Τοπική υποτροπή και PET Scan

Transcript

1 ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΡΟΣΤΑΤΟΥ - Εντοπισμένη νόσος υψηλού κινδύνου Τοπική υποτροπή και PET Scan Αλέξανδρος Γεωργακόπουλος Πυρηνικός Ιατρός ΤΟΜΕΑΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ-PET/CT ΙΔΡΥΜΑ ΙΑΤΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ

2 Λειτουργική απεικονιστική τεχνική In vivo κατανομή ραδιοφαρμάκων επισημασμένων με ραδιονουκλίδια που εκπέμπουν ποζιτρόνια, παρέχουν πληροφορίες για την κυρίαρχη υποκείμενη βιοχημική διαταραχή Προσθήκη CT & δημιουργία εικόνων σύντηξης PET/CT (fusion)

3 Radionuclide Mode of production Half-life (Emissions) β+ energy (Emax) MeV Range of Emax (mm in water) Main chemistry used for radionuclide incorporation Carbon-11 14N(p,α)11C (cyclotron) 20.4 min (β+ only) Methylation, covalent bond formation Nitrogen-13 16O(p,α)13N (cyclotron) 9.9 min (β+ only) C-N covalent bonds, gas phase reactions Oxygen-15 14N(d,n)15O (cyclotron) 122 sec (β+ only) in target oxygen gases, water production Fluorine-18 18O(p,n)18F (cyclotron) 110 min (β+ only) Nucleophilic, electrophilic substitution Copper-62 63Cu(p,2n)62Zn, 62Zn 62Cu (generator) 9.74 min (β+ only) Metal chelation Copper-64 64Ni(p,n)64Cu (cyclotron) Zn(various)64Cu (cyclotron) 12.7 hr (β+, β-, gamma) Metal chelation Gallium-68 69Ga(p,2n)68Ge, 68Ge 68Ga (generator) 68.3 min (β+, gamma) 1,9 9 Metal chelation Bromine-76 76Se(p,n)76Br (cyclotron) 16.2 hr (β+, gamma) Halide addition of substitution Iodine Te(p,n)124I (cyclotron) 4.15 day (β+, gamma) Halide addition or Substitution

4

5 Περιορισμένη χρήση Η αυξημένη πρόσληψη του ρ/φ σχετίζεται με περιπτώσεις επιθετικής νόσου και χαμηλής διαφοροποίησης Ca Έχει μόνο προγνωστική αξία Μελέτη με 37 ασθενείς Ca προστάτη με βιοχημική υποτροπή FDG PET μόνο στο 8,1 % ανέδειξε νόσο Jadvar H, et al. Clin Nucl Med. 2012;37:637-43

6 Επισήμανση με 11 C και 18 F Ανάλογα της χολίνης ( 18 F-Fcho και 18 F-FΕCho) Μετατρέπεται (choline kinase ck) σε φωσφατιδυλοχολίνη Συστατικό φωσφολιπιδίων της κυτταρικής μεμβράνης Καρκινικά κύτταρα αυξημένη βιοσύνθεση της κυτταρικής μεμβράνης Αυξημένη πρόσληψη FCH Αυξημένος κυτταρικός πολλαπλασιασμός

7 Meta-analysis : 19 μελέτες Choline PET (Pca και βιοχημική υποτροπή) Choline PET (1555 pts) Ολική Κοίτη εξαιρεθέντος προστάτη Λεμφαδενικές εντοπίσεις Ευαισθησία (%) 85,6 75,4 100 Ειδικότητα (%) 92, ,8 Evangelista et al. Clin Nucl Med 2013;38:305-14

8 Meta-analysis : 12μελέτες Choline PET 1055 ασθενείς με Pca και βιοχημική υποτροπή Ευαισθησία : 85% Ειδικότητα: 88% Umberh MH et al. Eur Urol 2013;64:106-17

9 Meta-analysis : 14 σύγχρονες μελέτες Choline PET με Pca και βιοχημική υποτροπή Choline PET (1869 pts) Ολικό PSAdt 6 μήνες PSAvel >1 ή>2 ng/(ml year) Ποσοστό ανίχνευσης νόσου ( DR %) Treglia et al. Clin Chem Lab Med. 2014;52:725-33

10 18F-Choline PET/CT (1000 pts) Ολικό PSA 2 (ng/ml) PSA 2+GS >7 PSA=1-2 (ng/ml) PSA=1-2+GS>7 PSA 1 (ng/ml) PSA 1+GS>7 DR (%) 64, Cimitan M et al. JNM2015;56:209-15

11 PSA 1ng/ml μετά από ριζική προστατεκτομή Εξέταση πρώτης εκλογής όταν παρατηρείται αυξημένη κινητική του PSA PSAdt< 6 μήνες, PSAvel >1 ng/ml /year (γρήγορη εξέλιξη της νόσου) Eur J Nucl Med Mol Imaging 2013;40 (Suppl1):S36-40

12 Η ανάδειξη μη αναμενόμενης νόσου από Choline PET/CT μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές την θεραπευτική διαχείριση των ασθενών: Τοπική ΑΚΘ συστηματική θεραπεία Συστηματική θεραπεία καθοδηγούμενη προσαρμοσμένη από την PET/CT θεραπεία (χειρουργείο ή ΑΚΘ) Αλλαγή αρχικού όγκου ακτινοβόλησης gross target volume (GTV) Eur J Nucl Med Mol Imaging 2013;40 (Suppl1):S36-40

13 150 ασθενείς με υποτροπή Pca από δύο κέντρα (PSA mean±sd 4,3±5,5ng/ml) Αλλαγή θεραπευτικού πλάνου 46,7% Σημαντικές αλλαγές 18% (Salvage RT palliative ADT) Μικρές αλλαγές 28,7% (S-RT prostatic bed+ PET positive LNs, ADT ADT+ palliative RT bone lesions) Ceci et al. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2014;41:

14 60 pts Salvage RT after Choline PET/CT 3-y biochemical progression free survival 72,5% D Angelillo RM, et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys.2014;90: months months

15 Multiparametric MR: υπερέχει στην ανάδειξη τοπικής υποτροπής (στην κοίτη του εξαιρεθέντος προστάτη) Choline PET/CT: υπερέχει στην ανάδειξη LN μεταστάσεων (ανάδειξη νόσου σε μη διογκωμένους λεμφαδένες) Συμπληρωματικός ρόλος Multiparametric MR= Choline PET/CT για οστικές μεταστάσεις πυέλου Kitajima et al. J Nucl Med Mol 2014;55:223-32

16 Έλεγχος υποτροπής μετά ριζική προστατεκτομή PSA: 1,52ng/ml

17 Έλεγχος υποτροπής-ριζική προστατεκτομή PSA: 2,4 ng/ml

18 Έλεγχος υποτροπής-ριζική προστατεκτομή PSA: 3,78ng/ml

19 Έλεγχος υποτροπής-ριζική προστατεκτομή PSA: 0,8 ng/ml

20 Ριζική προστατεκτομή PSA: 18 ng/ml Υπό ορμονοθεραπεία

21 18 F-FACBC (anti-3-18 F-fluorocyclobutane) ραδιοεπισημασμένο ανάλογο της λευκίνης απεικονίζει την υπερέκφραση του συστήματος μεταφοράς και πρόσληψης των αμινοξέων ASC (alanine, serine, cysteine) στον Pca ήπια πρόσληψη του ρ/φ από τους νεφρούς και απουσία πρόσληψης στην ουροδόχο κύστη λίγες συγκριτικές μελέτες 18 F-FACBC PET/CT με μικρό αριθμό ασθενών δείχνουν να υπερτερεί έναντι της 18 F-choline PET/CT (20% περισσότερους ασθενείς και 60% περισσότερες εστίες) Nanni C, et al. Clin Genitoourin Cancer 2014; 12:

22 68 Ga-PMSA PET/CT Υπερτερεί έναντι της 18 F-choline PET/CT (υψηλότερο ratio target/ background, ανίχνευση νόσου σε χαμηλά επίπεδα PSA) Afsar-Oromiech A, et al. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2014;41: F-FDHT ( 18 fluoro-5a-dihydrosterone) PET/CT Δεδομένου του ρόλου του υποδοχέα ανδρογόνων σε PCa, μπορεί βοηθήσει στην διαστρωμάτωση των ασθενών, για τη βέλτιστη επιλογή της θεραπείας, με την αξιολόγηση της παρουσίας και της διαμόρφωσης του υποδοχέα πριν και κατά τη διάρκεια της αντιανδρογονικής θεραπείας Fox J et al. J Nucl Med 2009;50 (suppl 2):136P

23 PET/MRI Συνδυασμός υψηλής διακριτικής ικανότητας και μοριακής απεικόνισης Συνδυασμός των πλεονεκτημάτων της PET και της ΜRI για την ανάδειξη νόσου σε μια απεικόνιση (υψηλή διαγνωστική ακρίβεια) Ακριβής εκτίμηση του GTV πριν από S-RT Λιγότερη ακτινική επιβάρυνση Afsar-Oromiech A, et al. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2014;41:887-97

24 Η 18 F-choline PET/CT εμφανίζει υψηλά ποσοστά ανίχνευσης νόσου σε ασθενείς με PCa και βιοχημική υποτροπή μετά από θεραπεία Η 18 F-choline PET/CT δεν πρέπει να εφαρμόζεται ως απεικονιστική μέθοδος πρώτης γραμμής σε ασθενείς με PCa και βιοχημική υποτροπή (μετά από ριζική προστατεκτομή) αλλά PSA 1 ng/ml PSAdt< 6 μήνες, PSAvel>1ng/ml /year και Gleason score>7 είναι ισχυροί προγνωστικοί παράγοντες για την ανάδειξη νόσου με την 18 F-choline PET/CT Υπερτερεί έναντι των υπόλοιπων απεικονιστικών τεχνικών στην ανάδειξη επιχώριων λεμφαδενικών αλλά και απομακρυσμένων δευτεροπαθών εντοπίσεων Νέα ραδιοφάρμακα και υβριδικά συστήματα θα βελτιώσουν στο άμεσο μέλλον την ευαισθησία αλλά και τη διαγνωστική ακρίβεια της ποζιτρονικής τομογραφίας στους παραπάνω ασθενείς

25 PET/CT