεγχο και στη συνέχεια να κατασκευάσει διάγραμμα ελέγχου με όρια τριών τυπικών αποκλίσεων για την παρακολούθηση της παραγωγικής διαδικασίας. i. Ποιο διάγραμμα ελέγχου είναι το κατάλληλο για την περίπτωση αυτή; Τεκμηριώστε την απάντηση σας. ii. Υπολογίστε σωστά την κεντρική γραμμή καθώς και τα όρια ελέγχου τριών τυπικών αποκλίσεων του διαγράμματος. iii. Σχεδιάστε το διάγραμμα ελέγχου. iv. Είναι η διαδικασία υπό έλεγχο; Ναι ή όχι και γιατί; ΑΠΑΝΤΗΣΗ i) O υπεύθυνος παραγωγής επιδιώκει να παρακολουθήσει τον αριθμό των ελαττωμάτων ενός προϊόντος λαμβάνονταας δείγματα σταθερού μεγέθους. Το κατάλληλο διάγραμμα που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί είναι το διάγραμμα (c) [σελ. 70, τόμος Β ). ii) Με βάση τον αριθμό των ελαττωμάτων ανά δείμγα βρίσκουμε τον μέσο όρο των ελαττωμάτων. Στα 30 δείγματα έχουν βρεθεί συνολικά 36 ελαττώματα. Άρα ο μέσος όρος είναι είναι: Σελίδα 27 από 35

c ci i1 c1 c2... c 36 1,2 30 Όπου κ= ο αριθμός δειγμάτων και (c i) ο αριθμός των ελαττωμάτων Συνεπώς το διάγραμμα ελέγχου θα έχει κεντρική γραμμή: c 1, 2 και όρια ελέγχου τριών τυπικών αποκλίσεων: UCL c 3 c 1,2 3 1,2 4,486 c LCL c 3 c 1, 2 3 1, 2 2,086 0 c iii) iv) Στο σχήμα απεικονίζεται το διάγραμμα ελέγχου και τα 30 σημεία που αντιστοιχούν στα 30 ελάσματα. Επειδή υπάρχει μία ένδειξη επίδρασης ειδικής αιτίας καθώς υπάρχουν δύο σημεία πάνω στο κάτω όριο (σελ. 60 Β τόμος), η διαδικασία πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω. Συνεπώς υπάρχει ένδειξη ότι η διαδικασία είναι εκτός στατιστικού ελέγχου. Σελίδα 28 από 35

Σελίδα 29 από 35

25. ΚΟΣΤΗ ΤΟΜΟΣ Β Τα επόμενα δεδομένα κόστους ποιότητας συγκεντρώθηκαν στο τμήμα δόσεων δανείων μιας τράπεζας. Κατατάξτε αυτά τα δεδομένα στην κατάλληλη κατηγορία κόστους ποιότητας και αναλύστε τα αποτελέσματα. Τι προτάσεις θα κάνατε στην διοίκηση της τράπεζας; Διαχείριση Δανείων Ποσά σε 1 Έλεγχος πιστοληπτικής ικανότητας πελατών. 26,13 2 Επισκόπηση εγγράφων αιτήσεων για δάνεια. 3.021,62 3 Διόρθωση εγγράφων δανείων. Συγκέντρωση επιπρόσθετων πληροφοριών. 1.013,65 4 Προετοιμασία Ληξιαρίου (πρόκειται για ένα υπόμνημα ή σημειώσεις που μας υπενθυμίζουν πράγματα που έχουμε να κάνουμε), επισκόπηση τίτλων, ασφαλειών 156,75 5 Επισκόπηση των αποτελεσμάτων 2.244,14 6 Επιδιόρθωση εσφαλμένων αποτελεσμάτων 425,84 7 Συμβιβασμοί μη πλήρων αναφορών εγγυήσεων 78,34 8 Απόκριση σε ζητήματα των ενδιαφερομένων, διευθέτηση σχετικών προβλημάτων, διαχείριση πληροφορίας από έρευνα και επικοινωνία 2.418,88 9 Αποζημίωση για διακοπές του εσωτερικού συστήματος 519,38 10 Διενέργεια εκπαίδευσης 1.366,94 Πληρωμές δανείων 1 Λήψη και διαχείριση πληρωμών 1.045,00 2 Διευθέτηση προβλημάτων που προκύπτουν όταν παραδίδονται ελλιπή στοιχεία με την πληρωμή 783,64 Αποπληρωμή δανείου 1 Λήψη και διαχείριση αποπληρωμής και αποστολή σχετικών εγγράφων 13,92 2 Διαχείριση προβλημάτων (χωρίς υπαιτιότητα της Τράπεζας) αποπληρωμών 14,34 Σελίδα 30 από 35

ΑΠΑΝΤΗΣΗ Τις δαπάνες για την ποιότητα τις κατατάσσουμε σε 4 κατηγορίες: Κόστος πρόληψης (Prevention costs), είναι τα χρήματα που επενδύουμε για να αποτρέψουμε την παραγωγή και την απόδοση στον πελάτη προϊόντων που δεν είναι συμβατά με τις προδιαγραφές. Κόστη αξιολόγησης (Appraisal costs) είναι τα χρήματα που σχετίζονται με τις προσπάθειες που κάνουμε για την συμμόρφωση των προϊόντων με τις προδιαγραφές, μέσω μετρήσεων και αναλύσεων των δεδομένων. Κόστη εσωτερικών αποτυχιών (Internal Failure costs) είναι τα χρήματα που δαπανούμε ως αποτέλεσμα μη ικανοποιητικής ποιότητας προϊόντων πριν την παράδοσή τους στον πελάτη. Κόστη εξωτερικών αποτυχιών (External Failure costs) τα οποία εμφανίζονται αφού το προϊόν φτάσει στον πελάτη. Με βάση τις παραπάνω κατηγορίες κατατάσσουμε τις δαπάνες όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα: Κόστος πρόληψης Διενέργεια εκπαίδευσης 1.366,94 Σύνολο κατηγορίας 1.366,94 Κόστη αξιολόγησης Έλεγχος πιστοληπτικής ικανότητας 26,13 Επισκόπηση εγγράφων 3.021,62 Προετοιμασία Ληξιαρίου (πρόκειται για ένα υπόμνημα ή σημειώσεις που μας υπενθυμίζουν πράγματα που έχουμε να κάνουμε), επισκόπηση τίτλων, ασφαλειών 156,75 Επισκόπηση των αποτελεσμάτων 2.244,14 Λήψη και διαχείριση πληρωμών 1.045,00 Λήψη και διαχείριση αποπληρωμής και αποστολή σχετικών εγγράφων 13,92 Σύνολο κατηγορίας 6.507,56 Κόστη εσωτερικών αποτυχιών Διόρθωση εγγράφων. Συγκέντρωση επιπρόσθετων πληροφοριών 1.013,65 Συμβιβασμοί μη πλήρων αναφορών εγγυήσεων 78,34 Αποζημίωση για διακοπές του εσωτερικού συστήματος 519,38 Σύνολο κατηγορίας 1.611,37 Σελίδα 31 από 35

Κόστη εξωτερικών αποτυχιών Επιδιόρθωση εσφαλμένων αποτελεσμάτων 425,84 Απόκριση σε ζητήματα των ενδιαφερομένων, διευθέτηση σχετικών προβλημάτων, διαχείριση πληροφορίας από έρευνα και επικοινωνία 2.418,88 Διευθέτηση προβλημάτων που προκύπτουν όταν παραδίδονται ελλιπή στοιχεία με την πληρωμή 783,64 Διαχείριση προβλημάτων (χωρίς υπαιτιότητα της Τράπεζας) αποπληρωμών 14,34 Σύνολο κατηγορίας 3.642,70 Κατηγορία Δαπάνη Ποσοστό Κόστος πρόληψης 1.366,94 10,41% Κόστη αξιολόγησης 6.507,56 49,57% Κόστη εσωτερικών αποτυχιών 1.611,37 12,27% Κόστη εξωτερικών αποτυχιών 3.642,70 27,75% Από τα παραπάνω βλέπουμε πως υπάρχει αυξημένο κόστος ποιότητας στην κατηγορία αξιολόγηση και εξωτερικών αποτυχιών και χαμηλό κόστος ποιότητας στην κατηγορία πρόληψη. Αυτό σημαίνει πως η τράπεζα δαπανάει αρκετά για να ελέγχει τις διαδικασίες έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η ικανοποίηση των πελατών. Από την ανάλυση των δεδομένων Κόστους Ποιότητας προκύπτουν τα εξής: Το κόστος των εξωτερικών αστοχιών δεν είναι πολύ μεγάλο (συγκρινόμενο με τα υπόλοιπα κόστη Ποιότητας) ωστόσο δεν θεωρείται αμελητέο και θα πρέπει να βρεθεί τρόπος μείωσής του. Το κόστος Εσωτερικών αστοχιών δεν είναι πολύ υψηλό, ωστόσο μεγάλο τμήμα του (περίπου το ένα τρίτο) οφείλεται στις διορθώσεις εγγράφων και τη διαχείριση πληροφοριών. Το κόστος της Συντήρησης γενικά των Διαδικασιών είναι ιδιαίτερα υψηλό (περίπου 50% του συνολικού κόστους Ποιότητας). Από αυτό το κόστος το μισό περίπου δαπανάται για τον Έλεγχο των εγγράφων και το ένα τρίτο για τον έλεγχο όλων των εξερχόμενων. Τα ποσά αυτά είναι περίπου όσα και τα κόστη των εσωτερικών και εξωτερικών απωλειών, είναι δηλαδή εξαιρετικά υψηλά. Το κόστος της πρόληψης είναι πολύ χαμηλό (περίπου 10%), γεγονός που σημαίνει ότι δεν προβλέπονται μέσα από το σύστημα ισχυροί μηχανισμοί που θα οδηγήσουν στη βελτίωση των λειτουργιών του οργανισμού και επομένως σε περαιτέρω μείωση του κόστους των εσωτερικών και εξωτερικών απωλειών και του συνολικού κόστους της Ποιότητας. Συμπερασματικά θα μπορούσε να προτείνει κανείς στη Διοίκηση να αυξήσει τις ενέργειες πρόληψης ώστε να μειώσει τις δαπάνες για τον έλεγχο των εγγράφων και των εξερχόμενων, υιοθετώντας μια πιο ευέλικτη διαδικασία ελέγχου, φροντίζοντας ταυτόχρονα. Έτσι, θα μειώσει τα ποσοστά κόστους των εσωτερικών και εξωτερικών αστοχιών. Σελίδα 32 από 35

26. Τι υποστηρίζει η προσέγγιση Taguchi; Ο Taguchi με τη συνάρτηση ζημιάς, που εισήγαγε, μετράει την προκύπτουσα ζημιά σε νομισματικές μονάδες και τη συσχετίζει με τα μετρήσιμα χαρακτηριστικά ποιότητας του προϊόντος. Έτσι, καθιέρωσε ένα χρηματοοικονομικό δείκτη, που μεταφράζει τη γλώσσα του μηχανικού σε γλώσσα τουmanager και μετράει τη δυσαρέσκεια του πελάτη/ χρήστη από την απόδοση του προϊόντος, όταν τα χαρακτηριστικά ποιότητας του προϊόντος αποκλίνουν από τις επιθυμητές τιμές. Η Συνάρτηση Απώλειας Ποιότητας τουtaguchi Η ακριβής μορφή της συνάρτησης απώλειας ποιότητας ή ζημίας για κάθε χαρακτηριστικό ποιότητας, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί! Ο Taguchi, υποστηρίζει ότι οι ζημιές μπορούν να προσεγγισθούν από μία τετραγωνική συνάρτηση, έτσι ώστε: οι μεγαλύτερες αποκλίσεις από την τιμή στόχο να προξενούν αυξητικές και μεγαλύτερες ζημιές. Στην περίπτωση, που μια συγκεκριμένη τιμή στόχου(τ) είναι η καλύτερη και η ποιότητα του προϊόντος γίνεται χειρότερη καθώς οι τιμές του στόχου, η απώλεια ποιότητας, κατά aguchi, είναι τετραγωνική συνάρτηση της μορφής: όπου: κ είναι κατάλληλη σταθερά x= Τιμή χαρακτηριστικού ποιότητας Τ= Τιμή στόχου L(x) = απώλεια ή ζημιά( ) 27. ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ TAGUCHI ΤΟΜΟΣ Β- ΑΣΚΗΣΗ Είστε προϊστάμενος στο τμήμα Διασφάλισης ποιότητας μιας εταιρείας παραγωγής σκληρών δίσκων για Η/Υ. Το τελικό προϊόν πρέπει να έχει ταχύτητα προσπέλασης των δεδομένων ίση με 1,875 cm/sec. Οι σκληροί δίσκοι οι οποίοι δεν ανταποκρίνονται σε αυτές τις προδιαγραφές χαρακτηρίζονται μη συμμορφούμενοι καθώς μικρότερη ταχύτητα προσπέλασης σημαίνει πιο αργή απόκριση του δίσκου. Μετά από δική σας έρευνα βρέθηκε ότι ο σκληρός δίσκος δεν ανταποκρίνεται στις προδιαγραφές όταν η απόκλιση είναι τουλάχιστον ( 0,15 cm/sec), οπότε και επιστρέφονται από τους πελάτες. Υποθέστε ότι η απόδοση εγγύησης κατά την επιστροφή του μη συμμορφούμενου δίσκου από τον πελάτη υπολογίζεται στα 20. Υπάρχει δυνατότητα μείωσης αυτών των αποκλίσεων από την εταιρεία. Το κόστος μείωσης της απόκλισης είναι 3. 1. Προσδιορίσετε την σταθερά της συνάρτησης απώλειας του Taguchi. Υποθέστε στη συνέχεια ότι η εταιρεία αποφασίζει να εφαρμόσει το πλάνο μείωσης της απόκλισης κόστους είναι 3 και απαντήστε τα παρακάτω. 2. Υπολογίσετε το επίπεδο των ανοχών της ταχύτητας των σκληρών δίσκων 3. Ποια είναι τα όρια της ανοχής του πελάτη; Σελίδα 33 από 35

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 1. Προσδιορίζουμε την σταθερά της συνάρτησης απωλειών Taguchi: L x K X 2 20 K 0,15 K 20 0,15 K 888,9 2. Ο προσδιορισμός των ανοχών της ταχύτητας προσδιορίζεται από την συνάρτηση Taguchi: 2 K X L x 3 888,9 X 2 2 2 X X 3 888,9 0,058 4. Εάν η απόκλιση της ταχύτητας είναι μεγαλύτερη από το όριο των 0,058cm/sec η ρύθμιση είναι οικονομικότερη όταν γίνεται στο εργοστάσιο. Συνεπώς οι προδιαγραφές της ταχύτητας θα πρέπει να είναι 1,875 0,058 και τα όρια ανοχής του πελάτη 1,817 και 1,933. 28. Τι ορίζεται ως Διασφάλιση Ποιότητας; Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό τυποποίησης ISO: Διασφάλιση ποιότητας είναι το σύνολο των σχεδιασμένων και συστηματικών ενεργειών που έχουν καθιερωθεί στο πλαίσιο ενός συστήματος ποιότητας προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι ένα προϊόν ή μια υπηρεσία θα πληροί ορισμένες προδιαγραφές ποιότητας. Σύστημα διασφάλισης ποιότητας είναι η οργανωτική δομή, οι ευθύνες, οι διαδικασίες, οι μέθοδοι και οι πόροι που απαιτούνται για τη διασφάλιση της ποιότητας. Η διαφορά μεταξύ ποιότητας και ελέγχου ποιότητας συνίσταται στα ακόλουθα σημαντικά σημεία: Έλεγχος ποιότητας Περιορίζεται στη πραγματοποίησης φυσικών ενεργειών (επιθεώρηση, μετρήσεις, δοκιμές) για το ήδη παραγόμενο προϊόν. Διασφάλιση ποιότητας Εξασφαλίζει ότι πριν παραχθεί το προϊόν σχεδιάζουμε και ελέγχουμε ώστε να πληροί τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Εν κατακλείδι, η εφαρμογή ενός Συστήματος Ποιότητας ΣΠ δεν σχετίζεται ούτε και υπόσχεται βελτίωση ποιότητας. Το κέρδος της εκάστοτε επιχείρησης συνίσταται στην σταθερότητα της ποιότητας και την αξιοπιστία των παραγόμενων προϊόντων, δηλαδή κυρίως συμμόρφωση με τις προδιαγραφές. Σελίδα 34 από 35

29. Τι γνωρίζετε για το πρότυπο HACCP; ΗACCP (Hazard Analysis of Critical Control Points) (σύστηµα ανάλυσης επικινδυνότηταςκρίσιµα σηµεία ελέγχου). Εφαρµόζεται στις βιοµηχανίες τροφίµων για την ασφάλεια τροφίµων. Πρώτα πρέπει να αναγνωριστούν οι κίνδυνοι και να ελεγχθούν τα κρίσιµα σηµεία, να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι ή να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα εξαφάνισης τους. Προληπτικό σύστηµα-ξεκινά πολύ πριν φτάσουν οι πρώτες ύλες στη βιοµηχανία-ανάπτυξη, παραγωγή κλπ και συνεχίζεται και µετά την παραγωγή-διακίνηση-διανοµή κλπ Η ανάπτυξη του συστήµατος HACCP γίνεται µε την εφαρµογή 7 αρχών. Οι 7 αρχές είναι: 1. αναγνώριση των κίνδυνων, 2. καθορισµός κρίσιµων σηµείων ελέγχου CCPs 3. καθορισµός κρίσιµων ορίων για κάθε CCP 4. παρακολούθηση των κρίσιμων ορίων 5. διορθωτικές ενέργειες 6. καταγραφή 7. επαλήθευση του συστήµατος Κρίσιµο σηµείο ελέγχου (CCP)είναι το σηµείο, διεργασία ή η φάση λειτουργίας στην οποία µπορεί να εφαρµοστεί ο έλεγχος και να προληφθεί, να εξαφανιστεί ή να µειωθεί σε αποδεκτά επίπεδα κάποιος κίνδυνος για την ασφάλεια των τροφίµων 30. Ποιες είναι οι βασικές διαδικασίες Ανάπτυξης και Πιστοποίησης Συστημάτων Ποιότητας; Διαδικασίες ανάπτυξης και πιστοποίησης ΣΠ στην περίπτωση ανάπτυξης ενός ΣΠ απαιτούνται η απόφαση και η δέσµευση της διοίκησης εναρµόνιση µε το ΠΠ επιλογή εκπρόσωπου διοίκησης σύσταση συντονιστικής οµάδας πραγµατοποίηση εσωτερικών ανασκοπήσεων (επιθεωρήσεων) προσπάθειες τεκµηρίωσης (καταγραφή) εκπαίδευση προσωπικού δοκιµαστική εφαρµογή ΣΠ επιλογή φορέα πιστοποίησης και αίτηση για πιστοποίηση προκαταρκτικές συναντήσεις και επιθεωρήσεις τελική αξιολόγηση πιστοποίηση επιθεωρήσεις επιτήρησης Σελίδα 35 από 35