ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΧΕΡΑΙΩΝ ΟΙΚΟΤΣΗΜΑΣΩΝ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣΟ ΚΑΙ ΦΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΧΕΡΑΙΩΝ ΟΙΚΟΤΣΗΜΑΣΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΣΤΑΘΟΠΟΥΛΟΥ

2 10 εκατομμφρια ευκαρυωτικά είδθ!!!! Άγνωςτοσ αρικμόσ προκαρυωτικών ειδών!!! Η επιςτθμονικι μελζτθ τθσ βιολογικισ ποικιλότθτασ και θ εξελικτικι τθσ ιςτορία ονομάηεται ςυςτθματικι (systematics). Σκοπός θ ανακάλυψθ όλων των κλάδων του φυλογενετικοφ δζντρου τθς ηωις

3 Η ταξινομικι περιλαμβάνει τον προςδιοριςμό, τθν ονομαςία και τθν κατάταξθ των ειδϊν Οι πρώτεσ προςπάκειεσ κατάταξθσ τθσ βιολογικισ ποικιλομορφίασ ζγιναν από τουσ αρχαίουσ Ζλλθνεσ φιλόςοφουσ Αριςτοτζλθ («Περι Φυτών» και «Φυςικά») και Θεόφραςτο («Περί φυτών ιςτορίασ» και «Περί φυτών αιτιών») οι οποίοι κεωροφνται κεμελιωτζσ τθσ Ηωολογίασ και τθσ Βοτανικισ αντίςτοιχα.

4 ΚΑΡΟΛΟ ΛΙΝΝΑΙΟ ουθδόσ φυςιοδίφθσ με φιλοδοξία τθν ονοματοδοςία και τθν περιγραφι όλων των γνωςτϊν ειδϊν φυτϊν, ηϊων και ορυκτϊν θμαντικότερα ζργα του είναι το «Systema naturae» (πρώτθ ζκδοςθ 1735), το «Genera plantarum» (πρώτθ ζκδοςθ 1737) και το «Species plantarum» (πρώτθ ζκδοςθ 1753). Σο πρώτο περιλαμβάνει τθν ταξινόμθςθ όλων των γνωςτών τότε ηώων, ορυκτών και φυτών ςε µία γενικι μορφι. Σο δεφτερο περιλαμβάνει ςφντομεσ περιγραφζσ πολλών φυτικών γενών. Σο τρίτο περιλαμβάνει τα ονόματα και ςφντομεσ περιγραφζσ πολλών φυτικών ειδών, κακώσ και οριςμζνα άλλα ςτοιχεία. το ζργο αυτό εφαρμόηει για όλα τα είδθ µε ζνα ςτακερό τρόπο τθ διπλι ονομαςία

5 Περιγραφι κάκε είδουσ ςτα λατινικά με πρόταςθ πολυϊνυμο 12 λζξεων ΔΙΩΝΤΜΙΚΟ ΤΣΗΜΑ 1 θ λεξθ πολυϊνυμου (γζνοσ) + απλι λζξθ χαρακτθριςτικό (είδοσ) ιμερα οι κανόνεσ για τθν επιςτθμονικι ονοματολογία ζχουν ενςωματωκεί ςτον Διεκνι Κϊδικα τθσ Βοτανικισ Ονοματολογίασ

6 Σο Ιεραρχικό ςφςτθμα ταξινόμθςθσ του Λινναίου ςτοχεφει ςτθ διευκζτθςθ των οργανιςμϊν ςε μια ανιοφςα ςειρά ομάδων ςυνεχϊσ αυξανόμενθσ περιεκτικότθτασ. Ομάδεσ μζςα ςε Ομάδεσ Σα επίπεδα τθσ ταξινομικισ ιεραρχίασ ονομάηονται ταξινομικζσ βακμίδεσ τθ διεκνι βοτανικι ορολογία ζχει κακιερωκεί εδώ και αρκετά χρόνια, για πρακτικοφσ λόγουσ, θ χριςθ του όρου taxon (πλθκ. taxa), ο οποίοσ υποδθλώνει κάκε ταξινοµικι βακµίδα.

7 Κφριεσ ταξινομικζσ μονάδεσ Βαςίλειο (Kingdom): είναι θ ανώτερθ ταξινομικι βακμίδα και περιλαμβάνει ζνα ι περιςςότερα ακροίςματα. Διαίρεςθ ι φφλο ι υνομοταξία (Phylum): περιλαμβάνει μία ι περιςςότερεσ κλάςεισ. Κλάςθ ι Ομοταξία (Class): περιλαμβάνει μία ι περιςςότερεσ τάξεισ. Σάξθ (Order): περιλαμβάνει μία ι περιςςότερεσ οικογζνειεσ. Οικογζνεια (Family): περιλαμβάνει ζνα ι περιςςότερα γζνθ. Γζνοσ (Genus): περιλαμβάνει ζνα ι περιςςότερα είδθ. Είδοσ (Species)

8 Οι παραπάνω ταξινοµικζσ βακµίδεσ ονοµάηονται κφριεσ ταξινοµικζσ βακµίδεσ και είναι αυτζσ που χρθςιµοποιοφνται ςυνθκζςτερα. Μερικζσ φορζσ όµωσ χρθςιµοποιοφνται και δευτερεφουςεσ ταξινοµικζσ βακµίδεσ, όπωσ είναι το υποάκροιςµα ι υποδιαίρεςθ, θ υποκλάςθ, θ υποτάξθ, θ υποοικογζνεια, θ οµάδα, θ υποοµάδα, το υπογζνοσ κ.ά. τθ υςτθµατικι Βοτανικι χρθςιµοποιοφνται και κατώτερεσ από το είδοσ ταξινοµικζσ βακµίδεσ, όπωσ είναι το υποείδοσ, θ ποικιλία και θ µορφι

9

10 Είδοσ (species) Θεμελιώδθσ ταξινομικι μονάδα «ζνα περιοριςμζνο ςφνολο ατόμων που χαρακτθρίηεται από κοινά, ςτακερά και κλθρονομιςιµα γνωρίςματα και το οποίο πετυχαίνει τθν κατά το δυνατόν μεγαλφτερθ αναπαραγωγικι απομόνωςθ».

11 Taxon (ταξινομικι βακμίδα) Με τον όρο περιγραφι εννοοφμε τθν απαρίκμθςθ των μορφολογικών χαρακτιρων ενόσ taxon, οι οποίοι κακορίηουν ζτςι αυτι τθν ταξινομικι µονάδα. Οι χαρακτιρεσ οι οποίοι χρθςιμοποιοφνται ςε µία ταξινομικι περιγραφι είναι γνωςτοί ωσ ταξινομικοί ι ςυςτθματικοί χαρακτιρεσ. Ο όροσ διάγνωςθ ςθμαίνει µία ςφντομθ περιγραφι μίασ ταξινομικισ μονάδασ, ςτθν οποία χρθςιμοποιοφνται µόνο εκείνοι οι χαρακτιρεσ, που είναι απολφτωσ απαραίτθτοι για τθ διάκριςι τθσ από άλλεσ ςυγγενικζσ τθσ.οι χαρακτιρεσ που χρθςιμοποιοφνται ςε µία διάγνωςθ ονομάηονται διαγνωςτικοί χαρακτιρεσ.

12 Με τον όρο ονοματολογία εννοοφμε το μζροσ εκείνο τθσ υςτθματικισ, το οποίο αςχολείται με τθν επιςτθμονικι ονομαςία των διαφόρων ταξινομικών μονάδων των οργανιςμών. «Διεκνισ Κϊδικασ Βοτανικισ Ονοματολογίασ» Ο Διεκνισ κώδικασ, ζχει κεςπιςκεί ςε διεκνι ςυνζδρια και αποτελεί ζνα μζςο ορκισ επικοινωνίασ μεταξφ των ειδικών επιςτθμόνων όλου του κόςμου και ζχει ωσ ςκοπό τθν εξαςφάλιςθ τθσ ςτακερότθτασ, τθσ παγκοςμιότθτασ και τθσ μοναδικότθτασ των ονομάτων των φυτών

13 Η ΧΡΗΗ ΣΩΝ ΛΑΣΙΝΙΚΩΝ ΟΝΟΜΑΣΩΝ Θ χριςθ τθσ λατινικισ «νεκρισ» γλώςςασ επιτρζπει τθ διεκνι επικοινωνία αποτρζπει εκνικιςτικζσ ςυγκροφςεισ International Code of Botanical Nomenclature (ICBN) Code of Nomenclature for Cultivated Plants (ICNCP)

14 Σο επιςτθμονικό όνομα ενόσ είδουσ είναι ςυνδυαςμόσ δφο λζξεων και χαρακτθρίηεται ωσ διϊνυμο. Θ διωνυμικι ονοματολογία (Λατινικά: binominal = bis (δισ) + nomen (όνομα)) είναι θ επίςθμθ μζκοδοσ ονοματοδοςίασ των ειδών. Οι δφο αυτζσ λζξεισ μαηί, δθλ. το διώνυμο αποτελοφν το όνομα του είδουσ. Οι λζξεισ αυτζσ γράφονται πάντοτε με λατινικά.

15 Σα επιςτθμονικά ονόματα γράφονται ςυνικωσ με πλάγια γραμματοςειρά. Θ πρώτθ λζξθ είναι το όνομα του γζνουσ, ςτο οποίο ανικει το είδοσ και γράφεται πάντοτε με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα. Θ δεφτερθ λζξθ είναι ςυνικωσ ζνα επίκετο και αποτελεί το λεγόμενο ειδικό όνομα ι ειδικό επίκετο του είδουσ. Θ λζξθ αυτι γράφεται πάντοτε με μικρό το αρχικό γράμμα.

16 Οι δφο λζξεισ μαηί, δθλ. το όνομα του γζνουσ και το ειδικό επίκετο αποτελοφν το όνομα του είδουσ. Σο διπλό αυτό όνομα κάκε είδουσ για να είναι απόλυτα ορκό πρζπει να ακολουκείται από το όνομα του ερευνθτι, ο οποίοσ πρώτοσ δθμοςίευςε το όνομα αυτό και ζκανε τθν αρχικι περιγραφι του είδουσ. Σο όνομα του ερευνθτι, το οποίο είναι γνωςτό ωσ όνομα του ςυγγραφζα, ςυνικωσ αναγράφεται ςυντετμθμζνο.

17 Ζνα γζνοσ είναι δυνατόν να περιλαμβάνει πολφ διαφορετικά φυτά Quercus pubescens Βελανιδιά Φυλλοβόλο δζνδρο Quercus coccifera Πουρνάρι Αεικαλισ κάμνοσ

18 Σο πλιρεσ επιςτθμονικό όνομα ενόσ είδουσ περιλαμβάνει: 1. γζνοσ 2. ειδικό όνομα ι επίκετο και 3. όνομα του ςυγγραφζα. π.χ. το επιςτθμονικό όνομα τθσ ελιάσ είναι Olea europaea L., όπου «Olea» είναι το όνοµα του γζνουσ, «euroρaea» το ειδικό όνοµα (επίκετο) και «L.» το όνοµα του ςυγγραφζα, το οποίο ςτθν περίπτωςθ αυτι είναι ςφντµθςθ του ονόµατοσ του Λινναίου (Linnaeus).

19

20 Τπάρχει περίπτωςθ ζνα είδοσ να ζχει δφο ι περιςςότερουσ ςυγγραφείσ µε το όνομα του πρώτου ι των πρώτων να βρίςκεται ςε παρζνκεςθ. Όταν µε ανακεώρθςθ το ταξινοµικό επίπεδο ενόσ taxon αλλάηει ι όταν ζνα είδοσ µεταφζρεται από ζνα γζνοσ ςε άλλο, το όνοµα του ςυγγραφζα, που ζκανε τθν πρώτθ περιγραφι και ζδωςε το πρώτο όνοµα, µπαίνει ςε παρζνκεςθ και ακολουκεί ζξω από τθν παρζνκεςθ το όνοµα εκείνου που ζκανε τθν αλλαγι. πχ θ καρπουηιά Citrullus lanatus (Thunb.) Mansfeld.

21 τα καλλιεργοφμενα φυτά, τα οποία δθμιουργοφνται ςτθν καλλιζργεια με υβριδιςμό, επιλογι ι άλλεσ διαδικαςίεσ δίνονται καλλιεργθτικά ονόματα. τθν περίπτωςθ αυτι χρθςιμοποιείται ο όροσ καλλιεργθτικι ποικιλία (cultivar), ο οποίοσ δεν είναι ανάλογοσ με τθ βοτανικι ποικιλία. Σα ονόματα των καλλιεργθτικών ποικιλιών γράφονται με κεφαλαίο το αρχικό γράμμα και ακολουκοφν τθ ςφντμθςθ cv., που ςθμαίνει cultivar ι τοποκετοφνται μεταξφ δφο απλών ειςαγωγικών, π.χ. Citrullus lanatus cv. Crίmson Sweet, Rosa 'Crίmson Glory'.

22 Σο είδοσ Brassica oleracea ζχει 5 τουλάχιςτον καλλιεργοφμενεσ ποικιλίεσ που ςτθν καλλιεργθτικι πράξθ είναι γνωςτζσ ωσ διαφορετικά φυτά το λάχανο (B. oleracea var. capitata), το κουνουπίδι (B. oleracea var. botrytis), το μπρόκολο (B. oleracea var. italica), το λάχανο Βρυξελών (B. oleracea var. gemmifera) και το γογγφλι (B. oleracea var. gongylodes).

23 Διεκνϊσ Κακιερωμζνεσ υντομογραφίεσ υςτθματικισ Βοτανικισ

24 Σι ςυμβαίνει με τα άγνωςτα φυτικά δείγματα;;; Σαξινομικόσ Προςδιοριςμόσ γίνεται αναγνώριςθ ι ταφτιςθ ενόσ αγνώςτου φυτικοφ δείγματοσ με μια γνωςτι, ιδθ ονομαςμζνθ ταξινομικι μονάδα και προςδιορίηεται θ ςυγκεκριμζνθ κζςθ του δείγματοσ ςε μια υπάρχουςα ταξινόμθςθ των φυτικών οργανιςμών.

25 Πωσ γίνεται ο ταξινομικόσ προςδιοριςμόσ; Κλείδεσ Ιεραρχικά δομθμζνοσ, διχοτομικόσ τρόποσ διαίρεςθσ των γνωριςμάτων των φυτϊν, ο οποίοσ προοδευτικά καταλιγει ςτθν απόδοςθ επιςτθμονικϊν ονομάτων. Ερμπάριο (Herbarium, πλθκυντικόσ αρικμόσ: Herbaria) Βοτανικι ςυλλογι αποξθραμζνων φυτικϊν ειδϊν που βοθκάει ςτθν ςφγκριςθ.

26 Πωσ γίνεται ο ταξινομικόσ προςδιοριςμόσ; Χθμειοταξινόμθςθ Χριςθ πρωτογενϊν και δευτερογενϊν μεταβολιτϊν (φαινολικζσ ενϊςεισ, τερπζνοειδι, αηωτοφχεσ ενϊςεισ) ωσ ταξινομικά εργαλεία Κυτταροταξινόμθςθ Παρατιρθςθ αρικμοφ και μορφολογίασ χρωμοςωμάτων

27 Πωσ γίνεται ο ταξινομικόσ προςδιοριςμόσ; Μοριακι υςτθματικι Η ανάλυςθ τθσ αλλθλουχίασ των νουκλεϊκϊν οξζων επζτρεψε τθν ςφγκριςθ ςτο βαςικό επίπεδο, το γονίδιο και επζφερε επανάςταςθ πχ Ο λωτόσ του νεροφ (Nelumbo) Αρχικι ςυςχζτιςθ με νοφφαρα Αλλά Περιςςότερο ςυγγενικόσ με τον πλάτανο μαηί με δζντρα και κάμνουσ τθσ οικογζνειασ Protaceae

28 Πωσ γίνεται ο ταξινομικόσ προςδιοριςμόσ; Μοριακι υςτθματικι Ο χλωροπλάςτθσ είναι θ κφρια πθγι δεδομζνων για αλλθλουχίεσ φυτικοφ DNA (Γονίδιο rbcl)

29 Πωσ γίνεται ο ταξινομικόσ προςδιοριςμόσ; Μοριακι υςτθματικι Η ραβδοκωδικοποίθςθ του DNA παρζχει τθ δυνατότθτα γριγορθσ αναγνϊριςθσ των ειδϊν