ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΧΡΗΣΙΜΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΈΚΘΕΣΗ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ

Transcript

1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΧΡΗΣΙΜΩΝ Ε ΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΈΚΘΕΣΗ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΟΓΚΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΤΙΚΗΣ ΜΟΙΡΑΣ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ (ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΥΕΛΟΣ, ΟΥΡΗΤΗΡΑΣ, ΟΥΡΟ ΟΧΟΣ ΚΥΣΤΗ, ΟΥΡΗΘΡΑ) ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΝΑ ΚΑΤ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι όγκοι της νεφρικής πυέλου, του ουρητήρα και της ουροδόχου κύστης αποτελούν το δεύτερο συχνότερο τύπο ουρολογικού όγκου µετά τον καρκίνο του προστάτη. Η πλειοψηφία των όγκων αυτών αναπτύσσονται στην ουροδόχο κύστη και οι περισσότεροι αφορούν σε µεταβατικά ή ουροθηλιακά καρκινώµατα, συχνά µε ευρύ φάσµα διαφοροποιήσεων (πλακώδους, αδενικού και νευροενδοκρινικού τύπου), κυρίως όσον αφορά τα διηθητικά καρκινώµατα.. Οι κατευθυντήριες γραµµές για την εξέταση αυτών των όγκων είναι χρήσιµες και θα πρέπει να υιοθετηθούν για τους εξής λόγους: 1. Η σταδιοποίηση και βαθµοποίηση των όγκων συµβάλλει στο σχηµατισµό κλινικού πλάνου χειρισµού και παρακολούθησης. 2. Ο ακριβής χαρακτηρισµός του όγκου είναι σηµαντικός για την εκτίµηση της αποτελεσµατικότητας της θεραπείας και της σύγκρισης των αποτελεσµάτων των στρωµατοποιηµένων για στάδιο και βαθµό ασθενών. 3. Η υιοθέτηση σταθερής προσέγγισης στην εκτίµηση της κατάταξης και του κινδύνου των όγκων είναι απαραίτητη για οικονοµικές και επιδηµιολογικές µελέτες. Στις παρακάτω σελίδες περιλαµβάνεται η ελάχιστη αναγκαία πληροφορία για όγκους της νεφρικής πυέλου, του ουρητήρα, της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας. Η προσπάθεια αυτή βασίζεται σε παράγοντες κλινικού χειρισµού και λαµβάνει υπόψη τα πλεονεκτήµατα και τα µειονεκτήµατα του συστήµατος κατάταξης του WHO 2004, το οποίο δεν είναι σε ευρεία κλινική χρήση. Τα ενδεχόµενα αποτελέσµατα της υιοθέτησης αυτής στη φροντίδα του ασθενούς και στην ερµηνεία των επιδηµιολογικών δεδοµένων χρήζουν περαιτέρω µελέτης. 2. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΑΠΕΜΠΤΙΚΟ Περιλαµβάνουν τον τύπο του χειρουργικού παρασκευάσµατος (βιοψία, διουρηθρική εκτοµή, µερική ή ολική εκτοµή) καθώς και το σηµείο εξαίρεσης. Σε περίπτωση ύπαρξης ιστορικού προηγούµενων ουροθηλιακών όγκων και αντίστοιχης θεραπείας, τα µικροσκοπικά ευρήµατα θα ερµηνευθούν βάσει των πληροφοριών αυτών. Η ενδοκυστική χηµειοθεραπεία (Mitomycin C) και ιδιαίτερα η ακτινοθεραπεία µπορούν να προκαλέσουν εκσεσηµασµένη κυτταρολογική ατυπία σε φυσιολογικά κύτταρα, αλλοίωση που µπορεί να παραµείνει επί µακρόν λόγω της αργής αποκατάστασης των φυσιολογικών ουροθηλίων. 3. ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΙΑΤΟΜΕΣ

2 Η επαρκής µονιµοποίηση και ο προσεκτικός χειρισµός µεγάλων παρασκευασµάτων µε θηλώδεις όγκους πριν τις διατοµές είναι σηµαντικός, καθώς αυτοί οι όγκοι είναι συχνά εύθρυπτοι και καρκινικά κύτταρα µεταφέρονται, µε αποτέλεσµα η εκτίµηση της πιθανής διήθησης να είναι ιδιαίτερα δυσχερής. 3.1 Νεφρός µε όγκο νεφρικής πυέλου Ο νεφρός ανοίγεται επιµήκως ώστε να χωριστεί συµµετρικά σε πρόσθιο και οπίσθιο ήµισυ, προσέχοντας να µην διατµηθούν οι πύλες. Έτσι αποκαλύπτεται ο όγκος της νεφρικής πυέλου και εκτίθεται επαρκώς προς µονιµοποίηση. 3.2 Ουρητήρας Οι ουρητήρες παραλαµβάνονται είτε σε συνέχεια µε το νεφρό ως τµήµα της ριζικής νεφροουρητηρεκτοµής, είτε ως τµηµατική εκτοµή. Γενικά δεν χρειάζεται άµεση διάτµηση, καθώς η µονιµοποίηση µη ανοιγµένων ουρητηρικών παρασκευασµάτων είναι συνήθως επαρκής. Η διάνοιξη του νεφρού σύµφωνα µε τα ανωτέρω διευκολύνει τη µονιµοποίησή του. 3.3 Ουροδόχος κύστη και ουρήθρα H µερική κυστεκτοµή, λόγω του κοίλου σχήµατός της, µπορεί να επωφεληθεί της µονιµοποίησης, κατόπιν εφαρµογής καρφιτσών. Η ριζική κυστεο-ουρηθρεκτοµή µονιµοποιείται επαρκώς κατόπιν έγχυσης φορµόλης µέσα στην κοιλότητα. Εναλλακτικά, αν γίνει παραλαβή φρέσκου ιστού από συγκατατεθειµένο ασθενή, η ο.κύστη µπορεί να ανοιχτεί συνήθως κατά µήκος της πρόσθιας επιφάνειας. Στην κυστεο-ουρηθρουστερεκτοµή γίνεται διάνοιξη κατά την οπίσθια επιφάνεια της µήτρας. Η ουρήθρα, η ευρισκόµενη σε συνέχεια µε την ο.κύστη, δεν χρειάζεται συνήθως διάνοιξη πριν τη µονιµοποίηση. 3.4 Εκκολπωµατεκτοµή Συνήθως δεν χρειάζεται διάτµηση πριν τη µονιµοποίηση, εκτός αν ο όγκος είναι ιδιαίτερα µεγάλος. 4. ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΥΒΩΝ ΠΑΡΑΦΙΝΗΣ Όλα τα παρασκευάσµατα µετριούνται κατά τις τρεις διαστάσεις. Είναι χρήσιµο να σηµαίνονται µε µελάνι τα σχετικά όρια εκτοµής των ριζικών και µερικών εκτοµών, ειδικά όταν ο όγκος εκτείνεται εγγύς σε αυτά. Εκτός από τους όγκους, θα πρέπει να λαµβάνονται τοµές από επίπεδο βλεννογόνο µε οποιαδήποτε οµαλή λευκωπή ή ερυθρωπή κοκκιώδη περιοχή, που γενικά είναι ενδεικτική πλακώδους µετάπλασης ή καρκινώµατος in situ. Επίσης, χρήσιµο είναι το παρασκεύασµα να φωτογραφίζεται. 4.1 ΜΑΚΡΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ Νεφρός/νεφρική πύελος και ουρητήρας Το παρασκεύασµα θα πρέπει να περιγραφεί ως ριζική νεφρο-ουρητηρεκτοµή µε ή χωρίς τµήµα ουροδόχου κύστης καθώς και να αναφέρεται αν είναι δεξιά ή αριστερή. To παρασκεύασµα θα πρέπει να προσανατολιστεί, ώστε να καταδειχτεί ο ουρητήρας, εκτεινόµενος κατά µήκος από τη νεφρική πύελο µέχρι το µέσο όριο. Είναι σκόπιµο να

3 λαµβάνεται τοµή από τα αγγεία των πυλών σε περίπτωση µικροσκοπικής ανεύρεσης νεφροκυτταρικού καρκινώµατος. Η παρουσία, το µέγεθος και η εντόπιση του όγκου, που διατείνει τη νεφρική πύελο θα πρέπει να αναφέρονται, όπως και η απόσταση από τα ουρητηρικά όρια εκτοµής. Επίσης θα πρέπει να αναφέρονται πιθανοί λεµφαδένες των πυλών και τυχόν συνεξαιρεθέν επινεφρίδιο. Ο νεφρός διατέµνεται γενικά επιµήκως, ώστε να αποκαλυφθούν η νεφρική πύελος και οι κάλυκες, ενώ στον ουρητήρα λαµβάνονται εγκάρσιες τοµές ώστε να αναδειχτεί καλύτερα το πιθανό βάθος διήθησης Ουροδόχος κύστη και ουρήθρα Για µερικές κυστεκτοµές, θα πρέπει να αναφέρονται το µέγεθος και η όψη του όγκου (θηλώδης / ελκωτικός) καθώς και η απόσταση της αλλοίωσης από το εγγύς εγχειρητικό όριο. Θα πρέπει επίσης να αναφέρονται το βάθος διήθησης και επέκταση στο περικυστικό λίπος, όπως ορίζει η υποδιαίρεση της pt3 κατηγορίας. Σε περίπτωση ριζικής κυστεκτοµής σε άνδρα, όπου εκτός της ο.κύστης, τελικών ουρητήρων και ποικίλου µήκους ουρήθρας περιλαµβάνεται επίσης ο προστάτης και οι σπερµατοδόχες κύστεις, το παρασκεύασµα προσανατολίζεται µε τον προστάτη προς τα κάτω. Αντίστοιχα σε περίπτωση ριζικής κυστεκτοµής σε γυναίκα, η συνεξαιρεθείσα µήτρα τοποθετείται προς τα πίσω. Αν τα επιπλέον αυτά όργανα απουσιάζουν, το στενωµένο ουρηθρικό στόµιο εύκολα ανευρίσκεται και η ανώτερη/κατώτερη επιφάνεια της ο.κύστης καλύπτεται από τον ορογόνο του πυελικού περιτοναίου. Η ο.κύστη και τα προσαρτηµένα όργανα θα πρέπει να µετρώνται στις τρεις διαστάσεις και τα κυκλοτερή εγχειρητικά όρια θα πρέπει να σηµαίνονται, όταν χρειάζεται. Οι ουρητήρες πρέπει να ανευρίσκονται και τα µήκη και οι διάµετροι να αναγράφονται πιθανή διάταση θα σηµατοδοτήσει την πλευρά του καρκίνου της ο.κύστης. Τα ουρητηρικά και ουρηθρικά εγχειρητικά όρια, του προστάτη συµπεριλαµβανοµένου, θα πρέπει να λαµβάνονται σε αυτό το σηµείο. Η σχέση µεταξύ ο.κύστης και παρακείµενων οργάνων (προστάτη, µήτρας) θα πρέπει να περιγράφεται. Στη συνέχεια, το παρασκεύασµα µπορεί να χωριστεί σε ανώτερο και κατώτερο ή δεξιό και αριστερό τµήµα τέµνοντας κατά µήκος οδηγού-µήλης, που έχει εισαχθεί από την ουρήθρα. Κατ άλλο τρόπο, οι τοµές µπορούν αρχικά να ληφθούν µέσω του προστάτη κάθετα στην ουρήθρα και αυτές οι παράλληλες τοµές να συνεχιστούν µέσω της ο.κύστης. Η λεπτοµερής λήψη τοµών από τον προστάτη και η αντιπροσωπεύση των προστατικών εγχειρητικών ορίων µπορεί να είναι χρήσιµη στην ανεύρεση είτε διήθησης από ουροθηλιακό καρκίνωµα είτε σύγχρονου προστατικού αδενοκαρκινώµατος. To προστατικό αδενοκαρκίνωµα, χωρίς στοιχεία υποψίας, ανευρίσκεται σε υψηλό ποσοστό (άνω του 51%), όταν ο προστάτης εγκλείεται ολόκληρος σε µεγάλες τοµές χρησιµοποιώντας πρωτόκολλα ανάλογα των ριζικών προστατεκτοµών. Ο προστάτης µπορεί επίσης να δειγµατιστεί σε µικρά blocks, πχ ένα για κάθε πλευρά ανά ολόκληρη φέτα. Είναι χρήσιµο να ονοµάζονται τα blocks σύµφωνα µε τη θέση και να παραµένουν οι υπόλοιπες φέτες σε αλληλουχία για καλύτερη εκτίµηση του κρατηµένου ιστού σε περίπτωση που οι πρώτες τοµές αναδείξουν καρκίνωµα προστάτη. Αφού η κοιλότητα της ο.κύστης αποκαλυφθεί, το µέγεθος, η όψη (θηλώδης, οζώδης, ελκωτική), η εντόπιση και το βάθος διήθησης κάθε όγκου πρέπει να αναφέρεται κατόπιν λήψης αλληλοδιάδοχων τοµών κάθετα στο τοίχωµα της ο.κύστης. Η παρουσία όγκου εντός του περικυστικού λίπους πρέπει να σηµειώνεται ως µακροσκοπική διήθηση, που

4 ανεβάζει τον όγκο στην κατηγορία pt3b. Τα σηµεία εκβολής των ουρητήρων στην ο.κύστη πρέπει να ανευρίσκονται και να καταγράφεται η σχέση τους µε τον όγκο. Ο περικυστικός λιπώδης ιστός θα πρέπει να εξετάζεται για λεµφαδένες, αν και αυτοί ανευρίσκονται σπάνια. Οι πυελικές λεµφαδενεκτοµές γενικά αποστέλλονται ξεχωριστά Εκκολπωµατεκτοµή Ο αυχένας, ως εγχειρητικό όριο, ταυτοποιείται. Αν υπάρχει όγκος µακροσκοπικά, το βάθος διήθησης θα πρέπει να σηµειώνεται. 4.2 Επιλογή τοµών Νεφρός/νεφρική πύελος και ουρητήρας Τοµές (blocks) θα πρέπει να ληφθούν προς επιβεβαίωση των µακροσκοπικών ευρηµάτων και περιλαµβάνουν: ουρητηρικά όρια εκτοµής όρια εκτοµής νεφρικής φλέβας όγκος (να περιλαµβάνεται το µέγιστο βάθος διήθησης) επίπεδος βλεννογόνος νεφρικής πυέλου και ουρητήρων µακράν του όγκου νεφρικό παρέγχυµα ανευρεθέντες λεµφαδένες (ασύνηθες) επινεφρίδιο (συχνά δεν περιλαµβάνεται) Ουροδόχος κύστη και ουρήθρα Τοµές προς επιβεβαίωση των µακροσκοπικών ευρηµάτων περιλαµβάνουν: ουρητηρικά και ουρηθρικά όρια εκτοµής εγχειρητικά όρια εκτοµής για παρασκευάσµατα µερικής κυστεκτοµής όγκος (να περιλαµβάνεται το µέγιστο βάθος διήθησης και όποιο κοντινό εγχειρητικό/ορογονικό όριο εκτοµής) ουροδόχος κύστη από τρίγωνο, άνω, δεξιό και αριστερό πλάγιο, κάτω τοίχωµα, θόλος και υπολείµµατα ουραχού επιµήκη τοµή µέσω ουρητηροκυστικής συµβολής για εκτίµηση καρκινώµατος in situ ή διήθησης από διηθητικό καρκίνωµα προστατική ουρήθρα, προστάτης (να περιλαµβάνονται blocks από την περιφερική ζώνη για ανάδειξη σύγχρονου προστατικού αδενοκαρκινώµατος και όρια) και σπερµατοδόχοι κύστεις ή µήτρα, σάλπιγγες και ωοθήκες ό,τι ψηλαφητούς λεµφαδένες στο περικυστικό λίπος: αυτό είναι ασύνηθες και δεν προτείνεται τακτικός έλεγχος λίπους για µη ψηλαφητούς λεµφαδένες

5 5. Ουσιώδεις πληροφορίες Τα περισσότερο ευρέως χρησιµοποιηµένα και χρησιµοποιούµενα συστήµατα ταξινόµησης των ουροθηλιακών µη-µυοδιηθητικών όγκων νεφρικής πυέλου, ουρητήρα, ουροδόχου κύστης και ουρήθρας παρατίθενται σε συγκριτικό πίνακα: WHO 1973 WHO 1999 WHO/ISUP 1998, WHO2004 Θήλωµα Θήλωµα Θήλωµα Grade 1 καρκίνωµα Grade 2 καρκίνωµα Grade 3 καρκίνωµα Papillary neoplasm of low malignant potential (PNLMP) Grade 1 καρκίνωµα Grade 2 καρκίνωµα Grade 3 καρκίνωµα Papillary neoplasm of low malignant potential (PNLMP) Χαµηλόβαθµο καρκίνωµα Υψηλόβαθµο καρκίνωµα Περίληψη των ουσιωδών πληροφοριών για καρκίνωµα ουροδόχου κύστης Μακροσκοπική περιγραφή 1. Ταυτοποίηση παρασκευάσµατος: όνοµα ασθενούς, αριθµός πρωτοκόλλου κλπ 2. Κατάσταση παρασκευάσµατος: νωπό, σε µονιµοποιητικό, σε πάγο, διανοιγµένο, µη διανοιγµένο, µε εισηγµένο καθετήρα Folley κλπ 3. Καλή συνολική περιγραφή συµπεριλαµβανοµένης της φύσης του παρασκευάσµατος (chips, µερική κυστεκτοµή, ολική κυστεκτοµή κλπ), βάρος, µέτρηση τριών διαστάσεων κλπ 4. Περιγραφή αναγνωρίσιµων χαρακτηριστικών αν υπάρχουν (µακροσκοπική εντόπιση καρκινώµατος κλπ) 5. Περιγραφή άλλων οργάνων: προστάτης, ουρητήρες, ουρήθρα, µήτρα, κόλπος κλπ 6. Κύβος παραφίνης κλειδί: αναφέρεται στο τέλος 7. Σε περίπτωση χρησιµοποίησης µελάνης, δώστε κωδικό ιαγνωστικές πληροφορίες 1. Τοπογραφία: ορισµός του τύπου του παρασκευάσµατος: ουροδόχος κύστη, ουροδόχος κύστη και προστάτης, ουροδόχος κύστη µε κόλπο και µήτρα κ.ο.κ. 2. Τύπος επέµβασης: ιουρηθρική εκτοµή κύστης (TURB), µερική κυστεκτοµή, ολική κυστεκτοµή, ριζική κυστεοπροστατεκτοµή, πρόσθια εξεντέρωση κ.ο.κ. 3. Τύπος όγκου: Ο τύπος του όγκου θα πρέπει να αναφέρεται και αν πρόκειται για ουροθηλιακό καρκίνωµα αν είναι θηλώδες ή όχι 4. Βαθµός κακοηθείας όγκου (grade): Χρησιµοποιήστε το κατά WHO ή κατά Murphy s grading σύστηµα (Third Series AFIP Fascicle #11) 5. Eπέκταση του όγκου στην ουροδόχο κύστη (στάδιο διήθησης) Χωρίς διήθηση ιήθηση του χορίου (υποεπιθηλιακού συνδετικού ιστού)

6 ιήθηση της µυικής στοιβάδας ιήθηση του παρακυστικού ιστού Παρουσία ή απουσία λεµφικής / αγγειακής διήθησης Όγκος αναπτυσσόµενος σε εκκόλπωµα (αναφέρατε αν υπάρχει µυικός χιτώνας ή όχι) Σηµείωση: H παρουσία ινολιπώδους ιστού δεν αποτελεί ένδειξη διήθησης παρακυστικού / πρόσθετου ιστού καθώς ο ινολιπώδης ιστός µπορεί να υπάρχει στο χόριο ή και ανάµεσα στις δεσµίδες του µυικού χιτώνα. Αν κάποιος δεν είναι σίγουρος εάν η παρουσία διηθητικού όγκου σε σχέση µε µυικές ίνες αντιπροσωπεύει διήθηση του µυικού χιτώνα ή της βλεννογονίου µυικής στοιβάδας, ας σχολιάσει ανάλογα το πρόβληµα. 6. Ενδοεπιθηλιακές ανωµαλίες Αναφέρατε εστιακότητα ή πολυεστιακότητα Αν οι ενδοεπιθηλιακές ανωµαλίες δεν είναι συνεχόµενες µε θηλώδες ή διηθητικό νεόπλασµα ή είναι διαφορετικού βαθµού αναπλασίας, τότε απαιτούνται διαφορετικές διαγνώσεις. Αναφέρατε παρουσία παζετοειδούς επέκτασης καρκινώµατος in situ (CIS) στο βλεννογόνο. Αυτό δεν είναι δυσπλασία ακόµη κι αν τα κύτταρα δεν καταλαµβάνουν όλο το πάχος του βλεννογόνου. 7. Επέκταση του όγκου σε παρακείµενα όργανα (ριζική κυστεοπροστατεκτοµή, ριζική κυστεκτοµή, πρόσθια εξεντέρωση): Προστάτης -Ευθεία επέκταση στον προστάτη από καρκίνωµα στον αυχένα της κύστης - ιήθηση της προστατικής ουρήθρας - ιήθηση των προστατικών πόρων µε ή χωρίς διήθηση στρώµατος Ουρητήρας και ουρήθρα -Αναφέρατε ό,τι δυσπλαστικές / νεοπλασµατικές αλλοιώσεις του βλεννογόνου, συµπεριλαµβανοµένης της παζετοειδούς επέκτασης του CIS -Αναφέρατε διήθηση υποκείµενου χορίου ή µυικής στοιβάδας Σπερµατοδόχοι κύστεις -Αναφέρατε επέκταση του καρκινώµατος είτε µέσω επιθηλίου είτε µε απευθείας επέκταση του διηθητικού όγκου Κόλπος / Μήτρα -Αναφέρατε απευθείας επέκταση ή µεταστάσεις σε όποιο απ αυτά τα όργανα 8. Εγχειρητικά όρια Αναφέρατε κατάσταση ουρητηρικών ορίων και ποια πλευρά (ΑΡ ή Ε) είναι θετική Αναφέρατε κατάσταση ουρηθρικού ορίου Αναφέρατε εµπλοκή παρακυστικού ορίου 9. Αναφορά σηµαντικών συσχετιζόµενων καταστάσεων πχ παρουσία ή απουσία προστατικού αδενοκαρκινώµατος και σε περίπτωση ανεύρεσης, καταγραφή grade, stage και όρια 10. Λεµφαδενικές µεταστάσεις Αναφέρατε παρουσία ή απουσία µεταστάσεων στους λεµφαδένες, συµπεριλαµβανοµένου του σχετικού αριθµού προς τον ολικό και την παρουσία εξωκαψικής επέκτασης (ECS) καθώς και το µέγεθος της µεγαλύτερης µετάστασης.

7 Συµπληρωµατικά στοιχεία 1. ιήθηση βλεννογονίου µυικής στοιβάδας, αν υπάρχει 2. Γενετικές ανωµαλίες 3. Κυτταροµετρία 4. Μορφοµετρία 5. Αυξητικοί παράγοντες και υποδοχείς 6. Στάδιο: Υπάρχουν δυο συστήµατα σταδιοποίησης Η τροποποίηση κατά Marshall του συστήµατος Jewett and Strong (A-D) Το σύστηµα AJCC/TNM (T1-T4, M, N) SNOMED coding 6. ΕΚΘΕΣΗ ΜΙΚΡΩΝ ΒΙΟΨΙΩΝ Βιοψίες Συνήθως εγκλείεται όλο το υλικό και λαµβάνονται 3 επίπεδα TURBT Συζητείται το ολικό της έγκλεισης των αποστελλοµένων ιστοτεµαχιδίων. Μακροσκοπικά και µικροσκοπικά ισχύει αναλογικά ό,τι έχει προαναφερθεί στο χειρισµό παρασκευάσµατος κυστεκτοµής και ουσιωδών πληροφοριών. 7. ΤΑΧΕΙΑ ΒΙΟΨΙΑ Αυτή συνήθως ζητείται σε περίπτωση εκτίµησης ουρητηρικών ή ουρηθρικών ορίων. Ενθαρρύνεται η λήψη ουρηθρικών βιοψιών πριν το χειρουργείο, λόγω µηχανικών αλλοιώσεων, που υφίστανται τα τοιχώµατα των ουρητήρων και ουρήθρας κατά τη διάρκεια αυτού. Βιβλιογραφία 1. Standards and datasets for reporting cancers: Dataset for tumours of the urinary collecting system (Renal pelvis, ureter, bladder and urethra) January 2007, The Royal College of Pathologists BAUS/BAUS section of oncology British Uro-oncology Group NCRI Bladder Clinical Studies Group Rosai s and Ackerman s Pathology Mosby Editions 2005 Appendix D Bladder carcinoma pp2833-4