Σημειώσεις Σεμιναρίων

Σημειώσεις Σεμιναρίων Τεχνικές Εξεύρεσης Εργασίας και Δεξιότητες Δομημένης Συνέντευξης Επιλογής -Εργασιακή Συμπεριφορά Χρήση, Εκτίμηση και Ερμηνεία Ψυχομετρικών δοκιμασιών Δέσποινα Δαυίδου Οργανωσιακή Ψυχολόγος Σύμβουλος Ανθρώπινου Δυναμικού

Επαφή και εξοικείωση με διάφορα στάδια της Διαδικασίας Επιλογής Προσωπικού: Συνέντευξη & Ψυχομετρικά Εργαλεία 1. Εισαγωγή στο Σεμινάριο Οι επιστημονικές και τεχνολογικές γνώσεις των αποφοίτων Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την εξεύρεση μίας επιθυμητής θέσης εργασίας. Ωστόσο, η άρτια κατάρτιση δεν επαρκεί για την εξασφάλιση αυτής της θέσης, καθώς τα δεδομένα της αγοράς υποδεικνύουν ότι πολλοί απόφοιτοι Ανώτατων Σχολών δεν καταφέρνουν να καταλάβουν τις επιδιωκόμενες θέσεις εργασίας, παρότι διαθέτουν όλα τα τυπικά προσόντα. Η παραπάνω διαπίστωση θα πρέπει να οδηγήσει τους υποψήφιους σε μία ενεργή προσπάθεια αποτελεσματικής ανταπόκρισης στα διάφορα στάδια της διαδικασίας επιλογής των εταιρειών, εφόσον βέβαια έχουν κατανοήσει σε ένα βαθμό τι αναζητούν οι μελλοντικοί εργοδότες τους. 2. Δομημένες Διαδικασίες Επιλογής Όλο και περισσότερες εταιρείες προσδιορίζουν πιο συγκεκριμένα την ταυτότητα τους: ποιο είναι το όραμά τους, ο στόχος τους, η κουλτούρα που διέπει τον οργανισμό, τα συγκεκριμένα καθήκοντα της κάθε θέσης, οι συμπεριφορές που θέλουν το προσωπικό να επιδεικνύει, προκειμένου να είναι αποτελεσματικοί στο ρόλο τους, κ.τ.λ. Λόγω των παραπάνω, αναγνωρίζουν την ανάγκη να δομήσουν και τη διαδικασία επιλογής με μεθόδους, οι οποίες θα είναι σε θέση να τους παρέχουν μία αντιπροσωπευτική εικόνα των υποψηφίων και της καταλληλότητάς τους σε σχέση με τα κριτήρια τους. Στη συνέχεια, περιγράφεται μία διαδικασία αξιολόγησης που εφαρμόζεται από πολλές εταιρείες διαφόρων μεγεθών στην Ελληνική αγορά. 1 ο Στάδιο- Συγκέντρωση Βιογραφικών Σημειωμάτων και αξιολόγησή τους Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες από το Γραφείο Διασύνδεσης του Πολυτεχνείου Κρήτης για την αποτελεσματική σύνταξη του βιογραφικού σημειώματος. 2 ο Στάδιο- Γραπτή Αξιολόγηση μέσω Ψυχομετρικών Εργαλείων 2

Επικοινωνία με τους υποψήφιους, οι οποίοι πληρούν τα τυπικά προσόντα, σύμφωνα με την αξιολόγηση του βιογραφικού τους σημειώματος, προκειμένου να λάβουν μέρος σε όποια διαδικασία αξιολόγησης έχει οριστεί. Για παράδειγμα, αξιολόγηση υποψηφίων μέσω ψυχομετρικών εργαλείων (τεστ ικανοτήτων και ερωτηματολογίου προσωπικότητας). 3 ο Στάδιο- Διεξαγωγή Κέντρων Αξιολόγησης Οι υποψήφιοι που είχαν καλή επίδοση στα τεστ ικανοτήτων ενδέχεται να συμμετάσχουν σε ένα Κέντρο Αξιολόγησης. Σε αυτό το πλαίσιο θα αξιολογηθούν με τη χρήση ασκήσεων προσομοίωσης που επιλέγονται βάσει των αναγκών του οργανισμού/εταιρείας (π.χ. ομαδική άσκηση, άσκηση Ανάλυσης και Παρουσίασης, δομημένη συνέντευξη βάσει κριτηρίων). 4 ο Στάδιο- Συνέντευξη Επιλογής Οι υποψήφιοι, οι οποίοι πέρασαν επιτυχώς τα προηγούμενα στάδια συμμετέχουν σε συνέντευξη/-εις επιλογής που διεξάγονται από στελέχη της εταιρείας. Στις επόμενες ενότητες, θα γίνει λεπτομερής αναφορά σε δύο από αυτές τις μεθόδους αξιολόγησης: την αξιολόγηση μέσω ψυχομετρικών εργαλείων και τη συνέντευξη επιλογής. Ωστόσο, στο σημείο αυτο κρίνεται σκόπιμο να δοθούν κάποιες αναλυτικές πληροφορίες για τα κριτήρια/επαγγελματικές ιδιότητες που αναζητούν οι εταιρείες από τα στελέχη τους και τα οποία κριτήρια αποτελούν τη βάση στο σχεδιασμό της όποιας διαδικασίας επιλογής. 3. Κριτήρια Εκτός των τυπικών προσόντων, οι εταιρείες, αναζητούν μεταξύ των υποψηφίων κάποιες επαγγελματικές ιδιότητες, οι οποίες συνδέονται με τη θέση εργασίας, αλλά και την κουλτούρα του οργανισμού και οι οποίες εγγυώνται την επαγγελματική επιτυχία στην εργασία. Οι εταιρείες, δηλαδή, ορίζουν κάποιες επαγγελματικές ιδιότητες (κριτήρια), τις οποίες θεωρούν σημαντικές για την επιτυχή εκτέλεση των καθηκόντων μίας θέσης εργασίας. Η πληροφόρηση για κάποιες από αυτές τις επαγγελματικές ιδιότητες, θα σας βοηθήσει να συνειδητοποιήσετε τις συμπεριφορές και τις δεξιότητες που απαιτείται να επιδείξετε στις εν λόγω θέσεις εργασίας. Επιπλέον, θα σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε την αναγκαιότητα ενδυνάμωσης τέτοιων συμπεριφορών, προκειμένου να είστε σε πλεονεκτική θέση έναντι άλλων υποψηφίων κατά τη συμμετοχή σας σε 3

διαδικασίες αξιολόγησης. Ένας γενικός ορισμός που θα μπορούσε να αποδώσει το περιεχόμενο των Επαγγελματικών Ιδιοτήτων ή αλλιώς Competencies είναι «To σύνολο των ατομικών χαρακτηριστικών (στοιχεία προσωπικότητας, ικανότητες, κίνητρα και ενδιαφέροντα) που εγγυώνται την εργασιακή επιτυχία και που μπορούν να περιγραφούν ως παρατηρήσιμοι τρόποι συμπεριφοράς». Στη συνέχεια περιγράφονται κάποιες επαγγελματικές ιδιότητες, οι οποίες είναι σημαντικές για κάποιες θέσεις εργασίας που ενδιαφέρουν τους απόφοιτους μηχανικούς του Πολυτεχνείου Κρήτης... Ηγεσία Παρέχει στην ομάδα σαφείς κατευθύνσεις. Κατανέμει κατάλληλα εργασίες/αρμοδιότητες. Αναλαμβάνει ευθύνες, οργανώνει τους πόρους και κατευθύνει την ομάδα συγκροτημένη στην επιτυχή εκτέλεση του έργου της. Παρακινεί και ενδυναμώνει τους άλλους, με σκοπό την επίτευξη των επιχειρηματικών στόχων. Προγραμματισμός & Οργάνωση Οργανώνει και προγραμματίζει κατάλληλα τις δράσεις. Θέτει σαφείς προτεραιότητες. Καταρτίζει και παρακολουθεί τακτικά χρονοδιαγράμματα και σχέδια δράσης. Ελέγχει περιοδικά την εκτέλεση των εργασιών σε σχέση με τους στόχους. Αξιοποιεί τους υλικούς και ανθρώπινους πόρους. Ανάλυση & Επίλυση Προβλημάτων/ Κρίση Αναλύει τα θέματα στα συστατικά τους μέρη και διαφοροποιεί τα σημαντικά από τα λιγότερο σημαντικά ζητήματα. Καταλήγει σε σωστά συμπεράσματα από τις διαθέσιμες πληροφορίες. Αναλύει τα στοιχεία και διερευνά τα θέματα από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Προσανατολισμός στη Δράση Επιδεικνύει ετοιμότητα στη λήψη αποφάσεων, στην ανάληψη πρωτοβουλιών και την υποκίνηση δραστηριοτήτων. Δείχνει ενεργητικότητα, ενθουσιασμό και αφοσίωση στην επίτευξη των στόχων του οργανισμού. Διατηρεί τα ίδια επίπεδα απόδοσης για μεγάλες περιόδους. Ανθεκτικότητα/Προσαρμοστικότητα Διατηρεί αποτελεσματική εργασιακή συμπεριφορά όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες και πιέσεις. Είναι δεκτικός/-ή στις αλλαγές και την ανάληψη διαφορετικών καθηκόντων. Παραμένει ήρεμος/-η και διατηρεί τον αυτοέλεγχο του/της. Είναι διατεθειμένος/-η και μπορεί να προσαρμοστεί στις μεταβαλλόμενες καταστάσεις. 4

Προσανατολισμός στην Ποιότητα Έχει επίγνωση των ποιοτικών προδιαγραφών του έργου του. Παρακολουθεί τις εργασίες για να εξασφαλίσει ότι παράγεται έργο υψηλής ποιότητας. Δεσμεύεται στην επίτευξη και διατήρηση ποιότητας. Θέτει υψηλά πρότυπα απόδοσης για τον εαυτό του/της και τους άλλους. Επαγγελματικές ιδιότητες, όπως οι παραπάνω, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση στο σχεδιασμό της όποιας διαδικασίας επιλογής. Αναλυτικότερα, τα υπεύθυνα στελέχη για την επιλογή επιδιώκουν να συλλέξουν τις απαραίτητες ενδείξεις μέσω κάποιων μεθόδων/δοκιμασιών, οι οποίες δίνουν την ευκαιρία στα αξιολογούμενα άτομα να επιδείξουν τις επιθυμητές συμπεριφορές για το εκάστοτε Κριτήριο/Επαγγελματική Ιδιότητα, προκειμένου να αποφασίσουν για την καταλληλότητα ή μη του υποψηφίου για τη θέση. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί πως ακόμη και αν υποψιάζεστε τι αναζητούν οι εταιρείες, δε γνωρίζετε πώς το μεταφράζουν αυτό σε αυτούσιες συμπεριφορές... Συγκεκριμένα, στο κριτήριο «Ηγεσία» θα μπορούσε κάποια εταιρεία να αποδίδει έμφαση στις σαφείς κατευθύνσεις που πρέπει να δίνονται στα άτομα, σε κάποια άλλη εταιρεία η έμφαση θα μπορούσε να αποδίδεται στην παρακίνηση των υφισταμένων, προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους, ενώ σε κάποιον άλλον οργανισμό η έμφαση να αποδίδεται στη δημιουργία συνθηκών μάθησης και ενδυνάμωσης του προσωπικού. Μη παρασυρθείτε, λοιπόν, στο να επιδείξετε συμπεριφορές που νομίζετε ότι θέλουν να δουν... Καλό θα ήταν να επιδείξετε πραγματικές συμπεριφορές που σας αντιπροσωπεύουν, καθώς δε θα πρέπει να ξεχνάτε πως η επιλογή είναι μία αμφίδρομη διαδικασία και δε θέλετε να εισέλθετε σε ένα οργανισμό που σας ζητά να επιδείξετε ένα εντελώς διαφορετικό προφίλ από αυτό που είστε. 5

4. Ψυχομετρικά Εργαλεία Όλο και περισσότερο πλέον γίνεται χρήση των ψυχομετρικών εργαλείων (τεστ ικανοτήτων, ερωτηματολόγια προσωπικότητας, κ.α.) σε διαδικασίες επιλογής, κυρίως εξωτερικών υποψηφίων και για θέσεις με μικρή έως καθόλου εργασιακή εμπειρία. Κάποιοι από τους κυριότερους λόγους της ολοένα και αυξανόμενης χρήσης των τεστ περιγράφονται στη συνέχεια. Σε ποιους λόγους αποδίδεται η ολοένα και αυξανόμενη χρήση των τεστ; 1. Ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο οι εταιρείες χρησιμοποιούν τεστ και λαμβάνουν υπόψη τα αποτελέσματα από αυτές τις μεθοδολογίες στις αποφάσεις επιλογής προσωπικού, είναι τα ευρήματα ερευνών. Σύμφωνα, λοιπόν, με ερευνητικά δεδομένα, έγκυρα και αξιόπιστα ψυχομετρικά τεστ προβλέπουν την απόδοση στον εργασιακό χώρο καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη μέθοδο επιλογής. 2. Επιπρόσθετα, τα τεστ εφόσον είναι σχετικά με τις απαιτήσεις της εργασίας, παρέχουν πιο ακριβείς πληροφορίες απ ότι οι συνήθεις μέθοδοι επιλογής, όπως για παράδειγμα οι μη-δομημένες συνεντεύξεις ή οι συστατικές επιστολές. Εν κατακλείδι, τα κατάλληλα τεστ μπορούν να παρέχουν αντικειμενικές πληροφορίες για εσάς και έχει αποδειχθεί, γενικότερα, ότι οδηγούν σε αποτελεσματικότερες αποφάσεις επιλογής. 3. Η νομοθεσία περί «Ίσων Ευκαιριών» εφαρμόζεται περισσότερο από 10 έτη. Παρόλο που έχουν γίνει αρκετές αγωγές σε βάρος εργοδοτών για μη αντικειμενική επιλογή, σχεδόν καμία από αυτές τις περιπτώσεις δεν αφορούσε τη χρήση τυποποιημένων ψυχομετρικών τεστ. Η σωστή χρήση των κατάλληλων τεστ, δηλαδή, εξασφαλίζει την ίση μεταχείριση υποψηφίων, παρέχοντας ίσες ευκαιρίες και οδηγεί σε αμερόληπτες και αντικειμενικές αποφάσεις επιλογής. 4. Το κόστος της λανθασμένης επιλογής μπορεί να διαχωριστεί κάτω από ένα αριθμό διαφορετικών τίτλων. Η κακή επιλογή, για παράδειγμα συχνά σημαίνει αυξημένο ρυθμό αποχώρησης του προσωπικού, κατά συνέπεια αύξηση των προσλήψεων. Οι δαπάνες πρόσληψης μπορεί να κυμαίνονται μεταξύ 6

του 10% του μισθού για τα νεότερα μέλη του προσωπικού έως 40% για υψηλά διευθυντικά στελέχη. Επιπλέον, η εκπαίδευση του προσωπικού γίνεται συνεχώς πιο δαπανηρή, ειδικά όσο εισάγονται καινούργιες μέθοδοι υψηλής τεχνολογίας. Ορισμός και χαρακτηριστικά των τεστ Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να οριστεί τι ακριβώς είναι ένα ψυχομετρικό τεστ. Ένας ορισμός είναι: «το δείγμα μιας τυποποιημένης συμπεριφοράς η οποία μπορεί να περιγραφεί σε μία αριθμητική κλίμακα ή σύστημα κατηγοριοποίησης» (Cronbach, 1984) Τα πιο σημαντικά σημεία σε σχέση με τα τεστ είναι: Όλοι οι υποψήφιοι αξιολογούνται κάτω από τις ίδιες ακριβώς σταθμισμένες συνθήκες. Ίδιες οδηγίες σε κάθε αξιολόγηση (ούτε λιγότερες ούτε περισσότερες). Ίδιος χρόνος συμπλήρωσης του τεστ, ο οποίος τηρείται αυστηρά. Κατάλληλος φωτισμός-θερμοκρασία-ησυχία-διάταξη γραφείων, προκειμένου οι υποψήφιοι να ανταποκριθούν στο μέγιστο. Περιθώριο για ερωτήματα-απορίες και εξασφάλιση κατανόησης των παραδειγμάτων από τους υποψήφιους. Η επίδοση αξιολογείται αντικειμενικά βάσει κοινής βαθμολογίας για όλους, η οποία έχει προκύψει από τον κατάλληλο πληθυσμό (την ομάδα σύγκρισης). Δε συγκρίνονται οι υποψήφιοι μεταξύ τους, αλλά με μία αντιπροσωπευτική ομάδα (100 και άνω) ατόμων, οι οποίοι έχουν συμπληρώση το ίδιο τεστ και αποτελούν την ομάδα σύγκρισης. Η ομάδα σύγκρισης επηρεάζει την εκτίμηση της απόδοσής σας. Η κοινή βαθμολογία αναφέρεται στη μεταφορά του αρχικού σκορ σε μία σταθισμένη κλίμακα. 7

Η βαθμολογία αποτελεί ακριβή μέτρηση μιας ικανότητας σχετικής με την εργασία, και παρέχει έναν έγκυρο δείκτη της αποτελεσματικότητας σ αυτήν την εργασία. Εφόσον η ικανότητα προς μέτρηση είναι σχετική με τη θέση εργασίας, η επίδοση στο τεστ θα πρσφέρει μία εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του υποψηφίου σε ανάλογα καθήκοντα. Κατηγορίες των Τεστ Ικανοτήτων Οι κύριες κατηγορίες των σύγχρονων τεστ ικανοτήτων που χρησιμοποιούνται κυρίως για σκοπούς επιλογής στο χώρο της εργασίας και που είναι πιο πιθανό να συναντήσουν οι απόφοιτοι μηχανικοί του Πολυτεχνείου Κρήτης είναι οι ακόλουθες: Τεστ Γλωσσικού Συλλογισμού: Μετράει την ικανότητα αξιολόγησης της λογικής διαφόρων τύπων επιχειρημάτων. Το περιεχόμενο των κειμένων που περιλαμβάνει το τεστ αναφέρεται σε ποικιλία θεμάτων. Οι υποψήφιοι καλούνται να αποφασίσουν αν μια πρόταση είναι σωστή ή λανθασμένη σε σχέση με τις πληροφορίες του κειμένου ή εάν τα στοιχεία του τεστ δεν επαρκούν ώστε να αποφασίσουν. Τεστ Αριθμητικού Συλλογισμού: Μετράει την ικανότητα λήψης αποφάσεων και εξαγωγής συμπερασμάτων από αριθμητικά δεδομένα. Συνήθως όταν επιτρέπεται η χρήση υπολογιστή τσέπης, η έμφαση δίνεται στην κατανόηση και εκτίμηση, παρα στον απλό υπολογισμό. Τεστ Διαγραμματικού Συλλογισμού: Αξιολογεί το συλλογισμό με διαγράμματα και απαιτεί την αναγνώριση κανόνων λογικής που ρυθμίζουν ακολουθίες σχημάτων. Είναι κατάλληλο για οποιοδήποτε επάγγελμα απαιτεί λογικό ή αναλυτικό τρόπο σκέψης, πχ. Τεχνική έρευνα, προγραμματισμός Η/Υ, άτομα που γράφουν κώδικα ή ασχολούνται με το σχεδιασμό συστημάτων. 8

Χαρακτηριστικά των Τεστ Ικανοτήτων 1. Τα τεστ ικανοτήτων έχουν σχεδιαστεί ώστε να αξιολογούν την τρέχουσα αλλά και εν δυνάμει ικανότητα σε διαφορετικά είδη εργασιακών ικανοτήτων. 2. Κάθε τεστ είναι σχεδιασμένο να αξιολογεί μία συγκεκριμένη ικανότητα, σε μία συγκεκριμένη κλίμακα δυσκολίας, μετρώντας τη δεξιότητα σε επίπεδο κατανόησης, λογικής επεξεργασίας ή υπολογισμού. 3. Τα Τεστ Ικανοτήτων δεν είναι τεστ γνώσεων και δεν προϋποθέτουν εξειδικευμένη γνώση. 4. Συμπληρώνονται με τη μορφή πολλαπλών επιλογών, εκ των οποίων μία είναι η σωστή. 5. Ορίζεται συγκεκριμένος χρόνος για τη συμπλήρωση του τεστ. Οδηγίες προς Υποψήφιους ΠΡΙΝ την αξιολόγηση Η ανάγνωση κειμένων, άρθρων θα σας βοηθήσει να εξασκηθείτε στην κατανόηση γραπτών πληροφοριών. Τα σταυρόλεξα θα σας βοηθήσουν στην εξάσκηση της ικανότητάς σας να αξιολογείτε γραπτές πληροφορίες. Η πρακτική σε κάποιες βασικές μαθηματικές πράξεις, όπως ο υπολογισμός ποσοστών, θα σας βοηθήσει, στη συμπλήρωση ενός τεστ με αριθμητικά δεδομένα. Μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα διαφόρων συμβουλευτικών εταιρειών, οι οποίες διαθέτουν ψυχομετρικά εργαλεία και να συμπληρώσετε δείγματα διαφορετικών τεστ ικανοτήτων, ώστε να εξοικειωθείτε με τη μορφή και το περιεχόμενό τους. Οδηγίες προς Υποψήφιους ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ την αξιολόγηση Φροντίστε να είστε ξεκούραστοι την ημέρα της αξιολόγησης, καθώς πρόκειται για μία απαιτητική διαδικασία. (για παράδειγμα, να μην έχετε ξενυχτήσει το προηγούμενο βράδυ, να μην έχετε καταναλώσει αλκοόλ). Βεβαιωθείτε ότι έχετε πάρει μαζί σας ό,τι σας έχουν ζητήσει (μολύβι, στυλό, υπολογιστή τσέπης κτλ), καθώς και τα απαραίτητα προσωπικά σας αντικείμενα, όπως 9

τα γυαλιά σας. Καλό θα είναι να έχετε μαζί σας κάποιο ρολόι, έτσι ώστε να μπορείτε να παρακολουθείτε τον χρόνο κατά τη διάρκεια των τεστ. Εάν κρίνετε πως η θερμοκρασία ή/και ο φωτισμός του χώρου δεν ευνοούν, ζητήστε ευγενικά από τους αξιολογητές να το φροντίσουν. Διατηρείστε την ψυχραιμία σας. Εάν αισθάνεστε νευρικότητα και άγχος, πάρτε βαθιές αναπνοές μέχρι ο ρυθμός της αναπνοή σας να επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς. Εάν για κάποιο προσωπικό λόγο (για παράδειγμα, έχετε πυρετό ή θα είστε εκτός Ελλάδος την ημέρα της αξιολόγησης) πιστεύετε ότι δε θα είστε σε θέση να συμπληρώσετε τα τεστ ικανοτήτων, επικοινωνήστε με τον εκπρόσωπο της εταιρείας για να το συζητήσετε εγκαίρως. Οδηγίες προς Υποψήφιους ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της αξιολόγησης Ακούστε προσεκτικά τις οδηγίες των τεστ από τους αξιολογητές, και εκφράστε τις απορίες σας, πριν ξεκινήσει ο χρόνος του τεστ. Να θυμάστε ότι οι αξιολογητές θα σας αξιολογήσουν στο τεστ και όχι στις οδηγίες του. Συμπληρώστε τα παραδείγματα, τα οποία δε βαθμολογούνται ούτε χρονομετρούνται, έτσι ώστε να εξοικειωθείτε με το περιεχόμενο του τεστ και να ρωτήσετε ό,τι δεν καταλαβαίνετε. Από τη στιγμή που θα ξεκινήσει ο χρόνος συμπλήρωσης του τεστ, θα πρέπει να γνωρίζετε ότι οι αξιολογητές δε θα απαντήσουν σε ερωτήσεις που αναφέρονται στο περιεχόμενό του. Γι αυτόν το λόγο, ζητήστε να σας εξηγήσουν εκείνα τα παραδείγματα στα οποία δώσατε διαφορετική από τη σωστή απάντηση, πριν ξεκινήσει το τεστ. Θα πρέπει εξαρχής να μπείτε στη διαδικασία να δουλεύετε γρήγορα, αλλά και με ακρίβεια. Διατηρείστε την εγρήγορσή σας καθόλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Μην αναλώνεστε σε μία ερώτηση που δεν καταλαβαίνεται, καθώς έτσι θα χάσετε πολύτιμο χρόνο. Εάν δεν είστε σίγουροι για κάποια απάντηση, σημειώστε την καλύτερη επιλογή σας, αλλά αποφύγετε τις αυθαίρετες υποθέσεις. Δεν υπάρχει αρνητική βαθμολογία. Δεν θα αφαιρεθούν, δηλαδή, βαθμοί εάν απαντήσετε λάθος σε κάποια ερώτηση. Μην οδηγήστε στην τυχαία συμπλήρωση του τεστ. Υπάρχει μία δευτερεύουσα 10

ένδειξη βαθμολογίας, ο δείκτης ακρίβειας των απαντήσεων σας. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα ποσοστό ακρίβειας, το οποίο δηλώνει πόσες σωστές απαντήσεις είχατε στο σύνολο των απαντήσεων που δώσατε. Οδηγίες προς Υποψήφιους ΜΕΤΑ την αξιολόγηση Μην απογοητευτείτε, εάν δεν καταφέρετε να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις του τεστ. Να θυμάστε ότι συγκρίνεστε με μία μεγαλύτερη ομάδα ατόμων που συμπλήρωσαν το ίδιο τεστ και βάσει αυτής της σύγκρισης θα ερμηνευθεί η επίδοσή σας. Τα Ερωτηματολόγια Προσωπικότητας & ο ρόλος τους στη διαδικασία επιλογής Εκτός από τις συνεντεύξεις, η πιο συχνή μέθοδος αξιολόγησης της προσωπικότητας είναι τα ερωτηματολόγια προσωπικότητας. Μέσω αυτών των εργαλείων, οι εταιρείες θέλουν να αποκομίσουν κάποιες πληροφορίες σχετικά με τις πλευρές της προσωπικότητάς σας που είναι σημαντικές για τη θέση εργασίας για την οποία γίνεται η αξιολόγηση. Διερευνούν, δηλαδή, τις διαστάσεις της προσωπικότητας που σχετίζονται άμεσα με την εργασιακή επιτυχία. Κατ επέκταση, η αξιολόγηση της προσωπικότητας του υποψηφίου, μπορεί να οδηγήσει σε ασφαλείς προβλέψεις για τη συμπεριφορά του στο εργασιακό περιβάλλον. Με αυτόν τον τρόπο, ενισχύεται η επιλογή του κατάλληλου ατόμου στην κατάλληλη θέση εργασίας. Για παράδειγμα, ένα εργασιακό περιβάλλον που ευνοεί και προωθεί την καινοτομία και την ευελιξία, μπορεί να ταιριάζει καλύτερα σε ένα άτομο που παράγει γρήγορα πολλές και πρωτότυπες ιδέες, που αναλαμβάνει πρωτοβουλίες και προσαρμόζεται γρήγορα σε νέα δεδομένα, συγκριτικά με ένα άτομο που προτιμά να εργάζεται σε ένα σταθερό και οργανωμένο περιβάλλον και να λειτουργεί βάσει αυστηρά καθορισμένων κατευθυντήριων γραμμών. Χαρακτηριστικά των Ερωτηματολογίων 1. Τα ερωτηματολόγια είναι ψυχομετρικά εργαλεία αυτο-αναφοράς. Ζητείται, δηλαδή, από εσάς να βαθμολογήσετε τον εαυτό σας σε σχέση με κάποιες δηλώσεις. 11

2. Τα ερωτηματολόγια δεν είναι τεστ ικανοτήτων! Κατά συνέπεια, δεν υπάρχουν σωστές και λάθος απαντήσεις, καθώς εξετάζουν χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και όχι ικανότητες. 3. Δεν έχουν χρονικό περιορισμό στη συμπλήρωσή τους. Ωστόσο, ο σωστός τρόπος συμπλήρωσης συνιστά την αυθόρμητη ανταπόκριση στα ερωτήματα. 4. Πρέπει να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα για να μπορεί να εξαχθεί το προφίλ σας. 5. Τα ερωτηματολόγια περιλαμβάνουν μία κλίμακα, η οποία μετράει τη συνέπεια με την οποία απαντήσατε στα διάφορα ερωτήματα, ώστε να αποφευχθούν περιπτώσεις παραποίησης των απαντήσεων. Οδηγίες προς Υποψήφιους ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ της αξιολόγησης Μην απαντάτε σκεπτόμενος/-η τι θα θέλατε να ισχύει, τι νομίζετε ότι θα έπρεπε να ισχύει ή τι θέλουν οι εταιρείες να ισχύει. Είναι πάντα καλύτερο να είστε ειλικρινείς και συνεπείς σε αυτό που επιδεικνύετε. Δεν υπάρχει κάτι σωστό ή λάθος στην προσωπικότητα. Απλώς, κάποια προφίλ προσωπικότητας εμφανίζονται πιο συμβατά με το προφίλ της προς κάλυψη θέσης απ ότι κάποια άλλα. Οδηγίες προς Υποψήφιους ΜΕΤΑ την αξιολόγηση Να θυμάστε ότι οι εταιρείες δε θα οδηγηθούν στην επιλογή ή την απόρριψή σας μόνο από τα αποτελέσματα του ερωτηματολογίου. Τα ευρήματα από το ερωτηματολόγιο λειτουργούν ως μία επιπλέον πηγή πληροφοριών που συνδυάζεται με τα υπόλοιπα ευρήματα από τις διάφορες δοκιμασίες, τις οποίες περάσατε. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν του αποδίδεται η ίδια βαρύτητα σε σχέση με άλλα εργαλεία, όπως τα τεστ ικανοτήτων ή η δομημένη συνέντευξη. 12

5. Συνέντευξη Επιλογής Παρόλο που αμφισβητείται από πολλούς η αποτελεσματικότητα της συνέντευξης, ως αντικειμενικό μέσο πρόβλεψης της καταλληλότητας των υποψηφίων για κάποια θέση, είναι γεγονός ότι εξακολουθεί να χρησιμοποιείται ευρέως. Στην πραγματικότητα, σχεδόν καμία θέση εργασίας δεν καλύπτεται χωρίς να διεξαχθεί κάποιο είδος συνέντευξης επιλογής. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι βάσει ερευνών το 95% περίπου των μεγάλων εταιρειών χρησιμοποιούν τη συνέντευξη στη διαδικασία επιλογής του ανθρώπινου δυναμικού τους, ενώ πάνω από 80% θεωρούν ότι η συνέντευξη παίζει τον πιο καθοριστικό ρόλο στην διαδικασία που ακολουθούν. Ακόμη και όταν χρησιμοποιούνται και άλλες μέθοδοι αξιολόγησης (τεστ ικανοτήτων, συστάσεις κα), αποτελέσματα ερευνών αποδεικνύουν ότι οι πληροφορίες που συλλέγονται από τη συνέντευξη υπερισχύουν στην τελική διαδικασία λήψης απόφασης. Στάδια της Συνέντευξης Επιλογής ΠΡΙΝ ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Έγκαιρη και σωστή προετοιμασία Σκεφτείτε Τι μπορεί να με ρωτήσει ο συνεντευκτής;" και ανάλογα προετοιμάστε τις απαντήσεις σας. Φροντίστε να υπάρχει συνέπεια μεταξύ των λεγόμενών σας κατά τη διάρκεια της συνέντευξης και των αναγραφόμενων στο βιογραφικό σας σημείωμα και τη συνοδευτική επιστολή, όσον αφορά τις ημερομηνίες, το περιεχόμενο σπουδών, τη διάρκεια και τις αρμοδιότητές σας σε προηγούμενες εργασίες κ.α. Χειριστείτε αποτελεσματικά πιθανά ερωτήματα που υποθέτετε ότι μπορεί να τεθούν κατά τη διάρκεια μίας συνέντευξης. Προετοιμάστε ερωτήματα που θέλετε να απευθύνετε και εσείς στον συνεντευκτή στην περίπτωση που δε σας δώσει αυτές τις πληροφορίες από μόνος του κατά τη διάρκεια της συνέντευξης. Για παράδειγμα, Ποια είναι τα κύρια καθήκοντα της θέσης;, Πώς αξιολογείται η απόδοση;, Ποιες είναι οι προοπτικές εξέλιξης και οι δυνατότητες επιμόρφωσης;. Σημείωση: Θα πρέπει να προετοιμαστείτε κατάλληλα, ώστε να μην αιφνιδιαστείτε από κάποιες ερωτήσεις, να μην πέσετε σε αντιφάσεις και να μην οδηγηθείτε σε ασάφειες. Διεξαγωγή έρευνας και συλλογή στοιχείων για τη θέση και την εταιρεία Όσον αφορά την προς κάλυψη θέση: 13

μελέτη αγγελίας, έτσι ώστε να καταλάβετε το περιεχόμενο, τα καθήκοντα, τις προοπτικές, καθώς και τις απαιτούμενες προδιαγραφές της θέσης (τεχνογνωσία, ικανότητες, προσωπικά χαρακτηριστικά) Όσον αφορά την εταιρεία, ενημερωθείτε και σχηματίστε μία εικόνα: για το ιστορικό/ιδιοκτησία, τα προϊόντα και τους τομείς δραστηριοποίησης, προοπτικές στρατηγική της εταιρείας στην Ελλάδα ή/και διεθνώς, τα οικονομικά μεγέθη-ανταγωνισμός προσωπικό-συνθήκες εργασίας Σημείωση: Σημαντικό βοήθημα στη συγκέντρωση τέτοιων πληροφοριών μπορεί να αποτελέσει η ιστοσελίδα της εν λόγω εταιρείας, σχετικά άρθρα ή δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο ή ακόμη και πληροφορίες από άτομα του δικτύου επαφών σας που γνωρίζουν τη συγκεκριμένη εταιρεία. Φροντίδα για επιμελημένη, προσεγμένη και σοβαρή εμφάνιση Το ντύσιμο σας θα πρέπει να είναι σοβαρό και επαγγελματικό. Καλό θα είναι να αποφεύγετε μία casual εμφάνιση (για παράδειγμα, τζην ή πολύ κοντή φούστα στην περίπτωση των γυναικών), καθώς κάτι τέτοιο δεν αρμόζει στην περίσταση. Προτιμήστε μία πιο επαγγελματική εμφάνιση (για παράδειγμα, κοστούμι σε σκούρο χρώμα). Ιδιαίτερα στην περίπτωση των γυναικών υποψηφίων, καλό θα είναι να αποφεύγετε το έντονο μακιγιάζ, τα πολλά περίτεχνα κοσμήματα, τα βαριά αρώματα, καθώς και τα εκκεντρικά χτενίσματα. Έγκαιρη μετάβαση στο χώρο διεξαγωγής της συνέντευξης Προσπαθήστε να φτάσετε εγκαίρως (περίπου 15 λεπτά πριν το προγραμματισμένο ραντεβού) στο χώρο όπου θα διεξαχθεί η συνέντευξη. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε ευκολότερα να εγκλιματιστείτε, να ελέγξετε το άγχος σας, και επιπρόσθετα να μη δείχνετε ότι φτάσατε την τελευταία στιγμή και μετά βίας. Για να είστε συνεπής και ακριβής στο ραντεβού, φροντίστε στην τηλεφωνική επικοινωνία που θα έχετε, όταν σας ενημερώσουν για τη συνέντευξη, να πληροφορηθείτε επακριβώς για τον τόπο διεξαγωγής της, τον τρόπο με τον οποίο μπορείτε να φθάσετε εκεί, το όνομα και το τηλέφωνο επικοινωνίας του συνεντευκτή, προκειμένου να ενημερώσετε σε περίπτωση κάποιου απρόοπτου. 14

Εάν τελικά καθυστερήσετε στο ραντεβού, θα πρέπει να τους ενημερώσετε ότι θα αργήσετε. Αφού φθάσετε και πριν ξεκινήσει η συνέντευξη, θα πρέπει να ζητήσετε συγγνώμη και να δικαιολογηθείτε για την καθυστέρησή σας. Αν φθάσετε αρκετά νωρίτερα από την ώρα της συνέντευξης, καλό θα είναι να χρονοτριβήσετε και να παρουσιαστείτε 10-15 λεπτά πριν τη συμφωνηθείσα ώρα. Δε θέλετε να δώσετε την εντύπωση του ανυπόμονου, του απελπισμένου ή εκείνου που δε δίνει την πρέπουσα σημασία στη διαχείριση του χρόνου του. ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ Διατήρηση κατάλληλης συμπεριφοράς και στάσης Επιδείξτε την κατάλληλη συμπεριφορά και στάση, διατηρείστε την ψυχραιμία σας, επιδείξτε ευελιξία και μη ξεχνάτε το στόχο σας. Δε θα πρέπει να δείχνετε δυσφορία ή δυσανασχέτηση, αν για παράδειγμα δε σας αρέσει ο τρόπος που διεξάγεται η συνέντευξη. Επιπρόσθετα, σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να διαπληκτιστείτε ή να έρθετε σε ρήξη με τον συνεντευκτή, εάν δε συμφωνείτε με τις απόψεις του. Κάποιοι συνεντευκτές εφαρμόζουν τη λεγόμενη πιεστική συνέντευξη, διότι θέλουν να διαπιστώσουν πως αντιδρούν οι υποψήφιοι κάτω από συνθήκες πίεσης. Γι αυτό το λόγο, μπορεί η στάση τους να είναι συνειδητά επιθετική και να σας θέσουν κάποιες "δύσκολες" ή ακόμα και "προσβλητικές" ερωτήσεις. ΠΡΟΣΟΧΗ στη μη λεκτική συμπεριφορά Οπτική Επαφή Διατηρείστε σταθερή οπτική επαφή με τον συνεντευκτή. Όχι έντονο βλέμμα καρφωμένο στον συνεντευκτή, καθώς θα τον κάνετε να αισθανθεί άβολα. Όχι βλέμμα που περιεργάζεται το χώρο, καθώς μπορεί να εκληφθεί ως ανία, αδιαφορία για τη συνέντευξη ή ακόμη και ως ένδειξη χαμηλής αυτοπεποίθησης. Όχι βλέμμα χαμηλωμένο για πολύ ώρα ενώ μιλάτε ή όταν σας απευθύνουν το λόγο, καθώς μπορεί να εκληφθεί ως έντονη νευρικότητα και ανασφάλεια σε επίσημες περιστάσεις ή όταν πρωτογνωρίζετε ανθρώπους. 15

Στάση και Κινήσεις Σώματος Ένταση Φωνής Προσέξτε την αρχική χειραψία σας, καθώς δεν πρέπει να είναι χαλαρή (δείγμα φόβου), αλλά ούτε και υπερβολικά δυνατή (δείγμα έντονης νευρικότητας). Εάν θέλετε να δημιουργήσετε μία καλή εντύπωση στο συνεντευκτή και να δείξετε ότι έχετε αυτοπεποίθηση, τείνετε το σώμα σας ελαφρώς μπροστά με τους ώμους πίσω και διατηρείστε μία ευθυτενή στάση. Με αυτόν τον τρόπο, υποδεικνύετε αυτοπεποίθηση για τον εαυτό σας και ενδιαφέρον για τη συζήτηση. Μη σταυρώνετε τα χέρια στο στήθος, μπορεί να εκληφθεί ως στάση άμυνας ή εκνευρισμού. Μη γέρνετε το σώμα σας πολύ έντονα μπροστά και αποφύγετε νευρικές κινήσεις, καθώς μπορεί να εκληφθεί ως ένδειξη χαμηλής αυτοπεποίθησης. Μη πλησιάζετε πολύ τον συνεντευκτή. Υπάρχει κίνδυνος να τον φέρετε σε δύσκολη θέση. Μπορεί, επίσης, να εκληφθεί ως δείγμα επιθετικότητας από μέρους σας και έλλειψη σεβασμού του προσωπικού του χώρου. Αποφύγετε κινήσεις, οι οποίες συνήθως αποκαλύπτουν έντονη και έκδηλη νευρικότητα (για παράδειγμα συνεχή ενασχόληση με τα μαλλιά σας). Η ένταση της φωνή σας πρέπει να είναι σταθερή χωρίς έντονες διακυμάνσεις. Η σταθερότητα στην ένταση υποδεικνύει αυτοπεποίθηση. Προσπαθήστε, μέσω της φωνής σας να μεταδώσετε τον ενθουσιασμό σας για τη θέση και την εταιρεία. Η πολύ γρήγορη ή η πολύ αργή ομιλία φανερώνει νευρικότητα και έλλειψη εμπιστοσύνης. Αντίθετα, η ηρεμία υποδηλώνεται από τον σταθερό τόνο της φωνής, η οποία εκφράζει ένα λογικό επίπεδο ενεργητικότητας. Προσέξτε να μην οδηγηθείτε σε υπερβολές, διότι εάν ο τόνος της φωνής σας είναι μονότονος, χωρίς διαφορές δηλαδή στην ένταση, μπορεί να εκληφθεί ως έλλειψη ενδιαφέροντος. 16

Έκφραση Προσώπου Η έκφραση του προσώπου σας προσπαθήστε να μην είναι σφιγμένη, καθώς δε θα σας βοηθήσει να αναδείξετε στο βαθμό που θα θέλατε τις δεξιότητές σας και τα θετικά σας σημεία. Ακόμη, μπορεί να εκληφθεί και ως έλλειψη ενδιαφέροντος για τη θέση και την εταιρεία. Προσπαθήστε να χαμογελάτε αλλά χωρίς να φτάσετε σε υπερβολές. Αποτελεσματική ανταπόκριση στα ερωτήματα του συνεντευκτή Σεβαστείτε τα χρονικά περιθώρια που θα σας τεθούν και φροντίστε μέσα σε αυτά να απαντήσετε αποτελεσματικά στα ερωτήματα που σας θέτουν. Απαντάτε συγκεκριμένα στα ερωτήματα με τις λεπτομέρειες που κρίνεται απαραίτητες κατά περίπτωση, έτσι ώστε να παρέχετε τις απαιτούμενες πληροφορίες στον συνεντευκτή. Απαντάτε στα ερωτήματα χωρίς να δείχνετε καχυποψία, επιφυλακτικότητα ή κριτική διάθεση, ως προς το περιεχόμενό τους. Προσπαθήστε, μέσω των απαντήσεων σας, να συσχετίσετε τις δεξιότητες σας και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς σας με τις αντίστοιχες δεξιότητες και τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά που απαιτούνται από την εταιρεία για τη συγκεκριμένη θέση. Οι πολλές και ασήμαντες λεπτομέρειες μπορεί να κουράσουν ή και να εκνευρίσουν τον συνεντευκτή. Εάν πλατειάσετε, θα οδηγηθείτε πιθανότατα εκτός θέματος. Αν δεν έχετε καταλάβει κάποια ερώτηση είναι προτιμότερο να ζητήσετε ευγενικά διευκρινήσεις ή την επανάληψη της ερώτησης, παρά να απαντήσετε λανθασμένα ή εκτός θέματος. Επιδείξτε ενεργητική ακρόαση. Μη διακόπτετε και απαντάτε περιεκτικά και επί της ουσίας στις ερωτήσεις που θα σας θέσει. Ενημέρωση για το επόμενο στάδιο της διαδικασίας επιλογής Κατά το τέλος της συνέντευξης και εφόσον ο συνεντευκτής δε σας έχει ενημερώσει από μόνος του για το ποιο θα είναι το επόμενο βήμα στην διαδικασία επιλογής, καλό θα είναι να θέσετε μία σχετική ερώτηση. Πότε, δηλαδή, και με ποιο τρόπο θα λάβετε μία απάντηση από την εταιρεία ή αν θα πρέπει μετά από κάποιο χρονικό διάστημα να επικοινωνήσετε εσείς μαζί του ή με κάποιο άλλο στέλεχος της εταιρείας. Πριν αποχωρήσετε, θα πρέπει να ευχαριστήσετε θερμά τον συνεντευκτή για την 17

ευκαιρία που σας παρείχε μέσω αυτής της συνέντευξης και να εκφράσετε ξανά το ενδιαφέρον σας για την περίπτωση μίας ενδεχόμενης συνεργασίας. ΜΕΤΑ ΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Κατάλληλη προσέγγιση με το πέρας της συνέντευξης Εάν έχει περάσει το χρονικό διάστημα που σας είχαν ορίσει και δεν έχετε καμία ενημέρωση, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την εταιρεία και να ζητήσετε κάποια σχετική ενημέρωση για την εξέλιξη της διαδικασίας, είτε από το άτομο που σας πήρε τη συνέντευξη είτε από κάποιον άλλον αρμόδιο. Επιδείξτε επαγγελματισμό στην προσέγγισή σας, αλλά και υπομονή απέναντι στην όλη διαδικασία, καθώς μπορεί να αποβεί χρονοβόρα. Μην απογοητεύεστε. Επιδείξτε κατανόηση, αλλά και επιμονή. Εκδηλώστε αποτελεσματικά το ενδιαφέρον σας σε εύλογα χρονικά διαστήματα. Τρόποι Αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας στην επικοινωνία με τους πιθανούς εργοδότες Αυτο-αξιολόγηση Θυμηθείτε κάποια πρόσφατη περίπτωση όπου δεν αισθανθήκατε αρκετά σίγουρος/η για τον εαυτό σας και τα λεγόμενά σας (κάπως αγχωμένος/η, νευρικός/ή, επιθετικός/ή). Αναλογιστείτε τους λόγους για τους οποίους συνέβη αυτό. Πώς θα μπορούσατε να αντιδράσετε διαφορετικά, αν αντιμετωπίζατε την ίδια κατάσταση ξανά; Θυμηθείτε κάποια πρόσφατη περίπτωση αλληλεπίδρασης όπου επέδειξες ιδιαίτερη άνεση και αυτοπεποίθηση. Ποιες ήταν οι συνθήκες; Πώς τα καταφέρατε; Μπορείτε να μεταφέρετε αυτήν την εμπειρία και σε άλλες ανάλογες περιπτώσεις; Καθιερώστε την πρακτική της ανασκόπησης και αξιολόγησης της διαπροσωπικής σας επικοινωνίας μετά από κάθε συνέντευξη. Σε ποιο βαθμό αντιλαμβάνεστε την εντύπωση που αφήσατε στον συνεντευξιαστή; Ποια θετικά και ποια αρνητικά σημεία αναγνωρίζετε; Τι θα μπορούσατε να είχατε κάνει διαφορετικά, προκειμένου να είχατε επιτύχει ένα καλύτερο ή ισχυρότερο αντίκτυπο; Προσπαθήστε να καθιερώσετε αυτήν την πρακτική για όλες τις νέες «επαγγελματικές» συναντήσεις σας και σταδιακά να φτάσετε στο επίπεδο να παρακολουθείτε και να αναγνωρίζετε την απόδοσή σας, όσον αφορά στον αντίκτυπο προς το συνομιλητή σας κατά τη διάρκεια της ίδιας της 18

συνάντησης. Ανατροφοδότηση Ξεκινήστε μία συζήτηση με ένα φίλο ή συνάδελφο για ένα θέμα στο οποίο διαφωνείτε, ώστε να κάνετε πρακτική και να ζητήσετε τα σχόλια του για τον τρόπο που χειριστήκατε την αντιπαράθεση λεκτική και μη, για το πόσο αξιόπιστα φάνηκαν τα επιχειρήματά σας και για το ποια ήταν η τελική του εντύπωση. Πριν από κάποια συνέντευξη επιλογής, εξετάστε προσεκτικά το ύφος του ενδύματος που θα φορέσετε. Μπορείτε να ζητήσετε από ένα/μία φίλο/η τη γνώμη του/της για την εντύπωση που δημιουργείτε. Έχοντας κάνει μία προφορική παρουσίαση, ζητήστε τη γνώμη συμφοιτητών, οι οποίοι ήταν παρόντες και τους οποίους θεωρείτε αποτελεσματικούς στην επικοινωνία τους με άλλους. Πρακτική Εξάσκηση Πριν εκφράσετε τις απόψεις και θέσεις σας σε άλλους, δοκιμάστε να κάνετε πρόβα στον καθρέπτη, ώστε να βεβαιωθείτε ότι εκφράζεστε με αυτοπεποίθηση και άνεση, αλλά όχι επιθετικότητα ή έπαρση. Εάν δεν αισθάνεστε άνετα όταν πρωτογνωρίζετε ανθρώπους, προσπαθήστε να εκθέτετε τον εαυτό σας σε αυτήν την κατάσταση. Εάν σας δημιουργεί ιδιαίτερη νευρικότητα, θα μπορούσατε να ξεκινήσετε από κάποια χαμηλού κινδύνου κατάσταση, όπως κάποια κοινωνική εκδήλωση ή συμμετοχή σε κάποιο σύλλογο. Προσπαθήστε να είστε ο/η πρώτος/η που θα συστηθείτε σε κάποιον και θα αρχίσετε μία συνομιλία. Γενικότερα, προσπαθήστε να είστε ανοικτός/η στην επικοινωνία σας, ακόμη και με άτομα που δεν αισθάνεστε ότι έχετε κοινά σημεία προς συζήτηση. Καθώς θα κερδίζετε σταδιακά αυτοπεποίθηση, μπορείτε να αυξήσετε το ρίσκο, όπως σε μία επαγγελματική συνάντηση που θα επιδιώξετε εσείς. Εξασκηθείτε στην παρουσίαση του εαυτού σας, για παράδειγμα όταν εισέρχεστε σε ένα χώρο, όταν κινήστε προς το μέρος κάποιου, ο τρόπος που μιλάτε για τα επιτεύγματα σας, για τα δυνατά σας σημεία και τις αδυναμίες σας. Χρησιμοποιήστε ένα καθρέπτη ή ένα μαγνητόφωνο για να αξιολογήσετε τον τρόπο που παρουσιάζετε τον εαυτό σας. Όταν εξηγείτε κάτι σε κάποιον, ελέγχετε τακτικά ότι έχει καταλάβει τι έχετε πει, πριν προχωρήσετε σε κάτι άλλο. 19

Αξιολόγηση Κατάστασης Πριν μπείτε σε μία συνάντηση στην οποία θα πρέπει να παρουσιάσετε την άποψη σας, αφιερώστε λίγο χρόνο για να σκεφτείτε και να διερευνήσετε τον τρόπο και την επιχειρηματολογία της θέσης της άλλης πλευράς. Τι πιστεύετε ότι πιο σημαντικό γι αυτούς; Τι στόχους έχουν θέσει; Πώς θα μπορούσατε να προσαρμόσετε τα επιχειρήματά σας, έτσι ώστε να τους πείσετε ότι η άποψή σας συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων τους; Πριν τη διεξαγωγή της συνέντευξης επιλογής, προσπαθήστε να πείσετε αρχικά τον εαυτό σας για το αποτέλεσμα της συνέντευξης. Σκεφθείτε τις πιθανές ενστάσεις ή προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίσετε από τους συνεντευξιαστές και θεωρήστε τες ως ευκαιρία για να «προωθήσετε» τον εαυτό σας, παρά ως απειλή. Διατηρήστε την αισιοδοξία και την αυτοπεποίθησή σας, προκειμένου να επιτύχετε τη μακροπρόθεσμη προοπτική που επιθυμείτε από αυτή τη διαδικασία. Παρατηρήστε τους άλλους να επικοινωνούν και εντοπίστε κάποια αποτελεσματικά σημεία που θα μπορούσατε να αξιοποιήσετε κι εσείς (λεκτικά και μη). 20