Branislav Sredanovi. Prezentacije sa vježbi sadrže teoretske osnove i prakti ne primjere za izbor alata i pribora.

Transcript

1 ALATI I PRIBORI 1 I prezentacije sa vježbi Branislav Sredanovi Banja Luka, mart Prezentacije sa vježbi sadrže teoretske osnove i prakti ne primjere za izbor alata i pribora. Uz prezentacije koristi se skripta Podloge za vježbe iz Alata i pribora 1. U pomenutoj skripti nalaze se zadaci koji se odnose na modeliranje alata i pribora pomo u ra unara. Prezentacije su namjene studentima tre e godine Mašinskog fakulteta u Banjoj Luci.

2 STANDARDNI ALATI ZA OBRADU STRUGANJEM Branislav Sredanovi ALATI I PRIBORI 1 Vježbe LITERATURA POTREBNA ZA VJEŽBE 1) Tadi, B.,ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mašinski fakultet, Kragujevac, ) Tanovi, Lj., REZNI ALATI, Univerzitet u Beogradu, Mašinski fakultet, Beograd, ) Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, ) 5) 6) 7) 8)

3 MATERIJALI ZA IZRADU ALATA ZA STRUGANJE Prema vrsti materijala od koji su izra eni, alati mogu biti: Alati od brzoreznog elika izra eni od legiranih elika:.6880,.6980, Koriste se za izradu noževa koji rade na nižim temperaturama i brzinama obrade i za obradu materijala pri udarnim optere enjima. Alati od tvrdog metala izra eni od praha karbida TiC (za obradu žilavih materijala), WC (za obradu krtih i tvrdih materijala) sa vezivnim materijalima Co i Ni. Uglavnom se koriste na obradnim centrima povišene krutosti i ta nosti, za standardne vrste obrade. Alatna keramika izra uju seodpraha Al2O3, sa vezivnim sredstvom od SiO2, B4C.Koristesezaobradutvrdih elika i legura te za izradu prevlaka na tvrdim metalima. Supertvrdi materijali vješta ki dijamant (PCD), kubni nitrid bora (CBN). Koriste se za specijalne obrade super legura. MATERIJALI ZA IZRADU ALATA ZA STRUGANJE Alati od tvrdog metala se razvrstavaju u grupe prema vrsti materijala obratka, koji diktira procenate razli itih vrsta praha tvrdih metala i veziva.

4 MATERIJALI ZA IZRADU ALATA ZA STRUGANJE MATERIJALI ZA IZRADU ALATA ZA STRUGANJE TiN Al2O3 TiCN Carbid Savremeni alati se izra uju od tvrdog metala sa prevlakama, koje: pove ava otpornost oštrice na habanje, pove ava otpornost na toplotu, smanjuje trenje, smanjuje adhezivno lijepljenje materijala obratka.

5 MATERIJALI ZA IZRADU ALATA ZA STRUGANJE CVD Chemical Vapour Deposition PVD Phisical Vapour Deposition Postupci nanošenja prevlaka PODJELA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Alati za obradu struganjem se prema tipu obrade dijele na: alate za spoljašnju uzdužnu obradu, alate za spoljašnju popre nu obradu, alate za unutrašnju obradu, alate za odsjecanje, alate za usjecanje, alate za narezivanje navoja. Prema vrsti obrade alati za struganje se dijele na: alate za finu obradu i alate za grubu obradu. Prema obliku popr. presjeka drške alati za struganje se dijele na: alate sa kvadratnim popre nim presjekom drške, alate sa pravugaonim popre nim presjekom drške, alate sa kružnim popre nim presjekom drške.

6 PODJELA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Alati za obradu struganjem prema konstrukciji mogu biti: strugarski noževi od brzoreznog elika, strugarski noževi sa zaljemljenom plo icom od tvrdog metala, strugarski noževi sa mehani ki pri vrš enom plo icom od TM. Strugarski noževi prema smjeru obrade mogu biti: lijevi i desni. GEOMETRIJA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Elementi strugarskog noža: Drška noža, Grudna površina, Glavna le na površina, Pomo na le na površina, Glavno sje ivo, Pomo no sje ivo, Vrh alata.

7 GEOMETRIJA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Geometrijske veli ine: Napadni ugao noža, Pomo ni napadni ugao noža, Ugao vrha noža, Radijus vrha noža, Ugao nagiba oštrice, Grudni ugao, Le ni ugao, Ugao klina alata GEOMETRIJA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Geometrijske veli ine:

8 GEOMETRIJA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Uticaj obradnog sistema na izbor alata: Oblici grudne površine zavise od vrste obrade (gruba ili fina) Uglovi reznog klina zavise od vrste materijala ( elik, gvož e,...) Napadni uglovi na alatu zavise od tipa obrade (popre na, uzdužna,...) Ugao nagiba oštrice zavisi od vrste obrade (gruba ili fina) Radijus vrha alata zavisi od vrste obrade (gruba ili fina) STRUGARSKI NOŽEVI SA ZALEMLJENOM PLO ICOM Odlikuje ih mogu nost obrade širokog spektra materijala, sa srednjim brzinama obrade pri povišenim temperaturnim, habaju im i mehani kim optere enjima. Imaju mogu nost oštrenja, što je izvjesna prednost u odnosu na alate sa izmjenjivim ji i plo icama.

9 STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM Plo ice su brzo izmjenjive Koriste na savremenim obradnim centrima za obradu rezanjem. Mogu se obra ivati širok spektar razli itih materijala. Rezna plo icamožedaimaodjedne do 8 reznih ivica. Drža i seizra uju od elika za poboljšanje i povišene tvrdo e Drža i obezbje uju stabilno i ta no nalijeganje plo ice. Postoje etri osnovna sistema stezanja rezne plo ice: Pritezanje odozgo sa drža em (C sistem), Pit Pritezanje preko otvora preko poluge sa ekcentrom (P sistem), ) Pritezanje direktno pomo u vijka (S sistem), Kombinovano pritezanje odozgo i preko poluge (M sistem). STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM Csistempredstavlja najstariji sistem pritezanja plo ice. Masivnost sistema se pozitivno odražava na preciznost i stabilnost obrade a negativno na proces odvo enja strugotine, i zbog toga se koristi pri teškim obradama. 1. Tijelo 2. Vijak 3. Rezna plo ica 4. Loma strugotine 5. Elasti na ivija 6. Steza 7. Ekscentar 8. Podložna plo ica 9. Drža plo ice

10 STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM Psistemse koristi pri obradi gdje je potrebno bolje odvo enje strugotine i pri skoro svim vrstama obrade. Lomljenje strugotine se odvija pod dejstvom žljebova i kanala na plo ici loma a strugotine. 1. Rezna plo ica 2. Podložna plo ica 3. Elasti na ivica 4. Nosa plo ice 5. Koljenasta poluga 6. Zavrtanj

11 STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM Ssistemje jednostavne konstrukcije. Zbog lošeg nalijeganja i ta nosti, te pojave vibracija primjenjuje se pri stabilnijim obradama gdje se ne zahtijeva visoka ta nost. 1. Drža 2. Vijak 3. Rezna plo ica 4. Vijak 5. Podložna plo ica

12 STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM STRUGARSKI NOŽEVI SA MEH. PRI VRŠ ENOM PLO ICOM M sistemi su sistemi koji kombinuju neka od prethodno nabrojanih sistema stezanja.

13 IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Konstrukcija i oblik alata zavisi od tipa obrade, vrste i složenosti površine koja se obra uje. IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Makrogeometrija alata uti e na stabilnost obrade i otpornost oštice alata. Negativna geometrija ( <0) za vanjsko struganje za tešku obradu ve a otpornost oštrice plo ice imaju le ni ugao jednak nuli mogu e koriš enje obe strane plo ice Pozitivna geometrija ( = 0) Pozitivna geometrija ( = 0) za unutrašnje struganje za lakšu obradu manja otpornost oštrice le ni ugao je pozitivan mogu e koriš enje samo jedne strane

14 IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Vrste i kvaliteta materijala alata (HSS, karbid, dijamant,...) zavisi od materijala predmeta obrade i stabilnosti mašine. Za tvr e materijale obratka se upotrebljava CBN, a za mekše karbid. IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Izbor plo ice zavisi od tipa obrade, oblika površine i stabilnost obrade.

15 IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Izbor oblika površine plo ice, odnosno loma a strugotine zavisi od vrste obrade (gruba, srednja ili fina). IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Preporu eni tehnološki parametri zavise od vrste materijala, vrste obrade i vrste alata.

16 IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Alati se mogu ozna iti po jedinstvenoj ISO oznaci IZBOR ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Oznake plo ica i oznake nosa a alata se u izvjesnoj mjeri podudaraju.

17 PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM Zadatak 1. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraj i alat za struganje. Obra ujemo niskolegirani elik Potrebno je omogu iti istovremeno popre nu i uzdužnu obradu Vrsta obrade je završna Mašina je srednje stabilnosti PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 1. Na osnovu tipa obrade biramo C sistem stezanja

18 PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 2. Na osnovu tipa obrade biramo C oblik plo ice (nije u vezi sa C sistemom stezanja). PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 3. Provjeravamo izbor i mogu nosi obrade C oblikom plo ice

19 PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 4. Na osnovu materijala obratka i stabilnosti obrade biramo negativnu plo icu kvaliteta P PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 5. Na osnovu uslova biramo plo ice za normalni posmak (PF plo ica za obradu elika P finishing)

20 PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 6. Na osnovu materijala obratka, stabilnosti obrade i vrste koraka biramo oznake plo ice i tehnološke parametre. CNMG ISO oznaka: P20 Interna oznaka: -PF Kataloška oznaka: GC4215 PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 7. Na osnovu oznake plo ice saznajemo geometriju plo ice i ostale preporuke vezane za tehnološke parametre obrade.

21 PRIMJER IZBORA ALATA ZA OBRADU STRUGANJEM 8. Na osnovu oblika plo ice i tipa obrade biramo nosa plo ice DCLNR 2525 M12

22 STANDARDNI ALATI ZA OBRADU OTVORA Branislav Sredanovi ALATI I PRIBORI 1 Vježbe LITERATURA POTREBNA ZA VJEŽBE 1) Tadi, B.,ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mašinski fakultet, Kragujevac, ) Tanovi, Lj., REZNI ALATI, Univerzitet u Beogradu, Mašinski fakultet, Beograd, ) Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, ) 5) 6) 7) 8)

23 PODJELA ALATA ZA OBRADU OTVORA Standardni alati za obradu otvora: zabušiva i (start drill) zavojne burgije (driling) proširiva i (boring) razvrta i (reaming / fine boring) upušta i (counterboring) ureznici (threading) Burgije su osnovni alat za izradu otvora i rupa, dok ostali tipovi alata spadaju u alate za naknadnu obradu otvora Materijali za alate za obradu otvora: HSS HSS sa prevlakama tvrdi metal (plo ice) sinterovani materijali PROCEDURA ZA IZBOR ALATA Definisanje oblika i dimenzija otvora Definisanje kvaliteta obrade Izbor tipa alata Izbor materijala alata Izbor drža a alata

24 ZABUŠIVA I KARAKTERISTIKE ZABUŠIVA A Zabušiva i su alati za izradu središnjih gnjezda kao prethodnice operacije bušenja otvora ili za izradu središnjih gnjezda za postavljanje pinole na strugu prilikom obrade.

25 BURGIJE OSNOVNE INFORMACIJE O ZAVOJNIM BURGIJAMA Zavojne burgije su osnovni alati za izradu i obradu otvora koji na tijelu imaju zavojne žljebove koji služe za odvo enje strugotine i dovo enje SHP-a. Prilikom obrade otvora sa burgijom javljaju se nepovoljne pojave koje su uzrokovane nepristupa noš u zone obrade i otežanim odvo enjem strugotine. Bušenje burgijom može da ima dva osnovna vida, i to: bušenje otvora i proširivanje otvora.

26 PODJELA ZAVOJNIH BURGIJA Zavojne burgije se mogu podjeliti prema: dubini otvora koji se izra uje: - burgije za bušenje malih dubina - burgije za duboko bušenje ( L/D > 5) materijalu od kojeg se izra uju: - burgije od brzoreznog elika - burgije sa plo icama od tvrdog metala - burgije sa dijamanstim vrhom prema na inu izrade: - valjane burgije - glodane burgije - brušene burgije - specijalne burgije prema na inu stezanja: - burgije sa cilindri nom drškom - burgije sa morze konusom PODJELA ZAVOJNIH BURGIJA

27 KARAKTERISTIKE ZAVOJNIH BURGIJA Tijelo zavojne burgije: vrh burgije rezni dio burgije vrat burgije oblik prihvata KARAKTERISTIKE ZAVOJNIH BURGIJA Osnovne mjere burgije: pre nik burgije dužina burgije dužina vrata burgije dužina prihvata burgije Konstrukcijom se definiše: smanjenje pre nika burgije ( na 100 mm dužine), materijal burgije tvrdo a reznog dijela i tvrdo a drške burgije kvalitet izrade burgije debljina jezgra burgije (2/15 D) širina ruba burgije, korak i ugao zavojnice, odstupanje od kružnosti, dozvoljena razlika u visini sje iva

28 KARAKTERISTIKE ZAVOJNIH BURGIJA Uglovi na burgiji: le ni ugao ( ), grudni ugao ( ), ugao uspona zavojnice ( ), ugao vrha zavojne burgije (2 ) ugao nagiba pomo nog sje iva ( ) KARAKTERISTIKE ZAVOJNIH BURGIJA Oblik i mjere vrha zavojne burgije: Pove anjem ugla uspona zavojnice pove ava i grudni ugao reznog klina, što omogu ava lakše uklananje materijala, ali i gubitak vrsto e oštrice burgije.

29 KARAKTERISTIKE ZAVOJNIH BURGIJA Grudni ugao je promjeniv duž zavojnice (u direktnoj su vezi): R polupre nik burgije; ax polupre nik jezgra burgije; rx rastojanje od centra burgije do ta ke na sje ivu Dužina burgije: l=lbuš +3 D lbuš dubina bušenja, D pre nik burgije Visina zavojnice burgije: KARAKTERISTIKE ZAVOJNIH BURGIJA Oštrenje burgije: Vrh burgije se formira pomo u dva konusa brušenjem na specijalnom ure aju za oštrenje burgija. Na reznom vrhu se uo avaju dve grudne i dve le ne površine. Grudne površine se poklapaju sa površinama zavojnih žljebova. Zbog toga se le ne površine obrazuju pomo u dva konusa, kao presjek konusa i tjela burgije.

30 PROBLEMI PRI OBRADI OTVORA Dominantan problem pri obradi otvora je odvo enje strugotine. PROBLEMI PRI OBRADI OTVORA Oblik habanja burgije je pokazatelj stanja procesa.

31 SAVREMENI ALATI ZA IZRADU OTVORA Savremeni alati za obradu otvora: standardne burgije standardne burgije sa prevlakama alati sa izmjenjivim plo icama SAVREMENI ALATI ZA IZRADU OTVORA Alati sa pre nikom manjim od 12 mm proizvode se samo u obliku standardnih burgija, zbog konstruktivnih ograni enja

32 SAVREMENI ALATI ZA IZRADU OTVORA Proizvo a alata SANDVIK proizvodi itavu paletu alata za obradu otvora Alati sa pri vrš enim plo icama su nestabilniji pri obradi SAVREMENI ALATI ZA IZRADU OTVORA Standardne burgije

33 SAVREMENI ALATI ZA IZRADU OTVORA Specijalne burgije PROŠIRIVA I I RAZVRTA I

34 OSNOVNE INFORMACIJE O PROŠIRIVA IMA Proširiva i su standardni alati za obradu otvora koji služe za proširivanje ve izbušenih otvora na mjeru ili za pripremu za razvrtanje Proširivanje karakteriše: manji dodatak za obradu i manja dubina obrade manji uticaj napadnih uglova alata na proces obrade ve a ta nost obrade bolji kvalitet obrade nesmetano odvo enje strugotine iz zone obrade OSNOVNE INFORMACIJE O PROŠIRIVA IMA Radni deo proširiva a se sastoji od reznog i kaliriraju eg dijela. Ugao nagiba zavojnice uti e na proces odvo enja strugotine i na proces rezanja i bira se u zavisnosti od vrste materijala koji se obra uje.

35 OSNOVNE INFORMACIJE O RAZVRTA IMA Razvrta i su alati koji služe za završnu obradu otvora. Ovi alati imaju 6 i više oštrica što doprinosi stabilnosti obrade OSNOVNE INFORMACIJE O RAZVRTA IMA Podjela razvrta a: Prema obliku drške: - sa cilindri nom drškom - sa morze konusom Prema na inu postavljanja: - nasadni razvrta i (koriste se za ve e dimenzije otvora) -razvrta i sa drškom (koriste se za manje dimenzije otvora) - specijalni Prema konstruktivnom izvo enju: - nepodesivi (geometrija je nepromjenjiva) - podesivi (npr. pre nik obrade, se može mijenjati) Prema nagibu zuba: - sa kosim zubima - sa pravim zubima

36 OSNOVNE INFORMACIJE O RAZVRTA IMA Tijelo razvrta a: ulazni dio rezni dio kalibriraju i dio vrat drška OSNOVNE INFORMACIJE O RAZVRTA IMA Nazivni pre nik razvrta a je standardizovan prema nazivnom pre niku otvora koji se obra uje. Tolerancijsko polje razvrta a jeuže od tolerancije otvora.

37 SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Savremeni proširiva i SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Dvoperni podesivi proširiva

38 SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Troperni podesivi proširiva SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Savremeni razvrta i

39 SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Podesivi razvrta SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Podesivi fini razvrta

40 SAVREMENI OBLICI PROŠIRIVA A I RAZVRTA A Razvrta sa plo icama UPUŠTA I

41 OSNOVNE INFORMACIJE O UPUŠTA IMA Upušta i služe za upuštanje i obaranje ivica na otvorima, u kojima se montiraju vijci ili navrtke, zakovice, zaptivke i sl. Standardni upušta i seizra uju kao: eoni i konusni eoni upušta i se mogu izra ivati i kao: nasadni ili stepenasti PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA Zadatak 1. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraj i alat za obradu otvora. Tip obrade: BUŠENJE Pre nik otvora: Dc = Ø10 mm Dubina otvora: Lc = 30 mm Tolerancija izrade: IT 9 Kvalitet obrade: Ra = 2 m Po etna površina: RAVNA Materijal obratka: Stabilnost OS: SREDNJA

42 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 1. Izbor tipa alata: na osnovu veli ine otvora bira se burgija od HSS CoroDrill Delta C PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 2. Izbor geometrije alata: prema vrsti materijala obratka bira se oblik R840.

43 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 3. Izbor materijala alata: na osnovu materijala obratka bira se materijal kvaliteta GC1220 koji odgovara kvalitetu oznake P20. PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 4. Izbor veli ina na alatu vrši se prema dubini bušenja.

44 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA Zadatak 2. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraj i alat za obradu otvora. Tip obrade: BUŠENJE Pre nik otvora: Dc = Ø 36 mm Dubina otvora: Lc = 60 mm Tolerancija izrade: IT 10 Kvalitet obrade: Ra = 3 m Po etna površina: UKRŠTENE Materijal obratka: Stabilnost OS: POVIŠENA PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 1. Izbor tipa alata: na osnovu pre nikaioblikaobradebirajuseburgija sa izmjenjivim plo icama.

45 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 2. Izbor geometrije alata: na osnovu zahtijeva obrade bira se oblik CoroDrill 880 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 3. Izbor veli ine tijela izbor prema pre niku otvora i dubini bušenja

46 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 3. Analiza veli ina i dimenzija na tijelu alata: PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 4. Izbor plo ica: bira se kvalitet plo ice prema materijalu obratka i nosa u plo ica. Periferna polo ica: GC geometrije GR Centralna polo ica: GC geometrije GR

47 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 5. Analiza veli ina na plo ici: PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 6. Analiza i izbor režima obrade:

48 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA Zadatak 3. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraj i alat za obradu otvora. Pre nik otvora: Dc = Ø 26 mm Dubina otvora: Lc = 20 mm Tolerancija izrade: IT 6 završna obrada Kvalitet obrade: Ra = 0.5 m Po etna površina: RAVNA Materijal obratka: SL 150 Stabilnost OS: POVIŠENA PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 1. Izbor tipa alata: na osnovu pre nika i oblika otvora biraju se proširiva i sa izmjenjivim plo icama

49 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 2. Izbor oblika alata: na osnovu pre nika i kvaliteta bira se oblik CoroBore 825 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 3. Izbor veli ine tijela birasenaosnovupre nika otvora i kvaliteta izrade

50 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 4. Analiza dimenzija i veli ina na tijelu alata: PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 5. Izbor plo ica: na osnovu materijala obratka i vrste obrade bira se kvalitet plo ice plo ice za struganje

51 PRAKTI NI PRIMJERI IZBORA ALATA 6. Analiza veli ina i dimenzija plo ice:

52 STANDARDNI ALATI ZA OBRADU GLODANJEM Branislav Sredanovi ALATI I PRIBORI 1 Vježbe LITERATURA POTREBNA ZA VJEŽBE 1) Tadi, B.,ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mašinski fakultet, Kragujevac, ) Tanovi, Lj., REZNI ALATI, Univerzitet u Beogradu, Mašinski fakultet, Beograd, ) Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, ) 5) 6) 7) 8)

53 PODJELA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Glodala su višesje ni alati složene geometrije na ijem su obimu i/ili na eonoj strani raspore eni rezni zubi. Namjenena su obradi ravnih površina, stepenastih površina, zakrivljenih površina, te obradi fazonskih površina, usjeka, žljebova, zareza, utora i sl. Materijali za alate zaobradu otvora: HSS HSS sa prevlakama tvrdi metal (lemljene ili pri vrš ene plo ice) sinterovani materijali PODJELA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Prema položaju reznog dijela glodala: eona glodala valjkasta glodala kombinovano

54 PODJELA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Prema na inu izrade zuba glodala mogu biti: glodala sa glodanim zubima glodala sa le no struganim zubima glodala sa brušenim profilima zuba glodala sa zalemljenom/mehani ki pri vrš enom plo icom Prema obliku zuba glodala mogu biti: glodala sa pravim zubima glodala sa ukrštenim zubima glodala sa zavojnim zubima (desnim ili lijevim) Prema smjeru obrtanja bt glodala l mogubiti: desnorezna glodala (u smjeru kazaljke na satu gledaju i iz drške) lijevorezna glodala Prema na inu postavljanja na mašinu (prema obliku drške): glodala sa drškom nasadna glodala PODJELA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Oblik glodala: valjkasta glodala eona glodala l koturasta glodala testerasta glodala vretenasta glodala koni na glodala profilna glodala

55 PODJELA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM GEOMETRIJA ALATA ZA GLODANJE Na glodalu se mogu uo iti rezni dio glodala (rezni klin) i prihvatni dio glodala (drška). Rezni klin glodala i rezna geometrija glodala je složene konfiguracije sastavljena od niza ravnih dijelova (fazeta) i složenih površina.

56 GEOMETRIJA ALATA ZA GLODANJE Broj zuba glodala -Manjibroj lakše smiještanje strugotine u kanale dok ve i brojomogu ava stabilniju obradu Ugao uspona zavojnice zuba se bira na osnovu uslova obrade. Glodala sa zavojnim zubima omogu avaju stabilniji rad jer pri izlasku jednog zuba iz zahvata drugi zub je ve ufazi rezanja. Oblik zuba glodala treba da omogu i dovoljnu otpornost zuba glodala, dovoljno mjesta za smještaj strugotine i nesmetan dovod SHP-a. GEOMETRIJA ALATA ZA GLODANJE Geometrija alata za glodanje zavisi od: materijala obratka oblika površine mjera obratka uslova obrade

57 GEOMETRIJA ALATA ZA GLODANJE Glodala sa pre nikom iznad 40 mm se naj eš e izra uju kao nasadna glodala. IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Ravno glodanje Ravno glodanje (Face milling)

58 IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Glodanje stepenika (Shoulder milling) IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Glodanje utora (Slot milling)

59 IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Profilno glodanje (Profile milling) IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Kvaliteti glodala i plo ica pokrivaju itav spektar razli itih materijala. Pri izboru plo ica materijal obratka diktira vrstu materijala alata i prevlaka, dok kod izbora glodala od HSS diktira geometriju.

60 IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM OZNA AVANJE GLODALA -proizvo a SANDVIK IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM OZNA AVANJE PLO ICA -proizvo a SANDVIK

61 IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Savremeni alat za ravno glodanje sa izmjenjivim plo icama Sandvik IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Savremeni alat za glodanje stepenika sa izmjenjivim plo icama Sandvik

62 IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Savremeni alat za profilno glodanje sa izmjenjivim plo icama Sandvik IZBOR ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Savremeni alat profilno glodanje od HSS Sandvik

63 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Zadatak 1. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraju e glodalo. Površina: Širina obrade: Dubina obrade: Kvalitet obrade: Materijal obratka: Stabilnost OS: ravna 80 mm 5 mm srednji.1220 povišena PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 1. Izbor tipa alata: na osnovu tipa obrade, širine i dubine glodanja bira se oblik alata CoroMill 245

64 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 2. Izbor veli ine nosa a plo ica: na osnovu pre nika i dubine rezanja (potrebne veli ine plo ice) R Q22-12L PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 3. Izbor plo ice: na osnovu nosa a plo ica, materijala radnog predmeta i dubine rezanja R T3 M- PM Oznaka kvaliteta GC4220

65 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 4. Izbor režima obrade: na osnovu plo ice, materijala radnog predmeta i koraka PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Zadatak 2. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraju e glodalo. Površina: stepenasta Širina obrade: 30 mm Dubina obrade: 10 mm Kvalitet obrade: srednji Materijal obratka: SL 200 Stabilnost OS: srednja

66 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 1. Izbor tipa alata: na osnovu tipa obrade, širine i dubine glodanja bira se oblik alata CoroMill 390 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 2. Izbor veli ine nosa a plo ica: na osnovu pre nika i dubine rezanja (potrebne veli ine plo ice) R A25-17L

67 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 3. Izbor plo ice: na osnovu nosa a plo ica, materijala radnog predmeta i dubine rezanja R M- KM Oznaka kvaliteta: GC1020 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 4. Izbor režima obrade: na osnovu plo ice, materijala radnog predmeta i koraka

68 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM Zadatak 3. Za zadane proizvodne uslove izabrati odgovaraju e glodalo. Površina: Najmanji pre nik: Kvalitet obrade: Materijal obratka: Stabilnost OS: profilna - složena 5 mm fina aluminijum srednja PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 1. Izbor tipa alata: na osnovu tipa obrade, pre nika, širine i dubine glodanja bira se oblik alata CoroMill Plura

69 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 2. Izbor geometrije alata: na osnovu pre nika i dubine rezanja Ball nose end mill PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 3. Izbor kvaliteta i mjera alata: na osnovu materijala radnog predmeta i pre nika R AK10A Kvalitet: H10

70 PRIMJERI IZBORA ALATA ZA OBRADU GLODANJEM 4. Izbor režima obrade: na osnovu plo ice i materijala radnog predmeta

71 STANDARDNI ALATI ZA OBRADU BRUŠENJEM Branislav Sredanovi ALATI I PRIBORI 1 Vježbe LITERATURA POTREBNA ZA VJEŽBE 1) Tadi, B.,ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mašinski fakultet, Kragujevac, ) Tanovi, Lj., REZNI ALATI, Univerzitet u Beogradu, Mašinski fakultet, Beograd, ) Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, ) 5) 6) 7) 8)

72 PODJELA ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Brušenje je postupak obrade rezanjem, kod koga se odvajanje materijala ostvaruje istovremenim dejstvom ve eg broja zrna abraziva vezanih pomo u veziva u jednu cijelinu - tocilo. Brušenje je najekonomi niji postupak završne obrade dijelova visokog kvaliteta i visoke ta nosti, pri emu glavno kretanje izvodi alat. Brušenje se izvodi na: horizontalnim brusilicama vertikalnalnim brusilicama PODJELA ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Brušenje može biti: okruglo - uzdužno - radijalno ravno profilno Stezanje obradka: na radni sto u steznu glavu izme u šiljaka bez šiljaka

73 PODJELA ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Prema položaju radne površine tocila za obimno brušenje tocila za eono brušenje tocila za profilno brušenje Prema položaju površine obratka: tocila za unutrašnje brušenje tocila za spoljašnje brušenje PODJELA ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Karakteristike tocila su: arsta abraziva veli ina zrna vrsta veziva mješavina poroznost Oblik tocila može biti: koturasta lon asta valjkasta segmentna

74 KARAKTERISTIKE ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Tocila su sastavljena od abrazivnih zrna i vezivnog sredstva koje ih objedinjuje u cjelinu, koja se dobijaju mješanjem, presovanjem i pe em u kalupima. Abraziv može biti: korund - prirodni materijal sa velikim proncentom Al2O3 prirodni dijamant prirodni kvarc za brušenje prirodnih materijala, drveta, kože. zeleni silicijum karbid (96% SiC) za brušenje tvrdih materijala crni silicijum karbid (97% SiO) za brušenje livova i obojenih metala normalni elektrokorund (93.5 % Al2O3) za brušenje konstruk. elika bijeli elektrokorund (98.5 % Al2O3) za brušenje legiranih elika monokorund (97.5 % Al2O3) za brušenje nehr aju ih elika i legura elektrokorund legiran titanom - elektrokorund povišene tvrdo e elektrokorund legiran hromom - elektrokorund povišene žilavosti bor karbid (B4C) za brušenje gdje se zahtijeva velika ta nost kubni nitrid bora (CBN) za brušenje specijalnih legura sinteti ki dijamant za brušenje keramike i tvrdih materijala KARAKTERISTIKE ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Sitnija zrna abraziva se slabije drže u vezivu a samim tim se tocilo brže troši. Tocila sa manjom poroznoš u izra uju se sa sitnim zrnima i obratno. Tako postoje vrlo gruba zrna (8-12) gruba (14-24), srednja (30-60), fina (70-120) i vrlo fina znrna ( ).

75 KARAKTERISTIKE ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Vezivna sredstva (veziva su naj eš e tajna proizvo a a): organska (O) posjeduju veliku vrsto u i žilavost kerami ka (V) na bazi gline i kvarca, toplotno postojani, predvi ena za brzine do 65 m/min silikatna (S) na bazi stakla, za tocila velikog pre nika; osjetljivo je na sredstva za hla enje; koristi se za abraziv od silicijum karbida magnezitno (Mg) za suvo brušenje na manjim brzinama; osjetljivo je na vlagu; koristi se za abraziv od silicijum karbida metalno (M) kao legura bakra, kalaja, gvož a i aluminijuma, primjenjuje se za dijamantni abraziv. Struktura tocila se ozna ava brojevima. Zatvorene strukture imaju ve i procenat abraziva i obratno. Razlikuje se: zatvorena struktura (oznake 1-3), srednja (oznake 4-6), otvorena (oznake7-9) i vrlo otvorena struktura (oznake 10-12). IZBOR ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Izbor alata za obradu brušenjem vrši se na osnovu materijala obratka: Abraziv Sastav Materijal obratka Boja abraziva Aluminijum oksid Silicijum karbid Kubni nitrid bora Vješta ki dijamant 97-99% 99% Al2O3 HSS, liveno bijela 87-96% Al2O3 gvož e, tvrdi elik roza ili sme a 96-99% SiC Aluminijum, bakar, zelena <96% SiC cementirani elici crna CBN Specijalne legure, legure titanijuma žuta C Keramika, staklo mutno bijela Obrada se vrši u okviru sljede ih vrijednosti tehnoloških parametara: brzina obrtanja tocila m/min brzina pomjeranja m/min dubina obrade mm

76 IZBOR ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Ponuda proizvo a a SWATY tocila za ravno brušenje IZBOR ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Ponuda proizvo a a SWATY tocila za unutr. cilindri no brušenje

77 IZBOR ALATA ZA OBRADU BRUŠENJEM Ponuda proizvo a a SWATY tocila za unutr. cilindri no brušenje

78 PRIHVATI I DRŽA I ALATA ZA OBRADU REZANJEM Branislav Sredanovi ALATI I PRIBORI 1 Vježbe LITERATURA POTREBNA ZA VJEŽBE 1) Tadi, B.,ALATI I PRIBORI SKRIPTA, Univerzitet u Kragujevcu, Mašinski fakultet, Kragujevac, ) Tanovi, Lj., REZNI ALATI, Univerzitet u Beogradu, Mašinski fakultet, Beograd, ) Smith, G., CUTTING TOOL TECHNOLOGY, Springer, London, ) 5) 6) 7) 8)

79 OSNOVNI ELEMENTI DRŽA A I PRIHVATA ALATA Prihvatiidrža i alata(tooling system) su elementi koji služe za pomirivanje razlike izme u glavnog vretena mašine alatke i alata za obradu. Funkcije koje moraju da ispune su: Koncentri nost izme u alata i glavnog vretena mašine, vrsto u i krutost prilikom prenosa momenta obrtanja u toku obrade, Ta nost dimenzija umjerenih alata i ostalih elemenata sistema, Balansiranost pri visokim brojevima obrtaja u toku obrade. OSNOVNI ELEMENTI DRŽA A I PRIHVATA ALATA U obradi rezanjem koriste se dva pristupa u projektovanju prihvata alata: Modularni sistem prihvata (modular tooling system) i Standardni sistem prihvata (solid tooling system) Prihvat alata (Tool holders) Nastavci za dužinu (Lenght adaptors) Raduciri i nastavci za alat (Tool adaptors) Alat ili nosa plo ica (Tools) Modularni sistem Standardni sistem

80 PODJELA DRŽA A I PRIHVATA ALATA Sistemi prihvata alata se razlikuju po vrstama obrade i tipovima mašina: Prihvati alata koji se postavljaju u revolver glave CNC strugova: o prema vrsti alata: za gonjene alate za negonjene alate o prema položaju montaže: za radijalno postavljene alate za aksijalno postavljene alate Prihvati alata koji se postavljaju u glavno vreteno CNC mašine: o Prema vrsti stezanja alata u nosa u alata: radijalnim vijkom aksijalnim vijkom konusom elasti nom ahurom samostezaju om glavnom vibriraju om glavom DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA Primjer montaže alata u revolver glavu pri emu se alat steže pomo u vijaka:

81 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA Vrste montaže alata u revolver glavu CNC struga: A. Montaža alata direktno u prizmati na / cilindri na sjedišta alata B. Montaža alata sa cilindri n. drškom preko radijalnog ili aksijalnog adaptera za prizmati na sjedišta C. Montaža alata sa cilindri n. drškom preko radijalnog ili aksijalnog adaptera za cilindri na sjedišta D. Montaža pogonjenih alata pomo u radijalnog ili aksijalnog adaptera DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA

82 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA Nastavak za standardno sjedište alata na revolver glavi na strugu: mogu nost aksijalnog pomjeranja preko lastinog repa stezanje alata pomo u radijalnih vijaka predvi eno za noževe sa prizmati nim drškama Gl. karkteristike: -veli ina lastinog repa -veli ina sjedišta DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA Nastavak za prizmati no sjedište za alate sa cilindri nom drškom: mogu nost aksijalnog pomjeranja stezanje alata pomo u aksijalnih vijaka za radijalna prizmati na sjedišta na koje se montiraju alati sa radijalnim prilazom Gl karkteristike: Gl. karkteristike: -veli ina prihvata -pre nik sjedišta

83 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA Izduženi nastavak za prizmati no sjedište za alate sa cilind. drškom: mogu nost aksijalnog pomjeranja stezanje alata pomo u radijalnih vijaka za radijalna prizmati na sjedišta na koje se montiraju alati sa radijalnim prilazom DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC STRUGOVIMA Nastavak za cilindri no sjedište za alate sa cilindri nom drškom: stezanje alata pomo u radijalnih vijaka za aksijalna sjedišta na koje se montiraju alati sa aksijalnim prilazom

84 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Primjer montaže alata u glavno vreteno glodalice: DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Vrste montaže alata u glavno vreteno CNC glodalice / bušilice: C A. Montaža reznog alata direktno u odgovaraju e sjedišta alata na glavnom vretenu B B. Montaža alata preko adaptera za dužinu i pre nik te preko adaptera za alat direktno u glavno vreteno A C. Montaža alata preko adaptera za alat, reducira i odgovaraju eg prihvata

85 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Prihvat alata služi za postavljanje alata u glavno vreteno mašine, a sastoji se iz sljede ih cijelina: 1. Klina za povla enje (Pull stud), 2. Drške (Shank), 3. Nastavka (Adapter), 4. Oboda (Flange) i 1 5. Proreza (Slot)

86 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Prilikom montiranja prihvata za alat potrebno je obratiti pažnu na to da: Klinovi za povla enje, za razli ite tipove drški se izra uju u razli itim dužinama i razli itim mjerama navoja. Drška (obi no konusna) služi za pravilno nalijeganje alata u glavno vreteno i za prenos obrtnog kretanja pomo u trenja ili klina. Obod služi za manipulaciju robotskom rukom pri automatskoj izmjeni alata. Prorez služi za pravilno postavljanje alata, a ne za prenos obrtnog momenta pri obradi. Nastavak za alat - adapter, može da se izradi u više oblika, pri emu se predvi aju razli iti na ini stezanja reznog alata. DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Drške prihvata alata se izra uju prema svjetskim standadima, a naj eš e koriš ene za CNC mašine su: Sa konusnim prihvatom (Tappered shank) ISO prihvat prema svjetskom standardu BT prihvat prema JIS standardu CAT prihvat prema ASME standardu Sa šupljim HSK prihvatom (Hollow shank taper)

87 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA ISO prihvat ima konusnu dršku sa konusom 7:24. koristi se za ve e obrtne momente i manje brojeve obrtaja (<10000) ima uzak obod, te žljeb sa rupom i ugaoni žljeb na obodu nema dodira eonog dijela vretena i oboda prihvata Oznaka Na primjer ISO 40 Broj 40 govori o veli ini prihvata (ve i broj = robusniji prihvat) DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA BT prihvat ima konusnu dršku sa konusom 7:24, manje dužine od ISO prihvata koristi se za ve e obrtne momente i manje brojeve obrtaja (<10000) ima širi obod nego ISO prihvat i nema ugaonog žljeba kao ISO postoji varijanta sa dodirom eonog dijela vretena i oboda prihvata Oznaka Na primjer BT 40 ( esto i MAS BT B 6339) Oznaka B govori o dovodu SHP-a (B = dovod SHP-a kroz prihvat)

88 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA CAT prihvat ima konusnu dršku sa konusom 7:24 vrlo sli an ISO prihvatu obi no se izra uje sa colovskim navojima za klin za povla enje izra uje se sa fiksnim dijelom kod adaptera za alat. Oznaka Na primjer CAT 40 ( esto i CAT 40) Broj 40 govori o veli ini prihvata (ve i broj = robusniji prihvat) DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA HSK prihvat ima konusnu dršku sa vanjskim konusom 1:10. koristi se mašine sa velikim brojem obtaja (>10000) obod je širok na kome se nalazi djelimi an prorez (kao BT) ima tri nalegauj e površine te ure aj povla i alat iznutra Oznaka Na primjer HSK 30 Broj 30 govori o veli ini prihvata (ve i broj = robusniji prihvat)

89 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Pri vrš ivanje alata na prihvate alata (standardni sistem): radijalnim vijcima (1), aksijalnim vijkom sa prednje strane - za nasadne alate, Weldon (2), aksijalnim vijkom pomo u konusa - za stezne aure, ER collets (3), preklopom sa zagrijavanjem (4), itd DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Pri vrš ivanje adaptera na prihvate alata (modularni sistem): radijalnim vijcima (1), aksijalnim vijkom sa zadnje strane (2), steznim eljustima sa radijalnim vijkom (3), samostežu im dodacima, itd

90 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Pri vrš ivanje alata ili adaptera na prihvate alata se karakteriše mogu noš u prenosa momenta te balansiranoš u: DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Produžetak ili redukcija pre nika prihvata alata može se izvesti na više na ina, pri emu se koriste: Nastavci (Adaptors) nastavci za dužinu (Extension adaptors) i nastavci za redukciju pre nika (Reduction adaptors) Nosa i plo ica sa ve om radnom dužinom

91 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Nastavci za alat (Tool adaptors) imaju funkciju da rezni alat dovedu u vezu sa prihvatom alata odnosno nastavcima za dužinu/redukciju. Gl. karkteristike: -pre nik dosjeda -položaj klina Adapter za nasadno glodalo sa klinovima za prenos momenta. DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Nastavak za nasadno testerasto glodalo i set glodala: sa produženim dijelom sa dva klina za prnos momenta eona plo ica sa vijkom Gl. karkteristike: -pre nik dosjeda -položaj klina

92 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Nastavak za male alate (glodala/burgije) sa cilindri nim drškama: cilindri no unutrašnje sjedište za alat stezanje pomo u radijalnog vijka koji nasjeda na zaravnjeni dio alata Gl. karkteristike: -pre nik otvora DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Nastavak za velike alate (glodala/burgije) sa cilindri nim drškama: cilindri no unutrašnje sjedište za alat stezanje pomo u dva radijalnog vijka koji nasjedaju na alat Gl. karkteristike: -pre nik otvora

93 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Nastavak za precizu obradu alatima sa cilindri nim drškama: stezanje alata pomo u radijalnog vijka upotreba sa cilindri nom elasti nom ahurom (Collets) Gl. karkteristike: -pre nik otvora -redukcija pre nika DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Nastavak za precizu obradu malim alatima sa cilindri nim drškama: konusno unutrašnje sjedište za elasti nu ahuru stezanje alata pomo u specijalne aksijalne navrtke upotreba sa konusnom elasti nom ahurom (Collets) Gl. karkteristike: -oblik elasti ne ahure -redukcija pre nika

94 DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Samostežu i nastavak za alate sa cilindri nim drškama: cilindri no unutrašnje sjedište za alat stezanje pomo u navrtke koja zavrtanjem steže konusne eljusti Gl. karkteristike: -redukcija pre nika DRŽA I I PRIHVATI ALATA NA CNC GLODALICAMA I BUŠILICAMA Specijalni nastavak za ureznike: cilindri no unutrašnje sjedište za alat sa kvadratnim dijelom stezanje alata pomo u eone navrtke Gl. karkteristike: -pre nik otvora

95 PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA Zadatak 1. Potrebno je pripremiti proizvodnu operaciju eonog glodanja, a pri tome su poznati sljede i proizvdni uslovi: za operaciju je odabrano eono glodalo SANDVIK CoroMill 245 iji je pre nik otvora za nasjedanje 32 mm potrebna dužina alata 200 mm od ela glodala prihvat na CNC glodalici je ISO 40 PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA 1. Izbor adaptera za alat prema konstrukciji eonog glodala, pre niku glodala od dmt = 32 mm, bira se SANDVIK adapter oznake: C iji je montažni broj C5.

96 PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA 2. Izbor drža a za alat prema konstrukciji adaptera za alat, montažnog broja C5, bira se SANDVIK ov drža oznake: C oblika ISO 40, ija je dužina l1 =80mm PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA 3. Izbor adaptera za dužinu se bira pošto je potrebno produžiti alat za cca 120 mm, te se prema konstrukciji eonog glodala, montažnom broju C5, bira se SANDVIK adapter za dužinu oznake: C A ija je dužina l1 = 100 mm

97 PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA Zadatak 2. Potrebno je pripremiti proizvodnu operaciju glodanja vretenastim glodalom, a pri tome su poznati sljede i proizvodni uslovi: za operaciju je odabrano vretenasto glodalo SANDVIK CoroMill Plura iji je pre nik drške 10 mm potrebna dužina alata 50 mm od ela glodala prihvat na CNC glodalici je ISO 40 PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA 1. Izbor adaptera za alat prema konstrukciji eonog glodala, pre niku glodala od dmt = 10 mm, bira se SANDVIK adapter oznake: C iji je maksimalni otvor za alat 13 mm i minimalni 1 mm, dok je montažni broj C5.

98 PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA 2. Izbor drža a za alat prema konstrukciji adaptera za alat, montažnog broja C5, bira se SANDVIK drža oznake: C oblika ISO 40, ija je dužina l1 =80mm PRIMJER IZBORA PRIHVATA I DRŽA A ALATA 3. Izbor elasti ne ahure prema konstrukciji adaptera za alat, kojem odgovara ahura ER 20, bira se SANDVIK elasti na ahura: ija je oblast pre nika mm