Εθνικό και Καποδιςτριακό Πανεπιςτήμιο Αθηνών Σχολή Θετικών Επιςτημών Τμήμα Γεωλογίασ και Γεωπεριβάλλοντοσ

Transcript

1 Εθνικό και Καποδιςτριακό Πανεπιςτήμιο Αθηνών Σχολή Θετικών Επιςτημών Τμήμα Γεωλογίασ και Γεωπεριβάλλοντοσ Δρ. Χαρ. Ντρύνια Αναπλ. Καθηγ. Παλαιοοικολογύασ-Οικοςτρωματογραφύασ

2 ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Γεωλογύα + Φυςικό + Χημεύα = Αβιοτικό Περιβϊλλον Οργανιςμού + ςχϋςεισ μεταξύ τουσ = Βιοτικό Περιβϊλλον Βιοτικό + Αβιοτικό Περιβϊλλον = αντικεύμενο τησ Οικολογύασ

3 Σι εύναι η Οικολογύα Οικολογύα εύναι η επιςτημονικό μελϋτη τησ κατανομόσ και τησ αφθονύασ οργανιςμών, και οι αλληλεπιδρϊςεισ τουσ με το περιβϊλλον Ο Γερμανόσ ζωολόγοσ Ernst Haekel καθόριςε την οικολογύα ωσ «το ςύνολο τησ γνώςησ ςχετικά με την οικονομία τησ φύςησ- τη διερεύνηςη των ςχέςεων μεταξύ των οργανιςμών και του οργανικού (βιοτικού) και ανόργανου (αβιοτικού) περιβάλλοντοσ...». Οικολογύα (oekologie): από τισ ελληνικϋσ λϋξεισ «ούκοσ» και «λόγοσ», που ςημαύνει «μελϋτη του φυςικού ούκου.

4 Η επιςτόμη τησ οικολογύασ εύναι νϋα Οι Ευρωπαύοι και Αμερικανού φυςιοδύφεσ ϊρχιςαν να αυτοαποκαλούνται "οικολόγοι" προσ το τϋλοσ του δϋκατου ϋνατου αιώνα. Οι πρώτεσ οικολογικϋσ εταιρύεσ και περιοδικϊ ϊρχιςαν να εμφανύζονται ςτισ αρχϋσ του 20 ού αιώνα. Η ςύγχρονη οικολογύα ςτηρύζεται ςτην ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟ - οι οικολόγοι υιοθετούν και τισ παρατηρητικϋσ μεθόδουσ και τα πειρϊματα.

5 Περιβϊλλον 2 ςυςτατικϊ Αβιοτικό- ϊψυχοι χημικού και φυςικού παρϊγοντεσ. Π.χ. Θερμοκραςύα, φωσ, νερό και τροφικό διαθεςιμότητα -η κατανομό των οργανιςμών περιορύζεται από τισ αβιοτικϋσ ςυνθόκεσ που ϋνασ οργανιςμόσ μπορεύ να αντϋξει. Βιοτικό- ζώντεσ οργανιςμού μϋςα ςτο περιβϊλλον τουσ.

6 ΠΑΛΑΙΟΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Παλαιοοικολογύα: μελετϊ τισ ςχϋςεισ των απολιθωμϋνων οργανιςμών με τα φυςικϊ και βιολογικϊ περιβϊλλοντα του παρελθόντοσ. Παλαιοντολογικό ταξινόμηςη Γεωχημεύα Παλαιοβιολογύα Παλαιοκλιματολογύα Παλαιοωκεανογραφύα Γεωλογύα Ιζηματολογύα Mεγαλύτερη ακρύβεια ςτην περιβαλλοντικό ερμηνεύα προκύπτει από την ενςωμϊτωςη Παλαιοοικολογικών και Ιζηματολογικών αναλύςεων.

7 ΣΟΦΟΙ ΠΑΛΑΙΟΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Η αναπαρϊςταςη των παλαιών περιβαλλόντων Η κατανόηςη του τρόπου ζωόσ των παλαιών οργανιςμών από τη μελϋτη των απολιθωμϊτων Η αναγνώριςη επαναλαμβανόμενων ςυναθρούςεων των παλαιών οργανιςμών που καθορύζουν τα απομεινϊρια (παλαιοκοινοτότων) Η αναδημιουργύα των αλληλεπιδρϊςεων των οργανιςμών με τα περιβϊλλοντϊ τουσ καθώσ και μεταξύ τουσ Η δημιουργύα μεγϊλησ κλύμακασ και μακροπρόθεςμων μοντϋλων οικοςυςτημϊτων

8 ΕΠΙΜΕΡΟΤ ΚΛΑΔΟΙ ΣΗ ΠΑΛΑΙΟΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Παλαιοαυτοοικολογύα: αςχολεύται με τη μελϋτη του τρόπου ζωόσ των (απολιθωμϋνων) οργανιςμών και τη ςχϋςη μεταξύ των ατόμων και του περιβϊλλοντοσ. Εςτιϊζει ςτην ανϊπτυξη και τισ μορφϋσ των οργανιςμών, εύτε αυτού βρύςκονται μεμονωμϋνοι εύτε ςε αποικύεσ, και ςτην ανταπόκριςη τησ μορφολογύασ τουσ ςτον τρόπο ζωόσ και ςτο περιβϊλλον. Κϊθε οργανιςμόσ προςαρμόζεται ςε ϋναν ςυγκεκριμϋνο τρόπο ζωόσ και ςε ςυγκεκριμϋνεσ περιβαλλοντικϋσ ςυνθόκεσ. Παλαιοςυνοικολογύα: μελϋτη των απολιθωμϋνων κοινοτότων Κοινότητα: μύα ςυγκϋντρωςη ειδών με κοινϋσ φυςικϋσ ανϊγκεσ. Η (παλαιο)ςυνηκολογύα αποτελεύ ϋνα χρόςιμο εργαλεύο για την ανϊλυςη των ιζηματογενών φϊςεων και λεκανών, και επιτρϋπει την επιςόμανςη των μεταβολών των οικοςυςτημϊτων ςτο χρόνο.

9 Η Παλαιοώχνολογύα η οπούα μελετϊ τα ςτοιχεύα που αφορούν ςτη δραςτηριότητα και ςυμπεριφορϊ των οργανιςμών τα οπούα διατηρούνται ωσ ιχνοαπολιθώματα, αποτελεύ ϋνα ϊλλο ςκϋλοσ τησ Παλαιοοικολογύασ, όπωσ επύςησ και η Παλαιοβιογεωγραφύα η οπούα μελετϊ τη γεωγραφικό κατανομό των ζώων και των φυτών.

10 Εξελικτικό Παλαιοοικολογύα: μελετϊ τα φαινόμενα που λειτουργούν μόνο ςτη μεγϊλη κλύμακα των εκατομμυρύων ετών του γεωλογικού χρόνου, και εύναι αόρατα ςτουσ οικολόγουσ του ςύγχρονου βιόκοςμου. ποιεσ εύναι οι μεταβολϋσ τησ βιοποικιλότητασ κατϊ τη διϊρκεια του γεωλογικού χρόνου; κϊτω από ποιεσ ςυνθόκεσ ϋλαβαν χώρα οι ςημαντικότερεσ οικολογικϋσ μεταβολϋσ;

11 Η Σαφονομύα αςχολεύται με τη μελϋτη των διεργαςιών και των προώποθϋςεων απολύθωςησ. Efremov (1940): Επιςτόμη των νόμων τησ ταφόσ. Μελετϊ όλα τα φαινόμενα του περιβϊλλοντοσ που επιδρούν ςτα οργανικϊ λεύψανα από την ςτιγμό που ο οργανιςμόσ πεθαύνει ϋωσ ότου αυτόσ βρεθεύ από τον ερευνητό ωσ απολύθωμα. Βιοςτρατονομύα: τι ςυνϋβη ςτουσ οργανιςμούσ μετϊ το θϊνατό τουσ και μϋχρι την τελικό ταφό τουσ (μεταφορϊ, φυςικό, χημικό ό βιολογικό φθορϊ και καταςτροφό). Διαγϋνεςη απολιθωμϊτων: τι ςυνϋβη ςτα οργανικϊ λεύψανα μετϊ την ταφό τουσ από διαταρϊξεισ που οφεύλονται ςε οργανιςμούσ που δημιουργούν οπϋσ, φωλεϋσ ό τρϋφονται από τα ιζόματα ό επιφϋρουν ϊλλεσ διαγενετικϋσ μεταβολϋσ. Απαντϊ ςτα ερωτόματα: Εύναι η ςυγκϋντρωςη των απολιθωμϊτων αυτόχθονη ό αλλόχθονη;

12 Ανακϊλυψη ωσ απολύθωμα Διαγϋνεςη Σελικό ταφό Σαφονομύα Βιοςτρατονομύα Θϊνατοσ Παλαιοοικολογύα Γϋννηςη

13 Η Οικοςτρωματογραφύα αναλύει και ερμηνεύει τισ εξελικτικϋσ, οικολογικϋσ, βιογεωγραφικϋσ, βιοςτρωματογραφικϋσ, αποθετικϋσ ςυνϋπειεσ ςτην κατανομό των απολιθωμϊτων ςτο χώρο και το χρόνο. Κϊθε Στρωματογραφικό όριο αποτελεύ ϋνα ςημαντικό γεγονόσ ςτην ιςτορύα και εξϋλιξη ενόσ οικοςυςτόματοσ και όχι απλϊ ϋνα αυθαύρετο επύπεδο εμφϊνιςησ ό εξαφϊνιςησ μερικών απολιθωμϋνων ειδών.

14 ΒΑΙΚΕ ΑΡΦΕ ΣΗ ΠΑΛΑΙΟΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Προςαρμογό ςτο περιβϊλλον: κϊθε οργανιςμόσ εύναι προςαρμοςμϋνοσ να ζει ςε ϋνα ςυγκεκριμϋνο περιβϊλλον. τενοτοπικόσ οργανιςμόσ: όταν το ςυγκεκριμϋνο περιβϊλλον ςτο οπούο ϋνασ οργανιςμόσ ζει εύναι πολύ μικρό και η διαςπορϊ του ςτον χώρο εύναι περιοριςμϋνη. Ευρυτοπικόσ οργανιςμόσ: όταν το ςυγκεκριμϋνο περιβϊλλον ςτο οπούο ϋνασ οργανιςμόσ ζει εύναι πολύ μεγϊλο και η διαςπορϊ του ςτο χώρο εύναι μεγϊλη. Κοςμοπολύτικοσ οργανιςμόσ: η διαςπορϊ του καλύπτει ςημαντικό μϋροσ τησ βιόςφαιρασ. Προςαρμογό ςε τρόπο ζωόσ: κϊθε οργανιςμόσ εύναι προςαρμοςμϋνοσ να ζει με ϋνα ςυγκεκριμϋνο τρόπο ζωόσ.

15 Εξϊρτηςη από ϊλλουσ οργανιςμούσ: κϊθε οργανιςμόσ εξαρτϊται ϋμμεςα ό ϊμεςα από τα περιςςότερα ό όλα τα μϋλη τησ κοινωνύασ ςτην οπούα ζει. Οικολογικού περιοριςμού: κϊθε οργανιςμόσ εξαρτϊται από τουσ περιοριςμούσ του περιβϊλλοντοσ ςτο οπούο ϋχει προςαρμοςτεύ και ζει. Νόμοσ του ελαχύςτου: ο καθοριςτικόσ για την ύπαρξη και διαςπορϊ ενόσ οργανιςμού παρϊγων εύναι εκεύνοσ ο οπούοσ αντιπροςωπεύεται ςτο ελϊχιςτο (θερμοκραςύα, υγραςύα, αλμυρότητα, τροφικό παροχό κλπ.)

16 ΒΑΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΗΝ ΠΑΛΑΙΟΟΙΚΟΛΟΓΙΑ Η παλαιοπεριβαλλοντικό παλαιοοικολογικό αναπαρϊςταςη απαιτεύ τρεισ παραμϋτρουσ: Ένα καλϊ τεκμηριωμϋνο ςτρωματογραφικό πλαύςιο. Το ςτρωματογραφικό καθεςτώσ παρϋχει το χώρο και το χρόνο απαραύτητα για ςυγκρύςεισ των απολιθωμϊτων. Μια καλό υςτηματικό Σαξινόμηςη. Καλό ςυςτηματικό ταξινόμηςη των απολιθωμϊτων, τα οπούα εύναι τα βαςικϊ ςτοιχεύα τησ παλαιοοικολογύασ, ςυνεπϊγεται ότι αυτϊ πρϋπει να ορύζονται επακριβώσ και ςωςτϊ εντόσ του ςτρωματογραφικού πλαιςύου. Ένα κατανοητό οικολογικό πλαύςιο. Δηλαδό η κατανόηςη του τρόπου με τον οπούο οι ζωντανού οργανιςμού λειτουργούν εντόσ του οικοςυςτόματόσ τουσ: πώσ η μορφολογύα και η φυςιολογύα τουσ προςαρμόζεται ςτισ ςυνθόκεσ τησ ζωόσ τουσ, τον τρόπο με τον οπούο αλληλεπιδρούν μεταξύ τουσ.

17 ΑΡΦΗ ΣΟΤ ΟΜΟΙΟΜΟΡΥΙΜΟΤ Η αρχό του Ομοιομορφιςμού ςημαύνει ότι το παρόν εύναι κλειδύ για το παρελθόν, δηλαδό χρηςιμοποιούμε το τι ςυμβαύνει ςόμερα, για να ερμηνεύςουμε γεγονότα του γεωλογικού παρελθόντοσ. Η Αρχό του Ομοιομορφιςμού διακρύνεται ςε δύο τύπουσ: Ουςιαςτικό Αρχό Ομοιομορφιςμού: που ςημαύνει ότι υλικϊ, ςυνθόκεσ και ρυθμού διεργαςιών κατϊ τη διϊρκεια τησ ιςτορύασ τησ Γησ παρϋμειναν ςταθερϊ. Μεθοδολογικό Αρχό Ομοιομορφιςμού που ςημαύνει ότι οι νόμοι τησ φύςησ (όπωσ βαρύτητα, ιδιότητεσ τησ ροόσ ρευςτών, και νόμοι τησ θερμοδυναμικόσ) ιςχύουν ςταθερϊ κατϊ τη διϊρκεια του γεωλογικού χρόνου.

18 ΠΕΡΙΟΡΙΜΟΙ ΜΑΡΣΤΡΙΩΝ Περιοριςμού απολιθώςεωσ: τι μπορεύ να ϋχει ςυμβεύ ςε ϋναν οργανιςμό από το θϊνατό του μϋχρι την απολύθωςό του. Τα λεύψανα των περιςςοτϋρων οργανιςμών μετϊ το θϊνατό τουσ καταςτρϋφονται από ϊλλουσ οργανιςμούσ πτωματοφϊγουσ, ςαπροφυτικούσ και βακτόρια. Τα τμόματα ενόσ οργανιςμού που δεν ϋχουν υποςτεύ την καταςτροφό που αναφϋρθηκε παρουςιϊζουν δυςκολύα ςτη διατόρηςό τουσ ωσ απολιθώματα. Τα διατηρηθϋντα απολιθώματα καταςτρϋφονται από μεταγενϋςτερη διϊβρωςη. Όςα διατηρούνται παρουςιϊζουν ελϊχιςτη πιθανότητα να βρεθούν.

19 Περιοριςμού τησ ερμηνεύασ: ελϋγχουν τισ επεξηγόςεισ που δύδονται από την μελϋτη των απολιθωμϊτων. Μόνον οριςμϋνα περιβϊλλοντα αντιπροςωπεύονται ςτα πετρώματα ακριβώσ ύδια όπωσ όταν ςτο παρελθόν. Πολλϊ αν όχι τα περιςςότερα των απολιθωμϊτων διατηρούνται ςε περιβϊλλοντα διαφορετικϊ από εκεύνα ςτα οπούα ζούςαν. Εύναι αδύνατον να δοθούν αποδεικτικϊ ςυμπερϊςματα για την οικολογύα οργανιςμών που ϋχουν εξαφανιςτεύ. Η ςυςχϋτιςη παλαιοπεριβαλλόντων με ςημερινϊ δεν ϋχει καμύα αξύα εφόςον οι γεωγραφικού παρϊγοντεσ ϋχουν μεταβληθεύ.

20

21 Επύπεδα βιολογικόσ οργϊνωςησ Μόρια Κύτταρα Ιςτού Όργανα Συςτόματα Άτομα Πληθυςμού Κοινότητεσ Οικοςυςτόματα τόχοσ τησ (παλαιο)οικολογύασ

22 Χρόνος Οικολογικό ιεραρχύα Οικοσύστημα Κοινότητα Οργανισμός Πληθσσμός Χώρος

23 Οργανιςμόσ Κϊθε ον που εμφανύζει τα χαρακτηριςτικϊ τησ ζωόσ (αναπαραγωγό, ανϊπτυξη, προςαρμοςτικότητα κ.α) ορύζεται ωσ οργανιςμόσ

24 Πληθυςμόσ Ωσ πληθυςμό ορύζουμε το ςύνολο των ατόμων του ύδιου εύδουσ που ζουν ςε μια ςυγκεκριμϋνη περιοχό, το ύδιο χρονικό διϊςτημα. Οι πληθυςμού περιϋχουν γενετική παραλλαγή μϋςα τουσ και μεταξύ ϊλλων πληθυςμών.

25 Κοινότητα μια ένωςη (ςυνάθροιςη) αλληλεπιδρώντων πληθυςμών, που καθορίζεται ςυνήθωσ από τη φύςη αυτήσ τησ ςυναθροίςεωσ ή από τον βιότοπο που χρηςιμοποιεί Φαρακτηριςτικϊ: Πολλϊ εύδη Μύα περιοχό Ωσ (βιο)κοινότητα ορύζουμε το ςύνολο των διαφορετικών πληθυςμών που ζουν, μια ςυγκεκριμϋνη χρονικό περύοδο, ςε μια περιοχό. Μια (βιο)κοινότητα που ϋχει υψηλό ποικιλομορφύα εύναι πιο ςύνθετη και ςταθερή από μια (βιο)κοινότητα που ϋχει χαμηλό ποικιλομορφύα.

26 Οικοςύςτημα Ωσ οικοςύςτημα ορύζουμε το ςύνολο των βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων μιασ περιοχόσ και των μεταξύ τουσ αλληλεπιδρϊςεων. Διαφορετικϊ οικοςυςτόματα μπορεύ να βρύςκονται πολύ κοντϊ μεταξύ τουσ.

27 Ποια εύναι η δομό ενόσ οικοςυςτόματοσ; Αβιοτικό Κλύμα Γεωγραφικό πλϊτοσ Εγγύτητα ςτον ωκεανό Διαταραχϋσ (αβιοτικϋσ) Βιοτικό Αλληλεπιδρϊςεισ μεταξύ των διαφόρων ειδών Διαταραχϋσ (βιοτικϋσ) (αλληλεπιδρϊςεισ μεταξύ των ατόμων ενόσ εύδουσ?)

28

29 Σαξινόμηςη Οικοςυςτημϊτων Το ςύνολο των οικοςυςτημϊτων μπορεύ να διακριθεύ ςε δύο μεγϊλεσ - γενικϋσ κατηγορύεσ, ςτα χερςαύα και ςτα υδατικϊ. Τα υδατικϊ οικοςυςτόματα επιπλϋον διακρύνονται ςτα ακόλουθα οικοςυςτόματα: Θαλϊςςιο οικοςύςτημα Οικοςύςτημα ποταμοκόλπων Οικοςύςτημα γλυκϋων υδϊτων Παρϊκτια και μεταβατικϊ οικοςύςτημα

30 Οικοχώροσ ό οικολογικόσ θώκοσ Βιότοποσ ό ενδιαύτημα (habitat) - θϋςη ό ςύνολο περιβαλλοντικών ςυνθηκών όπου ϋνασ ιδιαύτεροσ οργανιςμόσ ζει. Οικοχώροσ ό οικολογικόσ θώκοσ ό οικοθϋςη: αναφϋρεται τόςο ςτο λειτουργικό ρόλο ενόσ οργανιςμού, όςο και ςτη θϋςη του ςτο χώρο και ςτο χρόνο. Δηλαδό, περιλαμβϊνει όχι μόνο το φυςικό χώρο που καταλαμβϊνει ϋνασ οργανιςμόσ, αλλϊ επύςησ και το λειτουργικό του ρόλο ςτην κοινότητα, όπωσ π.χ. εύναι οι τροφικϋσ ςχϋςεισ, ο τρόποσ που αντιδρϊ ςτισ περιβαλλοντικϋσ διαταραχϋσ κλπ. Generalists Ευρύσ οικοχώροσ Specialists Στενόσ οικοχώροσ

31 Οικοθϋςη Δύο εύδη δεν μπορούν να ςυνυπϊρχουν αν οι οικοθϋςεισ τουσ εύναι πανομοιότυπεσ. Οικολογικώσ παρόμοια εύδη, όμωσ, μπορούν να ςυνυπϊρχουν αν υπϊρχουν ςημαντικϋσ διαφορϋσ ςτισ οικοθϋςεισ τουσ.

32

33 Οικοθϋςεισ Η θεμελιώδησ οικοθϋςη περιγρϊφει τη ςυνολικό ςειρϊ των περιβαλλοντικών ςυνθηκών που εύναι κατϊλληλεσ για την ύπαρξη ειδών χωρύσ τα αποτελϋςματα του ανταγωνιςμού και τησ αρπακτικότητασ από ϊλλα εύδη. Η πραγματικό οικοθϋςη περιγρϊφει το τμόμα τησ θεμελιώδουσ οικοθϋςησ που ϋνα εύδοσ καταλαμβϊνει πραγματικϊ.

34 Η ΕΝΝΟΙΑ ΣΗ ΟΙΚΟΘΕΗ

35 Η βιόςφαιρα εύναι το παγκόςμιο οικοςύςτημα

36 Από το διϊςτημα, η γη φαύνεται μικρό, πεπεραςμϋνη και εύθραυςτη. Ποιο εύναι το πρώτο πρϊγμα που παρατηρεύτε για τον πλανότη μασ όταν βλϋπετε αυτόν την εικόνα; Η γη αποτελεύται από διϊφορα ενςωματωμϋνα μϋρη (ςφαύρεσ) που αλληλεπιδρούν το ϋνα με το ϊλλο: Ατμόςφαιρα Υδρόςφαιρα Λιθόςφαιρα Βιόςφαιρα

37 Σο ύςτημα τησ Γησ Τδρόςφαιρα: ο παγκόςμιοσ ωκεανόσ εύναι το πιο προεξϋχον χαρακτηριςτικό γνώριςμα (του μπλε) πλανότη μασ. Οι ωκεανού καλύπτουν ~71% του πλανότη μασ και αντιπροςωπεύουν 97% όλου του ύδατοσ ςτον πλανότη μασ. Ατμόςφαιρα: τα ςτροβιλύζοντα ςύννεφα τησ ατμόςφαιρασ αντιπροςωπεύουν το πολύ λεπτό κϊλυμμα του αϋρα που καλύπτει τον πλανότη μασ. Εύναι όχι μόνο ο αϋρασ που αναπνϋουμε, αλλϊ μασ προςτατεύει από την επιβλαβό ακτινοβολύα από τον όλιο.

38 Σο ύςτημα τησ Γησ Βιόςφαιρα: περιλαμβϊνει όλη τη ζωό ςτη γη - που ςυγκεντρώνεται ςτην επιφϊνεια. Τα φυτϊ και τα ζώα όχι μόνο αποκρύνονται ςτο περιβϊλλον τουσ αλλϊ και αςκούν ϋναν πολύ ιςχυρό ϋλεγχο των ϊλλων τμημϊτων του πλανότη. Λιθόςφαιρα: αντιπροςωπεύει την πλειοψηφύα του γόινου ςυςτόματοσ. Το μεγαλύτερο μϋροσ τησ γησ βρύςκεται ςε απρόςιτα βϊθη. Εντούτοισ, η λιθόςφαιρα αςκεύ μια ιςχυρό επιρροό ςε όλα τα ϊλλα μϋρη (π.χ. μαγνητικό πεδύο).

39 Σο ύςτημα τησ Γησ Αυτό το ςχόμα παρουςιϊζει τη δυναμικό αλληλεπύδραςη μεταξύ των ςημαντικότερων ςφαιρών.

40

41 Οικολογικό Ιεραρχύα Ατομο (κατώτερο επύπεδο) Πληθυςμόσ Κοινότητα Οικοςύςτημα Βιώμη Βιόςφαιρα (υψηλό επύπεδο)

42 Σο Θαλϊςςιο Οικοςύςτημα Η θϊλαςςα ςαν οικοςύςτημα ϋχει οριζόντια και κατακόρυφη ζώνωςη. Ηπειρωτικό υφαλοκρηπύδα: Tο τμόμα εκεύνο του ηπειρωτικού περιθωρύου που καλύπτεται από ρηχό θϊλαςςα, όπου αποθϋτονται ιζόματα νηριτικόσ φϊςησ, ςυνόθωσ ανθρακικϊ. Ηπειρωτικό κατωφϋρεια (continental slope): αποτελεύ τον μεταβατικό χώρο από την όπειρο προσ τον ωκεανό ό καλύτερα την προϋκταςη τησ ηπεύρου προσ τον ωκεανό και ϋχει απότομη κλύςη ϋτςι ώςτε να αποθϋτονται ιζόματα τύπου φλύςχη από τα τουρβιδικϊ ρεύματα (turbidity currents). Ηπειρωτικό περιθώριο (continental margin): Η ηπειρωτικό υφαλοκρηπύδα μαζύ με την ηπειρωτικό κατωφϋρεια

43 Σο Θαλϊςςιο Οικοςύςτημα Υπϊρχουν δύο κύριεσ θαλϊςςιεσ επαρχύεσ: η βενθονικό (πυθμϋνασ) και η πελαγικό (υδϊτινη ςτόλη). Το βενθονικό περιβϊλλον με βϊςη το βϊθοσ χωρύζεται: Τπερπαρϊκτιοσ ζώνη: ζώνη υγρϊνςεωσ από λεπτϋσ ςταγόνεσ που φϋρει ο ϊνεμοσ από το κύμα που ςπϊει από τυχαύεσ καταβυθύςεισ ςτο νερό. Παρϊκτιοσ ζώνη: ζώνη που υφύςταται τη ρυθμικό μεταβολό των αναδύςεων και βυθύςεων ςτη ζώνη ταλαντώςεωσ τησ παλύρροιασ. Διακρύνεται ςε: Μεςοπαρϊκτιο ζώνη: ζώνη που εκτεύνεται από το κατώτερο όριο τησ χαμηλόσ παλύρροιασ μϋχρι το κατώτερο όριο των φωτόφιλων φυκών (15-20 μ. ςτισ εύκρατεσ θϊλαςςεσ και μ. ςτισ θερμϋσ-τροπικϋσ). Περιπαρϊκτιο ζώνη: ζώνη που εκτεύνεται από το κατώτερο όριο ζωόσ των φωτόφιλων φυκών (15-20 μ. ϋωσ 80 μ.) μϋχρι το ακραύο όριο που ζουν τα ςκιόφιλα φύκη. Τποπαρϊκτιοσ ζώνη: από την χαμηλό παλύρροια ϋωσ το ηπειρωτικό χεύλοσ τησ κρηπύδασ. Βαθύαλη ζώνη: από το ηπειρωτικό χεύλοσ ϋωσ τα 2000 μ. (ηπειρωτικό κατωφϋρεια). Αβυςςικό ζώνη: από μ. Ζώνη hadal: βϊθοσ μεγαλύτερο των 6000 μ.

44 Το πελαγικό περιβϊλλον διακρύνεται Νηριτικό ζώνη πελαγικό περιβϊλλον τησ ηπειρωτικόσ κρηπύδασ που αντιςτοιχεύ ςτην υποπαρϊκτιο ζώνη του βενθονικού περιβϊλλοντοσ. Ωκεϊνια ζώνη βαθιϊ ύδατα ςτουσ ανοικτούσ ωκεανούσ κϊτω από το ηπειρωτικό χεύλοσ. Διακρύνεται: Επιπελαγικό ζώνη που εκτεύνεται από βϊθοσ 0 μϋχρι 200 μϋτρα. Χαρακτηρύζεται από απότομεσ αλλαγϋσ θερμοκραςύασ, αλατότητασ και φωτιςμού ςε ςχϋςη με το βϊθοσ, αλλϊ και ςε ςχϋςη με την εποχό του ϋτουσ. Οι κινόςεισ του νερού εύναι ςχετικϊ γρόγορεσ. Μεςοπελαγικό ζώνη από 200 μϋχρι 1000 μϋτρα βϊθοσ, όπου υπϊρχει ελϊχιςτο φωσ και οι θερμοκραςιακϋσ διακυμϊνςεισ εύναι αςόμαντεσ. Χαρακτηρύζεται από ελϊχιςτεσ ςυγκεντρώςεισ οξυγόνου και πλούςιεσ ςυγκεντρώςεισ νιτρικών και φωςφορικών αλϊτων (θρεπτικϊ ϊλατα). Βαθυπελαγικό ζώνη που εκτεύνεται κϊτω από τα 1000 μϋτρα βϊθοσ και όπου επικρατεύ πλόρεσ ςκοτϊδι, χαμηλό θερμοκραςύα και υψηλό πύεςη. Αβυςςοπελαγικό ζώνη από μ. Hadal-πελαγικό ζώνη - >6000 μ.

45 Με βϊςη το βϊθοσ διεύςδυςησ του φωτόσ διακρύνονται οι ακόλουθεσ ζώνεσ: Ευφωτικό ζώνη: λαμβϊνει χώρα η φωτοςύνθεςη. Ορύζεται από το βϊθοσ των 20 μ. πϊνω ςτην κρηπύδα μϋχρι τα 100 μ. ςτον ανοικτό ωκεανό, εξαρτώμενη από τα ρεύματα θολερότητασ. Δυςφωτικό ζώνη: παρόλο που περνϊει φωσ, δεν πραγματοποιεύται φωτοςύνθεςη. Ορύζεται από το βϊθοσ των 100 ϋωσ τα 200 μ. Αφωτικό ζώνη: Όχι φωσ.

46

47 Βιολογικϊ χαρακτηριςτικϊ Πλαγκτόν: το ςύνολο των μικροςκοπικών οργανιςμών που ζουν ελεύθερα ςτο νερό και που εξαιτύασ τησ περιοριςμϋνησ ικανότητασ τουσ για κύνηςη, μεταφϋρονται από τισ διϊφορεσ μορφϋσ κινόςεωσ των υδϊτινων μαζών. Φυτοπλαγκτόν Ζωοπλαγκτόν μακροπλαγκτόν (μϋγεθοσ > 1mm) μικροπλαγκτόν ( μϋγεθοσ <1mm) και ναννοπλαγκτόν (μϋγεθοσ < 5μm) Ολοπλαγκτό Μεροπλαγκτό Βϋνθοσ: ζουν επϊνω ό μϋςα ςτον πυθμϋνα των υδϊτων ό εξαρτώνται ϊμεςα από αυτόν. Νηκτόν: ϋχουν την ικανότητα να κολυμπούν και να κινούνται ευχερώσ, ενϊντια ό ανεξϊρτητα από τισ διϊφορεσ μορφϋσ κινόςεωσ των υδϊτων. Νευςτόν: χρηςιμοποιούν ςαν τόπο διαβιώςεωσ τουσ την επιφανειακό μεμβρϊνη ανϊμεςα ςτο νερό και τον αϋρα. επινευςτόν υπονευςτόν