ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΕΒ ΟΜΑ Α ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥΣ ΑΘΗΝΑ, 31/5 4/6/2010 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 20/9 24/9/2010 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ Ηλίας Σπ. Κυριάκου Αιματολόγος, Επιμ. Β ΕΣΥ Αιματολογικό Εργαστήριο-Μονάδα Αιμοδοσίας Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Αττικόν
ΕΡΥΘΡΑ: Ζουν ~100-120 ημέρες ΑΙΜΑ Φέρουν στη μεμβράνη τους AG των ομάδων αίματος Περιέχουν Hb που μεταφέρει το Ο2 στους ιστούς ΛΕΥΚΑ: Βασική αποστολή: άμυνα του οργανισμού διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: 1)Κοκκιοκύτταρα: - Ουδετερόφιλα ή Πολυμορφοπύρηνα - Ηωσινόφιλα - Βασύφιλα 2)Λεμφοκύτταρα (Τ, Β, Νatural Κiller) 3)Mονοκύτταρα ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑ: Βασική αποστολή: αιμόσταση Φέρουν στην επιφάνειά τους AG: ABO-H, Lewis, I, I, P, HLA, HPA ΠΛΑΣΜΑ: 55% όγκου αίματος, περιέχει νερό, άλατα, Λιπίδια, Γλυκόζη, ΠΛΑΣΜΑ: 55% όγκου αίματος, περιέχει νερό, άλατα, Λιπίδια, Γλυκόζη, Πρωτεΐνες (Λευκωματίνη, Παράγοντες πήξης, Ανοσοσφαιρίνες, Συμπλήρωμα) Ορμόνες, Βιταμίνες, Χρωστικές
ιαφοροποίηση στο μυελό των οστών ΕΡΥΘΡΑ ΣΕΙΡΑ Αυξητικός παράγων: ΕΡΥΘΡΟΠΟΙΗΤΙΝΗ ΕPO ΚΟΚΚΙΩ ΗΣ ΣΕΙΡΑ Αυξητικοί παράγοντες: G-CSF, GM-CSF, IL-3 ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΣΕΙΡΑ (φαγοκυττάρωση) Αυξητ παράγ: GM-CSF, IL-3 ΜΕΓΑΚΑΡΥΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΣΕΙΡΑ (Αιμοπετάλια) Αυξητικός παράγων: TPO
Λεμφικά όργανα ΘΥΜΟΣ ΑΔΕΝΑΣ Τ-λεμφοκύτταρα χωρίς αντιγονικό ερεθισμό Αρνητική επιλογή αυτοδραστικών κυττάρων Παραγωγή λεμφοκυττάρων/αντι σωμάτων μετά από αντιγονικό ερεθισμό φαγοκυτταρική λειτουργία ΣΠΛΗΝΑΣ ΛΕΜΦΑ ΕΝΕΣ: Παραγωγή λεμφοκυττάρων/ / Αντισωμάτων μετά από αντιγονικό ερεθισμό φαγοκυτταρική λειτουργία ιάσπαρτος λεμφικός ιστός: Έντερο Λεμφοεπιθηλιακά όργανα (αμυγδαλές, σκωληκοειδής απόφυση, πλάκες Peyer) ιάσπαρτα λεμφοζίδια Μεμονωμένα λεμφοκύτταρα Μυελός των οστών Μεμονωμένα λεμφοκύτταρα Προβαθμίδες λεμφοκυττάρων Λεμφοζίδια Λοιπά όργανα
Λεμφική διαφοροποίηση Β-κύτταρο: Από το μυελό εισέρχεται στο αίμα και στους λεμφικούς ιστούς. Μετά από αντιγονικό ερεθισμό παράγει πλασματοκυττάρα & μακρόβια Β-κυττάρα μνήμης Τ-κύτταρο: Από το θύμο, με την επίδραση κυτοκινών IL- 3, IL-7 διαφοροποιούνται: Τ-βοηθητικά (Τ H ή CD4) Τ-κατασταλτικά/κυτταροτοξικά (Τ C ή CD8) Μετά από αντιγονικό ερεθισμό στο σπλήνα και στους λεμφαδένες παραγωγή Τ-κυττάρων μνήμης NC (Φυσικοί δολοφόνοι): Σκοτώνουν κάθε «ξένο» προς τον οργανισμό κύτταρο
ΑΝΟΣΙΑ: αντίδραση του οργανισμού σε κάθε εισβολή ξένης & επικίνδυνης ουσίας/κυττάρου/μικροργανισμού Mη ειδική ή φυσική ανοσία (φαγοκυττάρωση, οψωνοποίηση) Φυσικοί φραγμοί (δέρμα, βλεννογόνοι) Φαγοκύτταρα (ΠΜΠ-μακροφάγα), αιμοπετάλια, ιστιοκύτταρα ιαλυτές ουσίες (Συμπλήρωμα, Λυσοζύμη, Πρωτεΐνες οξείας φάσης (π.χ. CRP), Προσταγλανδίνες, λευκοτριένια, ισταμίνη, σεροτονίνη, PAF) Ειδική ανοσία ή επίκτητη: Ειδικότητα (έναντι συγκεκριμένου αντιγόνου) Μνήμη (σε επανέκθεση στο ίδιο αντιγόνο) ) Παθητική ή ενεργητική (εμβολιασμός) Χυμική (Β-λεμφοκύτταρα) και κυτταρική (Τ-λεμφοκύτταρα) 3 φάσεις: Αναγνώρισης Ενεργοποίησης ραστική φάση
Ανοσολογική απάντηση
ιαταραχές ερυθρών ΑΝΑΙΜΙΑ: ελάττωση της Hb ( <12g/dl, <13g/dl): Μείωσης της παραγωγής ερυθρών στο μυελό Μειωμένης επιβίωσης EΡ (μη αποδοτική ερυθροποίηση) Αύξησης της καταστροφής ερυθρών (αιμόλυση) Oξείας ή χρόνιας απώλειας ερυθρών (αιμορραγία) Συνδυασμού των παραπάνω ΠΟΛΥΕΡΥΘΡΑΙΜΙΑ: αύξηση της Hb ( >16g/dl, >18g/dl) Ιδιοπαθής (άγνωστης αιτιολογίας υπερπλασία ερυθράς σειράς στο μυελό, χωρίς υπερπαραγωγή EPO, ανήκει στα MDS) ευτεροπαθής (υπερπαραγωγή EPO) Ιστική υποξία Υπερέκκριση EPO από νεοπλάσματα, χωρίς ιστική υποξία
ιαταραχές Λευκών 1) Ουδετερόφιλων Ποσοτικές: Πολυμορφοπυρήνωση (>7000/μL) Αντιδραστική (οξεία ή χρόνια), MDS, Ιδιοπαθής Ουδετεροπενία (<2000/μL) Μείωση παραγωγής (συγγενής, επίκτητη) Μη αποδοτική μυελοποίηση η (MDS, έλλειψη Β12, φυλλικού, Fe) Αυξημένη περιφερική καταστροφή (αυτοάνοσα, υπερσπληνισμός) Μεικτού τύπου Ποιοτικές: Ι & ΙΙπαθείς (διαταραχές χημειοταξίας, οψωνοποίησης, φαγο/σης 2) Ηωσινοφιλία >450/μL, Ιδιοπαθής, Κληρονομική, Παρασιτικά, Αλλεργικά, Πνευμονικά,, Αυτοάνοσα,, ερματικά νοσήματα,, Νεοπλάσματα 3) Βασυφιλία >100/μL, Αντιδραστική, Eλκώδης κολίτις, ΜPD 4) Μονοκυττάρωση >1000/μL Λοιμώξεις, Νεοπλάσματα, αυτοάνοσα 5) Λεμφοκυττάρων Λεμφοκυττάρωση: >5000/μL μ Λοιμώδους ή Νεοπλασματικής αιτιολογίας Λεμφοπενία: <1000/μL Απλασία μυελού,hiv,συγγενείς ανοσοανεπάρκειες
ιαταραχές αιμοπεταλίων Ποσοτικές Θρομβοπενία: <150000/μL Επίκτητη: μειωμένη παραγωγή, αυξημένη καταστροφή Συγγενής: Μη κληρονομικές ( ήθ ( ιήθηση μυελού, Λοιμώξεις, Φάρμακα) ) Κληρονομικές (Wiskott-Aldrich, Bernard-Soulier κ.ά) Θρομβοκυτταρώσεις: >500000/μL Πρωτοπαθείς: Ιδιοπαθής, MDS ευτεροπαθείς: Ca, Σιδηροπενική αναιμία, Χρόνιες λοιμώξειςφλεγμονές Ποιοτικές (θρομβασθένεια ή θρομβοπάθεια) Ποιοτικές (θρομβασθένεια ή θρομβοπάθεια) - Συγγενής κληρονομικές - Επίκτητες: Νεφρική, Ηπατική ανεπάρκεια, Θυρεοειδοπάθεια, Ιατρογενείς (π.χ. αντι-αιμοπεταλιακά φάρμακα)