ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΣΗΡΙΟ ΣΗ ΕΛΛΑΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΜΗΜΑ ΣΑΣΙΣΙΚΗ Σριμηνιαία Ζρευνα Γ Σρίμηνο 2010 Αθήνα, Οκτώβριος 2010
2
Έρεσνα Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Γ Τρίμηνο 2010 3
4
ΣΑΤΣΟΣΗΣΑ ΕΡΕΤΝΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΡΕΤΝΑ Ιούλιος Σεπτέμβριος 2010 ΠΛΗΘΤΜΟ 18 ΕΣΩΝ ΚΑΙ ΑΝΩ ΔΕΙΓΜΑ ΣΟ ΜΕΓΕΘΟ ΣΟΤ ΔΕΙΓΜΑΣΟ ΑΝΕΡΧΕΣΑΙ ΣΑ 1154 ΑΣΟΜΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΣΤΠΟ ΠΟΟΣΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ, ΜΕ ΣΗΛΕΦΩΝΙΚΕ ΤΝΕΝΣΕΤΞΕΙ ΚΑΙ ΧΡΗΗ ΔΟΜΗΜΕΝΟΤ ΕΡΩΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟΤ ΣΤΠΙΚΟ ΣΑΣΙΣΙΚΟ ΦΑΛΜΑ + - 2,88% 5
6
ΕΙΑΓΩΓΗ Δίλαη πξνθαλέο, όηη νη δείθηεο εθηίκεζεο ησλ κειινληηθώλ νηθνλνκηθώλ εμειίμεσλ δείρλνπλ ηε «ζεξκνθξαζία» ηεο νηθνλνκίαο θαη πξνβιέπνπλ ηελ αλέιημή ηεο. Έλαο δείθηεο απηνύ ηνπ ηύπνπ, είλαη θαη ν δείθηεο εκπηζηνζύλεο ηνπ θαηαλαισηή, ν νπνίνο απνηππώλεη ηηο αληηιήςεηο ησλ θαηαλαισηώλ θαη ησλ πξνζδνθηώλ ηνπο γηα ην κέιινλ. Πξηλ όκσο ζρνιηάζνπκε ζπλνπηηθά ηα επξήκαηα ηεο παξνύζαο έξεπλαο - ζπγθπξίαο, είλαη πνιύ ζεκαληηθό λα επηζεκάλνπκε γλσζηά θαη άγλσζηα ζηνηρεία πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ θαηαλάισζε. Σπλνπηηθά ινηπόλ κπνξνύκε λα παξαηεξήζνπκε ηα εμήο: Ζ γεληθή εηθόλα ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο εμαθνινπζεί λα κελ είλαη θαιή. Πξνθεηκέλνπ λα ζρεκαηίζεη θάπνηνο κηα αληηθεηκεληθή εηθόλα αξθεί λα ιάβεη ππ όςε ηνπ ηα ζηαηηζηηθά δεδνκέλα πνπ αθνξνύλ ζηηο αθάιππηεο επηηαγέο πνπ έρνπλ ζθξαγηζζεί ζηηο Τξάπεδεο θαη ηηο απιήξσηεο ζπλαιιαγκαηηθέο (πνπ ειάρηζηα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα κηθξνπνζά). Ακάλυπτες Επιταγές και Απλήρωτες υναλλαγματικές = Σοξικά Απόβλητα της Οικονομίας Στο 1,15 δις. ευρώ ζχει διαμορφωθεί η αξία των ακάλυπτων επιταγών ςτο χρονικό διάςτημα Ιανουάριοσ Αφγουςτοσ 2010. Η πορεία για το 2010 ζχει ωσ εξήσ: 7
Γεγνλόο είλαη όηη ε εηθόλα ησλ αθάιππησλ επηηαγώλ θαη ησλ απιήξσησλ ζπλαιιαγκαηηθώλ δείρλεη ζε θάπνην βαζκό ηελ έιιεηςε ξεπζηόηεηαο πνπ αληηκεησπίδεη ε αγνξά σο απνηέιεζκα ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. 8
Πόζα δηζ. Θα πξέπεη λα δαλεηζηνύκε γηα ηα επόκελα ρξόληα; Αθαζάξηζηεο αλάγθεο δαλεηζκνύ (ζε δηζ. ) Από πνύ ζα πάξνπκε ηα ιεθηά Φξεκαηνδόηεζε* Μέρξη ην 2013 ην 6% - 6,5% ηνπ ΑΔΠ ζα θαηεπζύλεηαη γηα λα πιεξώλνπκε ηνπο ηόθνπο ησλ δαλείσλ. *Υπάξρεη κηθξή δηαθνξά ηεο ηάμεο ηνπ 1,5-2 δηζ. Τν ρξόλν αλάκεζα ζηελ αλάγθε δαλεηζκνύ θαη ζηε ρξεκαηνδόηεζε θαζώο ην κλεκόλην πξνβιέπεη νξηζκέλα πξόζζεηα έζνδα από απνθξαηηθνπνηήζεηο θιπ Πεγή: Έθζεζε ΓΝΤ Σεπη. 2010 9
Ζ αλεξγία, ην πξώην ηξίκελν ηνπ 2010, ζύκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο Διιεληθήο Σηαηηζηηθήο Αξρήο (ΔΛΣΤΑ), δηακνξθώζεθε ζην 11,8%, έλαληη 8,9% ηνπ αληίζηνηρνπ ηξηκήλνπ ηνπ 2009. Φαξαθηεξηζηηθό ησλ ζηαηηζηηθώλ ζηνηρείσλ ηεο ΔΛΣΤΑ είλαη θαη ε πεξηθεξεηαθή δηακόξθσζε ηνπ πνζνζηνύ ηεο αλεξγίαο, όπσο θαίλεηαη θαη ζηνλ αθόινπζν Πίλαθα: Πηγή: ΕΛΣΤΑ Παρατηρείται: 10
Αύμεζε ηνπ πνζνζηνύ ηεο αλεξγίαο θαηαγξάθεθε ην Β ν ηξίκελν ηνπ 2010, ζύκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΛΣΤΑ θαη δηακνξθώζεθε ζην 11,8% Τν πνζνζηό αλεξγίαο ησλ γπλαηθώλ θζάλεη ζην 15,3%, θαη είλαη ζεκαληηθά πςειόηεξν από ησλ αλδξώλ πνπ αλέξρεηαη ζην 9,4%. Ζιηθηαθά ην πςειόηεξν πνζνζηό αλεξγίαο θαηαγξάθεηαη ζηνπο λένπο ειηθίαο από 15 έσο 29 εηώλ θαη είλαη: 22,8% ζηηο 569.222 έθζαζαλ νη άλεξγνη ζηε ρώξα καο, ζύκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ ΟΑΔΓ ηνλ Αύγνπζην ηνπ 2010. Τν πνζνζηό αλεξγίαο ησλ καθξνρξνλίσλ αλέξγσλ (απηνί πνπ αλαδεηνύλ εξγαζία από 12 κήλεο θαη άλσ) δηακνξθώλεηαη ζην 33,4% ηνπ ζπλόινπ ησλ αλέξγσλ. 11
Σύκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο ΔΛΣΤΑ, ν ηηκάξηζκνο (Γεληθόο Γείθηεο Τηκώλ Καηαλαισηή) παξνπζίαζε αύμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 5,5% ηνλ Αύγνπζην ηνπ 2010 ζε ζύγθξηζε κε ηνλ α- ληίζηνηρν δείθηε ηνπ Απγνύζηνπ ηνπ 2009. Δμαθνινπζνύλ λα ζεκεηώλνληαη ζεκαληηθέο απμήζεηο ζε βαζηθά είδε θαη ππεξεζίεο επξείαο θαηαλάισζεο. Τν γεγνλόο απηό απεηθνλίδεηαη θαη ζηνλ πην θάησ Πίλαθα όπνπ παξνπζηάδνληαη νη θπξηόηεξεο κεηαβνιέο ηηκώλ από ηε ζύγθξηζε ησλ δεηθηώλ ησλ ηηκώλ ηνπ θαηαλαισηή. Πηγή : 12
Σεκεηώλνπκε επίζεο, όηη ν γεληθόο δείθηεο ηηκώλ θαηαλαισηή ηνπ Απγνύζηνπ 2010 ζε ζύγθξηζε κε ηνλ αληίζηνηρν δείθηε ηνπ Ηνπιίνπ 2010 κεηώζεθε θαηά 0,7% Παξά ηελ κεγάιε νηθνλνκηθή ύθεζε ν ηηκάξηζκνο βξίζθεηαη ζε πςειά επίπεδα θπξίσο ιόγσ ηνλ απμήζεσλ ζηνλ θαπλό, ζηα θαύζηκα, ζηα ηέιε θπθινθνξίαο θαη ζηα αζθάιηζηξα νρεκάησλ. Δπίζεο, ζύκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο ΔΛΣΤΑ, από ηηο 36 βαζηθέο θαηεγνξίεο πξντόλησλ θαη ππεξεζηώλ, ζηηο 33 ζεκεηώζεθαλ απμήζεηο ησλ ηηκώλ ηνπο. Ζ Διιάδα είλαη πξώηε ζηνλ πιεζσξηζκό ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ελώ ζπγρξόλσο εκθαλίδεηαη λα είλαη θα σο πξώηε (!!!) ζηηο αθξηβέο ηηκέο δηαθόξσλ πξντόλησλ όπσο θαίλεηαη θαη ζηνλ αθόινπζν πίλαθα. 13
Πνζνζηό 20% ησλ πνιηηώλ δεη θάησ από ην όξην ηεο θηώρεηαο έρνληαο εηζόδεκα κηθξόηεξν ηνπ 60% ηνπ κέζνπ εζληθνύ εηζνδήκαηνο- θαη ηνλίδεηαη όηη ην πνζνζηό απηό είλαη από ηα πςειόηεξα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ησλ 27 ρσξώλ. Γειαδή, απηό ζεκαίλεη όηη έλαο ζηνπο πέληε πνιίηεο ηεο ρώξαο καο βξίζθεηαη θάησ από ην όξην ηεο θηώρεηαο. Σεκεηώλεηαη, όηη από ην 20% εθείλσλ πνπ δνπλ ζηα όξηα ηεο θηώρεηαο, ην 33% έρεη ειηθία άλσ ησλ 65 εηώλ. Γίλεηαη αληηιεπηό, όηη ην 20% ηνπ πιεζπζκνύ ζηεξείηαη ζηνηρεησδώλ αλέζεσλ, αιιά π- πάξρνπλ επίζεο πνιιέο πεξηπηώζεηο πνιηηώλ πνπ δελ κπνξνύλ λα αληηκεησπίζνπλ ηηο βαζηθέο ηνπο αλάγθεο. Σύκθσλα κε ηελ πξόζθαηε έξεπλα γηα ην εηζόδεκα θαη ηηο ζπλζήθεο δηαβίσζεο ησλ λνηθνθπξηώλ ηεο Δζληθήο Σηαηηζηηθήο Υπεξεζίαο ηεο Διιάδνο, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηα εηζνδήκαηα ηνπ 2006 (πξνηνύ μεζπάζεη ε νηθνλνκηθή θξίζε) θαη ρσξίο λα δηαθηλδπλεύνπκε ζεσξνύκε όηη ε ηάζε δελ άιιαμε γηα ην 2010: 838.910 λνηθνθπξηά, κε 2.190.933 κέιε, βξίζθνληαη θάησ από ην όξην ηεο θηώρηαο (νηθνγελεηαθό εηζόδεκα 12.852 επξώ εηεζίσλ Πηγή : Οη αληζόηεηεο ζηα εηζνδήκαηα είλαη κεγάιεο. Ο δείθηεο πνπ εμεηάδεη ην κεξίδην ηνπ εηζνδήκαηνο ηνπ πινπζηόηεξνπ 20% ηνπ πιεζπζκνύ, πξνο ην εηζόδεκα ηνπ θησρόηεξνπ 20% ηνπ πιεζπζκνύ, έρεη ηηκή ίζε κε 5. Γειαδή, απηό ζεκαίλεη όηη ην κεξίδην ηνπ εηζνδήκαηνο ηνπ πινπζηόηεξνπ 20% ηνπ πιεζπζκνύ, είλαη πέληε θνξέο πςειόηεξν από ην εηζόδεκα ηνπ θησρόηεξνπ 20% ηνπ πιεζπζκνύ. 14
ρεηα. Σηελ έξεπλά καο απηή ζπκπεξηιακβάλνπκε δύν εξσηήζεηο πνπ ζπλδένληαη κε ηε θηώ- θηώρεηαο. Με βάζε ηηο δύν απηέο εξσηήζεηο εθηηκήζεθε ν δείθηεο πξνζδνθώκελεο κεηαβνιήο ηεο Ζ ηηκή ηνπ δείθηε απεηθνλίδεη ηελ έληνλε απαηζηνδνμία ησλ εξσηεζέλησλ, ζρεηηθά κε ηε κείσζε ηεο θηώρεηαο ζηε ρώξα καο. Ο δείθηεο ζεκείσζε ππνρώξεζε έλαληη ηνπ πξνεγνύκελνπ ηξηκήλνπ. Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. 15
Τν Γ ηξίκελν ηνπ 2010, ν δείθηεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζύλεο απμήζεθε θαηά 0,8 κνλάδεο ζε ζύγθξηζε κε ην Β ηξίκελν ηνπ 2010. Υπέζηε δειαδή κηα κηθξή αύμεζε. Γύξσ ζηα κέζα ηνπ 2009 νη πξνζδνθίεο ησλ θαηαλαισηώλ κεηώζεθαλ, αθνύ ν δείθηεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζύλεο ζην Γ ηξίκελν ηνπ 2009 κεηώζεθε ζε ζύγθξηζε κε ην Γ ηξίκελν. Ζ κείσζε ζπλερίζηεθε θαη γηα ην Α ηξίκελν ηνπ 2010 γηα λα θαηαιήμεη ζηηο 30,4 κνλάδεο ην Β ηξίκελν ηνπ 2010. Ζ ηηκή ηνπ δείθηε παξακέλεη θάησ από ηηο 50 κνλάδεο γηα ην Γ ηξίκελν ηνπ 2010 (31,2), πνπ δείρλεη όηη νη θαηαλαισηέο παξακέλνπλ απαηζηόδνμνη. Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. Όπσο δείρλεη ν Γείθηεο Δκπηζηνζύλεο Καηαλαισηή, ε εκπηζηνζύλε απμήζεθε, όκσο ε α- παηζηνδνμία παξακέλεη. Ζ επηδείλσζε ηεο αλεξγίαο θαη ε αθξίβεηα ζπκβάινπλ ζηελ αγσλία θαη ην θόβν ησλ θαηαλαισηώλ. Ζ θξίζε εμαθνινπζεί λα πιήηηεη ηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία ηεο ρώξαο καο. 16
Ζ εθηίκεζή ηνπο γηα ηελ πξνζσπηθή ηνπο νηθνλνκηθή θαηάζηαζε δείρλεη λα κεηώλεηαη, γηα ην ηξίην ηξίκελν ηνπ 2010, όπσο θαίλεηαη ζην πην θάησ δηάγξακκα: Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. Από ην πην πάλσ δηάγξακκα γίλεηαη θαλεξό όηη ν δείθηεο κεηώζεθε ην Γ ηξίκελν ηνπ 2010 ζε ζύγθξηζε κε ην Β ηξίκελν ηνπ 2010, δείρλνληαο όηη νη θαηαλαισηέο είλαη απαηζηόδνμνη γηα ηελ πξνζσπηθή ηνπο νηθνλνκηθή θαηάζηαζε. Ζ γλώκε ησλ θαηαλαισηώλ γηα ηε γεληθόηεξε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρώξαο καο ε- μαθνινπζεί θαη γηα ην ηξίηην ηξίκελν ηνπ 2010 λα είλαη απαηζηόδνμε, όπσο θαίλεηαη θαη ζην α- θόινπζν γξάθεκα: Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. 17
Από ηηο απόςεηο ησλ θαηαλαισηώλ παξαηεξνύκε όηη δηαγξάθεηαη κηα κείσζε ζηηο αλακελόκελεο αγνξέο αγαζώλ. Ο δείθηεο ξνπήο πξνο θαηαλάισζε έρεη κεησζεί. Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. Σπκπεξαζκαηηθά, ε ελ ιόγσ έξεπλα, θαηαγξάθεη απαηζηόδνμεο πξνζέζεηο ησλ θαηαλαισηώλ γηα θαηαλαισηηθέο δαπάλεο, ηνπο επόκελνπο 12 κήλεο. Από ηα δεδνκέλα ηνπ δείθηε ηεο πξνζδνθώκελεο κεηαβνιήο ηεο αλεξγίαο, γηα ηνπο επόκελνπο 12 κήλεο, πξνθύπηεη όηη νη θαηαλαισηέο αλακέλνπλ λα απμεζεί ζεκαληηθά ε αλεξγία, ηνπο επόκελνπο 12 κήλεο, όπσο θαίλεηαη θαη γξαθηθά πην θάησ: Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. 18
Όζνλ αθνξά ζηηο δπλαηόηεηεο απνηακίεπζεο, νη απόςεηο ησλ θαηαλαισηώλ, δείρλνπλ κηα πησηηθή ηάζε ζηελ πξόζεζή ηνπο γηα απνηακίεπζε. Λόγσ ηνπ όηη ε ηηκή ηνπ δείθηε είλαη κηθξόηεξε ηνπ 50, ζπλερίδεηαη λα παξαηεξείηαη θάπνηα επηθπιαθηηθόηεηα, όζνλ αθνξά ζηελ πξόζεζε ησλ θαηαλαισηώλ γηα απνηακίεπζε. Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. Οη θαηαλαισηέο εκθαλίδνληαη πην αηζηόδνμνη, ζε ζύγθξηζε κε ην πξνεγνύκελν ηξίκελν, γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρώξαο κεηά από 4 ρξόληα. Ζ ηηκή ηνπ δείθηε όκσο παξακέλεη θάησ από 50. Απηό δειώλεη όηη παξακέλεη ε απαηζηνδνμία ησλ πνιηηώλ όζνλ αθνξά ζηηο πξννπηηθέο ηεο νηθνλνκίαο, γηα ηα επόκελα 4 ρξόληα. Απηό θαίλεηαη ζην ζρήκα πνπ αθνινπζεί: Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. 19
Λόγσ ησλ πην θάησ θαζνξηζηηθώλ παξαγόλησλ ηεο νηθνλνκηθήο ύθεζεο ηεο αύμεζεο ηεο αλεξγίαο ησλ ρακειώλ ακνηβώλ ηεο άηππεο απαζρόιεζεο νη εξσηεζέληεο πξνβιέπνπλ αδπλακία ηεο ειιεληθήο νηθνλνκίαο γηα δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρόιεζεο. Τα εξσηήκαηα απνθαιύπηνπλ όηη νη εξσηεζέληεο εθθξάδνπλ έληνλα ηελ απαηζηόδνμε ζηάζε ηνπο, αθνύ θαη ε ηηκή ηνπ αληίζηνηρνπ δείθηε δηακνξθώλεηαη ζε πνιύ ρακειά επίπεδα (8,8). Απηό απνηππώλεηαη θαη από ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί: Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. Οη εξσηεζέληεο είλαη έληνλα απαηζηόδνμνη, ηόζν κε ηελ αλεξγία, όζν θαη κε ηε γεληθή θαηάζηαζε ηνπ ηνκέα ηεο απαζρόιεζεο, θαη ζύκθσλα κε ηα πνξίζκαηα ηεο έξεπλαο βιέπνπλ κε α- παηζηνδνμία ηελ αηνκηθή ηνπο εξγαζηαθή θαηάζηαζε, όπσο δείρλεη θαη ε ηηκή ηνπ ζρεηηθνύ δείθηε. Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. 20
Οη ηηκέο ησλ αγαζώλ πξώηεο αλάγθεο αθνινπζνύλ απμεηηθή πνξεία θαη σο εθ ηνύηνπ απηό απνηειεί κεγάιν θόζηνο γηα ην θαιάζη ηνπ λνηθνθπξηνύ. Ζ αθξίβεηα είλαη από ηα ζεκαληηθόηεξα πξνβιήκαηα ηνπ Διιεληθνύ λνηθνθπξηνύ. Τν θόζηνο δσήο ζηε ρώξα καο παξακέλεη πςειό ζε ζρέζε κε ηα εηζνδήκαηα ησλ λνηθνθπξηώλ, όπσο έρνπλ δείμεη ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο Δπξσπατθήο Σηαηηζηηθήο Υπεξεζίαο. Με ηελ έξεπλα απηή ζπγρξόλσο δεηνύκε ηηο απόςεηο ησλ θαηαλαισηώλ γηα ην θόζηνο δσήο. Ο Δείθηεο Αληίιεςεο ηνπ Κόζηνπο Ζσήο (19,9) πνπ εθηηκήζακε δείρλεη όηη ν θαηαλαισηήο έρεη ηελ αίζζεζε πσο έρεη απμεζεί ην θόζηνο δσήο ζήκεξα ζε ζύγθξηζε κε απηό πνπ ήηαλ 12 κήλεο πξηλ. Πηγή : Σεκείσζε: ε ηηκή ηνπ δείθηε θηλείηαη από 0 έσο 100. Τηκή ηνπ δείθηε κεγαιύηεξε ηνπ 50, ππνδειώλεη ζεηηθή ζηάζε. 21
ΠΡΟΕΠΙΚΟΠΗΗ ΣΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΩΝ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΩΝ Σπλνπηηθά, νη δείθηεο πνπ ππνινγίζζεθαλ ζηελ παξνύζα έξεπλα ηεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζύλεο, πνπ απνηππώλνπλ ηελ αληίιεςε ησλ θαηαλαισηώλ γηα ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε θαζώο θαη ηηο πξνζδνθίεο ηνπο γηα δηάθνξα νηθνλνκηθά ζέκαηα, έρνπλ σο εμήο: Πηγή : 22
ΠΡΟΕΠΙΚΟΠΗΗ ΣΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΣΩΝ ΚΑΣΑΝΑΛΩΣΩΝ Σύγθξηζε ησλ δεηθηώλ εκπηζηνζύλεο θαηαλαισηή ηεο ηξέρνπζαο πεξηόδνπ (Γ ηξίκελν 2010) ζε ζρέζε κε ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2009 (Γ ηξίκελν 2009). Πηγή : 23
24
ΕΠΙΛΟΓΟ Οη Έιιελεο θαηαλαισηέο αξρίδνπλ λα αληηιακβάλνληαη ηελ νηθνλνκηθή θξίζε θαη παξάιιεια θαίλεηαη λα εμαζζελεί ε Καηαλαισηηθή Δκπηζηνζύλε, όπσο γίλεηαη αληηιεπηό από ηα ζηνηρεία ηεο παξνύζαο κέηξεζεο ηνπ Γείθηε Δκπηζηνζύλεο Καηαλαισηή ν νπνίνο ην ηξίην ηξίκελν ηνπ 2010 παξνπζίαζε αύμεζε θαηά 2,6% ζε ζύγθξηζε κε ην δεύηεξν ηνπ 2010 θαη κία ζεκαληηθή κείσζε (19,38%) ζε ζύγθξηζε κε ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ 2009. Ζ απαηζηνδνμία, θαη παξάιιεια ε κείσζε ηεο πξαγκαηηθήο αγνξαζηηθήο δύλακεο ησλ θαηαλαισηώλ, θαίλεηαη λα νδεγνύλ ηνπο θαηαλαισηέο ζηελ πξόβιεςε ηεο αύμεζεο ηνπ θόζηνπο δσήο. Ζ ρακειή ηηκή ηνπ Γείθηε Κόζηνπο Εσήο (19,9) ην Γ ηξίκελν ηνπ 2010, δείρλεη όηη νη Έιιελεο θαηαλαισηέο ζεσξνύλ όηη ε ρώξα πεξλάεη πεξίνδν νηθνλνκηθήο θξίζεο. Τν επίπεδν απαηζηνδνμίαο είλαη ηδηαίηεξα πςειό όζνλ αθνξά ζηηο πξνζδνθώκελεο αιιαγέο ηεο πξνζσπηθήο ηνπο νηθνλνκηθήο θαηάζηαζεο. Παξαηεξείηαη, ραξαθηεξηζηηθά, πηώζε θαηά 6,72% ηνπ Γείθηε Πξνζδνθώκελσλ Αιιαγώλ ηεο Πξνζσπηθήο Οηθνλνκηθήο Καηάζηαζεο ην Γ ηξίκελν ηνπ 2010 ζε ζύγθξηζε κε ην Β ηξίκελν ηνπ 2010, ελώ είρε ήδε εκθαλίζεη ζεκαληηθή κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 31% ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ 2009. Αξλεηηθέο είλαη νη πξνβιέςεηο ησλ θαηαλαισηώλ γηα ηελ πνξεία ηεο Ειιεληθήο Οηθνλνκίαο ηνπο πξνζερείο 12 κήλεο. Ο Γείθηεο Πξνζδνθώκελεο Οηθνλνκηθήο Καηάζηαζεο ηεο Φώξαο ηνπ Πξνζερείο 12 κήλεο δηακνξθώζεθε ζην 27 ην Γ ηξίκελν ηνπ 2010. Σε όηη αθνξά ζηελ πξόβιεςε ησλ θαηαλαισηώλ γηα ηελ πνξεία ηεο αλεξγίαο ηνπο πξνζερείο 12 κήλεο, επηδεηλώλεηαη θαη ε ηηκή ηνπ Γείθηε Πξνζδνθώκελεο Μεηαβνιήο ηεο Αλεξγίαο ππνρσξεί θαηά 53% ην Γ ηξίκελν ηνπ 2010 ζε ζύγθξηζε κε ην Γ ηξίκελν ηνπ 2009. Ζ εκπηζηνζύλε ησλ θαηαλαισηώλ θαη ε ςπρνινγία ηνπο ζηελ νηθνλνκία έρεη ζεκαληηθή επίπησζε, αθνύ θαζνξίδεη ηελ πνξεία ησλ δαπαλώλ ζηελ πξαγκαηηθή νηθνλνκία. Γίλεηαη αληηιεπηό από ηελ ζπλνιηθή εμέηαζε ησλ δεηθηώλ όηη νη θαηαλαισηέο πηζαλόλ λα πεξηνξίζνπλ ζεκαληηθά ηηο δαπάλεο ηνπο θαη σο εθ ηνύηνπ δελ κπνξνύκε λα πξνζδνθνύκε κηα θαιή πεξίνδν γηα ηελ θαηαλάισζε ηνπο επόκελνπο κήλεο. 25
Σε κηα ρξνληθή πεξίνδν πνπ: νη κηζζνί βαίλνπλ κεηνύκελνη ν πιεζσξηζκόο δηακνξθώλεηαη ζηα επίπεδα ηνπ ε αλεξγία θαιπάδεη θαη δηακνξθώλεηαη ζην 12% κε κεγάιν ζύκα ηνπο λένπο νη ηηκέο ησλ αγαζώλ απμάλνληαη θαη γηα νξηζκέλα αγαζά είλαη πνιύ πςειόηεξεο ζε ζύγθξηζε κε ηηο ηηκέο αληίζηνηρσλ αγαζώλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε νη θαηαλαισηέο θαη νη εξγαδόκελνη ληώζνπλ νινέλα θαη κεγαιύηεξε αλαζθάιεηα γηα ην εξγαζηαθό ηνπο κέιινλ Δίλαη δπλαηόλ θάησ από απηέο ηηο ζπλζήθεο λα πεξηκέλνπκε πνηέ όηη ν θαηαλαισηήο ζα εθθξάζεη ηελ αηζηνδνμία ηνπ γηα ην δηθό κέιινλ ηνπ θαη ηεο ρώξαο ηνπ; Έλαο κεγάινο αξηζκόο Διιήλσλ παξακέλεη ρσξίο εξγαζία, ελώ αξθεηνί από απηνύο δελ κπνξνύλ λα πιεξώζνπλ ηνπο ινγαξηαζκνύο ηνπο ζε θαζεκεξηλή βάζε, ν κηζζόο έρεη ράζεη ηελ αγνξαζηηθή ηνπ δύλακε κε κηα ιέμε ε ύθεζε εμαθνινπζεί λα είλαη κηα πξαγκαηηθόηεηα. Δίλαη άγλσζην ην πόζν ζα δηαξθέζεη ε βαζύηεξε ύθεζε ζηελ Διιάδα κεηά ηε κεηαπνιίηεπζε. Τα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απηήο είλαη απνζαξξπληηθά. Οη θαηαλαισηέο δε ζεσξνύλ όηη ζα βειηησζεί ε νηθνλνκηθή ηνπο θαηάζηαζε ηνπο επόκελνπο 12 κήλεο. Όηαλ νη θαηαλαισηέο ράλνπλ ην αίζζεκα ηεο αηζηνδνμίαο, ηόηε ελδερνκέλσο θάπνηνο πξέπεη λα θνβάηαη κήπσο ζηελ θνηλσλία παξαηεξεζεί ξεπζηόηεηα θάπνηαο κνξθήο ε νπνία δελ μέξνπκε πώο κπνξεί λα εμειηρζεί. Ο απνπιεζσξηζκόο θαη ύθεζε πνπ παξαηεξείηαη ζηελ Διιεληθή νηθνλνκία κπνξνύλ λα εληείλνπλ απηή ηελ θαηάζηαζε ξεπζηόηεηαο ε νπνία λα πξνθαιέζεη έληνλεο θνηλσληθέο αλαζηαηώζεηο. Ζ θξίζε ελδέρεηαη λα απεηιήζεη ην θνηλσληθό ζύζηεκα ή θαη λα νδεγήζεη ζε έληνλεο θνηλσληθέο ζπξξάμεηο. 26