Προκλήσεις κατά τη Διάγνωση του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 1 στους Ενηλίκους

Transcript

1 Προκλήσεις κατά τη Διάγνωση του Σακχαρώδους Διαβήτη τύπου 1 στους Ενηλίκους Ερυφίλη Χατζηαγγελάκη Αναπλ. Καθηγήτρια Παθολογίας- Μεταβολικών Νοσημάτων Β Προπ. Παθολογική Κλινική, ΜονάδαΈρευνας & Διαβητολογικό Κέντρο Πανεπιστημιακό Γ.Ν Αττικόν Ιατρική Σχολή Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Ο Σακχαρώδης διαβήτης Ετερογενής Κληρονομική Πολυπαραγοντική και Πολυγονιδιακή νόσος

3 Ταξινόμηση Σακχαρώδη Διαβήτη Ηλικία ΣΔ σε νέα άτομα ΣΔ σε ηλικιωμένα άτομα Ινσουλινοθεραπεία Ινσουλινοεξαρτώμενος Παθογένεια Μη- Ινσουλινοεξαρτώμενος Tύπου 1 Tύπου 2 Άλλοι τύποι Διαβήτη Αυτοανοσία Mεταβολικό Σύνδρομο Διαβήτης κυήσεως

4 Cumulative prevalence of diabetes Type 1 Type 2 % 50 % 50 LADA Age at onset (years) 0

5 Συσχέτιση αυτοανοσίας των νησιδίων και συστηματικής φλεγμονής Αυτοάνοσος διαβήτης: η χρόνια φλεγμονή οδηγεί σε μια αλυσίδα γεγονότων που έχουν ως κατάληξη το θάνατο του β-κυττάρου ΣΔ2: η ενεργοποίηση των πρωτεϊνών πρώτης φάσης & η συστηματική φλεγμονή (προ-φλεγμονώδεις κυτταροκίνες (π.χ. CRP, TNF-α, IL-6 κ.τλ.) παίζουν βασικό ρόλο στην παθολογία του - H χρόνια φλεγμονή των νησιδίων οφείλεται στην αλλαγή ισορροπίας μεταξύ των παθογενετικών Τ κυττάρων (που προάγουν τη νόσο) και των ρυθμιστικών Τ-κυττάρων (Tregs) που ελέγχουν την αυτοανοσία Pietropaolo M et al, 2007

6 Type 1 diabetes Type 1 diabetes develops when the body s immune system destroys pancreatic beta cells, the only cells in the body that make the hormone insulin that regulates blood glucose Risk factors for type 1 diabetes may include: Genetic autoimmune environmental factors

7 ΑΥΤΟΑΝΟΣΙΑ ΣΔ 1 Η αυτοάνοση φύση της νόσου έχει τεκμηριωθεί από: Ανίχνευση αυτοαντισωμάτων (αξιόπιστοι προγνωστικοί δείκτες) Μεταβολές του ανοσολογικού συστήματος (υποομάδες των Τ- λεμφοκυττάρων) Διήθηση των παγκρεατικών νησιδίων από CD8, CD4 Τ- λεμφοκύτταρα και μακροφάγα Συνύπαρξη άλλων αυτοάνοσων νοσημάτων

8 Insulin resistance and -cell dysfunction are core defects of type 2 diabetes Genetic susceptibility, obesity, Western lifestyle Insulin resistance IR -cell dysfunction Type 2 diabetes Rhodes CJ & White MF. Eur J Clin Invest 2002; 32 (Suppl. 3):3 13.

9 Why does the -cell fail? Oversecretion of insulin to compensate for insulin resistance 1,2 Glucotoxicity 2 Lipotoxicity 3 Chronic hyperglycemia Pancreas High circulating free fatty acids -cell dysfunction 1 Boden G & Shulman GI. Eur J Clin Invest 2002; 32: Kaiser N, et al. J Pediatr Endocrinol Metab 2003; 16: Finegood DT & Topp B. Diabetes Obes Metab 2001; 3 (Suppl. 1):S20 S27.

10 DM1 Differentiating DM1 from DM2 (Not always as easy as it may seem!) Increased incidence of other autoimmune disorders Ususally low insulin/c-peptide levels (may be normal during honeymoon phase ) Usually non-obese DM2 Increased c-peptide levels (may be normal at time of diagnosis) Usually no auto-antibodies (can sometimes see these, however and this is usually prognostic for a more severe clinical picture/rapid progression) Strong family history of diabetes Usually obese Signs of insulin resistance

11 Spectrum of diabetes Type 2 LADA Type % in Caucasians LADA: Latent autoimmune diabetes in adults

12 Type 1 diabetes

13 BETA CELL MASS Stages in Development of Type 1 Diabetes GENETICALLY AT RISK MULTIPLE ANTIBODY POSITIVE GENETIC PREDISPOSITION (?Precipitating Event) INSULITIS BETA CELL INJURY Normal insulin release LOSS OF FIRST PHASE INSULIN RESPONSE Glucose normal Progressive loss insulin release Overt immunologic abnormalities PRE - DIABETES DIABETES TIME NEWLY DIAGNOSED DIABETES

14 LADA diabetes

15 Beta cell mass Stages in Development of Type 1A Diabetes (?Precipitating Event) Genetic Predisposition Overt immunologic abnormalities Normal insulin release Progressive loss insulin release Glucose normal Overt diabetes LADA C-peptide present No C-peptide Age (years)

16 LADA (Latent Autoimmune Diabetes in Adults) 1986: Ετερογενής ομάδα ο ΣΔ τύπου 2 Αυτοαντισώματα και HLA συνδέονται με μειωμένη έκκριση ινσουλίνης (Kobaayshi et al., 1986, Bottazo et al., 1988, Lernmark et al., 1993) 1994: LADA (Zimmet et al.): Κριτήρια Διάγνωση σε ηλικία > 30 ετών Γρήγορη έναρξη ινσουλινοθεραπείας θετικά GAD 65 Abs. 1996: Scherbaum et al., Hatziagelaki et al., Συχνότης ασθενών με διαβήτη τύπου LADA 10-20%

17 LADA Latent Autoimmune Diabetes of the Adult A variety of different names have been proposed for variant forms of diabetes which fall between the type 1 and type 2 phenotype, including: diabetes mellitus type 1.5 non-insulin requiring autoimmune diabetes (NIRAD) slowly-progressing type 1 diabetes (SPT1D) and others

18 Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου LADΑ (Λανθάνον αυτοάνοσος διαβήτης τύπου 1 των ενηλίκων) ΣΔ1 LADA ΣΔ2 Ένα ποσοστό ενηλίκων, οι οποίοι παρουσιάζονται ως πάσχοντες από ΣΔ 2, στην πραγματικότητα υποκρύπτουν μία βραδέως εξελλισόμενη αυτοάνοση διαδικασία, όμοια με αυτή του ΣΔ1. Παρόμοια HLA γενετική προδιάθεση (DQ και DR ) Παρουσία αυτοαντισωμάτων (GAD65 ) Επιβραδυνόμενη καταστροφή των νησιδιακών β-κυτάρων Χαμηλή παραγωγή και πρώιμη έναρξη ινσουλίνης Ηλικία ετών BMI Diet Oral Agents Insulin

19 LADA Diabetes Characteristics related to LADA: 1. manifestation of diabetes below age 50 years; 2. Acute symptoms at diagnosis; 3. Body mass index <25kg/m2; 4. Positive personal history of autoimmune disease; 5. Positive family history for autoimmune diseases. If two of these criteria were satisfied, specificity for diagnosis of LADA was 71% The negative predictive value for LADA was 99% when none of these criteria were met

20 Autoantibodies in Diabetes Insulin Glutamic acid decarboxylase (GAD65) Islet autoantigen 512aa (ICA512/IA-2) Zinc Transporter Znt8

21 UKPDS: Need of insulin treatment % Ab-negative 60 GADAb GADAb + ICA Years from diagnosis Modified from Turner et al 1997

22 Insulin requirement in Ab+ve in the UKPDS (UKPDS 70) FPG at entry mmol/l FPG at entry 15.0 mmol/l SU-Ab+ve SU-Ab+ve SU-Ab-ve SU-Ab-ve Davis TME et al. Diabetologia 2005; 48:695

23 Frequency of Antibodies (%) Prevalence of Autoantiobodies in Patients with Type 2 Diabetes (UKPDS) ICA pos ICA positive GADA pos positive ICA and and GADA positive GADA pos 0 Turner et al. Lancet 1997 Controls Age Group (years)

24 Body Mass Index (kg / m²) BMI and Autoantibodies in Type 2 Diabetes Autoantibody - positive patients are leaner no AAb ICA pos. GADA pos. both AAb pos Age (years) UKPDS 25, Lancet, 1997

25 HbA1c and autoantibodies in type 2 diabetes Autoantibody positive patients have higher HbA1c Ab negative ICA positive GADA positive ICA + GADA +ve Age group (years) UKPDS 25, Lancet, 1997

26 LADA Diabetes Several studies describe a heterogenous clinical picture within the LADA group: 1. With a phenotype closer to type 1 diabetes in those LADA with high GADA titres compared to 1. A phenotype closer to type 2 diabetes in LADA patients with low GADA titres

27 Humoral immunity By definition, LADA patients are positive for islet directed antibodies, most often often GADA, but they may also have other antibodies such as IA2A, ICA and IAA Interestingly, ZnT8A were even more prevalent in LADA compared to adult-onset type 1 diabetes Although some studies report differences of LADA patients versus type 1 diabetes with regard to epitope recognition, autoantibody pattern and frequency others find humoral autoimmunity in LADA that is indistinguishable from type 1 diabetes Interestingly, low GADA titres relate to certain TCF7L2 gene variants and higher GADA titres are associated with the increased need of insulin treatment

28 Ab negative ( ) Central fat (g) BMI GIR (mg/kg/ml) GIR (mg/kg/ml) Αρνητική συσχέτιση μεταξύ BMI και GIR Αρνητική συσχέτιση μεταξύ κεντρικού τύπου παχυσαρκίας και GIR A. Subauste et,al., PLOS ONE Vol.9 (9), Sept. 2014

29 Ab positive ( ) Central fat (g) BMI GIR (mg/kg/ml) GIR (mg/kg/ml) Η ομάδα με τα θετικά αντισώματα δεν έδειξε συσχέτιση μεταξύ GIR και BMI ή μεταξύ GIR και κεντρικού τύπου παχυσαρκία Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι σε κλινικά διαγνωσμένους διαβητικούς τύπου 2 με αυτοαντισώματα υπάρχει ένας παράγοντας ανεξάρτητος της παχυσαρκίας που οδηγεί σε αντίσταση στην ινσουλίνη A. Subauste et,al., PLOS ONE Vol.9 (9), Sept. 2014

30 Beta Cell Mass (%) in T2DM Without Autoimmune Markers and T2DM With Autoimmune Markers A. Subauste et,al., PLOS ONE Vol.9 (9), Sept. 2014

31 Anti-GAD 65 (Ι) 22-81% % 4% 5-13 % σε ασθενείς με ΣΔ1 σε ασθενείς με LADA σε ασθενείς με ΣΔ2 σε συγγενείς 1ου βαθμού Προϋπάρχουν για περισσότερα από δέκα έτη της κλινικής εκδήλωσης της νόσου Παραμένουν θετικά για πολλά έτη από τη διάγνωση ΣΔ1

32 Anti-GAD 65 (ΙΙ) Παρουσία GADA-C (C-terminal epitopes of GAD65) σε ασθενείς ΣΔ LADA προσδίδει 99,4% άκριβεια στη διάγνωση για ανάγκη χορήγησης ινσουλίνης ως θεραπεία Παρουσία GADA-M (M-middle epitopes of GAD65) σε ασθενείς με ΣΔ LADA ήταν φαινοτυπικά δυσδιάκριτοι σε σχέση με GADA αρνητικούς ασθενείς

33 Genetic Susceptibility

34 ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ (I) Συσχέτιση του αυτοάνοσου ΣΔ με Μείζον Σύστημα Iστοσυμβατότητας Τάξης ΙΙ (HLA) και ιδιαίτερα με τα αντιγόνα DR και DQ, τα οποία έχουν ανιχνευτεί σε ποσοστό 93-95% στους ΣΔ % σε φυσιολογικά άτομα Οι ετεροζυγώτες για DR3/DR4 αποτελούν άτομα υψηλού κινδύνου, ενώ άτομα με DR2 σπάνια εμφανίζουν την ασθένεια

35 ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ (II) Η πλειονότητα των διαβητικών ατόμων υψηλού κινδύνου φέρει τους απλότυπους: DR4, DQ8 (DQA1 *0301, DQB1 *0302) DR3,DQ2 (DQA1 *0501, DQB1 *0201) Ενώ προστατευτικός για το γενετικό πληθυσμό o DQ DQA1 *102, DQB1 *0602

36 ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ (III) Tuomi et.al (Diabetes, 1998): - επικράτηση DQB1 *602 σε LADA σε σχέση με ΣΔ1 Hosszufalusi et.al (Diabetes Care, 2003) - DQB1 *302 (34%) - DQB1 *0201 /0302 (8%)

37 UKPDS-Study Τα αλλήλια υψηλού κινδύνου για το ΣΔ1 ανιχνεύονται και σε διαβητικούς ασθενείς τύπου LADA και η επικράτηση τους σχετίζεται με την ηλικία. Diabetologia, 1999

38 A Genetics of LADA Risk 0201/0302 & 0302/X HLA-DQB1 % LADA *** Protective 0602(3)/X 40 ** 20 * B 0 INS-Hph1 % ** >20 yr <20 yr CONT Type 2 diabetes Type 1 diabetes Tuomi et al Diabetes 1998

39 C-peptide response to 1 mg i.v. glucagon in DM 2 diabetic patients with DR3/DR4+ or without DR3/DR4 heterozygous HLA- DR3/DR4 antigen and presence of ICA+ or absence ICA of islet cell antibodies Jerry P. Palmer et al. Diabetes 2005;54:S62-S67

40 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ DR3 και DR4 (DQB1 alleles 0201, 0302) Σχετίζονται με την γενετική προδιάθεση στο νεανικό ΣΔ 1 DR2 και DQB1 *602 σε ενήλικες ασθενείς με αυτοάνοσο ΣΔ έχουν προστατευτικό ρόλο στο νεανικό ΣΔ1 και άρα σπάνια ανιχνεύονται ανιχνεύονται συχνά σε LADA

41 Cellular immunology and Cytokins Studies in LADA many similarities to T1D small studies

42 Pathogenic Cells in Type 1 Diabetes Cell-mediated Immunity CD4+ T cells-mhc class II molecules (APC) interaction CD8+ T cells-mhc class I molecules (APC) interaction NK cells? Macrophages? Dendritic cells?

43 IL-12 Th1 Cell-Mediated Immunity Autoimmunity Pro-Inflammation Allograft Rejection IL-10 Tn IFN-a Tr1 CD4+ T-cell IL-4 Th2 Humoral Immunity Anti-Inflammatory Η διαφοροποίηση των Τ-βοηθητικών κυττάρων και η ανοσολογική κατεύθυνση που θα πάρουν ανάλογα με τις κυττοκίνες που παράγουν και η αντίδραση που θα προκληθεί

44 Κυτταρική ανοσολογική αντίδραση Χαμηλό επίπεδο δραστικότητας τόσο για την IFN-γ όσο και για την IL-4 και ο αριθμός των Τ-κυττάρων που παράγουν IFN-γ ήταν υψηλότερος σε ασθενείς με LADA Παρομοίως, η δραστικότητα των Τ-κυττάρων στους LADA μπορούσε συχνά να ανιχνευθεί (unfractionated PBMCs were tested against immunoblot sections of pancreatic islets) και ήταν αυξημένη σε σύγκριση με τους διαβητικούς τύπου 2 και σχετίσθηκε με τη λειτουργία των β-κυττάρων Ωστόσο, σε μια άλλη μελέτη η δραστικότητα των Τ -κυττάρων έναντι των επιτόπων της GAD65, GAD ή ΙΑ2, ινσουλίνης, προϊνσουλίνης ή πεπτιδίου ινσουλίνης B9-23 δεν διέφερε συγκρίνοντας το διαβήτη LADA με το διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2

45 RESULTS IL-10 gene polymorphisms Regarding Phenotype frequencies: A significant difference in the frequencies of -1082*A and -1082*G alleles was observed between the LADA and type 2 diabetic patients. Carriers of the -1082*A allele were more frequent among LADA patients comparing with type 2 diabetic patients Furthermore, diabetic patients that carried IL *A allele (in homozygocity or heterozygocity) had higher levels of GAD65

46 4-1BB Idd9.3 Idd9.2 Idd9.1 PTPN22 in humans, Ptpn8 in NOD VAV3 IL-2 HLA CLASS II & others? HLA Idd1 Idd18.1 Idd18.2 Idd10 CD101 IL2RA CTLA-4 (both species) IDDM12 Idd5.1 Idd5.2 Idd3 NRAMP1 INSULIN IDDM15 IDDM5 IDDM8 NOD MHC CLASS II & other loci IDDM10 IDDM17 IDDM2 IDDM4 16p 16q24 XP11 Genes in Human & NOD Type 1 Diabetes/2004

47 CTLA-4 gene LADA is strongly associated with the CTLA-4 A/G genotype, similarly to T1DM, thus providing further supporting evidence of the autoimmune origin of this form of diabetes mellitus of the adult Ann. N. Y. Acad. Sci., 2002

48 INTRACELLULAR IFN-γ RELEASE BY CD8+ / CD4+ Τ LYMPHOCYTES GAD(-) vs CTRLS / p<0.001 GAD (-) vs GAD (+) / p< FI CD8+ / IFN+ CELLS (MEAN+/-SEM) CONTROLS GAD(+) GAD(-) Production of IFN-γ from CD4(+) and CD8(+) lymphocytes of Type 2 diabetic patients was significantly lower than in LADA diabetics and control group. E.Hatziagelaki et al.,2002

49 SERUM LEVEL OF IL-12 Serum levels of IL-12 were lower in type 2 diabetic patients compared to LADA diabetics. E.Hatziagelaki et al.,2002

50 Μεταβολικά Χαρακτηριστικά Αντίσταση στην ινσουλίνη και μεταβολικό σύνδρομο Καθώς ο LADA μοιάζει κλινικά με το διαβήτη τύπου 2, αντίσταση στην ινσουλίνη αναφέρεται τόσο στο διαβήτη τύπου LADA όσο και στο διαβήτη τύπου 2 Ωστόσο, άλλες μελέτες δείχνουν ότι τα μεταβολικά χαρακτηριστικά του διαβήτη τύπου LADA είναι παρόμοια με του διαβήτη τύπου 1 απ ότι με τον τύπου 2 Λειτουργία β-κυττάρου Σε σύγκριση με το διαβήτη τύπου 2 με αρνητικά αυτοαντισώματα, ο διαβήτης τύπου LADA έχει χαμηλότερο C-πεπτιδίο Επιπλέον, η απώλεια της λειτουργίας των β-κυττάρων και η σχετική ανάγκη για θεραπεία με ινσουλίνη αυξάνεται με τον αριθμό των θετικών αυτοαντισωμάτων

51 Multiple Factors May Drive Progressive Decline of -Cell Function Islet Autoantibodies Apoptosis/Necrosis Islet Neogenesis Autoreactive T cells -cell (Elevated cytokines IFN, IL-1b, TNF, etc.) Hyperglycemia (glucose toxicity) Environmental Factors

52 Extrapolation of the time of deterioration of β-cell dysfunction 100 T2DM Beta cell function (%) LADA Years from diagnosis Adapted from UKPDS 16. Diabetes 1995; 44:1249

53 Basal C-Peptid (nmol/l) Reduced insulin secretion in different weight categories in patients with type 2 diabetes positive for antibodies 2,0 1,8 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 normal weight overweight ICA pos. ICA neg. ICA pos. ICA neg. p<0.05 p<0.05 at Dg 3 years at Dg 3 years at Dg 3 years at Dg 3 years Gottsäter et al. Acta Diabetol 31, 1994

54 β-cell function and insulin sensitivity in Ab+ve patients (UKPDS 70) β-cell function insulin sensitivity P< P< HOMA2 %B HOMA2 %S Ab+ve Ab-ve 0 Ab+ve Ab-ve Davis TME et al. Diabetologia 2005; 48:695

55 C-Peptide (nmol/l) Residual Beta-cell Function in Response to Glucagon * ** 0 Controls Type 2 LADA Type 1 J.Seissler, W.Scherbaum 2000 * p< 0.01 vs Type 1 and Type 2 **p< 0.01 vs Type 1 and p<0.005 vs Type 2

56 Insulin- & Glucagonsekretion in LADA Patienten LADA T2DM Controls Carlsson A et al. JCEM 2000; 85:76

57 GAD-Abs vs Components of the metabolic syndrome BMI kg/m 2 Diast BP mmhg Triglyceride mmol/l 1.5 HDL-Chol mmol/l Tuomi, Diabetes, T2DM LADA T1DM neg low high GAD-Abs M F

58 Demographic and clinical characteristics of LADA patients Ab+ve Ab-ve p Value Number (% of total) 526 (11.6%) 4019 (88.4%) Male [ n (% of total) ] 293 (56%) 2437 (61%) 0.03 Age (yrs) 48,2±10,8 52.7±8.4 < Body weight (kg) 71± ±15.5 < HbA1c (%) 7.4 ( ) 6.9 ( ) < SBP (mmhg) 129±18 136±19 < Total Chol (mmol/l) 5.2± ± LDL-Chol (mmol/l) 3.4± ± HDL-Chol (mmol/l) 1.10± ± Triglycerides (mmol/l) 1.3 ( ) 1.5 ( ) < MS (NCEP ATPIII) [ n ( % ) ] 223 (42%) 2365 (59%) < Adapted from UKPDS 70. Diabetologia 2005; 48:6950

59 Frequency (%) Frequency (%) Differentiation of LADA Subgroups According to Antibody Patterns Hypertension * ** Diabetes-specific Complications ** Nephropathy Neuropathy Retinopathy * ** Ab-neg. Ab-pos. Single Single ICA and ICA GADA GADA T.Lohmann, J.Seissler, W.Scherbaum 2000 *p< 0.05, **p < 0.005

60 Κλινικά Ανοσολογικά - Γενετικά Χαρακτηριστικά ΣΔτ2 LADA ΣΔτ1 Ηλικία έναρξης επικρατούσα > <20 % Συχνότης ΣΔ 80% 10% 10% GAD,ICA IA-2 OXI NAI (35%) NAI ( 64%) Συσχέτιση με HLA Αυτοανοσία ενδοκρινών ΟΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ ΟΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ Λειτουργία β- κυττάρων φυσιολογική Φυσιολογική ή μειωμένη Σχεδόν απούσα Exp Clin Endocrinol Diabetes 2001

61 Should There be Concern About Autoimmune Diabetes in Adults? Current Evidence and Controversies J. A. Østergaard et. al., Curr Diab Rep (2016) 16: 82

62 Qualitative illustration of the spectrum of factors associated with different forms of DM Stanley S. Schwartz et al. Dia Care 2016;39:

63 So For Now, with Current Terminology, Cost- Driven Diagnosis of Diabetes in Adults FH + (-) Ketosis prone Younger FH+ (-) Ketosis prone Older BMI >30 <30 BMI BMI <30 BMI >30 LADA Type 2 MODY SPIDDM Autoimmune Type2 Type 2 Genome to Clarify Antibody /HLA to Verify BASED ON FAMILY HX (GENES) AGE,?KETOSIS PRONE BMI, ANTIBODIES If cost less of an Issue - antibodies in all Stanford Antibody Chip- fraction of cost of RAI At some point, NOW-genotype all

64 So For Now, with Current Terminology, Cost- Driven Diagnosis of Diabetes in Adults Younger FH - ( +) ketosis prone BMI >30 LADA Type 1 SPIDDM Autoimmune Type2 Antibody /HLA to Verify BASED ON FAMILY HX (GENES) AGE,?KETOSIS PRONE BMI, ANTIBODIES If cost less of an Issue - antibodies in all Stanford Antibody Chip- fraction of cost of RAI At some point, NOW- genotype all

65 Περίληψη (1) Ο διαβήτης τύπου LADA: Συχνή μορφή διαβήτη τύπου 1 στους ενήλικες Έμφανίζεται συνήθως ως διαβήτης τύπου 2 Απαραίτητη η σωστή διάγνωση Απαραίτητος ο προσδιορισμός των αντισωμάτων κατά τη διάγνωση Διαβητικοί νεώτερης ηλικίας απ ότι οι διαβητικοί τύπου 2 Διαβητικοί μη παχύσαρκοι Δεν σχετίζεται με παράγοντες του μεταβολικού συνδρόμου

66 Περίληψη (2) Δεν υπάρχει Εvidence-based θεραπευτική αντιμετώπιση Τα αντιδιαβητικά δισκία βοηθούν αρχικά στη ρύθμιση του διαβήτη Όσο πρώιμη η έναρξη της ινσουλινοθεραπείας τόσο καλύτερη η προστασία του β- κυττάρου