چكيده تندرستي :(3)10-8.

Transcript

1 DOI: /jkh.v10i3.635 مجله دانش و تندرستي دوره 10 شماره 3 پاييز 1394 دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني شاهرود مقاله پژوهشي تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي: 1 آذر آوازه 2* محمدرضا حاجي اسماعيلي كارآزمايي باليني تصادفي شده دو سويه كور امير 3 واحديان عظيمي 4 علي نادري 5 سيد جلال مدني محمد اصغري 6 جعفرآبادي - 1 دانشگاه علوم پزشكي زنجان- دانشكده پرستاري و مامايي- گروه اتاق عمل- كارشناسي ارشد پرستاري داخلي و جراحي. - 2 دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي- بيمارستان لقمان حكيم- مركز توسعه تحقيقات باليني بيمارستان لقمان حكيم- فوق تخصص - 3 دانشگاه علوم پزشكي بقيه االله (عج) - دانشكده پرستاري- دكتراي تخصصي مراقبتهاي ويژه پرستاري- استاديار. - 4 دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني اراك- كارشناسي ارشد مديريت دولتي. - 5 دانشگاه علوم پزشكي بقيه االله (عج) - بيمارستان بقيه االله (عج)- فوق تخصص مراقبتهاي ويژه- استاديار. - 6 دانشگاه علوم پزشكي تبريز- مركز تحقيقات مديريت خدمات بهداشتي- دانشكده بهداشت و تغذيه- دانشيار. تاريخ دريافت: 1393/5/4 تاريخ پذيرش: 1393/12/23 چكيده مراقبتهاي ويژه- استاديار. مقدمه: امروزه بيماريهاي غيرواگير بهدلايل نوسازي جوامع پيشرفت فناوري و تراكم جميعت در مناطق شهري تغيير سبك و شيوه زندگي شيوع گستردهاي دارد. انواع بيماريهاي قلبي و عروقي شايعترين علت مرگ در بيشتر كشورهاي جهان و ايران و مهمترين عامل از كارافتادگي است. اين پژوهش با هدف تعيين تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي انجام شد. مواد و روشها: در اين مطالعه كارآزمايي باليني تصادفي دو سويه كور 66 بيمار مورد پژوهش پس از نمونهگيري بهطور تصادفي در دو گروه و قرار گرفتند. يك جلسه آشناييسازي نمونهها با اهداف و روش مداخله برگزار شد. گروه روزانه دو جلسه دقيقه به مدت دو ماه (120 جلسه) تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني را انجام دادند. ابزارهاي جمعآوري اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافيك پرسشنامه سبك زندگي و چك ليست خود گزارشدهي بود. نتايج: هاي تي مستقل و يو من ويتني در چهار بعد سبك زندگي از مداخله تفاوت معنيداري را نشان ندادند اما اين تفاوت بعد از مداخله معنيدار بود (0/05>P). همچنين ANOVA با اندازههاي مكرر در سه زمان مختلف ( 1 و از مداخله) بين دو گروه و تفاوت معنيداري را نشان داد (0/05>P). نتيجهگيري: اجراي تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني سبب اصلاح تعديل و بهبود ابعاد مختلف سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي خواهد شد نمابر: * واژههاي كليدي: آرامسازي پيشرونده عضلاني سبك زندگي انفاركتوس قلبي كارآزمايي باليني. نويسنده مسي ول: تهران- دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي- mrhajiesmaeili@sbmu.ac.ir دانشكده پزشكي تلفن: ارجاع: آوازه آذر حاجي اسماعيلي محمدرضا واحديان عظيمي امير نادري علي مدني سيد جلال اصغري جعفرآبادي محمد. تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي: كارآزمايي باليني تصادفي شده دو سويه كور. مجله دانش و تندرستي :(3)

2 مجله دانش و تندرستي دوره 10 شماره 3 پاييز مقدمه امروزه بيماريهاي غيرواگير بهعلت پديدهي نوسازي جوامع و پيشرفت فنآوري و تراكم جمعيت در مناطق شهري تغيير سبك و شيوه زندگي و گرايش افراد به عادات نامناسب شيوع گستردهاي پيدا نمودهاند. اين بيماريها در بيشتر اوقات پيش آگاهي مطلوبي نداشته و باعث بستري شدن افراد ميشوند (1). يكي از بيماريهاي غيرواگير بيماريهاي قلبي عروقي است. بيماريهاي قلبي عروقي شايعترين علت مرگ در بيشتر كشورهاي جهان و ايران و مهمترين عامل از كار افتادگي است (2). بيماريهاي قلبي و عروقي تقريبا 5 ميليون نفر را در ايالات متحده تحت تا ثير قرار داده و سالانه باعث 285 هزار مرگ ميشوند (3). در آمريكا هر 30 ثانيه يك نفر دچار سكته قلبي شده و در هر دقيقه يك نفر بهعلت سكته قلبي فوت ميكند و بهدنبال سكته قلبي بيش از 50 درصد بيماران نيازمند اقدامات بازتواني و... ميشوند (3). بيماري عروق كرونر را اپيدمي قرن ناميده و در ايران نيز اين اپيدمي شكل گرفته است (4). هر چند آمار مشخصي در زمينه شيوع بيماري عروق كرونر در ايران وجود ندارد ولي مرگ و مير ناشي از بيماري عروق كرونر برطبق مطالعات انجام شده در ايران در حدود 20 تا %45 افزايش داشته است (2). در حقيقت بيماريهاي قلبي عروقي اختلالات غير عفوني بوده كه توسط تعداد زيادي از عوامل ايجاد ميشوند كه مهمترين آنها سبك زندگي ناسالم است (1 و 5). مطالعات دلالت ميكنند كه نسبت قابل توجهي از هزينههاي مراقبت بهداشتي سالانه در ايالات متحده امريكا به سيگار كشيدن (%8) خوردن بيش از حدانواع نوشيدنيها (2 تا %3) چاقي (1 تا %9) و عدم انجام فعاليت فيزيكي اختصاص يافته است. مطالعات مقطعي كوهورت و آزمايشگاهي بسيار زيادي به روابط بين افزايش هزينههاي بهداشتي و سيگار كشيدن چاقي و عدم فعاليت فيزيكي تا كيد ميكنند (6-11). همچنين مطالعات خاطر نشان ميكنند كه تعديل و اصلاح سبك زندگي ميتواند فشار خون در بالغين را بهطور قابل توجهي كاهش دهد چرا كه اصلاح و تعديل سبك زندگي بهطور مثبتي با دريافت سديم قهوه و اسيدهاي چرب و بهطور منفي با دريافت پتاسيم كلسيم منيزيم پروتي ين فيبر و اسيدهاي چرب غير اشباع رابطه دارد (12-19). دريافت ميوهجات و سبزيجات به احتمال زيادي نقش حمايتي در برابر افزايش فشار خون ايفاء ميكنند. فعاليت فيزيكي منجر به بهبود و كنترل وزن شده و آثار مثبت ديگري بر فشار خون مستقل از تغييرات وزن دارد كه احتمالا اين آثار از طريق بهبود گيرندههاي حساس به انسولين ميباشد (16). از طرفي سيستم قلبي و عروقي از سيستمهاي حساس بدن بوده كه تغييرات محيطي و هيجاني مانند تنيدگي اضطراب ترس خشم و حتي شادي فورا سبب تغيير در تعداد ضربان قلب و فشار خون ميشود. انفاركتوس حاد ميوكارد معمولا با اين تغييرات همراه بوده و تا ثيرات عميقي بر سبك زندگي بيماران دارد (1 و 21). با مشخص شدن اين موضوع كه فشارهاي عصبي و استرس از جمله عوامل مهم مستعدكننده در اختلالات قلبي و عروقي و تا ثيرگذار بر سبك زندگي بيماران مستعد بوده بررسي و رسيدگي بهمنظور يافتن راههاي مبارزه با اينگونه عوامل ضروري بهنظر ميرسد. از جمله اقدامات مو ثر در اين زمينه انجام مراقبتهاي صحيح با در نظر گرفتن تمام جوانب ميباشد. روشهاي متنوعي جهت كنترل اين عوامل وجود دارند. يكي از اين روشها آرامسازي پيشرونده عضلاني است (21). آرامسازي پيشرونده عضلاني يا آرامسازي فعال تكنيكي است كه در آن شخص از طريق انقباض فعال و سپس شل كردن گروههاي ماهيچهاي خاص در يك حالت پيشرونده باعث كسب احساس آرامش در خود ميشود. به تجربه مو لفان جديد آرامش كامل در نتيجه انجام تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني حداقل ظرف 4 يا 5 جلسه احساس خواهد شد. توصيه دو يا سه بار تمرين در روز براي مددجو مناسب خواهد بود. اين شيوه بهعنوان تمرين آنقدر تكرار خواهد شد تا به كاهش تغييرات محيطي و هيجاني منجر شود (22). شواهد روز افزوني وجود دارد كه نشان ميدهد كه آموزش آرامسازي بهعنوان بخشي از برنامه آموزشي براي بيماران قلبي ميتواند منافع فيزيولوژيك و سايكولوژيك مهمي در بيماران پس از انفاركتوس قلبي داشته باشد (23). آموزش آرامسازي مداخلهاي غيردارويي بوده كه براي درمان تنيدگي ناشي از بيماريهاي مزمن يا در درمانهايي كه عوارض جانبي دارند بهكار رفته و براي كاهش تنيدگي اضطراب تهوع استفراغ و درد بهكار ميرود (24). باتوجه به اينكه بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي بهمنظور كاهش نياز قلب محدوديت فعاليت داشته شانس ايجاد عوارض ناشي از بيحركتي از جمله ترومبوز و پنوموني افزايش مييابد. از طرفي در اين بيماران آموزش به تنهايي نميتواند كارا بوده و بايد از روشي جهت توانمند شدن بيمار استفاده نمود تا اين تكنيك جزء برنامه زندگي و كاري روزانه وي شود. به همين منظور در اين پژوهش بيماران در زمينه بهكارگيري صحيح اين تكنيك با دوره بعد از مداخله 60 روزه توانمند خواهند شد. تجارب باليني پژوهشگر در اين زمينه كه صرف وجود بيماري انفاركتوس ميوكارد ميتواند يك عامل تا ثيرگذار قوي بر سبك زندگي اين بيماران بوده و لزوم كنترل عوارض ناشي از آن اين سو ال را در ذهن پژوهشگر ايجاد كرد كه اين شيوه آرامسازي تا چه اندازه بر سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي مو ثر ميباشد. مواد و روشها مطالعه حاضر مطالعهاي از نوع كار آزمايي باليني تصادفي شده دو سويه كور است كه در مورد 66 نفر از بيماران بزرگسال بستري در بخش سي سي يو بيمارستان دكتر علي شريعتي تهران در نيمه اول

3 تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي آذر آوازه و همكاران سال 1390 انجام شده است. در اين مطالعه پس از كسب مجوز كميته اخلاق از دانشگاه علوم پزشكي زنجان نمونهها به روش در دسترس و سپس تخصيص تصادفي با استفاده از روش تصادفيسازي بلوكهاي چهارتايي در دو گروه و قرار داده شدند. معيارهاي ورود شامل: تا ييد انفاركتوس ميوكارد توسط متخصص قلب و عروق بستري در بيمارستان بهدليل انفاركتوس قلبي بودن براي بار اول استراحت نسبي شدن بيمار و عدم منع انقباض و انبساطهاي مكرر عضلاني عدم ابتلا به بيماري تازه عدم تشديد شرايط بيمار هوشياري كامل بيمار و تمايل به شركت در پژوهش و نداشتن بيماري روحي و رواني ميباشند. با استفاده از روش پوكاك و جدول آماري گيگي جهت تعيين تعداد نمونه در كارآزمايي باليني (20) تعداد نمونهها 30 نفر در هر گروه مشخص گرديد كه باتوجه به ريزش احتمالي نمونهها (به هر علت) تعداد نمونهها براي هر يك از گروههاي و 33 نفر در نظر گرفته شد. بهمنظور جمعآوري دادهها در اين پژوهش از فرم ثبت مشخصات فردي (سن جنس تحصيلات سابقه خانوادگي ابتلا به انفاركتوس قلبي تا هل قد وزن شاخص توده بدني شغل و تعداد اعضاي خانواده) چك ليست خود گزارشدهي و پرسشنامه سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي استفاده شد. اين پرسشنامه در مطالعات بسياري از جمله مطالعه واحديان و همكاران بهكار برده شده است (1). ابزار سبك زندگي بهكار برده شده در اين پژوهش داراي چهار بعد تغذيه (11 سو ال) خواب (10 سو ال) فعاليت فيزيكي (5 سو ال) و دخانيات (3 سو ال) بود. نحوه نمرهدهي در هر بعد متفاوت بوده كه به تفكيك گزارش ميشود. در خصوص بعد تغذيه سو الات 1 و 2 انتخاب گزينه زياد نمره يك و گزينه هيچ نمره چهار سو ال 3 گزينه روغن حيواني نمره يك و گزينه روغن گياهي نمره چهار سو ال 5 گزينه گوشت قرمز نمره يك و گزينه گوشت سفيد نمره پنج سو الات و 11 گزينه هرگز نمره چهار و گزينه هفتهاي چندبار نمره يك و سو الات 7 6 و 10 گزينه يك بار در هفته نمره يك و گزينه روزانه دو بار نمره 5 را به خود اختصاص ميداد. در مجموع اين بعد از سبك زندگي امتياز حداكثر 48 را به خود اختصاص داد. در خصوص بعد خواب سو الات و 19 انتخاب گزينه هميشه نمره يك و گزينه هرگز نمره چهار سو ال 20 گزينه ماهي يكبار نمره چهار و هرشب نمره يك سو ال 21 گزينه 6 تا 10 ساعت نمره دو و گزينه خارج از اين محدوده نمره يك را به خود اختصاص داد. لازم به ذكر است كه سو ال 12 نمرهدهي معكوس شد. بدين صورت كه انتخاب گزينه هميشه نمره چهار و انتخاب گزينه هرگز نمره يك را به خود اختصاص داد. در مجموع اين بعد از سبك زندگي امتياز حداكثر 36 را به خود اختصاص داد. در خصوص بعد فعاليت فيزيكي سو ال 22 انتخاب گزينه كم نمره يك و گزينه معمولي نمره 3 سو ال 23 گزينه 6 تا 10 ساعت نمره دو و خارج از اين حيطه نمره يك سو ال 24 گزينه با كنترل نبض نمره دو و بدون كنترل نبض نمره يك سو ال 25 گزينه 20 تا 30 دقيقه نمره دو و گزينه خارج از اين محدوده نمره يك و سو ال 26 گزينه كمتر از 3 بار در هفته نمره يك و گزينه بيشتر از سه بار در هفته نمره دو را به خود اختصاص داد. در مجموع اين بعد از سبك زندگي امتياز حداكثر 11 را به خود اختصاص داد. در خصوص آخرين بعد سو ال 27 انتخاب گزينه مثبت نمره يك و گزينه منفي نمره دو سو ال 28 گزينه هميشه نمره يك و گزينه هرگز نمره 4 را به خود اختصاص داد. لازم به ذكر است كه سو ال 29 بهصورت فراواني گزارش شد. در مجموع اين بعد از سبك زندگي امتياز حداكثر 6 را به خود اختصاص داد. از اجراي مداخله پژوهشگر جلسه آشنايي با واحدهاي پژوهش در مورد هدف و نحوه اجراي مداخله برگذار نمود و در اين جلسه رضايت آگاهانه از واحدهاي مورد پژوهش گرفته شد. در اجراي مطالعه پژوهشگر در طول 16 هفته با مراجعه روزانه به محيط پژوهش و بررسي بيماران ابتدا نمونهها را براساس معيارهاي در نظر گرفته شده جهت واحدهاي مورد پژوهش انتخاب كرده و سپس مشخصات فردي آنان را جمعآوري مينمود. بدين منظور برنامهاي آموزشي در 7 مرحله براي هر نمونه طرحريزي و اجرا گرديد كه مراحل اين برنامه عبارتند از: شناساندن عضلات و گروههاي عضلاني موردنظر آموزش در زمينه مراحل اجراي تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني با استفاده از توضيح و نمايش عملي آن توسط محقق پاسخگويي به سو الات مددجويان در زمينه تكنيك آرامسازي اجراي تكنيك توسط محقق با استفاده از نوار صوتي انجام تكنيك توسط بيماران همراه با محقق بيان تفاوت در احساسات جسمي و رواني نمونهها بعد از انجام آرامسازي و در پايان انجام تكنيك توسط نمونهها و تحت نظارت محقق. سپس اين تكنيك توسط نمونههاي گروه در منزل و بهمدت 60 روز هر روز دو مرتبه (120 جلسه) با پيگيري تلفني و تماس حضوري محقق انجام گرفت. بهطور خلاصه براي انجام تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني مددجو در يك صندلي راحت نشسته و يا درازكش با لباس آزاد قرار گرفته و ساعت دستبند و... را خارج ميسازد. سپس با هدايت تعليمدهنده و با گوش دادن به نوار صوتي گروههاي مختلف عضلاني را همراه با تنفسهاي مو ثر و عميق منقبض و ريلكس ميكند. مددجو اين تمرين را بايد تا زماني انجام دهد كه تفاوت ميان انقباض و ريلكس شدن عضلاني را احساس كرده و آن را بيان نمايد. در اين صورت تكنيك موردنظر را فرا گرفته و قادر به انجام اين تكنيك به تنهايي و با استفاده از نوار صوتي خواهد بود. 3

4 مجله دانش و تندرستي دوره 10 شماره 3 پاييز 1394 دراين تكنيك ابتدا گروههاي عضلاني بزرگ منقبض و ريلكس ميشوند چراكه انقباض و شل شدن اين عضلات و درك تفاوت بين اين دو احساس در ابتداي كار براي مددجو ملموستر ميباشد. زماني كه مددجو تك تك عضلات خود را منقبض و ريلكس ساخت قادر است به راحتي و بهطور خود به خود تمام بدن خود را با روشي كه فرا گرفته شل و رها سازد و از اضطراب استرس و هرگونه احساس ناخوشايند روحي رواني و جسمي پاك نمايد (25). مدت زماني را كه جاكوبسون (1938) براي تمرينات PMRT پيشنهاد كرد چندين جلسه در هفته بهمدت طولاني حتي تا يك سال بود. اما بروكووك و كروگ عنوان كردند كه بهتر است PMRT بهمدت بيش از 50 جلسه دقيقهاي انجام شود (22). از روش بروكووك و كروگ در مطالعه حاضر استفاده شده است يعني 120 جلسه دقيقهاي PMRT توسط بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي در طول 8 هفته انجام شد. پژوهشگر در حين انجام كار با محدوديتهايي از قبيل ريزش نمونهها به دليل دوره 60 روزه بعد از مداخله و عدم توافق بعضي از شركتكنندگان به علت سن بالاي آنها مواجه بود. لازم به ذكر است كه در مورد گروه هيچگونه مداخلهاي صورت نگرفت. بهمنظور رعايت اخلاق در پژوهش بعد از اتمام كار پژوهشگر به اعضاي گروه اعلام نمود كه در صورت تمايل ميتوانند تكنيك آموزش داده شده به گروه را فرا بگيرند. بر اين اساس 23 نفر از اعضاي گروه اعلام آمادگي نمودند كه پژوهشگر آنان را در انجام تكنيك توانمند نمود. از آماري كولموگروف اسميرنوف بهمنظور نرمال بودن دادهها استفاده شد. درصورت طبيعي بودن نتيجه آماري كولموگروف اسميرنوف (0/05<P) از هاي پارامتريك و در صورت غيرطبيعي بودن نتيجه آماري كولموگروف اسميرنوف (0/05<P) از هاي ناپارامتريك استفاده شد. بهمنظور بررسي همساني دو گروه و در مورد متغيرهاي دموگرافيك كيفي (جنس تا هل و شغل) از آماري كاي دو و در زمينه متغيرهاي كمي (سن شاخص توده بدني و تعداد اعضاي خانواده) از آماري تي مستقل و بهمنظور مشخص نمودن تا ثير مداخله از ه يا آماري يو من ويتني ANOVA با اندازهگيريهاي مكرر و ضريب همبستگيهاي پيرسون و اسپيرمن استفاده شد. نتايج در اين پژوهش 66 نفر در غالب دو گروه و شركت داشتند. ميانگين و انحراف معيار سن شاخص توده بدني و تعداد اعضاي خانواده در دو گروه و بهترتيب عبارتنداز: 62/63±13/96 و 61/06±10/96 24/69±3/62 و 25/18±4/19 و 5/24±1/98 و 5/57±1/90. آماري تي مستقل تفاوت معنيداري را بين متغيرهاي دموگرافيك كمي در دو گروه و نشان نداد (0/05<P). جدول يك متغيرهاي دموگرافيك كيفي را نشان داده كه براساس آماري كاي دو ارتباط معنيداري در دو گروه و وجود ندارد (0/05<P). همچنين نتايج حاصل از چك ليستخود گزارشدهي نشان داد كه %97 بيماران در گروه تمرينات آرامسازي پيشرونده عضلاني را بهصورت مرتب در منزل انجام دادند به عبارتي از 66 نفر شركتكننده در دو گروه و تنها دو نفر در گروه تمرينات آرامسازي پيشرونده عضلاني را بهصورت مرتب انجام نداده بودند. جدول 1- اطلاعات دموگرافيك كيفي دو گروه و تعداد (%) جنس مرد (30/3) 20 زن (19/7) 13 تا هل مجرد (1/5) 1 متا هل (48/5) 32 تحصيلات بالاي ديپلم (0/30) 10 زير ديپلم (0/70) 23 سابقه خانوادگي ابتلا به انفاركتوس قلبي دارد (0/15) 5 ندارد (0/85) 28 شغل كارمند (6/1) 4 كارگر خانهدار بيكار بازنشسته آزاد تعداد (%) 2 آماري χ P=0/43 P=0/31 P=0/51 P=0/21 P=0/72 (34/8) 23 (15/2) 10 (0/00) 0 (50/0) 33 (0/36) 12 (0/64) 21 (0/27) 9 (0/73) 24 (12/1) 8 (6/1) 4 (13/6) 9 (3/0) 2 (7/6) 5 (7/6) 5 (6/1) 4 (19/7) 13 (1/5) 1 (6/1) 4 (0/6) 7 آماري تي مستقل و يو من ويتني تفاوت معنيداري را بين ميانگين امتيازات ابعاد مختلف سبك زندگي بين دو گروه و از مداخله نشان نداد. همين ها 4 و 8 هفته بعد از مداخله تفاوت معنيداري را بين ميانگين امتيازات ابعاد مختلف سبك زندگي بين دو گروه و نشان داد (جدول 2). آماري آناليز واريانس با اندازهگيريهاي مكرر از نظر ميانگين امتياز ابعاد مختلف سبك زندگي در سه زمان مختلف بعد از مداخلهدر گروه تفاوت معنيداري را نشان داد اما اين تفاوت در گروه معنيدار نبود. همچنين اين تفاوت معنيداري را در تمامي ابعاد سبك زندگي در سه زمان مختلف بعد از مداخله بين دو گروه و نشان داد. لازم به ذكر است كه در مورد بعد دخانيات 4

5 تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي آذر آوازه و همكاران اين قابل سنجش نبود (جدول 2). ضريب همبستگيه يا پيرسون و اسپيرمن بين متغيرهاي كمي و كيفي با نمره كلي حاصل از سبك زندگي در دو گروه و ارتباط معنيداري را نشان ندادند.(P>0/05) متغير تغذيه خواب فعاليت فيزيكي دخانيات سبك زندگي كلي زمان گروه جدول 2- تفاوت ميانگين امتيازات ابعاد چهارگانه سبك زندگي در دو گروه و در سه زمان مختلف ميانگين و انحراف معيار P.V 0/964 23/39 ± 3/08 23/42 ± 2/35 45/18 ± 2/54 23/66 ± 1/88 45/06 ± 2/78 23/72 ± 3/52 21/54 ± 2/59 21/42 ± 2/26 31/00 ± 2/85 21/51 ± 2/00 32/72 ± 2/37 21/09 ± 2/09 4/81 ± 1/21 5/03 ± 1/15 9/81 ± 0/88 5/03 ± 1/1 9/57 ± 1/06 4/87 ± 0/99 3/18 ± 0/80 3/24 ± 1/09 5/60 ± 0/49 3/24 ± 1/09 5/60 ± 0/49 3/12 ± 0/96 52/93 ± 4/58 P.Vبين افراد 0/574 اندازهگيريهاي مكرر P.Vبين افراد P.Vبين گروهها /055 0/538 0/085 0/059 0/841 0/470 0/852 0/892 53/12 ± 3/20 91/60 ± 4/30 53/45 ± 3/15 92/96 ± 4/50 52/81 ± 3/86 بحث در اين پژوهش تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني باعث ايجاد تفاوت معنيداري در ابعاد چهارگانه سبك زندگي بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي 4 و 8 هفته بعد از مداخله بين دو گروه و شد و نمرات ميانگين اين ابعاد در گروه نسبتبه گروه بهبود يافت. اين در حالي است كه ابعاد سبك زندگي از مطالعه بين دو گروه تفاوت معنيداري را نشان نداد. عدم تفاوت معنيداري در ابعاد سبك زندگي از مطالعه بين دو گروه و خود نشان دهنده يكساني دو گروه از اين نظر ميباشد. اين نتيجه خود ميتواند نشاندهنده تا ثير تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني بر ارتقاء و بهبود ابعاد سبك زندگي در گروه باشد چراكه نتايج حاصل از تكميل و جمعآوري چك ليستخود گزارشدهي گروه نشان داد كه در حدود %97 بيماران تمرينات را بهطور مرتب در منزل انجام دادند. همچنين تماسه يا تلفني و بازديدهاي حضوري مكرر محقق با مددجويان مبني بر ادامه روند اجراي آرامسازي پيشرونده عضلاني در منزل نيز مو يد همين مسا له است در صورتي كه گروه در هيچگونه فعاليت ورزشي و يا آرامسازي شركت نداشتند. با جستجوي گسترده متون مرتبط مطالعهاي با عنوان تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي بيماران قلبي يافت نشد. مطالعات مورد بررسي به جستجوي تا ثير تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني 5

6 مجله دانش و تندرستي دوره 10 شماره 3 پاييز 1394 بر استرس اضطراب و افسردگي بيمارهاي مزمن از جمله بيماري قلبي پرداختهاند و به نظر مطالعه حاضر اولين مطالعه بوده كه تا ثير اين تكنيك را بر اين ابعاد سبك زندگي مورد بررسي قرار داده است. از طرفي در مطالعات مختلف سبك زندگي با ابعاد متفاوتي معرفي شده است. مثلا در مطالعه نجار سبك زندگي داراي چهار بعد (تغذيه خواب دخانيات و فعاليت فيزيكي)( 26 ) مطالعه روحافزا شش بعد (خواب فعاليت فيزيكي دخانيات استرس اضطراب و افسردگي)( 27 ) مطالعه محمدي زيدي چهار بعد (تغذيه تحرك جسماني سيگار و استرس)( 28 ) مطالعه ليندكويست چهار بعد (تغذيه ورزش استرس و اضطراب)( 29 ) و مطالعه پيچكي و همكاران چهار بعد (تغذيه ورزش استرس و اضطراب)( 30 ) بيان شده است. به همين منظور در اينجا به بعضي از مطالعاتي كه از اين تكنيك در ساير ابعاد زندگي بيماريه يا مزمن استفاده شده است ياد ميشود. مطالعهاي به بررسي تا ثير دو تكنيك لمس درماني و آرامسازي پيشرونده عضلاني بر كاهش درد و استرس بيماران مبتلابه استي وآرتريت بهعنوان يك بيماري مزمن پرداخت. نتايج اين مطالعه مو يد تا ثير بيشتر تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني بر كاهش ميزان استرس و درد بيماران مبتلابه استي وآرتريت بود (31). مطالعه محمدي در سال 1383 بيانگر تا ثير چشمگير تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني بر كاهش ميزان اضطراب بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي در گروه نسبتبه گروه بود (32). در پژوهش غفاري و همكاران ميزان افسردگي اضطراب و استرس در سه زمان مختلف ( يك و دو ماه بعد) در گروه تفاوت معنيداري نداشت اما در گروه اين تفاوت معنيدار بود. اين تفاوت معنيدار مو يد تا ثير تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني بر كاهش ميزان اضطراب و استرس و افسردگي بيماران گروه در زمانهاي مختلف بعد از مداخله ميباشد (25). تلان نيز توصيه مينمايد كه يكي از وظايف پرستاران در كاهش اضطراب بيماران مبتلابه انفاركتوس قلبي آموزش آرامسازي بوده تا بيمار با اجراي آن اضطراب خود را كاهش دهد (33). حضرتي و همكاران به بررسي تا ثيرآرامسازي بنسون بر ميزان اضطراب و شدت علايم بيماران مبتلابه سندروم روده تحريكپذير پرداختند. نتايج مطالعه حاكي از آن بود كه اضطراب موقعيتي بيماران در گروه بهطور قابل توجهي نسبتبه گروه كاهش يافته بود. اين درحالي است كه اضطراب صفتي بيماران در گروه تفاوتي با گروه نداشت (34). در مطالعه ديگري شبان و همكاران تا ثيرآرامسازي پيشرونده عضلاني و موسيقي درماني را بر ميزان درد بيماران سرطاني سنجيدند. نتايج مطالعه حاكي از آن بودند كه اگرچه موسيقي درماني سبب كاهش درد شده بود اما تا ثيرآرامسازي پيشرونده عضلاني به مراتب بيشتر بود (35). بخشي و همكاران به تا ثيرآرامسازي پيشرونده عضلاني بر دوز مصرفي داروهاي ضد تهوع و استفراغ در بيماران تحت شيمي درماني پرداختند. نتايج مطالعه حاكي از آن بود كه اجراي تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني بهطورمو ثر سبب كاهش مقدار مصرف داروهاي ضد تهوع و استفراغ در بيماران سرطاني تحت شيمي درماني شده بود (36). چييونگ و همكاران مطالعهاي با عنوان تا ثيرآرامسازي پيشرونده عضلاني بر اضطراب صفتي و موقعيتي و كيفيت زندگي بيماران مبتلابه سرطان كورولكتال انجام دادند. نتايج مطالعه حاصل از آن بود كه بايد آرامسازي پيشرونده عضلاني بهعنوان برنامهاي طولاني مدت در رژيم درماني اين بيماران گنجانده شود (37). در مجموع ميتوان بدين صورت بيان نمود كه اكثر مطالعاتي كه به تا ثير تكنيك آرامسازي پيشرونده عضلاني بر بيماريهاي مزمن پرداختهاند بر روي متغيرهايي همچون اضطراب استرس افسردگي و درد تمركز نمودهاند. مطالعه حاضر نشان داد كه اين تكنيك ميتواند بر ساير ابعاد سبك زندگي همچون تغذيه دخانيات و ورزش هم مو ثر باشد چراكه بر طبق نتايج اين مطالعه بيماران گروه نسبتبه گروه از نظر ابعاد ياد شده دخيل در سبك زندگي تفاوت معنيداري با هم داشتند. محدوديتهاي پژوهش شامل تفاوته يا فردي و حالت روحي متفاوت نمونههاي تحت پژوهش در پاسخ به مداخله و ميزان تا ثير آن تا ثير عوامل محيطي و فرهنگ فرد بر ميزان درك وي از تا ثير تكنيك آرامسازي بر بهبود و ارتقاء سبك زندگي بيمار تا ثير ميزان يادگيري و درگيري ذهني بيماران بر يادگيري آنان از تكنيك اجرا شده و ماهيت ناتوانكننده بيماري ميباشد. تشكر و قدرداني از كليه بيماران عزيز و خانوادههاي محترم آنان كه با وجود مشكلات فراوان ناشي از بيماري در اين پژوهش شركت نمودند تشكر ميشود. از مركز توسعه تحقيقات باليني بيمارستان لقمان حكيم دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي جهت حمايتهاي روششناسي مطالعه حاضر تقدير و تشكر ميشود. References 1. Vahedian Azimi A, Alhani F, Ahmadi F, Kazemnejad A. The effect of family centered empowerment model on the life style of patients with myocardial infarction. Iranian Journal of Critical Care Nursing 2008;2: Mohammad Hasani M.R, Farahani B, Zohouri A, Panahi Azar Sh. Self care ability based on Orem's theory in individuals with coronary artery disease. Iranian Journal of Critical Care Nursing 2010;3: university of mwdical sciences [dissertation].tehran: Medical Sciences Faculty, Tarbiat Modarres Univ.;1993.[Persian]. 6

7 تا ثير آرامسازي پيشرونده عضلاني بر سبك زندگي آذر آوازه و همكاران 3. Thom T, Haase N, Rosamond W, Howard VJ,Rumsfeld J,Manolio T, et al. Heart disease and stroke statistics 2006 update. a report from the american heart associationstatistics committee and stroke statistics subcommittee. Circulation 2006;113:e Najafi SM, Vahedparast H, Hafezi S, Saghafi A, Farsi Z, Vahabi YS. Effect of self care education on quality of life in patient suffering from myocardial infarction. Iranian Journal of Critical Care Nursing 2007;1: Haskell WL.Cardiovascular disease prevention and lifestyle intervention: effectiveness and efficacy. J Cardiovascular Nurs 2003;18: Thompson D, Brown JB, Nichols GA, Elmer PJ, Oster G. Body mass index and future healthcare costs: a retrospective cohort study. Obes Res 2001;9: Russell LB, Teutsch SM, Kumar R, Dey A, Milan E. Preventable smoking and exercise-related hospital admissions. A model based on the NHEFS.Am J Prev Med 2001;20: Izumi Y, Tsuji I, Ohkubo T, Kuwahara A, Nishino Y, Hisamichi S. Impact of smoking habit on medical care use and its costs: a prospective observation of national health insurance beneficiaries in Japan. Int J Epidemiol 2001;30: Perkins AJ, Clark DO. Assessing the association of walking with health services use and costs among socioeconomically disadvantaged older adults. Prev Med 2001;32: Daviglus ML, Liu K, Yan LL. Relation of body mass index in young adulthood and middle age to Medicare expenditures in older age. JAMA 2004;292: Centers for Disease Control and Prevention. Public health and aging:trends in aging-united States and worldwide. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2003;52: Appel LJ, Brands MW, Daniels SR. Dietary approaches toprevent and treat hypertension: A scientific statement from the American Heart Association. Hypertension 2006;47: Sacks FM, Svetkey LP, Vollmer WM. Effects on blood pressure of reduced dietary sodium and the Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet. DASH-Sodium Collaborative Research Group. N Engl J Med 2001;344: Beilin LJ, Burke V, Cox KL. Non pharmacologic therapy and lifestyle factors in hypertension. Blood Press 2001;10: Liu L, Ikeda K, Sullivan DH. Epidemiological evidence of the association between dietary protein intake and blood pressure: a meta-analysis of published data. Hypertens Res 2002;25: Appel LJ, Sacks FM, Carey VJ. Effects of protein, monounsaturated fat, and carbohydrate intake on blood pressure and serum lipids: Results of the omniheart randomized trial. JAMA 2005;294: Streppel MT, Arends LR, Van t Veer P. Dietary fiber and blood pressure: A meta-analysis of randomized placebo-controlled trials.arch Intern Med 2005;165: Chobanian AV, Bakris GL, Black HR. The seventh report of the joint national committee on prevention, detection, evaluation, and treatment of high blood pressure: The JNC 7 report. JAMA 2003;289: The fourth report on the diagnosis, evaluation, and treatment of high blood pressure in children and adolescents. Pediatrics 2004;114: Pocock SJ, editor. Clinical trial, a practical approach. New York: John Wiley & Sonds; Sharafi F. Effect of relaxation technique on anxiety in myocardial infarction patients admitted to the cardiac intensive unite of zanjan 22. Bakhshi M. Effect of relaxation technique on acute and delayed nausea and vomiting of patients whit cancer undergoing chemotherapy [dissertation]. Tehran: Medical Sciences Faculty, Tarbiat Modarres Univ.;2001.[Persian]. 23. Robert JP, Lewin David R, Thompson R. Trial of the effects of an advice and relaxation tape within the first 24 hours of admission to hospital with acute myocardial infarction: International Journal of Cardiology 2002;82: Kiani G. The effect of applying Benson on stress and hemodynamic parameters in patients with acute myocardial infarction admitted in ccu martyr Rajai Heart Hospital [dissertation]. Tehran: Tarbiat Modares Univ.; Ghafari S, Ahmadi F, Nabavi M, Memarian R. Effect of applying progressive muscle relaxation technique on depression, anxiety and stress multiple sclerosis of patients in Iran national Ms society. J Research in Medicine 2008;32:45-53.[Persian]. 26. NajjarL, HeidariA, Behnam VoshanyH-R.Relationship betweenlifestyle andprimary hypertensioninsabzevar. Journalof SabzevarSchool of Medical Sciences(Asrar) 2003;11:?-?. 27. Rooh AfzaR,kuchekianSh, SadeghiM, Mousavi Fard A, KheirabadiG, GhasemiTehrani H.Investigate the relationshipbetween lifestyle andchronic obstructive pulmonary disease. Gilan Universityof Medical SciencesJournal2004;15: MohammadiZeidi A, HeidarniaA,HajizadehA.Assessment lifestyleof patient with cardiovascular disease. BimonthlyScientific- ResearchShahed University 2004;13: Lindquist L. Influence of lifestyle, coping and job stress on blood pressure in men and women. American Journal of Hypertention 1998;9: Pischke C, Weidner G, Elliott Eller M, Omish D. Lifestyle changes and clinical profile in coronary heart disease patients with an ejection fraction of <40% or >40% in the Multicenter Lifestyle Demonstration Project. European Journal of Health Failure 2007;9: Peck SDE. The effectiveness of therapeutic touch and progressive muscle relaxation technique on pain and stress in elders with degenerative artrities. Journal of Holistic Nursing 1997;15: Mohammadi F. Effect of relaxation technique on anexity of patients whit myocardial infarction[dissertation].tehran: Medical sciences Faculty, Tarbiat Modarres Univ.;2004.[Persian]. 33. Bassampoor SS. The eefect of relaxation techniques on anxiety of patients with myocardial infarction. The Journal of Qazvin University of Medical Sciences 2005;9: Hazraty M, Hoseini M, Dejbakhsh T, Taghavi A, Rajaee-Fard A. The effect of benson relaxation therapy on anxiety level and severity of symptoms in patients with irritable bowel syndrome. The Journal of Arak University of Medical Sciences 2006;9: Shaban M, Rasolzade N, Mehmran A, Moradalizade F. Effectiveness of non-pharmacological methods (PMR, and music therapy) on pain in cancer patients.j Nursing and Midvifery Faculty of Tehran Medical of Science (hayat) 2006;12:63-72.[Persian]. 36. Bakhshi M, Memarian R, Azad Fallah P. The effect of progressive muscle relaxation on the dosage of antiemetic drugs in cancer patients undergoing chemotherapy. The Journal of Gonabad University of Medical Sciences 2009;15:5-13.[Persian]. 37. Cheung YL, Molassiotis A, Change AM. The effect of progressive muscle relaxation training on anxiety and quality of life after stoma surgery in colorectal cancer patients. Psycho Oncology 2003;12:

8 Journal of Knowledge & Health 2015; Vol 10, No 3 Shahroud University of Medical Sciences DOI: /jkh.v10i3.635 Original Article Effect of Progressive Muscle Relaxation on Patients Lifestyle with Myocardial Infarction: A Double-Blinded Randomized Controlled Clinical Trial Azar Avazeh (M.Sc.) 1, Mohammadreza Hajiesmaeili (M.D.) 2*, Amir Vahedian-Azimi (Ph.D.) 3, Ali Naderi (M.Sc.) 4, Seyed Jalal Madani (M.D.) 5, Mohammad Asghari Jafarabadi (Ph.D.) 6 1- Dept. of Nursing, School of Nursing and Midwifery, Zanjan University of Medical Sciences, Zanjan, Iran. 2- Clinical Research Development Center of Loghman Hakim hospital, School of Medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 3- Dept. of Critical Care Nursing, School of Nursing, BaqiyatallahUniversity of Medical Sciences, Tehran, Iran. 4- Arak Hospital, Arak University of Medical Sciences and Health Services, Arak, Iran. 5- Baqiyatallah Hospital, School of Medicine, Baqiyatallah University of Medical Sciences, Tehran, Iran. 6- Health Services Management Research Center, School of Health & Food, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran. Abstract: Received: 26 July 2014, Accepted: 14 March 2015 Introduction: Nowadays, Non-communicable diseases are widespread due to modernization of societies, technology development, population density in urban areas and changes in life style. Variety of cardiovascular diseases are the most common causes of death and important factors of failure in most countries including Iran. This study was conducted to determine the effect of progressive muscle relaxation on the lifestyle of patients with myocardial infarction. Methods: In this randomized double-blind clinical trial, after sampling, 66 patients were randomly selected and assigned to either the control or test group. An orientation session was held to explain the research goals and intervention. The test group did the progressive muscle relaxation technique, two minutes sessions daily for 2 months (120 sessions). Data collection tools were demographic information questionnaire, lifestyle questionnaire and self report check list. Results: Independent t- test and mann-whitney U showed there are no significant differences in four aspects of life before the intervention, but these differences were significant after the intervention(p<0.05). ANOVA with repeated measures in three different times (before, 1 and 2 months after intervention) showed significant difference between the two groups (P<0.05). Conclusion: Applying progressive muscle relaxation technique would modify, adjust and improve various aspects of lifestyle of patients suffering myocardial infarction. Keywords: Progressive muscle relaxation, Life style, Myocardial infarction, RCT. Conflict of Interest: No *Corresponding author: M. Hajiesmaeili, mrhajiesmaeili@sbmu.ac.ir Citation:Avazeh A, Hajiesmaeili M, Vahedian Azimi A, Naderi A, Madani S.J, Asghari Jafarabadi M. Effect of Progressive Muscle Relaxation on Patients Lifestyle with Myocardial Infarction: A Double-Blinded Randomized Controlled Clinical Trial. Journal of Knowledge & Health 2015;10(3):1-8. 8