Περιβαλλοντικές διαστάσεις της θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας στην Πάτρα 1
Το θέμα: Αά Ανάγκη αναζήτησης εναλλακτικών προτάσεων για λύσεις από το περιβάλλον υγρό στοιχείο, λόγω αύξησης κυκλοφοριακών φόρτων θέτει στο επίκεντρο συζητήσεων τη θαλάσσια αστική συγκοινωνία Ανάγκη επαναπροσδιορισμού της σχέσης του πολίτη με το φυσικό στοιχείο Διεθνής εμπειρία πλούσια, στην Ελλάδα μέχρι σήμερα όχι: Βενετία, Παρίσι και αλλού Προσπάθειες για εγκατάσταση στη Θεσσαλονίκη 2
Σκοπός της εργασίας Παρουσίαση των όψεων της προβληματικής της θαλάσσιας συγκοινωνίας στην πόλη-λιμάνι της Πάτρας Γραμμική ανάπτυξη της Πάτρας ως προϋπόθεση εφαρμογής της πρότασης Κεντρική ιδέα: Αναγκαιότητα επανάκτησης σχέσης της πόλης με το υγρό στοιχείο 3
Μεθοδολογικά Θεωρητικές προϋποθέσεις Παρουσίαση της κεντρικής ιδέας των παραδειγμάτων της εμπειρίας Οψη των συγκοινωνιών της Πάτρας Αναφορά στις περιβαλλοντικές συνέπειες αυτής της πραγματικότητας Παρουσίαση της πρότασης Αναφορά στις διάφορες παραμέτρους ρους της πρότασης Αναμενόμενες περιβαλλοντικές διαστάσεις της πρότασης Σκέψεις σχετικά με την κοινωνική όψη της πρότασης Σύνθεση: Ανακεφαλαίωση των διαστάσεων της πρότασης - Συμπεράσματα 4
Θαλάσσια συγκοινωνία ως εναλλακτική συμφέρουσα λύση Η ανανέωση της θαλάσσιας Αστικής Συγκοινωνίας άρχισε πριν από 20 με 30 χρόνια, τόσο σε δημόσιους όσο και ιδιωτικούς θαλάσσιους ποτάμιους δρόμους. Δεν χρειάζονται για τις υδάτινες συγκοινωνίες ιδιαίτερα έργα υποδομής. Σειρά πλεονεκτημάτων 5
Πλεονεκτήματα Αύξηση της χρήσης δημόσιων μέσων και την δυνατότητα θεώρησης της πόλης από άλλη προοπτική. Ελάφρυνση της κυκλοφορίας στους δρόμους και η μείωση των βλαβερών για το περιβάλλον συνεπειών. Αναβάθμιση των υπαρχουσών και την δημιουργία νέων και ενδιαφερουσών παρόχθιων περιοχών. Δυνατότητες να βιώσει κανείς την ομορφιά μιας πόλης και το υγρό στοιχείο. Σε πολλά μέρη ξεπηδούν με τη νέα πραγματικότητα νέες συγκοινωνιακές συνδέσεις με άλλα μέσα. Γρήγορη, άνετη, και οικονομικά σύμφορη μετακίνηση Θετικές συνέπειες για την οικονομική ανάπτυξη με προσέλκυση τουριστών 6
Διεθνής και ελληνική εμπειρία: Η Βενετία : Φιλοσοφία του έργου: πλωτό μέσο ένα από τα κύρια μέσα συγκοινωνίας πολλές μορφές πλεούμενων: ταξί, λεωφορεία, γόνδολες 7
Διεθνής και ελληνική εμπειρία: Παρίσι: Φιλοσοφία του έργου: Η ποτάμια συγκοινωνία ξεκίνησε σαν τουριστική ατραξιόν Εξέλιξη λόγω κυκλοφοριακού φόρτου σε συμπληρωματικό μέσο μεταφοράς. 8
Διεθνής και ελληνική εμπειρία: Θεσσαλονίκη Πρόταση Βούγια το 1986: κεντρική ιδέα η διέλευση από Θεσσαλονίκη προς Καλαμαριά. Η πρόταση διερευνήθηκε περαιτέρω ως προς δυνατότητα υλοποίησης. Εμπλοκή στη γραφειοκρατία, αναζήτηση επενδυτών 1995 μετά από διαγωνισμό ανεύρεση επενδυτή, η υλοποίηση δεν προχώρησε Νέες μελέτες: πρόβλεψη14 στάσεων από λιμάνι ως Μηχανιώνα με ένταξη στο Π.Δ.Ε. Νέα μελέτη κρίνει την πρόταση ως ασύμφορη χωρίς επιδότηση εναλλακτική πρόταση για προαστειακή συγκοινωνία. Χωροθέτηση στη Μίκρα λιμενίσκου για καραβάκια και ταχύπλοα. Δήμος Καλαμαριάς: προβληματική βιωσιμότητα. Αντιδήμαρχος Σαρηγιάννης: το εγχείρημα έχει 2 μειονεκτήματα του : μη ευελιξία μεταφορικού μέσου (εφαπτομενική προσέγγιση πολεοδομικού συγκροτήματος και μεγάλη απόσταση των στάσεων από δομημένη περιοχή. 9
Θαλάσσια συγκοινωνία 10
Η περίπτωση της Πάτρας Πόλη με γραμμική ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής της κατά μήκος του υγρού στοιχείου Αμεσότητα στην πρόσβαση στα περισσότερα σημεία του θαλάσσιου μετώπου της Πρόσφορο έδαφος για την εφαρμογή θαλάσσιας συγκοινωνίας Η πρόταση θα έχει ουσιαστικές θετικές επιδράσεις σε σχέση με το περιβάλλον και την βελτίωση της σχέσης του πολίτη με το θαλάσσιο μέτωπο της πόλης. 11
Η περιοχή μελέτης: Δορυφορικός χάρτης 12
Συγκοινωνίες και περιβάλλον στην Πάτρα Στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης Έλλειψη κυκλοφοριακής παιδείας Εγγενή προβλήματα: α i) Κυκλοφοριακός φόρτος, υπερβολική χρήση ΙΧ συνδυασμό με τα καυσαέρια των πλοίων και τις αντικρουόμενες χρήσεις γης κυκλοφοριακά επεισόδια - ii) Πρόβλημα στάθμευσης: Λίγοι χώροι iii) Πεπαλαιωμένος στόλος οχημάτων iv) Άναρχη εξάπλωση των αστικών δραστηριοτήτων (χρήσεις γης κλπ.) πάρκινγκ, διπλοπαρκάρισμα v) Παρωχημένο θεσμικό και οργανωτικό πλαίσιο λειτουργίας των αστικών συγκοινωνιών - Έλλειψη φορέα σχεδιασμού και συντονισμού των διαφόρων βαθμών αυτοδιοίκησης - επικράτηση ιδιωτικού συμφέροντος έλλειψη κατάλληλων μέτρων 13
14
15
16
17
Περιβαλλοντικές συνέπειες της κυκλοφοριακής πραγματικότητας Χημική ρύπανση: λόγω τοποθεσίας και πολεοδομικής μορφολογίας της πόλης (στενοί δρόμοι και ψηλά κτίρια) δεν είναι καλός ο αερισμός. Ενίσχυση του φαινομένου του θερμοκηπίου και αύξηση του μέσου όρου θερμοκρασίας Ηχορύπανση Kορεσμός του διαθέσιμου αστικού χώρου από το ΙΧ Κυριαρχία ΙΧ στο δημόσιο χώρο και έλλειψη πρασίνου 18
Περιβάλλον και ρύπανση στην Πάτρα 19
Ηχορύπανση Μετρήσεις του ΟΟΣΑ στην Πάτρα έδειξαν πως στην χειρότερη βαθμίδα ηχορύπανσης ζει το 23% του πληθυσμού, το 40% των κατοίκων αντιμετωπίζει απαράδεκτα επίπεδα ηχητικής ενόχλησης, ενώ το 48% είναι πάνω από τα όρια και μόλις το 10% βιώνει βώ σε ιδανικές συνθήκες 1. Πράσινο -> Πολύ ήσυχος: <66db 2. Κίτρινο -> Ήσυχος από 66 68 db 3. Μπλέ -> Λίγο θόρυβο από 69 71 db 4. Ρόζ -> Ανεκτό θόρυβο από 72 74 db 5. Κόκκινο -> Θορυβώδης από 75-77 db 6. Μαύρο -> Πολύ θορυβώδης > 78 db 20
Αναλογία πρασίνου (σε m²) ανά κάτοικο στην Ε.Ε. Ε Πάτρα Μπ ρίστολ Βόνη Άμστερνταμ Σόφια Βιένη Λονδίνο Ρώμη Παρίσι Θεσσαλονικη 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Πηγη:δημος Πατρέων: Δ/ση πολ/κού σχεδιασμού και http//www.makthes.gr, 5.3.2009 21
Κοινωνικές οικονομικές συνέπειες Πρόβλημα οικονομικής βιωσιμότητας Ανυπαρξία κρατικής χρηματοδότησης Ανυπαρξία διασύνδεσης με άλλα μεταφορικά μέσα, τα οποία λειτουργούν ανταγωνιστικά και όχι συμπληρωματικά Ανυπαρξία φορέα διαχείρισης συγκοινωνιών 22
Πατρότητα της πρότασης! Ο συγγραφέας της εργασίας σεμνύνεται πως είναι ο πρώτος που θέτει προς συζήτηση το θέμα της δημιουργίας θαλάσσιας αστικής συγκοινωνίας στην Πάτρα κι επιφυλάσσεται να εμβαθύνει στο θέμα σε κατάλληλο χώρο και χρόνο αργότερα. 23
24
Η ταυτότητα της πόλης και η πρόταση Βασικό στοιχείο της ταυτότητας: το νερό Συνεχής μεταβολή σαν αποτέλεσμα των σύνθετων οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων Συνεχής επέκταση, κυρίως παράλληλα με τη θάλασσα τριπλή ταυτότητα: παλιά παραλία, παραλία βόρεια και νότια του λιμένα 25
Στόχοι της πρότασης να φέρει την πόλη πάλι δίπλα στο νερό να επανακτήσει ο πολίτης τη σχέση με το υγρό στοιχείο. Το λιμάνι λειτουργεί τώρα σαν διαχωριστικό όριο 26
Φιλοσοφία της πρότασης Χρήση πλωτών μέσων στην περιοχή μελέτης με σκοπό την αποσυμφόρηση κυκλοφοριακού δικτύου μέσω συνδυασμού με άλλα μέσα μεταφοράς: ποδήλατα, τραμ, άλλα μέσα και χρήσης park and ride (στάθμευση και πλεύση) Δημιουργία ενδιαμέσων σταθμών στάσεων κατά μήκος της γραμμής 27
Ευεργετικές συνέπειες της πρότασης Μί Μείωση της ρύπανσης με τη μείωση των οχημάτων, με τη χρήση άλλων μέσων φιλικότερων προς το περιβάλλον. Μείωση της ηχορύπανσης Κοινωνική-περιβαλλοντική ή συνιστώσα: Επανάκτηση βιωματικής σχέσης του κατοίκου με το θαλάσσιο μέτωπο και το υγρό στοιχείο. Ο πολίτης βιώνει την πόλη και το ανάγλυφό της μέσα από άλλη οπτική σκοπιά Συμβολή στην τουριστική ανάπτυξη 28
Αποψη από την θάλασσα κατά την διαδρομή 29
Βιωσιμότητα Ένταξη στο ευρύτερο σχέδιο ανάπλασης της λιμενικής ζώνης: Τα έργο της πρότασης θα πρέπει να ενταχθεί στα πλαίσια του σχεδιασμού ανάπλασης του λιμένα. 30
Νομικές - Οικονομικές συνιστώσες Πράσινο βιβλίο: ββλί διαμόρφωση νέας παιδείας αστικής κινητικότητας Απαραίτητη η δημιουργία Ενιαίου Φορέα Συγκοινωνιών Εξασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα των συγκοινωνιών Βιωσιμότητα πρέπει να ελεγχθεί Προοπτική μάλλον θετική: σύνδεση με το Πανεπιστήμιο και την τουριστική ανάπτυξη 31
Εν κατακλείδι: Η Πάτρα προσφέρεται για την πρόταση, λόγω γραμμικής ανάπτυξης: Πόλεις με δυσκολότερο ανάγλυφο (Βενετία) έχουν βιώσιμη θαλάσσια αστική μετακίνηση. Η πρόταση προσφέρει περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα. Βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση αλληλεπίδρασης με την κυκλοφοριακή παιδεία. 32