ΥΔΔΙ ΜΗΚΟΤ-ΒΑΡΟΤ, ΥΔΔΙ ΜΗΚΩΝ ΚΑΙ ΓΔΙΚΣΗ ΔΤΡΩΣΙΑ (Κ) ΣΟΤ ΔΙΓΟΤ Barbus peloponnesius (Koller, 1926) ΣΟΝ ΠΟΣΑΜΟ ΒΔΝΔΣΙΚΟ (ΤΣΗΜΑ Π.

Transcript

1 263 ΥΔΔΙ ΜΗΚΟΤ-ΒΑΡΟΤ, ΥΔΔΙ ΜΗΚΩΝ ΚΑΙ ΓΔΙΚΣΗ ΔΤΡΩΣΙΑ (Κ) ΣΟΤ ΔΙΓΟΤ Barbus peloponnesius (Koller, 1926) ΣΟΝ ΠΟΣΑΜΟ ΒΔΝΔΣΙΚΟ (ΤΣΗΜΑ Π. ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ) Κοκκινάκηρ Α.Κ.*, Φοςπκιώτηρ Π.Μ., Αλεξίος Ε.Ι. Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην Θεζζαινλίθεο, Σρνιή Γαζνινγίαο & Φπζηθνύ Πεξηβάιινληνο, Δξγαζηήξην Άγξηαο Παλίδαο & Ιρζπνπνλίαο Γιπθέσλ Υδάησλ, Θεζ/λίθε, Πεξίιεςε Σηελ εξγαζία απηή, πξνζδηνξίζηεθαλ νη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο, ν δείθηεο επξσζηίαο (K) θαη νη ζρέζεηο κεθώλ ηνπ ςαξηνύ, Barbus peloponnesius (Koller, 1926), θαηά ηελ πεξίνδν Ινύιηνο Οθηώβξηνο Τα δείγκαηα ζπιιέρζεθαλ από ηνλ πνηακό Βελέηηθν, ηνπ πνηάκηνπ ζπζηήκαηνο Αιηάθκνλα, ζηε βόξεηα Διιάδα. Από ηε ζύγθξηζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηηο κέζεο ηηκέο ηνπ δείθηε επξσζηίαο μερσξηζηά γηα θάζε ειηθία κεηαμύ ησλ αξζεληθώλ θαη ζειπθώλ αηόκσλ, κε ηε βνήζεηα ηεο ANOVA θαη ηνλ έιεγρν ηνπ F θξηηεξίνπ, πξνέθπςε όηη ε δηαθνξά κεηαμύ ησλ θύισλ πνπ ππάξρεη δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. Οη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο ππνινγίζηεθαλ ρξεζηκνπνηώληαο ηελ εμίζσζε, W=aTL b. Η κέζε ηηκή ηνπ δείθηε επξσζηίαο (Κ) ππνινγίζηεθε ζe 0,44. Τέινο, επηιέρζεθε ε απιή γξακκηθή εμίζσζε γηα ηνλ ππνινγηζκό ηεο ζρέζεο κεζνπξαίνπ (FL) - νιηθνύ (TL) κήθνπο ζώκαηνο, FL= -1,3166+0,9310TL. Λέμεηο θιεηδηά: Στέζεις μήκοσς-βάροσς, Barbus peloponnesius, ποηαμός Βενέηικος. * Σπγγξαθέαο επηθνηλσλίαο: Κνθθηλάθεο Κ. Αληώλεο (akokkin@for.auth). LENGTH-WEIGHT, LENGTH-LENGTH RELATIONSHIPS AND CONDITION FACTOR (K) OF THE CYPRINID FISH Barbus peloponnesius (Koller, 1926) IN VENETIKOS RIVER (ALIAKMON R.) Kokkinakis A.K.*, Fourkiotis P.M., Alexiou E.J. Abstract In the following study, length-weight relationships, condition factor (K) and length-length relationships of the cyprinid fish, Barbus peloponnesius (Koller, 1926), were determined over the years Samples were collected from the Venetikos River, system of Aliakmon River in northern Greece. The comparison for the mean lengths separately for each age between males and females, using the ANOVA and F test criterion showed that the difference between the sexes is not statistically significant. The length-weight relationships were detected using the equation W=aTL b. The mean of value of condition (K) were determined ζe 0,44. Finally, the simple linear equation was used to calculate the fork (FL)-total (TL) body length relationship, FL= -1,3166+0,9310TL. Key words: Length-weight relationships, Barbus peloponnesius, Venetikos River. *Corresponding author: Kokkinakis K. Antonis (akokkin@for.auth). 1. Δηζαγσγή Σηελ εξγαζία απηή, πξνζδηνξίζηεθαλ νη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο, νη ζρέζεηο κεθώλ θαη ν δείθηεο επξσζηίαο (K) ηνπ ςαξηνύ, Barbus peloponnesius (Koller 1926) θαηά ηα έηε ζηνλ πνηακό Βελέηηθν. Σήκεξα, είλαη απνδεθηά ηξία δηαθνξεηηθά ππνείδε ηνπ είδνπο, από ηα νπνία ην Barbus peloponnesius rebeli (Koller 1926) είλαη εθείλν πνπ βξίζθεηαη ζηα πδάηηλα νηθνζπζηήκαηα ηεο Αιβαλίαο, ηεο Γηνπγθνζιαβίαο, ηεο βόξεην-δπηηθήο Διιάδαο θαη ζην ζύζηεκα ηνπ πνηακνύ θαη ηνλ ηακηεπηήξα ηνπ Ασνύ θαη ηνπ π. Βελέηηθνπ (Οηθνλόκνπ 1998, Economidis 2003). Σε όια ηα παξαπάλσ ζπζηήκαηα ην ππνείδνο B. p. rebeli είλαη ελδεκηθό (Economidis

2 , Karakousis et al. 1995). Ο πνηακόο Βελέηηθνο είλαη ν κεγαιύηεξνο παξαπόηακνο ηνπ Αιηάθκνλα. Η ηρζπνπαλίδα ηνπ πνηακνύ απνηειείηαη από 12 είδε ςαξηώλ, εθ ησλ νπνίσλ ηα 3 πξνέξρνληαη από εκπινπηηζκνύο πνπ έρνπλ δηελεξγεζεί θαηά θαηξνύο ζην ζύζηεκα (Κνθθηλάθεο θαη ζπλ. 2004, 2005, 2007). 2. Τιηθά θαη Μέζνδνη Οη δεηγκαηνιεςίεο έγηλαλ ζε επνρηθή βάζε θαη πξαγκαηνπνηήζεθαλ θαηά ηελ πεξίνδν Ινύιηνο 2003-Οθηώβξηνο 2004 ζην π. Βελέηηθν, κε ηε κέζνδν ηεο ειεθηξαιηείαο, πνπ επηιέρζεθε λα ρξεζηκνπνηεζεί (Dunham et al. 2002, Reynolds 1983). Η πεηξακαηηθή αιηεία έγηλε κε θνξεηή ζπζθεπή ειεθηξαιηείαο ηύπνπ Safari Research 550D ζε κήθνο θνίηεο πνηακνύ πεξίπνπ 100 m γηα min. Η απόζηαζε απηή ζεσξείηαη αξθεηά ηθαλνπνηεηηθή γηα ηε ζπιινγή αληηπξνζσπεπηηθνύ δείγκαηνο ςαξηώλ ζε ζπζηήκαηα παξόκνηα κε ην ζύζηεκα ηνπ πνηακνύ Βελέηηθνπ, σο κέζνδνο δε έρεη ρξεζηκνπνηεζεί από πνιιέο εξεπλεηηθέο νκάδεο (Godinho et al. 2000). Τν ζύλνιν ησλ δεηγκάησλ, κεηά ηε ζύιιεςε ηνπο ηνπνζεηνύληαλ ζε θνξεηό ςπγείν θαη κεηαθέξνληαλ ζε ζεξκνθξαζία ςύμεο 5-6 o C ζην εξγαζηήξην. Δθεί, απνζεθεπόηαλ ζε δηάιπκα θνξκόιεο 8%, κέρξη λα γίλεη ε επεμεξγαζία ηνπο. Σην εξγαζηήξην έγηλε θαηαγξαθή ηνπ νιηθνύ (TL) θαη ηνπ κεζνπξαίνπ κήθνπο (FL) ζώκαηνο κε αθξίβεηα 0,1 cm θαη ηνπ νιηθνύ βάξνπο (W) κε αθξίβεηα 0,01 g. Οη ζρέζεηο κεηαμύ ησλ κεθώλ εθθξάζηεθαλ κε γξακκηθή εμίζσζε ηεο κνξθήο Y= a+ bx, αθνύ παξνπζίαζαλ θαιή πξνζαξκνγή (r²>0,95), ελώ νη ζρέζεηο κήθνπο-βάξνπο κε ηελ εθζεηηθή εμίζσζε W= atl b. Υπνινγίζηεθε ν δείθηεο επξσζηίαο θαηά Clark ζύκθσλα κε ηνλ ηύπν Κ=W/L 3 x Απνηειέζκαηα ρέζε κεθώλ. Σπλνιηθά αιηεύζεθαλ 647 άηνκα ηνπ είδνπο B. peloponessius από ηνλ πνηακό Βελέηηθν. Τν νιηθό κήθνο ηνπο ((T.L.) θπκάλζεθε από 38,0 κέρξη 196,0 mm κε κέζε ηηκή κήθνπο 86,0 mm. Τν κεζνπξαίν κήθνο ηνπο θπκάλζεθε από 36,0 κέρξη 185,0 mm, κε κέζε ηηκή κήθνο 78,7 mm. Σύκθσλα κε ηελ θαηά κήθνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο (Σρ.1), ε θπξίαξρε θιάζε ήηαλ ε 70,0 90,0 mm (49,7%). Τν νιηθό κήθνο από 451 αξζεληθά άηνκα θπκάλζεθε από 38,0-130,0 mm κε κέζν κήθνο 78,5 mm, ελώ από 196 ζειπθά άηνκα ην νιηθό κήθνο θπκάλζεθε από 50,0-196,0 mm κε κέζν νιηθό κήθνο 103,3 mm. Οη ζρέζεηο πνπ ζπλδένπλ ην κεζνπξαίν κε ην νιηθό κήθνο γηα ην είδνο B. peloponessius ζηνλ πνηακό Βελέηηθν απεηθνλίδνληαη ζηνλ Πίλαθα 1, όπνπ FL είλαη ην κεζνπξαίν θαη ΤL ην νιηθό κήθνο ησλ ςαξηώλ, r 2 είλαη ν ζπληειεζηήο πξνζδηνξηζκνύ, n ην πιήζνο ησλ αηόκσλ πνπ εμεηάζηεθαλ θαη ηα a, b ζηαζεξέο. Με ηε βνήζεηα απηώλ ησλ ζρέζεσλ είλαη δπλαηόο ν ππνινγηζκόο ηνπ κεζνπξαίνπ κήθνπο, πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζηελ παξνπζίαζε ησλ απνηειεζκάησλ απηήο ηεο εξγαζίαο, όηαλ είλαη γλσζηό ην νιηθό κήθνο ή αθόκε θαη ην αληίζηξνθν. ρέζε κήθνπο-βάξνπο. Υπνινγίζηεθε ε ζρέζε κήθνπο-βάξνπο (W= atl b ) νη παξάκεηξνη αύμεζεο θαη νη καζεκαηηθέο ζρέζεηο ηόζν γηα ηα αξζεληθά θαη ηα ζειπθά όζν θαη γηα ην ζύλνιν ησλ αηόκσλ πνπ αιηεύζεθαλ. Σύκθσλα κε ηελ θαηά βάξνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο (Σρ. 2), ε θπξίαξρε θιάζε ήηαλ ε 0,0-9,0 g. Τν νιηθό βάξνο από 451 αξζεληθά άηνκα θπκάλζεθε κεηαμύ 0,5-136,8 g κε κέζν νιηθό βάξνο 5,4 g, ελώ από 196 ζειπθά άηνκα ην νιηθό βάξνο θπκάλζεθε από 1,0-85,2 g κε κέζν νιηθό βάξνο 14,2 g.

3 0,0-9,0 9,0-18,0 18,0-27,0 27,0-36,0 36,0-45,0 45,0-54,0 54,0-63,0 63,0-72,0 72,0-81,0 81,0-90,0 Frequency (%Ν) Frequency (%Ν) 265 Total length (TL)-frequency distributions of B. peloponessius Males Females Females+Males Total length groups (cm) ρήκα 1. Καηά κήθνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο B. peloponessius θαηά ηελ πεξίνδν Ινύιηνο 2003-Οθηώβξηνο 2004, ζηνλ π. Βελέηηθν. Πίλαθαο 1. Σρέζε νιηθνύ κήθνπο (TL) κε ην κεζνπξαίν κήθνο (FL) ηνπ είδνπο B. peloponessius ηνλ Ινύιην 2003-Οθηώβξην 2004, ζηνλ π. Βελέηηθν. Δίδνο Φύιν (Species) (Sex) Ν Τ= a+bυ SE(b) r² P 451 FL= -0,5119+0,9205TL 0,323 0,9925 P<0,05 Barbus peloponessius 196 FL= -1,7879+0,9360TL 0,457 0,9963 P<0, FL= -1,3166+0,9310TL 0,215 0,9961 P<0,05 Ν= αξηζκόο αηόκσλ, r²= ζπληειεζηήο πξνζδηνξηζκνύ, SE(b)= ηππηθό ζθάικα ηνπ b. Total weight (TW)-frequency distributions of B. peloponnesius Males Females Females+Males Total weight groups (g) ρήκα 2. Καηά βάξνο ζύλζεζε ηνπ είδνπο B. peloponessius, ηελ πεξίνδν Ινύιηνο Οθηώβξηνο 2004, ζηνλ π. Βελέηηθν. Οη παξάκεηξνη αύμεζεο a θαη b ησλ ζρέζεσλ κήθνπο βάξνπο παξνπζηάδνληαη ζηνλ Πίλαθα 2. Οη ηηκέο ηνπ b ππνδειώλνπλ ζεηηθή αιινκεηξηθή αύμεζε (b>3).

4 266 Πίλαθαο 2. Παξάκεηξνη a θαη b ηεο ζρέζεο κήθνπο - βάξνπο ηνπ είδνπο B. peloponessius ζηνλ π. Βελέηηθν. Δίδνο Φύιν Ν a b r² SEb P (Species) (Sex) 451 3E-06 3,256 0,937 0,040 P<0,05 Barbus peloponessius 196 3E-06 3,272 0,984 0,030 P<0, E-06 3,289 0,967 0,024 P<0,05 Γείθηεο Δπξσζηίαο. Η κέζε εηήζηα ηηκή ηνπ δείθηε επξσζηίαο ησλ αξζεληθώλ αηόκσλ B. peloponessius είλαη 0,45 θαη νη αληίζηνηρεο κέζεο ηηκέο γηα ηα ζειπθά άηνκα είλαη 0,43. Η κέζε ηηκή ηνπ δείθηε επξσζηίαο αλεμάξηεηα από ην θύιν γηα ην είδνο B. peloponessius είλαη 0,44. Από ηε ζύγθξηζε πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε γηα ηηο κέζεο ηηκέο ηνπ δείθηε επξσζηίαο (C.F.) μερσξηζηά γηα θάζε ειηθία κεηαμύ ησλ αξζεληθώλ θαη ζειπθώλ αηόκσλ (Πηλ. 3), πξνέθπςε όηη ε δηαθνξά κεηαμύ ησλ θύισλ πνπ ππάξρεη δελ είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή. 4. πδήηεζε Τν είδνο B. peloponessius, απνηειεί έλα είδνο πνπ έρεη ηελ ηθαλόηεηα λα επηβηώλεη ζε δηάθνξα πεξηβάιινληα θαη θάησ από δύζθνιεο πεξηβαιινληηθέο ζπλζήθεο, θάηη πνπ εμεγεί θαη ηελ επξεία γεσγξαθηθή ηνπ εμάπισζε ζε έλα κεγάιν αξηζκό πνηάκησλ ζπζηεκάησλ ηεο ρώξαο (Οηθνλόκνπ, 1998, Economidis 2003). Σηελ εξγαζία απηή γηα πξώηε θνξά παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία αιηεπηηθήο βηνινγίαο ηνπ είδνπο γηα ην π. Βελέηηθν. Οη επηθξαηέζηεξεο θιάζεηο κήθνπο ηνπ ςαξηνύ ζην πνηάκη είλαη από 70 κέρξη 110 mm θαη νη επηθξαηέζηεξεο θιάζεηο βάξνπο από 0 κέρξη 18,0 g. Πίλαθαο 3. Μεληαίεο κεηαβνιέο ηεο κέζεο ηηκήο ηνπ δείθηε επξσζηίαο (C.F.) θαηά Clark ηνπ είδνπο B. peloponessius. ΑΡΔΝΙΚΑ ( ) ΘΗΛΤΚΑ ( ) Διάστημα Διάστημα Ηκεξνκελία n x sx s εμπιστοσύνηρ C.I. n x sx s εμπιστοσύνηρ C.I. (Date) 95% 95% Ινπι ,50 0,02 0,03 0,47-0, ,48 0,02 0,04 0,45-0,50 Οθη ,42 0,02 0,05 0,39-0, ,40 0,02 0,04 0,38-0,42 Ινπλ ,44 0,02 0,05 0,42-0, ,43 0,02 0,04 0,41-0,45 Ινπι ,45 0,02 0,05 0,42-0, ,42 0,02 0,04 0,40-0,44 Οθη ,46 0,03 0,06 0,43-0, ,43 0,02 0,04 0,41-0,45 Βηβιηνγξαθία Ξέλε βηβιηνγξαθία Dunham K.A., Stone J., Moring J.R. (2002) Does electric fishing influence movements of fishes in streams? Experiments with brook trout, Salvelinus fontinalis, Fisheries Management and Ecology, 9: Godinho F.N., Ferreira M.T., Santos J.M. (2000) Variation in fish community composition along an Iberian river basin from low to high discharge: relative contributions of environmental and temporal variables. Ecology of Freshwater Fish, 9: Reynolds J.B. (1983) Electrofishing, in: Fisheries techniques. Nielsen, L.A. and Johnson, D.L. eds,

5 267 Econimidis P.S. (2003) Barbus macedonicus Karaman, In: Banarescu, P.M. & Bogutskaya, N.G. (eds). The freshwater fishes of Europe, vol.5/ii, Cyprinidae, Part II: Barbus. AULA-Verlag GmbH, Wiebelsheim. Economidis P.S. (1991) Check List of Freshwater Fishes of Greece (Recent status threats and protection). Hellenic Society for the Protection of Nature, Special Publication: 47 pp. Karakousis Y., Machordom A., Doadrio I., Economidis P.S. (1995) Phylogenetic relationships of Barbus peloponnesius Valenciennes, 1842 (Osteichthyes, Cyprinidae) from Greece and other species of Barbus as revealed by allozyme electrophoresis. Biochemical Systematics and Ecology, 23: Διιεληθή βηβιηνγξαθία Οηθνλόκνπ Α. (1998) Μειέηε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ζηνπο ηακηεπηήξεο Αώνπ θαη Πνπξλαξίνπ ηεο Γεκόζηαο Δπηρείξεζεο Ηιεθηξηζκνύ. Τειηθή Έθζεζε. ΔΚΘΔ, Ιλζηηηνύην Δζσηεξηθώλ Υδάησλ. Κνθθηλάθεο Α.Κ., Μημαθέληεο Ν.Κ., Φνπξθηώηεο Π.Μ., Παπαγεσξγίνπ Ν.Κ. (2007) Αμηνιόγεζε ηεο επνρηθήο αθζνλίαο ησλ ηρζπνπιεζπζκώλ ηνπ π. Βελέηηθνπ (ζύζηεκα π. Αιηάθκνλα). Πξαθηηθά 13νπ Παλειιήληνπ Σπλεδξίνπ Ιρζπνιόγσλ, Μπηηιήλε 27-30/9/07, ζει Κνθθηλάθεο Α.Κ., Παπαγεσξγίνπ Ν., Μημαθέληεο Ν., Φνπξθηώηεο Π. (2004) Δπηπηώζεηο ησλ κεηαβνιώλ ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο ζηελ ηρζπνπαλίδα θαη ηνπο ηρζπνπιεζπζκνύο ηνπ πνηακνύ Βελέηηθνπ (Πξνθαηαξηηθά Σηνηρεία). Πξαθηηθά 1νπ Παλειιήληνπ Πεξηβαιινληηθνύ Σπλεδξίνπ, Οξεζηηάδα, 7-9/5/04, ζει Κνθθηλάθεο Α.Κ., Φνπξθηώηεο Π.Μ., Μημαθέληεο Ν.Κ., Παπαγεσξγίνπ Ν.Κ. (2005) Πεξηνδηθή παξαθνινύζεζε ηεο αθζνλίαο ησλ ηρζπνπιεζπζκώλ θαη ηεο πνηθηιόηεηαο ησλ εηδώλ ζηνλ π. Βελέηηθν (πνηάκην ζύζηεκα Αιηάθκνλα). Πξαθηηθά 12νπ Παλειιήληνπ Σπλέδξηνπ Ιρζπνιόγσλ, Γξάκα 13-16/10/05, ζει