S ng KiÕn Kinh NghiÖm: Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp. vò muèi ngëm n íc

Transcript

1 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Së gi o dôc vµ µo t¹o h ng yªn Tr êng thpt d ng qu ng hµm S ng KiÕn Kinh NghiÖm: Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc Hä vµ tªn : nguyôn v n h i. Tæ lý hãa c«ng nghö Th ng 5 n m Trang 1

2 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn i: më Çu i. c së khoa häc: I.1. C së lý luën: Trong c c n m trë l¹i y, cïng víi sù ph t trión m¹nh mï cña khoa häc kü thuët. Khoa häc gi o dôc ang t m mäi c ch c i tiõn sù nghiöp gi o dôc. Trong c c tr êng THPT, ang tých cùc thùc hiön chñ tr ng cña Bé gi o dôc vò c i c ch gi o dôc. Ph ng ch m lµ: Häc sinh ph t huy týnh tých cùc, tù gi c d íi sù chø ¹o cña thµy. Sù thay æi ph ng ph p kióm tra tõ h nh thøc tù luën sang h nh thøc tr¾c nghiöm cã t c dông lín trong qu tr nh kióm tra nh gi. Trong cïng mét n vþ thêi gian kióm tra îc nhiòu néi dung kiõn thøc cña häc sinh. T ng c êng kh n ng t duy, n ng éng, týnh linh ho¹t cña häc sinh. Song nã còng cã nh ng h¹n chõ nhêt Þnh trong qu tr nh tiõp thu kiõn thøc cña häc sinh nh : hióu b n chêt vên Ò kh«ng îc s u, «i khi nh gi kh«ng thët kh ch quan. èi víi m«n hãa häc, lµ mét m«n häc khoa häc thùc nghiöm ßi hái týnh chýnh x c cao. ViÖc rìn týnh cèn thën trong qu tr nh häc tëp rêt quan träng. Qu tr nh lµm bµi kióm tra tr¾c nghiöm lµm mêt i phçn nµo týnh cèn thën, chi tiõt cña häc sinh khi gi i quyõt mét vên Ò. V thõ g y nªn nh ng sai sãt trong qu tr nh lµm bµi tëp, Æc biöt lµ khi gæp c c d¹ng bµi tëp kh«ng phæ biõn trong ch ng tr nh. Nh bµi tëp vò Muèi ngëm n íc vµ tinh thó hi rat hãa. I. 2. C së thùc tiôn: Bµi tëp to n vò muèi vµ hçn hîp muèi lµ mét d¹ng bµi tëp kh c b n vµ th«ng dông trong ch ng tr nh hãa häc phæ th«ng. Tuy nhiªn, ë n íc ta c c d¹ng bµi tëp nµy chø tëp trung ë muèi khan cßn c c bµi tëp vò muèi kõt tinh ngëm n íc vµ tinh thó hi rat hãa th cã rêt Ýt vµ ch a phong phó. ChÝnh v vëy, «i khi lµm häc sinh nhµm ch n vµ t¹o thãi quen thô éng trong suy nghü cña häc sinh, khi gæp bµi to n vò muèi lµ chø nghü Õn muèi khan. Nªn khi gæp nh ng bµi to n liªn quan Õn muèi ngëm n íc vµ tinh thó Trang 2

3 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm hi rat hãa a phçn c c em kh lóng tóng. C c tµi liöu tham kh o còng rêt Ýt khi Ò cëp s u Õn néi dung nµy. Ó phçn nµo th o gì khã kh n, t¹o iòu kiön cho häc sinh tù tin h n khi lµm bµi tëp lo¹i nµy t«i nghiªn cøu c c tµi liöu liªn quan vµ p dông Ò tµi: Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc ii. Môc Ých nghiªn cøu: Nh»m hö thèng c c kiõn thøc c b n vò muèi ngëm n íc vµ tinh thó kõt tinh. Giíi thiöu mét sè muèi ngëm n íc th êng gæp vµ c«ng thøc týnh to n. Giíi thiöu mét hö thèng bµi tëp vò muèi ngëm n íc tõ n gi n Õn phøc t¹p nh»m môc Ých: Thay æi thãi quen t duy th êng gæp cña häc sinh khi lµm bµi tëp vò muèi. Gióp cho häc sinh tù tin vµ cã ph ng ph p hiöu qu trong gi i bµi tëp hãa häc. N ng cao chêt l îng häc tëp bé m«n, p øng yªu cçu æi míi. iii. èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu: Häc sinh trung häc phæ th«ng. Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc. iv. KÕ ho¹ch nghiªn cøu: ChuÈn bþ c c tµi liöu liªn quan, s u tçm vµ biªn so¹n c c bµi tëp vò muèi ngëm n íc. ChuÈn bþ kiõn thøc lý thuyõt liªn quan. Giíi thiöu cho häc sinh c c kiõn thøc c b n vò dung dþch vµ tinh thó hi rat hãa, muèi kõt tinh... Giíi thiöu néi dung: Ph n lo¹i vµ ph ng php gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc KiÓm tra èi chøng tr nh é cña häc sinh tr íc vµ sau khi häc chuyªn Ò. nh gi týnh hiöu qu cña Ò tµi. Trang 3

4 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm V. ph ng ph p nghiªn cøu: Nghiªn cøu lý thuyõt vò lý luën d¹y häc nãi chung, lý luën d¹y häc hãa häc nãi riªng. Nghiªn cøu lý luën, lý thuyõt vò xu h íng n ng cao c êng é d¹y häc. Nghiªn cøu c c h nh thøc tæ chøc viöc d¹y häc hãa häc. Ph ng ph p thùc nghiöm vµ thèng kª. Tæ chøc d¹y vµ nh gi t¹i Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm. VI. thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh Ò tµi: B¾t Çu t m hióu, thèng kª nghiªn cøu p dông tõ th ng 5 n m Bæ sung hµng n m qua qu tr nh d¹y chuyªn Ò vµ éi tuyón häc sinh giái. B o c o th ng 3 n m. Hoµn thiön th ng 5 n m. Trang 4

5 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn ii. N«I DUNG I. kh i qu t kiõn thøc lý thuyõt: I.1 Mét sè kh i niöm: Dung dþch: Dung dþch lµ mét hö ång nhêt bao gåm dung m«i vµ chêt tan. Dung m«i quan träng vµ phæ biõn lµ n íc. ChÊt tan cã thó lµ chêt r¾n, chêt láng hoæc chêt khý. Trong dung dþch cã thó chø chøa mét lo¹i chêt tan, còng cã thó chøa nhiòu lo¹i chêt tan. é tan: é tan cña mét chêt lµ sè gam chêt ã hßa tan tèi a trong 100 gam n íc. mt S = *100 m dm é tan cña mét chêt phô thuéc nhiöt é, p suêt èi víi chêt khý, b n chêt dung m«i vµ chêt tan. Theo quy íc ë 22 0 C nõu: S 0,01g/100 gam H 2 O chêt kh«ng tan. 0,01 S 1g chêt Ýt tan. S >1g/100 gam H 2 O chêt dô tan hoæc tan nhiòu. Dung dþch b o hßa: lµ dung dþch kh«ng thó hßa tan thªm chêt tan ë mét nhiöt é x c Þnh. Dung dþch ch a b o hßa: lµ dung dþch cã thó hßa tan thªm chêt tan ë nhiöt é x c Þnh. Dung dþch qu b o hßa: lµ dung dþch cã l îng chêt tan v ît qu gi trþ é tan ë nhiöt é ã. Dung dþch qu b o hßa th êng x y ra khi ta hßa tan mét chêt ë nhiöt é cao sau ã lµm nguéi tõ tõ. Dung dþch qu b o hßa lµ mét hö kðm bòn. Khi Ó nguéi l îng chêt tan d sï t ch ra khái dung dþch d íi d¹ng chêt kõt tinh (tinh thó ngëm n íc). N íc trong ph n tö ã gäi lµ n íc kõt tinh. Trang 5

6 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Tinh thó ngëm n íc: Khi hßa tan c c chêt vµo n íc x y ra sù hi rat hãa. NhiÒu hi rat kh«ng bòn, khi lµm bay h i dung dþch th bþ ph n hñy. NhiÒu hi rat kh bòn, khi c«c¹n dung dþch thu îc c c tinh thó hi rat. VÝ dô: CuSO 4.5H 2 O; Na 2 CO 3.10H 2 O; CoSO 4.7H 2 O... Tinh thó hi rat cã thó ë d¹ng muèi n FeCl 3.6H 2 O; còng cã thó tån t¹i ë d¹ng muèi kðp: K 2 SO 4.Al 2 (SO 4 ) 3.24H 2 O. I.2 Mét sè c«ng thøc muèi ngëm n íc th êng gæp: B ng 1:Mét sè muèi n vµ muèi kðp th êng gæp CuSO 4.5H 2 O CaSO 4.2H 2 O MgCl 2.6H 2 O CuCl 2.2H 2 O FeCl 3.6H 2 O MgSO 4.7H 2 O Cu(NO 3 ) 2.6H 2 O Fe 2 (NO 4 ) 3.9H 2 O Mg(NO 3 ) 2.6H 2 O Al 2 (SO 4 ) 3.18H 2 O Cr 2 (SO 4 ) 3.6H 2 O NiCl 2.6H 2 O AlCl 3.6H 2 O CrCl 3.6H 2 O Ni(NO 3 ) 2.7H 2 O Al(NO 3 ) 3.9H 2 O CrCl 3.4H 2 O KAl(SO 4 ) 2.12H 2 O FeSO 4.7H 2 O ZnSO 4.7H 2 O KCl(SO 4 ) 2.12H 2 O Fe 2 (SO 4 ) 3.9H 2 O ZnCl 2.1,5H 2 O Fe(NH 4 ) 2 (SO 4 ) 2.6H 2 O FeCl 2.4H 2 O CdCl 2.2,5H 2 O (NH 4 ) 2 SO 4.Fe 2 (SO 4 ) 3.24H 2 O 2CaSO 4.H 2 O CdSO 4.2,67H 2 O II. Thùc tr¹ng: Chóng ta cïng xðt vý dô sau VÝ dô: Cã 16,0g oxit kim lo¹i MO 2 chia thµnh 2 phçn b»ng nhau. Hßa tan hoµn toµn phçn 1 trong HCl d xö lý dung dþch thu îc ë nh ng iòu kiön thých hîp thu îc 17,1g mét muèi X duy nhêt. Cho phçn 2 t c dông víi H 2 SO 4 lo ng d xö li dung dþch sau ph n øng ë nhiöt é d íi C chø thu îc 25,0g mét muèi Y duy nhêt. X c Þnh M vµ c«ng thøc 2 muèi X, Y biõt M x <180 g*mol -1, M Y < 260 g*mol -1 Ph n tých: Theo bµi ra ta cã s å: Trang 6

7 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Th«ng th êng häc sinh sï cho r»ng muèi X lµ MCl 2, vµ muèi Y lµ MSO 4. Khi ã dùa vµ d kiön MO MCl 2 M 1 = = 55 8g 17,1g m 1 = 9,1 MO MSO 4 M 2 = = 80 8g 25,0g m 2 = 17,0 9,1 17, 0 Víi n lµ sè mol cña 8 gam MO 2 ta cã n = (v«lý). Õn y a phçn häc sinh sï lóng tóng kh«ng biõt xö lý thõ nµo. ã lµ do c c em quªn r»ng X, Y cã thó lµ muèi ngëm n íc MCl.aH 2 O vµ MSO 4.bH 2 O (ta sï gæp l¹i lêi gi i bµi nµy ë phçn sau). Tõ vý dô trªn chóng ta cã thó thêy: NÕu häc sinh ch a îc giíi thiöu kü vµ lµm quen, c c em kh«ng thó lý gi i v sao l¹i kh«ng ra kõt qu. NÕu c c em kh«ng chþu t duy mµ lµm theo lèi mßn th sï rêt lóng tóng vµ sï kh«ng thó t m ra îc p sè. Nh»m gãp phçn lµm phong phó h n c c d¹ng bµi tëp hãa häc trong ch ng tr nh phæ th«ng vµ ph t huy týnh tých cùc suy nghü cña häc sinh, trong Ò tµi nµy t«i xin a ra mét d¹ng bµi tëp kh c vò muèi ã lµ Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc III. Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc: Theo t«i cã thó chia c c bµi tëp nµy thµnh 4 d¹ng sau: D¹ng 1. Bµi to n týnh khèi l îng chêt tan trong tinh thó ngëm n íc vµ thµnh phçn % khèi l îng n íc kõt tinh trong tinh thó ngëm n íc. D¹ng 2. Bµi to n týnh khèi l îng tinh thó ngëm n íc cçn thªm vµo dung dþch cho s½n. D¹ng 3. Bµi to n týnh l îng chêt tan t ch ra hay cçn thªm vµo khi thay æi nhiöt é cña dung dþch. D¹ng 4. (d¹ng chýnh) Bµi to n x c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi ngëm n íc vµ muèi kðp ngëm n íc. Trang 7

8 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm III.1. D¹ng 1. Bµi to n týnh khèi l îng chêt tan trong tinh thó ngëm n íc vµ thµnh phçn % khèi l îng n íc kõt tinh trong tinh thó ngëm n íc. Dùa vµo c«ng thøc tinh thó ngëm n íc, týnh khèi l îng mol cña tinh thó vµ khèi l îng chêt tan (muèi tan) cã trong 1 mol tinh thó. Dùa vµo khèi l îng tinh thó ngëm n íc, týnh khèi l îng chêt tan trong l îng tinh thó ngëm n íc nµy. TÝnh khèi l îng n íc kõt tinh trong 1 mol tinh thó. Tõ ã rót ra trong 100 gam tinh thó cã bao nhiªu gam n íc kõt tinh? VÝ dô 1. a/týnh khèi l îng CuSO 4 cã trong 500 gam CuSO 4.5H 2 O. b/ TÝnh % khèi l îng n íc kõt tinh cã trong CuSO 4.5H 2 O. Lêi gi i a/ Ta cã: Cø 250 gam CuSO 4.5H 2 O cã chøa 160 gam CuSO 4 khan. 500 gam CuSO 4.5H 2 O cã chøa: 160 *500 = 320 gam CuSO b/ Cø 250 gam tinh thó cã 90 gam H 2 O. 100 gam tinh thó cã 90 *100 = 36 gam n íc kõt tinh. 250 % khèi l îng n íc kõt tinh lµ 36%. III.2. D¹ng 2. Bµi to n týnh khèi l îng tinh thó ngëm n íc cçn thªm vµo dung dþch cho s½n. D¹ng bµi to n nµy th êng lêy tinh thó pha vµo dung dþch cã cïng lo¹i chêt tan vý dô thªm CuSO 4.5H 2 O vµo dung dþch CuSO 4. Khi lµm to n cçn chó ý: Dïng Þnh luët b o toµn Ó týnh khèi l îng dung dþch t¹o thµnh: m dd = m tinh thó + m dung dþch cã. Khèi l îng chêt tan trong dung dþch t¹o thµnh: m chêt tan thu îc= m chêt tan trong tinh thó + m chêt tan trong dung dþch. Cã thó coi tinh thó ngëm n íc lµ mét d¹ng dung dþch Æc biöt, trong ã dung m«i lµ l îng n íc cã trong tinh thó. Sau ã p dông ph ng ph p êng chðo. VÝ dô 2. CÇn lêy bao nhiªu gam tinh thó CuSO 4.5H 2 O vµ bao nhiªu gam dung dþch CuSO 4 8% Ó iòu chõ îc 560 gam dung dþch CuSO 4 16%. Trang 8

9 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Lêi gi i Coi CuSO 4.5H 2 O nh dung dþch 64%. m 1 CuSO 4.5H 2 O m 2 CuSO 4 8% 8 48 m 1 = m m 1 +m 2 =560 Nªn m 1 =80 gam vµ m 2 =480 gam a sè häc sinh lµm bµi nµy theo ph ng ph p truyòn thèng, nghüa lµ týnh l îng CuSO 4 theo m vµ m lçn l ît lµ khèi l îng cña CuSO 4.5H 2 O vµ CuSO 4 sau ã p dông c«ng thøc týnh C% Ó gi i hö ph ng tr nh. Lµm theo c ch nµy kh mêt thêi gian. III.3. D¹ng 3. Bµi to n týnh l îng chêt tan t ch ra hay cçn thªm vµo khi thay æi nhiöt é cña dung dþch. Qu tr nh gi i bµi nµy cçn: TÝnh khèi l îng chêt tan vµ khèi l îng dung m«i cã trong dung dþch b o hßa ë nhiöt é t 0 1 C. Gäi a lµ khèi l îng chêt tan cçn thªm vµo hay t ch ra khái dung dþch ban Çu, sau khi thay æi nhiöt é. TÝnh khèi l îng chêt tan vµ dung m«i cã trong dung dþch b o hßa ë nhiöt é t 0 2 C p dông c«ng thøc týnh é tan vµ C% Ó týnh a. VÝ dô 3. Cã 1335 gam CuSO 4 b o hßa ë 12 0 C. un dung dþch tíi 90 0 C. Hái cçn thªm bao nhiªu gam CuSO 4 vµo Ó îc dung dþch b o hßa (ë 90 0 C)(Coi H 2 O kh«ng bay h i) BiÕt é tan cña CuSO 4 ë 12 0 C lµ 33,5g. ë 90 0 C lµ 80 g. Lêi gi i é tan cña CuSO 4 ë 12 0 C lµ 33,5 100 gam H 2 O hßa tan îc 33,5 gam CuSO 4 133,5 g dd y gam H 2 O hßa tan îc x gam CuSO g dd. Trang 9

10 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm ,5 m CuSO = = 335 gam CuSO , m HO = = 1000 g H 2 2 O 133,5 é tan cña CuSO 4 ë 90 0 C é tan 80 g 100g H 2 O ë 90 0 C hßa tan îc 80 g CuSO g H 2 O ë 90 0 C hßa tan îc 800 g CuSO 4. VËy Ó t¹o dung dþch b o hßa ë 90 0 C cçn cã 800g CuSO 4 cçn thªm vµo = 465g CuSO 4. VÝ dô 4. Cã 1877 gam dung dþch b o hßa CuSO 4 ë 80 0 C. Lµm l¹nh dung dþch xuèng cßn 25 0 C. Hái cã bao nhiªu gam tinh thó CuSO 4.5H 2 O bþ t ch ra khái dung dþch. BiÕt é tan cña CuSO 4 ë 80 0 C lµ 87,7 gam vµ ë 25 0 C lµ 40 gam. Lêi gi i Do é tan cña CuSO 4 ë 80 0 C lµ 87,7g. 100g H 2 O hßa tan îc 87,7 g CuSO 4 187,7g dd m g CuSO g dd m CuSO4 87, = = 877g 187,7 Gäi a lµ sè mol CuSO 4.5H 2 O bþ kõt tinh mcuso 4.5H2O = 250a. CuSO 4 + 5H 2 O CuSO 4.5H 2 O a 5a a * Khèi l îng CuSO 4 bþ kõt tinh 160a khèi l îng CuSO 4 cßn l¹i: a. * Khèi l îng H 2 O bþ kõt tinh 18.5.a=90a. Khèi l îng cßn l¹i: a. Do é tan CuSO 4 ë 20 0 C lµ 40g hay 100g H 2 O ë 20 0 C hßa tan 40g CuSO 4 140g dd a a(g) 140( a) = 40( a) 3,5( a) = a Trang 10

11 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 3069,5-560a = a 1192,5 = 310a a = 3,8468 mol. Khèi l îng CuSO 4.5H 2 O bþ t ch ra lµ: 250.3,8468 = 961,7 g. Khi lµm d¹ng bµi tëp nµy a sè häc sinh khi týnh to n quªn mêt l îng n íc trong dung dþch còng bþ t ch ra nªn l îng dung m«i trong dung dþch sau bþ gi m i. V thõ cã thó dén tíi c c kõt qu sai lçm: nh 9,46 gam; 4,73 gam... III.4. D¹ng 4. (d¹ng chýnh) Bµi to n x c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi ngëm n íc vµ muèi kðp ngëm n íc. VÝ dô 5. (quay trë l¹i vý dô trªn) Cã 16,0g oxit kim lo¹i MO 2 chia thµnh 2 phçn b»ng nhau. Hßa tan hoµn toµn phçn 1 trong HCl d xö lý dung dþch thu îc ë nh ng iòu kiön thých hîp thu îc 17,1g mét muèi X duy nhêt. Cho phçn 2 t c dông víi H 2 SO 4 lo ng d xö li dung dþch sau ph n øng ë nhiöt é d íi C chø thu îc 25,0g mét muèi Y duy nhêt. X c Þnh M vµ c«ng thøc 2 muèi X, Y biõt M x <180g*mol -1, M Y < 260g*mol -1 Lêi gi i Theo bµi ra ta cã s å Th«ng th êng häc sinh sï cho r»ng muèi X lµ MCl 2, vµ muèi Y lµ MSO 4. Khi ã dùa vµ d kiön MO MCl 2 M 1 = = 55 8g 17,1g m 1 = 9,1 MO MSO 4 M 2 = = 80 8g 25,0g m 2 = 17,0 Trang 11

12 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 9,1 17, 0 Víi n lµ sè mol cña 8 gam MO 2 ta cã n = (v«lý). Õn y a phçn häc sinh sï lóng tóng kh«ng biõt xö lý thõ nµo. ã lµ do c c em quªn r»ng X, Y cã thó lµ muèi ngëm n íc MCl.aH 2 O vµ MSO 4.bH 2 O. 9,1 17,0 Lóc nµy ta cã n = (*) a = b b a = Mµ M x < 180 a< 6,05 M Y <260 b < 9,11 Trong (*) nhën thêy a, b nguyªn vµ b chia hõt cho 5 b = 5, a=2, n= 0,1 Tõ ã suy ra M = 64(Cu) V y c«ng thøc c c muèi X lµ CuCl 2.2H 2 O, Y lµ CuSO 4.5H 2 O. VÝ dô 6. Hßa tan hoµn toµn 5,72 gam Na 2 CO 3 ngëm n íc trong 44,28 g n íc îc dung dþch cã nång é 4,24%. X c inh c«ng thøc hi rat? Lêi gi i Gäi c«ng thøc hi rat (A) Na 2 CO 3.xH 2 O M A = x. n = n Na2CO A = 3 5, x Khèi l äng Na 2 CO 3 m Na2CO = , x M dd = 44,28 + 5,72 = 50 g Ta cã : C% = 106.5,72 : % = 4, 24% x x= 10 C«ng thøc ph n tö cña hi rat lµ Na 2 CO 3.10H 2 O. VÝ dô 7. Hßa tan hoµn toµn 4,8g kim lo¹i M vµo dung dþch HNO 3, thu îc dung dþch A. Chia A thµnh 2 phçn b»ng nhau: *Xö lý phçn 1 ë iòu kiön thých hîp thu îc 25,6g mét muèi X duy nhêt. *Cho phçn 2 t c dông víi NaOH d îc kõt tña B. Nung B Õn khèi l îng kh«ng æi thu îc 4,0g chêt r¾n. Trang 12

13 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm X c Þnh kim lo¹i M vµ muèi X biõt M chø cã mét hãa trþ duy nhêt. Lêi gi i *NÕu gi thiõt muèi lµ muèi khan th : xu li M M(NO 3 ) n 2,4 gam 25,6 gam 0 chan khong, t OH du M M(OH) n R¾n(M 2 O n ) Víi x lµ sè mol cña 2,4 gam M, p dông inh luët t ng gi m khèi l îng, ta cã: 25,6 2,4 0,187 x = = ( mol ) 62. n n 4,0 2, 4 0,1 Mµ: x = = ( mol ) (v«lý) 16n n Muèi kh«ng ph i lµ muèi khan mµ lµ muèi ngëm n íc: M(NO 3 ) n. ah 2 O ( M + 62n + 18 a) x = 25,6 a = 3n Mx = 2, 4 x 0, 2 (2M + 16 n). = 4,0 nx = 0,2 x = 2 n xa = 0,6 Mx = 2, 4 2,4 M = x n a x 0,2 0,1 M 12 (lo¹i) 24 (Mg) 0, (lo¹i) muèi X lµ Mg(NO 3 ) 2.6H 2 O Häc sinh khi lµm bµi nµy th êng m¾c sai lçm lµ týnh to n víi muèi khan vµ Ýt khi Ó ý tíi sè oxi hãa cña kim lo¹i thay æi. Trong qu tr nh lµm c c bµi tëp cçn chó ý nguyªn tè kim lo¹i cã thay æi sè oxi hãa hay kh«ng trong qu tr nh xö lý muèi ngëm n íc. VÝ dô 8. Hßa tan hoµn toµn a gam kim lo¹i M trong HCl d thu îc dung dþch A vµ 3,28 lýt B ( o ë 27 0 C, 1,5 atm). Chia A thµnh 2 phçn b»ng nhau. Trang 13

14 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Cho phçn 1 t c dông hoµn toµn víi KOH d thu îc kõt tña C. Nung C trong kh«ng khý ë nhiöt é cao tíi khèi l îng kh«ng æi, thu îc (b+2,4) gam chêt r¾n D. Hßa tan D trong H 2 SO 4 d îc dung dþch E. Xö lý E ë iòu kiön thých hîp thu îc 28,1 gam mét muèi X duy nhêt. Xö li phçn thø hai chø thu îc mét muèi Y duy nhêt cã khèi l îng 19,9 g. X c Þnh c«ng thøc X,Y biõt a=2b Lêi gi i S å biõn æi: 3, 28.1,5 Theo bµi ra: nh = = 0, 2( mol) 2 0, HCl du VËy: M 0,1 mol H 2 (*) b gam M b gam HCl du MCl n OH C 0 t M 2 O n (**) (b+2,4) gam Gäi x lµ sè mol cña b g M. p dông Þnh luët b o toµn e víi qu tr nh (*), ta cã: Tæng sè mol e nh êng: nx (mol) Tæng sè mol e nhën: 0,1.2= 0,2 mol nx = 0,2 (1) Còng p dông Þnh luët b o toµn e víi (**) ta cã: tæng sè mol e nh êng =mx(mol) Tæng sè mol e nhën = 2, 4.2 = 0,3mol 16 mx= 0,3 mol (2) Tõ (1) vµ (2) m: n =3 : 2 Hay m=3, n = 2; x= 0,1 Suy ra: n x = 0,05 mol; n Y = 0,1 mol Trang 14

15 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm M X = 28, ,05 = ; M Y= 19, ,1 = NÕu X lµ M 2 (SO 4 ) 3 ; Y lµ MCl 2 th : M X = 2M = 562 M = 137 M Y = M + 35,5.2 = 199 M = 128 (v«lý) VËy X ph i cã d¹ng M 2 (SO 4 ) 3. α H 2 O 2M α = 562 2M + 18α = 274 Y ph i cã d¹ng MCl 2. β H 2 O M + 35, β = 199 M + 18 β = 128 Tõ ã ta cã: α = 2 β + 1 MÆt kh c: α < =15,22; β < 128 7,11 18 = LËp b ng: β α M 110(lo¹i) 92(lo¹i) 74( lo¹i) 56(Fe) 38(lo¹i) 20(lo¹i) VËy α =9; β =4; M lµ Fe X lµ Fe 2 (SO 4 ) 3.9H 2 O; Y lµ FeCl 2. 4 H 2 O VÝ dô 9. Mét lo¹i phìn nh«m A cã c«ng thøc MAl(SO 4 ) 2.nH 2 O trong ã M lµ kim lo¹i kiòm. LÊy 7,11g A hßa tan vµo H 2 O vµ cho t c dông víi dung dþch BaCl 2 d thu îc 6,99g kõt tña. MÆt kh c lêy 7,11g A nung tíi khèi l îng kh«ng æi th îc 8,37g phìn. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña phìn. Lêi gi i Gäi a lµ sè mol cña phìn A trong 7,11g. - Ph ng tr nh ph n øng khi cho dung dþch phìn t c dông víi BaCl 2 d : MAl(SO 4 ) 2. nh 2 O + 2BaCl 2 MCl + AlCl 3 + 2BaSO 4 + nh 2 O Hay a 2a 2 SO 4 + 2a 2 Ba + BaSO 4 2a Trang 15

16 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm 6,96 nbaso = 2a = = 0,03 (mol) a= 0,015 mol - Ph ng tr nh ph n øng khi nung phìn: MAl(SO 4 ) 2.nH 2 O 0 t MAl(SO 4 ) 2 + nh 2 O a (mol) a an m phìn = a M MAl( SO4) + an.18 2 m phìn khan = a. M MAl( SO4) 2 m HO 2 = m phìn + m phìn khan m HO 2 = 18an = 7,11 3,87 an = 0,18 a = 0,015 n = 12 MÆt kh c khèi l îng phìn: m phìn = a( M ) = 7,11 M = 39 lµ K C«ng thøc ph n tö cña phìn lµ KAl(SO 4 ) 2. 12H 2 O VÝ dô 10. Ó x c Þnh c«ng thøc cña muèi kðp A ng êi ta tiõn hµnh c c thý nghiöm sau: *LÊy 9,64 gam muèi A hßa tan vµo H 2 O sau ã cho t c dông víi BaCl 2 d thu îc 9,32 gam kõt tña bòn cña mét chêt B duy nhêt, kh«ng tan trong HNO 3. *LÊy 9,64 gam muèi A hßa tan vµo H 2 O, sau ã cho t c dông víi Ba(OH) 2 d cã un nhñ îc kªt tña C vµ khý D cã kh n ng lµm xanh qu tým Èm. Nung kõt tña C trong kh«ng khý Õn khèi l îng kh«ng æi thu îc 10,92 gam chêt r¾n E. Cho têt c khý D hêp thô vµo 200ml dung dþch NaOH 0,1M. X c inh c«ng thøc muèi A, biõt kim lo¹i trong A kh«ng bþ thay æi sè oxi hãa trong c c ph n øng trªn. Lêi gi i Theo bµi ra ta cã kõt tña B lµ BaSO 4 9,32 n 2 = = 0,04( mol) SO4 233 KhÝ D lµ NH 3. Trang 16

17 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Mµ n H + du =0,2. 0,1= 0,02(mol)=n NH 3 phan ung Trong 9,64 gam muèi A cã 0,02 mol ion NH 4+. Gäi kim lo¹i trong A lµ R chêt r¾n E bao gåm BaSO 4 vµ oxit R x O Y. =n B =0,04(mol) m BaSO 4 m RxO y = 10,92 9,32 = 1,6 gam NÕu muèi A lµ muèi khan th trong 9,64 gam A cã: m R = 9,64 (96.0, ,02) = 5,44 (gam) iòu nµy v«lý v m R x O y = 1,6 gam VËy A ph i lµ muèi ngëm n íc! Goi A lµ: p(nh 4 ) 2 SO 4.qR X (SO 4 ) Y.α H 2 O, n lµ sè mol cña 9,64 gam A ta cã: 2pn = 0,02 pn = 0,02 (p + qy) n = 0,04 qyn = 0,03 Vµ (qrx + 18α )n = 5,44 (gam) MÆt kh c : qn(rx + 16y) = 1,60 qnrx = 1,12 gam R= LËp b ng: x y x y R 18,67 (L) 37,33 (L) 56 (Fe) 74,67 (L) VËy R lµ Fe, x= 2, y= 3, q= p Chon p = q = 1 n= 0,01 Th muèi A cã d¹ng (NH 4 ) 2 SO 4.Fe 2 (SO 4 ) 3.α H 2 O M A = 9,64 =964 α = 24 0,01 Muèi A lµ (NH 4 ) 2 SO 4.Fe 2 (SO 4 ) 3.24H 2 O VÝ dô 11. (trých Ò thi tuyón sinh ¹i häc Y D îc-n m 1992) Nung 8,08 gam mét muèi A, thu îc c c s n phèm khý vµ 1,6 gam mét hîp chêt r¾n kh«ng tan trong n íc. NÕu cho s n phèm khý i qua 200g dung dþch Trang 17

18 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm NaOH nång é 1,2% ë iòu kiön x c Þnh th t c dông võa ñ vµ îc mét dung dþch gåm 1 muèi cã nång é 2,47%. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi A biõt r»ng khi nung sè oxi hãa cña kim lo¹i kh«ng biõn æi. Lêi gi i C«ng thøc ph n tö cña muèi A: - Khèi l îng NaOH: m NaOH = 200.1,2 2, 4 = 2, 4g hay = 0,06( mol) Khèi l îng s n phèm khý: m khý = m A - m chêt r¾n = 8,08 1,6 = 6,48g - Khi cho s n phèm khý qua dung dþch NaOH th NaOH hêp thô khý vµ lµm cho khèi l îng dung dþch thµnh: m dd = ,48 = 206,48g V dung dþch sau ph n øng cã nång é 2,47%, nªn khèi l îng muèi trong dung dþch lµ: am dd m muèi =. = 2,47.206,48 = 5,1g S n phèm khý t c dông ñ víi NaOH t¹o nªn muèi do ã l îng Na cã trong NaOH Òu chuyón vµo muèi. Khèi l îng Na cã trong muèi : m Na =0,06.23=1,38g Khèi l îng phçn gèc axit cña muèi: Ta cã b ng sau: m gèc axit = 5,1 1,38= 3,72g Gèc axit X Muèi Na Sè mol gèc X Sè l îng mol ph n tö gèc X Hãa trþ I NaX n X =n Na =0,06 (mol) Hãa trþ II Hãa trþ III Na 2 X Na 3 X n X = n X = n Na M X = 3, ,06 = øng víi NO 3 0,06 = = 0,03 M X = 3, 72 = 124 kh«ng cã gèc axit 2 2 0,03 n Na 0,06 = 0,02 M X = 3, 72 = 186 kh«ng cã gèc axit 3 3 0,02 Trang 18

19 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm VËy muèi A lµ muèi nitrat Muèi nitrat A kh«ng thó lµ muèi nitrat cña kim lo¹i kiòm v chêt r¾n t¹o thµnh do sù nhiöt ph n tan trong H 2 O vµ chêt khý cã t c dông víi NaOH t¹o 1 muèi. Do ã khý t¹o thµnh cã NO 2 vµ O NO 2 + 2NaOH + 2 O 2 2NaNO 3 + H 2 O (1) VËy nno = n 0, 06( ) 46.0, 06 2, 76 2 NaOH = mol mno = = 2 Gäi M lµ kim lo¹i trong muèi A cã hãa trþ lçn l ît lµ 2, 3, 4. V khi nung A sè oxi cña kim lo¹i kh«ng thay æi nªn c c muèi nitrat nµy khi nung kh«ng cho kim lo¹i n chêt cã sè oxi hãa b»ng 0. Ph ng tr nh ph n øng nhiöt ph n c c muèi nitrat nh sau: 2M(NO 3 ) 2 2MO + 4NO 2 + O 2 (2) 4M(NO 3 ) 3 2M 2 O NO 2 + 3O 2 (3) M(NO 3 ) 4 MO 2 + 4NO 2 + O 2 (4) (mét peroxit) *NÕu A lµ muèi nitrat gåm c c tinh thó ngëm n íc th khi nhiöt ph n ngoµi NO 2, O 2 th cßn cã h i n íc thoat ra. Theo c c ph ng tr nh ph n øng (2), (3), (4) th tø lö gi a NO 2 vµ O 2 lµ: n = n = 4:1 NO2 O2 Theo trªn th khý NO 2 tho t ra cã nno 2 = 0,06( mol). 1 0,06 KhÝ O 2 tho t ra cã: no = n 0,015( ) 2 NO = = mol m O 2 = 0,015.32= 0,48g Tæng sè khèi l îng NO 2 vµ O 2 : m ; = 2,76 + 0,48 = 3,24 < 6, 48g l îng khý tho t ra NO2 O2 Trong khý tho t ra ngoµi NO 2, O 2 cßn cã H 2 O: m = m m =6,48 3,24= 3,24g HO 2 khi NO2; O2 3, 24 n = =0,18 (mol) 18 HO 2 Trang 19

20 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm VËy muèi nitrat lµ muèi kõt tinh cã ngëm n íc. *NÕu M cã hãa trþ II: theo ph ng tr nh ph n øng (2) ta cã: 1 0,06 n = n = = 0,03( mol) øng víi khèi l îng 1,6g MO NO ,03 mol MO cã khèi l îng 1,6g 1 mol MO cã khèi l îng 1, 6 0,03 =53,33g M=37,33g ( kh«ng cã kim lo¹i t ng øng) *NÕu M lµ kim lo¹i hãa tri III: theo ph n øng (3) ta cã 1 0,06 nmo = n 0,01( ) 2 3 NO = = mol ,01 mol M 2 O 3 cã khèi l îng 1,6g 1 mol M 2 O 3 cã khèi l îng 160g M=56 vëy M lµ Fe. *NÕu m lµ kim lo¹i cã hãa trþ IV theo ph ng tr nh ph n øng (4) ta cã: 1 0,06 nmo = n 0,015( ) 2 NO = = mol ,015 mol MO 2 cã khèi l îng 1,6g. 1 mol MO 2 cã khèi l îng 106,5g. M=74.67 (kh«ng cã kim lo¹i t ng øng) VËy M lµ Fe vµ A lµ muèi Fe(NO 3 ) 3 ngëm n íc. Æt c«ng thøc ph n tö muèi A lµ Fe(NO 3 ) 3. nh 2 O Ph ng tr nh ph n øng nhiöt ph n A: 4Fe(NO 3 ) 3. nh 2 O Fe 2 O NO 2 + 3O 2 + 4nH 2 O 12 : 4n (mol) 0,06 : 0, ,06n = 12.0,18 n=9 VËy muèi A cã c«ng thøc Fe(NO 3 ) 3. 9H 2 O. a sè häc sinh khi gæp bµi nµy Òu bõ t¾c khi t m c«ng thøc gèc axit. Bµi nµy cã thó dïng trong «n luyön éi tuyón häc sinh giái. Trang 20

21 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm NhËn xðt: : Qua nh ng vý dô trªn chóng ta thêy khi häc sinh gi i bµi tëp nh n chung Òu qui vò gi thiõt muèi lµ khan v«lý muèi ph i tån t¹i ë d¹ng ngëm n íc. C c bµi tëp cã thó ë d¹ng n gi n (d¹ng 1) hay d¹ng phøc t¹p (d¹ng 2 vµ 3 Æc biöt lµ d¹ng 4). iòu cçn chó ý lµ khi gi i to n bao giê ta còng ph i xðt 2 tr êng hîp: Mét lµ, kim lo¹i trong muèi kh«ng cã sù thay æi sè oxi hãa Hai lµ, cã sù thay æi sè oxi hãa cña kim lo¹i trong muèi trong c c qu tr nh biõn æi, c c bµi to n nµy th êng liªn quan Õn c c kim lo¹i chuyón tiõp nh Fe hay Cr. Ngoµi ra khi biön luën còng cçn ph i chó ý lµ tïy tõng muèi mµ hö sè cña n íc kõt tinh cã thó lµ sè nguyªn hoæc b n nguyªn hay thëp ph n (xem b ng 1). Ó phong phó thªm hö thèng bµi tëp t«i gi íi thiöu mét sè mét sè bµi tëp tham kh o d¹ng tù luën vµ tr¾c nghiöm kh ch quan: IV-mét sè bµi tëp tham kh o 1. Bµi tëp tù luën: Bµi 1: èt ch y hoµn toµn 4,4 gam mét sunfua kim lo¹i MS (M cã sè oxi hãa +2 vµ +3 trong c c hîp chêt) trong l îng d O 2.ChÊt r¾n thu îc sau ph n øng îc hßa tan hoµn toµn trong l îng dung dþch võa ñ HNO 3 37,8%. Nång é % cña muèi trong dung dþch thu îc lµ 41,7%. Khi lµm l¹nh dung dþch nµy th cã 8,08 g muèi ngëm n íc X t ch ra vµ nång é % cña muèi trong dung dþch gi m xuèng cßn 34,7%. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña muèi X. Bµi 2: Ó x c Þnh c«ng thøc cña muèi kðp X ng êi ta tiõn hµnh c c thý nghiöm: * Hßa tan 47,4 g X vµo n íc, thu îc dung dþch Y. Chia Y thµnh hai phçn Òu nhau: - Cho phçn 1 t c dông víi dung dþch BaCl 2 d, thu îc 23,3g kõt tña A. - Thªm NH 3 d vµo phçn 2 îc kõt tña B, nung B trong ch n kh«ng Õn khèi l îng kh«ng æi thu îc 25,5g chêt r¾n. *LÊy 47,4g X em nung nãng ë nhiöt é 120 o C chø thu îc 21,6g h i cña mét chêt duy nhêt. Trang 21

22 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm X c Þnh c«ng thøc cña muèi X, BiÕt r»ng trong X cã chøa mét kim lo¹i kiòm. Bµi 3: Cho 11,5 gam mét kim lo¹i kiòm vµo n íc, thu îc V lýt khý vµ dung dþch A. DÉn tõ tõ 6,72 lýt khý CO 2 vµo A thu îc dung dþch B. Chia B lµm hai phçn b»ng nhau. Cho 200 ml dung dþch Ca(NO 3 ) 2 2M vµo phçn 1, thêy t¹o ra 10 gam kõt tña, un nãng phçn dung dþch thu thªm m gam kõt tña n a. un s«i phçn hai cho tíi khi xuêt hiön kõt tinh, Ó nguéi, lµm cho n íc bay h i ë nhiöt é thêp, p suêt thêp thu îc 35,75 gam mét lo¹i tinh thó hi rat. (C c khý o ë iòu kiön tiªu chuèn; c c ph n øng x y ra hoµn toµn) 1. TÝnh V, m. 2. T m kim lo¹i M vµ c«ng thøc ph n tö cña tinh thó hi rat. Bµi 4: Xác định lượng NaCl kết tinh trở lại khi làm lạnh 548 gam dung dịch muối ăn bão hoà ở 50 o C xuống O o C. Biết độ tan của NaCl ở 50 o C là 37 gam và ở O o C là 35 gam. Bµi 5: Hoà tan 450g KNO 3 vào 500g nước cất ở C (dung dịch X). Biết độ tan của KNO 3 ở 20 0 C là32g. Hãy xác định khối lượng KNO 3 tách ra khỏi dung dịch khi làm lạnh dung dịch X đến 20 0 C. Bµi 6: Cho 0,2 mol CuO tan hết trong dung dịch H 2 SO 4 20% đun nóng (lượng vừa đủ). Sau đó làm nguội dung dịch đến 10 0 C. Tính khối lượng tinh thể CuSO 4.5H 2 O đã tách khỏi dung dịch, biết rằng độ tan của CuSO 4 ở 10 0 C là 17,4g. Bµi 7: Khi hoà tan 21 gam một kim loại hoá trị II trong dung dịch H 2 SO 4 loãng dư, người ta thu được 8,4 lít hiđro (đktc) và dung dịch A. Khi cho kết tinh muối trong dung dịch A thì thu được 104,25g tinh thể hiđrat hoá. a) Cho biết tên kim loại. b) Xác định CTHH của tinh thể muối hiđrat hoá đó. Bµi 8: Cho 4,48g oxit của 1 kim loại hoá trị II tác dụng vừa đủ với 100 ml dung dịch H 2 SO 4 0,8M rồi cô cạn dung dịch thì nhận được 13,76g tinh thể muối ngậm nước. Tìm công thức muối ngậm H 2 O này. Trang 22

23 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Bµi 9: Khi hoà tan m (g) muối FeSO 4.7H 2 O vào 168,1 (g) nước, thu được dung dịch FeSO 4 có nồng độ 2,6%. Tính m? Bµi 10: Hoà tan 26,64 gam chất X là tinh thể muối sunfat ngậm nước của kim loại M (hoá trị x) vào nước được dung dịch A. Cho A tác dụng với dung dịch NH 3 vừa đủ được kết tủa B. Nung B ở nhiệt độ cao đến khối lượng không đổi còn lại 4,08 gam chất rắn. Cho dung dịch A tác dụng với dung dịch BaCl 2 vừa đủ được 27,84 gam kết tủa. Tìm công thức X. Bµi 11: Hßa tan 12,5 gam CuSO 4.5H 2 O vµo mét dung dþch chøa a mol HCl, thu îc 200 ml dung dþch X. iön ph n X víi iön cùc tr víi c êng é dßng iön mét chiòu 5 ampe trong 386 gi y. a. ViÕt c c ph ng tr nh ph n øng. b. X c Þnh nång é mol/lýt cña c c chêt tan trong dung dþch sau iön ph n. Bµi 12: Cho a gam MCO 3 t c dông võa ñ víi dung dþch H 2 SO 4 4,9% thu îc dung dþch muèi MSO 4 7,336%. a. X c inh c«ng thøc ph n tö cña muèi. b. Cho bay h i 207,2g dung dþch muèi trªn thu îc 27,8g tinh thó. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña tinh thó. 2. Bµi tëp tr¾c nghiöm kh ch quan: C u 1. C u 2. C u 3. C u 4. Cho biõt ë 20 0 C cø 50 gam n íc hoµ tan îc tèi a 17,95 gam muèi n. é tan cña muèi n ë 20 0 C lµ. A. 17,95. B. 35,90. C. 71,80. D Trong Na 2 CO 3.10H 2 O cã % khèi l îng cña Na 2 CO 3 lµ: 37,1. B. 69,5. C. 59,5. D. 80,0. Hoµ tan 24,4 gam BaCl 2.xH 2 O vµo 175,6 gam n íc thu îc dung dþch 10,4%. Gi trþ óng cña x lµ: A. 10. B. 8. C. 3. D. 2. Thªm V ml dung dþch HCl 4M vµo 400 ml dung dþch HCl 0,5M, ng êi ta thu îc (V+400) ml dung dþch HCl 2M. Gi trþ óng cña V lµ: A B C D Trang 23

24 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm C u 5. C u 6. C u 7. C u 8. C u 9. C u 10. C u 11. C u 12. C u 13. C u 14. Hoµ tan m gam tinh thó Na 2 CO 3.10H 2 O vµo 500 gam n íc, thu îc dung dþch cã nång é 5%. Gi trþ óng cña m lµ: A. 65,20. B. 77,97. C. 80,00. D. 92,15. Hoµ tan 6,66 gam tinh thó Al 2 (SO 4 ) 3.nH 2 O vµo H 2 O thµnh 250 ml dung dþch. LÊy 25 ml dung dþch cho t c dông víi dung dþch BaCl 2 d, th thu îc 0,699 gam kõt tña. Gi trþ cña n lµ: A. 6. B. 12. C. 18. D. 24. Cho biõt é tan cña CuSO 4 ë 10 0 C lµ 15 gam, cßn ë 80 0 C lµ 50 gam trong 100 gam n íc. Lµm l¹nh 600 gam dung dþch b o hßa CuSO 4 ë 80 0 C xuèng 10 0 C. Khèi l îng (g) tinh thó CuSO 4.5H 2 O tho t ra lµ: A. 215,5. B. 220,6. C. 228,1. D. 238,9. X lµ dung dþch H 2 SO 4 0,5M; Y lµ dung dþch NaOH 0,8M. Trén V 1 lýt X víi V 2 thu îc (V 1 +V 2 ) lýt dung dþch Z. Nång é NaOH d trong Z lµ 0,2M. TØ lö V 1 :V 2 lµ: A. 0,5. B. 2,0. C. 1,0. D. 1,5. Trén 50ml dung dþch Ba(OH 2 ) 0,04M víi 150ml dung dþch HCl 0,06 M thu îc 200ml dung dþch X. Nång é mol cña muèi BaCl 2 trong dung dþch X lµ A. 0,01 M. B. 0,05 M. C. 0,10 M. D. 0,17 M Cã 4 cèc A, B, C, D, mçi cèc ùng 100ml dung dþch HCl 0,1 M - Thªm 50 ml dung dþch NaOH 0,1 M vµo cèc A. - Thªm 0,53 gam Na 2 CO 3 vµo cèc B. - Thªm 0,54 gam Al vµo cèc C. - Thªm 0,098 gam Cu(OH) 2. Hái sau khi kõt thóc ph n øng, l îng HCl cßn d nhiòu nhêt trong cèc nµo? A. cèc A. B. cèc B. C. cèc C. D. cèc D. Trén 200 ml dung dþch H 2 SO 4 0,3 M víi 300ml dung dþch NaOH 0,7 M thu îc dung dþch X. Hái dung dþch X cã thó hoµ tan tèi a îc bao nhiªu gam Al? A. 1,27 g. B. 2,43 g. C. 2,70 g. D. 3,05 g. Hoµ tan m 1 gam Al b»ngv ml dung dþch HNO 3 (võa ñ) thu îc muèi nh«m nitrat vµ V 1 lýt NC ( ktc). Hoµ tan m 2 gam Mg b»ng V ml dung dþch HNO 3 ë trªn (võa ñ) thu îc muèi magie nitrat vµ V 1 lýt NO ( ktc). TØ lö m 2 : m 1 b»ng: m2 A. m = B. m2 m = C. m2 m = D. m2 m = Thªm a gam tinh thó CuSO 4. 5H 2 O vµo m gam dung dþch HNO 4 b% thu îc dung dþch CuSO 4 c%. BiÓu thøc nµo ph n nh óng mèi liªn hö gi a a, b, c? A. c(a+m) = (a+mb)m. B. a(64 - c) = m(c-b). C. 64a+m = (c+b)m. D. c(a+m) = 64a + bm. CÇn thªm x gam Na vµo 500 gam dung dþch NaOH 4% Ó cã dung dþch NaOH 10%. Gi trþ trong X lµ: A. 4,646g. B. 11,500 g. C. 15,000 g. D. 18,254 g. Trang 24

25 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm C u 15. C u 16. C u 17. C u 18. Trén 50 gam dung dþch X chøa 0,3 mol KOH víi 50 gam dung dþch Y chøa 0,3 mol HNO 3 thu îc dung dþch Z. Lµm l¹nh dung dþch Z xuèng 0 0 C thu d îc dung dþch E cã nång é 11,6% vµ cã m gam muèi KNO 3 t ch ra (kõt tinh). H y chän gi trþ óng cña m: A. 18,98 g. B. 19,21 g. C. 21,15 g. D. 22,22 g. Trén V 1 lýt dung dþch X chøa 9,125 gam HCl víi V 2 lýt dung dþch Y chøa 5,475 gam HCl thu îc V 1 +V 2 =2 lýt dung dþch Z. TÝnh nång é mol cña dung dþch X vµ dung dþch Y, biõt nång é mol cña dung dþch X lín h n nång é mol cña dung dþch Y lµ 0,4 M. H y chän cæp gi trþ óng: A. X = 0,45 M; Y = 0,05 M. B. X = 0,48 M; Y=0,08 M. C. X = 0,50 M; Y = 0,10 M. D. X = 0,55 M; Y = 0,15 M. CÇn lêy bao nhiªu gam tinh thó CuSO 4.5H 2 O vµ bao nhiªu gam n íc Ó chõ 500 gam dung dþch CuSO 4 8%. H y chän cæp p sè óng: A. 25,0 g tinh thó vµ 475,0 g n íc. B. 58, 5 g tinh thó vµ 441,5 g n íc. C. 45,2 g tinh thó vµ 454,8 g n íc. D. 62,5 g tinh thó vµ 437,5 g n íc. Trén 300 gam dung dþch HCl 7,3% víi 200 gam dung dþch NaOH 4%. Nång é C% cña chêt tan trong dung dþch thu îc: A. HCl 1,25%; NaCl 2,34%. B. HCl 1,58%; NaCl 3,25%. C. HCl 2,92%; NaCl 2,34%. D. HCl 3,68%; NaCl 1,25%. Trang 25

26 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn iii. nh gi kõt qu p dông ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm III.1. Æc ióm, t nh h nh chung ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm III.1.1. iòu kiön c së vët chêt, trang thiõt bþ d¹y häc bé m«n: 1. ThuËn lîi: - Gi o viªn lu«n nhën îc sù quan t m t¹o iòu kiön tèt nhêt cña Ban Gi m hiöu nhµ tr êng. - Cã ñ c c ph ng tiön kü thuët phôc vô cho gi ng d¹y 2. Khã kh n: - Phßng thý nghiöm cßn chung hai bé m«n hãa häc vµ sinh häc. Dông cô hãa chêt phôc vô d¹y häc hãa häc cßn thiõu vµ ch a ång bé. - C c ph ng tiön nghe nh n hiön ¹i cßn thiõu, ph i sö dông chung cho nhiìu bé m«n nªn «i khi gi o viªn kh«ng chñ éng vò thêi gian sö dông. III.1.2: T nh h nh häc sinh: 1. ThuËn lîi: Häc sinh a sè cã ý thøc kû luët tèt, høng thó, say mª häc tëp. NhiÒu em cã ý thøc t m tßi n ng cao kiõn thøc. 2. Khã kh n. - Häc sinh Õn tõ vïng n«ng th«n. Tr nh é kh«ng ång Òu. HÇu hõt häc sinh kh«ng hoæc Ýt îc trang bþ µy ñ c c kiõn thøc c b n theo mét dµn ý nhêt Þnh. Æc biöt häc sinh míi chuyón cêp. - Häc sinh cßn quen víi c ch häc thô éng, äc chðp, häc chay nªn ch a biõt c ch ph t huy týnh s ng t¹o vµ kh n ng tù häc cña b n th n. Mét sè týnh tù gi c trong häc tëp ch a cao... Trang 26

27 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm III.2. nh gi kõt qu p dông ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm III.2.1 KÕt qu ¹i trµ Qu tr nh thùc nghiöm vµ iòu tra nh gi tiõn hµnh trªn èi t îng häc sinh líp 10 vµ líp 11. Ban Çu, t«i cho mét sè bµi tëp cã liªn quan Õn c c muèi ngëm n íc (vý dô 4; vý dô 5) kìm theo c c bµi tëp c b n c c em th êng gæp vµ tiõn hµnh kh o s t. Tr íc khi giíi thiöu chñ Ò Sau khi giíi Tæng thiöu chñ Ò sè häc Sè kh«ng Sè cßn Sè lµm N m Líp Sè lµm îc sinh kh«ng ch a ra îc ra kõt qu iòu tra hióu kõt qu SL % SL % SL % SL TØ lö % , ,2 10 6, , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 KÕt qu cho thêy, a sè häc sinh rêt lóng tóng trong viöc sö lý bµi tëp nµy. NhiÒu häc sinh kh«ng hióu v sao l¹i kh«ng ra p n vµ kh«ng týnh to n îc. Sau ã, t«i tiõn hµnh mét sè bµi gi ng chuyªn Ò giíi thiöu ph ng ph p vµ ph n d¹ng râ c c kióu bµi tëp, th thêy kõt qu häc sinh hióu râ vµ nhiòu em týnh to n kh tèt. Xong ë bµi tëp khã th a sè vén cßn lóng tóng, nh vý dô 11 chø cã mét sè häc sinh líp 11 vµ kh giái míi lµm îc. KÕt hîp viöc d¹y kü chñ Ò Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp muèi ngëm n íc vµ c c chñ Ò kh c, gióp cho häc sinh c c kiõn thøc c b n v ng vµng trong sö lý bµi tëp hãa häc. KÕt qu trªn thó hiön rêt râ khi khèi häc sinh t«i b¾t Çu kh o s t, Õn khi c c em dù thi tèt nghiöp m«n ho n m ; Trang 27

28 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm tø lö ç cña m«n Ho ¹t 96% (Tõ trung b nh trë nªn). KÕt qu ã còng gãp phçn lµm cho tø lö ç ¹i häc cao ¼ng cña Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm lu«n t ng tr ëng m¹nh ë c c n m häc sau: ¹t trªn 54% ë n m 2007; Õn n m 2008 ¹t trªn 60% vµ n m 2009 ¹t trªn 70%. Gãp phçn trong viöc kh¼ng Þnh vþ trý trong tèp 200 tr êng cã ióm thi ¹i häc vµ cao ¼ng cao nhêt. III.2.2 KÕt qu mòi nhän-häc sinh giái: Cïng víi viöc gióp cho kõt qu ¹i trµ trong c c n m lu«n æn Þnh vµ t ng tr ëng, th kõt qu thi häc sinh giái m«n Hãa ë tr êng THPT D ng Qu ng Hµm còng lu«n lu«n îc kh¼ng Þnh: N m häc KÕt qu c nh n KÕt qu ång éi (XÕp thø) Sè HS o¹t XÕp lo¹i c gi i nh n KhuyÕn khých Cã 1 gi i nhêt Cã gi i Cã 1 gi i nhêt NhÊt Cã 2 gi i nh NhÊt N m häc häc sinh giái TØnh m«n Hãa, cã 5 l ît häc sinh o¹t gi i (100% häc sinh o¹t gi i): Gi i c nh n: 1 gi i nh Quèc gia (k thi gi i to n Hãa häc trªn m y týnh casio); 1 gi i nhêt TØnh (k thi gi i to n Hãa häc trªn m y týnh casio); 2 gi i nh (hai gi i nh v n hãa) 1 gi i ba (k thi gi i to n Hãa häc trªn m y týnh casio) - 1 gi i khuyõn khých. Gi i ång éi: xõp thø NhÊt trong TØnh. Trang 28

29 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm PhÇn iv. KÕt LU N Qua thêi gian gi ng d¹y thùc tõ, t«i thêy r»ng viöc ph n lo¹i bµi tëp vµ h íng dé häpc sinh nh trªn phçn nµo gióp cho hä sinh cã êng lèi óng khi ph n tých vµ gi i quyõt bµi tëp vò muèi ngëm n íc vµ kõt tinh. C c em kh«ng cßn lóng tóng khi gæp lo¹i bµi tëp nµy. Trong bµi viõt nµy chóng t«i Ò cëp Õn mét sè bµi tëp cã liªn quan Õn vên Ò muèi ngëm n íc. Hi väng nã sï mang l¹i cho c c b¹n yªu thých m«n hãa häc nh ng iòu míi mî vò mét dang bµi tëp vèn rêt quen thuéc, bµi tëp vò muèi. Trªn y chóng t«i míi chø s u tçm vµ b íc Çu thiõt kõ îc mét sè bµi tëp thuéc d¹ng nµy. Mong r»ng c c b¹n h y cïng chóng t«i thiõt kõ ra nhiòu h n n a nh ng bµi tëp thuéc d¹ng nµy, gãp phçn lµm phong phó h n c c d¹ng bµi tëp hãa häc trong ch ng tr nh phæ th«ng. ã lµ nh ng g t«i míi tých lòy îc, v thõ kh«ng tr nh khái nh ng thiõu sãt. T«i rêt mong nhën îc nh ng ý kiõn ãng gãp quý b u cña c c ång chý ång nghiöp...gióp t«i hoµn chønh h n cho kinh nghiöm gi ng d¹y cña m nh. T«i xin tr n thµnh c m n! Ngày 20/05/ Trang 29

30 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm tµi liöu tham kh o 1. LÝ luën d¹y häc hãa häc tëp 1,2 NguyÔn Ngäc Quang-NguyÔn C ng...- Nhµ XuÊt b n Gi o dôc. 2. Nh ng c së cña lý luën d¹y häc B n dþch cña NguyÔn Ngäc Quang tëp 1 - Nhµ XuÊt b n Gi o dôc. 3. TuyÓn tëp Ò thi ¹i häc m«n hãa-lª Minh Quang-Nhµ XuÊt b n ång Nai 4. S ch gi o khoa Hãa häc líp Nhµ XuÊt b n Gi o dôc. 5. T¹p chý Hãa häc vµ øng dông sè 10/2006 T¹p chý cña héi hãa häc ViÖt nam 7 øng dông tin häc trong gi ng d¹y Hãa häc NguyÔn Träng Thä Nhµ xuêt b n Gi o dôc. 8. Ph ng ph p gi i bµi tëp hãa häc-tëp 2- Cao Cù Gi c-nhµ xuêt b n ¹i häc Quèc gia Hµ Néi 9. Ph ng ph p tr lêi Ò thi tr¾c nghiöm m«n Hãa häc- µo H u Vinh- NguyÔn Thu H»ng-Nhµ xuêt b n Hµ Néi. Trang 30

31 Th¹c SÜ NguyÔn V n H i. S ng KiÕn Kinh NghiÖm Môc lôc PhÇn I: Më Çu Trang 2 I. C sá khoa häc: II. Môc Ýnh nghiªn cøu III. èi t îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu IV. KÕ ho¹ch nghiªn cøu V. Ph ng ph p nghiªn cøu VI. Thêi gian nghiªn cøu vµ hoµn thµnh Ò tµi PhÇn II. Néi dung I. Kh i qu t khiõn thøc lý thuyõt II. Thùc tr¹ng III. Ph n lo¹i vµ ph ng ph p gi i bµi tëp vò muèi ngëm n íc.. IV. Mét sè bµi tëp tham kh o Bµi tëp tù luën Bµi tëp tr¾c nghiöm kh ch quan PhÇn III. nh gi kõt qu p dông ë tr êng THPT d ng qu ng hµm Æc ióm t nh h nh trung ë Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm 2. nh gi kõt qu p dông ë Tr êng THPT D ng Qu ng Hµm PhÇn IV. KÕt luën Tµi liöu tham kh o Môc lôc 31 Trang 31