B. H EΞAPTHΣH AΠO TH MIKPH OΘONH

Transcript

1 18 ΠΑΡΑΣΥΡΜΕΝΟΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΝ ΘΕΛΩ, ΑΥΤΟ ΚΑΝΩ ΑΠΟ ΤΑ ΜΜΕ Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Να γνωρίσετε τι µ νο µε συνειδητοποίηση της ανθρώπινης αξίας µπορο ν τα MΜΕ να συνεισφέρουν και να χρησιµοποιηθο ν για το καλ του ανθρώπου. ñ Να γνωρίσετε τι η ελευθερία του ανθρώπου χωρίς την προσωπική σχέση µε το Θε και τους συνανθρώπους µετατρέπεται σε δουλεία. Τη νοθε ουµε και δίνουµε την αφορµή να µας τη νοθε σουν. 14 ο δαµεν γ ρ τι ν µος πνευµατικ ς στιν γ δ σαρκικ ς ε µι, πεπραµένος π τ ν µαρτίαν. 15 γ ρ κατεργάζοµαι ο γινώσκω ο γ ρ θέλω το το πράσσω, λλ µισ το το ποι. 16 ε δ ο θέλω το το ποι, σ µφηµι τ ν µ ω τι καλ ς. 17 νυν δ ο κέτι γ κατεργάζοµαι α τ, λλ ο κο σα ν µο µαρτία. 18 ο δα γ ρ τι ο κ ο κε ν µοί, το τ στιν ν τ σαρκί µου, γαθ ν τ γ ρ θέλειν παράκειταί µοι, τ δ κατεργάζεσθαι τ καλ ν ο χ ε ρί- Ξέρουµε λοιπ ν, καλά πως ο ν µος είναι θεϊκ ς, ενώ εγώ είµαι αδ να- µος άνθρωπος, πουληµένος στην α- µαρτία. Έτσι, δεν ξέρω ουσιαστικά τι κάνω δεν κάνω αυτ που θα 'θελα να κάνω αλλά, αντίθετα,,τι θα 'θελα να αποφ γω. Κάνοντας µως αυτ που κατά άθος δε θέλω, αναγνωρίζω έµπρακτα πως οι εντολές του ν µου είναι σωστές. Έτσι φτάνω πια στο σηµείο να µη διαπράττω εγώ ο ίδιος το κακ αλλά η αµαρτία, που έχει εγκατασταθεί µέσα µου. Η ίδια η συνείδησή µου µαρτυρεί γι' αυτ : εν κατοικεί µέσα µου, δηλαδή στο είναι µου, το καλ. Απ δειξη είναι πως εγώ θέλω να

2 122 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ σκω 19 ο γ ρ θέλω ποι γαθ ν, λλ ο θέλω κακ ν το το πράσσω. 20 ε δ ο θέλω γ το το ποι, ο κέτι γ κατεργάζοµαι α τ, λλ ο κο σα ν µο µαρτία. 21 ε ρίσκω ρα τ ν ν µον τ θέλοντι µο ποιε ν τ καλ ν, τι µο τ κακ ν παράκειται 22 συνήδοµαι γ ρ τ ν µ ω το Θεο κατ τ ν σω νθρωπον, 23 λέπω δ τερον ν µον ν το ς µέλεσί µου ντιστρατευ µενον τ ν µ ω το νο ς µου κα α χµαλωτίζοντά µε ν τ ν µ ω τ ς µαρτίας τ ντι ν το ς µέλεσί µου. 24 Tαλαίπωρος γ νθρωπος τίς µε σεται κ το σώµατος το θανάτου το του; 25 ε χαριστ τ Θε δι Iησο Xριστο το Kυρίου µ ν. ρα ο ν α τ ς γ µ ν νο δουλε ω ν µ ω Θεο, τ δ σαρκ ν µ ω µαρτίας. Ρωµ. 7, κάνω το καλ, δεν ρίσκω µως τη δ ναµη να το µετατρέψω σε πράξη. Κι έτσι, δεν κάνω το καλ που θα 'θελα, αλλά υπηρετώ το κακ, που δεν το θέλω. Αν µως κάνω αυτ που δε θέλω, τ τε την πράξη µου δεν την καθορίζω πια εγώ αλλά η αµαρτία, που έχει θρονιαστεί µέσα µου. Συνεπώς, η πείρα δείχνει τι, ε- νώ εγώ θέλω να κάνω το καλ, οι πράξεις µου δείχνουν πως κάνω το κακ. Εσωτερικά συµφωνώ και χαίροµαι µε σα λέει ο ν µος του Θεο. ιαπιστώνω µως πως η πράξη µου ακολουθεί έναν άλλο ν µο, που α- ντιστρατε εται το ν µο µε τον ο- ποίο συµφωνεί η συνείδησή µου: Είναι ο ν µος της αµαρτίας που κυριαρχεί στην παρξή µου και µε κάνει αιχµάλωτ της. Τι δυστυχισµένος, αληθινά, που είµαι! Ποιος µπορεί να µε λυτρώσει απ την παρξη αυτή, που έχει υποταχθεί στο θάνατο; Ας ευχαριστήσουµε το Θε που το έκανε αυτ, µε το σωτήριο έργο του Κυρίου µας Ιησο Χριστο. Αρα, λοιπ ν, εγώ ο ίδιος, ενώ συµφωνώ θεωρητικά µε το ν µο του Θεο, στην πράξη είµαι υποταγµένος στον ν µο της αµαρτίας. A. EI HΣEIΣ ΛEΞEIΣ KΛEI IA παθητικ ς θεατής, επιθυµία, αγενή πάθη, παραπλάνηση, τηλεοπτική εξάρτηση, συµµετοχή, πίστη, χάρη, σχέση, υπακοή, διάκριση, Η λέξη ενηµέρωση προέρχεται απ το ε- πίθετο ενήµερος που σηµαίνει εκείνον που γνωρίζει τα τρέχοντα γεγον τα της ηµέρας. Κάθεσαι στην πολυθρ να σου και παρατηρείς τις άπειρες έγχρωµες εικ νες απ εγκλήµατα, ία, καταστροφές και αισθάνεσαι ικανοποιηµένος που δεν είσαι µέσα ή αδιάφορος, γιατί εσ περνάς καλά. Έτσι, γίνεσαι παθητικ ς θεατής ή ακροατής της καταστροφής του συνανθρώπου σου. Γιατί

3 H OPΘO OΞH EKKΛHΣIA ΠPOTEINEI ENA TPOΠO ZΩHΣ 123 άλλο είναι να ακο ς για µια πυρκαγιά στο δάσος και άλλο να συµµετέχεις στην κατάσ εσή της. Οι πληροφορίες και οι ειδήσεις που σου παρέχει καθηµερινά ο έ- ντυπος και ηλεκτρονικ ς τ πος, ταν υπηρετο ν το κέρδος κ αι τη σκοπιµ τητα, σου κάνουν πλ ση εγκεφάλου, σου δραµατοποιο ν γεγον τα, σου αποσιωπο ν πληροφορίες, σε αποπροσανατολίζουν µε τους εµπρηστικο ς τίτλους τους, σε κάνουν µέτοχο των δικώ ν τους ε- ξαρτήσεων. B. H EΞAPTHΣH AΠO TH MIKPH OΘONH Στη µικρή οθ νη, ρίσκονται οι σ γχρονες σειρήνες: οµιλίες και συζητήσεις χωρίς ν ηµα και ραµα, υποκριτικά χαµ γελα, γ µνια και πορνεία που πουλάνε, διαφηµίσεις παραπλανητικές. Μην µατα και εικ νες σου εξάπτουν τη φαντασία, σε αποπροσανατολίζο υν απ την πραγµατικ τητα, σου δηµιουργο ν ανάγκες, σε κάνουν άτ οµο ε- ξαρτηµένο απ χαρές στιγµιαίες. Η λαϊκή σοφία µε δ ο χαρακτηριστικές παροιµίες: "Φάτε µάτια ψάρια" και ",τι φαίνεται δεν είναι και αληθιν ", αποκαλ πτει τη φαιδρ τητα του φαινοµένου αυ το. Οι εξωτερικές αισθήσεις χωρίς κριτήριο και µέτρο σε κάνου ν ανίκανο να ενδιαφερθείς για τις πνευµατικές σου ανάγκες. Με την αλ γιστη χρήση του ραδιοφώνου και της τηλε ρασης χάνεται το προσωπικ στοιχείο και περιορίζεται ο ελε θερος χρ νος του ανθρώπου. Αντίθετα, µε την εφηµερίδα υπάρχει περισσ τ ερο προσωπική σχέση, γιατί ο αναγνώστης σε ορισµένο χρ νο που διαθέτει µπορεί να επιλέξει τι θα δια άσει χωρίς να συγκαταλέγ εται στα ε- κατοµµ ρια των τηλεθεατών που µαζικά επηρεάζονται και χά νουν το χρ νο τους. Γ. H TPAΓIKOTHTA NA MHN EIΣAI AYTO ΠOY ΘA HΘEΛEΣ "Αυτ που δεν θέλω, αυτ κάνω" τονίζει εδώ και δ ο χιλιετίες ο Απ στολος Πα λος. Η κατάχρηση της ελευθερίας και του αυτε ξο σιου που έδωσε ο Θε ς στον άνθρωπο έφεραν την πτώση, το θάνατο. Είναι τραγικ : αυτ που δεν θέλεις, αυτ να κάνεις. Να µη θέλ εις να είσαι τεµπέλης, ψε της, κλέφτης, ζηλ φθονος, σαρκολάτρη ς, συκοφάντης, φιλοχρήµατος, εγωιστής και µως καθηµερινά να το δείχνεις µε τις πράξεις σου. Πρώτα λοιπ ν γεννιέται η επιθυµί α και µετά

4 124 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ γίνεται η πράξη. Πρώτα φωλιάζουν στη ψυχή τα πάθη και µετά ε ξωτερικε ονται στην καθηµερινή πρακτική. πως γράφει κάποιος µεγάλος ποιητής: "το ντουφέκι είναι συνέχεια των χεριών και τ α χέρια είναι συνέχεια της ψυχής". Κατά τον αδελφ θεο Ιάκω ο "Καθέν ας µπαίνει σε πειρασµ απ τη δική του επιθυµία. Αυτή τον παρα σ ρει και τον εξαπατάει. έπειτα η επιθυµία αυτή συλλαµ άνει το κ ακ και γεννάει την αµαρτία. κι η αµαρτία, ταν ολοκληρωθεί, φέρνει το θάνατο" (Ιακ. 1,14-15). Το να θέλεις να µοιάσεις στον αγαθ ηµιουργ σου είναι έν α κριτήριο για να αξιολογήσεις και τις υπ λοιπες επιθυµίες σου. Αυτ σε κάνει να αποφε γεις τη µίµηση ή την τα τιση µε οποιοδήπ οτε ον ή ανθρώπινο µοντέλο εξωτερικά, που προ άλλεται απ την οθ νη. Ο Χριστ ς µε την παρουσία του στον κ σµο δίδαξε τι το "καθ' ο µοίωσιν" αναφέρεται στο εσωτερικ κάλλος του ανθρώπου και επι τυγχάνεται µε την προσωπική του ένωση µε το Θε. Οι σ γχρονοι ψυχολ γοι ισχυρίζονται τι η τηλεοπληξία θα είναι το νέο ναρκωτικ του ανθρώπου, για το οποίο θα χρειαστεί θε ραπεία απεξάρτησης. ταν είσαι δέσµιος, χωρίς έλεγχο της τηλε ρα σης, σκλα ώνεις την καλή σου επιθυµία και τις δυνάµεις σου. εν µπορείς να δεις τον εαυτ σου, να χαρείς την παρουσία των άλλων, να αποκτήσεις οικολογική συνείδηση.. ΛOΓOI ΓIA TOYΣ OΠOIOYΣ EN KANOYME AYTO ΠOY ΘEMOYME α) Η απιστία του ανθρώπου στον ανώτερο προορισµ του τον κά - νει να κυνηγά το ε κολο και εφήµερο, το ψε τικο και παραπλα νητικ. Κατά τον άγιο Γρηγ ριο Παλαµά, νους ο οποίος αποµακρ νε ται απ τον Θε γίνεται κτηνώδης ή δαιµονιώδης. ) Γίναµε άνθρωποι της ιολογικής ανάγκης. Ο οµ αρδισµ ς α- π τα ΜΜΕ προϊ ντων κατανάλωσης κάνουν τον άνθρωπο αγχωµένο, εξαρτηµένο και αγωνιζ µενο µ νο γι' αυτά. γ) Η εισ ολή ξένων προτ πων ζωής στα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης (ΜΜΕ) και η αποµάκρυνση απ πρ τυπα της δικής µας παράδ ο- σης, του δικο µας πολιτισµο. Ήρωες, φιλ σοφοι, λογοτέχνες, άγιοι, σηµερινοί πνευµατικοί άνθρωποι, ταν εµφανίζονται στους δέκτες µας αλλάζουµε κανάλι για να δο µε εικ νες που δεν προ ληµ ατίζουν, δε µορφώνουν, αλλά παραµορφώνουν την καλή µας επιθυµ ία.

5 H OPΘO OΞH EKKΛHΣIA ΠPOTEINEI ENA TPOΠO ZΩHΣ 125 δ) Η εξωτερική οµορφιά, που διαφηµίζεται και προ άλλεται α π τα Μ.Μ.Ε. για να προκαλέσει τον θεατή, εξαφανίζει την ολοκληρω- µένη άποψη για τον άνθρωπο. Η εξωτερική οµορφιά, ο γυµνισµ ς παραπλανά, γίνεται εµπορε σιµος, ενώ για να ρεις την εσωτ ερική ο- µορφιά πρέπει να την ψάξεις γιατί δεν φαίνεται. ε) Η απώλεια του µέτρου και του ελέγχου στην επιθυµία έρχετ αι ταν ο άνθρωπος αποµακρυνθεί απ τη σχέση του µε το Θε. Η κα τάχρηση στα γήινα, η υποδο λωση της ανθρώπινης αξίας στη σάρ κα ε- ξελίσσονται σε "αγενή πάθη", σε χαρά που συνοδε εται απ οδ νη κατά τον άγιο Γρηγ ριο Παλαµά. Τα "ένθεα πάθη" χαρακτηρίζονται απ µια µ νιµη και ανείπωτη γλυκ τητα (Ανέστη Κεσελ πουλου, Πάθη και αρετές, εκδ. µος, Αθήνα 1986, σ. 31). στ) Αυτ που δεν θέλω, κατά τον άγιο Ιωάννη Χρυσ στοµο, είνα ι εκείνο το οποίο απ τα άθη της ψυχής µου δεν επαινώ, δεν αποδέχοµαι, εκείνο που δεν αγαπώ. Μπορεί οι λογισµοί µας να είναι κακοί, µως πρέπει να γνωρίζουµε τι η διάνοιά µας διατηρεί την ευγένεια που της δωρίστηκε απ τον ηµιουργ ( Απαντα Αγίων Πατέρω ν, εκδ. Ωφελίµου Βι λίου, τ. 81, σ. 49). E. ΠPOΣΩΠIKOΣ TPOΠOΣ ZΩHΣ 1. Η Εκκλησία διασώζει τον προσωπικ τρ πο ζωής. Οι πραγµατικά πιστοί δεν αρκο νται παθητικά να λέπουν τη δυστυχία απ την ο- θ νη, αλλά γίνονται µέτοχοι της λ πης και της χαράς των άλλ ων. εν απογοητε ονται απ αυτ που λέπουν και ακο νε, αλλά δ ραστηριοποιο νται για να αλλάξουν τον εαυτ τους και τον κ σµο. 2. Αν οι άνθρωποι που κατευθ νουν τα Μ.Ε.Ε. εµπνευσθο ν απ το σε ασµ προς τον άνθρωπο, πως εκφράστηκε απ τον Χριστ κ αι την Εκκλησία Του, τ τε δεν θα τα χρησιµοποιο ν ως µέσα αλλοτρίωσης του ανθρώπου αλλά ως δίαυλο καταν ησης και οήθει ας της ανθρώπινης παρξης. Τ τε τα ΜΜΕ θα γίνουν Μέσα ευαγγελισµο των ανθρώπων, καλής αγγελίας και χι µετάδοσης κακ ών ειδήσεων. 3. Η ψυχαγωγία που λένε τι παρέχουν τα Μ.Ε.Ε. για να είναι πραγ - µατική ψυχαγωγία (αγωγή δηλαδή της ψυχής) θα πρέπει να οδη - γεί την ψυχή του ανθρώπου σε µια χαρά που δε θα είναι πρ σκα ι- ρη, δε θα του εξάπτει τα πάθη, δενθα τον υπο αθµίζει, αλλά θα τον ειρηνε ει, θα τον εξανθρωπίζει.

6 126 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ Μικρή διήγηση: Απ την παράδοση της Εκκλησίας αναφέρουµε ένα περιστατικ που αναφέρει το Γεροντικ (σ. 44) και περιγράφει τον τρ πο µε τον ο- ποίο απαλλάσσεται ο άνθρωπος απ τα πάθη. Ή- ταν κάποιος µοναχ ς που ταλαιπωρηµένος απ το πλήθος των πειρασµών ε- πήρε την απ φαση να φ γει απ εκεί που ήταν. ταν έ αλε τα σανδάλιά του για να φ γει λέπει κάποιον άλλο άνθρωπο να άζει και αυτ ς τα σανδάλιά του και να του λέει: που και αν πας θα σε ακολουθώ. Το οποίο σηµαίνει τι για να λυτρωθείς απ τα πάθη χρειάζεται να πάρεις απ φαση και να αλλάξεις πολλές φορές και τ πο και τρ πο. 4. Η πίστη και η αγάπη του ανθρώπου στο Χριστ κάνει τον άνθρωπο να τοποθετηθεί υπε θυνα και κριτικά απέναντι στα µην µατα του τ που και της τηλε ρασης. ταν εναρµονίζεις τη θέλησή σου µε τη θέληση του Θεο τ τε κάνεις αυτ που θα 'θελες να κάνεις. Χρειάζεται πνευµατικ αγώνα ώστε να µη διαφέρει η επιθυµία απ την πράξη και να µη γίνεις διχασµένη προσωπικ τητα. Με την πίστη αποκτάς εσωτερική δ ναµη, ξέρεις π τε θα χρησιµοποιήσεις το τηλεχειριστήριο. Νηστεία δεν είναι µ νο να αποφε γεις το κρέας και άλλες τροφές, αλλά να αποφε γεις µην µατα και εικ νες που µε ευκολία µπαίνουν στο σπίτι και έρχονται σε αντίθεση µε την πίστη σου και µε αυτ που πραγµατικά θέλει η ψυχή σου. 5. Η υπακοή σ' έναν πνευµατικ πατέρα, αληθιν σ µ ουλο ζωής, εκπρ σωπο του Θεο είναι µια αρετή, είναι µια επικοινωνία που λυτρώνει τον άνθρωπο απ επιθυµίες άχρηστες και πάθη, του δίνει χάρη και τον κάνει διακριτικ και π ροσεκτικ. Με τον τρ πο αυτ φε γουν τα πάθη και ο πιστ ς δέχεται τη χάρη και την πνευµατική γιατρειά. ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ Τα Μ.Ε.Ε. για να οηθήσουν τον σηµεριν άνθρωπο είναι ανάγκη να λειτουργήσουν µε κάποιες προϋποθέσεις: ñ να σέ ονται τον άνθρωπο ως πρ σωπο και την ελευθερία του, ñ να ενηµερώνουν τον πολίτη µε σαφήνεια, µε αληθινά στοιχεί α καθώς και µε καλές ειδήσεις και χι µ νο µε τα τραγικά γεγο ν τα της ηµέρας,

7 H OPΘO OΞH EKKΛHΣIA ΠPOTEINEI ENA TPOΠO ZΩHΣ 127 ñ να προ άλουν εικ νες και έργα εµπνευσµένα απ την παράδοσ ή µας που να καλλιεργο ν τη θέληση του ανθρώπου και να τον ψυχαγωγο ν πραγµατικά, ñ να ενεργοποιο ν την κριτική ικαν τητα του ανθρώπου ώστε ν α αντιδρά ανάλογα και να µην τον κάνουν παθητικ δέκτη του κακο, ñ να συµ άλουν στην πνευµατική καλλιέργεια του ανθρώπου ανοίγοντάς του νέους πνευµατικο ς ορίζοντες και ενδιαφέροντ α. Ο άνθρωπος γίνεται πρ σωπο και χι µέλος της µάζας, ταν συ - νάπτει αρµονικές σχέσεις µε τον Θε και τον πλησίον. Έτσι, εξασφαλίζει τη συµµετοχή του στην εκκλησιαστική κοιν τητα. Εξάλλου, η υπακοή στο θέληµα του Θεο προσφέρει χι µ νο το µέτρ ο, αλλά και τον καν να για έναν ενιαίο τρ πο ζωής έτσι, ώστε αυ τ που θέλει αυτ και τελικά να κάνει. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Έχεις σκεφτεί ποτέ τι είναι εκείνο που σε παρασ ρει και κάνεις αυτ που δε θα 'θελες να κάνεις και γίνεσαι διχασµένη προσω πικ τητα; 2. Γιατί ολε ει να είσαι µέλος της µάζας και π σο δ σκολο είναι να είσαι πρ σωπο; 2. Με ποιο τρ πο µια επιθυµία καταλήγει σε πάθος; Υπάρχουν αγενή και ένθεα πάθη; 3. ταν είσαι ώρες κολληµένος στη τηλε ραση σκέφτηκες τι άλλο µπορο σες να κάνεις και δεν έκανες για να είσαι αυτ που εί σαι; 4. Τι προτείνει η Εκκλησία για τη χρήση των Μ.Μ.Ε. απ τον άνθρωπο; Π σο οηθο ν τα Μ.Μ.Ε. σ' αυτ τον σκοπ ;