Πποηεινόμενα Θέμαηα Πανελληνίων Εξεηάζεων Βιολογία Γενικήρ Παιδείαρ Λύζειρ Θεμάηων

Transcript

1 Πποηεινόμενα Θέμαηα Πανελληνίων Εξεηάζεων Βιολογία Γενικήρ Παιδείαρ Λύζειρ Θεμάηων ΘΕΜΑ 1 ο 1=γ, 2=β, 3=γ, 4=α, 5=α. ΘΕΜΑ 2 ο Α. Αλάινγα κε ην γελεηηθό ηνπο πιηθό ζε DNA θαη RNA ηνύο θαζέλαο από ηνπο νπνίνπο αθνινπζεί ηδηαίηεξν θύθιν δσήο. Ωο πξνο ην είδνο ηνπ μεληζηή πνπ πξνζβάιινπλ, νη ηνί δηαθξίλνληαη ζε ηνύο βαθηεξίσλ, ηνύο θπηώλ θαη ηνύο δώσλ. Η εμεηδίθεπζε όκσο ησλ ηώλ δελ αθνξά κόλν ην είδνο ηνπ νξγαληζκνύ αιιά θαη ην είδνο ηνπ θπηηάξνπ ή ηνπ ηζηνύ ζηνλ νπνίν παξαζηηνύλ. Γηα παξάδεηγκα, ν ηόο ηεο πνιηνκπειίηηδαο ζηνλ άλζξσπν πξνζβάιιεη ηα λεπξηθά θύηηαξα ηνπ λσηηαίνπ κπεινύ, ελώ ν ηόο ηεο γξίπεο ηα επηζειηαθά θύηηαξα ηεο αλαπλεπζηηθήο νδνύ. Β. Ο κηθξννξγαληζκόο Α είλαη ηόο δηόηη νη ηνί είλαη αθπηηαξηθέο κνξθέο δσήο. Ο κηθξννξγαληζκόο Β είλαη πξσηόδσν δηόηη ηα πξσηόδσα κεηαθηλνύληαη κε ςεπδνπόδηα. Ο κηθξννξγαληζκόο Γ είλαη κύθεηαο δηόηη νη κύθεηεο ζρεκαηίδνπλ λεκαηνεηδείο δνκέο ηηο πθέο. Ο κηθξννξγαληζκόο Γ είλαη βαθηήξην δηόηη ηα βαθηήξηα δηαζέηνπλ πιαζκίδηα. Παξαδείγκαηα παζνγόλσλ είλαη, βαθηήξην ηα ριακύδηα, κύθεηαο ηα δεξκαηόθπηα, πξσηόδσν ην πιαζκώδην θαη ηόο ν HIV. Γ. Παξαηεξείηαη ζηηο εμήο πεξηπηώζεηο: α) Όηαλ ε εμσηεξηθή ζεξκνθξαζία ηείλεη λα απμεζεί δηαζηέιινληαη ηα αηκνθόξα αγγεία ηεο επηθάλεηαο ηνπ δέξκαηνο. Τα αγγεία πνπ έρνπλ δηαζηαιεί θέξνπλ κεγάιεο πνζόηεηεο αίκαηνο

2 πξνο ηελ επηθάλεηα ηνπ δέξκαηνο, ε νπνία όκσο έρεη ςπρζεί ιόγσ ηεο εμάηκηζεο ηνπ ηδξώηα. Απηό έρεη σο απνηέιεζκα ην αίκα πνπ θζάλεη ζηα αηκνθόξα αγγεία ηνπ δέξκαηνο λα ςύρεηαη θαη επηζηξέθνληαο κε ηελ θπθινθνξία ζην εζσηεξηθό ηνπ νξγαληζκνύ καο λα απνηξέπεη ηελ αύμεζε ηεο ζεξκνθξαζίαο ηνπ θαη β) ζηελ πεξηνρή ηεο θιεγκνλήο. Τα αηκνθόξα αγγεία ηεο πεξηνρήο δηαζηέιινληαη, κε απνηέιεζκα λα ζπγθεληξώλεηαη πεξηζζόηεξν αίκα θαη λα πξνθαιείηαη θνθθίληζκα. Λόγσ ηεο δηαζηνιήο ησλ αγγείσλ ην πιάζκα ηνπ αίκαηνο δηαρέεηαη ζηνπο γύξσ ηζηνύο, πξνθαιώληαο ηνπηθό νίδεκα (πξήμηκν). Τν πιάζκα πεξηέρεη αληηκηθξνβηαθέο νπζίεο, νη νπνίεο θαηαζηξέθνπλ ηνπο κηθξννξγαληζκνύο ή ελεξγνπνηνύλ ηε δηαδηθαζία ηεο θαγνθπηηάξσζεο. Γ. Οη απνηθνδνκεηέο ζπκκεηέρνπλ ζην θαηλόκελνπ ηνπ επηξνθηζκνύ. Όζνλ αθνξά ην θαηλόκελν απηό, ην πδάηηλν νηθνζύζηεκα, αθνύ δερηεί ηα αζηηθά ιύκαηα, αιιά θαη ηα ιηπάζκαηα πνπ απνπιέλνληαη από ην λεξό ηεο βξνρήο, εκπινπηίδεηαη κε ηα ληηξηθά θαη ηα θσζθνξηθά άιαηα πνπ απηά πεξηέρνπλ. Δπεηδή όκσο νη νπζίεο απηέο απνηεινύλ ζξεπηηθά ζπζηαηηθά γηα ηνπο πδξόβηνπο θσηνζπλζεηηθνύο νξγαληζκνύο (θπηνπιαγθηόλ), πξνθαιείηαη ππέξκεηξε αύμεζε ηνπ πιεζπζκνύ ηνπο. Έηζη απμάλεηαη θαη ν πιεζπζκόο ησλ κνλνθύηηαξσλ δσηθώλ νξγαληζκώλ (δσνπιαγθηόλ) πνπ εμαξηώληαη ηξνθηθά από ην θπηνπιαγθηόλ. Με ην ζάλαην ησλ πιαγθηνληθώλ νξγαληζκώλ ζπζζσξεύεηαη λεθξή νξγαληθή ύιε, ε νπνία κε ηε ζεηξά ηεο ππξνδνηεί ηελ αύμεζε ησλ απνηθνδνκεηώλ, δειαδή ησλ βαθηεξίσλ πνπ ηελ θαηαλαιώλνπλ. Με ηελ αύμεζε όκσο ησλ κηθξννξγαληζκώλ ν ξπζκόο θαηαλάισζεο νμπγόλνπ γίλεηαη πνιύ κεγαιύηεξνο από ην ξπζκό παξαγσγήο ηνπ. Έηζη ε πνζόηεηα ηνπ νμπγόλνπ πνπ βξίζθεηαη δηαιπκέλε ζην λεξό γίλεηαη νινέλα κηθξόηεξε, γεγνλόο πνπ πιήηηεη ηνπο αλώηεξνπο νξγαληζκνύο ηνπ νηθνζπζηήκαηνο, όπσο ηα ςάξηα, πνπ πεζαίλνπλ από αζθπμία.

3 Δπίζεο ζπκκεηέρνπλ ζην θαηλόκελν ηεο όμηλεο βξνρήο. Οη δηεξγαζίεο απνηθνδόκεζεο ησλ νξγαληθώλ νπζηώλ από ηα βαθηήξηα ηνπ εδάθνπο θαη θπξίσο ε θαύζε πγξώλ θαπζίκσλ απειεπζεξώλνπλ ζηελ αηκόζθαηξα δηάθνξα νμείδηα ηνπ αδώηνπ θαη δηνμείδην ηνπ ζείνπ. Τα αέξηα απηά, αθνύ πξώηα κεηαηξαπνύλ, κε ηελ επίδξαζε ησλ πδξαηκώλ ηεο αηκόζθαηξαο, ζε ληηξηθό θαη ζεηώδεο νμύ αληίζηνηρα, επηζηξέθνπλ ζηελ επηθάλεηα ηεο Γεο δηαιπκέλα ζην λεξό ηεο βξνρήο, ζην ρηόλη, ζηελ νκίριε ή ζην ραιάδη. Όηαλ νη ζπγθεληξώζεηο ησλ νμεηδίσλ απηώλ δελ είλαη απμεκέλεο, ην ληηξηθό θαη ην ζεηώδεο νμύ πνπ βξίζθνληαη δηαιπκέλα ζην λεξό ηεο βξνρήο ηελ θαζηζηνύλ ειαθξά όμηλε, θαζώο έρεη ηηκή γύξσ ζην 5,6 ph. Σηηο πεξηνρέο όκσο ζηηο νπνίεο ε αηκόζθαηξα έρεη επηβαξπλζεί κε κεγάιεο ζπγθεληξώζεηο ησλ νμεηδίσλ απηώλ, είηε δηόηη γίλεηαη εληαηηθή θαύζε πγξώλ θαπζίκσλ είηε δηόηη νη ξύπνη απηνί έρνπλ κεηαθεξζεί κε ηνλ άλεκν, κεγαιώλεη θαη ε πνζόηεηα ηνπ ληηξηθνύ θαη ηνπ ζεηώδνπο νμένο πνπ βξίζθνληαη δηαιπκέλα ζην λεξό ηεο βξνρήο. Έηζη όκσο ε βξνρή γίλεηαη πεξηζζόηεξν όμηλε, θαζώο ε ηηκή ηνπ ph ηεο κπνξεί λα πέζεη αξθεηά θάησ από ην 5. ΘΕΜΑ 3 ο Γ1. Τν δίθηπν πνπ απεηθνλίδεη ην ζύλνιν ησλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ κεηαμύ ησλ νξγαληζκώλ ελόο νηθνζπζηήκαηνο, νλνκάδεηαη ηξνθηθό πιέγκα. Φαίλεηαη έηζη όηη νη ηξνθηθέο αιπζίδεο απνηεινύλ κέξνο ησλ πνιύπινθσλ ηξνθηθώλ ζρέζεσλ πνπ παξνπζηάδεη έλα ηξνθηθό πιέγκα. Τν ηξνθηθό πιέγκα απνηειείηαη από ηηο εμήο 4 ηξνθηθέο αιπζίδεο:

4 Γ2. Έρεη ππνινγηζηεί όηη κόλν ην 10% ηεο ελέξγεηαο ελόο ηξνθηθνύ επηπέδνπ πεξίπνπ πεξλάεη ζην επόκελν, θαζώο ην 90% ηεο ελέξγεηαο ράλεηαη. Σε γεληθέο γξακκέο ε ίδηα πησηηθή ηάζε εκθαλίδεηαη θαη ζηηο ηξνθηθέο ππξακίδεο βηνκάδαο. Ο πιεζπζκόο 4 ηξέθεηαη απνθιεηζηηθά από ηνλ πιεζπζκό 1. Αθνύ ε βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 1 είλαη 5000 Kg, ε βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 4 ζα είλαη 500 Kg. Ο πιεζπζκόο 5 ηξέθεηαη απνθιεηζηηθά από ηνλ πιεζπζκό 2. Αθνύ ε βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 2 είλαη 4000 Kg, ε βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 5 ζα είλαη 400 Kg. Ο πιεζπζκόο 6 ηξέθεηαη απνθιεηζηηθά από ηνλ πιεζπζκό 3. Αθνύ ε βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 3 είλαη 1000 Kg, ε βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 6 ζα είλαη 100 Kg. Γ3. Σε θάζε ηξνθηθό επίπεδν ηεο ππξακίδαο πεξηιακβάλνληαη όινη νη νξγαληζκνί πνπ απέρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό βεκάησλ από ηνλ ήιην. Η ππξακίδα ζα είλαη ε εμήο: Πληθυσμοί 7, Kg Πληθυσμοί 4, 5, Kg Πληθυσμοί 1, 2, Kg

5 Γ4. Πληθυσμός 7: ζπλνιηθή βηνκάδα = 60 Kg κέζν βάξνο ησλ αηόκσλ = 6 Kg Αξηζκόο ησλ αηόκσλ κπνξνύλ λα ππνζηεξηρζνύλ από ην νηθνζύζηεκα = 60/6 = 10 Πληθυσμός 8: ζπλνιηθή βηνκάδα = 40 Kg κέζν βάξνο ησλ αηόκσλ = 4 Kg Αξηζκόο ησλ αηόκσλ κπνξνύλ λα ππνζηεξηρζνύλ από ην νηθνζύζηεκα = 40/4 = 10 Γ5. Άκεζα ζα επεξεαζηεί ν πιεζπζκόο 5 δηόηη ηξέθεηαη απνθιεηζηηθά κε ηνλ πιεζπζκό 2 θαη επεηδή δε δηαζέηεη ελαιιαθηηθή πεγή ηξνθήο ζα θηλδπλεύεη κε εμαθάληζε ή αλ δηαζέηεη ηελ ηθαλόηεηα, ζα κεηαλαζηεύζεη. Γ6. Η βηνκάδα ηνπ πιεζπζκνύ 5 ζα είλαη 400 Kg. Ο πιεζπζκόο 8 αθνκνηώλεη 10 Kg από ηνλ πιεζπζκό 6, ζπλεπώο αθνκνηώλεη 30 Kg από ηνλ πιεζπζκό 5, δειαδή πνζνζηό 7,5%. ΘΕΜΑ 4 ο

6 Δ1. Όηαλ ζε έλα νηθνζύζηεκα ππάξρνπλ παξαζηηηθέο ηξνθηθέο ζρέζεηο, ν πιεζπζκόο ησλ αλώηεξσλ επηπέδσλ (θάκπηεο) γίλεηαη νινέλα κεγαιύηεξνο από ηνλ πιεζπζκό ησλ θαηώηεξσλ (πεύθν). Η ηξνθηθή ππξακίδα πιεζπζκνύ απεηθνλίδεη ηε κεηαβνιή ηνπ πιεζπζκνύ από ην έλα ηξνθηθό επίπεδν ελόο νηθνζπζηήκαηνο ζην άιιν. Τν εκβαδόλ πνπ δίλεηαη ζε θάζε νξζνγώλην είλαη αλάινγν κε ην κέγεζνο ηεο κεηαβιεηήο πνπ απεηθνλίδεηαη ζην ζπγθεθξηκέλν ηξνθηθό επίπεδν. Η ηξνθηθή ππξακίδα πιεζπζκνύ είλαη: ΑΡΠΑΚΣΙΚΑ 3 ΠΙΝΟΙ 150 ΚΑΜΠΙΕ 5000 ΠΕΤΚΟ 1

7 Δ2. Με δεδνκέλν όηη ην κέζν βάξνο ελόο ζπίλνπ είλαη 100g, ε βηνκάδα ηνπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ ησλ ζπίλσλ είλαη: 150 Χ 100g = g (15Kg). Βηνκάδα 1νπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ, πεύθνπ: 10 Χ 150Kg = 1500kg Βηνκάδα 2νπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ, θακπηώλ: 10 Χ 15Kg = 150kg Βηνκάδα 3νπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ, ζπίλσλ: 15Kg Βηνκάδα 4νπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ, αξπαθηηθώλ: 1.5Kg Η ελέξγεηα, κε ηε κνξθή ηεο ρεκηθήο ελέξγεηαο πνπ εκπεξηέρεηαη ζηελ ηξνθή ησλ νξγαληζκώλ, πεξλάεη από ην θαηώηεξν ηξνθηθό επίπεδν (ησλ παξαγσγώλ) ζην αλώηεξν. Έρεη ππνινγηζηεί όηη κόλν ην 10% πεξίπνπ ηεο ελέξγεηαο ελόο ηξνθηθνύ επηπέδνπ πεξλάεη ζην επόκελν, θαζώο ην 90% ηεο ελέξγεηαο ράλεηαη. Σε γεληθέο γξακκέο, ε ίδηα πησηηθή ηάζε (ηεο ηάμεο ηνπ 90%) πνπ παξνπζηάδεηαη ζηηο ηξνθηθέο ππξακίδεο ελέξγεηαο εκθαλίδεηαη θαη ζηηο ηξνθηθέο ππξακίδεο βηνκάδαο, θαζώο, όηαλ κεηώλεηαη ε ελέξγεηα πνπ πξνζιακβάλεη θάζε ηξνθηθό επίπεδν από ην πξνεγνύκελό ηνπ, είλαη ινγηθό λα κεηώλεηαη θαη ε πνζόηεηα ηεο νξγαληθήο ύιεο πνπ κπνξνύλ λα ζπλζέζνπλ νη νξγαληζκνί ηνπ θαη ζπλεπώο κεηώλεηαη ε βηνκάδα ηνπ. Η ηξνθηθή ππξακίδα βηνκάδαο είλαη: ΑΡΠΑΚΣΙΚΑ 1.5 Kg ΠΙΝΟΙ 15 Kg ΚΑΜΠΙΕ 150 Kg ΠΕΤΚΟ 1500 Kg

8 Γ3. Τν θαηλόκελν απηό θαηά ην νπνίν απμάλεηαη ε ζπγθέληξσζε ηεο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο ζηνπο ηζηνύο ησλ νξγαληζκώλ θαζώο πξνρσξνύκε θαηά κήθνο ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο νλνκάδεηαη βηνζπζζώξεπζε.η πνζόηεηα ηεο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο παξακέλεη ζηαζεξή, από ηνπο παξαγσγνύο πξνο ηνπο θαηαλαισηέο ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο, επεηδή ε νπζία απηή δε κεηαβνιίδεηαη θαη δε δηαζπάηαη, επνκέλσο ε νπζία απηή ζα ζπζζσξεπηεί ζηνπο ηζηνύο ησλ θαηαλαισηώλ θαη θπζηθά δε ζα απνβιεζεί κε ηηο απεθθξίζεηο ηνπο. Γεδνκέλνπ όηη έρνπκε κείσζε ηεο βηνκάδαο θαηά κήθνο ηεο ηξνθηθήο αιπζίδαο, άξα ε ζπγθέληξσζε ηεο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο ζα είλαη κηθξόηεξε ζην πεύθν ζε ζρέζε κε ηα αξπαθηηθά. Σηνπο ηζηνύο ελόο αξπαθηηθνύ έρνπκε 20mg κηαο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο, ζπλνιηθά ζ απηό ην ηξνθηθό επίπεδν ζα έρνπκε 60mg ηεο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο. Σπλεπώο ε πνζόηεηα ηεο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο θαη ζην ηξνθηθό επίπεδν ηνπ πεύθνπ είλαη 60mg. Γεδνκέλνπ όηη ε βηνκάδα ηνπ ηξνθηθνύ επηπέδνπ ηνπ πεύθνπ είλαη 1500Kg, ε ζπγθέληξσζε ηεο κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο ζην ηξνθηθό επίπεδν ηνπ πεύθνπ είλαη: 60mg κε βηνδηαζπώκελεο νπζίαο /1500Κg βηνκάδαο πεύθνπ = 0,04 mg νπζίαο / Kg βηνκάδαο πεύθνπ. Γ4. Σην θπινγελεηηθό δέληξν ησλ θακπηώλ, ζε θάπνην πξνγνληθό είδνο, ππήξραλ δώα κε πξάζηλν ρξώκα θαη δώα κε άζπξν. Ο αξηζκόο ησλ δώσλ πνπ γελληνύληαλ ήηαλ πνιύ κεγαιύηεξνο από ηνλ αξηζκό ησλ δώσλ πνπ κπνξνύζε λα ζξέςεη ην πεξηβάιινλ. Πξνέθπςε ινηπόλ ε αλάγθε ειέγρνπ ηνπ κεγέζνπο ηνπ πιεζπζκνύ ηνπο. H θπζηθή επηινγή επλόεζε ηα άηνκα κε ην πξάζηλν ρξώκα, γηαηί ήηαλ πεξηζζόηεξν δπζδηάθξηηα από ηνπο ζεξεπηέο ηνπο, ηνπο ζπίλνπο ζε ζρέζε κε ηα άζπξα. Τα άηνκα κε άζπξν ρξώκα ζηαδηαθά ιηγόζηεπαλ θαη ηειηθά εμαθαλίζηεθαλ. Τν πξάζηλν ρξώκα θιεξνδνηήζεθε ζηνπο απνγόλνπο θαη απνηέιεζε ραξαθηεξηζηηθό ηνπ είδνπο ηνπο. Δπηκέιεηα ζεκάησλ: Χάιθνο Γεκήηξηνο