XI. Το Βασίλειο των Ζώων

Transcript

1 XI. Το Βασίλειο των Ζώων Μέρος 1 ο Lycosa praegrandis με τα μωρά της πάνω στη ράχη της

2 Γιατί έχει ενδιαφέρον; Οσο και αν η ζωολογία μοιάζει συχνά «εκτός μόδας», είναι ένα κεφαλαιώδες κομμάτι γνώσης που διαφοροποιεί το βιολόγο από άλλους συγγενείς κλάδους......είτε ασχοληθεί με την οικολογία και τη βιοποικιλότητα...είτε ασχοληθεί με την κυτταρική και μοριακή προσέγγιση που βρίσκονται στην υπηρεσία της βιοποικιλότητας

3 Από την ταξινόμηση των οργανισμών προκύπτει ότι Κάθε ζωική ομάδα έχει: Σημαντικές δομικές και ανατομικές ιδιαιτερότητες Διακριτή κατάταξη Αυτοί οι παράγοντες τείνουν: να μεγιστοποιούν τις διαφορές μεταξύ ομάδων, να σκιάζουν τις λειτουργικές και δομικές ομοιότητες που προκύπτουν από τη διαβίωση σε παρόμοιες συνθήκες, και να κρύβουν ομολογίες που οφείλονται σε στενές εξελικτικές σχέσεις

4 όμως ταυτόχρονα... η Zωολογία μας προσφέρει ένα πανόραμα των λύσεων που έχει δώσει η εξέλιξη σε χιλιάδες προβλήματα που αφορούν τις ίδιες βασικές ανάγκες που έχουν όλοι οι οργανισμοί: Προμήθεια τροφής και O 2 Διατήρηση ισορροπίας νερού και αλάτων Απομάκρυνση αποβλήτων του μεταβολισμού Διαιώνιση του είδους

5 Μεροληψία; Αν ρωτήσουμε κάποιον να μας απαριθμήσει μερικά ζώα θα αναφέρει κατά πλειονότητα: Σπονδυλωτά και Χερσαία ζώα ή ίσως και κανένα δελφίνι;

6 Μεροληψία; έχουν περιγραφεί ~2 εκατ. ζώα λιγότερο από 5% είναι Σπονδυλωτά το 95% καλούνται «ασπόνδυλα» Η διαίρεση σε σπονδυλωτά και ασπόνδυλα είναι τεχνητή και αντανακλά μια ιστορική ανθρώπινη μεροληψία που ευνοεί τους συγγενείς του ανθρώπου

7 τα ασπόνδυλα To «τεχνητό» αυτής της διαίρεσης γίνεται προφανές αν σκεφτούμε: ότι συναθροίζονται σ αυτήν πολλές ομάδες που δεν έχουν ούτε ένα κοινό χαρακτηριστικό εκτός από τα γενικά χαρακτηριστικά των ζώων Μεγάλο εύρος μεγεθών Τεράστια δομική ποικιλομορφία Άπειρες προσαρμογές σε διαφορετικούς τρόπους διαβίωσης

8 Οικολογική προσέγγιση της ποικιλομορφίας Ένας πολύ βασικός τρόπος διάκρισης για τους οργανισμούς και τις προσαρμογές τους είναι το περιβάλλον στο οποίο ζουν: Η ζωή στη θάλασσα Η ζωή στην ξηρά

9 Πού ζουν; Θαλάσσιο περιβάλλον Το πλέον σταθερό περιβάλλον σε σχέση με τη χέρσο και τα γλυκά νερά Κύματα, παλίρροιες και ρεύματα: ανάμειξη θρεπτικών αλλά σχετικά μικρές διακυμάνσεις συγκέντρωσης αερίων και αλάτων. Η άνωση μειώνει το πρόβλημα στήριξης (τα πιο μεγάλα σπονδυλωτά του πλανήτη είναι θαλάσσια) Το θαλασσινό νερό είναι σχεδόν ισοτονικό με τα υγρά των ιστών των περισσότερων ασπονδύλων (εύκολη η διατήρηση ισορροπίας νερού-αλάτων) Οι υδρόβιοι οργανισμοί δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα εύρεσης νερού ή αφυδάτωσης

10 Θαλάσσιο περιβάλλον Η άνωση και η ομοιογένεια του θαλασσινού νερού ιδεώδες μέσο για αναπαραγωγή: Απόθεση και εξωτερική γονιμοποίηση αβγών Ανάπτυξη ως επιπλέοντα έμβρυα Μικρός κίνδυνος ξήρανσης και ανισορροπίας αλάτων Υδρόβιες προνύμφες πολλών χερσαίων οργανισμών ~ μέσο για την ευρεία διασπορά των ειδών

11 Χερσαίο περιβάλλον Το πλέον τραχύ περιβάλλον για τα ζώα Απώλεια νερού με εξάτμιση. Πλήθος προσαρμογών: Επιδερμίδα-φράγμα μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος Οι αναπνευστικές επιφάνειες στο εσωτερικό του σώματος για αποφυγή ξήρανσης Λιγότερο τοξικά απόβλητα N (ουρία και ουρικό οξύ) που αποβάλλονται με λιγότερο νερό από όσο η NΗ 3 ~ οικονομία νερού Γονιμοποίηση εσωτερική και προστατευτικό κάλυμμα των αβγών ή απόθεση σε υγρό περιβάλλον ή ανάπτυξη στο εσωτερικό της μητέρας

12 Πώς κινούνται; Eλευθέρως κινούμενα ζώα: γενικά έχουν αμφίπλευρη συμμετρία και συγκέντρωση αισθητηρίων και νευρικού συστήματος στο πρόσθιο τμήμα (κεφαλοποίηση) το οποίο έρχεται πρώτο σε επαφή με το περιβάλλον Προσκολλημένα ή εδραία ζώα: ακτινωτή συμμετρία γύρω από κεντρικό άξονα επιτρέποντας την αξιοποίηση ερεθισμάτων από όλες τις κατευθύνσεις

13 Τι τρώνε; Ταχέως κινούμενα στη χέρσο ή κολυμβητικά ζώα συχνά είναι αρπακτικά Τα αργά κινούμενα είναι φυτοφάγα ή νεκροφάγα Όσα ζουν εντός του βυθού είναι συχνά ιζηματοφάγα Τα εδραία ζώα μπορεί να τρέφονται με διερχόμενη λεία, με οργανικό υλικό ή μικροσκοπικά φυτά και ζώα που αιωρούνται στο νερό (αιωρηματοφάγα). Μπορεί επίσης να δημιουργούν ρεύμα νερού το οποίο διηθούν αποσπώντας το οργανικό μέρος (διηθηματοφάγα)

14 τροφικοί τύποι στο βένθος αιωρηματοφάγοι: πρόσληψη οργ. υλικού από το νερό διηθηματοφάγοι: ενεργή άντληση νερού παθητικοί αιωρ/φάγοι: ό,τι προσκολληθεί ιζηματοφάγοι: πρόσληψη οργ. υλικού από ίζημα

15 Μορφολογική και Λειτουργική προσέγγιση της ποικιλομορφίας Χαρακτηριστικά διάκρισης ζώων: 1. ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ 2. ΒΛΑΣΤΙΚΕΣ ΣΤΙΒΑΔΕΣ ασυμμετρία ακτινωτή αμφίπλευρη 5. ΜΕΤΑΜΕΡΕΙΑ τίποτα διπλοβλαστικά τριπλοβλαστικά 4. ΣΤΟΜΑ-ΕΔΡΑ 3. ΚΟΙΛΩΜΑ ακοιλωματικά ψευδοκοιλωματικά ευκοιλωματικά τίποτα εμφανής δευτερογενώς χαμένη πρωτοστόμια δευτεροστόμια

16 2. Βλαστικές στιβάδες Διπλοβαστικά Ενδόδερμα Εξώδερμα βλάστουλα Τριπλοβαστικά Ενδόδερμα Μεσόδερμα Εξώδερμα

17 3. Σωματικές κοιλότητες κάλυμμα σώματος (από εξώδερμα) παρέχγυμα (από μεσόδερμα) Ακοιλωματικά πεπτικός αγωγός από ενδόδερμα κάλυμμα σώματος (από εξώδερμα) Στη διάκριση των κοιλοτήτων προϋποτίθεται η παρουσία των τριών βλαστικών στιβάδων! ψευδοκοίλωμα πεπτ. αγωγός από ενδόδερμα Ψευδοκοιλωματικά Ευκοιλωματικά κοίλωμα πεπτικός αγωγός από ενδόδερμα μυϊκό στρώμα (από μεσόδερμα) κάλυμμα σώματος (από εξώδερμα) Επένδυση κοιλώματος με στρώμα ιστού (από μεσόδερμα)

18 4. Από πού προέρχεται το στόμα; βλαστοπόρος [Διαδικασία γαστριδίωσης] Πρωτοστόμια: το στόμα συμπίπτει με το βλαστοπόρο Δευτεροστόμια: το στόμα δημιουργείται αντιδιαμετρικά του βλαστοπόρου και ο βλαστοπόρος γίνεται έδρα

19 5. Μεταμέρεια Έδωσε τη δυνατότητα επανάληψης σημαντικών λειτουργικών και δομικών μονάδων στο σώμα του ζώου, άρα και αποτελεσματικότερη απόδοση των συστημάτων τους Όπου αυτή μετασχηματίζεται σε διαφορετικά όργανα, εξασφαλίζει την πολυπλοκότητα και εξειδίκευση λειτουργιών (π.χ. εξαρτήματα τροφοληψίας, κίνησης κλπ)

20 Αρχιτεκτονικό πρότυπο ζώων 34 φύλα ασυμμετρία ακτινωτή αμφίπλευρη Χωρίς βλαστικές στιβάδες Σπόγγοι διπλοβλαστικά Κνιδόζωα Κοιλεντερόζωα τριπλοβλαστικά πρωτοστόμια Δακτυλιοσκώληκες Μαλάκια Αρθρόποδα Ονυχοφόρα ευκοιλωματικά δευτεροστόμια Χαιτόγναθα [Εχινόδερμα] Ημιχορδωτά Χορδωτά ψευδοκοιλωματικά Προσοχή σελ. 351, Διαγ.6.2 Tροχοφόρα Γαστερότριχα Kινόρυγχα Θωρακοφόρα Πριαπουλίδια Nηματώδεις Nηματόμορφα Aκανθοκέφαλα Eνδόπρωκτα ακοιλωματικά Πλατυέλμινθες Νημερτίνοι Γναθοστομουλίδια

21 Φύλο Ποροφόρα ή Σπόγγοι [όχι συμμετρία, όχι βλαστικές στιβάδες] πόρος + φέρω φέρουν χιλιάδες πόρους και αγωγούς στα τοιχώματά τους για διήθηση του νερού. Μέσω αυτής γίνεται η θρέψη, η απέκκριση και η αναπνοή

22 Φύλο Ποροφόρα ή Σπόγγοι Εδραίοι: εξαρτώνται από τα ρεύματα του νερού που διέρχονται από τους αγωγούς τους για εξασφάλιση τροφής, O 2 και «απέκκρισης» Ασύμμετροι (ενίοτε με ακτινωτή συμμετρία): το σώμα οργανώνεται γύρω από το σύστημα αγωγών νερού

23 Φύλο Ποροφόρα ή Σπόγγοι Μεσοΰλη Δεν υπάρχουν όργανα ούτε διαφοροποιημένοι ιστοί. Ακίδες ανθρακικού ασβεστίου και διοξειδίου του πυριτίου Πέψη εσωκυτταρική. Απέκκριση και αναπνοή με διάχυση Τοπική αντίδραση σε ερεθίσματα. Νευρικό σύστημα μάλλον ελλείπει

24 Σπόγγοι: αναπαραγωγή Αγενώς (συνήθως): αναγέννηση ενός ολόκληρου σπόγγου από μερικά κύτταρα του τοιχώματος. Εγγενώς: (A. και Θ. γαμέτες στο ίδιο άτομο). Ελευθερώνονται και γονιμοποιούνται εξωτερικά Οι περισσότεροι σπόγγοι ζωοτόκοι: το ζυγωτό παραμένει στο σώμα και τρέφεται από τον γονέα. Στη συνέχεια ελευθερώνεται ως βλεφαριδοφόρος προνύμφη

25 Μερικοί Σπόγγοι της Mεσογείου Tα περισσότερα είδη θαλάσσια (~5000) και ~150 είδη γλυκού νερού Στη Mεσόγειο έχουν αναφερθεί περισσότερα από 600 είδη σπόγγων Από αυτά το 50% περίπου είναι ενδημικά είδη της Mεσογείου

26 Φύλο Κνιδόζωα [ακτινωτή συμμετρία, δύο βλαστικές στιβάδες, χωρίς όργανα και συστήματα] Όλα υδρόβια, μερικά στα γλυκά νερά, τα περισσότερα θαλάσσια. Ορισμένα σχηματίζουν εδραίες ή επιπλέουσες αποικίες. Σωματική οργάνωση σε επίπεδο ιστών (χωρίς όργανα και συστήματα οργάνων) ~ διπλοβλαστικά. Πρωτογενής ακτινωτή συμμετρία γύρω από τον άξονα στοματικού-αντιστοματικού άκρου.

27 Φύλο Κνιδόζωα Στόμα που περιβάλλεται από πλοκάμια. Δύο στρώματα ιστού: Εξωτερικό κυττ. στρώμα (επιδερμίδα) Εσωτερικό (γαστροδερμίδα) που επενδύει την γαστραγγειακή κοιλότητα και εκκρίνει πεπτικά υγρά Μεταξύ των δύο στρωμάτων βρίσκεται η μεσογλοία (μη κυτταρικό ζελατινώδες υλικό) Κνιδοκύτταρα Στόμα/ έδρα πλοκάμια Γαστραγγειακή κοιλότητα επιδερμίδα γαστροδερμίδα μεσογλοία

28 Όργανα κνισμού - κνιδοκύτταρα H σύλληψη λείας διευκολύνεται με τη χρήση των κνιδοκυττάρων που βρίσκονται στην επιδερμίδα Κάθε κνιδοκύτταρο φέρει μια τροποποιημένη βλεφαρίδα (κνιδοβλέφαρο) και είναι οπλισμένο με μια νηματοκύστη που προκαλεί κνισμό Η μη εκτιναγμένη νηματοκύστη φέρει ένα μακρύ περιελιγμένο νημάτιο Oταν εκτινάσσεται η νηματοκύστη ελευθερώνεται το νημάτιο με τα άγκιστρα, τα οποία εισχωρούν στη λεία εκχύνοντας τοξίνες ή παγιδεύοντας τη λεία πυρήνας κνιδονημάτιο κάψουλα κνιδοβλέφαρο Εκτιναγμένη νυματοκύστη πώμα κνιδονημάτιο

29 Μορφές σώματος κνιδοζώων Πολύποδας Κυλινδρικό σώμα, το στόμα στο άνω μέρος Τροφικές κεραίες (πλοκάμια) περιβάλλουν το στόμα κατευθυνόμενες προς τα πάνω Μικρή ποσότητα μεσογλοίας Εδραία Μέδουσα Σχήμα σώματος ομπρέλας, το στόμα στο κάτω μέρος Μικρά πλοκάμια με κατεύθυνση κάτω Μεγάλη ποσότητα μεσογλοίας Κινητικά (με ασθενείς συσπάσεις του σώματος)

30 Χωρίς αναπνευστικό, κυκλοφορικό και απεκκριτικό σύστημα. Φύλο Κνιδόζωα Νευρικά κύτταρα οργανωμένα σε νευρικό δίκτυο (πλέγμα) χωρίς την ύπαρξη νευρικών κέντρων. Συνάψεις με αισθητήρια κύτταρα, μυοεπιθηλιακά κύτταρα και κνιδοκύτταρα (~νευρομυϊκό σύστημα). Πολύποδες: αγενής αναπαραγωγή με εκβλάστηση Μέδουσες και μερικοί πολύποδες: εγγενής αναπαραγωγή με γαμέτες. Ερμαφρόδιτα ή γονοχωριστικά είδη. Προνύμφη πλάνουλα.

31 Υδρόζωα (ύδρες) Σκυφόζωα (μέδουσες) Σκαφόζωα Ανθόζωα (κοράλλια)

32 Ανθόζωα Κοράλλια & ανεμώνες

33 Φύλο Κτενοφόρα Μοναδικά χαρακτηριστικά: Κτενοφόρες πλάκες Ζεύγος κεραιών που κάνει τη συμμετρία αμφιακτινωτή Ένα αντιστοματικό αισθητήριο όργανο (στατοκύστη) Επίσης: Συχνός βιοφωσφορισμός Μορφή μέδουσας Ερμαφρόδιτα Διάχυτο νευρικό πλέγμα Έλλειψη οργανικών συστημάτων αλλά μυϊκά κύτταρα

34 Beroe sp. Cestum sp. Coeloplana sp.

35 Ακοιλωματικά αμφίπλευρα ζώα Φύλα: Πλατυέλμινθες Nημερτίνοι Γναθοστομουλίδια Πρωτογενής αμφίπλευρη συμμετρία Ακοιλωματικά Τριπλοβλαστικά Πρωτοστόμια Όργανα και συστήματα Σπειροειδής αυλάκωση

36 Καινοτομίες Aκοιλωματικών Αμφίπλευρο πρότυπο οργάνωσης Ανέπτυξαν μεσόδερμα σε μια καλά καθορισμένη βλαστική στιβάδα (τριπλοβλαστικά) Κεφαλοποίηση και συγκεντροποίηση NΣ Μεσεγχυματικό σύστημα μυϊκών ινών Έχουν απεκκριτικό σύστημα Οι Nημερτίνοι είναι τα απλούστερα ζώα που διαθέτουν κυκλοφορικό και πλήρη πεπτικό σωλήνα Διάφορες ειδικευμένες δομές (π.χ. όργανα προσκόλλησης στους Πλατυέλμινθες)

37 Φύλο Πλατυέλμινθες Περίπου είδη Παρασιτικοί ή ελεύθεροι σκώληκες Σώμα νωτοκοιλιακά πεπλατυσμένο Αναπνευστικό & κυκλοφορικό λείπουν Πεπτικό ατελές (γαστραγγειακός τύπος) Απεκκριτικό: πρωτονεφρίδια Αναπαραγωγικό: κυρίως μόνοικα (ερμαφρόδιτα) Δυνατότητα αναγέννησης

38 Πλατυέλμινθες - Ταξινομική ομοτ. Στροβιλιστικοί (Turbellaria) Dugesia (πλανάρια) ομοτ. Mονογενείς (Monogenea) Gyrodactylus, Dactylogyrus ομοτ. Tρηματώδεις (Trematoda) Clonorchis, Fasciola, Schistosoma ομοτ. Kεστώδεις (Cestoda) Taenia, Dipylidium, Echinococcus

39 ομοτ. Στροβιλιστικοί (Turbellaria) Planaria -ελεύθεροι πλατυέλμινθες με μαλακό πεπλατυσμένο σώμα καλυπτόμενο από βλεφαριδωτή επιδερμίδα που φέρει ειδικά εκκριτικά κύτταρα (ραβδίτες) Dugesia

40 ομοτ. Tρηματώδεις (Trematoda) Παράσιτα όλων των σπονδυλωτών. Συνήθως με στοματικούς και κοιλιακούς μυζητήρες χωρίς άγκιστρα. Το σώμα καλύπτεται από συγκυτιακή καλυπτήρια στιβάδα χωρίς βλεφαρίδες. Clonorchis Fasciola Schistosoma

41 Fasciola Τρηματώδης του ήπατος των προβάτων.

42 Schistosoma Τρηματώδης του αίματος Τα κερκάρια (=προνυμφικές μορφές) μολύνουν σκάβοντας και διαπερνώντας το δέρμα.

43 ομοτ. Kεστώδεις (Cestoda) Έχουν χαρακτηριστικής δομής κεφάλι (σκωληκοκεφαλή) και επαναλαμβανόμενες αναπαραγωγικές μονάδες (προγλωττίδες). Δεν διαθέτουν πεπτικό σύστημα (αναερόβιος κυτταρικός μεταβολισμός από την συγκυτιακή επιφάνεια του σώματος). Υπόλοιπα συστήματα υποπλασμένα. Προνύμφες: ογκόσφαιρες και κυστίκερκοι. Taenia - Ταινίες Dipylidium Echinococcus

44 Taenia προγλωττίδα

45 Echinococcus Τα ενήλικα παρασιτούν τους σκύλους. Τα νεαρά αναπτύσσοται σε 40 είδη θηλαστικών. Υδατίδα κύστη (κυστίκερκος=προνυμφική μορφή) μπορεί να φτάσει μέγεθος μπάλας ποδοσφαίρου. Τρεις προγλωττίδες.

46 Φύλο Νημερτίνοι Περίπου 650 είδη Σχεδόν όλα θαλάσσια Ζουν ελεύθερα (ελάχιστα μόνο είναι παρασιτικά) Συνήθως <20cm αλλά και έως 10m Σώμα γενικά παρόμοιο με τους Στροβιλιστικούς Πλατυέλμινθες Αλλά και σημαντικές διαφορές

47 Ψευδοκοιλωματικά Φύλα: Tροχοφόρα Γαστερότριχα Kινόρυγχα Θωρακοφόρα Πριαπουλίδια Nηματώδεις Nηματόμορφα Aκανθοκέφαλα Eνδόπρωκτα

48 Ψευδοκοιλωματικά Νηματόμορφα Ακανθοκέφαλα Νηματώδεις Τροχοφόρα

49 Καινοτομίες Ψευδοκοιλωματικών Ψευδόκοιλο που επιτρέπει: Μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων Χώρο για ανάπτυξη & διαφοροποίηση απεκκριτικού & αναπαραγωγικού Κυκλοφορία & διανομή υλικών σε όλο το σώμα Χώρο αποθήκευσης άχρηστων υλικών μέχρι την απέκκριση Χρήση ως υδροστατικό όργανο. Πλήρης πεπτικός σωλήνας

50 Φύλο Nηματώδεις Μερικά χαρακτηριστικά: Ελεύθεροι ή παρασιτικοί (>>> είδη) Ζουν παντού (υδρόβιοι και χερσαίοι) Επιδερμίδιο με πολλά στρώματα Έλλειψη κυκλοφορικού και συστήματος ανταλλαγής αερίων (πολλά αναερόβια). Πλήρες πεπτικό σύστημα Νευρικό σύστημα Carrot root nematodes Pepper nematodes Heart worms (Dirofilaria)

51 από τα: Wuchereria & Brugia που μεταφέρονται στον ανθρωπο (λεμφικό σύστημα) από κουνούπια. Σε συνδιασμό με το συμβιωτικό βακτήριο Wolbachia και την ανοσοαπόκριση του φορέα Πολλοί νηματώδεις (roundworms) είναι παρασιτικοί και προκαλούν ασθένειες π.χ. Elephantiasis

52 Genus Ascaris Εντερικός νηματώδης Καταπίνεται με την μορφή αυγών σε μολυσμένη τροφή ή χώμα

53 Genus Dirofilaria (dog heart worms) Τα ενήλικα ζουν στην καρδιά ενώ τα νεαρά κυκλοφορούν στο αίμα. Μεταδίδονται μέσω κουνουπιών.

54 Caenorabditis elegans Θεωρητικά το τέλειο πειραματικό μοντέλο ~ το «σκουλήκι» Σύντομος (3 ½ μέρες) και πλήρως γνωστός ο βιολογικός του κύκλος Καλά χαρακτηρισμένο το γεννητικό του σύστημα Πλήρως αναγνωρισμένο γονιδίωμα γονίδια (1998) Διαφανής, όλες οι κυτταρικές σειρές γνωστές. Η θέση και η γενεαλογία κάθε κυττάρου σε όλα τα αναπτυξιακά στάδια είναι γνωστά Εύκολοι χειρισμοί: ζει σε τριβλία και τρέφεται με βακτήρια Ερμαφρόδιτα ζώα πιο εύκολη η γενετική ανάλυση (π.χ. άμεση έκφραση θνησιγενών μεταλλαγών) Εύκολα τα πειράματα μεταλλαξιγένεσης, παρεμβολής RNA, και διαγονιδιακών σειρών Οργανισμός κοντινός στον άνθρωπο (π.χ. σε σχέση με βακτήρια)

55 ΕΥΚΟΙΛΩΜΑΤΙΚΑ πρωτοστόμια Δακτυλιοσκώληκες Μαλάκια Αρθρόποδα Ονυχοφόρα δευτεροστόμια Χαιτόγναθα Εχινόδερμα Ημιχορδωτά Χορδωτά

56 Φύλο Δακτυλιοσκώληκες (Annelida) Σκουλήκια με μεταμέρεια Πολύχαιτοι (Polychaeta) σκουλήκια της θάλασσας Oλιγόχαιτοι (Oligochaeta) σκουλήκια της ξηράς και των γλυκών νερών Bδέλλες (Hirudinea)- ενεργοί θηρευτές ή παράσιτα

57 Πολύχαιτοι

58 Ολιγόχαιτοι επίσαγμα Ραχιαία όψη Κοιλιακή όψη

59 Βδέλλες

60 Φύλο Δακτυλιοσκώληκες - μεταμέρεια Ανάπτυξη της μεταμέρειας και χρήση του κοιλωματικού υγρού ως υδραυλικού σκελετού Η μεταμέρεια επέτρεψε ανάπτυξη πολύ μεγαλύτερης πολυπλοκότητας στη δομή και λειτουργία Επίσης η επανάληψη των τμημάτων παρείχε μεγαλύτερη ασφάλεια (ο τραυματισμός σε ένα τμήμα όχι μοιραίος) Αποτελεσματικότερη διείσδυση αλλά και ανεξάρτητες κινήσεις των διαφορετικών μερών του σώματος Ανάγκη για πιο εκλεπτυσμένο έλεγχο των κινήσεων Πιο πολύπλοκο νευρικό σύστημα

61 Η πρόκληση της διείσδυσης Τα ιζήματα προσφέρουν μια σημαντική δυνατότητα εκμετάλλευσης για τους οργανισμούς που μπορούν να διεισδύσουν: Χρήση οργανικού υλικού που καθιζάνει και αφθονεί σε διάφορους τύπους ιζημάτων Αξιοποίηση της μικροβιακής βιομάζας που αναπτύσσεται στο οργανικό υλικό Αξιοποίηση της βιομάζας της νεκρής πανίδας Αποφυγή θηρευτών Αποφυγή ξήρανσης ενός λεπτού σώματος (στη χέρσο & στη διαπαλιρροϊκή ζώνη)

62 Φύλο Δακτυλιοσκώληκες Bιοανάδευση & οικολογικός ρόλος κίνηση ιζήματος κίνηση νερού Ρυθμοί ανταλλαγής ιόντων και ενώσεων μεταξύ νερού και ιζήματος Μορφή κατακόρυφων διαβαθμίσεων ph και po 2 Ανακύκλωση C, N, S, P προβοσκίδα αναπνευστικές οπές

63 Φύλο Δακτυλιοσκώληκες - Χρήση στην ιατρική Hirudo medicinalis Ανακούφιση από την συμφόρηση μετά από εγχειρίσεις ακρωτηριασμού και επανασυγκόλλησης ή πλαστικές. Η θρόμβωση του αίματος εμποδίζεται με την έκκριση ισχυρών αντιθρομβωτικών ενώ εκκρίνονται επίσης αναισθητικά που απαλύνουν τον πόνο. Το ζώο χρησιμοποιείται για μισή ώρα περίπου αλλά η δράση των ενζύμων του συνεχίζει μέχρι την τοπική ανάπτυξη της αγγείωσης