Μεταπτυχιακές Σπουδές στην Διοίκηση των Επιχειρήσεων MBA Master in Business Administration Δρ. Χριστίνα Ε. Ευαγγέλου christina.evangelou@gmail.com Μηχανολόγος και Αεροναυπηγός Μηχανικός, Διδάκτορας Πληροφοριακών Συστημάτων Διοίκησης Logistics 1
Επικοινωνία Email: christina.evangelou@gmail.com fcb: Χριστίνα Ευαγγέλου Τηλ: 6974705275 Μετά την ολοκλήρωση των διαλέξεων ή κατόπιν συνεννόησης οποιαδήποτε ημέρα και ώρα. 2
Λίγα λόγια για το μάθημα Το μάθημα γίνεται με διαλέξεις στο αμφιθέατρο, οι σημειώσεις των οποίων και αποτελούν τη βάση μελέτης και προετοιμασίας για τις τελικές εξετάσεις Υποστηρίζεται με βιβλιογραφικές αναφορές Εμπεδώνεται με τη χρήση σχετικών Πληροφοριακών Συστημάτων και αναφορές σε μελέτες περιπτώσεων 3
Βασικός Στόχος Η σύνδεση της θεωρίας με την πρακτική εφαρμογή Σαφής προσανατολισμός στην επαγγελματική χρήση των γνώσεων και των δεξιοτήτων 4
Εργασίες Εξαμήνου Θα υπάρχουν 2 ειδών ομαδικές εργασίες: Βιβλιογραφική αναζήτηση (αναζήτηση βιβλιογραφίας (99% στα αγγλικά) και ανάλυση Εμπειρική, π.χ. (αναζήτηση εταιρείας) με τη χρήση ερωτηματολογίου Οι εργασίες θα παραδοθούν στο προτελευταίο μάθημα, και θα παρουσιαστούν έπειτα από συνεννόηση 5
Τελική Γραπτή Εξέταση Τα θέματα των εξετάσεων θα είναι: Πολλαπλής επιλογής (75%) Ανάπτυξης (25%) βάσει μελέτης περίπτωσης 6
Βαθμολογία 60% συμμετέχει η εργασία εξαμήνου 40% συμμετέχει η τελική γραπτή εξέταση 7
Εξατομίκευση Μαθήματος Ερωτηματολόγιο «εξατομίκευσης» https://docs.google.com/forms/d/e/1faipq LSfMFgGES_hRZxfYgdYokgHL54qnlzHm8 pjyqf20ceeo8uodfg/viewform?usp=sf_lin k 8
Διάλεξη 1 η Βασικές Έννοιες της Διαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Supply Chain Management) & των Logistics 9
Περιεχόμενα Εισαγωγή στις έννοιες της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας και τις υποδομές της εφοδιαστικής αλυσίδας Εισαγωγή στην έννοια των Logistics Αναφορά στις μεθοδολογίες και τις τεχνολογίες υλοποίησης των Logistics 10
Εισαγωγή Για την αποτελεσματική, αποδοτική και ασφαλή μεταφορά και αποθήκευση πρώτων υλών, ενδιάμεσων και τελικών προϊόντων, καθώς και τη διαχείριση πληροφοριών που σχετίζονται με τη διακίνησή τους από τόπους παραγωγής σε τόπους κατανάλωσης απαιτείται μια κατάλληλη διαδικασία που αναλύεται σε σχεδιασμό, εφαρμογή, και έλεγχο. 11
Λίγες Εικόνες Χιλιάδες Λέξεις 12
Μπορείτε να φανταστείτε Μία επιχείρηση χωρίς αποθήκη; Ένα νοσοκομείο χωρίς τα απαιτούμενα και κατάλληλα φάρμακα; Μία μεγάλη πόλη που δεν κάνει σωστή διαχείριση των υδάτινών της πόρων; Μία γαλακτοκομική βιομηχανία χωρίς σωστά οργανωμένο δίκτυο διανομής; Ένα στρατό χωρίς εφόδια; 17
Μπορείτε να σκεφθείτε Έναν έμπορο εποχιακών ειδών που παρέλαβε χριστουγεννιάτικα δέντρα την 1 Ιανουαρίου Ένα εργοστάσιο που σταμάτησε να παράγει επειδή «έμεινε» από πρώτες ύλες Μία επιχείρηση που παρήγγειλε περισσότερα εμπορεύματα από αυτά που θα μπορέσει να πουλήσει άμεσα και θα πρέπει να τα αποθηκεύσει για μεγάλο διάστημα (μήπως λήγουν;) Μία μεταφορική εταιρεία που δεν έκανε σωστή φόρτωση των εμπορευμάτων σε ένα φορτηγό της και προξένησε ατύχημα 18
Κι άλλες ερωτήσεις Τι είδους πρώτες ύλες / υλικά / προϊόντα χρειάζονται και σε ποιες ποσότητες (σε συνεργασία με το τμήμα παραγωγής και προμηθειών); Κάθε πότε πρέπει να γίνεται ανεφοδιασμός των ανωτέρω; Ποιοι περιορισμοί και κίνδυνοι υπάρχουν στον ανεφοδιασμό /μεταφορά / αποθήκευση / διαχείριση των προμηθειών; Τι υποδομές / εξοπλισμό / ανθρώπινο δυναμικό διαθέτει η επιχειρησιακή μονάδα και ποιο είναι το κόστος λειτουργίας / συντήρησής τους; Τι σύστημα «επιστρεφόμενων» και «πράσινων» logistics πρέπει να ακολουθήσει η επιχείρηση; Πώς μπορεί να μειωθεί το κόστος λειτουργίας; 19
Επιπλέον θέματα Προμήθειες Διαδικασία παραγγελιών Κανάλια διανομής Έλεγχος αποθεμάτων Πρόβλεψη ζήτησης Μεταφορά Αποθήκευση Επιλογή τόπου εγκατάστασης εργοστασίου και αποθήκης Διαχείριση υλικών Υποστήριξη σε εξαρτήματα και υπηρεσίες Συσκευασία Ελαττωματικά και άχρηστα Διαχείριση επιστρεφομένων προϊόντων Υπηρεσίες προς τον πελάτη 20
Τελικά, πόσο σημαντικά είναι τα Logistics; 21
Μια Εφοδιαστική Αλυσίδα 22
Μια Εφοδιαστική Αλυσίδα & οι πληροφορίες γύρω από αυτήν
Μια αλυσίδα διανομής πετρελαίου 24
Οι δύο κατευθύνσεις της αλυσίδας 25
Ένα Σύστημα Logistics 26
Ορισμός της Εφοδιαστικής Αλυσίδας (ΕΑ) Οι εφοδιαστικές αλυσίδες είναι δίκτυα. Τα δίκτυα αυτά αποτελούνται από συνδεδεμένες και αλληλοεξαρτούμενες οργανώσεις που λειτουργούν από κοινού σε ένα κλίμα συνεργασίας, για να ελέγξουν, να διευθύνουν και να βελτιώσουν την ροή των υλικών και των πληροφοριών από τους προμηθευτές στους τελικούς χρήστες (Aitken,J). 27
Στόχοι της ΕΑ Βασικοί στόχοι της ΕΑ: -Καλή οργάνωση. - Αύξηση της απόδοσης. - Μείωση κόστους παραγωγής και διανομής. - Συνέπεια Μεγέθυνση ικανοποίησης του καταναλωτή. 28
Δραστηριότητες της ΕΑ Αγορές-Προμήθειες Μεταφορά Αποθήκευση Διανομή Διαχείριση των αποθεμάτων 29
Αγορές-Προμήθειες Απόκτηση προϊόντων ή πληροφοριών από τους προμηθευτές. Επιχειρήσεις: Δεν παράγουν το ίδιο προϊόν Διαφορετικός τρόπος προμήθειας προϊόντων και συσκευασιών. 30
Μεταφορά Μεταφορά. Συσχέτιση μεταφοράς και διανομής. Μεταφορά: Μετακίνηση προϊόντων από τον χώρο παραγωγής στον χώρο αποθήκευσης. Διανομή: Μετακίνηση τελικών προϊόντων από την αποθήκη στον πελάτη. 31
Οι μεταφορές διαχωρίζονται σε αεροπορικές, θαλάσσιες, οδικές και σιδηροδρομικές Θαλάσσιες μεταφορές: Πλεονεκτήματα: 97% διεθνούς εμπορίου. -Μεταφορά προϊόντων σε μεγάλες αποστάσεις, - Μειωμένο κόστος -Μειωμένο ποσοστό φθοράς. Μειονεκτήματα: -Αργό μέσο μεταφοράς. -Η μεταφορά εμπορευμάτων γίνεται μόνο από λιμάνι σε λιμάνι. Αεροπορικές μεταφορές: Πλεονεκτήματα: -Έγκαιρη και - Γρήγορη παράδοση. 1% παγκόσμιου εμπορίου. Μειονεκτήματα: -Μεγάλο κόστος μεταφοράς -Μικρό φορτίο. 32
Οδικές μεταφορές Πλεονεκήματα: -Γρηγορότερες -Οικονομικότερες -Παράδοση πόρτα σε πόρτα. Μειονεκτήματα: -Aκριβότερη -Περιορισμοί στον όγκο του φορτίου. Σιδηροδρομικές μεταφορές Πλεονεκτήματα: -Μεγάλα προϊόντα -Μεγάλες αποστάσεις. Μειονεκτήματα: -Μη ανταγωνιστικές -Ανικανότητα μεταφοράς παντού 33
Η αποθήκευση Αποθηκευτικοί χώροι Άμεσος εφοδιασμός της αγοράς Παράδοση προϊόντων από την αγορά της επιχείρησης Φύλαξη και διατήρηση παραγόμενων προϊόντων Τακτοποίηση των ροών της αγοράς Πακετάρισμα παραγγελιών και καταμέτρηση Διαπίστωση καλής κατάστασης των προϊόντων. 34
Διανομή Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στην καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών αφού κύριος σκοπός είναι να φτάσουν τα προϊόντα την κατάλληλη στιγμή, στο σωστό σημείο παράδοσης. 35
Διαχείριση των αποθεμάτων Διαχείριση προϊόντων Πρώτων υλών Αποθήκευση. Άμεση ικανοποίηση των πελατών. 36
Εφοδιαστική αλυσίδα (Supply Chain) Είναι μια έννοια ευρύτερη από τα Logistics. Η Εφοδιαστική Αλυσίδα αναφέρεται στο σχεδιασμό και τη διαχείριση όλων των σταδίων που σχετίζονται με τις διαδικασίες προμήθειας, την παραγωγή/ μεταποίηση και όλες τις δραστηριότητες της διανομής για να φτάσει το προϊόν στον τελικό καταναλωτή. Επίσης συντονίζει όλους του εταίρους ενός καναλιού εφοδιασμού (προμηθευτές, μεσάζοντες,πελάτες κτλ) με την ίδια την επιχείρηση. Το σημείο, λοιπόν, στο οποίο εστιάζεται η διαχείριση εφοδιαστικής αλυσίδας είναι η διαχείριση των σχέσεων με τέτοιο τρόπο, ώστε να επιτυγχάνεται ένα πιο κερδοφόρο αποτέλεσμα για όλους τους κρίκους της αλυσίδας. 37
Συνοψίζοντας Ο όρος "εφοδιαστική αλυσίδα" περιγράφει το πλέγμα διαδικασιών που απαιτούνται ώστε ένα προϊόν να περάσει από τη φάση της παραγωγής στη φάση της κατανάλωσης. Μεταξύ των διαδικασιών αυτών ξεχωρίζει η παραγωγή, η τυποποίηση, η αποθήκευση, η διακίνηση και η διάθεση του προϊόντος. 38
Logistics Τα Logistics δεν έχουν καμία σχέση με την Λογιστική H ετυμολογία του όρου Logistics προέρχεται από το γαλλικό ρήμα lager που σημαίνει τοποθετώ. Η ολοκλήρωση δύο ή και περισσοτέρων δραστηριοτήτων με σκοπό το σχεδιασμό, την εφαρμογή και τον έλεγχο της αποδοτικής ροής των πρώτων υλών, προϊόντων υπό κατασκευή και τελικών προϊόντων από το σημείο προέλευσης στο σημείο κατανάλωσης με σκοπό την πλήρη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του πελάτη, ορίζεται ως Logistics. 39
Ορισμός Logistics είναι η διαδικασία της στρατηγικής διαχείρισης των προμηθειών, της κίνησης και αποθήκευσης πρώτων υλών, εξαρτημάτων και τελικών αποθεμάτων (και σχετικών πληροφοριών για τις ροές τους) μέσα στη επιχείρηση και τα κανάλια του Marketing με τέτοιο τρόπο, ώστε η τρέχουσα και η μελλοντική κερδοφορία να μεγιστοποιούνται με την εκπλήρωση των παραγγελιών σύμφωνα με τις αρχές της αποτελεσματικότητας του κόστους.(martin Christopher, 2006) 40
Περί Στρατηγικής 41
Η διαδικασία των Logistics 42
Logistics: Τι είναι; Ορισμός : Ανθρώπινοι,φυσικοί χρηματικοί πόροι κατάλληλα προϊόν πελάτες χρονική στιγμή τρόπος μεταφοράς Δραστηριότητες : Εξυπηρέτηση πελατών, μεταφορά/έλεγχος αποθ.,επεξεργασία παραγ/λιών, αποθήκευση, εφοδιασμός, συσκευασία, χρονικός προγραμματισμός παραγωγής Logistics = Εφοδιαστική αλυσίδα 43
Θέματα σχετικά με Logistics Στρατηγική Σχεδιασμός 3 Βήματα: -Κατανόηση αναγκών πελάτη. -Κατανόηση εφοδιαστικής αλυσίδας. -Επίτευξη του strategic fit. Καθορισμός μεγέθους παραγωγής, εργ.δυναμικού, αποθέματος, κεφ.εξοπλισμού,ωρών εργασίας υπολογιστικές εφαρμογές ελαχιστοποίηση κόστους (δεδομένη ζήτηση) μεθοδολογίες υπολογισμού κόστους αναπροσαρμογή τακτική πολλαπλών σεναρίων ανθρώπινος παράγοντας 44
Θέματα σχετικά με Logistics Οργάνωση Εργασίας Τάσεις στην αλυσίδα προσφοράς Τάσεις στους τύπους εμπορίου Τάσείς στη διαχείριση Πρόβλεψη και αντιμετώπιση κρίσεων Logistics περιπτώσεις κρίσεων : βιομηχανικά ατυχήματα, εθνικές καταστροφές, αποσύρσεις προϊόντων. ολοκληρωμένα προγράμματα Logistics εφαρμογή Systems Logistics(παραγωγή) χρήση ειδικού λογισμικού Διοικητικές μέριμνες Οι εταιρίες που αναλαμβάνουν να παρέχουν υπηρεσίες αποθήκευσης και διανομής της παραγωγής προϊόντων για λογαριασμό τρίτων επιχειρήσεων 45
Logistics και Αποθήκη Η αποθήκη είναι η "καρδιά" των logistics, ή όπως είπε κάποιος θεωρητικός, "αν τα logistics ήταν χώρα, τότε σίγουρα η πρωτεύουσά της θα ήταν η αποθήκη", υποδηλώνοντας την κομβική σημασία που έχουν οι αποθήκες και η αποθήκευση γενικά για τα logistics και την εφοδιαστική αλυσίδα. Ας δούμε, όμως, πως ρέει ο χρόνος σε μια σύγχρονη αποθήκη όπου χρησιμοποιούνται οι τεχνολογίες e- logistics. 46
Πλεονεκτήματα Καλύτερη εκμετάλλευση των υλικών πόρων της επιχείρησης. Υλικοί πόροι θεωρούνται τα οχήματα, οι αποθηκευτικοί χώροι, ο εξοπλισμός κ.λπ. Για παράδειγμα, η χρήση ενός συστήματος τηλεματικής στα οχήματα της επιχείρησης (διαχείριση στόλου, fleet management) έχει ως αποτέλεσμα πιο οργανωμένες κινήσεις και λιγότερα δρομολόγια. Σχετικά με τον αποθηκευτικό χώρο, ένα σύστημα WMS και η εγκατάσταση κάποιου ασύρματου τοπικού δικτύου έχουν ως αποτέλεσμα αφενός την αξιοποίηση κάθε σπιθαμής της αποθήκης, αφετέρου τη γρηγορότερη επιτέλεση των διαδικασιών μέσα σ' αυτήν. 47
Πλεονεκτήματα Καλύτερη αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων της επιχείρησης. Εδώ εντάσσονται όχι μόνο οι εργαζόμενοι αλλά και οι πελάτες, οι προμηθευτές κ.λπ. Για παράδειγμα, ένα σύστημα ERP ή WMS ενημερώνει σχετικά με το ποιοι είναι οι επικερδείς πελάτες, εξασφαλίζει πολύτιμες εργατοώρες για το προσωπικό και συντελεί στην καλύτερη οργάνωση των εισερχόμενων ροών από τους προμηθευτές. Ο ενδιαφερόμενος δεν χρειάζεται πλέον να ασχολείται με τον έλεγχο του στοκ, αφού αυτό το έχει αναλάβει το ίδιο το σύστημα, η απογραφή αποθήκης γίνεται με το πάτημα ενός κουμπιού, ενώ το ίδιο απαιτείται για να μάθουμε τα έσοδα, τα έξοδα και τα κέρδη για μία ημέρα ή ένα μήνα. Συγχρόνως, γνωρίζει ποια είδη διακινούνται περισσότερο και αναλόγως διαμορφώνει τις παραγγελίες του. 48
Τα logistics αποσκοπούν στην παραγωγή προϊόντων με όσο το δυνατόν χαμηλότερο κόστος, στη διατήρηση των προϊόντων με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στην πλήρη αξιοποίηση των υλικών μέσων της επιχείρησης, στη μεταφορά των προϊόντων με το χαμηλότερο δυνατό κόστος και τις μικρότερες δυνατές καθυστερήσεις και τελικά στην επίτευξη κερδοφορίας και οικονομίας κλίμακος για την επιχείρηση. 49
Σχέση μεταξύ marketing, logistics management, και supply chain management 50
Σχέση μεταξύ Logistics και Διαχείρισης Εφοδιαστικής Αλυσίδας Το αντικείμενο των logistics είναι το σύνολο των διαδικασιών - ένα πλαίσιο οργάνωσης που έχει στόχο τη γεφύρωση της γεωγραφικής και χρονικής απόστασης των σημείων παραγωγής και κατανάλωσης με το βέλτιστο εφικτό τρόπο. Η διαχείριση της εφοδιαστικής αλυσίδας στηρίζεται στο πλαίσιο αυτό δημιουργώντας σχέσεις συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεών/οργανισμών που παρεμβάλλονται (προμηθευτές, λιανέμποροι, αντιπρόσωποι, πελάτες) 51
Supply chain managers balance total logistics cost factors against customer service factors 52
Supply Chain Management vs. Logistics. Υπάρχει μία σύγχυση σχετικά με το περιεχόμενο και τη σχέση μεταξύ των εννοιών supply chain management και logistics. Αυτό οφείλεται στην οπτική γωνία και τα ενδιαφέροντα των εμπλεκομένων. 53
Logistics Τα Logistics αποτελούν κατεύθυνση και οργανωτικό πλαίσιο από το οποίο προκύπτει το σχέδιο ροής των προϊόντων και των πληροφοριών μέσα στην επιχείρηση. Η εφαρμογή των Logistics επιδιώκει να συντονίσει όλες τις προσπάθειες που γίνονται σε κάθε κρίκο της αλυσίδας εφοδιασμού, έτσι ώστε η επιδιωκόμενη αύξηση της αξίας σε μία φάση να μην προκαλεί μείωση της πρότυπης αξίας σε προηγούμενη ή επόμενη φάση. Αποτελεί τμήμα της όλης διαδικασίας μιας εφοδιαστικής αλυσίδας και ενδιαφέρεται για την βελτιστοποίηση των ροών μέσα στην επιχείρηση έχοντας ως κύριο στόχο να φτάσει το προϊόν στον τελικό καταναλωτή. 54
Τεχνολογίες Οι ψηφιακές τεχνολογίες που απαντώνται συχνότερα στα logistics και την εφοδιαστική αλυσίδα είναι οι ακόλουθες: 55
Συστήματα πληροφορικής Είναι εξειδικευμένες εφαρμογές λογισμικού, που αναλαμβάνουν να εξυπηρετήσουν το σύνολο των διαδικασιών της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι πιο γνωστές είναι τα συστήματα επιχειρηματικού σχεδιασμού (Enterprise Resource Planning - ERP) και τα πληροφοριακά συστήματα διαχείρισης της Εφοδιαστικής Αλυσίδας (Supply Chain Execution - SCE). Η συνηθέστερη μορφή των συστημάτων SCE είναι τα προγράμματα διαχείρισης αποθηκών (Warehouse Management System - WMS), τα οποία εν πολλής ταυτίζονται με τα συστήματα SCE. 56
Τεχνολογίες αναγνώρισης και κτήσης δεδομένων Είναι εξειδικευμένες τεχνολογικές υποδομές (hardware και software), που συλλέγουν την πληροφορία τη στιγμή της δημιουργίας της -σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας, λ.χ. μέσα στην αποθήκη και τη μεταβιβάζουν στο εκάστοτε πρόγραμμα (λ.χ. WMS) για επεξεργασία. Τέτοιες υποδομές είναι τα φορητά τερματικά χειρός, τα τερματικά οχημάτων, οι τεχνολογικές λύσεις Αυτόματης Αναγνώρισης και Κτήσης Δεδομένων (Automatic Identification and Data Capture - AIDC), στις οποίες ανήκουν ο γραμμωτός κώδικας (barcode), οι "έξυπνες" κάρτες, τα συστήματα αναγνώρισης χαρακτήρων και οι εφαρμογές ασύρματης αναγνώρισης που είναι ευρύτερα γνωστές με το ακρωνύμιο RFID (Radio Frequency Identification) 57
Συστήματα Τηλεματικής Είναι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται στις μεταφορές και αποτελούνται από πολλά μέρη hardware (πομποδέκτες, κεραίες, μικροϋπολογιστές, τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, δορυφόροι) και software (συστήματα GIS, πρωτόκολλα επικοινωνίας), με βασική λειτουργία την καταγραφή της γεωγραφικής θέσης του οχήματος σε πραγματικό χρόνο και την απεικόνισή της σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Χάρη σ' αυτά, ο επιχειρηματίας μπορεί π.χ. να βλέπει ανά πάσα στιγμή πού βρίσκονται τα οχήματα και τα εμπορεύματά του, ενώ οι δυνατότητες σύνδεσης και αξιοποίησης των τεχνολογιών της πρώτης και της δεύτερης κατηγορίας είναι 26/9/2017 απεριόριστες. Δρ Χριστίνα Ευαγγέλου, MBA 2017-2018 58