Libër mësuesi për klasën e katërt

Transcript

1 Libër mësuesi për klasën e katërt Brisida Çekrezi Ilda Alushaj Artan Xhaferaj Tatjana Nebiaj Anila Londo Emira Lako Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Botimet shkollore Albas 1

2 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Botues: Latif AJRULLAI Rita PETRO Redaktore: Natasha PEPIVANI Redaktore letrare: Vasilika DINI Arti grafik: Eva KUKALESHI Emanuela LUMANI Albas, Tiranë Botimi i parë, 2007 Ribotim i përmirësuar, 2008, 2010 Shtëpia Botuese Albas Në Tiranë: Rr. Budi, Pall. Classic Construction, zyra nr. 2 Tel/Fax: albas_tr@yahoo.com Në Tetovë: Rr.Ilindenit, nr.105 Tel: albas_te@yahoo.com Në Prishtinë: Rr.Eqrem Çabej, nr.47 Tel: albas_pr@yahoo.com 2

3 Përmbajtja Gjuha shqipe Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Matematika Dituri natyre Edukimi muzikor

4 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Për tekstin Gjuha shqipe 4 Përgatitur nga: Brisida Çekrezi Ilda Alushaj Artan Xhaferaj 4

5 Kritere të përgjithshme Teksti Gjuha shqipe 4 vjen si vazhdimësi e teksteve të shtëpisë botuese Albas, Gjuha shqipe 2 dhe Gjuha shqipe 3. Kjo ka ndikuar pozitivisht në dhënien e njohurive për nxënësit në mënyrë të shkallëzuar. Në tekstin Gjuha shqipe 2 synimi kryesor është që nxënësi të mësojë të lexojë rrjedhshëm dhe me kuptim, ndërsa njohuritë gjuhësore t i marrë intuitivisht; në tekstin Gjuha shqipe 3 është rritur shkalla e vështirësisë në lidhje me leximin e vëmendshëm të tekstit dhe analizën e thjeshtë të tij, ndërsa njohurive gjuhësore u është shtuar elementi shpjegues teorik; në tekstin Gjuha shqipe 4 është rritur shkalla e vështirësisë që lidhet me analizën e strukturës së tekstit dhe të elementeve të tij, dallimin e llojeve të ndryshme të teksteve etj., ndërsa njohuritë gjuhësore jepen me më shumë shpjegime teorike, si dhe me shembuj më të ndërlikuar se në dy vitet e mëparshme. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Në secilën nga rubrikat e tekstit janë ndërthurur Njohuritë letrare me Njohuritë gjuhësore, të cilat zhvillojnë te nxënësit: Shprehitë e të lexuarit Shprehitë e të dëgjuarit Shprehitë e të folurit Shprehitë e të shkruarit Secili nga objektivat e mësipërm realizohet nëpërmjet tematikave të ndryshme që pasurojnë fjalorin e nxënësit dhe zhvillojnë shprehitë e sipërpërmendura. Këto tematika përfshihen në rubrikat përkatëse: Tema e jetës së përditshme te rubrika Çdo ditë së bashku. Tema e paqes dhe e tolerancës te rubrika Mirësi dhe paqe. Tema e lojërave dhe imagjinatës fëminore te rubrika Lojëra dhe fantazi. Tema e së shkuarës te rubrika E shkuara në përralla dhe tregime. Linja Të lexuarit 52 orë Në tekstin Gjuha shqipe 4 nxënësi aftësohet të lexojë dhe të dallojë elementet e veçanta të tekste të ndryshme letrare dhe joletrare: TEKSTE LETRARE Tregimi realist (aktual, historik) fantastik fantastiko-shkencor Poezia tregimi me figura tregimi humoristik Poezia e peizazhit poezia personale poezia patriotike gjëegjëza në vargje Përralla (Përralla humoristike) Fabula Miti Drama TEKSTE JOLETRARE Rregullorja Letra: personale, zyrtare, publike Ditari Mesazhi Thirrja Teksti udhëzues Teksti shkencor (enciklopedi) Teksti informativ Dokumente historike Biografia Autobiografia 5

6 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Nëpërmjet teksteve të zgjedhura nxënësi merr njohuri për: - Strukturën e tekstit (hyrja, zhvillimi, mbyllja) - Elementet përbërës (Koha, vendi, personazhet, elementet reale apo fantastike) - Tema dhe ideja (mesazhi) - Pikat e planit etj. Është bërë kujdes që njohuritë e reja të rimerren gjatë gjithë lëndës në situata të ndryshme, me qëllim përforcimin e tyre. Linja Të dëgjuarit Kjo linjë nuk ka orë të veçanta, po është ndërfutur te orët e Leximit. Gjatë gjithë orës së gjuhës e leximit nxënësi ushtrohet në të dëgjuar, por për të përforcuar objektivat e saj, në tekst ka disa rubrika që fillojnë me fjalët Lexon mësuesja (në mungesë të mjeteve elektronike). Kjo është bërë me qëllim që të drejtohet vëmendja e duhur e nxënësit ndaj të dëgjuarit të vëmendshëm. Duhet patur kujdes, se në këtë rast synimi është që nxënësi të bëhet i vëmendshëm ndaj hollësive në tekst dhe kjo të mos ngatërrohet me të kuptuarin e pjesës. Prandaj, pas çdo dëgjimi, kërkohet që nxënësi t u përgjigjet atyre pyetjeve që janë në tekst. Përveç pjesës së zgjedhur në tekst, vetë mësuesja mund të zgjedhë një pjesë të re, të panjohur për nxënësit dhe të zhvillojë me ta ushtrime të të dëgjuarit; ku ka mundësi dhe nëpërmjet magnetofonit. Po gjithnjë duke e shoqëruar këtë dëgjim me ushtrimet përkatëse, që nxënësi të mund t i plotësojë. Pasi nxënësi është njohur me llojet e ndryshme të teksteve (nga ana e përmbajtjes dhe ana grafike), kërkohet që nëpërmjet intonacionit të mësueses (F. 109 e tekstit), ai t i dallojë ata edhe nga intonacioni, nëpërmjet të dëgjuarit. Është mirë që mësuesi të sjellë në klasë materiale me tekste të ndryshme për t i ushtruar nxënësit në të dëgjuar. Linja Të folurit 26 orë Nxënësi vihet të flasë në situata të caktuara që lidhen me tema aktuale, historike apo me tema që i zhvillojnë atij fantazinë e imagjinatën. Këto tema realizohen në tekst nëpërmjet fotove dhe ilustrimeve, pyetjeve dhe përgjigjeve, bisedave dhe diskutimeve në klasë. Gjithashtu, në këtë linjë nxënësit i shtohet një element i ri, që ai të jetë i aftë të flasë e të diskutojë për llojet e ndryshme të teksteve, strukturën e një teksti, figurat letrare etj. Pra, kërkohet nga ai një e folur që ngrihet mbi atë të gjuhës së përditshme. Linja Të shkruarit 26 orë Në këtë linjë përforcohen njohuritë e marra në vitet e kaluara, që lidhen me shkrimin e letrës, ditarit, përshkrimin e personit apo peizazhit etj. Nga ana tjetër, shtohen elemente të reja (p.sh., te peizazhi tingujt e ngjyrat; te personi cilësitë fizike dhe të karakterit etj), autobiografia, biografia etj., që e aftësojnë nxënësin për një shkrim me një shkallë më të lartë vështirësie, me një pasuri më të madhe fjalori dhe me një strukturë më të ngritur sintaksore. Shoqërimi me Fletoren e punës do ta përforcojë tekstin dhe do ta ndihmojë nxënësin për një punë më të kualifikuar e të pavarur. Organizimi i njësisë mësimore Në tekst njësia mësimore është parashikuar të zhvillohet në 3-4 orë mësimore. Për këtë ndihmon raporti 2 me 1 që kanë orët e Leximit (52) me të Shkruarin (26) dhe të Lexuarin (26). Pikënisja e njësisë mësimore është pjesa e leximit (nëse është e gjatë mund të zhvillohet në 2 orë). 1 orë zhvillohet Të folurit ose Të shkruarit dhe 1 orë (ose 2 orë) Njohuritë gjuhësore. Në këtë mënyrë realizohet integrimi i të gjitha objektivave të programit në lëndën e Gjuhës shqipe 4 për të realizuar synimin e përgjithshëm, që nxënësi të mos i marrë njohuritë të shkëputura, të fragmentarizuara, por ta ndiejë dhe ta shohë gjuhën amtare në të gjitha funksionet e saj stilistike, gramatikore, si dhe të funksionimit të saj si gjuhë e përditshme. 6

7 PLANI MËSIMOR I LËNDËS SË GJUHËS SHQIPE KLASA IV OBJEKTIVAT E PËRGJITHSHËM Mësimi i gjuhës shqipe në klasën e katërt synon: Ta aftësojë nxënësin të përdorë gjuhën amtare përmes kërkimit, shkëmbimit të ideve dhe informacioneve; të tregojë, të raportojë, të argumentojë e të zhvillojë ndjenjën e identitetit kombëtar. Të zhvillojë mendimin e pavarur të nxënësit, duke e nxitur për të zbuluar ide, për të mbajtur qëndrim, për të klasifi kuar, për të krahasuar, për të vlerësuar dhe për të ngritur hipoteza. T i nxisë nxënësit për të shprehur ndjenja nëpërmjet të folurit, të lexuarit dhe të shkruarit. T i aftësojë nxënësit për të mbajtur qëndrim ndaj vlerave të veta dhe të shokëve, në marrjen e vendimeve, në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve etj. T i aftësojë nxënësit për të shkruar shkrime të thjeshta dhe të larmishme në përshtatje me natyrën dhe moshën e tyre, të tilla si: përshkrime, urime, kartolina, porosi, njoftime, këshilla, kërkesa, telegrame, lajmërime etj. T i aftësojë nxënësit të dallojnë dukuritë gjuhësore dhe të përdorin gjuhën me gojë e me shkrim, sipas rregullave drejtshkrimore dhe drejtshqiptimore. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 STRUKTURA SINTETIKE E PROGRAMIT 35 javë x 5 orë në javë = 175 orë 7

8 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 8

9 9 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4

10 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 10

11 11 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4

12 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 12

13 13 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4

14 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 14

15 15 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4

16 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 16

17 17 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4

18 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexojmë Në mes të shtatorit ÇDO DITË SË BASHKU Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm, me intonacionin e duhur duke respektuar teknikën e të lexuarit dhe shenjat e pikësimit në mënyrë të vetëdijshme dhe të qartë. Të tregojë çfarë ndien për fi llimin e shkollës në përgjithësi dhe për ditën e parë të shkollës në veçanti. Të vërë në dukje ndryshimet që kanë ndodhur. Të përshkruajë natyrën në vjeshtë. Të recitojë me zë të lartë vjershën. Të pasurojë fjalorin me fjalë e shprehje të reja. Metoda mësimore: Mjetet mësimore: Fjalë kyç: Stuhi mendimesh, bisedë e kombinuar me lexim, punë me tekstin dhe punë me grupe. Pamje nga natyra në vjeshtë, fotografi të nxënësve nga pushimet verore. Shtator, gjethe, shkollë, klasë, çantë, mësuese, zhurmë, ndryshim. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Hapi I. Nxiten nxënësit të tregojnë e të sjellin mbresat e tyre për ditën e parë të shkollës. Mësuesi/ja plotëson skemën në dërrasë: takojmë shokët e shoqet çanta plot me libra fl et drejtori i shkollës shkolla e zbukuruar Dita e parë e shkollës kanë ardhur shumë prindër nxënësit me uniformë shkollore takojmë mësuesen oborri gumëzhin tingujt e ziles na rreshtojnë 2. Realizimi i kuptimit: Bisedë e kombinuar me lexim, punë me tekstin. Hapi I. Lexohet vjersha nga mësuesi/ja me intonacionin e duhur. Hapi II. Sqarohen fjalët e shprehjet e reja: zagushi vapë e madhe mbytëse surpriza të papritura Hapi III. Bashkëbisedohet me nxënës të niveleve të ndryshme për fi gurën e tekstit. Hapi IV. Ndalesa e parë. Lexohet strofa e parë nga një nxënës dhe pyeten të tjerët: - Për çfarë fl et kjo strofë? 18

19 - Si i kaluat pushimet verore? - A keni pasur vapë? A keni bërë plazh? - Po tani a është shumë vapë? - Në çfarë stine jemi? - Pse u zbehet ngjyra gjetheve? - Çfarë punësh bëhen në vjeshtë? Ndalesa e dytë. Lexohet strofa e dytë nga një nxënës dhe bëhen keto pyetje: - Në ç datë fi lloi shkolla? - A u rëndojnë çantat? - A jeni pajisur të gjithë me tekste, fl etore e mjete të tjera mësimore? Ndalesa e tretë. Lexohet nga një nxënës tjetër strofa e tretë dhe bëhen këto pyetje: - A biseduat me shokët dhe shoqet? - A kanë ndryshuar shokët e shoqet? - Çfarë ndryshimesh kanë ndodhur te shokët dhe shoqet tuaja? - Po te mësuesi/ja juaj a vutë re ndryshime? - Pse mësuesi/ja sapo hyn në klasë thotë: Mos bëni zhurmë! Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Punë me grupe: Bisedo me shokët për të papriturat e ditës së parë të shkollës. Në fund bëhet përmbledhja e orës së mësimit, vlerësimi për cilësinë e arritjes së objektivave, sipas niveleve dhe vlerësimi i motivuar me notë i nxënësve të ndryshëm. Detyrë shtëpie. Mësoni vjershën përmendsh dhe recitojeni bukur. Rubrika: Tema: Të shkruajmë Dita e parë e shkollës Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të përshkruajë me gojë dhe me shkrim ditën e parë të shkollës. Të shkruajë sipas modeleve të dhëna për punë me shkrim të tipit: një fl etë ditari, një letër që ia dërgon mikut ose mikes, një përshkrim të shkurtër. Të shkruajë mbi bazën e fi gurave dhe imagjinatës së tij. Të shkruajë saktë dhe drejt fjalët. Të përdorë si duhet shkronjën e madhe dhe shenjat e pikësimit. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Bisedë, shkrim i drejtuar, punë me grupe, paraqitje grafi ke. Fotografi të nxënësve, kaseta të filmuara, albume të ndryshme, kartolina. Takime, biseda, tekste, mësime, detyra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Bisedë. Hapi I. Mësuesi/ja e fi llon mësimin me paraqitjen e një tabele, ku do të shkruhen fjalë që lidhen me ditën e parë të shkollës, të cilën e plotëson bashkë me nxënësit e të gjitha niveleve. Kjo do të ndihmojë për të pasuruar fjalorin, që nxënësit do të përdorin gjatë punës me shkrim. 19

20 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Dita e parë e shkollës pushimet, shtator, çantë, uniformë, tekste, takime, përqafi me, mall, bankë, shok, shoqe, zhurmë, zile, rresht, qetësi, mësuese, mësim, detyra, studim, regjim ditor, lule, prindër etj. Mund të jepet ndonjë fi lmim për ditën e parë të shkollës. 2. Realizimi i kuptimit: Shkrim i drejtuar. Hapi I. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të lexojnë fjalët kyç dhe fjalët e shkruara në tabelë. Hapi II. Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të tregojnë mbresat e tyre për ditën e parë të shkollës. Hapi III. Nxënësit do të përshkruajnë ditën e parë të shkollës duke u mbështetur edhe në pyetjet e tekstit në fund të faqes 13. Në fl etore nxënësit janë të lirë të vendosin ndonjë fotografi a pamje ose të bëjnë ndonjë vizatim. 3. Reflektimi: Punë me grupe. Hapi I. Pasi mbaron detyra, nxënësit në çift shkëmbejnë fl etoret dhe bëjnë vlerësimin e ndërsjellë të përshkrimit. Udhëzohen ta përqendrojnë vëmendjen në bukurinë e shkrimit, në shkrimin e drejtë të fjalëve, në përdorimin e shkronjës së madhe dhe të shenjave të pikësimit. Hapi II. Bëhet vlerësimi i orës së mësimit. 4. Detyrë shtëpie. Punohet faqja 4 e Fletores së punës. Rubrika: Tema: Lexojmë Një diskutim në klasë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë për kënaqësi. Të pasurojë fjalorin me fjalë dhe shprehje të reja. Të diskutojë për jetën në fshat dhe në qytet. Të lexojë tregimin në role. Metoda dhe teknika: Biseda, lexim në role, diagrami i Venit, grafi ku organizues i tregimit të ngjarjes. Materialet: Fotografi me pamje nga vendlindjet e fëmijëve. Fjalë kyç: Shpërngulem, modern, miratoj, diskutim, debat. 20 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Bisedë me nxënësit. Nëse në klasë ka ardhur një nxënës i ri, biseda fillon me të. Pyetjet që drejtohen nga mësuesja mund të jenë: - Nga cili vend vjen shoku /shoqja juaj? - Si ndihet tani në klasën tuaj? - Cilët kanë qenë shokët/shoqet e tij? etj. 2. Realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar. Hapi I. Lexohet tregimi nga mësuesja. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënim fjalët dhe shprehjet që nuk ua dinë kuptimin. Shpjegohen bashkërisht fjalët e reja. Hapi II. Mësuesja orienton nxënësit të punojnë me grafi kun organizues të ritregimit të ngjarjes. Hapi III. Lexohet tregimi me role. Mësuesja duhet të shfrytëzojë sa më mirë këtë pjesë të orës së mësimit, në mënyrë që të përfshihen sa më shumë nxënës në lexim.

21 3. Reflektimi: Diagrami i Venit. Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit të bëjnë dallimin ndërmjet fshatit dhe qytetit. Punohet me diagramin e Venit ose plotësohen kërkesat te rubrika Plotëso. Detyrë shtëpie. Të mësojnë të lexojnë rrjedhshëm tregimin dhe të ritregojnë përmbajtjen. * Grafikët organizues janë vendosur në fund të mësimeve model. Mësuesi/ja mund t i shfrytëzojë sipas rastit dhe mundësive, duke i fotokopjuar ose duke i paraqitur në dërrasën e zezë. Rubrika: Tema: Të flasim Diskutimi, biseda, dialogu Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë ndryshimin ndërmjet fjalëve: diskutim, bisedë, dialog në pjesë dhe situata të ndryshme. Të realizojë një diskutim, një bisedë dhe një dialog. Të marrë pjesë në veprimtaritë në grup. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Metoda dhe teknika: Materialet: Fjalë kyç: Stuhi mendimesh, punë e drejtuar, punë në grupe, diskutim. Pjesë të ndryshme që kanë në përmbajtjen e tyre dialogun, bisedën dhe diskutimin. (mësuesi/ja shfrytëzon tekstet pasardhëse) Diskutim, bisedë, dialog. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Duke përdorur metodën Stuhi mendimesh nxënësit japin mendimet e tyre rreth fjalëve: DISKUTIM, BISEDË, DIALOG. Mësuesi/ja pranon çdo mendim, ide apo interpretim të tyre. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar, punë në grupe Hapi I. Punohet rubrika: Kthehu te tregimi Një diskutim në klasë. Pyetje Përgjigjja e pritshme - Cila ishte tema e diskutimit? "Ku është më mirë të jetosh, në fshat apo në qytet?" - Kush e udhëhiqte diskutimin? Mësuesja. - Cilët morën pjesë në diskutim? Ermali, Dritoni, Artini, Elona, Berti. - Ç gabime bënë gjatë diskutimit Flisnin me zë të lartë, përdornin fjalë fyese. Elona dhe Berti? Hapi II. Lexohen rregullat që janë zbatuar gjatë diskutimit. Ky lexim mund të bëhet zinxhir. Hapi III. Punohet rubrika Bëj dallimin. Për të sqaruar dialogun dhe bisedën mësuesja mund t i referohet një pjese nga leximi, p.sh.: Ana Flokëkuqja f. 52. Hapi IV. Punë në grupe. Klasa ndahet në tri grupe. Secili grup zgjedh një temë për diskutimin, bisedën dhe dialogun. Temat që mund t u sugjerojmë: Grupi I. Pushimet verore. Ku është më mirë t'i kalosh pushimet brenda vendit apo jashtë tij? Grupi II. Bukuria e mësimit dhe pushimit. Cila periudhë është më e bukur për ju: e mësimit apo e pushimit? Grupi III. Kafshët shtëpiake. A mund dhe duhet të mbajmë kafshë shtëpiake në shtëpi? 3. Reflektimi: Diskutim. Rikujtohen rregullat e një diskutimi, bisede dhe dialogu. Detyrë shtëpie. Nxënësit porositen të shkruajnë nga një tekst me një temë sipas dëshirës. 21

22 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë fjalinë nga teksti. Të tregojë nga se përbëhet teksti. Të krijojë një tekst duke radhitur fjalitë e dhëna. Të krijojë një tekst duke u bazuar në fi gurat e dhëna. Të argumentojë në cilat raste disa fjalë të dhëna përbëjnë një tekst. Të njihet me forma të veçanta fjalësh dhe fjalish, që në kontekste të caktuara kanë kuptimin e një teksti të plotë. Metoda dhe teknika: ERR, Materiale: Fjalë kyç: Njohuri gjuhësore Teksti dhe fjalia punë në çifte, punë e drejtuar Punimet e nxënësve të dhëna detyrë shtëpie, etiketa me fjalët dhe fjalitë (Qetësi, Mbyllur, Nuk punon, Shtëpia shitet) Tekst, fjali, kuptim. Zhvillimi i mësimit 1. Evokim: Punë në çifte. Hapi I. U kërkohet nxënësve të paraqitin tekstet që kanë përgatitur në shtëpi. Më pas udhëzohen të plotësojnë në çifte kërkesat e mëposhtme: -Sa fjali ka teksti? -A e jep të plotë informacionin? Nxënësit këmbejnë punimet me njëri-tjetrin. Lexohen disa nga përgjigjet e nxënësve. 2. Realizim i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapi I. Lexohet nga nxënësit në heshtje teksti a dhe b. Më pas nxënësit plotësojnë rubrikën Kujto. -Sa fjali ka teksti a? Teksti a ka 8 fjali. -Sa fjali ka teksti b? Teksti b ka 1 fjali. -A e jep teksti a informacionin e plotë? Po. -Po teksti b? Po Lexohet rregulli për tekstin. Hapi II. Paraqiten etiketat me fjalët dhe shprehjet: Qetësi, Mbyllur, Nuk punon, Shtëpia shitet. Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të tregojnë se ku i kanë parë këto etiketa. - Nëse etiketa Shtëpia shitet do të ishte në një vend ku s ka shtëpi, si mendoni, a do të ketë kuptim? Mësuesi/ja shpjegon duke iu referuar rubrikës Kujdes. Hapi III. Punimi i ushtrimit 1. Është një ushtrim i njohur ku nxënësit do të renditin fjalitë për të krijuar tekstin, si dhe do të heqin fjalinë që nuk i përket tekstit. 3. Reflektimi. Punimi i ushtrimit 2. Plotëso tabelat mbi fi gurat. Në fi gurën e parë nxënësit do të plotësojnë tabelën me fjalën Xhami i thyer.në fi gurën e dytë do të plotësojnë tabelën me fjalët Qetësi. Së bashku me pamjen e fi gurës krijohet teksti për secilën fi gurë. Për fi gurën e dytë një variant mund të jetë: Era dhe Drini janë në bibliotekë. Drini po fl et me zë të lartë. - Qetësi! - i tha Era. 22 Detyrë shtëpie. Shkruaj tekstin që do të krijosh me fjalitë e ushtrimit 2 të Fletores së punës f. 4.

23 Rubrika: Tema: Objektivat : Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm dhe me intonacionin e duhur të dyja letrat. Të krahasojë letrën drejtuar Kryetarit të Bashkisë me letrën drejtuar shoqes. Të dallojë letrën zyrtare nga letra e thjeshtë. Të mbajë qëndrim ndaj problemeve që shqetësojnë komunitetin. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Të lexojmë Letër drejtuar Kryetarit të Bashkisë Stuhi mendimesh, punë e drejtuar, diskutim, diagrami i Venit. Teksti i nxënësit, letra zyrtare dhe të thjeshta. Letër zyrtare, letër e thjeshtë. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Hapi I. Mësuesja pyet nxënësit: - Cili është problemi që ju shqetëson më shumë në lagjen ku ju banoni? - Si mund të zgjidhet ky problem? - Të rriturit kërkojnë që shumë probleme të zgjidhen nga organet që kryejnë shërbimet ndaj qytetarëve. Po ju si do të vepronit për zgjidhjen e problemit? Nxënësit shprehin mendime të ndryshme. Në tregimin e sotëm ne do të njihemi me një letër që një grup nxënësish të klasës IV A të shkollës "Gjergj Fishta", i kanë dërguar Kryetarit të Bashkisë. 2. Realizimi i kuptimit: Grafi k organizues, punë e drejtuar. Hapi I. Mësuesja paraqet para nxënësve organizuesin grafi k dhe kërkon që ata ta lexojnë në heshtje. Mbani parasysh ato që kërkohen në këtë grafi k. Hapi II. Pasi lexohet letra e parë dhe e dytë, nxënësit lexojnë njëri pas tjetrit. Hapi III. Më pas fi llon plotësimi i grafi kut. Për nxënësit që kanë vështirësi në plotësimin e tij, mësuesja sugjeron punimin në libër. 3. Reflektimi: Diagrami i Venit. Nxënësit plotësojnë diagramin e Venit dhe gjejnë të përbashkëtat dhe dallimet midis letrës zyrtare dhe letrës së thjeshtë, si p.sh.: Një letër zyrtare dallohet nga një letër e thjeshtë: Në një letër zyrtare: Në një letër të thjeshtë: Në hyrjen e letrës përdoren shprehjet e mirësjelljes: I nderuar zoti... ose zonja... Në fund të letrës përdoren shprehjet: me respekt, me nderime, sinqerisht etj. Në hyrje përdoren fjalë miqësore, i /e dashur, i/e shtrenjti/a, Në fund përdoren fjalë që shprehin dashuri, përkëdheli: të përqafoj, të puth etj. Detyrë shtëpie. Të lexojnë rrjedhshëm tekstet. 23

24 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë strukturën e një letre (hyrjen, zhvillimin, përfundimin, fjalët e mirësjelljes) Të shkruajë një letër duke iu referuar strukturës së mësuar. Të shkruajë kuptueshëm dhe lexueshëm. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Të shkruajmë Struktura e letrës Bisedë, punë e drejtuar, punë në grupe Letër Strukturë, hyrje, zhvillimi, përfundim, fjalët e mirësjelljes dhe dërguesi Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Bisedë me nxënësit. Hapi I. Bisedë me nxënësit e drejtuar nga mësuesja. -Kujtoni strukturën e një tregimi: Hyrja, zhvillimi, mbyllja. -Po një letër çfarë strukture ka? Nxënësit japin përgjigje të ndryshme. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapi I. Lexohet struktura e letrës drejtuar Kryetarit të Bashkisë. Mësuesja jep shpjegimet e nevojshme. Hapi II. Në libër nxënësit plotësojnë strukturën e letrës së dytë. Hapi III. Punohet pika e dytë e rubrikës Detyrë. Nxënësit ndahen në dy grupe sipas radhës. Nxënësit me numër 1 do të shkruajnë përgjigjen e letrës së parë. Nxënësit me numër 2 do të shkruajnë përgjigjen e letrës së dytë. Nxënësit shkruajnë për një kohë 15 minuta. Mësuesja është mirë të ketë përgatitur dhe ajo një variant përgjigjeje, si p.sh.: Letër drejtuar nxënësve të klasës IV-A të shkollës Gjergj Fishta. Tiranë, më Të dashur fëmijë, Shqetësimin që ngrinit në letrën që më kishit drejtuar, e lexova. U takova me punonjësit e qarkullimit rrugor dhe i vura në dijeni të shqetësimit tuaj. Punonjësit erdhën në shkollën tuaj dhe u informuan se shqetësimi juaj ishte i drejtë. Në përfundim u vendos që të ngrihet një semafor në rrugën ku kaloni ju. Unë jam i sigurt që shoferët do ta respektojnë semaforin dhe tabelën që i paralajmëron ata për kalimin e fëmijëve. Ju uroj të gjithëve suksese në mësime. Me dashuri Kryetari i Bashkisë Tiranë, më E dashur Rina, Të falënderoj për letrën tënde. Më vjen mirë që të kanë ndodhur gjëra të këndshme. Këto ditë kam qenë e gëzuar. Mami më bleu një qen të vogël. Ti e di sa e dëshiroja një qen të vogël. Emrin ia vura Tomo. Mami më ka treguar se dhe ajo, kur ka qenë e vogël, ka pasur një qen me emrin Tomo. Mami u kënaq shumë që dhe unë i vura qenit tim të njëjtin emër. Në klasë iu tregova miqve të mi se si kishit vepruar ju për problemin që kishit me rrugën. Miqve të mi iu duk një zgjidhje shumë e mirë. Mendojmë se dhe ne duhet të veprojmë në të njëjtën mënyrë për problemin që kemi, për ndërtimin e një mjedisi sportiv në shkollë. Pres të më shkruash prapë. Të puth fort Mira Reflektimi: Hapi I. Nxënësit përcaktojnë strukturën e letrës së saposhkruar. Detyrë shtëpie. Ndahet klasa në dy grupe, njëri grup shkruan një letër të thjeshtë, ndërsa tjetri një letër zyrtare.

25 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë shenjat e pikësimit në dialog. Të përdorë saktë shenjat e pikësimit në dialog, diskutim, bisedë. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Njohuri gjuhësore - Drejtshkrim Shenjat e pikësimit në dialog pyetje-përgjigje, shpjegim, punë e pavarur. teksti, Fletorja e punës. shenjë pikësimi, pikë, pikëpyetje, dy pika, presje, pikëçuditje. Zhvillimi mësimit 1. Evokimi: Pyetje-përgjigje. Hapi I. -Kujtoni shenjat e pikësimit që njihni. Pse janë të rëndësishme ato? -Çdo të ndodhte nëse një tekst nuk do të kishte fare shenja pikësimi? Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Shpjegim, punë e pavarur. Hapi I. Punohet shembulli i dhënë në libër. Mësuesi/ja duhet të sqarojë saktë dhe qartë shenjat e pikësimit. Hapi II. Punohet ushtrimi 1 i rubrikës Ushtrohu. Nxënësit do të rrethojnë shenjat e pikësimit që përdoren në dialog. I rëndësishëm në dialog është përdorimi i vizës dhe dy pikave. Hapi III. Punohet ushtrimi 2. Nxënësit vendosin shenjat e pikësimit ku mungojnë. Të gjithë nxënësit po shkruanin për pushimet verore. Shpendi nuk po shkruante. Besimi e pyeti: -Pse nuk po shkruan? -Nuk di çfarë të shkruaj, - u përgjigj Shpendi. -Të lutem ma shkruaj ti, - iu lut Shpendi Duke shpërndarë hartimet mësuesja tha: -Hartimet i keni bërë mjaft të bukura, por më i bukuri është hartimi i Shpendit. -Të lumtë, Shpendi, - i tha mësuesja. - Tani do të lexoj hartimin më të dobët. Dhe lexoi hartimin e Besimit. - Më mërzite shumë, Besi. Nuk u besoja syve për hartimin tënd! - tha mësuesja. -Po, - belbëzoi Besi, kurse Shpendi u skuq dhe uli kokën. 3. Reflektimi: Hapi I. Punimi i ushtrimit 3. Dallo fjalët e autorit dhe të bashkëbiseduesve. Vendos shenjat e pikësimit ku duhen. Një ditë në parfumeri hyri një grua dhe pyeti shitësen: - Zonjë, ju lutem, më thoni, keni furçë dhëmbësh për fëmijë? - Po, kemi, - iu përgjigj shitësja. - Më jepni, ju lutem, një furçë, një pastë dhëmbësh dhe një sapun. - Me kënaqësi, - tha shitësja, - i kemi shumë të mira. Shitësja shënoi në kompjuter çmimet e artikujve dhe i dha blerëses faturën. Gruaja pagoi të hollat dhe u largua. Fjalët e autorit janë shënuar me ngjyrë gri. Detyrë shtëpie. Zgjidhni një pjesë me dialog në tekstin Një diskutim në klasë dhe rrethoni shenjat e pikësimit në dialog dhe nënvizoni fjalët e autorit. 25

26 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë paragrafët në një tekst të caktuar. Të renditë si duhet paragrafët e një teksti. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Njohuri gjuhësore Teksti dhe paragrafi stuhi mendimesh, punë e drejtuar, diskutim, diagrami i Venit. grafi k organizues. paragraf, kryeradhë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Kujtohen njohuritë e marra në klasën e tretë mbi paragrafi n. - Ç është paragrafi? Paragrafi është pjesë e tekstit nga një kryeradhë në tjetrën, që shpreh një mendim pak a shumë të plotë. - Si shkruhet një paragraf? Paragrafi fillon me kryeradhë, pra, fjalia e parë e paragrafit shkruhet e zhvendosur në të djathtë. Por paragrafët mund të ndahen nga njëri-tjetri edhe nga një hapësirë ndërmjet tyre. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar Hapi I. Kthehu te tregimi "Gentiana" dhe numëro paragrafët. Hapi II. Lexohet udhëzimi i dhënë në libër. Hapi III. Punohet ushtrimi 1. Nxënësit plotësojnë numrin e fjalive për secilin paragraf. Hapi IV. Punohet ushtrimi 2. Nxënësit lexojnë tekstin. Gjejnë numrin e paragrafëve. Fjalitë e nënvizuara i shkruajnë në fl etore. 3. Reflektimi: Shkrim sipas fi gurave. Hapi I. Punohet ushtrimi 3. Nxënësit shikojnë fi gurat dhe shkruajnë një tekst me tre paragrafë me titull Ditëlindja e mamit. Detyrë shtëpie. Nxënësit do të shkruajnë historinë e emrit të tyre (mund të përdorin edhe një grafi k organizues). Sqarohet detyra. E rëndësishme në realizimin e kësaj detyre është dallimi i paragrafëve. Paragrafi I. Hyrja e shkrimit Kush ma ka vënë emrin? Paragrafët II III Zhvillimi i ngjarjes Pse kanë zgjedhur këtë emër? Domethënia e emri tënd. Paragrafi IV. Mbyllja Gjithashtu, porositen të sjellin në klasë një fjalor me emra shqip. 26

27 Rubrika: Tema: Të dëgjojmë dhe të flasim Emri im Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dëgjojë një tekst për të mbajtur mend sa më shumë gjëra të rëndësishme. Të tregojë historinë e emrit të Gentianës. Të dallojë lidhjet ndërmjet emrave dhe origjinës së tyre. Të përdorë Fjalor emrash. Të marrë pjesë në diskutim. Të dëgjojë dhe të fl asë duke respektuar rregullat e të folurit në grup. Të vlerësojë dhe të respektojë mendimet dhe idetë e shokëve duke e plotësuar me informacion shtesë planin e grupit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: rrjet diskutimi, punë në grup, punë me fjalorin. Grafi k organizues. emër, origjinë, ilir, prejardhja e emrit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Rrjet diskutimi. Po A është i rëndësishëm emri për njeriun? Jo Përfundimi: Realizimi i kuptimit: Punë në grup Hapi I. Nxënësit plotësojnë grafikun organizues me të dhënat për emrin e tyre. Paraqiten punimet e nxënësve. I lihet kohë shumicës së tyre për të lexuar historinë e emrit të vet. Kjo orë mund të vazhdohet në veprimtarinë ekstrakurrikulare. Një grafi k të tillë ka plotësuar dhe mësuesja, e cila e lexon para nxënësve. Hapi II. Nxënësit plotësojnë tabelën. Gjejnë lidhjet ndërmjet emrit dhe origjinës së tij. Emri Emër ilir Emër vendi Fjalë e shqipes Agim Rozafë Bamir Besnike Drin Dardan Valbonë Fatijonë Genc Korab Jon Urim Teutë

28 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Hapi III. Punohet rubrika Punë në grup. Diskutoni se cilin nga emrat e mësipërm e kanë të afërmit tuaj apo personazhet e librave që keni lexuar. 3. Reflektimi: Hapi I. Punë me Fjalorin e emrave shqip. Nxënësit punojnë me fjalorin. Ata gjejnë dhe lexojnë emra shqip. Hapi II. Nëse ka kohë, mësuesja mund të plotësojë një shembull të tillë: Cilësitë e mia sipas shkronjave që ka emri. Agim Ai është shumë i sjellshëm. Gëzon respektin e të gjithëve. I pëlqen të ndihmojë të tjerët. Miku i tij më i mirë është libri. Mund të realizojë një rrjet të dytë diskutimi: Po A do të të pëlqente të kishe një emër tjetër apo të pëlqen emri që ke? Jo Përfundimi:... Të gjitha këto janë veprimtari të sugjeruara që mund të punohen edhe në orën e veprimtarisë ekstrakurrikulare. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Emri Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë emrin në tekstet e dhëna. Të dallojë emrat që tregojnë edhe ndjenja, ide, mendime etj. Të dallojë emrat e përgjithshëm dhe të përveçëm. Të analizojë emrin sipas: llojit, gjinisë, numrit. Të shkruajë saktë emrat e përveçëm duke përdorur shkronjën e madhe. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: stuhi mendimesh, punë në çifte, punë e pavarur, punë e drejtuar. teksti. emër, i përgjithshëm, i përveçëm, ndjenja, ide, mendime. Zhvillimi i mësimit Kjo është një orë përsëritjeje e njohurive, që tashmë nxënësit kanë marrë gjatë klasës së dytë dhe të tretë. 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Hapi I. Ora e mësimit fillon me një stuhi mendimesh, ku nxënësit kujtojnë të gjitha njohuritë që kanë marrë për emrin Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapi I. Nxënësit lexojnë në heshtje materialin e paraqitur në tekst. Pasi lexojnë, plotësojnë sipas kërkesave. Hapi II. Punohet ushtrimi 1, ku nxënësit nënvizojnë emrat dhe shkruajnë në fl etore se çfarë tregojnë (njerëz, kafshë, sende, vende dhe gjëra të tjera). Mësuesi i drejton të thonë emri tregon edhe mendim, ndjenjë, ide etj. Në mësimet pasardhëse nxënësit do të bëjnë ndarjen e emrave në konkretë dhe abstraktë.

29 Hapi III. Punohet ushtrimi 2 në fl etore, ku nxënësit i klasifi kojnë në një tabelë emrat në të përgjithshëm dhe të përveçëm. 3. Reflektimi: Hapi I. Punohet ushtrimi 3 në libër, ku nxënësit duhet të shtojnë nga një emër të përveçëm përbri emrave të përgjithshëm. Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet e Fletores së punës, f. 10. Rubrika: Të lexojmë Tema: Gramatika është një këngë e bukur (ora I) Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Objektivat : Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë një tregim me nota humori duke ilustruar me leximin e tekstit. Të analizojë personazhet e tregimit. Të shprehë ndjenjat e tij për mësuesin/en. Të dallojë kuptimin e drejtpërdrejtë dhe të fi gurshëm të fjalëve. Të pasurojë fjalorin me fjalë me kuptim të fi gurshëm. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: lexim i drejtuar, shkrim i lirë, përmbledhje e strukturuar. teksti, tabak letre, grafi k (lule margarita). gramatikë, inspektor, mësuese, me zë të prerë, e merr me nge. cilësitë e mësueses Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Shkrim i lirë. - Listo në një fletë të bardhë disa nga cilësitë që ti mendon se e bëjnë një mësues/e të përkryer ose më të mirin/ën. Mund të përdorim grafi kun e lules. Mësuesi/ja e përkryer ka këto cilësi: e dashur, e qeshur, e aftë, e qetë etj. Mësuesja është për mua: ndihmësja ime, këshilluesja ime, mikja ime, një prind i dytë etj. Hapi II. Mësuesja plotëson te petalet e lules, vizatuar në një tabak të madh letre ose në tabelë, disa nga cilësitë e mësueses që thonë nxënësit. 2. Realizim i kuptimit: Përmbledhje e strukturuar. Hapi I. Mësuesja bën një parapërgatitje të nxënësve për tekstin që do të marrin. -Sot ne do të lexojmë një tregim shumë të këndshëm. Me këtë tregim ne tashmë hyjmë në një rubrikë Thumbojmë dhe qeshim. Në këto pjesë goditen të metat e njerëzve, po jo në mënyrë të drejtpërdrejtë, por nëpërmjet humorit, të qeshurës. Ne qeshim, por qëllimi nuk është vetëm ky. Qëllimi i vërtetë është të vihen në dukje të metat dhe të përmirësohen njerëzit që i kanë ato. Ky është edhe mesazhi i pjesës me titull Gramatika është një këngë e bukur. Hapi II. Punohet me metodën e veprimtarisë së leximit të drejtuar. Mësuesja udhëzon nxënësit të jenë të vëmendshëm ndaj fjalëve të nënvizuara në tekst. Ndalesa e parë. Çdo të martë dhe të enjte..., deri te... pak thinja. - Ku zhvillohet ngjarja? - Cila është mësuesja? - Si përshkruhet ajo? - Si mendoni, kush mund të jetë gruaja me thinja? - Përse mund të ketë ardhur ajo? 29

30 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Ndalesa e dytë. Mirëdita deri te... borë të bardhë. - A ishte i saktë parashikimi juaj për zonjën me thinja? - Si fi lloi të shpjegonte mësuese Lorencina? - Cilat kategori gramatikore shpjegonte ajo? - Të pëlqen kjo mënyrë shpjegimi? - Si mendoni ju, inspektores i pëlqeu kjo mënyrë shpjegimi? Ndalesa e tretë. Inspektorja... deri te... mësueses. - A ishte i saktë parashikimi juaj mbi inspektoren? - Me çfarë mund ta krahasosh shpjegimin e mësuese Lorencinës? - Si mendoni ju, cila mënyrë e të shpjeguarit i pëlqente inspektores? - Po mësuese Lorencina, si mendoni se do të vazhdojë të zhvillojë mësimin pas fjalëve të inspektores? Ndalesa e katërt. Ua e shkreta mësuese deri në fund. - A ishte i saktë parashikimi juaj? - Si ju duket përgjigja e mësuese Lorencinës? - Po nxënësit e saj janë dakord me të? - Si mendoni, kush kishte të drejtë, mësuesja apo inspektorja? Pse? Hapi III. Punohet fjalori me fjalë dhe shprehje. Reflektimi: Hapi I. Nxënësit plotësojnë rubrikën Plotëso. Nxënësit mund të zgjedhin të gjitha alternativat e dhëna në ushtrim. Detyrë shtëpie. Të lexojnë saktë, rrjedhshëm e të ritregojnë brendinë e tregimit. Rubrika: Tema: Të lexojmë Gramatika është një këngë e bukur (ora II) Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm, me intonacion tregimin. Të tregojë brendinë e tregimit duke përdorur grafi kun e ngjarjes. Të luajë në role tregimin. Të analizojë tiparet e personazheve duke u bazuar në pjesën e lexuar. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: lexim në role, dramatizim, analizë personazhesh, diskutim. teksti. personazh, cilësitë e personazhit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Lexohet tregimi nga disa nxënës. Ritregohet përmbajtja me grafik organizues ose thjesht me gojë. Grafi k organizues - harta e ngjarjes (shih te grafi kët - grafi ku i ritregimit). 2. Realizimi i kuptimit: Lexohet tregimi në role. Dramatizohet nga nxënës që i kanë mësuar fjalët e personazheve. Mund të zhvillohet dhe një veprimtari tjetër. 3. Reflektimi: Analizë e dy personazheve. Mësuese Lorencina e aftë, e talentuar e dashur e re Inspektorja e prapambetur e rreptë e vjetër 30

31 - Riktheju cilësive që ti shënove për mësuesen e përkryer në punimin e një ore më parë. Sa nga këto cilësi i ka mësuesja jote? A ka nevojë të përmirësohet ajo? Ndoshta kjo është një veprimtari që mësuesja nuk ka dëshirë ta bëjë. Megjithatë nxënësit dinë ta vlerësojnë mësuesen e tyre. Detyrë shtëpie. Vizato mësuesen tënde. Nxirr në dukje në vizatimin tënd cilësitë që ka ajo. Rubrika: Të shkruajmë Tema: Përshkruajmë një person Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të përshkruajë me shkrim shoku/shoqen ose të afërmit. Të pasurojë fjalorin me mbiemra. Të përdorë mbiemra të nyjshëm dhe të panyjshëm në përshkrim. Të shkruajë qartë, saktë duke përdorur sa më shumë fjalë të reja. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Shkrim i lirë, Turi i galerisë. Teksti, letër format A4, lapsa me ngjyra. Përshkrim, pamje fi zike, karakter, sjellje. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Shkrim i lirë. Hapi I. Në një fletë letre përshkruajnë një shok/shoqe të klasës pa i vënë emrin. Nxënësit punojnë pak minuta. Hapi II. Lexohen disa nga punimet e nxënësve dhe në bazë të përshkrimit nxënësit gjejnë se për kë bëhet fjalë. 2. Realizimi i kuptimit. Hapi I. Mësuesja shkruan në dërrasën e zezë se çfarë kishin pasur parasysh nxënësit gjatë përshkrimit. Shton në listë dhe elemente të tjera, që janë të nevojshme për t u përdorur gjatë një përshkrimi. Hapi II. Nxënësit lexojnë fjalët që përdoren për përshkrimin e pamjes fi zike të një personi. Mësuesja orienton nxënësit të qarkojnë ngjyrën dhe llojin e flokëve që ka secili nxënës. Vazhdohet me leximin e fjalëve që përdoren për përshkrimin e tipareve dhe shprehjeve të fytyrës. Mësuesja i orienton nxënësit se në përshkrimin e një personi është shumë i rëndësishëm përshkrimi i karakterit dhe sjelljes së tij. Lexohen fjalët që përcaktojnë karakterin. Hapi III. Fillon puna me shkrim e nxënësve. Nxënësve me nivel të ulët u kërkohet të përshkruajnë mësuesen ose inspektoren, nxënësve të tjerë u kërkohet të përshkruajnë shokun, një i afërt, personazh fi lmi, libri, nga bota e artit, sportit etj. Mësuesi/ja i ndihmon nxënësit duke u shpërndarë fl etë të përgatitura ose i shkruan kërkesat në dërrasë. 31

32 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Emri i personazhit Ngjyra dhe lloji i fl okut Tiparet dhe shprehja e fytyrës Balli Sytë Shprehja Zëri Trupi Qëndrimi i trupit Karakteri Një model përshkrimi mund të jetë: Erion Bogadani është një futbollist i ekipit kombëtar shqiptar. Ai luan me një ekip italian. Është shumë i gjatë, me fl okë kafe, që i kreh në një mënyrë të veçantë. Ka një ballë të lartë, sy kafe. Është i shkathët, i fortë, krenar që përfaqëson Shqipërinë në ndeshjet ndërkombëtare. Turi i galerisë. Punimet e nxënësve ekspozohen në një kënd të klasës. Nxënësit lexojnë punimet e njëri-tjetrit. 3. Reflektimi: Rrjet diskutimi. PO A është shumë e rëndësishme që një njeri JO të jetë i bukur nga ana fi zike? Përfundimi:... Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore - Drejtshkrim Përdorimi i shkronjës së madhe Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të përdorë me korrektësi shkronjën e madhe te emrat e përveçëm. Të përdorë shkronjën e madhe në fi llim të fjalisë. Të shkruajë qartë shkronjat e alfabetit të mëdha e të vogla. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: pyetje-përgjigje, bisedë, punë e drejtuar, punë e pavarur teksti i nxënësit, fl etore, lapsa me ngjyra shkronjë e madhe, emër i përveçëm, emër i përgjithshëm, thonjëza 32 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pyetje-përgjigje. - Si fi llon shkrimi i fjalisë? - Ç tregojnë emrat e përveçëm? - Si shkruhen ata? Theksohen dy rregullat për shkrimin e shkronjës së madhe.

33 2. Realizimi i kuptimit. Punë e drejtuar. Hapi I. Punohet ushtrimi 1. Nxënësit shkruajnë emra të përveçëm për emrat e përgjithshëm të pjesëtarëve të familjes. Për mësuesit që kanë mundësi mund të shfrytëzojnë dhe grafikun organizues për pemën e familjes. Hapi II. Punohet ushtrimi 2. Nxënësit shkruajnë emra të përveçëm për emrat e përgjithshëm. Hapi III. Punohet ushtrimi 3, ku nxënësit shkruajnë emrat dhe mbiemrat e gjashtë shokëve dhe shoqeve të klasës. Hapi IV. Punohet ushtrimi 4. Nxënësit shkruajnë emra vendesh. Reflektimi: Punë e pavarur. Punohet ushtrimi 5, i cili është në formën e një vetëdiktimi. Vlerësohen nxënësit për punën e tyre. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Ushtrimi 5 i librit dhe ushtrimet e Fletores së punës, f. 12. Rubrika: Tema : Njohuri gjuhësore Emrat konkretë dhe abstraktë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë emrat në fjalitë e dhëna. Të dallojë emrat abstraktë dhe konkretë. Të krijojë çifte antonimike. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Veprimtari e drejtuar, punë e pavarur. Teksti, fl etore, Fletore pune. Emër konkret, emër abstrakt, antonimi. Zhvillimi mësimit 1. Evokimi: Hapi I. Veprimtari e drejtuar. Mësimi fi llon me rubrikën e parë. Nxënësit orientohen të lexojnë kërkesën dhe ta plotësojnë atë. Lexohen dy rregullat mbi emrat konkretë dhe abstraktë. Realizimi i kuptimit: Hapi I. Punohet ushtrimi 1. Nxënësit vendosin tek emri konkret shkronjën e shqisës përkatëse. Nxënësit lexojnë punën e tyre. Hapi II. Nxënësit punojnë ushtrimin 2. Vendosin K për emrat konkretë dhe A për emrat abstraktë. Emra abstraktë janë: lodhja, ndershmëria, mësimi, drejtësia, vështirësia, liria, suksesi, Hapi III. Punohet ushtrimi 3. Nxënësit formojnë emra abstraktë nga mbiemrat e nyjshëm dhe nga emrat konkretë. mik fëmijë plak i varfër miqësi fëmijëri pleqëri varfëri i gëzuar i pasur i dëshpëruar gëzim pasuri dëshpërim Hapi IV. Punohet ushtrimi 4. 33

34 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Nxënësit shkruajnë antonimet e emrave abstraktë. mirësi frikë varfëri ligësi guxim pasuri 2. Reflektimi: Punë e pavarur. Nxënësit shkruajnë nga tre emra konkretë dhe abstraktë. Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet e Fletës së punës, f.18. Rubrika: Tema: Të lexojmë Ani pianistja gëzim lumturi drejtësi hidhërim dëshpërim padrejtësi Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të pasurojë fjalorin me fjalë dhe shprehje të reja. Të demonstrojë nëpërmjet pyetjeve sa e ka kuptuar tregimin. Të analizojë personazhet e pjesës. Të vlerësojë cilësitë pozitive të shokut/shoqes. Të krahasojë personazhet e tregimit me një personazh nga jeta, fi lmi, libri. Të dallojë kuptimin e drejtpërdrejtë dhe të fi gurshëm të fjalëve. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Pyetje-përgjigje, veprimtari e leximit të drejtuar, harta e personazheve. Teksti, fl etore, Fletore pune. Pianiste, truphedhur, ra si bombë, dirigjent, i gërryente nga brenda. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pyetje-përgjigje. Mësuesja iu drejton nxënësve pyetjet: - A ju ka ndodhur të keni pasur zili dikë? Kur? Kë dhe për ç arsye? Nxiten nxënësit të sjellin përvojat e tyre. Realizimi i kuptimit: Veprimtari e leximit të drejtuar. Hapi I. Ndalesa I. Ani erdhi..., deri tek... ishte e jashtëzakonshme. - Si e përshkruan Anin autori? - Si mendoni do të ketë konfl ikt më poshtë apo..? Ndalesa II. Një ditë Anin..., deri tek... u bënë ziliqare. - Si paraqiten Ela dhe Eni? - Në cilin fjali e mbështetni mendimin tuaj? Ndalesa III. Salla ishte mbushur... deri te...nuk e uruan? - Si mendoni, çfarë do të kishte dashur Eni dhe Ela që të ndodhte? - Po klasa a mbajti të njëjtin qëndrim si Ela dhe Eni? - Si mendoni Ela dhe Eni do të vazhdojnë të mbajnë këtë qëndrim? 34 Ndalesa IV. Në pushimin e madh deri te... shumë keq. - Si mendoni a kemi të bëjmë me një konfl ikt?

35 - A ishte i saktë parashikimi juaj i fi llimit? - Çfarë skene sajuan dy vajzat? - Nëse do të ishe në vend të tyre, çfarë do të të kishte vajtur në mendje të bëje? Pse? - Çfarë cilësie të Anit zbulojmë në këtë paragraf? - Gjejeni në paragrafi n që lexuat dhe lexojeni me zë të lartë. - Si mendoni, vajzat do të vazhdojnë të sillen keq me Anin apo.? Ndalesa V. Kaloi një javë deri te... një pako në dorë dhe ikën. - Si mendoni çfarë do të ketë në pako? - Pse vajzat nuk hynë brenda? Kishin frikë? Ju vinte turp për veprimin e tyre? S donin të përballeshin me Anin? - Mendoni se konflikti po shkon drejt zgjidhjes? Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Ndalesa VI. Lexoni paragrafi n e fundit. - Si mendoni a u zgjidh konfl ikti? - Në cilën fjali shprehet kjo zgjidhje? Ani je e madhe! Hapi II. Punohen fjalët e fjalorit. 2. Reflektimi: Harta e personazheve. Ani Ela dhe Eni pianiste e talentuar e padjallëzuar zemërgjerë pianiste egoiste ziliqare Nuk tregoi se kush ia punoi rengun Donin të ishin ato më të mirat Detyrë shtëpie. Parashikoni se çfarë mund të bëjë Ani në situatën e mëposhtme. Pas një viti Eni dhe Ela bëhen pianistet më të mira. Përshkruani se çfarë mund të bëjë Ani? Rubrika: Tema: Të lexojmë Ani pianistja (Ora II) Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm tregimin. Të tregojë përmbajtjen me fjalët e tij. Të punojë në grup. Të shprehë mendimin e tij/e saj për situatat e caktuara. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Punë në grupe, diskutim, veprimtari e drejtuar. Teksti. Ritregim. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Lexohen detyrat e shtëpisë, ku nxënësit kanë sjellë parashikimet e tyre për fundin e ngjarjes, të cilat nuk duhet të gjykohen, por të pranohen ashtu siç janë. 35

36 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Veprimtari e drejtuar. Hapi I. Leximi dhe ritregimi i pjesës nga disa nxënës. Nëse mësuesja e ndien të nevojshme, mund të përdorë grafi kët e ritregimit. Hapi II. Punohet rubrika Po ti? Si duhet të sillesh me një mik: që ka arritur sukses (E përgëzon atë) që është i ndrojtur (Përpiqu ta afrosh për t u bërë dhe ai pjesë e grupit.) që humbet një garë (Çdo garë ka fi tues dhe humbës, po të stërvitet më shumë me siguri do të arrijë sukses.) që të ka bërë një të keqe (Përpiqu ta falësh atë, po pasi t i kesh thënë në sy se veprimi i tij ishte i padrejtë.) Kjo rubrikë lihet të punohet në dyshe nga nxënësit. Dëgjohen disa dyshe. 3. Reflektimi: Punë në grupe. Nxënësit bisedojnë në grupe për pasionet që kanë. Secili shkruan pasionin e tij. Më pas, nxënësit që kanë të njëjtin pasion, grupohen në grupe të reja dhe diskutojnë se si mund ta arrijnë sukses në pasionin e tyre. Nxënësit mund të formulojnë shprehje inkurajuese. Ne jemi më të mirët. Ne mund t ia dalim mbanë. Detyrë shtëpie. Gjeni tregime, poezi që shprehin përpjekjet që bëjnë njerëzit për të arritur sukses. Rubrika: Tema: Të flasim Ndërtimi i tregimit Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të diskutojë për tregimet. Të diskutojë për strukturën e një tregimi: Hyrja, zhvillimi, mbyllja. Të dëgjojë dhe të fl asë duke respektuar rregullat e të folurit në grup. Të dallojë hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen në pjesë të reja. Të gjejë idenë dhe temën e një tregimi të dhënë. Metoda dhe teknika: Kllaster, bisedë, diskutim, punë në dyshe. Materiale: Teksti, grafi k. Fjalë kyç: Ndërtim i tregimit, hyrje, zhvillim, mbyllje. Zhvillimi i mësimit. 1. Evokimi: Kllaster. realist fantastiko-shkencor Llojet e tregimit Personazhet Tregimi Struktura hyrja zhvillimi mbyllja Ideja Tema 36

37 2. Realizim i kuptimit: Bisedë, diskutim. Hapi I. Analizohen elementet e strukturës së tregimit. Lexohen etiketat që shpjegojnë hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen. Hapi II. Nxënësit i rikthehen tregimit "Ani pianistja" dhe diskutojnë në bazë të ndarjes që është dhënë e gatshme. Në hyrjen e tregimit ne njihemi me Anën, e cila është transferuar në një shkollë tjetër, tre muaj pasi ka fi lluar shkolla. Autori përshkruan pamjen fi zike dhe karakterin e Anit. Në pjesën e zhvillimit të tregimit ne njihemi me ngjarjen dhe atë çka ndodh, problemet, konfl iktin me Enin dhe Elën, rrengun që i punojnë ato, pendimin e tyre. Në pjesën e mbylljes kemi zgjidhjen e problemit (konfl ikt). Hapi III. Mësuesja i orienton nxënësit në dy elemente të tjera të rëndësishme: tema dhe ideja e pjesës. Lexohen sqarimet që janë dhënë në libër. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Punë në dyshe. Nxënësit punojnë rubrikën Kthehu te teksti. Orientohen të hapin librat në tregimet e mëparshme: Një diskutim në klasë, Gentiana, Gramatika është një këngë e bukur. Nxënësit diskutojnë për temën dhe idetë e këtyre tregimeve. Vlerësohen nxënësit. Detyrë shtëpie. Në një tregim që keni lexuar në librat jashtëshkollorë dalloni strukturën, temën dhe idenë e tij. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Lakimi i emrit Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë lakimin e emrit duke u bazuar te mbaresa. Të gjejë rasën e emrit me anë të pyetjeve. Të dallojë lakimin e emrit nga zgjedhimi i foljeve. Të lakojë emra të dhënë në të gjitha rasat. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Veprimtari, punë e drejtuar, diskutim, manipulim fjalësh në fjali. Teksti, fl etore, lapsa me ngjyra, Fletorja e punës. Lakim, rasë, nyjë, parafjalë Zhvillimi i mësuesit. 1. Evokimi: Hapi I. Veprimtari e drejtuar. Mësuesja orienton nxënësit të lexojnë shembullin e dhënë në libër. -Lexoni fjalitë dhe shiko si ndryshon emri me të kuqe. Nxënësit lexojnë në heshtje rregullën. Më pas në kor lexojnë rregullën e futur në etiketë. 2. Realizimi i kuptimit: Hapi I. Mësuesja u shpjegon nxënësve dallimin: folja zgjedhohet dhe emri lakohet. Lexohet nga nxënësit lakimi në fjali i emrit libër dhe bibliotekë. Lexohet rregulla. Mësuesja kërkon që nxënësit të përsëritin atë që lexuan. Hapi II. Punohen ushtrimet e rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit lakojnë emrin liqeni duke u ndihmuar nga pyetjet. 37

38 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Në ushtrimin 2, nxënësit lidhin me shigjetë rasën me pyetjen dhe emrin. Në ushtrimin 3, nxënësit plotësojnë fjalitë me emrin televizor në rasën e duhur. 3. Reflektimi: Diskutim. Në ushtrimin 4, nxënësit nënvizojnë emrin që përsëritet. Bëjnë pyetjen dhe gjejnë rasën e emrit. Në ushtrimin 5, nxënësit vendosin në rasën e duhur emrat në kllapa. Detyrë shtëpie. Ushtrimi numër 6 dhe ushtrimet e Fletores së punës, f Shënim: Kjo temë mund të zhvillohet në dy orë. Mësuesi/ja mund të shfrytëzojë orët në dispozicion. Sugjerohet që për nxënësit shumë të mirë të plotësohen ushtrimet e nivelit të lartë. Të punohen ushtrimet e Fletores së punës, f Rubrika : Tema: Lexojmë A keni ngrënë ndonjëherë libra?! Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të pasurojë fjalorin me fjalë dhe shprehje të reja. Të tregojë kuptimin e fjalëve të reja. Të diskutojë për dobinë që sjell të lexuarit e librave. Të ritregojë përmbajtjen e tregimit me fjalët e tij/saj. Të nxjerrë temën dhe idenë e tregimit. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: pyetje-përgjigje, parashikim për titullin teksti, televizor, libër, pasion (për leximin e librave) Zhvillimi i mësimit. 1. Evokimi: Pyetje-përgjigje. Hapi I. Mësuesja u drejton nxënësve pyetjet: - Si e kaloni kohën e lirë? - Sa kohë harxhoni për të parë televizor? - Sa kohë harxhoni për të lexuar libra? - Cilat janë vërejtjet që iu bëjnë prindërit, kur shihni shumë televizor? Vazhdojmë të jemi në rubrikën Thumbojmë dhe qeshim. Sot do të njihemi me një ngjarje që iu ka ndodhur moshatarëve tuaj në një provincë të Italisë. 2. Realizimi i kuptimit: Parashikim për titullin. Mësuesja lexon titullin A keni ngrënë ndonjëherë libra?! dhe u drejton nxënësve pyetjen. - Sapo lexoni titullin, çfarë iu vjen ndërmend. - A mendoni se mund të hahen librat? Nxënësit japin mendimet e tyre dhe mësuesja i shënon në tabelën e zezë. Hapi II. Lexohet tregimi nga mësuesja. Nxënësit orientohen të dëgjojnë me kujdes. Pas leximit të tekstit punohet rubrika Kupto tekstin. 38 Hapi III. Punohet rubrika Fjalorth. Duhet theksuar se në këto tregime nxënësit gjejnë shumë shprehje frazeologjike e shprehje me kuptim të fi gurshëm. Mësuesi/ja shpjegon kuptimin e tyre.

39 3. Reflektimi: Ditari dypjesësh. Zgjidh paragrafi n që të pëlqen dhe komentoje atë. Nënvizo shprehjet që të bëjnë për të qeshur dhe të duken të çuditshme. Komentoji ato me shokun/shoqen e bankës. Detyrë shtëpie. Mësoje ta lexosh rrjedhshëm tregimin. Ritregojua përmbajtjen e tregimit prindërve duke përdorur humorin. Mbaj shënim komentet që do të bëjnë ata. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Emrat që mbarojnë me -ës, -ër Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lakojë saktë emrat që mbarojnë më -ës, -ër. Të shkruajnë saktë emrat që mbarojnë më -ës, -ër. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Metoda dhe teknika: Materialet: Fjalë kyç: Përmbledhje e strukturuar, veprimtari e drejtuar, diskutim, punë në dyshe. Libri, Fletore pune. Lakim, drejtshkrim, emra që mbarojnë me -ës, -ër. Zhvillimi i mësimit 1. Evokim: Përmbledhje e strukturuar. Hapi I. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që të gjejnë emra që mbarojnë më: -ës, -ër, si: nxënës, blerës, shitës, pjekës, emër, letër. Sot do të njihemi me lakimin e këtyre emrave. Të shohim se ç ndodh me ta gjatë lakimit. 2. Realizim kuptimit: Veprimtari e drejtuar. Hapi I. Lakoni emrat që janë në tabelë. Nxënësit lihen të lirë të punojnë. Pas përfundimit, detyra lexohet nga disa nxënës. Mësuesja lexon rregullën. Hapi II. Punohet ushtrimi 1. Nxënësit shkruajnë emrat e vendeve në trajtën e shquar. Gjirokastër Gjirokastra Kukës Kukësi Dibër Dibra Mallakastër Mallakastra Durrës Durrësi Progër Progri Qukës Qukësi Nxënësit korrigjojnë njëri-tjetrin. Hapi III. Punohet ushtrimi 2. Nxënësit do të shkruajnë në rasën kallëzore të shquar ose të pashquar emrat në tabelë. Emërore Kallëzore kodër mjeshtër metri shitësi blerës nxënës rrobaqepësi kodër mjeshtër metrin shitësin blerës nxënës rrobaqepësin Nxënësit orientohen që të shohin në ç trajtë është emri i rasës emërore. Gjatë plotësimit të rasës kallëzore të ruajnë trajtën. Nxënësit formulojnë një rregull. Emrat që mbarojnë me -ër gjatë lakimit nuk ndryshojnë vetëm në rasën emërore dhe kallëzore në trajtën e pashquar, kurse në rasat e tjera po. Emërore kodër Kallëzore kodër Emrat që mbarojnë me -ës, gjatë lakimit në trajtën e pashquar e të shquar e ruajnë ë-në. 39

40 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Hapi IV. Punohet ushtrimi 3. Nxënësit do të shkruajnë emra në rasën dhanore, trajta e shquart në tabelë. Mësuesi orienton nxënësit që në fi llim emrat e trajtës së pashquar t i kthejnë në trajtën e shquar dhe, më pas t i vendosin në rasën dhanore. E. E. e shq. Dh. e shq. emër ketër metër dhelpër blerëse kandërr gurgdhendës emri ketri metri dhelpra blerëseja kandrra gurgdhendësi emrit ketrit metrit dhelprës blerëses kandrrës gurgdhendësit 3. Reflektimi: Punë në dyshe. Nxënësit orientohen të nxjerrin fl etoret. Krijojnë dyshe me shokun/shoqen. Secili do t i japë shokut të lakojë në trajtën e pashquar dhe të shquar një emër që mbaron më: -ës, -ër. Orientohen të përdoren fjalët e ushtrimit 2, 3. Detyrë shtëpie. Punohet ushtrimi Rubrika: Njohuri gjuhësore - Drejtshkrim Tema: Emra që mbarojnë në shumës me -e Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të përdorë saktë shumësin e emrave mashkullorë të tipit: dyqan, tregim, telegram. Të shkruajnë saktë emrat që në shumës mbarojnë me -e. Të përshtatë saktë mbiemrin me emrin në grupe fjalësh dhe në fjali. Metoda dhe teknika: Punë e drejtuar, diskutim, manipulim fjalësh në fjali, veprimtari e pavarur. Materiale: Teksti, fjali të shkruar nga mësuesja në tabakë letre. Fjalë kyç: Emra mashkullorë, shumës, mbaresa e. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Shpjegimi i temës nëpërmjet shembujve. Hapi I. Në tabelë janë shkruar fjalitë: Dje isha në një panair. Këtë vit janë zhvilluar disa panaire. Mira mori një telegram nga gjyshja. Postieri shpërndau disa telegrame. Le t i analizojmë emrat e nënvizuar. Çfarë vini re? një panair - emër, numri njëjës; disa panaire - emër, numri shumës një telegram - emër, numri njëjës; disa telegrame - emër, numri shumës Mësuesja pret që nxënësit të gjejnë ndryshimin që ndodh në numrin shumës ku emrat marrin mbaresën -e. (Emrat e gjinisë mashkullore, në numrin shumës dalin me mbaresën - e, si emrat e gjinisë femërore) 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapi I. Lexohet nga nxënësit zinxhir rubrika Mbaj mend. Hapi II. Punohet ushtrimi 1. Nxënësit kthejnë në numrin shumës në trajtën e pashquar emrat. një tekst disa tekste një personazh disa personazhe një element disa elemente etj. Hapi III. Punohet ushtrimi 2. Kthe në numrin njëjës emrat dhe mbiemrat. disa dete të thella një det i thellë disa lloje të ndryshme një lloj i ndryshëm

41 Lexohet rregulli i paraqitur. Emrat e gjinisë mashkullore që marrin e, në shumës janë të gjinisë femërore, prandaj edhe mbiemrat i marrin të gjinisë femërore. 3. Reflektimi: Veprimtari e pavarur. Punohet ushtrimi 3. Nxënësit kthejnë në shumës emrat dhe mbiemrat. Ata do të lexojnë dhe tregojnë se çfarë ndryshon te emrat dhe mbiemrat. Detyrë shtëpie. Punohen ushtrimet e Fletores së punës. Rubrika: Tema: Lexojmë Vjeshta Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë vjershën me intonacion, sipas kërkesave të teknikës së recitimit. T u përgjigjet pyetjeve për të treguar se e ka kuptuar brendinë. Të shprehë me fjalë ndjenjat dhe emocionet që i shkakton dëgjimi dhe leximi i vjershës. Materialet: Pamje nga stina e vjeshtës, fotografi të bëra nga fëmijët gjatë stinës së vjeshtës, gjethe të thata. Fjalë kyç: Vjeshtë, begati, e artë, bistak, kuqojnë. Metoda dhe teknika: Pyetja e ditës, parashikim, vizatim. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pyetja e ditës: - Çfarë të vjen në mendje kur themi stina e vjeshtës? Stina e vjeshtës Përgjigjet mund të jenë të ndryshme, si: ikjen e zogjve, rënien e gjetheve, fi llimin e shkollës, pjekjen e frutave, kohë më e freskët, stina e pëlqyer nga piktorët etj. Nxënësit lihen të shprehin mendimet e tyre. Më pas mund të plotësojë dhe mësuesja. 2. Realizimi i kuptimit: Parashikim. Hapi I: Parashikim për fi gurat. Lexohet titulli. Menjëherë ne e kuptojmë që poezia flet për stinën e vjeshtës. Le të shohim sesi poeti i njohur shqiptar Xhevahir Spahiu e përshkruan vjeshtën. Hapi II. Lexohet poezia me një intonacion të qetë e melodioz nga mësuesi/ja. Hapi III. Mësuesi/ja pyet nxënësit: - Si ndiheni pasi keni dëgjuar vjershën? Nxënësit shprehin emocionet dhe përfytyrimet e tyre. - Përfytyroj zogjtë shtegtarë që nisen për shtegtim etj. Imagjinoj gjethet e pemëve që bien, frutat që piqen, njerëzit që i vjelin ato. Hapi IV. Punohet rubrika Kupto tekstin. Hapi V. Nxënësit gjejnë të ç lloji janë emrat me të cilët tregohen ndjenjat e poetit. (emra abstraktë) 3. Reflektimi: Vizatim. Vizato peizazhin e vjeshtës. Detyrë shtëpie. Mësoni vjershën përmendsh. 41

42 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë llojet letrare të poezisë dhe të prozës. Të krahasojë poezinë me prozën. Të dallojë elementet e poezisë (strofa, vargu, rima). Metoda dhe teknika: Materialet: Fjalë kyç: Të flasim Poezia dhe proza Bisedë, punë në dyshe, veprimtari e pavarur. Teksti i nxënësit, një poezi, një prozë e zgjedhur nga mësuesi/ja. Poezi, prozë, strofë, varg, rimë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Hapi I. Bisedë. - Ç është poezia? - Është një tekst në vargje që shpreh ndjenjat dhe emocionet e poetit. - Ç është proza? - Tekst jo në vargje. Fjalitë vijnë njëra pas tjetrës. Kjo është një mënyrë e fi llimit të orës së mësimit. Një fi llim tjetër mund të ishte: Lexohet një vjershë. Lexohet dhe një tekst në prozë. P.sh.: Poezi Prozë Gjuha jonë sa e mirë, Gjuha shqipe është një nga gjuhët më të vjetra Sa e ëmbël, sa e gjerë të Ballkanit. Ajo e ka prejardhjen nga ilirishtja. Sa e lehtë, sa e dlirë, Sa e bukur, sa e vlerë. Lihen nxënësit të gjejnë vetë ndryshimin. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapi I. Nxënësit lexojnë në kor etiketën. Hapi II. Elementet e një poezie janë: strofa, vargu dhe rima. Poezia Vjeshta është e përbërë nga tri strofa. Strofa e parë ka 4 vargje. Vargjet që rimojnë janë vargu i parë dhe i tretë. Fjalët rimuese janë vera dhe era. Vargu i dytë rimon me vargun e katërt, ku fjalët rimuese janë larg dhe park. Hapi III. Mësuesja iu shpjegon nxënësve se një poezi mund të kthehet dhe në prozë. Lexohen dy paragrafët. Hapi IV. Punohet rubrika Kthehu te teksti. Nxënësit do të gjejnë cilat janë strofat, vargjet dhe rimat te poezia Vjeshta. 3. Reflektimi: Veprimtari e pavarur. Nxënësit do të analizojnë: - Titullin e vjershës - Sa strofa ka? - Cilat janë vargjet? - Cilat janë rimat e saj? Detyrë shtëpie. Gjej një poezi nga një libër jashtëshkollor dhe analizoje atë. 42

43 Rubrika: Shkruajmë Tema: Përshkruajmë tingujt dhe ngjyrat e vjeshtës Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të përshkruajë stinën e vjeshtës. Të përdorë fjalë dhe shprehje që i përkasin kësaj stine. Të shprehë ndjenjat dhe emocionet e tij/saj në përshkrim. Të përshkruajë duke u bazuar në imagjinatën dhe fantazinë e tij/saj. Metoda dhe teknika: Përmbledhje e strukturuar, veprimtari shkrimi. Materialet: Lapsa, fletë të bardha, gjethe të thata të pemëve, shkopinj, degë të vogla drurësh, grafi k organizues (gjethja). Fjalë kyç: Vjeshtë, tinguj, ngjyra, fëshfëritje, kërcitje, mërmëritje. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimi 1. Evokimi. Përmbledhje e strukturuar. Mësuesja i orienton nxënësit për veprimtarinë që do të realizojnë. -Sot do të përshkruajmë stinën e artë të vjeshtës. Më dëgjoni me kujdes! Pjesa që do të lexoj është shkëputur nga përralla Bambi, jam e sigurt që e keni parë edhe fi lm. Bëhuni gati! 2. Realizimi i kuptimit: Veprimtari e drejtuar. Hapi I. Lexohet nga mësuesja pjesa. Leximi duhet të jetë i qetë dhe shprehës. -A e përfytyruat skenën? -Si mendoni, cilët janë tingujt e vjeshtës? (kërcitja e degëve, fëshfëritja e pemëve, shirat që bien, melodia që krijojnë ato). - Po ngjyrat e vjeshtës? Nxënësit orientohen të lexojnë thesin e fjalëve. Hapi II. Veprimtari shkrimi. Nxënësit bëjnë përshkrimin e vjeshtës në një kohë minuta. Ju mund t iu sugjeroni të vizatojnë një gjethe të madhe në fl etore dhe të shkruajnë brenda saj. Më pas ta ngjyrosin gjethen. Ne mund t ju sugjerojmë dhe disa grafi kë në formën e gjethes, të ketrit, të lajthisë, të misrit. (Shiko grafikët). Nxënësit le të zgjedhin njërin prej tyre. Mendojmë se do ta bënte dhe më interesant përshkrimin. Në fund lexohen punimet e nxënësve. 3. Reflektimi: Me mjetet e sjella nxënësit formojnë një pemë me gjethe të rëna. Detyrë shtëpie. Formo një pesëvargësh me fjalën Vjeshtë. 43

44 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Njohuri gjuhësore - Drejtshkrim Tema: Emrat që mbarojnë me -i Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lakojë saktë emrat që mbarojnë me -i të tipit: shtëpi, çati, kuti. Të dallojë gjininë e emrave që mbarojnë me -i. Të shkruajë saktë emrat që gjatë lakimit marrin -a. Mjete: Fjalë kyç: Aftësitë: Teksti, shkumësa me ngjyra, tabelë për lakimin e emrave që mbarojnë me -i. Gjini femërore, trajtë e shquar, e pashquar, rasa, emrat: liri, qershi, kuti. Të dalluarit, të shkruarit, të menduarit. Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Mendo, vëzhgo, diskuto Realizimi i kuptimit Punë e drejtuar Reflektimi Shkrim i drejtuar Zhvillim i mësimit Evokimi: Mendo, vëzhgo, diskuto. Shkruhen në tabelë emrat: shtëpi, qershi, kajsi, lumturi. - Në ç gjini dhe në ç trajtë janë emrat më lart? - Kthejini në trajtën e shquar njëjës. (Shtëpia, qershia, lumturia dhe jo shtëpija, qershija, lumturija) - Si mund të lakohet emri shtëpi, qershi në trajtën e shquar dhe pashquar njëjës? Paraqitet tabela me lakimin e këtyre emrave. Realizim i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqen 45. Lexohen shembujt drejtshkrimorë të emrave femërorë që mbarojnë me -i të theksuar. Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit ndajnë sipas gjinisë emrat që mbarojnë me -i. Emra të gj. femërore shtëpi, shtëpisë, kajsi, qershi, shami, kuti Emra të gj. mashkullore piktori, mure, kopshtin, lisi Në ushtrimin 2, nxënësit i kthejnë emrat e dhënë në trajtën e shquar, rasa emërore. shtëpi- a kusi-a lumturia- a shëndetësi-a tepsi-a liri- a fatkeqësi-a bujqësi -a Në ushtrimin 3, nxënësit lakojnë emrin qershi në trajtën e shquar dhe pashquar, sipas shembullit të dhënë. Rasa E pashquar E shquar Emërore një qershi qershia Gjinore Dhanore Kallëzore i,e një qershie një qershie një qershi i, e qershisë qershisë qershinë Rrjedhore prej një qershie prej qershisë 44

45 Në ushtrimin 4, nxënësit shkruajnë si duhet në trajtën e shquar, rasa kallëzore emrat: kuti, liri, Shqipëri, lumturi. nxënësi I nxënësi II nxënësi III nxënësi IV kutinë lirinë Shqipërinë lumturinë Reflektimi: Shkrim i drejtuar. - Shkruani 6 fjali ku të përdorni emrat: liri, Shqipëri, kënaqësi, fatkeqësi, ëmbëlsi, dituri P.sh.: Liria është e çmuar për këdo. Vendlindja ime është Shqipëria. Ëmbëlsirat janë kënaqësia ime. Xhoi buzëqeshte me një ëmbëlsi të madhe. Dituria fi tohet me punë të madhe. Lexohen dhe vlerësohen fjalitë e krijuara nga nxënësit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Formoni fjali me emrat: kajsi, shtëpi, shëndetësi, kuti, shami duke i përdorur në trajtën e shquar, në rasën emërore. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Lakimi i emrave në numrin shumës Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lakojë emrat e gjinisë femërore e mashkullore në numrin shumës. Të dallojë rasën e emrave të dhënë në tekst. Të drejtojë pyetjet e duhura për gjetjen e rasave të emrave mashkullorë. (Cilët?, Cilëve?, Prej cilëve?) Mjete: Fjalë kyç: Teksti, tabela, fletore klase, stilolaps, tabak letre me tekst. Emra femërorë, mashkullorë, shumës, rasë, pyetjet: cilët?, cilëve?, prej cilëve? Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Diskutimi i ideve Realizimi i kuptimit Punë e drejtuar Reflektimi Punë e pavarur. Zbatim i njohurive të marra Aftësitë: Zhvillim i mësimit të dalluarit, të menduarit, të shkruarit. Evokimi: Diskutimi i ideve. - Thoni disa emra në numrin shumës: mësuesit mësueset luleve emra në shumës vallet disa nxënës fl etoret 45

46 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Paraqitet një tekst i shkruar në tabak letre ose është shkruar që më përpara në dërrasë të zezë. U kërkohet nxënësve të gjejnë emrat e numrit shumës dhe rasën e tyre. - Në ç rasë janë përdorur emrat e numrit shumës? Kujtesë. Për të gjetur rasën e emrave të gjinisë mashkullore në numrin shumës përdoren pyetjet: Emërore cilët? Gjinore i cilëve? Dhanore cilëve? Kallëzore cilët? Rrjedhore prej cilëve? Realizim i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në f. 46. Lexohet teksti. Emrave me të kuqe u tregohet rasa, duke përdorur pyetjet: Cilët?, Cilëve?, Cilëve?, Cilët?, Prej cilëve? Në ushtrimin 1, nxënësit gjejnë fjalën që përsëritet në tekstin e dhënë (bretkosa) dhe thonë rasën në të cilën është përdorur. Bretkosat emërore cilat? i bretkosave gjinore i cilave? Bretkosave rrjedhore prej cilave? bretkosa t kallëzore cilat? Në ushtrimin 2, nxënësit u përgjigjen pyetjeve me emrin bretkosë duke e vendosur në rasën e duhur. Ata duhet të shkruajnë me laps emrin bretkosë në rasa të ndryshme. (bretkosat, i bretkosave, bretkosave, bretkosat, prej bretkosave) Reflektimi: Punë e pavarur. Zbatim i njohurive të marra. Nxënësit lexojnë tekstin e dhënë në ushtrimin 3 dhe gjejnë rasën e emrave me shkronja të zeza. djem rasa kallëzore, shkopinj rasa kallëzore e shkopinjve gjinore, shkopinjtë kallëzore shkopinjve dhanore, shkopinjtë emërore Bëhet vlerësimi i punëve të nxënësve. tyre. Detyrë shtëpie. Zgjidhni në librin tuaj një tekst, nënvizoni emrat e numrit shumës dhe tregoni rasën e 46

47 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm, me intonacion dhe të respektojë në mënyrë të vetëdijshme shenjat e pikësimit. Të japë detaje shtesë rreth pjesës, duke e pasuruar më tej atë. Të bëjë pyetje rreth tekstit që lexon. Të tregojë brendinë e pjesës që lexon. Të gjejë temën dhe idenë e pjesës. Të analizojë mesazhin e pjesës dhe personazhin kryesor. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Lexojmë Andi Gjellëbërës Stuhi mendimesh, leximi me ndalesa, lexim zinxhir, rrethi i koncepteve. Pamje nga mjedise të ndryshme, restorante, familja gjatë drekës, foto të kuzhinierëve. Gjellë, gatuan, gjellëbërës, kuzhinë. Të lexuarit, të menduarit, të ritreguarit, të analizuarit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimi (brainstormimg). veshje e posaçme gjellë gjellëbërësi gatuan enë kuzhinë Mësuesi u kërkon nxënësve të thonë shpejt e shpejt çdo gjë që u vjen në mendje për gjellëbërësin. Mësuesi/ja shkruan në tabelë titullin e tregimit Andi gjellëbërës dhe pyet nxënësit: - A keni gatuar vetë ndonjëherë? - Ç lloj gjelle keni gatuar? - Trego para shokëve si ke vepruar? - Cila është gjella që të pëlqen më shumë? 1. Realizimi i kuptimit: Leximi me ndalesa. Lexohet tregimi me ndalesa. Ndalesa e parë: Makina qepëse... deri te...ju duhet të hani diçka. - Pse u shqetësua Andi? - Ç po bënte zonja Fink? - A ju ka rastisur të shqetësoheni ndonjëherë si Andi? Ndalesa e dytë: Andi shkoi... deri te... duket vetja sikur ç po bën. - Ç fi lloi të bënte Andi? - Pse mendoi të gatuante vetë? - Ç mjete dhe perime përdori ai? - Si i dukej puna e gatimit? Ndalesa e tretë: Ngriti kapakun... deri te...kaq të shijshme. - Si u bë gjella e Andit? - Pse i pëlqeu zonjës Fink? - A ju pëlqen mbyllja e tregimit? Pse? - Ç do të bëje ti, po të ishe në vend të Andit? Lexohet pjesa zinxhir nga nxënësi, sqarohen fjalët apo shprehjet e pjesës. 47

48 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Paraqiten në tabelë cilësitë e Andit dhe mesazhi i pjesës: punëtor i dashur i shkathët 3. Reflektimi: Rrethi i koncepteve. Pse? Si? Andi i zellshëm Rrethi i koncepteve Ku? Kush? Kur? Çfarë? i dhembshur Plotësohet rrethi i koncepteve me mendimet e secilit nxënës rreth pjesës. Lexohet rrethi i koncepteve nga nxënësit dhe dallohen ata që janë përgjigjur më saktë. Shënim. Këtë pjesë mësuesi/ja mund ta realizojë në dy orë, duke shfrytëzuar një orë nga dispozicioni. Më poshtë po japim një model të dytë, si mund të zhvillohet kjo temë në dy orë. Rubrika: Të lexojmë Tema: Andi gjellëbërës (ora I) Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë me interes, dëshirë e ndjenjë. Të lexojë duke treguar se kupton përmbajtjen dhe merr informacion. Të shpjegojë kuptimin e fjalëve të reja dhe të formojë fjali me to. Të tregojë brendinë e pjesë që lexon. Të diskutojë në grup për mënyrën e gatimit të gjellëve të ndryshme. Metoda dhe teknika: Stuhi mendimesh, bisedë, punë me grupe, organizues grafi k. Materiale: Albume për gatimin, librat Si të gatuajmë dhe Si të ushqehemi, letër të bardhë. Fjalë kyç: Kuzhinë, gatim, ndez gazin, gjellëbërës, gjellëtore. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Hapi I. Stuhi mendimesh për llojet e gjellëve që përdorim në familje. Llojet e gjellëve 48

49 2. Realizimi i kuptimit: Organizues grafi k. Hapi I. Lexohet teksti nga mësuesi/ja dhe nxënësit i mbajnë librat mbyllur. Hapi II. Lexohet teksti pjesërisht nga mësuesi/ja, pastaj vazhdohet leximi nga nxënës që lexojnë bukur. Nxënësit ndjekin leximin dhe nënvizojnë fjalët e panjohura për ta. Bëhet në dërrasë shpjegimi i fjalëve e shprehjeve të reja duke marrë edhe mendimin e nxënësve e duke u mbështetur në fjalorthin e tekstit. Bashkë me nxënësit formojmë fjali me fjalët e shprehjet e reja ose të panjohura. Hapi III. Lexohet përsëri teksti nga nxënës të niveleve të ndryshme, sipas paragrafëve për të kuptuar më mirë përmbajtjen e për të marrë më shumë informacion. Ndërkohë nxënësit bëjnë vërejtje dashamirëse për përmirësimin e cilësisë së leximit. 3. Reflektimi: Nxënësit nxiten të punojnë në grupe dyshe sipas grafikut organizues Dora e pyetjeve. Orientohen nxënësit të punojnë me dorën e majtë dhe vizatojnë formën e saj. Në secilin gisht ata shkruajnë pyetjet si më poshtë: Kush? Çfarë?, Ku?, Pse? Si?. Duke lexuar tekstin dhe duke u mbështetur te përvoja e tyre ata shkruajnë me fjali të plota përgjigjen e pyetjeve të bëra. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 4. Bëhet vlerësimi i orës së mësimit. Detyrë shtëpie. Renditni veprimet gjatë gatimit të një gjelleje. Rubrika: Tema: Të lexojmë Andi gjellëbërës (ora II) Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë në mënyrë shprehëse dhe në heshtje. Të lexojë në praktikim të njohurive rreth gjuhës standarde shqipe. Të përcaktojë kohën dhe vendin e ngjarjes. Të dallojë dhe të analizojë personazhet sipas gjykimit të tij. Metoda dhe teknika: Materiale: Pyetja e ditës, grafi ku organizues: harta e ngjarjes, diskutim, praktikë e drejtuar, punë me shkrim, punë me grupe. Tabak letre A4 me grafi kun organizues, tabelë e mësueses sipas rubrikës Plotëso, por e paplotësuar për përgjigjet. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pyetja e ditës. Hapi I. Tre nxënës të nivelit të lartë dhe mesatar lexojnë bukur pjesën. Kërkohet që nxënës të tjerë të niveleve të ndryshme të sqarojnë kuptimin e fjalëve të panjohura duke formuar dhe fjali me to. Më pas mësuesi/ja dhe nxënësit dëgjojnë me vëmendje përgjigjen për pyetjen e ditës: Cilat janë veprimet e Andit gjatë gatimit? 2. Realizimi i kuptimit: Grafik organizues, praktikë e pavarur. Hapi I. Realizohen ushtrimet e rubrikës Kupto tekstin. Nxënësit lexojnë në heshtje pjesën për të kuptuar më mirë përmbajtjen. 49

50 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Hapi II. Ritregohet pjesa nëpërmjet grafi kut organizues: Harta e ngjarjes. Mësuesi/ja parapërgatit në një karton hartën e ngjarjes. Nxënësit orientohen të punojnë me grupe për të plotësuar hartën e ngjarjes me letër format A4. Pasi plotësohet grafi ku nga nxënësit, mësuesi/ja plotëson grafi kun në dërrasë të zezë me mendimet më të mira të nxënësve. Hapi III. Praktikë e pavarur sipas rubrikës Plotëso. 3. Reflektimi. Praktikë e pavarur për të matur rendimentin e orës së mësimit (minitest): Shkruani shkurt veprimet e Andit gjatë gatimit. Bëhet vlerësimi i motivuar i punës së nxënësve. Detyrë shtëpie. Shkruani bukur mendimin e Andit për gatimin. Rubrika: Tema: Të shkruajmë: Përshkruajmë aromat Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të përshkruajë aromat duke përdorur mbiemra të ndryshme. Të përshkruajë një lloj gatimi, duke përshkruar dhe aromën e këtij gatimi. Të shkruajë me ndjenjë për përvoja vetjake. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, shkrim i lirë. Teksti i nxënësit, fi sha me mbiemra që të tregojnë si janë aromat, libri Si të gatuajmë. Kuzhinë, aroma, përshkrim, mbiemra. Të përshkruarit, të shkruarit, të menduarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Mendoni tregimin Andi gjellëbërës. - Shkruani sa më shumë fjalë që lidhen me gatimin: kuzhinë sobë aromë tigan tenxhere gatimi kripë perime ujë lugë Veçoni aromën që ju pëlqen gjatë gatimit në familje. - Si është ajo? (e këndshme, ngacmuese etj...) 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen librat e Gjuhës shqipe 4 në f. 49. Lexohen linjat orientuese të përshkrimit të aromave të dhëna dhe me fi gura. Lexohen mbiemrat te thesi i fjalëve. Lidhen fi gurat me fjalët. 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Nxënësit shkruajnë një gatim të veçantë, duke mos harruar të përshkruajnë edhe aromën që përhapet gjatë gatimit. Veçohen përshkrimet më të mira para klasës. Detyrë shtëpie. Shkruaj aromat e disa gjellëve që të pëlqejnë. 50

51 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të gjejë mbiemrat në një tekst të dhënë. Të dallojë mbiemrat e nyjshëm nga mbiemrat e panyjshëm. Të tregojë vendqëndrimin e mbiemrit në fjali të ndryshme. Të përshtatë mbiemrat në gjini, numër me emrat shoqërues. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Njohuri gjuhësore Mbiemri i nyjshëm dhe i panyjshëm Pema e mendimit, punë e drejtuar, punë e pavarur. teksti, tabak letre ku shkruhen mbiemra të nyjshëm dhe të panyjshëm. mbiemër i nyjshëm, i panyjshëm, nënvizo, dallo, lidh, shtyllë. të njohurit, të menduarit, të dalluarit, të analizuarit, të krahasuarit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pema e mendimit. Mësuesi/ja shkruan në tabelë disa mbiemra: e vogël, madhështore, i lartë, simpatike etj. Pyetën nxënësit: -Ç mbani mend për mbiemrin? Plotësohet pema. tregon cilësitë e emrit që e shoqëron njëjës numër shumës mbiemri gjini mashkullore femërore Mësuesi/ja, pasi u kërkon nxënësve të shoqërojnë mbiemrat e dhënë më lart me disa emra, si: vajzë e vogël, vepër madhështore, mur i lartë, grua simpatike, i pyet: - Ç gjë të veçantë vini re te mbiemrat e nënvizuar? (Disa e kanë nyjën i/e; disa nuk e kanë.) - Ç emërtim do të përdorim për t i dalluar ata nga njëri tjetri? i nyjshëm (i, e, të, së) mbiemri i panyjshëm 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen librat e Gjuhës shqipe 4 në f. 50. Lexohet teksti i dhënë, ndihmuar edhe nga fi gura përkatëse. Mësuesi/ja pyet: - Ç tregojnë mbiemrat me ngjyrë blu? (të nyjshëm) - Po mbiemrat me ngjyrë të kuqe? (të panyjshëm) - Nga i dalluat? Mbiemrat e nyjshëm kanë përpara nyjat i, e, të, së. Mbiemrat e panyjshëm s kanë përpara nyja. Punohen ushtrimet e tekstit. Ushtrimi 1. Nënvizo me të kuqe mbiemrat e nyjshëm, me blu mbiemrat e panyjshëm. Ushtrimi 2. Lidh mbiemrin me emrin. (p.sh., aromë e këndshme etj.) 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Shkruaj në dy shtylla mbiemra të nyjshëm dhe të panyjshëm. Vlerësimi i punëve të nxënësve. Përzgjedhja e punës më të mirë. Shënim: Kjo temë mund të zhvillohet edhe si modeli më poshtë. 51

52 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë mbiemrat e nyjshëm dhe të panyjshëm. Të formojë fjali me mbiemra të nyjshëm e të panyjshëm. Të krijojnë një tekst të shkurtër, në të cilin të përdorë mbiemra të nyjshëm e të panyjshëm. Të lidhë mbiemrin me emrin në një grup emrash dhe mbiemrash. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Njohuri gjuhësore Mbiemri i nyjshëm dhe i panyjshëm Bisedë e kombinuar me shpjegim, punë vetjake, punë në çift. Fisha të përgatitura nga mësuesi/ja me fjali, ku të ketë mbiemra të nyjshëm e të panyjshëm. Emër, mbiemër, mbiemër i nyjshëm, mbiemër i panyjshëm. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Hapi I. Stuhi mendimesh për ngjyrën, llojet dhe formën e fl okëve. të rënë të kuq të paqethur të qethur të drejtë fl okë të verdha të zinj gështenjë të bardhë të dredhur të butë të shkurtër të gjatë të ashpër Hapi II. Nxënësve u shpërndahen fi sha për të dalluar mbiemrat. 2. Realizimi i kuptimit: Hapi I. Hapen librat. Lihen nxënësit 2-3 minuta të shikojnë fi gurat e tekstit. U kërkohet që të flasin për ngjyrat e fl okëve të fëmijëve. Aktivizohen më shumë nxënësit e nivelit bazë për të siguruar gjithëpërfshirjen në mësim e për të mënjanuar braktisjen e fshehtë. Hapi II. Lexohet pjesa në fi llim të faqes 50 dhe kërkohet nga nxënësit të thonë se çfarë janë fjalët e ngjyrosura me të kuqe dhe blu. - Me cilën fjalë lidhen mbiemrat? (Me emrin) - Ku qëndrojnë mbiemrat, para apo pas emrave? Mësuesi/ja shkruan në tabelë: Mbiemri qëndron zakonisht pas emrit dhe tregon cilësinë e tij. Mbiemri e bën më të qartë kuptimin e emrit. Hapi III. Plotësohen rreshtat me mbiemra të nyjshëm e të panyjshëm. 52

53 Hapi IV. Diskutohet me nxënësit rreth tabelave për gjininë dhe numrin e mbiemrave. Përqendrohet vëmendja te dallimet midis tyre. Hapi V. Nxënësit punojnë në çifte rubrikën Ushtrohu. Gjysma e nxënësve punon ushtrimin 1, faqe 50, sipas kërkesës. Gjysma tjetër punon ushtrimin 2, faqe 50 sipas kërkesës. Grupet vlerësojnë punën në mënyrë të ndërsjellë. 3. Reflektimi: Praktikë e pavarur. Ushtrimi 3, faqe 50 sipas kërkesës. Nxënësit shkëmbejnë fl etoret për të vlerësuar punën e njëri-tjetrit. Bëhet përmbledhja e vlerësimi i orës së mësimit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie: Punohen ushtrimet në faqen të Fletores së punës. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore - Drejtshkrim Ndarja e fjalëve në fund të rreshtit Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të ndajë fjalët në fund të rreshtit sipas rregullave drejtshkrimore. Të ndajë saktë fjalët në fund të rreshtit në disa mënyra. Të dallojë fjalët e ndara saktë nga fjalët e ndara gabim në fund të rreshtit. Metoda dhe teknika: Stuhi mendimesh, praktikë e drejtuar, praktikë e pavarur, veprimtari shkrimi. Mjetet: Teksti i nxënësit, tabakë letre me fjalë të ndara në fund të rreshtit, zanore, bashkëtingëllore. Aftësitë: Të drejtshkruarit, të menduarit, të vepruarit, të shkruarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh, praktikë e drejtuar. - Mendoni secili nga një fjalë. - Sa rrokje ka fjala që menduat? Vendosen fjalët e menduara nga nxënësit sipas rrokjeve në tabelë. njërrokëshe dyrrokëshe trerrokëshe katërrokëshe - Si mund të ndahet secila fjalë kur rreshti përfundon? (Nxënësit japin variante të ndryshme) 2. Realizimi i kuptimit: Praktikë e drejtuar. Hapen librat e Gjuhës amtare 4 në f. 51. Lexohen me kujdes rregullat e ndarjes së fjalëve në fund të rreshtit. - Fjalët në fund të rreshtit ndahen sipas rrokjeve, kur dy bashkëtingëllore kanë në mes një zanore: pula = pu - la; makina = ma - ki - na Kur ndërmjet dy zanoreve ndodhen dy ose më shumë bashkëtingëllore, ndarja është e lirë. 53

54 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 lodra = lo - dra ose lod - ra ekskavator = ek - skavator ose eks - kavator Fjalët: korrje, marrje, ndahen: korr je, dhe jo ko rrje; marr- je dhe jo ma rrje. Punohen ushtrimet e f. 51 dhe diskutohen me njëri tjetrin. 3. Reflektimi: Praktikë e pavarur. Ndani në fund të rreshtit fjalët e dhëna në fl ipçart: dhëmb, ndjell, kalendari, sjellje, përkthyes, i padobishëm, torta, stilolapsi. Vlerësohen detyrat e nxënësve. Dallohen punët më të mira para klase. Detyrë shtëpie. Ndani në fund të rreshtit fjalët e dhëna (jepen nga mësuesja) Rubrika: Tema: Të lexojmë Ana Flokëkuqja (ora e parë) Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë me interes, emocion dhe dëshirë tregimin. Të pasurojë fjalorin me fjalë e shprehje, duke i përdorur ato në lidhje me fushën e leximit. Të krijojë lidhje ndërmjet pjesës së lexuar dhe fi lmit Ana Flokëkuqja. Të përshkruajë personazhin kryesor të tregimit. Të lexojë në mënyrë të dramatizuar pjesën. Të përshkruaj si kujdeset Ana për fl okët. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Mendo shkëmbe mendime, lexim i drejtuar, lojë me role, lexim zinxhir, punë e pavarur. Teksti, libri Ana Flokëkuqja pamje nga koleksione Në fl oktore. Flokë, mbeti me gojë hapur, kujdes, ngjyra e fl okut. Të lexuarit, të diskutuarit, të menduarit, të përshkruarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo shkëmbe mendime. Pyeten nxënësit ç dinë rreth fjalës fl oktore. Nxënësit japin mendime të ndryshme rreth ngjyrës, gjatësisë dhe llojit të fl okëve që ju pëlqen. - Pse duhet të kujdesemi për fl okët? - Ku i pritni apo i rregulloni fl okët tuaj zakonisht dhe në raste festash? (Paraqiten para klase nxënësit me lloje të ndryshme fl okësh.) 2. Realizimi i kuptimit: Lexim i drejtuar, lojë me role. Nxënësit njihen me përmbajtjen e pjesës duke e lidhur dhe me fi lmin për fëmijë me të njëjtin titull. Lexohet pjesa nga mësuesja. Shpjegohen fjalët e vështira apo shprehjet që nxënësit nuk i kuptojnë. U drejtohen nxënësve pyetjet: - Cilat janë personazhet e tregimit? - Pse ishte e mërzitur Ana? - Si e imagjinoni Marilën kur e pa Anën? 54

55 - Ç këshillë i dha ajo Anës? - Cili prej jush e ka ndier veten keq kur ka prerë fl okët? Hapet libri dhe lexohet pjesa zinxhir nga nxënësi. - Lexohet pjesa me role (autori, Ana, Marila, Xhozi) - Punohet rubrika Kupto tekstin. 3. Reflektimi: Kllaster. Përshkruaj Anën (pamjen fi zike, sjelljen) Detyrë shtëpie: Vizato Anë Flokëkuqen dhe përshkruaje me fjalë personazhin. Rubrika: Tema: Të lexojmë Ana flokëkuqja (Ora e dytë) sjellja Ana pamja fi zike Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të tregojë brendinë e pjesës me fjalët e veta. Të analizojë sjelljen dhe veprimin e Anës. Të dramatizojë pjesën në role. Të gjejë temën dhe idenë e pjesës. Të përzgjedhë fragmentin më të bukur duke treguar pse - në. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Përvijim i të menduarit, ditari dypjesësh, lojë me role, rrjeti i diskutimit, punë e pavarur. Teksti, fl etë të bardha, kaseta fi lmike Ana Flokëkuqja, lapustila. Ritrego, përzgjidh, mesazh, dramatizo. Të dramatizuarit, të analizuarit, të diskutuarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Pyeten nxënësit: - Ç ju pëlqen te Ana? - A veproi mirë që leu fl okët me ngjyrë jeshile? - Po ju a ju pëlqen të ndërroni ngjyrën e fl okëve? - Po modelin e fl okëve? - Ç cilësi të Anës ju pëlqejnë? 2. Realizimi i kuptimit: Ditari dypjesësh, lojë me role. Nxënësit tregojnë me fjalët e tyre përmbajtjen. Nxënësit zgjedhin një fragment nga pjesa dhe e komentojnë. (mund të ndihmohen edhe me pyetjet: Pse e zgjodhët? Çfarë të kujtoi? Pse të vjen për të qeshur? etj.) Fragmenti Komenti - Mirë, eja poshtë në kuzhinë... Kujdesi për më të vegjlit është i domosdoshëm. Askush në shkollë nuk u tall me - Këshillat e më të rriturve duhen dëgjuar. - Dashuria dhe respekti për njëri tjetrin është fl okët e shkurtër të Anës. - reciprok. 55

56 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Nxënësit lexojnë fragmentet dhe komentet para klase. Interpretojnë me grupe pjesën. Mesazhi i pjesës: Ëndërro, por kurrë mos guxo më shumë se sa duhet. 3. Reflektimi: Rrjeti i diskutimit. Në qendër të fl etës çdo nxënës shkruan pyetjen: PO A veproi mirë Ana që i leu fl okët JO me jeshile? Pse? Përfundimi:... Nxënësit argumentojnë përgjigjet rreth pyetjes së shtruar. Lexohen përgjigjet e nxënësve dhe grupohen. Detyrë shtëpie. Përshkruaj personazhin e Anës: pamjen fi zike dhe sjelljen. Rubrika: Tema: Shkruajmë Përshkruajmë personazhin Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të dëgjojë me vëmendje pjesë të zgjedhura nga libri Pipi Çorapegjata. Të përshkruajë personazhin e Pipi Çorapegjatës, pamjen fi zike dhe sjelljen: ecjen, cilësitë e karakterit. Të pikturojë Pipin sipas fantazisë së tij. Të përshkruajë një personazh. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalët kyç: Aftësitë: Stuhi mendimesh, punë e drejtuar, shkrimi i lirë, Turi i galerisë. Teksti, libri për fëmijë Pipi Çorapegjata, fl etë të bardha, lapustila. Përshkrim, të dhëna personale, pikturo, krahaso. Të dëgjuarit, të përshkruarit, të vizatuarit, të krahasuarit, Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh (brainstorming). Pyeten nxënësit: - Çfarë duhet të përmendim kur përshkruajmë një personazh? të dhënat personale sjellja Personazhi ecja marrëdhëniet me të tjerët pamjen e jashtme (fytyra, trupi, fl okët) karakteri - Ç ju sjell në mendje personazhi i Pipit? tekanjoze vajzë e shkujdesur Pipi e dashur çapkëne 56

57 1. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Mësuesja lexon pjesën Pipi Çorapegjata. Nxënësit dëgjojnë me vëmendje. Më pas, nxënësit përshkruajnë portretin e Pipit duke përdorur fjalë nga teksti. Të dhënat personale (9 vjeç, e vetme, jeton në një shtëpi të vjetër, s ka as nënë, as baba). Përshkruhet pamja fi zike e Pipit (vajzë e shëndetshme, fl okët ngjyrë karote, me dy gërsheta, hundë në formë patate të vockël, me quka të mëdha, dhëmbë të fortë e të bardhë). Ecja (e pakujdesshme, duke kënduar, me lëvizje të pakontrollueshme). Cilësitë e karakterit e të sjelljes (e dashur, e gëzuar, çapkëne, e sakrificës, e fortë, e paqëndrueshme, nervoze, optimiste, tekanjoze, krenare). 3. Reflektimi: Turi i galerisë. Nxënësit punojnë në grupe: Pikturoni Pipin sipas imagjinatës suaj. Pasi e përfundojnë pikturën, atë e ngjitin në murin e klasës. Nxënësit që nuk mund ta pikturojnë, ta përshkruajnë me shkrim. Nxënësit krahasojnë punimet e tyre me njëri-tjetrin dhe i komentojnë. Një juri prej tre vetash përzgjedh punimet e realizuara më bukur. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Lexoni pjesë të ndryshme nga libri Pipi Çorapegjata. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Mbiemri përshtatet me emrin Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: - Të përshtatë mbiemrat me emrat në gjini, numër dhe rasë. - Të dallojë shumësin apo njëjësin e mbiemrave në lidhje me emrat përkatës. - Të dallojë gjininë e mbiemrit duke e përshtatur me atë të emrit. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalët kyç: Aftësitë: Mendo reflekto, punë e drejtuar, punë e pavarur. Teksti, tabela, fl etore klase, stilolaps. Mbiemër, emër, gjini mashkullore/ femërore, numri njëjës/shumës, rasë, grup fjalësh. Të përshtaturit, të shkruarit, të vepruarit, të menduarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo refl ekto. U paraqiten nxënësve fi gura me pamje të ndryshme. Nxënësit gjejnë grupet e fjalëve që i përkasin çdo fi gure. U drejtohen nxënësve pyetjet: - Në ç gjini janë mbiemrat e çdo grupi fjalësh? - Në ç numër janë përdorur mbiemrat. Mbiemrat përshtaten me emrin në gjini, numër dhe rasë. Mbiemri ka dy gjini: femërore dhe mashkullorem, si dhe dy numra: njëjës dhe shumës, ashtu si dhe emri. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen librat e gjuhës në f. 55. Lexohen me kujdes shembujt e dhënë në tekst. Punohen ushtrimet e tekstit dhe diskutohen ato me njëri tjetrin. 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Nxënësit punojnë në fl etoren e klasës. Përshtatin mbiemrin me emrat përkatës. 57

58 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Mace (e shkathët, të shkathëta, i shkathët ) Laps (e gjatë, të gjatë, i gjatë) Kthe këto grupe fjalësh në numrin shumës, trajta e shquar : Trup i fortë... Punëtor i mirë... Kthe këto grupe fjalësh në numrin shumës, trajta e pashquar: Mollë e pjekur... Vizatim i bukur... Rubrika: Tema: Të lexojmë Beni ecën vetë Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm, me intonacion dhe të respektojë shenjat e pikësimit në mënyrë të vetëdijshme dhe të qartë. Të krijojë lidhje ndërmjet pjesës së lexuar dhe fi lmit për fëmijë Beni ecën vetë. Të dallojë dialogun nga monologun që është përdorur në pjesën letrare. Të tregojë përmbajtjen e pjesës me fjalët e veta. Të analizojën Benin, personazhin kryesor të pjesës. Metoda dhe teknika: Diskuto reflekto, lexim me ndalesa, lexim zinxhir, rrjeti i diskutimit, punë e pavarur. Mjetet: Teksti, pamje të ndryshme nga filmi Beni ecën vetë, libri Beni ecën vetë i Kiço Blushit, pamje nga fshati. Fjalë kyç: Purtekë, lëmenjtë, samar, kapistall, duaj. Aftësitë: Të lexuarit, të ritreguarit, të dalluarit, të diskutuarit, të analizuarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskuto refl ekto. Pyeten nxënësit: - Si e kuptoni shprehjen: çun mamaje. frikacak nazeli çun mamaje i përkëdhelur s bën gjë pa ndihmën e prindërve Diskutohet me nxënësit: - Ku i kaloni zakonisht pushimet? - Keni qenë ndonjëherë në fshat? Ku? Me kë? - Trego ç gjëra ke parë dhe ke mësuar gjatë pushimeve? - Të ka rastisur ndonjëherë të jesh mburrur para kohe? Beni ecën vetë është roman i Kiço Blushit. Mbi bazën e këtij romani me skenar të shkruar nga vetë shkrimtari, është realizuar fi lmi me të njëjtin titull. Regjisore e fi lmit është Xhanfi se Keko, dhe aktor kryesor është Herion Spiro (Beni). 2. Realizimi i kuptimit: Lexim me ndalesa. Lexohet tregimi me ndalesa. 58

59 Ndalesa e parë: Tani zbresim..., deri te... o dembel ysh, ysh! - Ku do ta çonte Beni gomarin e ngarkuar? - Ç mendonte Beni kur ecte rrugës? - A duhet të mburremi para kohe? Pse? - Si e mendoni vazhdimin e ngjarjes? Ndalesa e dytë: Në bishtin e gomarit..., deri te... nuk di ç të bëj. - Pse çuditet Beni? - Kur bëhet më i madh gëzimi i Benit? - Ç ndodhi më tej me gomarin? - Si do të përfundojë tregimi? Pse mendoni kështu? Ndalesa e tretë: Pa e kuptuar..., deri tek... unë të jap fjalën. - Pse u frikësua shumë Beni? - Kujt i kërkoi ndihmë? - Ç i premtoi xhaxhi Thomait? - Si ndihet tani Beni? - Ç mësuat nga kjo pjesë? Lexohet pjesa zinxhir nga nxënësit e klasës. Shpjegohen fjalët që nxënësit s ua dinë kuptimin. Paraqiten cilësitë e Benit nga çdo nxënës. çun mamaje mburravec Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 punëtor dembel Beni frikacak trim Dallohen në tekst: Fjalët e autorit, dialogu (fjalët e personazheve) dhe monologu (fjalët që personazhi fl et me vete). Mesazhi i pjesës: Mos u mburr para kohe se më pas e pëson. Diskutohet rreth pjesës dhe fi lmit Beni ecën vetë. 3. Reflektimi: Rrjeti i diskutimit. Në qendër të fl etës nxënësit shkruajnë pyetjen dhe argumentojnë rreth saj: PO - A veproi mirë xhaxhi Thomai që e JO mori me vete Benin në fshat? Pse? Përfundimi:... Nxënësit grupohen sipas përgjigjeve të tyre. Detyrë shtëpie. Shikoni me kasetë fi lmin Beni ecën vetë. Përshkruani personazhin e Benit. 59

60 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të shkruajë duke përshkruar ndjenjat e një personazhi të përzgjedhur. Të shkruajë duke shprehur ndjenja dhe emocione të ndryshme. Të shkruajë një ditar për gjënë më interesante që i ka ndodhur. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Të shkruajmë Përshkruajmë ndjenjat Stuhi mendimesh, punë e drejtuar, punë në grupe. Teksti, modele ditarësh të ndryshme, fl ipçarte me fjalë që shprehin ndjenja të ndryshme. Dita, ndjenja, antipati, trishtim, kapitje Të përshkruarit, të shkruarit, të menduarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Pyeten nxënësit: - Kush nga ju mban shënime për gjërat që i ndodhin gjatë ditës? - Ju pëlqen të mbani ditar? Si është ai? - Gjej disa fjalë që shprehin ndjenja dhe gjendje shpirtërore. mirënjohje gëzim antipati ankth frikë dashuri respekt ndjenjë lumturi kënaqësi mirësi inat lëndim gjendje shpirtërore dyshim turp fyerje Ndjenjat dhe gjendjen shpirtërore mund t i përshkruajmë në një poezi, tregim, ditar. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen librat e gjuhës me në f. 58. Lexohen me kujdes fjalët që shprehin ndjenjë apo gjendje shpirtërore. Këto fjalë ndihmojnë për të përshkruar personazhet. Plotësohet ditari i nisur në tekst duke imagjinuar vetëm sikur të ishe në vend të Benit, në çastin kur gomari bënte veprime të çuditshme. 3. Reflektimi: Punë në grupe. Ndahet klasa në grupe. Çdo grupi i caktohet detyra përkatëse. Grupi I. Përshkruani se si e ka ndierë veten Ermali në klasën e re. Grupi II. Përshkruani se si e ka ndierë veten Ani pianistja pas suksesit të parë. Grupi III. Përshkruani se si e ka ndierë veten Ana kur ka parë fl okët e saj jeshilë. Dëgjohen përshkrimet e çdo grupi, diskutohen dhe vlerësohen përshkrimet më të mirat. 60

61 Rubrika: Tema: Lexim Një gërvishtje e lehtë Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm pjesën. Të përdorë fjalët e fjalorit në ritregimin e pjesës. T u përgjigjet pyetjeve të tekstit duke përdorur organizues grafi k (Dora e pyetjeve). Të tregojë raste të ngjashme me atë të Taulantit. Të lexojë pjesën në role. Mjete: Fjalë kyç: Aftësitë: Teksti, pamje të ndryshme spitali, ambulancë, kutia e ndihmës së shpejtë, pambuk, fasho, pomada, paracetamol, fl etë formati, laps. Mahis, laborator, mikroskop, mikrobe. Të lexuarit, të treguarit, të diskutuarit, të analizuarit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Diskutimi i ideve Realizimi i kuptimit Të dëgjuarit e drejtuarit, lojë në role Reflektimi Dora e pyetjeve Zhvillim i mësimit Evokimi: Diskutim i ideve. Pyeten nxënësit: - Përse shërben kutia e ndihmës së shpejtë? - Ku mbahet kutia e ndihmës së shpejtë? (në klasë, shtëpi, makinë, në vendin e punës etj.) - Pse quhet kutia e ndihmës së shpejtë? U tregohen nxënësve disa nga sendet e kutisë së ndihmës së shpejtë. alkool betadinë pambuk kutia e ndihmës së shpejtë fasho pomada të ndryshme paracetamol Me sendet që kanë sjellë nxënësit, vendoset në këndin e klasës kutia e ndihmës së shpejtë. - Ju ka rastisur të vriteni lehtë në klasë, shtëpi, në lagje, si keni vepruar? (Tregoni ndonjë rast.) Realizim i kuptimit: Të dëgjuarit e drejtuarit, lojë në role. Shkruhet titulli i tregimit në tabelë Një gërvishtje e lehtë. - Lexohet nga mësuesja me intonacion dhe nxënësit porositen të nënvizojnë: - Çfarë u tregoi mjeku fëmijëve? - Shpjegohen fjalët e fjalorit: mikrobe, mahis, laborator, mikroskop. - Lexohet pjesa zinxhir nga nxënësit e klasës. - Ritregohet me fjalët e tyre duke përdorur dhe fjalët e fjalorit. - Lexohet pjesa në role (babai i Taulantit, Beni, Taulanti). - Punohet rubrika Po ti?. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të rubrikës. 61

62 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 - Plotësohet në tekst me laps se çfarë ka në kutinë e ndihmës së shpejtë? (alkool, pambuk, pomadë, fashë, barna, ankerplast). Reflektimi: Dora e pyetjeve. Nxënësit plotësojnë grafi kun Dora e pyetjeve. - Vizatoni dorën tuaj në një fl etë formati dhe përgjigjjuni saktë pyetjeve në çdo gisht: - Ku ishte Taulanti? - Çfarë i kishte ndodhur Taulantit? - Kush u foli për mikrobet? - Kur u foli babai i Orionit? - Pse janë të rrezikshme mikrobet? - Si luftohen mikrobet? - Lexohet Dora e pyetjeve nga disa nxënës. Çfarë? Ku? Kur? Pse? Kush? Si? Detyrë shtëpie. Shkruani pjesën që ju pëlqen më shumë dhe komentojeni atë. Vizatoni kutinë e ndihmës së shpejtë. 62

63 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të lexojnë planin e tregimit. Të fl asin për pikat e planit. Të hartojë pika plani nga pjesët e leximit që ka studiuar deri tani. Mjete: Fjalë kyç: Aftësitë: Flasim Pikat e planit Teksti, format, laps. Përmbajtje, plan, pikë plani, paragraf. Të folurit, të hartuarit, të krahasuarit. Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Harta e mendjes Realizimi i kuptimit Lexo - Analizo Reflektimi Punë në grupe Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillim i mësimit Evokimi: Harta e mendjes. Kthehu te teksti Një gërvishtje e lehtë. - Sa paragrafë ka tregimi? - Ç mund të nxjerrësh për çdo paragraf? - Përse të ndihmon pika e planit? Tregimi disa paragrafë pika plani fjalia që përmban kuptimin kryesor të paragrafi t Realizim i kuptimit: Lexo-analizo. Hapet teksti në faqe Lexohet tregimi Një gërvishtje e lehtë, sipas paragrafëve (6 paragrafë 6 nxënës). - Lexohen pikat e planit të nxjerra për çdo paragraf. - Pikat e planit janë fjali kyç që tregojnë shumë shkurt përmbajtjen e tregimit. Reflektimi: Punë në grupe. Ndahet klasa në tri grupe. Çdo grupi i caktohet e njëjta pjesë leximi nga ato që janë studiuar deri tani. - Lexohet pjesa me paragrafë. - Për çdo paragraf nxirrni nga një pikë plani (fjali kryesore). - Krahasohen pikat e planit. - Fiton ai grup që ka dhënë shkurt dhe në mënyrë të plotë përmbajtjen e pjesës. - Vlerësimi i punës së nxënësve në grupe. Detyrë shtëpie. Nxirrni pikat e planit të pjesës A keni ngrënë ndonjëherë libra?. 63

64 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Njohim gjuhën tonë Përemrat pronorë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: - Të dallojë përemrat pronorë në një fjali apo në një tekst të dhënë. - Të përshtatë përemrat pronorë me emrat e dhënë. - Të drejtshkruajë pa gabime përemrat pronorë. - Të krijojë fjali duke përdorur saktë përemrat pronorë. Metoda dhe teknika: Mendo reflekto, punë e drejtuar, plotëso diskuto. Mjete: Teksti, flipçarte me përemra pronorë, mjete të ndryshme, tabela e përemrave pronorë. Fjalë kyçe: Përemër pronor, gjini, femërore, mashkullore, njëjës, shumës. Aftësitë: Të vrojtuarit, të menduarit, të dalluarit, të përshtaturit, të shkruarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo refl ekto. U tregohen nxënësve mjete që u përkasin nxënësve të ndryshëm dhe u drejtohen pyetjet: - Kujt i përket secili mjet? Nxënësi 1: lapsi im Nxënësi 2: çanta ime - Në ç gjini janë emrat lapsi, çanta? ynë lapsi im jonë çanta ime juaj njëjës yt juaj shumës jote i atyre (tyre) e tij, (i saj) e atyre e tij, (e saj) lapsat çantat tanë e mi tona e mia tuaj e atyre njëjës e tu e tij, (e saj) tuaja e atyre shumës e tua e tij (e saj) Jepen shembuj të ndryshëm duke i përshtatur përemrat pronorë në gjini, numër me emrat përkatës (banka juaj, tabela jonë). Fjalët im, ime, yt, jote, e tij, i tij janë përemra pronorë. Ato tregojnë se kujt i përket ajo për të cilën fl asim Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen librat e gjuhës në f. 62 Lexohen me kujdes shembujt e dhënë në tekst nga nxënës të ndryshëm. Punohen ushtrimet e tekstit 1-5. Në ushtrimin 1, nxënësit me laps do të nënvizojnë përemrat pronorë në tekstin e dhënë (tonë, e tij, im...) Në ushtrimin 2, nxënësit përshtatin emrat e dhënë me përemrat pronorë (libri yt, libri i saj, libri i tij).

65 Në ushtrimin 3, nxënësit vendosin përemrat pronorë aty ku duhet. Në ushtrimin 4, dallojnë përemrat pronorë të shkruar gabim. 3. Reflektimi: Plotëso diskuto. Nxënësit hapin Fletoren e punës. Lexohen kërkesat e ushtrimit të dhëna në tekst. Plotësohen nga nxënësit. Diskutohen zgjidhjet e tyre me njëri tjetrin. Detyrë shtëpie. Ushtrimi 5 (në tekstin e nxënësve). Rubrika: Tema: Të flasim Portreti, autoportreti Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: - Të dallojë portretin nga autoportreti me anë të vizatimit. - Të diskutojë për portrete dhe autoportrete të ndryshme. - Të krahasojë portrete të ndryshme, duke treguar mesazhin që jep çdo portret. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Diskutim i lirë, punë e drejtuar, punë individuale. Teksti, portrete dhe autoportrete të ndryshme, fletë të bardha, lapustila, pasqyrë Portret, autoportret, tipar, shprehje e fytyrës, mesazh. Të folurit, të diskutuarit, të krahasuarit, të vizatuarit. Zhvillimi i mësimit 1.Evokimi: Diskutim i lirë. U paraqiten nxënësve disa portrete të piktorëve të ndryshëm dhe u drejtohen pyetjet: - Ç janë paraqitur në këto portrete? - Si janë paraqitur ato? (tiparet dhe shprehja e fytyrës) Piktori e pikturon portretin e dikujt në pozicionin që dëshiron (ballor, profi l, gjysmë profi l) - Ç është autoportreti? (vizatim i vetvetes) - Cila na ndihmon për të pikturuar veten tonë? (pasqyra, fotografi a). 2.Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen librat e gjuhës amtare në f. 72. Vështrohen me kujdes portretet e autoportreti i tekstit. Diskutohet me nxënësit rreth tyre. Portreti i djalit, nga piktori A. Buza (pozicion profi l, është paraqitur pa deformime në fytyrë). Portreti i Majës me kukull, nga piktori P. Pikaso (pozicion ballor, me deformime në fytyrë, aspekt i shprehjes së fytyrës në një moment të caktuar). Autoportreti i vajzës me ndihmën e pasqyrës. -Krahasohen portretet e djalit dhe vajzës ndihmuar dhe nga pyetjet e tekstit. 3. Reflektimi: Punë individuale. Nxënësit vihen të vizatojnë portretin e një shoku apo shoqeje të klasës, apo autoportretin e tyre. - Vizatimin mund ta përfundojnë në shtëpi. 65

66 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë bukur dhe me intonacionin e duhur pjesën. Të veçojë humorin e pjesës dhe shprehjet që i bëjnë për të qeshur. Të tregojë histori të ngjashme me ndodhinë e pjesës. Të shkruajë pyetje për të nxjerrë kuptimin e pjesës. Të nxjerrë temën dhe mesazhin e pjesës. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Të lexojmë (Thumbojmë dhe qeshim) Kloteri ka vënë syze Përvijim i të menduarit, leximi me ndalesa, shkrimi i lirë. Teksti, pjesë të shkurtra me humor, pamje të fëmijëve në klasë apo te mjeku. Topa pingpongu, hopla, thumbojmë dhe qeshim, personazh, mesazh, interpretim. Të lexuarit, të diskutuarit, të kuptuarit, të interpretuarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Nxënësve u drejtohen pyetje rreth pjesës: - Si mendoni ju, ç kushte duhet të plotësosh për t u bërë i pari i klasës? - A ka në klasën tonë nxënës shumë të mirë? Si janë ata? - Si bëhesh nxënës shumë i mirë: a) duke punuar shumë, b) duke imituar më të mirin në lëvizje, paraqitje? 2. Realizimi i kuptimit: Leximi me ndalesa. Lexohet pjesa me ndalesa dhe pyeten nxënësit: Ndalesa I: Kur Kloteri..., deri te... i fundit i klasës. - Pse u çuditën shokët e Kloterit? - Cila shprehje të bëri për të qeshur? - Çfarë u kishte thënë doktori prindërve të tij? - Ç ndien Kloteri pas fjalëve të doktorit? - Si vazhdon ngjarja? Ndalesa II: Mua me çuditi..., deri te... shok bote! - A ju çudit pak historia e syzeve të Kloterit? Pse? - Kush ishte Anjani? - Pse u gëzuan shokët e Kloterit? - A mendojnë mirë shokët për Kloterin? Ndalesa III: I pe syzet..., deri te... Po ju si mendoni? - A ka të drejtë Kloteri? Pse? - Po Anjani? - Ku gabojnë ata? - Juve ju pëlqen thumbimi i autorit? - Si mendoni ju për Kloterin, shokët dhe Anjanin? Lexohet tregimi nga nxënësit, shpjegohen fjalët e vështira. Nxënësit tregojnë histori të ngjashme me pjesën. Tregojnë pjesë të ndryshme humoristike. Plotësohet rubrika Kuptojmë tekstin. 2. Reflektimi: Shkrim i lirë. Nxënësit shkruajnë mendimet e tyre rreth shprehjes: Përpiqu e mëso, kurrë mos imito. Lexohen shkrimet para klase duke përzgjedhur më të mirin. 66

67 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë me intonacion dhe me zë të lartë vjershën, për të tingëlluar sa më bukur. Të dallojë vargjet e vjershës nga intonacioni, shenjat e pikësimit. Të tregojë raste të përdorimit të pjesëzës mos nga të rriturit. Të imitojë një të rritur duke përdorur fjalëzën mos në formë këshille. Të recitojë bukur vjershën. Metoda dhe teknika: Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Të lexojmë Mos... stuhi mendimesh, punë në grupe, shkrimi i lirë. teksti, fl ipçarte me këshilla, libër me poezi. vjershë, strofë, vargje, kritiko. të lexuarit, të komentuarit, të treguarit, të imituarit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Pyeten nxënësit: - Ç ju vjen menjëherë në mendje kur dëgjoni pjesëzën mos? - Nga kush e dëgjoni më shumë këtë fjalë? këshillë mos pjesëz mohuese qortim përdoret për të ndaluar një veprim 3. Realizimi i kuptimit: Punë në grupe. Ndahen nxënësit në grupe prej 4-5 vetash. Çdo grupi i caktohet një strofë e vjershës. Nxënësit do t i lexojnë dhe do t i renditin ashtu siç mendojnë. Lexohet vjersha nga një përfaqësues grupi. Lexohet nga mësuesja vjersha e tekstit. Nxënësit shohin renditjen e saktë të vjershës. Lexohet vjersha nga nxënësit dhe shpjegohen fjalët apo shprehjet që s i kuptojnë. Plotësohen ushtrimet e rubrikës Kupto tekstin. 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Shkruani disa nga këshillat e mëposhtme duke mos e përdorur pjesëzën mos. P.sh. - Mos kalo! Prit sa të hapet drita jeshile e semaforit, pastaj kalo. Kontrollo rrugën, pastaj kalo. - Mos u merr me thashetheme! - Mos fi llo! - Mos nxito! etj. Detyrë shtëpie. Shkruaj për kujdesin e prindërve tuaj ndaj jush. 67

68 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë kuptimet e foljeve kam dhe jam në fjalitë e dhëna. Të përdorë në fjali foljet kam dhe jam në kohë të thjeshta. Të dallojë kohën e thjeshtë nga koha e përbërë. Të formojë kohë të përbëra duke përdorur foljet ndihmëse kam, jam (kam mësuar, isha shtrirë). Metoda dhe teknika: Mjetet: Aftësitë: Të njohim gjuhën tonë Foljet jam dhe kam Stuhi mendimesh, punë e drejtuar, punë në grupe. Teksti, tabela me folje në kohën e thjeshtë, tabelë me folje në kohën e përbërë, folje ndihmëse. Të dalluarit, të menduarit, të shkruarit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Shkruaj në tabelë foljet: kam, jam. foljet jam (ekzistoj apo gjendem në një vend) kam (zotëroj apo ndiej diçka) U kërkohet nxënësve të formojnë fjali me foljet kam, jam. Zgjidhen disa fjali dhe shkruhen në tabelë. - Ç tregon folja kam, jam në fjalitë e formuara? - A mund t i shoqërojmë foljet kam, jam me folje të tjera? (jepen shembuj) kemi ndërtuar, jemi ulur etj.). do të këndoj kam kënduar këndoja Kohët e thjeshta këndova këndoj do të kem kënduar Kohët e përbëra pata kënduar kisha kënduar 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapen tekstet me kujdes nga nxënësit. Veçohen foljet që janë përdorur në tekst. Tregohen kuptimet e foljeve që janë përdorur. Lexohen shembujt e dhënë për kohët e përbëra. Në ushtrimin përkatës nxënësit nënvizojnë foljet ndihmëse. Shkruani foljen në kohët e thjeshta. kam mësuar mësoj kisha lexuar lexova kishte blerë blinte pata ëndërruar ëndërrova 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Plotësohen ushtrimet e Fletores së punës, f Diskutohen zgjidhjet e ushtrimeve me njëri tjetrin. Detyrë shtëpie. Formo fjali duke përdorur foljen kam dhe jam në kohë të thjeshtë dhe kohë të përbërë. 68

69 Rubrika: Të flasim Tema: Tema dhe ideja e poezisë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: - Të dallojë temën dhe idenë e poezisë. - Të flasë rreth temës dhe idesë së përdorur në poezinë Mos. - Të shprehë hapur ndjenjat e tij për situatën e dhënë në tekst. - Të përgatitë disa këshilla për të rriturit duke përdorur pjesëzën mos. Metoda dhe teknika: imagjinatë e drejtuar, punë e drejtuar, shkrimi i lirë. Mjetet: teksti, fl etë A4, libra me poezi. Fjalë kyç: tema, ideja, Aftësitë: të folurit, të diskutuarit, të menduarit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Imagjinatë e drejtuar. - Recitohet me intonacion dhe ndjenja poezia: Mos... nga një nxënës i klasës. - Secili të imagjinojë veten të rrethuar nga pjesëza Mos. Çfarë ndien secili në këto çaste? Nxiten nxënësit të tregojnë se çfarë ndiejnë brenda vetes (frenim, hidhërim, ndrydhje, trembje.) 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti i gjuhës amtare në f. 69. Çdo poezi ka temën dhe idenë. Tema: anë e jetës (dukuri e rëndësishme) që pasqyrohet në një vepër (objekti i veprës). Ideja: mendimi kryesor që përshkon një vepër. Tema e poezisë: kujdesi i tepruar i të rriturve ndaj fëmijëve. Ideja: Mos e teproni kur e përdorni pjesëzën Mos me më të vegjlit. 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Përgatitni disa këshilla për të rriturit, duke përdorur pjesëzën Mos... - Mos na i ndrydhni dëshirat. - Mos na fl isni me zë të lartë. 69

70 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexojmë Henriketa MIRËSI DHE PAQE Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit. Të dallojë personazhet e tregimit. T`iu përgjigjet pyetjeve mbi tregimin. Të analizojë personazhet e tregimit duke u bazuar në veprimet e tyre. Të diskutojë mbi situata të ngjashme me ato të personazheve të tregimit. Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Metodologjia: teksti i nxënësit, Fletore pune. vajza, pastiçeri, pasta, vajzë e varfër, blej, dhuroj. të lexuarit, të shprehurit, të analizuarit. parashikim me terma paraprakë, lexim i drejtuar, mendo-përmblidh-argumento. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Parashikim me terma paraprakë. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të formojnë një tregim të shkurtër me fjalët: dy vajza të pasura, pastiçeri, pastë, vajzë e varfër, dhuroj. Nxënësit punojnë disa minuta. Më pas, lexojnë krijimet e tyre. Leximi bëhet nga 3-4 nxënës. Ata inkurajohen për punimet që kanë bërë. 2. Realizmi i kuptimit: Lexim i drejtuar. Mësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re. Ai/ajo lexon pjesën sqaruese rreth autores së tregimit. Ana Franku ishte një vajzë izraelite. Ajo u bë e njohur në të gjithë botën për ditarin e saj, të cilin e shkroi gjatë viteve të luftës. Ana u vra nga nazistët fashistë, në një kamp përqendrimi gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ajo ka shkruar tregime, të cilat janë përmbledhur në librin Magjistari i mençur. Tregimi Henriketa është marrë nga ky libër. Bazuar në ditarin e Ana Frankut, është realizuar dhe një fi lm, i cili tregon për fatin e saj dhe të shumë izraelitëve të tjerë, të cilët u vranë gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ndalesa I. Donte dhe një çerek ore... deri te... po argëtohesha. - Ku po shkonte vajza? - Çfarë po shikonte ajo? - Si po silleshin dy vajzat? - Pse po i vështronte vajza? Ndalesa II. Nga biseda e tyre... deri te... se ç shije ka. - Ku po shkonin dy vajzat? - Çfarë blenë ato? - Kë panë vajzat në pastiçerinë tjetër? - Si veproi njëra prej tyre? - Po vajza tjetër çfarë do të bëjë? 70 Ndalesa III. Henriketa nuk u përgjigj... deri në fund. - Çfarë bëri Henriketa? - A u përputh parashikimi juaj me veprimin e saj? - Ç cilësi e karakterit të Henriketës del në pah me veprimin e saj?

71 Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të dallojnë numrin e paragrafëve të tregimit. Lexohet tregimi sipas paragrafëve nga disa nxënës. Tregohet përmbajtja e tregimit nga dy nxënës. Punim i rubrikës Plotëso. - Ç mendon ti, si janë ndier personazhet e tregimit? Nxënësit duhet të plotësojnë fjalitë. Henriketa është ndier e kënaqur. Shoqja e saj është ndier në faj, sepse nuk donte t i jepte vajzës së varfër pjesë nga pasta e saj. Vajza e vogël: E lumtur që provoi pastën, sepse nuk kishte para ta blinte. Mësuesi/ja pranon mënyrën e të analizuarit të ndjesive të personazheve prej nxënësve. Nxënësit duhet të dallojnë që pjesa tregohet në vetën e parë. 3. Reflektimi: Mendo-përmblidh-argumento. Mësuesi/ja iu kërkon nxënësve të zbulojnë mesazhin e tregimit. Nxënësit punojnë, lexojnë punën e tyre dhe vlerësojnë mesazhin më kuptimplotë. Njeriu ndihet i lumtur kur ndihmon të tjerët, që janë në nevojë. Henriketa u kënaq njëlloj sikur ta kishte ngrënë vetë pastën. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Shkruaj për një rast kur je ndier i lumtur, sepse ke ndihmuar dikë. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Fjalët me kuptim të figurshëm Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë kuptimin e parë dhe kuptimin e fi gurshëm në fjalët e dhëna. Të ndërtojë fjali ku fjalët të përdoren në kuptimin e parë dhe të fi gurshëm. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, Fletore pune, grafi ku i kuptimit të fjalës. Fjalë, kuptim i parë, kuptim i fi gurshëm. Vëzhgo-diskuto, vëzhgo-zbulo, punë e pavarur. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo-diskuto. Mësuesi/ja paraqet në tabelë dy fjali: Enisës i dhembte gryka. Gryka e shishes ishte shumë e vogël. - Cila fjalë është e përbashkët në këto fjali? (Gryka) - Çfarë ndryshon në këto fjali? (Kuptimi) Pra, fjalët kanë ndërtim të njëjtë, por kanë kuptim të ndryshëm. Në rastin e parë, fjala, tregon pjesën e trupit të njeriut; ndërsa në rastin e dytë, tregon pjesën e një objekti. Në fjalinë e parë, themi se fjala grykë, është në kuptimin e saj të parë; në rastin e dytë, kjo fjalë ka kuptim të fi gurshëm. Nxënësit nxiten të sjellin fjalë, që përdoren në kuptime të ndryshme. Këto fjalë mësuesi/ja i shkruan në tabelë. 2. Realizimi i kuptimit: Vëzhgo-zbulo. Lexohet nga mësuesi/ja tema e rubrikës. Lexohet shembulli i dhënë nga nxënësit. Punohen ushtrimet e rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit gjejnë kuptime të tjera të fjalëve, duke u bazuar te modeli i dhënë. Në të gjitha këto raste, fjala nuk është në kuptimin e fi gurshëm, por emërton diçka konkrete: 71

72 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 gryka e njeriut gryka e shishes gryka e malit këmba e njeriut këmba e tavolinës këmba e krevatit qafa e njeriut qafa e malit qafa e këmbës krahu i njeriut krahu i rrugës krahu i aeroplanit, i zogut Në ushtrimin 2, nxënësit nënvizojnë me të kuqe fjalët që janë me kuptim të fi gurshëm. Më dhembte shumë koka. Prindërit e mbanin në majë të kokës. (e përkëdhelnin shumë) Koka e qengjit ishte e shijshme. Djali e mjekoi këmbën në qendrën shëndetësore. Këmba e karriges ishte thyer. Ti je këmba e urës. (i prapë) Ujku është kafshë grabitqare. Burri kishte qenë ujk i vjetër. (i rrahur me jetën, me përvojë) Djali është bërë qengj. (është urtësuar, është bërë i mbarë, i dëgjueshëm) Nxënësit kontrollojnë punën me njëri-tjetrin. Lexohen fjalët e gjetura. Në ushtrimin 3, nxënësit shkruajnë fjali ku fjalët faqe, dorë, vesh përdoren në kuptimin e parë dhe në kuptimin e figurshëm. Faqe: Faqet e vogëlushit ishin skuqur. Punimet ia ndryshuan faqen malit. Dorë: Mira mbështeti kokën në duart e nënës. I jep gishtin, të merr dorën. Vesh. Në vesh i gumëzhinin zhurma të çuditshme. Vëru veshin mësimeve! - i thoshte mamaja Erës. Nxënësit lexojnë fjalitë e formuara. 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës, faqe 36. Mësuesi/ja i ndan nxënësit sipas vështirësisë së ushtrimeve. Detyrë shtëpie. Formoni gjashtë fjali me fjalët: sy, dhëmb, lepur ku fjalët të përdoren në kuptimin e parë dhe në kuptimin e fi gurshëm. Rubrika: Tema: Lexojmë Është fat të kesh një shoqe si Fatbardha Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të plotësojë fjalitë e dhëna duke u bazuar në dëgjimin e tregimit. Të përzgjedhë alternativat e sakta, duke i ilustruar me leximin e pjesëve të tregimit. Të nxjerrë mesazhin e tregimit, duke u bazuar në veprimin e Eneidës. Të diskutojë për vlerat e miqësisë midis fëmijëve. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, tregime të ngjashme të marra nga revista për fëmijë. Fat, shoqe, revistë, miqësi. Përzgjidh-argumento, veprimtaria e mendimit të drejtuar, të nxënit në bashkëpunim, shkrim argumentues. 72 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përzgjidh-argumento. Mësuesi/ja paraqet në tabelë disa cilësi të një personi. i zgjuar, i dashur, i këndshëm, i zeshkët, sytë jeshil, fl okët e verdha, mik i vërtetë.

73 Mësuesja i udhëzon nxënësit t i shkruajnë në një fletë këto cilësi. Më pas, të qarkojnë cilësitë që ato mendojnë se janë më të rëndësishme për një njeri, që të jetë shok i mirë. Nxënësit lexojnë cilësitë që kanë qarkuar. Ata duhet të arrijnë në përfundimin: Cilësitë e karakterit janë më të rëndësishme se pamja e jashtme. 2. Realizimi i kuptimit: Veprimtaria e mendimit të drejtuar, të nxënit bashkëpunues. Prezantohet titulli i tregimit nga mësuesi/ja. Nxënësit udhëzohen të dëgjojnë leximin e tekstit. Pasi lexohet teksti, nxënësit plotësojnë rubrikën Dëgjojmë. Në këtë rubrikë, nxënësit plotësojnë shprehjet ose fjalitë pas leximit të parë, më pas kontrollojnë veten me pjesën e tregimit. Klasa ndahet në pesë grupe. Grupi I. Paraqitni shkurtimisht ngjarjen duke përdorur organizuesin grafi k për strukturën e tregimit: hyrja, zhvillimi, mbyllja. Grupi II. Pse prindërit nuk i linin fëmijët të shoqëroheshin me fëmijë rom? Grupi III. Për të pasur një shok ose shoqe të mirë, çfarë është e rëndësishme? Grupi IV. Lexoni me zë të lartë paragrafi n e fundit të letrës. Pse Eneida ia ka dërguar këtë letër revistës: Për t i bërë qejfi n Fatbardhës? Për të treguar se di të shkruajë bukur? Për t u dhënë një mesazh bashkëmoshatarëve të saj? Nxënësit përzgjedhin dhe japin argumentet e përzgjedhjes. Grupi V. Cili është mesazhi që Eneida u përcjell bashkëmoshatarëve? Përfaqësuesit e grupeve prezantojnë punët e grupeve dhe vlerësohen nga njëri-tjetri. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Shkrim argumentues. Mësuesi/ja shtron para nxënësve të argumentojnë një situatë, si p.sh.: Eneida mendon se është me fat që ka një shoqe si Fatbardha. Po ti, a je me fat që ke një shok/shoqe si? Argumentoje. Nxënësit punojnë për pesë minuta, më pas lexojnë punët e tyre. Detyrë shtëpie. Lexoni tregimin dhe dalloni hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen. Mund të gjejnë edhe temën dhe idenë e tregimit. Rubrika: Tema: Shkruajmë Letër revistës Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë elementet ndihmues për shkrimin e një letre drejtuar revistës, duke u bazuar në modelin e tregimit Është fat të kesh një shoqe si Fatbardha. Të shkruajë një letër për një revistë, jo më pak se gjashtë fjali, duke respektuar hapat e dhënë. Të shkruajë duke respektuar rregullat e drejtshkrimit. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, revista për fëmijë, adresa të revistave për fëmijë, letër, zarf. Revistë, letër, adresë, ngjarje. Lexim zinxhir, shkrim i drejtuar, shkrim i lirë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Lexim zinxhir. Lexim i tregimit nga nxënësit sipas paragrafëve ose zinxhir. 73

74 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizmi i kuptimit: Shkrim i drejtuar. Mësuesi/ja prezanton temën e rubrikës Të shkruajmë. Ashtu si Eneida i shkroi një letër revistës, edhe ju do shkruani një të tillë, për revistën që ju pëlqen. Tema shkruhet në dërrasën e zezë. Të gjithë jemi njëlloj, pavarësisht nga ngjyra e lëkurës, gjendja shëndetësore, prejardhja. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit që para se të fi llojnë të shkruajnë duhet të ndjekin disa hapa. Lexohen hapat nga mësuesja. Nxënësit nxiten të kujtojnë raste të ngjashme, që u kanë ndodhur ose të japin mendime rreth këtij problemi. Nxënësit lihen të punojnë për 20 minuta. Pasi përfundojnë detyrën, nxënësit nxiten të lexojnë punimet e tyre pa ndrojtje. Vlerësohen nga shokët dhe mësuesja. 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Punimi i rubrikës Mëso më shumë. Nxënësit përzgjedhin mënyrën e dërgimit të letrës. Ata që duan të dërgojnë një letër me postë, të rikujtojnë mënyrën e plotësimit të një zarfi. Nxënësit që dinë të dërgojnë letra me postë elektronike, e realizojnë këtë punë në shtëpi. Detyrë shtëpie: Lexoje letrën të prindërit e tu. Çfarë mendojnë ata për punimin tënd? A janë dakord me ty? Shkruaj në fl etore përgjigjet e tyre. Rubrika: Tema: Lexojmë Mirësi Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë vjershën me intonacion, duke bërë pauza pas çdo dy vargu. Të dallojë strofat, vargjet dhe rimën në poezi. Të diskutojë për vlerat e miqësisë duke i ilustruar me shembuj nga përvoja e tij. Të përzgjedhë alternativat e dhëna duke argumentuar përzgjedhjen. Fjalë kyç: Mjetet: Metodologjia: Mirësi, paqe, dashuri, strofë, varg, rimë. Teksti i nxënësit, Fletore pune. Vrojto-komento, përzgjidh-argumento, diskutim argumentues. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vrojto-komento. Mësuesja i udhëzon nxënësit të shikojnë fi gurën që ilustron poezinë. - Çfarë atmosfere shpreh figura? - A ka lidhje midis natyrës dhe botës së fëmijëve? - A mendon se dhe ti je pjesë e kësaj fi gure? Pse? Të ndihmuar nga pyetjet, nxënësit shprehin emocionet dhe ndjesitë që iu shkakton fi gura Realizimi i kuptimit: Përzgjidh-argumento. Prezantimi i titullit të poezisë Mirësi. Lexohet poezia nga mësuesi/ja dhe nga disa nxënës. Punim i rubrikës Kupto tekstin. Në ushtrimin 1, nxënësit duhet të argumentojnë pse sipas poetit nuk i mjafton: - Një kokërr mollë, për të mbushur një shportë. - Një pemë që të bëhet një pemishte.

75 - Një njeri i vetëm nuk i bën dot njerëzit të lumtur. Nxënësit japin argumentet e tyre duke e ilustruar me tekstin. Në ushtrimin 2, nxënësit lidhin me shigjetë sipas kuptimit: Molla lumturinë Dy pemishte Njeriu përgjysmë Pema kanistrën Në ushtrimin 4, nxënësit dallojnë se emri mirësi është emër abstrakt. Në ushtrimin 5, përzgjedhin fjalët, që lidhen me mirësinë. Nxënësit duhet të përzgjedhin fjalët: dashurinë, shpirtmadhësinë, inatin, sakrifi cën, dashamirësinë, qeshjen, mirësinë. Në ushtrimin 6, nxënësit sjellin përvoja nëse janë ndier të lumtur kur iu kanë dhënë diçka apo kur kanë dhënë. Punimi i rubrikës Përgjigju me shkrim. Nxënësit do të dallojnë numrin e strofave, vargjeve dhe fjalët që rimojnë. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Diskutim argumentues. Punohet pyetja 3. - Cili është më i lumtur? Ai njeri që ka gjithçka, por është i vetëm? Atij që i mungojnë shumë gjëra, por ka shumë shokë? Pse? Nxënësit bëjnë përzgjedhjen e tyre dhe japin argumentet e përzgjedhjes. Detyrë shtëpie. Mëso përmendsh i poezinë. Rubrika: Tema: Lexojmë Pëllumbi i bardhë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë poezinë me intonacion. Të dallojë numrin e strofave, vargjeve dhe fjalët rimuese. Të nxjerrë mesazhin e paqes duke u bazuar në vargjet e poezisë. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, fl etë të bardha, lapsa me ngjyra, fotografi zogjsh. Pëllumb, paqe, fl uturon, ulli, glob. Pyetja sjell pyetjen, dora e fshehtë, vëzhgo-diskuto. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pyetja sjell pyetjen. Mësuesja iu drejton nxënësve pyetjet: - Çfarë është një pëllumb? (Shpend) - Çfarë simbolizon pëllumbi dhe dega e ullirit? (Paqe) - Pse është e rëndësishme paqja për njeriun? - A mendoni se paqen mund ta simbolizoni me ndonjë kafshë, shpend apo bimë? Nxënësit përgjigjen, mësuesja i inkurajon për mendimet dhe idetë e tyre. 2. Realizimi i kuptimit: Dora e fshehtë. Prezantohet titulli i poezisë dhe autori i saj. 75

76 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Nxënësve të ndarë në grupe u shpërndahen fi sha, në të cilat janë shkruar vargje. U kërkohet të formojnë strofat dhe t`i komentojnë ato. Lexohen strofat sipas radhës, në mënyrë që të formohet poezia e plotë. Nxënësit lexojnë poezinë në vargje njëri pas tjetrit. Dallojnë numrin e strofave, vargjet dhe fjalët rimuese. Punim i rubrikës Kupto tekstin. Në ushtrimin 1, nxënësit shprehin mendimet e tyre pse u pëlqen pëllumbi. Në ushtrimin 2, nxënësit argumentojnë pse të rriturit e quajnë pëllumbin shpendin e paqes. Për nxënësit që nuk kanë ndonjë ide, inkurajohen të dëgjojnë shokët dhe të pyesin prindërit ose më të rriturit. Në ushtrimin 3, nxënësit dallojnë vargjet ku poeti krahason: Sytë e fëmijës me sytë e zogut. Ritmet e zemrës së pëllumbit me ato të fëmijës. 3. Reflektimi: Vëzhgo-diskuto. Nxënësit vizatojnë një pëllumb me flatra të hapura. Ata duhet të orientohen nga figura e ilustruar në tekst. Detyrë shtëpie. Mëso vjershën përmendsh dhe recitoje me zë të ëmbël. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Sinonimet - fjalët me kuptim të kundërt Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë fjalë e shprehje që janë sinonime duke u bazuar në kuptimin e tyre të njëjtë ose të përafërt. Të gjejë sinonimet e fjalëve të dhëna. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti nxënësit, Fletore pune. Sinonime, kuptim i njëjtë, kuptim i ngjashëm. Vëzhgo-dallo, mendo-zbulo, punë në grupe, konkurs. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo-dallo. Mësuesi/ja shkruan në tabelë dy fjali dhe pyet nxënësit: Nxënësit e klasës sime janë të mençur. Nxënësit e klasës sime janë të zgjuar. - Ku ndryshojnë këto fjali? - Dalloni dy fjalët e fundit të fjalive. - Duke u nisur nga ndërtimi, si janë këto fjalë? (të ndryshme) - Po nga kuptimi, si janë këto fjalë? (të njëjta) - Rikujtoni nga klasa e tretë se, si quhen fjalë të tilla, që kanë kuptim të njëjtë ose të afërt (sinonime). 2. Realizmi i kuptimit: Mendo-zbulo. Nxënësit orientohen të shohin fi gurat dhe të lexojnë shprehjet e tekstit. Punimi i rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit lexojnë fjalët dhe shkruajnë në fl etore grupet e sinonimeve. shikoj, vështroj, vërej, sodis mirëqenie, mbarësi, mirësi vajzë, çikë, cucë, gocë, çupë shtëpi, banesë, pallat, apartament, vilë dhomë, odë, konak Në ushtrimin 2, nxënësit duhet t`u shtojnë sinonimeve të dhëna, sinonime të tjera. ëndje, qejf, kënaqësi, dëshirë, zbavitje, dëfrim etj. 76

77 habit, çudit, mahnit lë pa mend, të lë me gojë hapur etj. ënjtem, gufatem, fryhem etj bisedë, kuvendim, ligjërim etj. i paarrirë, i papjekur, i pambaruar etj. Në ushtrimin 4, nxënësit të zëvendësojnë fjalën që përsëritet me sinonimet e tyre. P.sh.: Kalamajtë po luanin në oborr. Beni është kalama.(i papjekur) Fëmijët po luanin në oborr. Beni është fëmijë, çilimi etj. Në fjalinë e parë, fjala kalama është në kuptimin e parë. Në fjalinë e dytë, është në kuptimin e fi gurshëm. Në ushtrimin 4, nxënësit nënvizojnë me të kuqe sinonimet e mësipërme. 3. Reflektimi: Punë në grupe, konkurs. Mësuesja jep dy-tre fjalë dhe iu kërkon grupeve të nxënësve të gjejnë sa më shumë sinonime. Shpallet fi tues grupi i nxënësve që ka gjetur më shumë fjalë sinonime. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Ushtrimet te Fletorja e punës. Pyesni prindërit për ngjarjet, që kanë ndodhur gjatë luftës në Kosovë. Rubrika: Tema: Flasim Gëzimi i lirisë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë pjesën me një qëllim të caktuar. Të nxjerrë mesazhin e dëshirës për të qenë i lirë, duke u bazuar në leximin e tregimit. Të diskutojë mbi figurat e dhëna. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, informacione, ngjarje nga lufta në Kosovë, harta e Kosovës. Gëzim, liri, fitore, fl amur, dëshmor. Stuhi mendimesh, shiko-diskuto, punë në grupe, diskutim. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Mësuesi/ja shkruan në tabelë dy fjalë dhe pyet: - Çfarë iu vjen në mendje kur dëgjoni këto fjalë? luftë liri Nxënësit shprehin mendimet dhe idetë e tyre dhe mësuesja i shkruan në tabelë. Mësuesja mund të paraqesë dhe dy tablo, ku njëra paraqet pamje lufte dhe tjetra pamjet të një vendi të lirë, në mënyrë që nxënësit të jenë më të qartë në diskutimin e tyre. 2. Realizimi kuptimit: Shiko-diskuto, punë në grupe. Hapi I. Mësuesi/ja prezanton temën e rubrikës së re. Ajo i udhëzon nxënësit të lexojnë se si e ka përjetuar një nxënëse nga Kosova, çastin e mbarimit të luftës dhe fi toren e lirisë. Nxënësit lexojnë në heshtje. Mësuesi/ja iu kërkon që të shprehin mendimin e tyre nëse iu pëlqen ky krijim? Pse? 77

78 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Më pas nxënësit nxjerrin mesazhin duke u bazuar në pjesën e lexuar. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të ndalen në fjalët, me të cilat vajza krahason lirinë (yll, diell). Ajo e shpirtëzon lirinë e jep si diçka të gjallë, që vjen e u troket në dyer shqiptarëve të Kosovës. Vlerësohen nxënësit që japin mesazhe kuptimplota. Hapi II. Punë në grupe. Nxënësit të ndarë në tri grupe diskutojnë për fi gurat. Grupi I. Diskuton për fi gurën e parë. Pushtuesit me tanke përzënë njerëzit nga vatrat e tyre. Të tmerruar ata largohen duke lënë pas shtëpitë, të cilave pushtuesit iu kanë vënë zjarrin. Grupi II. Diskuton për fi gurën e dytë. Vendi ka mbetur i shkretë, pa njerëz. Disa njerëz janë vrarë nga pushtuesit. Grupi III. Diskuton për fi gurën e tretë. Njerëzit po kthehen të gëzuar me fl amurin e lirisë në vendet e tyre. Kudo ndihet atmosfera e lirisë. Mbizotëron ngjyra e kuqe, që është simboli i gjakut të të rënëve për liri. Përfaqësuesit e grupeve diskutojnë mbi fi gurat. 3. Reflektimi: Diskutim. Nxënësit tregojnë për ngjarjet, të cilat i mësuan nga prindërit mbi luftën në Kosovë. Mësuesja iu tregon nxënësve që Kosova, tashmë është një shtet i pavarur dhe i lirë. Ajo iu tregon atyre hartën e Kosovës, si dhe kartolina me pamje nga ky shtet. Nxënësit tregojnë përvoja të udhëtimeve në shtetin fqinj. Detyrë shtëpie. Vizato me imagjinatën tënde si e priti populli i Kosovës lirinë. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Antonimet - fjalët me kuptim të kundërt Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë antonimet e plota dhe ato të pjesshme. Të gjejë antonimet e fjalëve të dhëna duke u ndihmuar nga parashtesat, që i japin fjalës kuptim të kundërt. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: teksti i nxënësit, Fletore pune. antonime, të pjesshme, të plota, parashtesë, kuptim i kundërt. vëzhgo-diskuto, punë e drejtuar, punë e pavarur. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo-diskuto. Mësuesja prezanton temën e re. I udhëzon nxënësit të shohin fi gurën dhe të lexojnë fjalitë e dhëna. Qumështi im është i ftohtë. Qumështi im është i nxehtë. Fjalët e nënvizuara tregojnë si është qumështi. Kuptimi i tyre është i kundërt, ato quhen antonime. Lexohen sqarimet e dhëna mbi antonimet e pjesshme dhe të plota Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Mësuesja shkruan në tabelë grupet e antonimeve të formuara me parashtesa, që u japin fjalëve kuptim të kundërt. lodh - çlodh vesh - zhvesh përbëj - shpërbëj

79 Nxënësit të udhëzuar nga mësuesi/ja punojnë ushtrimet e rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit shkruajnë fjalët e kundërta të mbiemrave të dhënë. i mirë - i keq i madh - i vogël i gjatë i shkurtër i bukur - i shëmtuar i bardhë - i zi zemërgjerë - zemërngushtë Në ushtrimin 2, nxënësit shkruajnë mbiemra të kundërt duke përdorur parashtesa. i ngrirë - i shkrirë i liruar - i robëruar i armatosur - i çarmatosur i veshur - i zhveshur i edukuar- i paedukuar i lodhur - i çlodhur i emëruar - i paemëruar Në ushtrimi 3, nxënësit duhet të kthejnë mbiemrat e mësipërm në folje dhe, më pas, të shkruajnë foljet me kuptim të kundërt. i veshur - vesh - zhvesh i edukuar - edukoj - çedukoj Në ushtrimin 4, nxënësit shkruajnë emrat abstraktë me kuptim të kundërt. gëzim - hidhërim zemërgjerësi - zemërngushtësi etj. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Nxënësit të ndarë sipas niveleve, plotësojnë ushtrimet e Fletores së punës, në faqen 38 ose zhvillojnë një konkurs si në rastin e sinonimeve. Vlerësohen nxënësit. Rubrika: Tema: Shkruajmë Thirrja Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë thirrjen, si lloj shkrimi, nga forma e saj e veçantë. Të krijojë një thirrje duke u bazuar në modelet e dhëna. Të shkruajë thirrje duke u bazuar në modelet e dhëna. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, Fletore pune. Thirrje. Mendo-diskuto, punë në çifte, shkrim sipas modelit të dhënë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo-diskuto. Mësuesi/ja paraqet para nxënësve thirrje, të cilat i dëgjojmë në radio, televizion ose i lexojnë në institucione, p.sh., Dhuro gjak, shpëto jetë. Në fakt, kjo është një thirrje, që iu drejtohet të rriturve për të dhuruar gjak. Nxiten nxënësit të tregojnë thirrje që ata kanë lexuar ose dëgjuar. 79

80 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Punë në çifte. Leximi i thirrjes bëhet nga mësuesi/ja. Nxënësit udhëzohen të dëgjojnë me vëmendje. Mësuesja sqaron se nga është marrë kjo thirrje, dhe cili është qëllimi i saj. Nxënësit udhëzohen të hartojnë në çift një thirrje për fëmijët e braktisur dhe në nevojë, duke pasur parasysh hapat që duhen. P.sh.: Thirrje të gjitha familjeve, të cilat kanë mirëqenie dhe pasuri. Në shtëpitë e fëmijëve, të mbarë Shqipërisë, ndodhen foshnja, të cilat janë braktisur nga prindërit. Ata kanë nevojë të kenë familje, të rriten me ngrohësi dhe dashuri. Ndihmojini dhe bëjini pjesë të familjeve tuaja. Thirrje drejtuar nxënësve të shkollës Musine Kokalari. Një nxënëse e klasës së dytë u aksidentua në rrugë, kur po vinte në shkollë. Ajo duhet të bëjë një operacion të shtrenjtë. Të kontribuojmë sipas mundësive tona. Kontributi juaj do ta sjellë shumë shpejt pranë nesh. Nxënësit lexojnë punimet e tyre dhe vlerësohen nga njëri-tjetri. Lexim i poezisë Globi, nga mësuesja. Mësuesja i sqaron nxënësit se kjo poezi është shkruar në formën e një thirrjeje që poeti ia drejton të rriturve. 3. Reflektimi: Shkrim sipas modelit të dhënë. Shkruaj një thirrje me katër fjali duke u bazuar në modelet e mësipërme. P.sh.: Na jepni dashuri, që bota të mbushet me gjelbërim. Na jepni ngrohtësi, që bota të jetë më e ngrohtë. Na jepni mirësi, që bota të lulëzojë. Na jepni paqe, që bota të jetojë. Lexim dhe vlerësim i krijimeve të nxënësve. Ekspozohen punimet më të mira, të cilat i zgjedhin vetë nxënësit. Detyrë shtëpie. Shkruaj një thirrje për prindërit, motrat ose vëllezërit e tu për mirëkuptimin dhe tolerancën. Rubrika: Tema: Shkruajmë Mesazhi Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë mesazhin, si lloj shkrimi, nga modeli i dhënë. Të diskutojë mbi mesazhin e dhënë. Të shkruajë një mesazh bazuar në modelin e dhënë. Fjalë kyç: Mjetet: Metodologjia: Mesazh, fëmijë, buzëqeshje, miqësi, dashuri. Teksti i nxënësit, aparate telefonike që nxënësit të dallojnë shkrimin e mesazheve të thjeshta. Shkrim mesazhesh, marrëdhënie pyetje-përgjigje, rrjet diskutimi. Zhvillimi i mësimit Evokimi: Shkrim mesazhesh. Mësuesi/ja iu kërkon nxënësve të shkruajnë një mesazh për mbajtjen pastër të mjedisit në shkollë. Një mjedis i pastër ndikon në një shëndet të mirë. Mjedisi është pjesë e jetës sonë, prandaj eja ta mbajmë pastër.

81 Nxënësit shkruajnë mesazhe me një fjali dhe i lexojnë ato. Vlerësohen nga mësuesi/ja. 2. Realizimi i kuptimit: Marrëdhënie pyetje-përgjigje. Prezantimi i titullit të rubrikës. Leximi nga mësuesja i mesazhit të shkrimtarit slloven Boris Novak. Fëmijëria e dritës dhe hijes. Mësuesi/ja pasi lexon mesazhin dhe u drejton nxënësve pyetjet: - Pse fjalët plaken kur i përdorin të rriturit? - Po kur i përdorin fëmijët ç ndodh? - Vështroni fi gurën. Çfarë mesazhi u përcjell ajo? Nxënësit japin mendimet dhe idetë e tyre. Individualisht, nxënësit shkruajnë një mesazh të shkurtër duke imagjinuar sikur janë në ditën e 1 Qershorit (Festës së Fëmijëve) ose në një ditë tjetër të veçantë. Nxënësit punojnë. Lexojnë punimet e tyre. Vlerësohen nga mësuesi/ja si dhe nga shokët. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Rrjet diskutimi. Po A mendoni se të rriturit i dëgjojnë mesazhet e fëmijëve? Jo Nxënësit japin idetë e tyre. Përfundimi: Detyrë shtëpie. Shkruaj një mesazh për mësuesen tënde. TINGUJ DHE NGJYRA Rubrika: Tema: Lexim Peizazh. Dantellat e akullit Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë poezitë me intonacion. Të dallojë strofat, vargjet dhe rimën në poezitë e dhëna. Të dallojë fjalët që bartin kuptim fi gurativ në poezitë e dhëna. Të krijojë peizazhin e një dite dimri sipas imagjinatës. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, Fletore pune. Peizazh, pasdite, acar, akull, dantellë, dimër. Parashikimi me anë të fi gurës, lexo-diskuto, krijim sipas një teme të dhënë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Parashikimi me anë të fi gurës. Mësuesi/ja i orienton nxënësit të shohin dy fi gurat dhe u kërkon atyre t`i përshkruajnë me tri fjali fi gurat në një fl etë. Nxënësit lexojnë krijimet e tyre. 2. Realizimi i kuptimit: Të nxënit në bashkëpunim. Prezantohen nga mësuesi/ja titujt e dy poezive, Peizazh dhe Dantellat e akullit. Lexohet nga mësuesi/ja poezia e parë. Mësuesja prezanton autorin e poezisë, poetin e njohur spanjoll Gabriel Garsia Lorka. 81

82 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Mësuesi/ja iu drejton nxënësve disa pyetje. - Si e paraqet pasditen autori? - Me çfarë është veshur ajo? - Ku qëndrojnë fëmijët? - Çfarë shohin ata? - Çfarë bën pasditja? - Po diellin me cilën e krahason? - Çfarë bën dielli mbi çati? - A nuk ju duket se pasditja dhe dielli, bëjnë veprime si njerëzit? Në këtë rast themi, se poeti i shpirtëzon dukuritë dhe objektet, pra u jep jetë dhe iu vesh tiparet e njerëzve. Lexohet nga disa nxënës poezia e plotë. Lexohet poezia e dytë nga mësuesi/ja. Ai/ajo i orienton nxënësit për të kuptuar përmbajtjen me anë të pyetjeve: - Ç`bëri fryma e ftohtë e dimrit? - Çfarë janë dantellat e akullit? Lexohet poezia nga disa nxënës. Nxënësit numërojnë nga 1-2. Formohen çiftet. Njëshat plotësojnë tabelën për poezinë e parë, dyshat për të dytën. Plotësohet tabela dhe lexohet nga nxënësit. 3. Reflektimi: Krijim sipas një teme të dhënë. Punohet rubrika Po ti?. - Të ka ndodhur të vështrosh nga dritarja peizazhin e një dite dimërore? Rrëfeje sa më bukur. Nxënësit lihen për tre-katër minuta të mendohen, më pas tregojnë ose shkruajnë për temën e dhënë. Vlerësohen dhe inkurajohen nxënësit, që përdorin fjalë të fi gurshme. Detyrë shtëpie. Zgjeroje krijimin për ditën dimërore dhe shkruaje në fl etore. Rubrika: Tema: Shkruajmë Një poezi me fjalë të zgjedhura Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të zbulojë fjalë të figurshme që i përshtaten temës. Të shkruajë një poezi duke përdorur fjalët e gjetura. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: teksti i nxënësit, Fletore pune. poezi, zgjedhje fjalësh. stuhi mendimesh, krijim sipas një teme të dhënë, turi i galerisë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Plotësoni elementet e një poezie. strofa poezia vargje rimë fjalë të fi gurshme Realizimi i kuptimit: Krijim sipas një teme të dhënë. Prezantohet titulli i rubrikës: Shkruaj një poezi me fjalë të zgjedhura. Mësuesi/ja lexon pjesën sqaruese mbi shkrimin e një poezie.

83 Nxënësit udhëzohen të zgjedhin individualisht temën e poezisë. Në ushtrimin 2, nxënësit gjejnë emra, folje, mbiemra, ndjenja e emocione. Mbiemra Emra Folje Ndjenja e emocione nata e errët, misterioze degët, hijet, hëna mbështjell, errëson trishtim, qetësi, shqetësim shoku i mirë, gazmor i klasës, si mik luajmë, mësojmë gëzim, dashuri, miqësi deti i thellë, i kaltër, valë, dallgë, guaska gjëmon, buçet, thërret, kënaqësi, lumturi, frikë i pafund, i dallgëzuar notoj, lundroj shiu i ftohtë, i lehtë begati, freski, ujë bie, lag, pi, ujit freskon, gjallëron, lulëzon Nxënësit, pasi zgjedhin fjalët, shkruajnë poezinë duke i përdorur ato. Mësuesja i udhëzon të rimojnë fjalët e gjetura, në mënyrë që poezia të ketë rimë. Nxënësit inkurajohen të krijojnë një poezi qoftë kjo dhe pa rimë. Ata punojnë për 15 minuta. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Turi i galerisë. Ekspozohen punimet, lexohen dhe nxënësit japin mendimin e tyre, se cili ishte krijimi më i bukur. Vlerësohen të gjithë për kurajën e tyre. Ora II Në këtë orë, nxënësit punojnë duke zgjedhur një temë tjetër të sugjeruar nga mësuesi/ja ose sipas dëshirës së tyre. Rubrika: Tema: Flasim Një panoramë dimërore Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të krijojë një panoramë dimërore duke përdorur kolazhin. Të diskutojë rreth panoramës së krijuar. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Karton me ngjyrë, stof jeshil, pambuk, letër alumini, gërshërë, ngjitëse. Panoramë dimërore, tekst udhëzues. Punë në grupe, mësimdhënie e drejtpërdrejt. Zhvillimi i mësimit Evokimi: Punë në grupe. Klasa ndahet në grupe. Çdo grup është i pajisur me mjetet e nevojshme, të cilat do t iu duhen për të përgatitur panoramën dimërore. Mësimdhënie e drejtpërdrejt: Hapi I. Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjen: - Nëse ne duam të përshkruajmë një panoramë dimërore, si mund ta realizojmë? Përgjigja mund të jetë: Me një krijim në prozë, poezi, vizatim, foto, pikturë, modelim me plastelinë. Në rastin e prozës dhe poezisë përdorim fjalët, në rastin e pikturës përdorim ngjyrat dhe format. Hapi II. Mësuesi/ja prezanton titullin e rubrikës dhe i fton nxënësit, të cilët janë ndarë në grupe, të fi llojnë punën. Paraprakisht ajo udhëzon nxënësit të ndajnë detyrat. Hapi III. Njëri nga anëtarët do të lexojë udhëzimet në tekst. Nxënësit e tjerë do të përgatitin format dhe do t i ngjitin. Një nxënës do të përshkruajë me fjalë panoramën. Ky nxënës do të prezantojë punën para grupeve të tjera. Hapi IV. Pasi mbarojnë punën, nxënësit ngjitin punimet dhe i prezantojnë para shokëve. Hapi V. Nxënësit vlerësojnë njëri-tjetrin dhe shpallin punimet më të bukura. Nxënësve iu kërkohet të gjejnë dhe tekste të tjera të këtij lloji. Në fakt, fi gura e rubrikës Lojëra dhe fantazi, mund të punohet si më sipër, nëse koha është e mjaftueshme. Detyrë shtëpie. Nxënësit të përgatisin një panoramë vere. Ju duhet: rërë, guaska, çadra të vogla letre, një kopsë e verdhë etj. 83

84 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexim Në pyllin e gështjenjave LOJËRA DHE FANTAZI Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit. Të pasurojë fjalorin me fjalë të reja. Të realizojë me gojë ose shkrim një përmbledhje të tregimit, duke u bazuar në veprimet e Markut. Të nxjerrë mesazhin e tregimit, duke u ndihmuar nga fi gura e dhënë. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, grafi k organizues i fjalorit. Udhëtim, gishto, këshilla, pyll i gështenjave, lirishte, shkurrajë, gaca. Mendo-diskuto, parashikim me anë të titullit, shkrim përmbledhës. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo-diskuto. Mësuesi/ja iu drejton disa pyetje nxënësve. - A ju ka ndodhur të ngacmoni gjallesa të ndryshme, si: macet, qentë, zogjtë, milingonat, fl uturat? - Pse keni vepruar kështu? - Cili ka qenë reagimi i tyre? 2. Realizimi i kuptimit: Parashikim me anë të titullit. Mësuesi/ja: - Sot do të lexojmë një tregim fantastik për një djalë, që ngacmonte kosheret e bletëve. Në fund ato u hakmorën. - A mund ta parashikoni hakmarrjen e bletëve? Parashikimin tuaj shënojeni në një fl etë. Lexohet nga mësuesi/ja titulli i tregimit dhe pjesa hyrëse. Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjen: - A e parashikuat saktë hakmarrjen e bletëve? Nxënësit komentojnë parashikimet e tyre. Lexohet tregimi nga disa nxënës sipas paragrafëve, që iu cakton mësuesi/ja. Me grafikun organizues të fjalorit punohen fjalët e reja të rubrikës Fjalorth. Gjatë përdorimit në fjali të fjalëve të reja, nxënësit mund t`i ilustrojnë me fjalitë e tekstit. Punohet rubrika Kupto përmbajtjen. Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve 1-4 duke ilustruar tekstin. Grafi ku: Shkrim përmbledhës. Në mënyrë të përmbledhur, nxënësit do të plotësojnë tabelën për udhëtimin e Markut në Pyllin e Gështenjave. Vendi Pylli i Madh i gështenjave. Në anë të një lirishteje. Shkurrajë e tharë Brinjë mali 84 Personazhet që takon Djaloshi me qeleshe Katër barinj Disa djem Veprimet që kryejnë Priste një dru gështenje. Kishin ndezur një zjarr bubulak Po mblidhnin çaj duke e shkulur me gjithë rrënjë. Këshillat që u jep Marku Të presësh një gështenjë është njëlloj si të vrasësh një qenie të gjallë. - Me lulet e saj ushqehen bletët. - Kokrrat e saj i hamë. - Drurët ruajnë tokën dhe pastrojnë ajrin. Kujdes! Zjarri të ngroh, por dhe të djeg. - Mblidhni vetëm gjethet e pjekura të çajit. - Mos e shkulë çajin me gjithë rrënjë, se e zhduk nga ai vend. 84

85 Lexohet nga disa nxënës dhe vlerësohen ata, që e kanë përmbledhur më qartë tregimin. 3. Reflektimi: Argumento. Punim i rubrikës Mesazhi. Nxirrni mesazhin e tregimit. - A ka lidhje ndërmjet mesazhit dhe fi gurës? Nxënësit nxjerrin mesazhin duke u bazuar në tabelën e mësipërme. Vendi Personazhet që takon Veprimet që kryejnë Këshillat që ti jep Pylli i Madh me pemë Një burrë Pret drurët e pyllit Mos prit drurët. Pema është shtëpia e zogjve dhe kafshëve të tjera. Pema na jep frute, na ruan tokën nga gërryerja, na pastron ajrin. Mesazhi: Ta ruajmë natyrën, siç ruajmë veten tonë. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Imagjino veten tënde sikur ngacmon milingonat. Një ditë ato hakmerren ndaj teje dhe të kthejnë në gishto, sa një milingonë. Imagjino udhëtimin tënd me to. Rubrika: Tema: Flasim Tregimi realist dhe tregimi fantastik Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë tregimet për nga lloji: realist, fantastik. Të dallojë elementet reale dhe fantastike në tregimet e dhëna (vendi, koha, personazhet, ngjarja, objektet). Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, tekste realë dhe fantastikë. Tregim realist, fantastik, elemente realë dhe fantastikë. Mendo-diskuto, punë e drejtuar, përcakto. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo-diskuto. Mësuesi/ja iu drejton nxënësve pyetjet: - Sa lloj tregimesh kemi? (fantastike dhe realiste) - A e keni të vështirë të bëni dallimin kur lexoni tregime? - Çfarë ju ndihmon për t i dalluar? Nxënësit renditin elementet që i ndihmojnë. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Mësuesi/ja paraqet titullin e rubrikës. Punohet rubrika e parë. Një nxënës lexon elementet reale të tregimit realist Një gërvishtje e lehtë. Më pas, bashkë me mësuesen, diskutojnë pse janë reale këto elemente. Vendi - Spitali është një ndërtesë reale (që ekziston vërtet), që ne shkojmë kur jemi të sëmurë. Koha - Paraditja është një kohë reale. Personazhet - janë reale. Ngjarja - është reale. Shumicës nga ne, i ka ndodhur të vritet dhe t i infektohet vendi ku është vrarë, nëse nuk e ka mjekuar. Objekti - real. Mikroskopi është një mjet, që ndodhet në kabinetin e biologjisë, mësuesi/ja mund ta demonstrojë para nxënësve. 85

86 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 - Punohet rubrika mbi tregimin fantastik. Një nxënës lexon të dhënat mbi tregimin fantastik. Plotësohen elementet e tregimit Në pyllin e gështenjave. Personazhi kryesor njeriu i kthyer në gishto real apo fantastik Veprimi Gishtoja që fl uturon real apo fantastik Personazhet e tjera Bletari, Bletëza real apo fantastik Djaloshi me qeleshe, barinjtë real apo fantastik Djemtë që mbledhin çaj real apo fantastik Vendi Pylli i Madh i Gështenjave real apo fantastik Koha Paradite real apo fantastik Lexohen nga nxënësit dhe komentohen elementet e plotësuara. Në detyrën e shtëpisë, që ata kanë punuar, mësuesja kërkon që nxënësit të analizojnë elementet e tregimit, sipas modelit të mësipërm. Nxënësit punojnë. Më pas, lexojnë tregimin dhe analizën e elementeve. Vlerësohen nxënësit me notë. Reflektimi: Përcakto. Mësuesja shkruan në tabelë disa tituj tregimesh dhe nxënësit shënojnë llojin e tyre: Titulli i tregimit Realist Fantastik Henriketa Kloteri ka vënë syze A keni ngrënë ndonjëherë libra?! Ani pianistja Detyrë shtëpie. Analizoni elementet e tregimit Është fat të kesh një shoqe si Fatbardha, sipas modelit të dhënë në libër. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Ndajfolja Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë ndajfoljet dhe shprehjet ndajfoljore duke përdorur pyetjet: Kur?, Ku?, Si? Sa?. Të përcaktojë llojin e ndajfoljes nëpërmjet pyetjeve. Të dallojë ndajfoljen nga mbiemrat në fjalitë e dhëna. Të krijojë ndajfolje të kundërta me ndajfoljet e dhëna. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti, Fletore pune. Ndajfolje kohe, sasie, mënyre, vendi, pyetjet ku, kur, si dhe sa. Punë e drejtuar, punë e pavarur. 86 Zhvillimi i mësimit Hapi I. Mësimi fi llon me punën në libër. Nxënësit orientohen të lexojnë fjalitë. Të drejtojnë pyetjen dhe të lexojnë llojin e ndajfoljes. Lexohet nga nxënësit rregulli i dhënë në kutizë. Lexohen llojet e ndajfoljeve dhe shprehjeve ndajfoljore. Hapi II. Punim i ushtrimeve të rubrikës Ushtrohu, nën drejtimin e mësueses. Në ushtrimin 1, nxënësit nënvizojnë ndajfoljet në tekst dhe tregojnë llojin e tyre. Hapi III. Punohet ushtrimi 2. Nxënësit vendosin në tabelë, sipas llojit ndajfoljet, që gjetën në ushtrimin 1. Hapi IV. Punohet ushtrimi 3. Nxënësit vendosin ku duhet ndajfoljet në kllapa. Hapi V. Punohet ushtrimi 4. Nxënësit duhet të dallojnë ndajfoljet nga mbiemrat. Mësuesi/ja saktëson se

87 mbiemri tregon një cilësi të emrit dhe zakonisht qëndron pas emrit, kurse ndajfoljet plotësojnë kuptimin e foljes dhe qëndrojnë zakonisht pas saj. Hapi VI. Punohet ushtrimi 5, nxënësit shkruajnë në fl etore ndajfoljen përbri mbiemrit. Detyrë shtëpie. Punim i ushtrimit 6. Nxënësit duhet të shkruajnë ndajfoljet me kuptim të kundërt. Ora II Tema: Ndajfolja Gjatë kësaj ore, nxënësit punojnë ushtrime të Fletores së punës. Rubrika: Tema: Lexim Në bregun e pulëbardhave Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë tregimin në role. Të punojë fjalorin me grafi kun organizues të fjalorit. Të dallojë strukturën e tekstit: hyrja, zhvillimi dhe mbyllja. Të dallojë llojin e tekstit duke u bazuar në elementet e tij. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti, pamje nga bota ujore, enciklopedia për fëmijë, atlase të botës ujore. Bregu i pulëbardhave, liman, pendët e notimit, fyza e frymëmarrjes, kep, algë, guaskë, iriqë, gjah, veprimtari. Stuhi mendimesh, të nxënit në bashkëpunim, ditari dypjesësh. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. - Çfarë dini për botën ujore? Nxënësit japin idetë e tyre. Mund të plotësohet dhe një kllaster. Çfarë ka në brendësi të saj? Si është pamja e botës ujore? Bota ujore Llojet e peshqve dhe gjallesave. 2. Realizimi i kuptimit: Të nxënit në bashkëpunim, të dëgjuarit, punë në grupe dhe në çifte, lexim me role. I. Prezantohet titulli i tregimit nga mësuesi/ja. Lexohet tregimi nga mësuesi/ja. Udhëzohen nxënësit të jenë të vëmendshëm në lidhje me personazhet, pajimet që do të marrin me vete, gjahun që do zënë. Pas leximit punohet rubrika Dëgjojmë, për të ushtruar të dëgjuarit e vëmendshëm. Nxënësit plotësojnë çfarë mbajnë mend nga leximi. Personazhet e tregimit janë: Beni, Miri dhe Edi. Ata morën me vete: pendët për peshkim, maskat për të parë nën ujë, fyzën e frymëmarrjes, fuzhnje, qese najloni. Gjahu i tyre ishte: 50 iriqë, 70 kërmij, 7 gaforre, 3 yje, 60 guaska. Punohet në çifte fjalori i fjalëve të reja me anë të organizuesve grafi kë të fjalorit. Produkti i tyre duhet të jetë i përbashkët. Lexim në role i tregimit. II. Punohet rubrika Kupto tekstin. Nxënësit punojnë në grupe. Grupi I. - Në ç stinë zhvillohet ngjarja? - Ku shkojnë fëmijët për të gjuajtur? 87

88 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 - Pse quhej Bregu i Pulëbardhave? - Ç peshkuan në Bregun e Pulëbardhave? Grupi II. Ritregoni bisedën e fëmijëve në Gjirin e Qetësisë. Grupi III. Dalloni në tekst hyrjen, zhvillimin dhe mbylljen e tregimit. Plotësoni organizuesin grafik të strukturës së tregimit. Grupi IV. Ç lloj tregimi është ky: realist apo fantastik? Analizoni elementet e tregimit. Grupi V. Në këtë tregim mbizotëron dialogu apo përshkrimi? Pse? Prezantohet puna nga përfaqësuesit e grupeve. 3. Reflektimi: Ditari dypjesësh ose rrjeti i diskutimit. - Cila pjesë të pëlqen më shumë? Pjesa Pse më pëlqen? Mund të përdoret edhe rrjeti i diskutimit. Po Kemi lumin, liqenin dhe detin afër. Dimë të notojmë. Na pëlqen peshkimi. A mendon se dhe ti mund të kryesh një veprimtari të tillë? Jo Nuk di not. Nuk kam pajimet e duhura. Më duket një punë për më të rritur. Nxënësit renditin disa arsye pro dhe kundër, pra mund të ndahen në dy grupe në bazë të argumentit që mbrojnë. Përfundimi: Detyrë shtëpie. Shkruaj disa emra kafshësh, që jetojnë në det: Përshkruaj një prej tyre (pesha, madhësia, ngjyra, mënyra e lëvizjes e ndonjë karakteristikë tjetër të veçantë). Rubrika: Tema: Shkruajmë Plani i veprimtarisë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të ritregojë përmbajtjen sipas pikave të planit të dhëna. Të hartojë në grup një plan veprimtarie sipas modelit të dhënë. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, Fletore pune. Ritregim, pika plani, plan veprimtarie, udhëheqës, pajime, qëllim, mënyrë, realizim. Mësimdhënie e drejtpërdrejtë. Zhvillimi i mësimit Mësimdhënie e drejtpërdrejtë Hapi I. Lexim i tregimit nga nxënësit në role. Hapi II. Leximi i pikave të planit. Hapi III. Ritregimi i përmbajtjes sipas pikave të planit. Një pikë plani, një nxënës, dhe kështu me radhë. Hapi IV. Punë në grupe. 88

89 Mësuesi/ja paraqet modelin e veprimtarisë për tekstin e parë. Lloji i veprimtarisë Qëllimi i veprimtarisë Pjesëmarrësit Udhëheqësi i grupit Koha Vendi Mjete Mënyra e realizimit Përfundimi Peshkim Të peshkonin Miri, Beni, Edi Beni Një ditë vere Bregu i Pulëbardhave, Gjiri i Qetësisë Pendët e notimit, maskat, fyza e frymëmarrjes, fuzhnja, qese najloni. Duke notuar, duke u zhytur, duke bërë gara se kush do të zërë më shumë gjah. Ata zunë shumë gjah dhe u kënaqën pa masë. Hapi V. Nxënësit të ndarë në grupe zgjedhin temën e veprimtarisë dhe plotësojnë tabelën. Ndonjë temë mund dhe të sugjerohet p.sh., Mbledhje lulesh në natyrë për pasurimin e herbariumit. Bërje fotosh për të krijuar albumin e vendlindjes etj. Në fund, përfaqësuesit e grupeve prezantojnë punën. Vlerësimi bëhet nga vetë nxënësit dhe nga mësuesi/ja. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Hartoni planin e veprimtarisë Një ditë pushimi në plazh me prindërit. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Lidhëzat Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë lidhëzat kur lidhin fjalë dhe pjesë fjalie në fjalitë e dhëna. Të formojë fjali të reja duke përdorur lidhëzat. Të shndërrojë fjalitë e dhëna duke hequr lidhëzat. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti. Lidhëz, lidhje emrash, përemrash, fjalish, mbiemrash. Vëzhgo-zbulo, punë e drejtuar, punë në çifte. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo-zbulo. Mësuesi/ja shkruan ose paraqet në tabelë fjalitë e tekstit. - Jona dhe Shpendi kanë mollë dhe dardha. - Shpendit i pëlqejnë dardhat, kurse Jonit i pëlqejnë mollët. Në fjalinë e parë, me cilën fjalë janë lidhur mes tyre dy emrat e përveçëm Jona dhe Shpendi? - Me cilën fjalë lidhen midis tyre dy emrat: mollë dhe dardhë? - Në fjalinë e dytë, cila fjalë lidh dy fjalitë e dhëna? Fjalët dhe, kurse quhen lidhëza, sepse shërbejnë për të lidhur dy fjalë ose dy fjali. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Lexohen nga nxënësit fjalitë dhe përcaktohet se çfarë lidhin lidhëzat me ngjyrë të zezë. Lexohet nga nxënësit rregulli i dhënë në tekst mbi lidhëzat. Punohen ushtrimet e rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit nënvizojnë lidhëzat dhe tregojnë se çfarë lidhin ato. Në ushtrimin 2, nxënësit shndërrojnë fjalitë sipas shembullit të dhënë. Nënvizojnë me të kuqe lidhëzën. 89

90 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Beni mori pajimet. Edi mori pajimet. Beni dhe Edi morën pajimet. Gaforrja ishte e madhe. Peshku ishte i madh. Gaforrja dhe peshku ishin të mëdhenj. Në ushtrimin 3, nxënësit shndërrojnë fjalitë sipas shembullit të dhënë. Fëmijët do të peshkojnë në liman ose në Gjirin e Qetësisë. Fëmijët do të peshkojnë në liman. Fëmijët do të peshkojnë në Gjirin e Qetësisë. Do të peshkojmë peshq apo iriqë? Do të peshkojmë peshq? Do të peshkojmë iriqë? 3. Reflektimi: Punë në çifte. Formoni dy fjali ku të përdorni lidhëza. Nxënësi i parë thotë dy fjali, ndërsa i dyti i lidh ato me anë të lidhëzës. Detyrë shtëpie. Punimi i ushtrimeve të Fletores së punës, faqe 42. Rubrika: Tema: Lexojmë Vajza e çuditshme Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë qartë, me kuptim dhe duke respektuar intonacionin. Të pasurojë fjalorin me fjalë dhe shprehje të reja. Të tregojë brendinë e tregimit duke iu përgjigjur pyetjeve. Të analizojë personazhin e Lizës. Të krahasojë veten me Lizën. Metoda dhe teknika: Materiale: Fjalë kyç: Veprimtari e drejtuar, punë me fjalorin, rrjeti i diskutimit. Teksti. E çuditshme, shndërrim, shtriqem, gërhas, shëndoshë si molla. Zhvillimi i mësimit Evokimi: Parashikim në bazë të titullit "Vajza e çuditshme" Mësuesja u drejton pyetje nxënësve: -Pse mendoni se vajza është e çuditshme? Lihen nxënësit të shprehin mendimet e tyre. Mirë është që këto mendime të shkruhen në dërrasë ose nga çdo nxënës në një fl etë të bardhë ose në bllokun e shënimeve. Realizimi i kuptimit: Veprimtari e drejtuar. Hapi I. Lexohet tregimi nga mësuesja. Hapi II. Punohet fjalori. Mësuesja nxit nxënësit të krijojnë fjali me fjalët dhe shprehjet e reja. Hapi III. Punohet rubrika Ktheu te teksti. Mësuesja iu drejton nxënësve pyetjen: - A ishin të sakta parashikimet tuaja për vajzën e çuditshme? Hapi IV. Punohet rubrika Plotëso. 90

91 Hapi V. Lidh me shigjetë shprehjet me kuptim të kundërt. Reflektimi: Rrjeti i diskutimit. Po A do të doje t i ngjaje Lizës? Përfundimi: Unë do të doja t i ngjaja Lizës, sepse më pëlqen të jem i lirë. Ky është një variant përgjigjeje. Nxënësit mund të japin përgjigjet e tyre, të cilat pranohen dhe nuk gjykohen nga mësuesja. Detyrë shtëpie. Të lexojnë rrjedhshëm, të ritregojnë përmbajtjen. Jo Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Flasim Krahasimi - kuptimi i figurshëm Objektivat : Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: - Të dallojë krahasimin si një mjet të fi gurshëm. - Të përdorë krahasimin. - Të diskutojë mbi situatat që krahason. - Të marrë pjesë aktive në diskutim. - Të dëgjojë mendimin e të tjerëve. Metoda dhe teknika: Materialet: Fjalë kyç: Lojë me maska, bisedë, Maska kafshësh Krahasim Zhvilli i mësimit Evokimi. Hapi I. Lojë me maska. Mësuesja iu kërkon nxënësve të vënë maskat e tyre, të cilat i kanë përgatitur në shtëpi. -Shikoni njëri-tjetrin. Tregoji shokut pse të pëlqen të krahasosh veten me kafshën që ke në maskë. Mbaj mend shpjegimet, se në fund do t i tregosh para të tjerëve. Realizimi i kuptimit: Veprimtari e drejtuar. Hapi I. Punohet rubrika Po ti? Nxënësit fl asin nëse iu pëlqen të ndryshojnë formë ndonjëherë. Pse? Hapi II. Punohet rubrika Plotëso. Kur jam në det më pëlqen të bëhem si delfi n. Kur jam në fushë më pëlqen të bëhem si drenushë (kaproll). Nxënësit lexojnë punimin e tyre. Hapi III. Diskutoni për rastet e mësipërme. Nxënësit fl asin pse kanë zgjedhur krahasime të tilla. Hapi IV. Shikoni fi gurat. - Me se i pëlqen të krahasohet djalit? Kur fl e gjumë i pëlqen të bëhet si lepur. Kur është vetëm në errësirë i pëlqen të bëhet si luan. Reflektimi: Mësuesja i orienton nxënësit. Kujtoni diskutimet mbi maskat tuaja. Tregojuani të gjithë shokëve pse iu pëlqen të krahasoheni me kafshën që keni zgjedhur. 91

92 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të shkruajë saktë lidhëzat, që mban mend pas leximit të parë. Të formojë lidhëza duke bashkuar rrokjet e dhëna. Të dallojë dhe të korrigjojë lidhëzat e shkruara gabim në tekstin e dhënë. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Zhvillimi i mësimit Njohuri gjuhësore Drejtshkrimi i lidhëzave Teksti i nxënësit. Drejtshkrim, lidhëza, korrigjim, formim. Mësimdhënie e drejtpërdrejtë, konkurs. Mësimdhënie e drejtpërdrejtë Hapi I. Lexoni lidhëzat e dhëna. Nxënësit lexojnë në heshtje lidhëzat dhe orientohen të mbajnë mend sa më shumë prej tyre. Hapi II. Punimi i ushtrimit 2. Mbyllni librin dhe shkruani në fl etore sa më shumë lidhëza. Ky ushtrim zhvillohet në formën e konkursit. Mësuesi/ja i vë nxënësit në çifte të kontrollojnë punën e shokut. Vlerësohet nxënësi që mbajti mend më shumë lidhëza dhe nxënësi që i shkroi më saktë ato. Hapi III. Nxënësit formojnë lidhëza me rrokjet e dhëna: ndonëse, megjithatë, kurse, mirëpo, derisa, nëse, qëkur, qëkurse, posa, sapo, meqenëse. Lexohen lidhëzat e formuara. Hapi IV. Punohet ushtrimi 4, nxënësit duhet të shkruajnë dymbëdhjetë lidhëzat, që nuk janë një fjalë e vetme. Nxënësit lexojnë lidhëzat që formuan. Hapi V. Nxënësit nënvizojnë lidhëzat, që janë shkruar gabim dhe i shkruajnë si duhet. Hapi VI. Nxënësit korrigjojnë gabimet në tekstin e dhënë. Në tekstin më poshtë lidhëzat e shkruara saktë janë me shkronja të zeza. Fëmijët do të shkonin në plazh, sepse do të gjuanin. Ndërsa rrinin në breg, aty u afrua Beni. Ai iu tha shokëve se, në qoftë se do të futeshin thellë në det, do të kapnin shumë peshq. Posa hyri në ujë, ai fi lloi të thërriste. Një iriq deti e kishte kafshuar. Në rast se nuk e çonin në spital, atij mund t i infektohej këmba. Megjithatë mësuesi i dha ndihmën e parë. Nxënësit kontrollojnë fl etoret e njëri-tjetrit për gabimet që kanë gjetur dhe si i kanë korrigjuar. Mësuesja iu kërkon nxënësve të tregojnë numrin e gabimeve të gjetura dhe së bashku komentojnë shkrimin e saktë të lidhëzave. Detyrë shtëpie. Ushtrimet e Fletores së punës, faqe

93 Rubrika: Tema: Objektivat : Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë tregimin kuptueshëm dhe rrjedhshëm. Të tregojë brendinë e tregimit. Të dallojë elementet fantastike në tregim. Të dallojë dukuritë që përshkruhen në tregim. Metoda dhe teknika: Materialet: Fjalë kyç: Lexim Gjuetia e dragonjve të Emës Stuhi mendimesh, lexim i koduar i leximit, vizatim. Lapsa, fl etë format, plastelinë. Dragua, gjysh, gjueti, dukuri natyrore. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh, lexim i koduar i tekstit. - Ç dini për dragoin? Kujtoni dragonë Zado nga klasa e dytë. Dragoi Mësuesja u drejton nxënësve pyetjen: - Duke lexuar titullin Gjuetia e dragonjve të Emës, si mendoni, çfarë do të bëjë Ema, do të gjuajë dragonj? - Shkruani parashikimin tuaj në një fl etë. Realizimi i kuptimit: Lexim i koduar i tekstit. Hapi I. Mësuesja i orienton nxënësit që të mbajnë shënime në libër gjatë kohës kur ajo lexon. Në paragrafët që iu duken të çuditshëm dhe fantastikë të shkruajnë shkronjën Ç. Ky quhet një lexim i koduar i tekstit. Mësuesja lexon tekstin dhe nxënësit bëjnë shënimet përkatëse. Hapi II. Diskutohet mbi paragrafët e mbajtur shënim. Hapi III. Punohet rubrika Kupto tekstin. Hapi IV. Punohet rubrika Plotëso. Reflektimi: Vizato një dragua. Detyrë shtëpie. Të lexojmë tregimin, të tregojmë përmbajtjen. Përgjigju me shkrim pyetjes: Po ti beson se ka dragonj? Argumentoje. Në orën e dytë gjatë ritregimit mund të përdoren grafi kë organizues. Rubrika: Tema: Shkruajmë Tregimi fantastik Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të krijojë një tregim fantastik duke u bazuar në pikat e planit të dhëna. Të shkruajë një tregim fantastik duke respektuar strukturën: hyrje, zhvillim, mbyllje. Të shkruajë në mënyrë të kuptueshme duke respektuar rregullat e drejtshkrimit. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: teksti. tregim fantastik, pika plani, strukturë. stuhi mendimesh, punë krijuese, analizë. 93

94 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Mësuesi/ja iu drejton pyetjen nxënësve: - Nëse shkruajmë një tregim fantastik, cilat janë elementet që na ndihmojnë? koha personazhet vendi Tregimi fantastik objektet ngjarja 2. Realizimi i kuptimit: Punë krijuese. Mësuesi/ja prezanton titullin e rubrikës. Në këtë orë mësimi do t iu ndihmojnë pikat e planit dhe fi gura. Shikoni me vëmendje fi gurën. - Çfarë elementi fantastik dalloni në të? (Dragoi dhe djali janë bashkë.) Lexohen pikat e planit nga nxënësit. Mësuesi/ja i udhëzon, që në bazë të këtyre pikave, të ndërtojnë tregimin. Çdo pikë plani ka nevojë të zgjerohet me fjali të tjera për të krijuar një tregim. Nxënësit shkruajnë për një kohë të caktuar, e cila duhet të jetë e mjaftueshme. Pasi përfundohet puna, nxënësit ekspozojnë punimet në një kënd të klasës në formën e Turit të galerisë. Shikohen dhe lexohen punimet e shokëve. Përzgjidhen pesë punimet më të mira. 3. Reflektimi: Analizë e strukturës së tregimit fantastik. Titulli: Hyrja: Zhvillimi: Mbyllja: Detyrë shtëpie. Shkruaj një tregim fantastik sipas imagjinatës sate. Analizoje tekstin që punove, duke evidentuar elementet reale ose fantastike. Vendi: Koha: Ngjarja: Personazhi kryesor: Personazhet ndihmëse: Objektet: 94

95 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë tekstet shkencore, duke u bazuar në njohuritë që transmetojnë. Të dallojë dukuritë dhe shkakun e tyre në tekstet e dhëna. Të krahasojë tekstin fantastik me atë shkencor, duke u bazuar në elementet e tyre. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Zhvillimi i mësimit Flasim Teksti shkencor Teksti i nxënësit, tekste të tjera. Tekst shkencor, dukuri. Kujto-diskuto, vëzhgo-dallo, diagrami i Venit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 1. Evokimi: Kujto-diskuto. - Sa lloj tekstesh kemi njohur deri tani? - Ku dallohen ato nga njëri-tjetri? Nxënësit japin përgjigje dhe ilustrojnë me tituj tekstesh, llojet që kujtojnë. 2. Realizimi i kuptimit: Vëzhgo-dallo. Mësuesi/ja prezanton titullin e rubrikës. Lexohet pjesa hyrëse nga mësuesi/ja. Lexohet teksti i parë nga një nxënës. Vazhdohet leximi dhe i dy teksteve të tjera. Nxënësit pasi lexojnë të dy tekstet plotësojnë në libër ushtrimet: 1. Për cilën dukuri fl asin? a. tërmet b. ylber c. eklips 2. Pse ndodh kjo dukuri? a. Nga fërkimi i dy pllakave të kores së tokës në thellësi lëviz trualli dhe shkaktohet tërmeti. b. Pas shiut, ajri është me pika uji, të cilat veprojnë si prizëm dhe zbërthejnë dritën në ngjyra të ndryshme, duke formuar ylberin. c. Dukuria e eklipsit ndodh kur hëna kalon përballë diellit dhe e mbulon atë për disa minuta. 3. Nxënësit diskutojnë dhe krahasojnë tekstet e mësipërme me tekstin Gjuetia e dragonjve të Emës. Tekstet fantastike Tekstet shkencore 1. Janë tekste letrare. 1. Shpjegojnë dukuritë në mënyrë shkencore. 2. Shpjegojnë dukuritë në mënyrë fantastike. 2. Informacioni që përcillet është i saktë. 3. Reflektimi: Diagrami i Venit. Nxënësve iu kërkohet të nxjerrin tekstin Dituri natyre 4 dhe të lexojnë tekste shkencore. Ata dallojnë dukuri të ndryshme, si: rrufetë, bubullimat, formimi i shiut, të cilat i kanë hasur në tregimin Gjuetia e dragonjve të Emës. Detyrë shtëpie. Në enciklopedinë për fëmijë, lexoni informacionin për dukurinë e formimit të yjeve. Shkruani përmbajtjen e informacionit. 95

96 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexim Tregim për yllin e zjarrtë Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë tregimin duke respektuar shenjat e pikësimit. Të punojë me fjalët e fjalorit me ndihmën e mësueses. Të përshkruajë mënyrën e krijimit të yllit të zjarrtë. Të dallojë fjalët e fjalorit shkencor në tekst duke ilustruar me leximin. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit, enciklopedia për fëmijë, kuriozitete për yjet. Yll i zjarrtë, mjegullnajë, masë e gaztë, ndriçon, vezullon, vit ditë, rreze. Kllaster, punë në çifte, ditari i të nxënit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Kllaster. Mësuesja paraqet një kllaster në një tabak letre dhe iu kërkon nxënësve ta plotësojnë në çifte. Çfarë forme kanë? Kur i shohim? Yjet Sa të mëdhenj janë? Çfarë ngjyre kanë? A kanë emra? Si quhen personat që merren me studimin e tyre? Nxënësit plotësojnë kllasterin me njohuritë kanë. Mësuesi/ja i ndihmon kur është e nevojshme. 2. Realizmi i kuptimit: Punë në çifte. Prezantimi i titullit të tregimit Lexim i tregimit nga mësuesi/ja. Përcaktimi i paragrafëve të tekstit. Lexim i tregimit sipas paragrafëve nga disa nxënës. Punim i fjalorthit në çifte, duke përdorur organizuesit grafi kë, me ndihmën e mësueses. Punim i rubrikës Kupto tekstin. Nxënësit iu përgjigjen pyetjeve mbi përmbajtjen e tekstit. Në rubrikën Kthehu te teksti, nxënësit duhet të gjejnë fjalët dhe shprehjet, që përdoren në përralla dhe ato që përdoren në tregimet shkencore. Në përralla Në tregime shkencore Na ishte një herë Masë e gaztë hidrogjeni Ylli e urrente errësirën Mjegullnajë Luftonte trimërisht me fl akën dhe me dritën e tij. Rrezet përhapeshin Ritrego me fjalët e tua historinë e Yllit të zjarrtë. Nxënësit vlerësohen nga mësuesja. 3. Reflektimi: Ditari i të nxënit. Plotëso ditarin e të nxënit. Çfarë dija për yjet Çfarë mësova Detyrë shtëpie. Lexim i tregimit dhe ritregimi i përmbajtjes mbi bazën e pyetjeve. 96

97 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë llojin e tekstit të dhënë duke u bazuar në intonacionin. Të dallojë llojet e teksteve të dhëna. Të diskutojë mbi elementet e llojeve të teksteve. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Zhvillimi i mësimit Flasim Dallimi i teksteve nga intonacioni teksti, Fletore pune. intonacion, tregim realist, fantastik, përrallë, tekst shkencor, përshkrim. kllaster, veprimtaria e dëgjimit të drejtuar, dallo-diskuto. 1. Evokimi: Kllaster. Kategorizoni tekstet që keni mësuar. përrallë përshkrim Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 tregim realist lloje tekstesh tregim fantastik tekst shkencor 2. Realizimi i kuptimit: Veprimtaria e dëgjimit të drejtuar. Mësuesi/ja i udhëzon nxënësit të dëgjojnë me vëmendje leximin e teksteve dhe, më pas, të shënojnë me X ose V llojin e tekstit. a. Lexohet teksti i parë nga mësuesi/ja. Ky lloj teksti është tregim fantastik. b. Lexohet teksti i dytë nga një nxënës. Nxënësit përcaktojnë llojin e tregimit shkencor. Nxënësit argumentojnë pse është i tillë. Ata marrin njohuri shkencore mbi arushën polare, peshën e saj, si dhe mbetjen e peshës në ekuilibër. c. Lexohet teksti i tretë nga një nxënës tjetër. Ky tekst është një tregim realist. Ngjarjet, personazhet vendi dhe koha janë reale. ç. Lexohet teksti i katër. Nxënësit zbulojnë se ky tekst është përshkrim, sepse përshkruan një fëmijë nga pamja fi zike dhe shpirtërore. d. Lexohet teksti i fundit. Ky tekst është një përrallë. 3. Reflektimi: Dallo-diskuto. Mësuesi/ja ka përgatitur në fi sha lloje tekstesh. U shpërndahen nxënësve të ndarë në nivele për të gjetur llojet e teksteve. Detyrë shtëpie. Nga seria e librave jashtëshkollorë, shkruaj titullin e tri tregimeve shkencore, fantastike dhe realiste. Rubrika: Njohuri gjuhësore Tema: Drejtshkrimi i zanores -e Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të shkruajë saktë fjalë, që kanë në trup zanoren e para bashkëtingëlloreve m, n, nj. Të korrigjojë fjalët e shkruara gabim, që kanë në trup zanoren e të ndjekur nga bashkëtingëlloret m, n, nj. Të përvetësojë rastet përjashtuese të tipit: qëndroj, qëndrim. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti. Drejtshkrim, zanore e, bashkëtingëllore m, n, nj. Vëzhgo-dallo, punë e drejtuar, diktim. 97

98 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo-dallo. Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalët: zëmër, vend, vendasit, shembull, tendë dhe pyet: - Sa fjalë janë shkruar saktë? Nxënësit japin numrin e fjalëve të shkruara saktë. Mësuesi/ja, në fund u tregon nxënësve se saktë janë shkruar katër fjalë. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Lexohet teksti nga një nxënës. Mësuesi/ja i orienton nxënësit të lexojnë fjalët ku ndodhet zanorja e, e cila ndiqet nga bashkëtingëlloret m, n, nj. Lexohet rregulli i dhënë në tekst. Nxënësit orientohen të dallojnë fjalët, të cilat bëjnë përjashtim nga rregulli i mësipërm në rubrikën Mbaj mend. Punimi i rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit shkruajnë si duhet në fl etore fjalët e dhëna. P.sh., i shtrenjtë, vendim, zemërim, vendosmëri, dhëmb, argjend, gështenjë, gjendje, parmendë, tënd, tendos, qendror, qëndrim, shtrembëroj Në ushtrimin 2, nxënësit shkruajnë fjalë që kanë në trup zanoren e para bashkëtingëlloreve m, n, nj. 3. Reflektimi: Diktim. Mësuesi/ja lexon një tekst që përmban fjalë që kanë në trup të tyre e para bashkëtingëlloreve m, n, nj. Ai/ajo nuk i lexon këto fjalë sipas rregullave drejtshqiptimore. Kërkon që nxënësit t i shkruajnë si duhet fjalët. Detyrë shtëpie. Të lexojnë një shkrim në një gazetë, revistë a libër dhe të nxjerrin gjashtë fjalë që kanë zanoren e para bashkëtingëlloreve m, n, nj. Rubrika: Tema: Lexim Në planetin e çuditshëm Objektivat pedagogjikë: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë tregimin në role. Të ritregojë përmbajtjen bazuar në hartën e ngjarjes ose mbi pikat e planit. Të krahasojë planetin Tokë me planetin e çuditshëm. Të dallojë fjalët e fjalorit shkencor, që përdoren në tekst. Të nxjerrë idenë e miqësisë midis personazheve, pavarësisht planetit që i përkasin. Mjete: Teksti i nxënësit. Fjalë kyç: Planet i çuditshëm, robotë, krijesë e kuqe, kompjuter, anije kozmike, magnete speciale. Metodologjia: Parashikim me terma paraprakë, të nxënit bashkëpunues, diskutim i përbashkët. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Parashikim me terma paraprakë. Bëni një tregim me fjalët: anije kozmike, robotë, planet i çuditshëm, jashtëtokësorë, takim. Nxënësit punojnë për disa minuta dhe lexohen disa krijime. 2. Realizmi i kuptimit: Të nxënit bashkëpunues, diagrami i Venit. I. Prezantimi i titullit të tregimit. Leximi në heshtje nga nxënësit. Identifikimi i personazheve të tregimit. Leximi në role i tregimit. 98

99 II. Grupi I. Punoni në libër Hartën e ngjarjes së tregimit. Ritregoni përmbajtjen nëpërmjet grafi kut. Grupi II. Krahasoni planetin Tokë me planetin e panjohur dhe plotësoni diagramin e Venit. Planeti Tokë ka pemë, ujë, lule, njerëz etj. Planeti i panjohur është pa pemë, pa lule, pa njerëz, ai ka ndërtesa qesharake të rrumbullakëta. E përbashkëta: Njerëzit dhe krijesat e planetit tjetër janë miqësorë dhe kanë dëshirë të takojnë njëri-tjetrin. Grupi III. Ndaj në dy shtylla fjalët, që gjenden më shumë në tekstin shkencor, dhe ato që përdoren në jetën e përditshme. Në tekstin shkencor kompjuter pajisje magnet anije kozmike planet Në jetën e përditshme mysafi rë banor këpucë tullumbace tokë lule pemë ngjitës Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Grupi IV. Krahasoni njeriun e planetit Tokë me njeriun e planetit të panjohur dhe plotësoni Diagrami Venit. Njeriu i planetit Tokë Krijesa e planetit tjetër Përfaqësuesi prezanton punën e grupit. Nxënësit e grupeve të tjera shtojnë dhe saktësojnë informacionin e paraqitur. 3. Reflektimi: Diskutim i përbashkët. Pse njeriu në Hënë qëndron në ajër dhe nuk ecën, por vrapon, kurse në Tokë ecën lirisht? Nxënësit bashkë me mësuesen diskutojnë. Detyrë shtëpie. Lexim i tregimit. Kërkoni në rrjet (internet) informacion mbi udhëtimet e njeriut në hapësirë. Rubrika: Tema: Flasim Të lundrojmë të sigurt në rrjet (internet) Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të diskutojë mbi të rejat që ofron rrjeti. Të lexojë rregullat e dhëna mbi kërkimet në rrjet. Të diskutojë mbi rregullat e dhëna dhe kujdesin që duhet të tregojë gjatë lundrimit në rrjet. Të dallojë tekstin udhëzues nga tekstet e tjera. Të sjellë përvoja të tij/saj nga kërkimet në rrjet. Të dallojë llojin e tekstit të dhënë. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Materiale të marra nga interneti. Rrjet, internet, rregulla, tekst udhëzues. Stuhi mendimesh, lexo-diskuto, dallo-argumento. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. - Ç është rrjeti (interneti)? 99

100 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 komunikim i shpejtë merr shpejt informacion njihesh me njerëz të tjerë rrjeti dërgon letra luan dhe argëtohesh sheh filma dëgjon muzikë etj. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve që kanë sjellë materiale t i lexojnë ato. Vlerësohen pozitivisht nxënësit që kanë realizuar detyrën e ngarkuar. 2. Realizimi i kuptimit: Dallo-argumento. Prezantohet titulli i rubrikës. Mësuesi/ja i fton nxënësit të numërojnë nga 1-5. Nxënësit sipas numrave do të punojnë mbi këshillat e dhëna në tekst. Nxënësit me numër 1, do të punojnë me këshillën e parë dhe kështu me radhë. Nxënësit lexojnë këshillën në këtë mënyrë: njëri lexon atë çka ofron rrjeti, nxënësi tjetër lexon këshillën. Nxënësit komentojnë dhe shtrojnë me fjalët e tyre ide se pse nuk duhen lënë mënjanë librat. Mësuesi/ja inkurajon nxënësit të shtojnë dhe këshilla të tjera. Mësuesi/ja mund t iu drejtojë pyetjet: - A keni rrjet në shtëpi? - Në rast se nuk e keni në shtëpi, ku shkoni të lundroni në rrjet? - Në qendrat e internetit që frekuentoni, shkoni vetëm apo të shoqëruar? Nga këto pyetje, nxënësit mund të arrijnë në këshillën: Frekuentoni një qendër interneti të shoqëruar nga prindërit ose njerëz të afërt më të rritur. Rrjeti ka informacion për të gjithë, por zgjidhni atë që është i dobishëm për ju. Shumë Organizata Jofi timprurëse kanë ofruar postera në shkolla, që sensibilizojnë mbrojtjen e fëmijëve gjatë hulumtimeve në rrjet. Mund të gjeni një të tillë dhe ta komentoni bashkë me nxënësit. Më pas, prezantohen të gjitha diskutimet dhe komentet. 3. Reflektimi: Lexo-diskuto. Punohet rubrika Kthehu te teksti. Nxënësit nënvizojnë me të kuqe atë që ofron rrjeti dhe me të gjelbër këshillat për sigurinë. Nxënësit duhet të dallojnë dhe llojin e tekstit dhe të argumentojnë përzgjedhjen e kryer. Detyrë shtëpie. Lundroni në rrjet dhe printoni foto të personazheve që ju pëlqejnë. Rubrika: Tema: Lexojmë Lapsi shkruan me zemër Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë poezinë duke respektuar shenjat e pikësimit. Të dallojë poezinë pa strofa nga ajo me strofa. Të nxjerrë mesazhin e poezisë. Të dallojë veprimet që kryen lapsi duke ilustruar me pjesë nga poezia. Të vizatojë me lapsin e tij/saj, ashtu si dhe djali i poezisë. 100 Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Laps, letër. Laps, i praruar, i ngratë. Shkrim i lirë, parashikim me anë të titullit, parashikim me anë të titullit.

101 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Shkrim i lirë. Mësuesi/ja iu kërkon nxënësve të nxjerrin mbi bankë lapsin, me të cilin ata punojnë. Bëhet pyetja: - Cila është forma e lapsit tuaj dhe ç punë bën ai? Përshkruajeni. Nxënësit punojnë për 3-4 minuta dhe, më pas, lexojnë përshkrimin e lapsit të tyre. Vlerësohen pozitivisht. 2. Realizmi i kuptimit: Parashikim me anë të titullit. Prezantohet titulli i poezisë Lapsi shkruan me zemër. - Si mendoni ju? - Vallë lapsi ka zemër? Ejani të lexojmë për ta kuptuar poezinë e poetit Ymer Shkreli. Lexohet poezia nga mësuesi/ja me intonacionin e duhur. Lexohet rubrika Fjalorth, shpjegohet fjala i praruar. Nxënësit gjejnë dhe lexojnë vargun ku ndodhet kjo fjalë. i praruar i larë me ar. Unazë e praruar. 2. fi g. Që ndrit a shkëlqen si të jetë larë me ar, që ka marrë një ngjyrë a shkëlqim si të arit, i artë; Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Lexohet zinxhir poezia, një nxënës një varg. Punohet rubrika Kupto tekstin. Punohet rubrika Plotëso. Nxënësit plotësojnë duke u bazuar në vargjet e poezisë. Lapsi e bën: Hënën e bën me diell. Shiun tërë limonadë. Ditën e vrenjtur të praruar. Hidhet si shigjetë. Luan hokej, herë patinazh, futboll sa andej-këndej. 3. Reflektimi: Parashikim me anë të titullit. Nxënësit nxiten të vizatojnë me lapsin e tyre një nga gjërat që vizaton djali i poezisë. Ata udhëzohen të shkruajnë një varg te vizatimi. P.sh.: Lapsi im ditën e vrenjtur e bën me diell etj. Pasi mbarojnë punë, nxënësit i ekspozojnë punimet e tyre. Detyrë shtëpie. Jepni 2-3 arsye pse lapsi shkruan me zemër. Rubrika: Tema: Flasim Sendet me shpirt Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të renditë veprimet e lapsit duke u bazuar te poezia e dhënë. Të diskutojë mbi mënyrën e shpirtëzimit të sendeve, si një mënyrë tërheqëse dhe poetike. Të krahasojë veprimet e njeriut me ato të sendeve në poezitë e dhëna. Të krijojë një poezi bazuar në figurën e dhënë. (ky është një objektiv i nivelit të lartë, por provoni t i inkurajoni fëmijët). Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti i nxënësit. Sende, shpirt, veprime, cilësi. Mësimdhënie e drejtpërdrejtë. Zhvillimi i mësimit Mësimdhënie e drejtpërdrejtë 101

102 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Hapi I. Lexim i detyrës së shtëpisë, ku nxënësit kanë dhënë argumentet e tyre se pse lapsi shkruan me zemër. Vlerësohen mendimet e nxënësve. Hapi II. Prezantimi i temës së rubrikës. Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet: - Kush i kryen veprimet e lapsit në të vërtetë? - Kush i ka në të vërtetë cilësitë që poeti i vë lapsit? Përgjigja e nxënësve mund të jetë: Veprimet e lapsit i kryen fëmija. Po poeti e ka shpirtëzuar lapsin, i ka dhënë cilësi që i ka njeriu. Kjo është një mënyrë poetike, në mënyrë që mesazhi të përcillet te lexuesi më bukur dhe më me emocion. Hapi III. Punim i ushtrimit 1. Thoni disa veprime që lapsi i kryen si njeriu. Hapi IV. Punim i ushtrimit 2. Lexim i poezisë nga nxënësit. Ata duhet të diskutojnë mbi cilësitë dhe veprimet, që e bëjnë pikën e shiut të ngjashme me njeriun. Mësuesi/ja iu tërheq vëmendjen nxënësve në ilustrimet e poezive. Lapsi, pika e shiut, frigoriferi kanë: sy, buzë, këmbë, duar, ashtu si dhe njeriu. Hapi V. Punim i ushtrimit 3. Nxënësit shohin fi gurën dhe diskutojnë për të. Figura të bën për të qeshur. Vajzës i duket se frigoriferi ka ftohtë, ndaj i vë jorganin, borsën me ujë të ngrohtë dhe kapuçin në kokë. Nxënësit mund të orientohen të krijojnë një poezi duke parë fi gurën. P.sh.: Mira dhe frigoriferi Mira sheh frigoriferin, Aty afër derës. I mërzitur i duket ai, Prandaj Mirës i vjen çudi. Frigoriferi ka të ftohtë, Kurse unë rri në të ngrohtë. Merr jorganin te dollapi, Dhe kapuçin te rafti. Krahëve ia hedh atij, Që të ndjejë ngrohtësi. Si mendoni, o fëmijë, Frigoriferit do t i vijë mirë?! Vlerësohen dhe inkurajohen të gjithë nxënësit për iniciativën e tyre. Detyrë shtëpie. Jepini shpirt një sendi që keni për zemër. Shkruani një tekst të shkurtër me disa fjali për cilësitë dhe veprimet që kryen ai, duke e krahasuar me veten tuaj. 102

103 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të lexojë poezinë duke respektuar shenjat e pikësimit. Të diskutojë mbi propozimet që poeti u bën fëmijëve, duke ilustruar me vargje nga poezia. Të krahasojë veprimet e fëmijës me veprimet e të rriturit, duke ilustruar me pjesë nga poezia. Të tregojë 2-3 gjëra që fantazon. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Lexim Kali i drunjtë Teksti. Kalë i drunjtë, degë pemë, kaptosh, beteja, vrapo. Imagjinatë e drejtuar, të nxënit bashkëpunues, fantazo. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Imagjinatë e drejtuar. Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të imagjinojnë: një degë peme, një kurorë me lule. - A mund të bëni një kalë dhe me të të kalëroni? Po kurorën, a mund ta bëni me diamante? - Ju duket e pamundur? Kujtoni kur keni qenë më të vegjël, a ju dukeshin të mundshme këto? Nxënësit diskutojnë dhe japin mendimet e tyre. 2. Realizimi i kuptimit: Të nxënit bashkëpunues. Prezantohet titulli i poezisë Kali i drunjtë. Mësuesi/ja i orienton nxënësit. Poeti Ndoc Papleka ka dëshirë t iu propozojë diçka. Le ta mësojmë në poezinë e tij. Lexohet poezia nga mësuesi/ja dhe disa nxënës. Vargu Vrapo, vrapo o vogëlush, lexohet në kor. Nxënësit ndahen në grupe. Grupi I. Çfarë u propozon poeti fëmijëve të bëjnë me një degë peme? Çfarë do të kaptojë fëmija me kalin e tij? Grupi II. Ku realizohen ato që thotë poeti në realitet apo në fantazi? Pse? Grupi III. Lexoni vargjet ku poeti i bën thirrje fëmijës. A ju pëlqejnë ato? Grupi IV. Për çfarë po e paralajmëron poeti fëmijën? A dëshiron që ajo ditë të vijë shpejt? Grupi V. Plotëso: Në botën e fëmijëve Në botën e të rriturve dega e drurit: kalë degë kali i drunjtë: rend rrugëve është një lodër fusha e betejës: betejë e vërtetë lëndinë shpatat e drurit: shpata të vërteta lodër unë: kalorës, hero njeri i zakonshëm Prezantohen përgjigjet nga përfaqësuesi i çdo grupi. Një juri e zgjedhur nga nxënësit vlerëson punën e fëmijëve 3. Reflektimi: Fantazo. - Çfarë mendon se je tani: një shpikës, një luftëtar, një breshkë Ninxha, një Batman, një gjeni? Tregoji shokut të bankës fantazinë tënde. Nëse ke dëshirë dhe shokëve të tjerë. Nxënësit nxiten të tregojnë rreth lojërave dhe fantazive të tyre. Detyrë shtëpie. Mësoni përmendsh vargjet e poezisë që iu pëlqejnë më shumë. 103

104 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Shkruajmë Tema: Krijojmë një personazh Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të renditë veprimet që duhen ndërmarrë për krijimin e një personazhi të dhënë. Të krijojë një personazh duke u bazuar në fi gura ose sipas fantazisë së tij. Të krijojë personazhe dhe vende fantastike për të plotësuar personazhin e krijuar. Mjetet: Teksti, fletë të bardha, lapsa me ngjyra. Fjalë kyç: Personazh, tipare, fantastik. Metodologjia: Mendo-diskuto, bisedë, shkrim i orientuar, turi i galerisë, krijim i lirë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo-diskuto. - Shkruani emrin e në personazhi të librave apo fi lmave të animuar, që iu pëlqen më shumë. - Pse iu pëlqen? Nxënësit japin mendimet e tyre rreth personazhit. 2. Realizmi i kuptimit: Bisedë, shkrim i orientuar. Mësuesi/ja prezanton titullin e rubrikës dhe diskuton me nxënësit. Personazhet që ju përmendët, janë fryt i fantazisë së shkrimtarëve, piktorëve, të cilët me shumë dashuri i kanë punuar, përshkruar, pikturuar duke i sjellë te ne shumë origjinale sa na duken si reale. Shikoni fi gurën. Të gjithë e njihni Pinokun e autorit italian Karlo Kolodi. Punohet ushtrimi 1. Renditni veprimet, që Xhepeto bëri për të krijuar Pinokun. 1. Mori një copë dru dhe veglat e marangozit. 2. Filloi të gdhendë kokën, sytë, veshët, hundën e gjatë, trupin, këmbët dhe duart. 3. Fëmijën prej druri që krijoi, e quajti Pinok. Nxënësit duhet të krijojnë një personazh. Lexohen në tekst hapat udhëzues për krijimin e personazhit. Nxënësit shkruajnë për 20 minuta. 3. Reflektimi: Krijim i lirë, Turi i galerisë. Pasi krijojnë personazhin e tyre, nxënësit nxiten ta vizatojnë. Ata ekspozojnë punimet. Lexojnë dhe vlerësojnë njëri-tjetrin. Në këtë Tur galerish zbulohen nxënësit që kanë talent në krijim dhe pikturë. Detyrë shtëpie. Përshkruaj ose vizato një personazh të dashur në Fletoren e Punës, faqe

105 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë parashtesat me kuptim të kundërt pa-, mos-, ç-, zh- në fjalët e dhëna. Të formojë fjalë me kuptim të kundërt, duke përdorur këto parashtesa. Mjetet: Fjalë kyç: Metodologjia: Zhvillimi i mësimit Njohuri gjuhësore Fjalë me parashtesa me kuptim të kundërt pa-, mos-, ç-, zh- Teksti, Fletore pune. Parashtesë, kuptim i kundërt. Vëzhgo-argumento, punë e drejtuar, punë e pavarur. 1. Evokimi: Vëzhgo-argumento. Mësuesi/ja paraqet në tabelë grupet e fjalëve: i veshur i zhveshur i rregullt i çrregullt Ai/ajo u drejton nxënësve pyetjen: - Ku ndryshojnë fjalët e mësipërme? (nga kuptimi dhe forma) Tingujt ç dhe zh kanë ndryshuar kuptimin dhe formën e fjalës, pra janë krijuar fjalë të reja. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizmi i kuptimit: Punë e drejtuar. Lexohen grupet e fjalëve të ilustruar me fi gura. Lexohet rregulli i dhënë në kutizë. Mbiemrat: i zhveshur, i çrregullt, i papërtuar janë formuar me parashtesat ç-, zh-, pa, zh-. Këto parashtesa formojnë fjalë me kuptim të kundërt. Punohen ushtrimet e rubrikës Ushtrohu. Në ushtrimin1, nxënësit formojnë mbiemra me parashtesën pa-. Në ushtrimin 2, nxënësit heqin parashtesën dhe shkruajnë mbiemrin e kundërt. Në ushtrimin 3, formojnë fjalë të tjera, duke shtuar para fjalës parashtesat mos-, pa- dhe ç-. Pasi punohen ushtrimet, lexohen për të bërë korrigjimet dhe plotësimet e sakta të tyre. 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Nxënësit të ndarë në katër grupe shkruajnë nga dy fjalë me secilën parashtesë duke i përdorur në fjali. Detyrë shtëpie. Ushtrimi 4 i librit. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Prapashtesat zvogëluese dhe përkëdhelëse Objektivat: Në fund të orës së mësimit nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë prapashtesat zvogëluese dhe përkëdhelëse në fjalët e dhëna. Të shqiptojë saktë fjalët me prapashtesa zvogëluese dhe përkëdhelëse. Te formojë fjalë të reja duke përdorur prapashtesa zvogëluese dhe përkëdhelëse, jo më pak se gjashtë. Të shkruajë saktë fjalët me prapashtesa. Mjete: Fjalë kyç: Metodologjia: Teksti. Prapashtesë, zvogëluese, përkëdhelëse. Vëzhgo-dallo, punë e drejtuar, punë e pavarur, konkurs. 105

106 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo-dallo. - Çfarë janë prapashtesat? - Çfarë roli kanë ato? Lexohen fjalët e dhëna ku është nënvizuar fjala dhe prapashtesa, e cila ka çuar në formimin e një fjale të re. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Lexohen vargjet e poetit Naim Frashëri. Mësuesi/ja lexon fjalët me të kuqe dhe i sqaron nxënësit se poeti iu ka shtuar prapashtesën th, e cila është prapashtesë përkëdhelëse. Kjo prapashtesë nuk krijon fjalë të re, por i jep nuancë përkëdhelëse fjalës. Punohet ushtrimi ku nxënësit duhet të dallojnë prapashtesën e fjalëve të dhëna dhe ushtrimin për gjininë e fjalëve që janë me prapashtesat -th dhe -zë. Nxënësit formojnë fjalë me prapashtesën zvogëluese -ush. Në fjalët deriçkë, fl etorkë nxënësit duhet të gjejnë krahinën që i përdor. Mësuesja i sqaron nxënësit se këto prapashtesa i përdorin shumë banorët e zonës së Korçës. 3. Reflektimi: Punë e pavarur, konkurs. Punohet ushtrimi ku nxënësit duhet të shkruajnë sa më shumë fjalë me prapashtesa përkëdhelëse ose zvogëluese, që ata përdorin në qytetin apo fshatin e tyre. Ky ushtrim mund të zhvillohet me metodën e konkursit. Fitues shpallen nxënësit që gjejnë më shumë emra. Detyrë shtëpie. Pyesni më të rriturit ose gjyshërit tuaj, t ju tregojnë fjalë të tilla dhe shkruajini në fl etore. E SHKUARA NË PËRRALLA DHE TREGIME Rubrika: Lexim Tema: Princesha-mollë (ora I) Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm përrallën. Të tregojë brendinë sipas pikave të planit. Të diskutojë mbi elementet fantastike të përrallës. Të analizojë personazhet e përrallës. Mjetet: teksti i nxënësit, shkumës, tabela, libra të ndryshëm me përralla. Fjalë kyç: princeshë-mollë, princ, mbeti gojëhapur, njerkë, shërbëtor besnik, pluhur çudibërës. Aftësitë: të lexuarit, të folurit, të analizuarit, të treguarit. Metoda dhe teknika: stuhi mendimesh, DRTA (lexim i drejtuar), organizuesi grafi k. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Mësuesi/ja shkruan në qendër të tabelës fjalën princeshë. - Ç ju kujton kjo fjalë? vajzë me gjak mbretëror 106 e bija e mbretit e bija e mbretëreshës Princeshë e dashur e bukur dikush i bën keq martohet me princin

107 - Kujtoni personazhe përrallash me princesha. Mësuesi/ja liston në dërrasën e zezë tituj përrallash me princesha. Titulli Princesha-mollë Borëbardha dhe shtatë xhuxhët Princesha bizele Hirushja Bukuroshja e fjetur E bukura dhe bisha - Cila përrallë të pëlqen më shumë? Pse? Emri i personazhit kryesor Princesha-mollë Borëbardha 2. Realizimi i kuptimit: DRTA (lexim i drejtuar). Shkruhet titulli i përrallës në tabelë Princesha-mollë. Bëhet leximi me ndalesa. Lexohet paragrafi i parë dhe shtrohen këto pyetje për diskutim. Ndalesa I. Na ishin njëherë... deri te...mbretëresha. - Pse mbreti dhe mbretëresha s ishin të lumtur? - Ç dëshironin ata? - Si mendoi mbretëresha? - Si mendoni ju, u bënë të lumtur mbreti e mbretëresha? Ndalesa II. Një ditë... deri tek...u zhduk. - Çfarë ndodhi një ditë prej ditësh? - Ku e vendosi mbreti mollën? - Kush e pa mollën e mbretit? - Pse mbeti gojëhapur princi? - Ç bëri vajza kur pa princin? - Si mendoni se vazhdon përralla? Ndalesa III. Që atë... deri tek...e mrekullueshëm. - Me kë ra në dashuri princi? - Për çfarë iu lut ai mbretëreshës? - Pse pranoi mbretëresha në fund? - Ç bënte vashëza kur dilte nga molla? - Me kë jetonte princi? - Pse dyshonte njerka? - Si mendoni, a do ta takojë princi vashën e mollës? Ndalesa IV. Një ditë...deri te...fasha. - Kur e zbuloi njerka mollën? - Ç bëri ajo? - Ç pa shërbëtori te molla kur e spërkati me pluhurin çudibërës? Ndalesa V. Kur u kthye... deri në fund. - Çfarë i tha vajza princit? - Pse u lumturua princi? - Si thoni ju, pse mungonte njerka? - Ju pëlqen mbyllja? Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Shpjegohen fjalët dhe shprehjet e reja të përrallës. Fjalor: biçak - thikë e vogël, me presë që hapet e mbyllet në një dorezë druri a kocke etj. fashë - rrip prej pëlhure të hollë e të rrallë, që përdoret për të lidhur plagët. mbeti gojëhapur - mbeti shumë i çuditur, i habitur, i mahnitur, 107

108 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Leximi i përrallës zinxhir nga nxënësit e klasës. 3. Reflektimi: Organizuesi grafi k: Personazhet gjatë zhvillimit të ngjarjes. Realizohet me plotësimin e përbashkët të një organizuesi grafi k. Në fillim Reagimi Përfundimi Princesha Mollë kuqalashe Pluhuri çudibërës Vashëz e bukur Princi Mbeti gojëhapur nga Ra në dashuri me U martua me princeshën bukuria e vashës-mollë Princeshën-mollë Njerka Dyshonte për princin Qëroi mollën me një biçak Ia mbathi nga kështjella mbretërore Dëgjohen mendimet e disa nxënësve. Detyrë shtëpie. Mëso të tregosh bukur përrallën. Rubrika: Tema: Flasim Përbërësit e përrallës Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë elementet përbërëse të një përralle. Të diskutojë mbi elementet e përrallës. Të analizojë një përrallë sipas përbërësve të saj. Të dallojë personazhet pozitive dhe negative. Mjetet: teksti, libra me përralla, organizuesi grafi k. Fjalë kyç: përbërës të përrallës, koha, vendi, personazh kryesor, personazh ndihmës, objekte magjike, fundi i përrallës. Aftësitë: të folurit, të kuptuarit, të dalluarit, të diskutuarit. Metoda dhe teknika: diskutim i lirë, punë e drejtuar, mendo puno në dyshe. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i lirë. Nxënësit kanë nxjerrë mbi bankë librat me përralla që kanë sjellë për këtë orë mësimi. Listohen në dërrasë të zezë titujt e përrallave që nxënësit kanë lexuar. Mësuesi/ja drejton dy pyetje dhe plotëson skemën në dërrasë me përgjigjet e nxënësve. 1. Ç`është përralla? rrëfim popullor ngjarje fantastike Përralla personazhe magjike personazhe reale 2. Cilët janë përbërësit (elementet) e përrallës? vendi koha personazhi kryesor Përbërësit e përrallës personazhe ndihmëse objekte magjike fundi i lumtur 108

109 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet libri në faqen 124. Lexohen me kujdes përbërësit e përrallës duke i analizuar ato duke i ilustruar me shembuj nga Princesha mollë. - Koha e papërcaktuar (njëherë e një kohë) - Vendi kështjella mbretërore, pallati i princit - Personazhi kryesor Princesha-mollë - Personazhe ndihmëse ndihmojnë ose pengojnë personazhin kryesor: princi, njerka, shërbëtori, halla magjistare, mbreti, mbretëresha. - Objektet magjike pluhuri çudibërës (magjik) - Fundi i përrallës fund të lumtur për personazhin pozitiv e pëson personazhi negativ. Princesha mollë dhe princi u martuan dhe jetuan të lumtur. Njerka u zhduk dhe s u pa më kurrë. 3. Reflektimi: Mendo puno në dyshe. Zgjedhin nxënësit përrallën që ju pëlqen më shumë dhe analizojnë përbërësit e saj në dyshe. Vlerësimi i punës së nxënësve në çifte. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Fletore Pune, faqe 46, shkruaj një përrallë, sipas elementeve të saj përbërëse. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Pjesët kryesore të fjalisë. Kryefjala Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë kryefjalën si pjesë kryesore në fjali. Të tregojë me se shprehet kryefjala. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e kryefjalës. Të formojë fjali ku kryefjala të jetë shprehur me emër, përemër dhe grup emëror. Mjetet: Teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fisha me pyetjet: Kush?, Cili?, Cila?, Cilët?, Cilat? tabak letre ku janë shkruar fjali. Fjalë kyç: Kryefjalë, Kush?, Cila?, Cili?, Cilat? Cilët?, grup emëror, emër, përemër. Aftësitë: Të kuptuarit, të dalluarit, të treguarit, të shkruarit, të krijuarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i ideve, të nxënit bashkëpunues, punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i ideve. U paraqiten nxënësve në një tabak letre ose shkruhen në dërrasë të zezë fjalitë: 1. Princi trokiti në pallatin mbretëror. (Kush?) 2. Ai i kërkoi mbretëreshës mollën. (Cili?) 3. Molla e kuqe kishte brenda princeshën. (Cila?) Gjejmë kryefjalën në secilën fjali duke përdorur pyetjet përkatëse. (Kush?, Cili?, Cila?) Pyetja Kush? përdoret vetëm kur pyesim për njerëz. pjesë kryesore e fjalisë u përgjigjet pyetjeve: Kush?, Cila?, Cili?, Cilët?, Cilat? Kryefjala Shprehet me: - grup emëror (molla e kuqe) - përemër (ai) - emër (princi) 109

110 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Të nxënit bashkëpunues. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore në tekst. Ndahen nxënësit në grupe (sipas niveleve). Grupi I. Lidhni kryefjalën me kallëzuesin në dy grupet e fjalive të dhëna në ushtrimin 1. Molla u mbyt në gjak. Shërbëtori besnik i kërkoi ndihmë hallës. Ajo qëroi mollën. Halla i dha nipit një pluhur magjik. Princi u martua me Princeshën-mollë. Grupi II. Plotësohen fjalitë e ushtrimit 2 me kryefjalën që duhet. Kryefjalët vendosen si më poshtë: Albatrosi, ky shpend detar, ai, nëna, Albatrosi, shokët, nëna etj. Grupi III. Në ushtrim nënvizoni me ngjyra të veçanta kryefjalën emër, përemër, grup emëror në fjalitë e dhëna. Zgjidhja e ushtrimit. Kryefjalët e shprehura me: emër Arta, Dritoni, Piter Pani. përemër Ajo, Ju, Ti, Unë. me grup emëror veprimet e tij, personazhi i fi lmit, librat për fëmijë. Grupi IV. Nënvizoni kryefjalën në fjalitë e ushtrimit 5. Tregoni pyetjen me të cilën e gjetët. Muzika e filmit Cila ishte e bukur? Vajzat e vogla Cilat luajnë me kukulla? Ajo Kush më pëlqeu më shumë? Zogjtë Cilët fluturojnë ulët? Ata Cilët tregojnë afrimin e shiut? Unë Kush ishte sëmurë? Çdo anëtar grupi jep përgjigjen për kërkesën e dhënë. 3. Reflektimi: Punë e pavarur, zbatim i njohurive të marra. Formoni fjali me kryefjalët e dhëna: përralla, ne, librat, mësimi i gjuhës shqipe. Përralla ka personazhe magjike. (kryefjala e shprehur me emër) Ne i dëgjojmë me kënaqësi përrallat. (kryefjala e shprehur me përemër) Librat na mësojnë përralla të bukura. (kryefjala e shprehur me emër) Mësimi i gjuhës shqipe më pëlqen shumë. (kryefjala e shprehur me grup emëror) Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Shkruani 6 fjali ku kryefjala të shprehet me emër (2), me përemër (2), me grup emëror (2). Rubrika: Tema: Shkruajmë Përralla Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të ndërtojnë një përrallë mbi bazën e elementeve të dhëna në fi gurë. Të shkruajë një përrallë mbi bazën e strukturës së mësuar. Të gjejë një titull për përrallën. Të shkruajë kuptueshëm e qartë duke respektuar rregullat e pikësimit, drejtshkrimit në shkrimin e përrallës. Të vlerësojë krijimet e shokëve/shoqeve. Mjetet: Teksti, organizuesi grafi k. Fjalë kyç: Përrallë, figurë, personazh negativ, vend, objekt magjik. Aftësitë: Të shkruarit, të krijuarit, të fantazuarit. Metoda dhe teknika: Karrigia e autorit, punë në grupe, punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. 110

111 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Karrigia e autorit. Nxënësit kanë sjellë në klasë personazhe përrallash (lodra). Lodrat grupohen në një kënd të klasës. Nxënësit dalin me radhë e marrin një personazh përralle, ulen në karrigen e autorit për të treguar shkurt përrallën. 2. Realizimi i kuptimit: Punë në grupe. Hapet teksti në faqen 127. Ndahen nxënësit në 3 grupe. Grupi I. Shkruani një përrallë në bazë të personazheve, vendit dhe objektit magjik të dhënë në tekst (Borëbardha). Grupi II. Shkruan një përrallë në bazë të personazheve, vendit dhe objektit magjik të dhënë në tekst (E bukura dhe bisha) Grupi III. Shkruan një përrallë Reflektimi: Punë e pavarur, zbatim i njohurive të marra. Detyrë shtëpie. Plotësohet Fletorja e punës. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexim Ëndrra e madhe Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë pjesën rrjedhshëm. Të hartojë pikat e planit duke e ndarë tregimin në pjesë. Të ritregojë tregimin me fjalët e veta. Të analizojë personazhet e pjesës. Të shprehë ëndrrat e tij dhe rrugët që duhet të ndjekë për realizimin e tyre. Mjetet: Teksti, pamje e detit dhe kafshëve dhe shpendëve detarë. Fjalë kyç: Albatros, ëndërr, dallgëthyes, det. Aftësitë: Të lexuarit, të treguarit, të diskutuarit, të hartuarit. Metoda dhe teknika: Mendo shpjego diskuto, të nxënit bashkëpunues, lojë në role dramatizim. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo shpjego diskuto. Mësuesi/ja shtron para nxënësve disa pyetje që lidhen me titullin e pjesës: - Cilat janë ëndrrat tuaja në sirtar? - Ç do të bëni për të realizuar ëndrrat e tuaja? - Si e kuptoni shprehjen Sfi do dhe fi to? U paraqiten nxënësve pamje nga deti dhe kafshë apo shpendë detarë. Veçohet albatrosi ose siç quhet ndryshe Dallgëthyesi, pasi është dhe personazhi kryesor i pjesës. 2. Realizimi i kuptimit: Të nxënit bashkëveprues. Ndahet klasa në 5 grupe me 5 6 nxënës dhe vihen të lexojnë pjesën për 10 për të zbërthyer përmbajtjen e pjesës. - Dy grupe lexojnë pjesën e parë dhe përgatiten të tregojnë cilësitë e albatrosit, këshillën e nënës dhe udhëtimin e tij. - Grupet e tjera lexojnë pjesën e dytë dhe përgatiten të tregojnë për ndihmën që iu dha albatrosit, rrugën e kthimit në vendin ku jetonte, admirimin e nënës. - Më pas nxënësit u përgjigjen pyetjeve të tekstit. Leximi zinxhir i pjesës dhe shpjegimi i fjalëve të reja ë pjesës. Mesazhi i pjesës: Sfi do dhe vetëm fi to, kurrë mos u dorëzo. 3. Reflektimi: Lojë në role dramatizim. Nxënësit ndahen në grupe sipas roleve: albatrosi, nëna, peshkatari. Përzgjidhet grupi që dramatizoi më bukur. Pra, grupi që të emocionon gjatë interpretimit. Vlerësimi i nxënësve. Detyrë shtëpie. Hartoni pikat e planit dhe shkrujini në fl etore. 111

112 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexim Udhëtim në hënë THUMBOJMË DHE QESHIM Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm duke respektuar shenjat e pikësimit. Të tregojë përmbajtjen e përrallës sipas strukturës (hyrje, zhvillim, mbyllje). Të pasurojë fjalorin me fjalë e shprehje të fi gurshme. Të tregojë dëshirat e tij. Të dallojë elementet humoristike në përrallë. Mjetet: Teksti, tabela. Fjalë kyç: Fshat, kryeplak, këshilltarë, teveqel, i vinin në lojë. Aftësitë: Të kuptuarit, të lexuarit, të treguarit, të dalluarit. Metoda dhe teknika: Pyetja e ditës, lexo kupto analizo, rrjeti i diskutimit. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Pyetja e ditës. - A mund të realizohet çdo dëshirë që na lind në mendje? të bëhesh sportist të udhëtosh me traget Dëshira të mundshme të kesh një shtëpi të bukur të ngjitesh në Hënë me anije kozmike të fl uturosh me krahë të kthehesh në një lule të bukur Dëshira të pamundshme 112 të arrish trupat qiellorë pa anije kozmike 2. Realizimi i kuptimit: Lexo kupto analizo. Lexohet përralla Udhëtim në Hënë në heshtje. Shpjegohen fjalët apo shprehjet e reja të përrallës. Fjalor: nam - emri i mirë që i del dikujt ose mendimi që është krijuar për dikë a për diçka për të mirë ose për të keq. teveqel njeri që është pak i metë nga mendja; që i merr gjërat me mendjelehtësi; jo i zgjuar, i trashë, që nuk i kap gjërat shpejt, që nuk ia pret, budalla. gëk-mëk - nuk e hapën gojën fare, nuk folën asnjë fjalë, nuk iu ndie zëri. i vinin në lojë - i tallnin, Personazhet e përrallës janë: kryeplaku, këshilltarët, fshatarët. Për t i ngulitur tiparet e tyre mësuesi/ja në bashkëpunim me nxënësit nxjerr tiparet dhe plotëson skemën në dërrasë. drejtonte punët e fshatit mendjetrashë kryeplaku propozoi planin e udhëtimit u rrëzua

113 Ritregohet përralla duke iu përgjigjur pyetjeve të tekstit dhe sipas strukturës: hyrje, zhvillim, mbyllje. Nxënësit nxiten të evidentojnë elementet humoristike në përrallë, si: 26 fuçitë për të arritur Hënën, mendjetrashësia e kryeplakut. Nxirret mesazhi i pjesës: Durim, këmbëngulje dhe shumë punë për të realizuar qëllimin që i vë vetes. 3. Reflektimi: Rrjeti i diskutimit. Në qendër të tabelës shkruhet pyetja: PO A mundën fshatarët JO të realizojnë udhëtimin në Hënë? Nxënësit argumentojnë përgjigjen. Grupohen nxënësit sipas përgjigjeve të dhëna. Përfundimi: Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Detyrë shtëpie. Shkruaj pjesën që të pëlqen, paraqite atë me anë të vizatimit. Shkruaj disa nga dëshirat e tua. Rubrika: Tema: Flasim Përralla humoristike Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë elementet humoristike në një përrallë. Të krahasojë elementet e një përralle humoristike me një tregim humoristik. Të shprehë mendimet dhe emocionet e tij. Të punojë në grup. Mjetet: Teksti, libra me përralla e tregime humoristike. Fjalë kyç: Përrallë humoristike, veprim real, veprim fantastik. Aftësitë: Të vrojtuarit, të lexuarit, të folurit. Metoda dhe teknika: Diskutim i ideve, punë e drejtuar, punë në grupe. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i ideve. Rikujtohet përralla Udhëtim në Hënë. Mësuesi/ja drejton pyetjen dhe së bashku me nxënësit plotësojnë hartën e mendimit. - Çfarë të shkakton kur e lexon apo e kujton këtë përrallë? (të qeshurën, humorin) rrëfenjë humoristike përralla humoristike Udhëtim në Hënë elemente magjike fantastike shkakton të qeshur ideja e kryeplakut zgjidhja e kryeplakut reagimi i këshilltarëve ajo që ndodh mënyra si veprojnë fundi i përrallës 113

114 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe Çfarë e shkakton të qeshurën te përralla Udhëtim në Hënë? - Propozimi i kryeplakut për t u ngjitur në Hënë. - Duartrokitja e këshilltarëve. - Ngjitja me anë të 26 fuçive. - Heqja e fuçisë së poshtme. - Rrëzimi i kryeplakut dhe dëmtimi i tij. - Prapë fshatarët nuk e kuptuan përse ky udhëtim për në Hënë, i nisur aq mirë, përfundoi aq keq. 3. Reflektimi: Punë në grupe. Kujtohen tregimet humoristike të mësuara deri tani: Gramatika është një këngë e bukur, Kloteri ka vënë syze. - Çfarë shkakton të qeshurën në këto tregime? Ndahet klasa në dy grupe. Grupi I. Krahasohet përralla Udhëtim në Hënë me tregimin humoristik Kloteri ka syze. Në cilin prej tyre ka: veprim fantastik veprim real vend fantastik vend real Pse? Grupi II. Krahason përrallën Udhëtim në Hënë me tregimin humoristik Gramatika është një këngë e bukur. Në cilën prej tyre ka: veprim fantastik veprim real vend fantastik vend real Pse? Çdo grup jep versionet e tij. Duke pranuar mendimet veçohet në mirëkuptim versioni më i saktë. Bëhet vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Lexoni një tregim apo përrallë humoristike dhe shkruani në fl etore përmbledhjen e saj. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Kallëzuesi Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë kallëzuesin në fjali. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e kallëzuesit. Të tregojë me se shprehet kallëzuesi. Të krijojë me shkrim një tekst me katër fjali duke përdorur kallëzues të ndryshëm. Mjetet: Teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fl ipçart me fjali, fisha me pyetjet e kallëzuesit, fl etore klase. Fjalë kyç: Kallëzues, ç bën? Aftësitë: Të kuptuarit, të dalluarit, të krijuarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, shkrim i drejtuar. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Paraqiten në tabak letre ose shkruhen në dërrasë fjalitë: Trajneri stërvit sportistët. (Ç bën trajneri? - tregon veprim) Trajneri është i mirë. (Si është trajneri? - tregon si është kryefjala - jam + mbiemër) Trajneri është futbollist. (Çfarë është trajneri? - tregon çfarë është kryefjala - jam + emër) 114

115 U kërkohet nxënësve të gjejnë me ndihmën e pyetjes kallëzuesin në çdo fjali. Jepet përkufi zimi: Kallëzuesi tregon ç bën, si është dhe çfarë është kryefjala. Mësuesi/ja duke nxitur nxënësit me anë të pyetjeve shkruan në dërrasë pemën e mendimit për kallëzuesin. pjesë kryesore e fjalisë tregon ç bën, si është, çfarë është kryefjala u përgjigjet pyetjeve: ç bën?, kallëzuesi ç ka bërë?, ç do të bëjë? Shprehet me: Folje Folje jam + mbiemër Folja jam + emër (veprim ose gjendje) (si është kryefjala) (çfarë është kryefjala) punoj, çuditem jam i bukur, jam i shpejtë jam mësuese, jam fëmijë Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 133. Lexohen shembujt. Kujtohen dhe lexohen njohuritë gjuhësore për kallëzuesin. Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit plotësojnë fjalitë me kallëzues folje. Era fryn me tërbim. Gjethet bien në tokë. Harabeli qëndron në fole. Degët përkulen nga era. Në ushtrimin 2, nxënësit plotësojnë kallëzuesin. Përralla Udhëtim në Hënë është qesharake. Kryeplaku ishte mendjetrashë. Nami i fshatit ishte i keq. Atë natë hëna ishte e plotë. (Kallëzuesi në fjalitë e mësipërme është i shprehur me foljen jam + mbiemër) Në ushtrimin 3, nxënësit dallojnë kallëzuesit dhe e grupojnë sipas llojit: folje, jam + mbiemër, jam + emër. Folje Jam + mbiemër Jam + emër luajnë është i zoti janë shokë stërvitet është i madh është sportist është i përgatitur është futbollist janë të kënaqur 3. Reflektimi: Shkrim i drejtuar. Nxënësit duke parë fi gurën e tekstit shkruajnë një tekst me katër fjali duke përdorur kallëzues të shprehur me folje, folje jam + mbiemër ose emër. P.sh.: Postieri mban në çantë letrat postare. Ai i shpërndan ato shtëpi më shtëpi. Postieri ynë është i shpejtë. Postieri i lagjes sonë është xhaxhi Beni. - Lexohen dhe vlerësohen punimet e nxënësve. Detyrë shtëpie. Formoni 6 fjali ku kallëzuesi të shprehet me folje (2), jam + mbiemër (2), jam + emër (2). 115

116 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexim Një mësim për mburravewcët Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë përrallën me intonacion. T u përgjigjet pyetjeve të tekstit, pasi ka lexuar pjesën. Të krahasojë personazhet e përrallës. Të gjejë idenë dhe mesazhin e fabulës. Të përshtatë intonacionin e zërit sipas kafshëve. Të interpretojë me nivel artistik fabulën. Mjetet: Teksti, fi gura ose maska sipas kafshëve të fabulës (gjirafë, majmun). Fjalë kyç: Mburravec, gjirafë, majmun. Aftësitë: Të lexuarit, të krahasuarit, të treguarit, të interpretuarit. Metoda dhe teknika: Lojë enigmë me kafshë, INSERT, lojë në role dramatizim, kllaster. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Lojë enigmë me kafshë. U paraqiten nxënësve pamje të pjesshme kafshësh dhe nxënësit zbulojnë emrin e kafshës që është e fshehur. Imitohen me zë zëra kafshësh të ndryshme, si: qen, mace, luan, tigër, majmun etj. - Ç dini për gjirafën dhe majmunin? kafshë pylli gjitar ka qafë dhe këmbë të gjata gjirafa jeton në pyjet afrikane ka qime të verdha në të kuqe trup të madh e me njolla të mëdha të murrme kafshë pylli majmuni gjitar jeton në pyjet tropikale kërcen nëpër degë këmbët e para i ka më të shkurtra, i përdor si duar Realizimi i kuptimit: INSERT. Lexohet përralla Një mësim për mburravecët, duke mbajtur shënime me anë të shenjave të INSERT-it, +, -,?. Shënimet e mbajtura në libër hidhen në tabelën përkatëse. Shkruani informacionin që dini. + Informacionin që morët nga teksti. - Fjalët apo shprehjet që nuk i kuptoni.? Pyetjet që keni rreth pjesës. + -? Gjirafa është kafshë Kafshë mburravece Lavdërime Pse nuk mburreshin shumë e lartë Nxori mësim Kryelartë gjirafat e tjera? Ka miqësi me kafshët e pyllit arritkam

117 Pasi e kanë plotësuar tabelën e INSERT-it, punohen rubrikat e tekstit Kupto tekstin, Po ti?, Plotëso. Mesazhi i fabulës është: Mos u mburr, mos u lëvdo se më pas e pëson. 3. Reflektimi: Lojë në role dramatizim, kllaster. Dramatizohet përralla Një mësim për mburravecët. Ndahen nxënësit sipas roleve: gjirafa, majmuni. Përralla dramatizohet me maskat e kafshëve. Plotësohet kllasteri: Si ishte gjirafa dhe majmuni? shumë e gjatë në fi llim mendjemadhe gjirafa në fund miqësore i mençur i shkathët Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 majmuni i dha mësim gjirafës Bëhet vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Përshkruaj me 4 fjali gjirafën dhe majmunin duke i krahasuar me njëri-tjetrin. Rubrika: Tema: Shkruajmë Përshkruajmë kafshët Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: T iu përgjigjet pyetjeve me shkrim, pasi ka dëgjuar pjesën. Të përshkruajë një kafshë mbi bazën e strukturës. Të shkruajë qartë e kuptueshëm. Të përdorë një fjalor të pasur nga bota e kafshëve. Mjetet: Teksti, fi gura kafshësh, enciklopedia e botës së kafshëve. Fjalë kyç: Kafshë, vëzhgim, përshkrim. Aftësitë: Të vrojtuarit, të përshkruarit, të dëgjuarit. Metoda dhe teknika: Vëzhgo trego, dëgjo argumento puno në grupe, diskutime. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Vëzhgo trego. Nxënësit kanë sjellë fi gura kafshësh të ndryshme. - Vëzhgoni dhe përshkruani kafshë të ndryshme. natyra ana fi zike zëri përshkrimi i kafshës lëvizjet sjelljet dhe zakonet 117

118 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Dëgjo argumento puno në grupe. Hapet teksti në faqen 136. Lexohet nga mësuesja pjesa në tekst. Pasi nxënësit kanë dëgjuar me vëmendje mësuesin/en plotësojnë skemën. shqiponja mbreti i shpendëve ushqehet me zogj, lepuj, breshka, hardhuca ndërton folenë në male të larta, shkrepa, shkëmbinj Ndahen nxënësit në grupe me 5-6 nxënës. Çdo grup zgjedh një nga kafshët që pëlqen dhe e përshkruan nga ana fi zike, lëvizjet, sjelljet e zakonet, zëri, natyra. P.sh., Kali. Kali është kafshë shtëpiake. Ai ka trup të madh e lëkurë të kuqërremtë. Është i bukur dhe i shpejtë. Trupin e ka të mbuluar me qime të buta e të shkurtra, me bisht të gjatë e me jele. Vrapon e kalëron shpejt. Njerëzit e përdorin për punë të ndryshme. Është kafshë barngrënëse. 3. Reflektimi: Diskutime. Çdo përfaqësues grupi dorëzon përshkrimin e kafshës që ka zgjedhur. Diskutohen përshkrimet duke vënë në dukje tiparet, cilësitë, veprimet, përdorimet. Shpallet grupi fi tues. Detyrë shtëpie. Përshkruani kafshën që keni më për zemër. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Përshtatja e kallëzuesit me kryefjalën Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të përshtatë kallëzuesin me kryefjalën në vetë dhe numër në fjali të ndryshme. Të dallojë kryefjalën dhe kallëzuesin në fjalitë e dhëna. Të plotësojë fjalitë duke shkruar si duhet kallëzuesin. Mjetet: Teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fl etore klase, stilolaps. Fjalë kyç: Kallëzues, kryefjalë, përshtatje, vetë, numër, gjini. Aftësitë: Të përshtaturit, të dalluarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Harta e mendjes, punë e drejtuar, punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Harta e mendjes. Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalitë: Unë shikoj fi lma vizatimorë. Konkursi mbaroi me sukses. Ti je kërcimtare. Xhoi është e shkathët. Klajdi është i shpejtë. - Dalloni kryefjalën dhe kallëzuesin në çdo fjali. - Si përshtatet kallëzuesi me kryefjalën në çdo fjali? 118

119 - Kallëzuesi me folje përshtatet me kryefjalën në: - vetë - numër - Kallëzuesi me foljen jam + emër ose mbiemër përshtatet me kryefjalën në: - vetë - numër - gjini (pjesa e emrit ose mbiemrit) 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 137. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore për përshtatjen e kallëzuesit me kryefjalën. Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit zgjedhin kallëzuesin e duhur duke e rrethuar me laps në tekst (është, ndriçon, është, vështrojnë, drejton). Në ushtrimin 2, nxënësit plotësojnë fjalitë duke përshtatur kallëzuesin me kryefjalën. Pemët janë të larta. Shqiponja është e fortë. Ne jemi këngëtare. Ti je piktor. Majmuni është i zgjuar. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Shkruani si duhet kallëzuesin duke e përshtatur atë me kryefjalën. Unë jam gjirafa më e gjatë. Vëllezërit e motrat ishin të pakënaqur me mburrjet e saj. Edhe të tjerët ishin të mërzitur prej saj. Një majmun i punoi asaj një rreng. Gjirafa mori një mësim të mirë. Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Ushtrime nga Fletorja e punës 4, f. 49. Rubrika: Tema: Lexojmë Luani, dhelpra dhe kafshët e tjera Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë fabulën rrjedhshëm. Të renditë fjalitë sipas ngjarjes. Të tregojë brendinë e fabulës. Të interpretojë mesazhin e përrallës me fjalët e tij. Mjetet: Teksti, libër me fabula të ndryshme, maska kafshësh, luan, dele, dhelpër, viç, dhi. Fjalë kyç: Luan, dhelpër, tundër, guvë, kurth. Aftësitë: Të lexuarit, të treguarit, të diskutuarit, të interpretuarit. Metoda dhe teknika: Parashikimi me tema paraprakë, hulumtim i përbashkët, turi i galerisë. 119

120 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Parashikimi me tema paraprakë. Mësuesi/ja zgjedh pesë ose gjashtë fjalë nga teksti. Shkruhen fjalët kyç në tabelë. luani guvë lajmëroi kafshë thundra ajër të pastër Nxënësit në dyshe krijojnë një tregim të shkurtër me këto fjalë kyç. Disa dyshe e tregojnë tregimin para klase. 2. Realizimi i kuptimit: Hulumtim i përbashkët. Nxënësit lexojnë me kujdes fabulën Luani, dhelpra dhe kafshët e tjera. Përgatiten pyetjet për diskutim: - Pse luani i thirri të gjithë kafshët në strofullën e tij? - Cilat kafshë shkuan të parat? - Si e kuptoni fjalinë me të cilën mbyllet fabula? Çdo nxënës shkruan përgjigjen e tij shkurt në fl etë formati. Lexohen përgjigjet nga nxënës të ndryshëm, duke nxitur debatin mes tyre. Plotësohen fjalitë e sakta me V dhe të gabuara me X. të sakta 4, 5, 6 të gabuara 1, 2, 3. Tregohet brendia e përrallës me fjalët e tyre nga 2 3 nxënës. Diskutohet mesazhi i fabulës: Është më lehtë të hysh në kurthin e armikut, se sa të dalësh prej tij. Nxënësit lihen të lirë të japin mendimet e tyre. Në çdo rast zgjuarsia të tregon si të mbrohesh nga rreziqet që të kanosen. 3. Reflektimi: Turi i galerisë. Vizato pjesën që të pëlqen më shumë nga fabula. Ngjite në muret e klasës vizatimin. Përzgjidhen nga vetë nxënësit vizatimet më të mira. Detyrë shtëpie. Shkruaj një fabul dhe paraqite atë me anë të vizatimit. Rubrika: Tema: FLasim Fabula Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë fabulën nga gjinitë e tjera letrare. Të analizojë elementet përbërëse të fabulës. Të krahasojë fabulën me një përrallë mbi bazën e elementeve. Të diskutojë mbi parapëlqimet e tij mbi gjinitë letrare. Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Metoda dhe teknika: Teksti, libra me fabula të La Fontenit. Fabul, përbërësit, vendi, koha, personazhi kryesor, personazhi që përballet me personazhet e tjera, ngjarja. Të dalluarit, të krahasuarit, të diskutuarit. Përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, diagrami i Venit. 120

121 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Kujto fabulat që keni lexuar. - Ç dini për fabulat? përrallë e shkurtër Fabula personazhe janë zakonisht kafshë transmeton një mesazh pozitivë negativë sillen njëlloj si njerëzit Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Kujtoni fabulën Luani dhe dhelpra me kafshët e tjera. - Cilat janë përbërësit e fabulës? Edhe fabula ka ata përbërës, si dhe tregimi apo përralla. vendi koha ngjarja Fabula mesazhi personazhe personazhi kryesor personazhi që përballet me kryesorin personazhe të tjera 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 139. Lexohet në tekst ç është fabula. Kalohet në ushtrimet e tekstit. Ushtrimi 1, analizohen të gjithë përbërësit e fabulës Luani, dhelpra dhe kafshët e tjera. Vendi guva e luanit Koha mëngjes Personazhi kryesor luani Personazhi që përballet me personazhin kryesor dhelpra Personazhet e tjera dhia, delja, viçi Ngjarja luani përdor dredhinë e tij për të shuar urinë Mesazhi më lehtë është të hysh në kurthin e armikut sesa të dalësh prej tij. Ushtrimi 2. Nxënësit krahasojnë përrallën me fabulën dhe fl asin për ndryshimet dhe të përbashkëtat e tyre. Marrin si shembull fabulën Luani, dhelpra dhe kafshët e tjera me përrallën Princesha-mollë. Luani dhe dhelpra Princesha mollë Personazhet janë kafshë + Personazhet janë njerëz + Kafshët fl asin + Sendet janë magjike + Mbaron me një fund të lumtur + Mbaron me një këshillë + Ka personazhe pozitive + + Ka personazhe negative + + Personazhi negativ e pëson + + Personazhi pozitiv e pëson + 121

122 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Diagrami i Venit. Me anën e diagramit të Venit nxënësit gjejnë të përbashkëtat dhe ndryshimet mes fabulës e përrallës. Përralla - rrëfenjë e gjatë - personazhet janë njerëz e kafshë janë rrëfenja Disa nxënës lexojnë punën e tyre për plotësimin e diagramit. Lexohen nga nxënës të ndryshëm disa fabula të La Fontenit. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. - rrëfenjë e shkurtër - personazhet kafshë Fabula Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Grupi emëror. Përcaktori Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë grupin emëror në fjali duke nënvizuar fjalën kryesore. Të dallojë përcaktorin brenda grupit emëror. Të formojë grupe emërore me emra të dhënë. Mjetet: Teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fletore klase, stilolaps. Fjalë kyç: Grup emëror, përcaktor, emër, mbiemër, përemër pronor. Aftësitë: Të dalluarit, të formuarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i ideve, punë në grupe, punë e pavarur - zbatimi i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i ideve. Shkruaj në tabelë fjalinë: Zogjtë e vegjël shtegtarë do të kthehen në pranverën e lulëzuar. Ndahet fjalia në grupe fjalësh. - Sa grupe fjalësh ka fjalia? (3 grupe funksionale) - Nga se përbëhen grupet e fjalëve? o Grupi i parë emër + mbiemër i nyjshëm + mbiemër i panyjshëm o Grupi i dytë folje o Grupi i tretë emër + mbiemër Grupi i parë dhe i dytë i fjalëve përbëhen nga një emër të shoqëruar nga mbiemër. Këto grupe quhen ndryshe dhe grupe emërore, pasi fjala kryesore është emri, kurse fjalët që përcaktojnë fjalën kryesore quhen përcaktorë. - Cilat fjalë mund të jenë përcaktorë? Përcaktori shprehet me: - mbiemër djalë i vogël - emër në rasën gjinore dera e shtëpisë - përemër pronor maja e saj 122

123 2. Realizimi i kuptimit: Punë në grupe. Hapet teksti në faqen 140. Lexohen në tekst shembujt dhe njohuritë gjuhësore për grupin emëror dhe përcaktorin. Ndahet klasa në 3 grupe (sipas niveleve). Grupi I. Në ushtrimin 1, dalloni grupin emëror duke veçuar fjalën kryesore. P.sh.: (mesazh të dobishëm, njeriu i zgjuar, përvojat e shoqërisë, fabulisti i shquar, fabulat e tij) Grupi II. Në ushtrimin 2, dalloni përcaktorët e çdo grupi emëror në fjalitë e dhëna. Emri bazë gjirafa, vëllezërit mburrjet, majmun rreng, frutë pemë, përpjekja mësimi, gjirafës Përcaktori qafëgjatë, e saj e gjirafës, i zgjuar e gjirafës, e ëmbël të forta, e gjirafës i majmunit, mburravece Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Grupi III. Formoni grupe emërore me emrat e dhënë. P.sh.: (përralla të bukura, personazh kryesor, vendi i ngjarjes, ngjarja e përrallës, koha e largët). Çdo përfaqësues i grupit jep përgjigje rreth detyrës së dhënë. 3. Reflektimi: Punë e pavarur - zbatimi i njohurive të marra. Në fjalinë: Lumenjtë tanë të mëdhenj mbledhin ujërat e përrenjve. Nxënësit gjejnë grupet emërore, përcaktorët e çdo grupi dhe me çfarë janë shprehur ata. Grupi emëror Lumenjtë tanë të mëdhenj përemër pronor + mbiemër Grupi emëror ujërat e përrenjve emër në rasën gjinore Vlerësohen nxënësit për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Ushtrime nga Fletorja e punës 4, f. 49. Rubrika: Tema: Lexojmë Harabeli Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë vjershën sipas kërkesave të teknikës së recitimit. Të pasurojë fjalorin me fjalë të reja. Të shprehë emocionet dhe ndjenjat e tij, pasi lexon vjershën. Të krahasojë harabelin me dallëndyshen. Të analizojë poezinë (strofa, vargjet, rima, mesazhi). Mjetet: Figura shpendësh, teksti, fl etë formati, laps. Fjalë kyç: Harabel, dallëndyshe, zog shtegtar, udhëtarë, shtërg, çapka, zabel, mërzejnë. Aftësitë: Të lexuarit, të diskutuarit, të interpretuarit. Metoda dhe teknika: Harta e mendjes, dora e fshehtë, lexim i drejtuar, pesëvargësh. 123

124 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Harta e mendjes. Mësuesi/ja shkruaj në tabelë fjalën Harabeli. Pyeten nxënësit: - Ç dini ju për harabelin? Të dhënat që sjellin nxënësit shkruhen në tabelë dhe mësuesi/ja plotëson skemën në tabelë. jeton në tufë e qendra të banuara zog i vogël harabeli jo shtegtar ka sqep të madh pendët e kokës dhe shpinës i ka ngjyrë kafe ka këmbë të shkurtra ushqehet me drithë 2. Realizimi i kuptimit: Dora e fshehtë, lexim i drejtuar. Shkruhen vargjet e vjershës në shirita letrash. Përgatiten shirita për grupet që do të punojnë. Ndahen nxënësit në grupe. Çdo grupi i jepet vjersha për ta renditur siç duhet, pasi i lexojnë disa herë me vëmendje vargjet. Çdo grup paraqet para klasës renditjen e vjershës në një fl etë formati. Lexohet vjersha Harabeli nga mësuesja, duke treguar grupin që e ka renditur më saktë. Lexohet vjersha me strofa nga nxënësit. Për çdo strofë u drejtohen nxënësve pyetje që nxisin diskutimin: - Përse fl uturuan shpezëria? - Cili shpend s po luan vendit? - Ç bën harabeli livadheve të korrur? - Çfarë vështron harabeli përmbi zabel? - Pse harabeli duket sikur thotë: Të çmendur pse ikni nga shtëpia? Shpjegohen fjalët e reja të vjershës. Fjalor: shtërg, zabel, çepkat, mërzejnë, shpezëria Lexim i vjershës me intonacion nga nxënësit. Më pas nxënësit u përgjigjen pyetjeve të tekstit të rubrikës Kupto tekstin. Krahasojnë harabelin me dallëndyshen me anë të diagramit të Venit. Dallëndyshja - shtegtare - nuk e duron të ftohtit - jo shtegtar - e duron të ftohtin harabeli janë shpendë Mesazhi i vjershës: Të punojmë e gëzojmë në vendin ku kemi lindur, mos të mërgojmë në dhè të huaj. 3. Reflektimi: Pesëvargësh. Shkruani një pesëvargësh me fjalën Harabeli. harabeli i vogël jo shtegtar fl uturon cicëron ushqehet Harabeli ushqehet me drithë. trumcak Lexohen krijimet e nxënësve. Bëhet vlerësimi i tyre me notë. Detyrë shtëpie. Mësoni vjershën përmendsh dhe veçoni vargjet që ju pëlqejnë më shumë duke i komentuar ato në fl etore. 124

125 Rubrika: Tema: Flasim Kuptimi i vjershës Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë kuptimin e dukshëm dhe kuptimin e fshehur në vjershë. Të analizojë vjersha të ndryshme. Të përshkruajë emocionet e tij për vendlindjen, shokët, të afërmit. Mjetet: Teksti, vjersha të ndryshme. Fjalë kyç: Veprim i kundërt, kuptim i dukshëm, kuptim i fshehtë. Aftësitë: Të folurit, të dalluarit, të përshkruarit. Metoda dhe teknika: Bisedë e lirë, punë e drejtuar, bashkëbiseda. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Bisedë e lirë. Bisedohet me nxënësit: - A keni të afërm që jetojnë në mërgim? - Të merr malli për ta? - Me çfarë komunikoni me ta? - A është e rëndësishme vendlindja për çdo njeri? Pse? 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Kujtohet vjersha Harabeli. Vjersha është ndërtuar mbi dy veprime të kundërta: Shpendë që shtegtojnë shpendë që s shtegtojnë (dallëndyshja) (harabeli) - Cilat vargje i shprehin këto veprime? Dy vargjet e para shpendët shtegtojnë. Dy vargjet e tjera + strofa II harabeli rri në folenë e tij. Në vjershë gjendet edhe një kuptim i fshehur. Njerëz që mërgojnë njerëz që rrinë në vendin e tyre në vende të huaja - Cili varg tregon zogun të fl asë si të ishte njeri? (Të çmendur ju pse ikni nga shtëpia.) Mesazhi i vjershës del nga kuptimi i fshehur: Vendlindja është shumë e rëndësishme për çdo njeri. 3. Reflektimi: Bashkëbisedim, rrjet i diskutimit. Në klasë nxënësit bashkëbisedojnë me njëri tjetrin për të afërmit që janë larg atdheut, për mallin që ata ndiejnë. Mësuesi/ja shtron pyetjen binare: PO JO Po ty do të pëlqente të mërgoje në vende të huaja? Pse? Nxënësit ndahen sipas argumenteve pro dhe kundër. Nxirret në fund përfundimi. Vlerësimi i nxënësve për bisedën. Detyrë shtëpie. Sillni foto nga të afërmit tuaj në vende të ndryshme të botës. 125

126 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Pjesët plotësuese të kallëzuesit Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë grupin e kryefjalës në fjali. Të dallojë grupin e kallëzuesit në fjali. Të përdorë saktë pyetjet për të gjetur pjesët plotësuese të kallëzuesit (Kë?, Cilin?, Kujt?, Me kë?, Prej kujt?, Ku?, Kur?, Si?, Sa? etj.) Të krijojë 3 grupe kallëzuesish me folje të ndryshme. Mjetet: teksti, tabela, fisha me pyetje për grupin foljor të kallëzuesit, fletore klase, stilolaps. Fjalë kyç: grupi i kryefjalës, i kallëzuesit, pjesë plotësuese të kallëzuesit, Ku?, Kur?, Kujt?, Çfarë?. Aftësitë: të kuptuarit, të dalluarit, të krijuarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: mendo trego reflekto, punë e drejtuar, punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo trego refl ekto. Në tabelë mësuesi/ja shkruan fjalinë: Fëmijët e gëzuar shikojnë në mëngjes lulet në kopsht. - Cilat janë pjesët plotësuese të kryefjalës dhe kallëzuesit? Grupi emëror i kryefjalës fëmijët e gëzuar - në mëngjes Kur? Grupi foljor (i kallëzuesit) - lulet Cilat? - në kopsht Ku? Kë? Cilin? Çfarë Cilit? Me kë? Pjesët plotësuese të grupit të kallëzuesit Kujt? gjenden me pyetjet: Prej kujt? Ku? Kur? Si? Sa? Në fjalitë e dhëna gjeni grupin foljor të kallëzuesit: Klajdi takoi nënën. (Kë?) Aldo shkoi në plazh me shokët. (Ku?, Me kë?) 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqen 143. Lexohen shembujt e dhënë në tekst duke u tërhequr vëmendja te grupi foljor (i kallëzuesit). Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Ushtrimi 1, nxënësit nënvizojnë me ngjyra të ndryshme foljen nga fjalët që e plotësojnë atë. Folja ndizen fjala plotësuese ngadalë pyetja Si? boshatisen nga kalimtarët Nga kush? mbyllin dyqanet Çfarë? Ushtrimi 2, nxënësit dallojnë grupin e kryefjalës dhe grupin ne kallëzuesit. 126

127 Grupi i kryefjalës Harabeli i vogël Sqepi i tij i madh Koka e vogël e harabelit Ai Sytë e vegjël Vështrimi i harabelit Zogjtë e tjerë Plotëso tabelën sipas shembullit: Grupi i kallëzuesit nuk e lë folenë gërmon thellë tokën e ftohtë lëviz poshtë e lart kërkon shokët e tij i hedh mbi zabel tregon mërzi janë tani shumë larg Grupi i kallëzuesit Folenë Tokën e ftohtë, thellë Poshtë e lart Shokët e tij Mbi zabel Mërzi Tani, shumë larg Fjalë e grupe fjalësh që iu përgjigjen pyetjeve Kur? Ku? Si? Sa? thellë (si?) poshtë e lartë (si?) mbi zabel (ku?) tani (kur?) shumë tani (kur?), larg (sa?) Kë? Cilin? Çfarë? Kujt? Cilave? folenë (cilën?) tokën e ftohtë (cilën?) shokët e tij (kë?) mërzi (çfarë?) Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. Krijoni 3 grupe të kallëzuesit me foljet: freskoj, pikturoj, shikoj, (sipas shembullit të dhënë). Klajdi freskon fytyrën me ujë burimi. Xhaxhai i Aldos pikturon piktura me bojëra vaji. Unë shikoj me vëmendje emisionin e fëmijëve. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Krijo fjali me grupe foljore të kallëzuesit. Rubrika: Tema: Lexojmë Zbutja e kafshëve Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm pjesën. Të krahasojë kafshët e cirkut me kafshët e pyllit dhe të kopshtit zoologjik. Të renditë veprimet për zbutjen e një elefanti. Të tregojë përvoja personale ose të të afërmve për lojërat që iu kanë mësuar kafshëve. Mjetet: Teksti, pamje kafshësh cirku, kopshti zoologjik, kafshë të sjella në klasë (mace, qen). Fjalë kyç: Zbutës kafshësh, lojë, sjellje, besim. Aftësitë: Të lexuarit, të krahasuarit, të treguarit. Metoda dhe teknika: Mendo diskuto demonstro, lexo kupto trego, diagrami i Venit. 127

128 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo diskuto demonstro. U paraqiten nxënësve pamje kafshësh të ndryshme dhe u drejtohen disa pyetje: - Ku i keni parë këto kafshë? - Keni parë numra cirku me kafshë? (kujtoni disa prej tyre) - Po kafshë në kopshtin zoologjik? Në klasë janë sjellë kafshë shtëpiake (nga nxënësit që kanë në shtëpinë tyre). Këta nxënës tregojnë për veprimet dhe lojërat që u kanë mësuar kafshëve që kur kanë qenë të vogla. Shënim: Kafshët që sjellin nxënësit mbahen vetëm për disa minuta, pasi mund të bëhen shqetësuese për nxënësit e tjerë dhe ecurinë e orës së mësimit. 2. Realizimi i kuptimit: Lexo kupto trego. Lexohet në heshtje pjesa Zbutja e kafshëve. Shpjegohen fjalët e fjalorit. Fjalor: zbutës kafshësh - ai që zbut kafshët e egra. sjelljet e kafshës - mënyra si vepron kafsha kur ha, lahet, gjuan etj. të harmonizuara këtu: veprimet e zbutësit dhe të kafshës janë në përputhje, në pajtim me njëra-tjetrën besim këtu: siguri, bindje e fortë se gjithçka do të shkojë mirë vëzhgim të vështrosh me vëmendje të madhe veprimet e dikujt Leximi i pjesës zinxhir nga nxënësit e klasës. Plotësojnë në tekst cilësitë që duhet të ketë një zbutës kafshësh. (durim, guxim, këmbëngulës, i vëmendshëm, siguri) U përgjigjen pyetjeve të tekstit. Nxënësit tregojnë rreth kafshëve që u kanë lënë më shumë përshtypje kur kanë parë shfaqje në cirk ose në emisionet televizive apo kur kanë shkuar në kopshtin zoologjik. Nëse ka mundësi, mirë është që nxënësit të shohin një kasetë me numra shpejtësie nga cirku nëpër botë (me kafshë të ndryshme, si: qen, tigër, elefant, luan etj.). 3. Reflektimi: Diagrami i Venit. Me anën e diagramit të Venit nxënësit paraqesin të përbashkëtat dhe dallimet ndërmjet kafshëve të pyllit dhe kafshëve të cirkut. kopshti zoologjik - të izoluara pylli - të egra - të lira - të zbutura cirku janë kafshë Plotësohet diagrami dhe lexohet nga nxënësit duke treguar të përbashkëtat dhe ndryshimet e tyre. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Paraqit me anë të vizatimeve një kafshë cirku, pylli ose kopshti zoologjik. 128

129 Rubrika: Tema: Lexojmë Gjëegjëza për kafshët Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dëgjojë me vëmendje gjëegjëza të ndryshme. Të tregojë gjëegjëza të ndryshme. Të dallojë gjëegjëzat nga gjinitë e tjera letrare. Të përshkruajë një gjëegjëzë. Mjetet: Teksti, gjëegjëza të ndryshme. Fjalë kyç: Gjëegjëzë, cilësi fizike. Aftësitë: Të vëzhguarit, të interpretuarit. Metoda dhe teknika: Mendo zbulo diskuto, dëgjim i drejtuar, bisedë e drejtuar, mendo krijo. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo zbulo diskuto. Pyeten nxënësit: Ç dini për gjëegjëzat? jepet për t u gjetur shkruhen në vargje gjëegjëzat kanë rimë përshkrim i një sendi apo dukurie vihet në dukje cilësia kryesore U kërkohet nxënësve të thonë disa gjëegjëza dhe shokët të zbulojë sendin apo dukurinë për të cilat fl itet. 2. Realizimi i kuptimit: Dëgjim i drejtuar, bisedë e drejtuar. Nga teksti i gjuhës lexohen me intonacion gjëegjëzat dhe nxënësit gjejnë për ç gjë bëhet fjalë. - Ai që i gjen gjëegjëzat me të parën herë e ka të zhvilluar cilësinë e të vëzhguarit? - Po ti si je, vëzhgues i mprehtë apo moskokëçarës? - Pse është mirë të dish shumë gjëegjëza? Në gjëegjëza vihet në dukje cilësia kryesore e një kafshe: bleta punëtore milingona ngjason me numrin 3 xixëllonja bën dritë dallëndyshja e shpejtë si era pelikani ka sqep shumë të gjatë breshka mban shtëpinë me vete - Cila nga këto kafshë të pëlqen më shumë? Pse? 3. Reflektimi: Mendo krijo. Mendoni kafshën që ju pëlqen më shumë. Krijoni një gjëegjëzë duke vënë në dukje cilësinë kryesore të saj. Gjëegjëzën që krijuat drejtojua shokëve të klasës. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Mësoni pesë gjëegjëza. 129

130 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexojmë Zgjimi i ariut TINGUJ DHE NGJYRA Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm përrallën. T iu përgjigjet pyetjeve pasi lexon tekstin. Të pasurojë fjalorin me fjalë të reja. Të lexojë pjesën në role. Të përshkruajë ariun dhe harabelin. Të tregojë përmbajtjen sipas skemës së ndërtimit të tekstit. Mjetet: Teksti, fi gura kafshësh. Fjalë kyçe: Zgjim, harabel, gëmushë, turfulloi, shputë, me lakmi, murmuris. Aftësitë: Të lexuarit, të treguarit, të përshkruarit, të dramatizuarit. Metoda dhe teknika: Alfabeti i njëpasnjëshëm, lexo kupto plotëso dramatizo, rendit grupo imito. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Alfabeti i njëpasnjëshëm. Nxënësit e ndarë në grupe, plotësojnë alfabetin e njëpasnjëshëm me emra kafshësh që fi llojnë me atë shkronjë të alfabetit, brenda një kohe të caktuar. A ariu B breshka C cjapi Ç çakalli D dreri Dh dhelpra E elefanti Ë F foka G gorilla Gj gjirafa H harabeli I iriqi J - jaguar K kaprolli L lepuri Ll M majmuni N-ngjala Nj O oktapodi P pantera Q qeni R rinoqeronti Rr rrëqebulli S salamandra Sh shapkë (lloj zogu) T tigri Th thithëlopa U urithi V X xixëllonja Xh Y ylli i detit Z zebra Zh zhaba Dallohet grupi që ka plotësuar më shumë kuti brenda kohës së caktuar. - Ç dini për ariun? Rikujtoni ç dini për harabelin. kafshë e egër gjitar gjithçkangrënëse trupmadh ariu gjumash i fortë me qime të ashpra i pëlqen mjalti Realizimi i kuptimit: Lexo kupto plotëso dramatizo. Lexohet përralla në heshtje nga nxënësi. Shpjegohen fjalët e reja të pjesës. Fjalor: gëmushë, turfulloi, shputë, me lakmi, murmuris

131 Lexohet pjesa zinxhir nga nxënësit e klasës. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të tekstit. o Zgjimi i ariut para se të vinte pranvera. o A është shkrirë akulli në përrua? o A e kanë hapur deriçkën e tyre bletët punëtore? o A ka lulëzuar qershia? Harabeli i kthen përgjigje negative ariut, pasi s kishte ardhur ende pranvera. Ariu është përtac, nuk i pëlqen natyra. Plotësoni fjalitë në tekst, pasi ta keni kuptuar atë është më i trashë se pendët e harabelit më i fortë se sqepi i harabelit se i mpihen dhëmbët e thumbonin bletët të gjente ushqim të kërkonte ushqim i pëlqente natyra. Lexohet përralla sipas roleve ariu, harabeli. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Rendit grupo imito. Shkruhen në tabelë grupet e fjalëve të tekstit dhe nxënësit i lidhin sipas veprimeve: Pranvera lulëzon. Ariu turfullon. Bletët sulmojnë. Harabeli cimcimcon. Akulli shkriu. Qershia piqet. - Imitoni zëra kafshësh apo tinguj nga natyra. Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Shkruani dialogun e ariut me harabelin duke e paraqitur atë me anë të vizatimit. Rubrika: Tema: Shkruajmë Përshkruajmë pranverën Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të ndërtojë një përshkrim për pranverën mbi bazën e fi gurave. Të krijojë një përshkrim duke përdorur fjalë të zgjedhuara. Të përshkruajë qartë, bukur, me imagjinatë pranverën. Mjetet: Teksti, pamje nga stina e pranverës. Fjalë kyç: Përshkrim, pranverë, ngjyra, aromë, tinguj, ndjesi. Aftësitë: Të shkruarit, të përshkruarit, të menduarit, të krijuarit. Metoda dhe teknika: Imagjinatë e drejtuar, punë e drejtuar, shkrim i lirë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Imagjinatë e drejtuar. - Imagjinoni stinën e pranverës. Mbyllni sytë dhe mendoni se çdo gjë që na rrethon është e lulëzuar. Ne të gjithë si klasë kemi shkuar në një lëndinë dhe marrim lule shumëngjyrëshe. Vazhdoni imagjinatën. Pasi keni marrë lule shumëngjyrëshe dhe kemi mbushur duart plot, tani mendoni se çdo të bëni me tërë këto lule. Hapni sytë dhe mendoni çdo të bëni me lulet që mblodhët (ngjyra e luleve, aromat, tingujt, ndjesitë). Dëgjohen mendimet e nxënësve dhe në këtë fazë bëhet dhe sqarimi i koncepteve: ngjyrat e pranverës, aromat e pranverës, tingujt e pranverës, ndjesitë e tua. 131

132 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 149. U kërkohet nxënësve të shikojnë fotot e tekstit. Duke përshkruar pranverën, të plotësojnë edhe thesin e fjalëve: Ngjyrat e pranverës: e kuqe, e verdhë, e gjelbër, e bardhë, rozë, manushaqe. Aromat e pranverës: e ëmbël, delikate, dehëse, e këndshme, e fortë, tërheqëse, e lehtë. Tingujt e pranverës: ciu-ciu, quk-quk, kuak-kuak, zërat e gëzuar të njerëzve, buçima e traktorëve, zhurma e ujit që gurgullon. Ndjesitë e tua: hare, gjallëri, kënaqësi, çiltërsi. 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. - Duke u mbështetur dhe të thesi i fjalëve që plotësuat, përshkruani stinën e pranverës. Natyra fillon e lulëzon. Pranvera vjen me lule shumëngjyrëshe, zogjtë që cicërojnë, bari që lulëzon. Në pranverë dielli të ngroh me rrezet e tij. Njerëzit janë më të gëzuar. Kafshët zgjohen nga gjumi i thellë i dimrit. Kjo stinë magjiplotë hedh vellon e saj shumëngjyrëshe kudo në natyrë... Lexohet përshkrimet e nxënësve duke bërë edhe vlerësimet përkatëse. Detyrë shtëpie: Shkruani mbresat e tua për pranverën. Vizato një lule ku të shkruash këto fjali. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Kundrinori. Kundrinori i drejtë Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të dallojë kundrinorin e drejtë në fjalitë e dhëna. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e kundrinorit të drejtë (Kë? Cilin? Cilën? Cilat?) Të zbulojë se kundrinori i drejtë është i domosdoshëm në fjali. Mjetet: Teksti, tabela, shkumësa me ngjyra, fletore klase, stilolaps. Fjalë kyç: Kundrinor i drejtë, Kë?, Cilin?, Cilët?, Çfarë?. Aftësitë: Të vrojtuarit, të kuptuarit, të dalluarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Mendo krijo dyshe diskuto, punë e drejtuar, punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo krijo dyshe diskuto. Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalinë: Fëmijët respektojnë prindërit, mësuesen dhe shokët e tyre. U drejtohet nxënësve pyetja: - Cilat janë pjesët plotësuese të fjalisë? Nxënësit mendojnë për pak çaste. Krahasojnë përgjigjet me partnerët. Zgjedhin idetë që do t i thonë para klase. - prindërit (Kë?) - Grupet plotësuese: - mësuesen (Kë?) - shokët e tyre (Kë?) 132

133 Këto grupe plotësuese quhen kundrinorë. i domosdoshëm s mund të hiqet në rasën kallëzore i drejtë kundrinori i zhdrejtë u përgjigjet pyetjeve: kë? çfarë? cilin? cilat? cilën? - A mund t i heqim kundrinorët e drejtë në fjalinë e mësipërme? Pse? në rasën dhanore i zhdrejtë pa parafjalë i zhdrejtë me parafjalë 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 150. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore në tekst. Ushtrohu nëpërmjet ushtrimeve të tekstit. Ushtrimi 1. Nxënësit lidhin pjesët e fjalisë me shigjetë dhe tregojnë në ç rasë është kundrinori i drejtë (harabelin e vogël, ndihmë, natyrën, punën). Kundrinori i drejtë është në rasën kallëzore. Ushtrimi 2. Nxënësit gjejnë kundrinorin e drejtë në fjalitë e dhëna duke bërë pyetjen. (bukën cila?; djathin cilin?; qoften e skuqur cilën?; domaten e prerë cilën?; mamin kë?) Ushtrimi 4. Nxënësit vendosin në etiketë kundrinorin e drejtë. Provoni ta hiqni. Ç mund të thuash për kundrinorin e drejtë? (Është pjesë e domosdoshme e fjalisë, pasi fjalia s kuptohet, është e pakuptueshme pa të.) (thonjtë, zogj, gjahun, shqiponjën, frikën) Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Plotësoni fjalitë e ushtrimit 3 duke u vendosur një kundrinor të drejtë. a. Fëmijët blenë një top të ri në dyqanin e lagjes. b. Kuzhinieri gatoi gjellë të shijshme për pushuesit. c. Drita ndihmon vëllanë e saj në mësime. d. Artani pastron këpucët çdo mbrëmje. e. Ata festuan Vitin e Ri në Tiranë. Vlerësimi i punës së nxënësve. Detyrë shtëpie. Zgjidhni një tekst në librin tuaj dhe nënvizoni kundrinorët e drejtë. Shkruaj 5 fjali në fl etore duke vendosur në etiketë kundrinorin e drejtë. Rubrika: Tema: Lexojmë Qershizat Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të lexojë me intonacionin e duhur vjershën. Të tregojë përmbajtjen e vjershës duke iu përgjigjur pyetjeve. Të tregojë përvoja personale të këputjes ose vjeljes së frutave. Të lexojë në role vjershën. Të kthejë vjershën në prozë. Të formojë grupe emërore me emrat e dhënë. 133

134 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Mjetet: Teksti, fruta të ndryshme, kasetë me këngën e qershisë. Fjalë kyç: Qershizat, kuqëlojnë, cullët. Aftësitë: Të lexuarit, të treguarit, të përshkruarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i ideve, dora e fshehtë, pesëvargësh, shkrimi lirë. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i ideve. U kërkohet nxënësve të fl asin për frutat që iu pëlqejnë më shumë. - Pse frutat janë të mira për shëndetin? - Ç dini për qershinë? frutë kokrra të kuqe apo të verdha me bërthamë piqet në fi llim të verës e ëmbël Qershia e freskët e konservuar 134 komposto reçel lëng Këndohet kënga e Qershizës shoqëruar me kasetë. Mësuesi/ja shkruan titullin e vjershës në tabelë Qershizat. 2. Realizimi i kuptimit: Dora e fshehtë. Vargjet e vjershës janë shkruar në fi sha. Sipas grupeve, nxënësive u shpërndahen fi shat dhe ata i renditin vargjet siç duhet. Dorëzohen fl etët e përfunduara nga çdo grup. Lexohet vjersha me intonacion nga mësuesi/ja. Veçohet grupi që ka punuar më saktë. Lexohet vjersha nga disa nxënës me intonacion. Shpjegohen fjalët e reja të vjershës. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të tekstit në rubrikën Kupto tekstin. Kalohet në punimin e rubrikës Po ti? Lihen nxënësit të japin mendimet lirshëm. Plotësojnë fjalitë duke i lidhur me shigjetë. Formohen grupe emërore me emrat: Qershi - plot me lëng - e kuqe - e ëmbël Fëmijë Lexohet vjersha në role qershiza, fëmijët. Mesazhi: Frutat fëmijët i hanë shumë, por ato duhet të jenë të pjekura t i lajmë me kujdes para se t i hamë. Hani sa më shumë fruta. 3. Reflektimi: Pesëvargësh, shkrimi lirë. Shkruani një pesëvargësh me fjalën qershi: qershia e ëmbël rrumbullake piqet vilet hahet Qershitë piqen në qershor. frutë - të vegjël - të gëzuar - kureshtarë

135 Lexohen krijimet e nxënësve. U jepet detyrë nxënësve që poezinë Qershia ta kthejnë në tregim. P.sh.: Një ditë fëmijët kishin dalë në kopshtin me pemë frutore. Fëmijët të gëzuar shikojnë kokrrat e kuqe të qershive poshtë pemës. Mundohen t i kapin duke zgjatur duart, por nuk i arrijnë dot.... Puna e nisur në klasë vazhdohet si detyrë shtëpie. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë kundrinorin e zhdrejtë pa parafjalë në fjali. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e kundrinorit të zhdrejtë pa parafjalë (Kujt?; Cilit?; Cilës?; Cilëve?). Të përdorë kundrinorë të zhdrejtë pa parafjalë në fjali të ndryshme. Të krijojë tri fjali duke përdorur kundrinorë të drejtë dhe të zhdrejtë. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Mjetet: Teksti, tabela, Fletore pune, fl etore klase, stilolaps, fi sha me pyetje. Fjalë kyç: Kundrinor i zhdrejtë pa parafjalë, Kujt?; Cilit?; Cilën?. Aftësitë: Të dalluarit, të kuptuarit, të krijuarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Përvijim i të menduarit, punë e drejtuar, punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalitë: Lindës i pëlqejnë lulet. 3 grupe Fëmijët u dhuruan mësuesve lule. 4 grupe Linda i merr erë lules së kuqe. 4 grupe Nxënësit ndajnë në grupe fjalësh fjalitë. Fjalia 1 gr. plotësues + kallëzues + gr. plotësues Fjalia 2 kryefjalë + kallëzues + gr. plotësues + gr. plotësues Fjalia 3 kryefjalë + kallëzues + gr. plotësues + gr. plotësues Shënim. Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë shoqërohet gjithmonë me trajtë të shkurtër të përemrit vetor. Në këtë klasë nxënësit do të mësojnë vetëm kundrinorin e shprehur me emër. Nxënësit emërtojnë kundrinorët e drejtë në çdo fjali, duke e gjetur me ndihmën e pyetjeve përkatëse. (lulet cilat?; lule çfarë?; erë çfarë?) Grupet e tjera plotësuese: Lindës, mësuesve, lules së kuqe u përgjigjen pyetjeve: Kujt?; Cilëve?; Cilës?. Në rasa dhanore Kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë gjendet me pyetjen: Kujt?, Cilit?, Cilës?, Cilëve?, Cilave? 135

136 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 153. Lexohen shembujt e tekstit dhe njohuritë gjuhësore për kundrinorin e zhdrejtë pa parafjalë. Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit lidhin pjesët e fjalisë me shigjetë. Dallojnë rasën dhanore në të cilën përdoret kundrinori i zhdrejtë pa parafjalë. (violinës, babait të vet, trajnerit, nxënësve të klasës IV, motrës) Në ushtrimin 2, nxënësit gjejnë në fjalitë e dhëna kundrinorët e zhdrejtë pa parafjalë duke shkruar në të djathtë pyetjen. (punëtorëve kujt?; emrit të tyre cilit?; elefantëve kujt? ose cilëve?; kafshëve kujt?) Në ushtrimin 3, nxënësit plotësojnë me laps fjalitë duke vendosur një kundrinor të zhdrejtë. Nëna i dërgoi letër vëllait. Fëmijët u dhuruan nënave lule për festën e tyre. Mësuesi/ja u foli nxënësve për qytetin e Tiranës. Përrallat u nxitin fantazinë fëmijëve. 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Nxënësit nxiten të krijojnë tri fjali ku të përdorin kundrinorë të drejtë dhe të zhdrejtë, sipas figurës në tekst. Redi i kërkon ndihmë Mirës për të krehur fl okët. Mira i kreh vëllait të saj flokët me kujdes. Ai e falënderon motrën e tij. Lexohen krijimet e nxënësve duke veçuar më të saktat. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Plotësoni ushtrimet në Fletoren e punës, f. 54. Rubrika: Tema: Lexim Sjellësi i zjarrit Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dëgjojë për të kuptuar përmbajtjen. Të tregojë me fjalët e tij përmbajtjen e mitit indian. Të përshkruajë zjarrin e zjarrsjellësin. Të pasurojë fjalorin me shprehje me kuptim të fi gurshëm. Mjetet: histori të ndryshme për zbulimin e zjarrit, teksti. Fjalë kyç: zjarr, zjarrsjellës, tinëz, gulçimë, kartha, shkarpë. Aftësitë: të dëgjuarit, të treguarit, të përshkruarit, të lexuarit. Metoda dhe teknika: bisedë e lirë, dëgjim i drejtuar, dora e pyetjeve. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Bisedë e lirë. Nxënësit fl asin për shpikjen e zjarrit duke kujtuar njohuritë që kanë mësuar në orën e historisë. Ata tregojnë histori të ndryshme për rëndësinë që pati zbulimi i zjarrit. Pjesa që do të marrim është një mit indian. Miti: tregime të hershme shpjegonin në lashtësi (kohët shumë të vjetra) dukuritë e natyrës ka elemente fantastike 136

137 2. Realizimi i kuptimit: Dëgjim i drejtuar. Lexohet miti Sjellësi i zjarrit me intonacion nga mësuesi/ja. Gjatë leximit të mësueses, nxënësit plotësojnë fjalitë e nisura rreth mitit. Djali duhet të shkonte në malin fl akëhedhës. Djali mori me vete 100 djem. Zjarrit i bënë një shtrat me gurë. Zjarrin e ushqyen me karthja a drurë. Djalit i vunë emrin Zjarrsjellësi. Ky plotësim bëhet për të parë sa janë në gjendje nxënësit të mbajnë mend nga leximi i mësueses. Shpjegohen fjalët apo shprehjet e pjesës. Fjalor: tinëz, gulçimë, shkarpa, karthje Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Lexohen me kujdes shprehjet e fi gurshme të nënvizuara në tekst. - A mund të gjeni kuptimin e tyre? Iku me të katra u nis vetëtimthi, menjëherë Do të vijë me një frymë do të vijë shumë shpejt Kam për ta shtënë në dorë se s bën do ta gjej dhe do ta marr patjetër 3. Reflektimi: Dora e pyetjeve. Pas leximit të tekstit me kujdes ritregohet ngjarja sipas dorës së pyetjeve. Nxënësit vizatojnë dorën e tyre duke e vendosur në një fl etë formati të bardhë. Në secilin gisht ata shkruajnë pyetjet si më poshtë: Kush?, Çfarë?, Kur?, Ku?, Pse?, Si? Në dorën e pyetjeve ata shkruajnë në gishtat e dorës përgjigjen e pyetjeve të bëra. Fjalitë shkruhen të plota. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Formoni fjali me shprehjet e fi gurshme. Lexoni mite nga libra të ndryshëm. Kush? Një djalosh indian Çfarë? Djaloshi me ndihmën e 100 djemve dhe të çakallit rrëmbeu zjarrin. Ku? Ngjarja ndodh në Malin Flakëhedhës. Shumë e shumë kohë më parë. Si? Djaloshit i vunë emrin Zjarrsjellësi, pasi ai ia çoi zjarrin popullit. Kur? Djaloshi vuri re se njerëzit në dimër ishin të mjerë nga të ftohtët dhe i kërkoi ndihmë çakallit. Pse? 137

138 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Flasim Miti Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë mitin nga llojet e tjera letrare. Të dallojë strukturën e ndërtimit të mitit. Të diskutojë për legjendat e zbulimit të zjarrit. Të tregojë për dobitë që solli zbulimi i zjarrit. Mjetet: Teksti, miti i Prometeut që u rrëmbeu zjarrin perëndive. Fjalë kyç: Zbulim, mit, zjarr, ndërtim, përshkrim. Aftësitë: Të folurit, të diskutuarit, të përshkruarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i lirë, punë e drejtuar, rrjedhshmëri gojore e dyshes. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i lirë. Pyeten nxënësit: - Ç janë mitet? tregime të hershme Mitet japin shpjegime fantastike për dukuritë e natyrës struktura: hyrje zhvillim mbyllje Kujtoni mitin indian Sjellësi i zjarrit. - A mund ta përcaktoni strukturën e mitit? 1. Hyrja Ndihma që i kërkoi djali indian çakallit. 2. Zhvillimi Këshilla që i dha çakalli djaloshit, mënyra se si ata ua sjellin zjarrin njerëzve. 3. Mbyllja Ndodhia pasi djali solli zjarrin. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 156. Lexohen në tekst shembujt e dhënë për mitin indian Sjellësi i zjarrit. - Si e përshkruan çakalli zjarrin, si: qenie fantastike apo diçka të vërtetë? Përshkrimi i zjarrit nga çakalli Zjarri është lule, por s është lule; është bishë, por bishë s është; është i rrezikshëm e i keq, po ama të bën edhe shërbime. Shpjegimi në fjalor: Zjarri prush e fl akë që bëhet nga djegia e drurëve, qymyrit etj. Rasti (a) është përshkrim fantastik. Rasti (b) është përshkrim real Reflektimi: Rrjedhshmëri gojore e dyshes. Nxënësit fl asin për rëndësinë që pati zbulimi i zjarrit për njeriun, në bazë të asaj që kanë lexuar apo mësuar. Nxënësit fl asin me njëri-tjetrin për historinë e Prometeut që u rrëmbeu zjarrin perëndive dhe ia dha njerëzimit (materiali merret nga librat me shkrime mitologjike ose interneti). Vlerësimi i orës së mësimit.

139 Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë kundrinorin e zhdrejtë me parafjalë në fjali. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e kundrinorit të zhdrejtë me parafjalë (me kë?; me cilin?; me çfarë?; nga kush?). Të formojë fjali ku të përdorë lloje kundrinorësh. Mjetet: Teksti, tabela, fisha me pyetje, fl etore klase, stilolaps. Fjalë kyç: Kundrinor i zhdrejtë me parafjalë; te kush?; nga kush?; me kë?; për çfarë?; parafjalë. Aftësitë: Të kuptuarit, të dalluarit, të krijuarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Përmbledhje e strukturuar, punë e drejtuar, organizues grafi k, punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përmbledhje e strukturuar. - Ç mbani mend për parafjalën? qëndron para: Parafjala përdoret në rasa të ndryshme emrave e përemrave - rasa emërore (nga, te, tek) - rasa kallëzore (në, me, mbi, nëpër...) - rasa rrjedhore (afër, larg, prej...) Mësuesi/ja shkruan në tabelë fjalinë: Shila i tregon Kleos për pushimet në Turqi. Ndahet fjalia në grupe (5 grupe fjalësh). Emërtohen grupet plotësuese që u përgjigjen pyetjeve kujt? (Kleos,) - Ç pyetje i përgjigjet grupi: për pushimet? (për çfarë?) - Te kush? - Nga kush? pjesë plotësuese e fjalisë Kundrinori i zhdrejtë me parafjalë gjendet me pyetjet: - Me kë? - Me çfarë? - Për çfarë? 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar, organizues grafi k. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore të dhëna në faqen 157 të tekstit. Punohet rubrika Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit lidhin sipas kuptimit pjesët e fjalisë (për pushimet verore, me cicërimat e zogjve, me top, te mësuesi, pa ujë, me autobus). Në ushtrimin 2, nxënësit u përgjigjen pyetjeve dhe nënvizojnë kundrinorin e zhdrejtë me parafjalë. Shokët fl isnin për pushimet dimërore. Në ekskursion shkuam me autobus. Babai erdhi me shokët e tij. Letra më erdhi nga shoqja ime e ngushtë. Në ushtrimin 3, nxënësit gjejnë kundrinorët. Plotësojnë tabelën sipas shembullit të dhënë (mund të punohet në grupe). 139

140 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Kundrinori Djali Nga acari Zjarrin Popullit të vet Ndihmë Me shumë djem Zjarrin Zjarrin Me drurë Lloji i kundrinorit I zhdrejtë pa parafjalë I zhdrejtë me parafjalë I drejtë I zhdrejtë pa parafjalë I drejtë I zhdrejtë pa parafjalë I drejtë I drejtë I zhdrejtë me parafjalë Pyetja Kujt? Nga cili? Cilin? Kujt? çfarë? Me kë? Cilin? Cilin? Me çfarë? 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Krijoni fjali me foljen dërgoj duke iu përgjigjur pyetjeve: Kujt?, Cilën?, Me çfarë?. Oerta i dërgoi letër mami Mirës. (Kujt?) Oerta e dërgoi letrën me postë elektronike. (Cilën?) (Me çfarë?) Lexohen fjalitë e krijuara nga nxënësit. Vlerësohen me notë nga mësuesi/ja. Detyrë shtëpie. Plotësoni ushtrimet e Fletores së punës, f.55. Rubrika: Tema: Lexim Fuqia e Mujit Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm pjesën. Të tregojë përmbajtjen e mitit. Të zgjedhë paragrafi n që i pëlqen më shumë duke e argumentuar zgjedhjen e tij. Të përshkruajë me fjalë fi gurën e Mujit. Të zbulojë elementet fantastike të mitit. Mjetet: Teksti, pjesë nga Cikli i kreshnikëve. Fjalë kyç: Fuqi, menatë, zana, Muji hodhi shtat, të merrte sy gjumë, më kanë halë në sy. Aftësitë: Të lexuarit, të treguarit, të analizuarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i ideve, DRTA lexim i drejtuar, ditari dypjesësh, shkrim i lirë. Zhvillimi i mësimit Evokimi: Diskutim i ideve. Pyeten nxënësit: - Keni dëgjuar apo lexuar për personazhe me fuqi të mbinatyrshme? Thoni disa prej tyre. Muji Personazhe me fuqi të jashtëzakonshme: Zanat Gjergj Elez Alia Bajlozi i Detit Nxënësit nxiten të tregojnë lirshëm legjenda me personazhe legjendarë, duke veçuar cilësitë e tyre fi zike, si: trima, sypatrembur, luftëtarë të zotë etj.

141 2. Realizimi i kuptimit: DRTA lexim i drejtuar, ditari dypjesësh Lexohet legjenda Fuqia e Mujit me paragrafë. Për çdo paragraf iu drejtohen nxënësve pyetje që sjellin diskutime, parashikime rreth ngjarjes. Paragrafi I. Jetonte... deri te... lopësh. - Ku jetonte Muji? - Në ç gjendje ishte familja e tij? - Ç bëri babai i Mujit, sapo ai hodhi shtat? - Si mendoni, a do ta përballojë punën Muji? Paragrafi III. Një ditë... deri tek... asnjë yll. - Pse u mërzit Muji? - Çfarë vendosi ai? - Si ishte nata për Mujin? - Ç mendim keni ju për Mujin? Paragrafi II. Megjithëse... deri te... të ngratë. - Ç punë duhej të bënte Muji te pasaniku? - Si e bënte punën Muji? - Po zotëria si ia shpërblente punën Mujit? - Si do të vazhdojë ngjarja? Paragrafi IV. Papritmas... deri te... madhështinë Mujit. - Ç dëgjoi Muji gjatë natës? - Si veproi ai? - Ç kishin qenë në të vërtetë ato të qara? - Çfarë i thanë zanat Mujit? - Po Muji ç u kërkoi zanave? Pse? - Pse u trembën në fund zanat? - Ju pëlqen mbyllja? - Si do donit të përfundonte? Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Shpjegohen fjalët apo shprehjet e reja. Lexohet pjesa zinxhir nga nxënësit e klasës. Përzgjidhet paragrafi që u pëlqen më shumë duke e komentuar atë. Paragrafi Ndërkaq në qiellin e errët kishte dalë... Komenti Trimëria të bën të mposhtësh çdo lloj rreziku që të kanoset. Plotësohet në tekst fjalia: - Çfarë ndodhi me Mujin pasi piu qumësht Zane (herën e parë, herën e dytë, herën e tretë). reale (babai, Muji, motra, vëllai, pasaniku) - Personazhet fantastike (zanat) - Sendet fantastike qumësht gjiri i zanave, lisi, shkëmbi. - Vendi real Jutbina - Koha e papërcaktuar, shumë kohë më parë 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Duke u mbështetur te pjesa Fuqia e Mujit dhe ato çfarë keni lexuar, bëni përshkrimin e fi gurës së Mujit me fjalë. P.sh.: Muji është një njeri me fuqi të mbinatyrshme. Ai përballej me çdo lloj vështirësie që i dilte përpara. E donte popullin e tij... Dëgjohen përshkrimet e disa nxënësve përpara klasës. Vlerësimi i nxënësve. Detyrë shtëpie. Lexoni pjesë nga Cikli i kreshnikëve. 141

142 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Shkruajmë Përshkruajmë personazhin Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: - Të përshkruajë personazhin e Mujit duke u bazuar në cilësitë fi zike dhe të karakterit. - Të shkruajë duke respektuar rregullat e drejtshkrimit. - Të vizatojë Mujin dhe Zanat në një peizazh malor. Mjete: Teksti, pjesë nga Cikli i Kreshnikëve. Koncepte kryesore: Përshkrim, cilësi fi zike, karakter. Aftësitë: Të përshkruarit, të shkruarit, të vizatuarit. Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Përvijimi i të menduarit Realizimi i kuptimit Kubimi Reflektimi Shkrim i lirë Zhvillim i mësimit Evokimi: Përvijim i të menduarit Rikujtohet pjesa Fuqia e Mujit. Mësuesi/ja shkruan në qendër të tabelës fjalën Muji. - Si ishte Muji? - shtatlartë - i mitur - i urtë - trim cilësitë fi zike Muji cilësitë e karakterit - fi snik - i dashur - punëtor - i dhembshur Idetë e nxënësve shkruhen në tabelë. Realizim i kuptimit: Kubimi Për të përshkruar Mujin përdoret metoda e Kubimit. Përshkruaj Mujin nga pamja fi zike. Muji një djalë i mitur, shtatlartë, i duhej të punonte si bari lopësh, Krahaso Mujin me Gjergj Elez Alinë. Muji Gjergj Elez Alia Kujto një fragment pjese, ku të tregohet një cilësi e Mujit Analizo njëra pas tjetrës cilësitë e mira të Mujit. Përmblidh me 4-5 fjali gjithçka për Mujin. Argumento: Ku ju ka pëlqyer më shumë Muji në pjesën e leximit apo në pjesët Cikli i Kreshnikëve. Pse? 142

143 Lexohen pjesë nga libri Cikli i kreshnikëve. Më pas u drejtohen nxënësve pyetje të tilla që në përgjigjet e tyre të gjejnë fjalë që japin cilësitë e Mujit: i mitur, i varfër, shtat lartë, trim, i urtë. - Si ishte Muji kur fi lloi punën si bari lopësh? - Pse fi lloi të punonte aq i vogël? - A e tregonte moshën ai? Pse? - Çfarë u kërkoi dy zanave? Reflektimi: Shkrim i lirë. Përshkruani personazhin e Mujit duke u ndalur te cilësitë fi zike dhe cilësitë e karakterit (me 5-6 fjali). Lexohen përshkrimet e disa nxënësve para klase. Detyrë shtëpie: Paraqitni vizatimin e Mujit dhe dy Zanave në një peizazh malor. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Rrethanori Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë rrethanorin në fjalitë e dhëna. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e tij (ku?; kur?; si?; sa?) Të dallojë llojet e rrethanorëve duke u mbështetur në pyetjet e bëra. Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Metoda dhe teknika: Teksti, tabela, fi sha me pyetje, fl etore klase, stilolaps. Rrethanor, kur?; si?; ku?; kallëzues. Të kuptuarit, të dalluarit, të shkruarit. Mendo krahaso diskuto, ushtrohu duke plotësuar, punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo krahaso diskuto. Në tabelë shkruhet fjalia: Në mëngjes mjeku shkoi me shpejtësi në shtëpinë e Ilirit. - Cilat janë grupet plotësuese foljore në f jalinë e dhënë? Shkoi: në mëngjes (kur?) me shpejtësi (si?) në shtëpinë e Ilirit (ku?) - Provoni, a mund të hiqen këto grupe plotësuese? mund të hiqet Rrethanori: pjesë plotësuese e fjalisë Llojet e rrethanorëve Kohe Vendi Mënyre Sasie Pyetjet me të cilat gjenden janë ndajfolje Kur? Ku? Si? Sa? 143

144 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 2. Realizimi i kuptimit: Ushtrohu duke plotësuar. Hapet teksti në faqe 160. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore në tekst për rrethanorin. Në ushtrimin 1, nxënësit nënvizojnë kallëzuesin dhe rrethanorët. Kallëzuesit jetonte, ngrihej, shpinte, ushqeheshin. Rrethanorët pranë Jutbinës, menatë, nëpër kullota, mirë. Në ushtrimin 2, nxënësit plotësojnë me laps në tekst fjalitë me rrethanorët e dhënë. (papritmas, aty pranë, në dy djepe, disa herë, menjëherë, tri pika, deri te gjuri, herën e tretë, me kujdes, te Lugjet e Verdha). Në ushtrimin 3, nxënësit u përgjigjen pyetjeve dhe nënvizojnë rrethanorët. Muji jetonte në Jutbinë. Ai ngrihej nga gjumi menatë. Muji i kulloste lopët në bjeshkë. Zanat erdhën natën. Herën e parë Zanat i dhanë tri pika qumësht. 3. Reflektimi: Punë e pavarur - zbatim i njohurive të marra. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve dhe nënvizojnë rrethanorët. - Ku shkuan nxënësit e klasës së katërt? (Nxënësit e klasës së katërt shkuan në ekskursion.) - Kur u nisën nxënësit? (Nxënësit u nisën në orën 7.) - Si është Xhoi? (Xhoi është e shkathët.) - Sa përralla lexoi Megi? (Megi lexoi shumë përralla.) Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Plotësoni Fletoren e punës. Ushtrimi 4 në fl etore. Rubrika: Tema: Lexim Onufri dhe bariu Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë rrjedhshëm përrallën. Të tregojë përmbajtjen sipas pikave të planit. Të pasurojë fjalorin me fjalë dhe shprehje. Të tregojë historinë e bariut. Të nxjerrë temën dhe idenë e pjesës. Mjetet: Teksti, piktura nga piktorë të ndryshëm. Fjalë kyç: Bari, gërxh, stan, kërrabë, gunë, susak, piktor. Aftësitë: Të lexuarit, të treguarit, të diskutuarit. Metoda dhe teknika: Diskutimi i ideve, lexo kupto diskuto, analizë personazhi. Zhvillimi i mësimi 1. Evokimi: Diskutimi i ideve. - Thoni emrat e disa piktorëve të mëdhenj. Emra piktorësh 144

145 - Çfarë i frymëzon piktorët në pikturat e tyre? - Ç mjete përdorin ata kur pikturojnë? - A e dini se rrënjët e bimëve shërbejnë për të përgatitur ngjyra të ndryshme? - Keni dëgjuar për piktorin e madh dhe shumë të hershëm Onufrin? Pjesa Onufri dhe bariu do të na tregojë më shumë për piktorin Onufri. 2. Realizimi i kuptimit: Lexo kupto diskuto. Lexohet pjesa në heshtje për disa minuta. Shpjegohen fjalët e reja të pjesës. Fjalor: gërxh, stan, susak, kërrabë, gunë Lexohet pjesa me paragrafë. Për çdo paragraf hartohet nga një pikë plani. 1. Onufri në fshatin Shelcan. 2. Takimi i bariut me Onufrin. 3. Bariu dhe piktori. 4. Melodia e fyellit frymëzim për Onufrin. 5. Rrënjët e bimëve dhe susaku. 6. Piktura e Onufrit. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Tregohet përmbajtja sipas pikave të planit nga nxënës të ndryshëm. Mesazhi i pjesës: Pikturat e vërteta frymëzohen nga jeta. Piktura Bariu dhe susaku është një ndër pikturat më të gjalla të Onufrit. Tema e pjesës: Takimi i Onufrit me bariun në pyjet e Shelcanit në shek. XVI frymëzoi piktorin për pikturën Bariu. Diskutohet me nxënësit për pikturat e piktorëve të ndryshëm në shekuj. 3. Reflektimi: Analizë personazhi. Plotësoni portretin e bariut: i moshuar i veshur me lëkurë deleje i shëndetshëm pamja fi zike Bariu karakteri i vetmuar trim nostalgjik mikpritës Diskutohen cilësitë e bariut nga nxënësit sipas pamjes fi zike e karakterit me njëri-tjetrin. Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Bëni portretin e bariut me cilësitë që jepen në tregim. Rubrika: Tema: Flasim Pikturat e Onufrit Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të diskutojë për piktorin e mesjetës Onufri. Të diskutojë për pikturën e paraqitur në libër. Të diskutojë për vlerat që kanë sot pikturat. 145

146 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Mjetet: Teksti, piktura nga piktorë të mesjetës. Fjalë kyç: Pikturë, mesjetë, Onufri. Aftësitë: Të folurit, të vrojtuarit, të diskutuarit. Metoda dhe teknika: Mendo - puno në dyshe - shkëmbe mendime, marrëdhëniet pyetje-përgjigje, diskuto. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo - puno në dyshe - shkëmbe mendime. U paraqiten nxënësve piktura nga piktorë të mesjetës. Shënim. Në qoftë se mësuesi/ja ose nxënësit nuk i sigurojnë dot diskutohet mbi fi gurën e tekstit. - Çfarë u bie në sy te këto piktura? U fl itet nxënësve për piktorin e madh të mesjetës Onufri. Onufri: piktor i shek. XVI bëri portrete njerëzish zbukuroi shumë kisha shqiptare me piktura etj. 2. Realizimi i kuptimit: Marrëdhëniet pyetje-përgjigje. Hapet teksti në faqe 163. Lexohet në tekst për Onufrin dhe pikturat e tij. U drejtohen nxënësve pyetjet: - Në se u mbështet autori për të shkruar tregimin Onufri dhe bariu? (piktura e tij e mrekullueshme) - Ç cilësi të Onufrit vë në dukje autori? (i dashur, i shëndetshëm, i fortë, i palodhur, punëtor) - Shikoni me kujdes pikturën në tekst. - Çfarë u bie më shumë në sy? (ngjyrat e gjalla) - Çfarë ka paraqitur në këtë pikturë? 3. Reflektimi: Diskuto. Diskutohet me nxënësit për pikturat e moçme që edhe në ditët e sotme kanë vlera shumë të mëdha. (për pikturën, ngjyrat, zhvillimin e kulturës shqiptare në atë të kohë) Nxënësit lihen të lirshëm të shfaqin mendimet e tyre. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Rrethanori i vendit dhe i kohës Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë rrethanorin e vendit dhe të kohës në fjali. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e rrethanorit të kohës dhe të vendit. Të zbulojë se rrethanori i vendit dhe i kohës janë grupe të lëvizshme në fjali. Mjete: Teksti, tabela, fisha me pyetje, fl etore klase, stilolaps. Fjalë kyç: Rrethanor kohe, vendi, kur?, ku?, nga?, për ku? etj. Aftësitë: Të vërejturit, të kuptuarit, të dalluarit, të zbuluarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i lirë, punë e drejtuar, punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit Evokimi: Diskutim i lirë. Shkruaj në tabelë fjalitë:

147 Unë me mamin shkuam në supermarket. Te supermarketi blemë shumë gjëra. Atje kishte shumë njerëz. Dje shkova me shokët në cirk. Në fillim pamë numra shpejtësie. Deri në fund të shfaqjes ne s pushuam duartrokitjet. - Ç pyetje u përgjigjen fjalët plotësuese të nënvizuara? pjesë plotësuese zhvendoset në fjali gjendet me pyetjet: ku? në ç vend? nga? për ku? Rrethanori i vendit hiqet pa prishur kuptimin e fjalisë tregon vend Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 zhvendoset në fjali pjesë plotësuese mund të hiqet Rrethanori i kohës gjendet me pyetjet: kur? që kur? deri kur? tregon kohë 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 164. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore për rrethanorin e vendit dhe të kohës në tekst. Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit lidhin foljen me rrethanorin e vendit duke shkruar pyetjen. (lart, aty pranë, në pyll, nga stani) Ku? Ku? Ku? Nga ku? Në ushtrimin 2, nxënësit lidhin foljen me rrethanorin e kohës duke shkruar pyetjen (në shek. XVI, në mbrëmje, gjatë pushimeve të verës, dje kur?) Në ushtrimin 3, nxënësit nënvizojnë me ngjyra të veçanta rrethanorin e vendit dhe rrethanorin e kohës në fjalitë e tekstit të dhënë. Rrethanor vendi në pyll, atje, nëpër këmbët e fëmijëve, në qytet. Rrethanor kohe një ditë, gjithë ditën, në mbrëmje. 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Në fjalitë e ushtrimit 3, shkruani fjalitë duke lëvizur vendin e rrethanorëve. - A ndryshon kuptimi i fjalisë? (Jo) P.sh.: Fëmijët, dje bënë në pyll një ekskursion. U kënaqën me bukurinë e natyrës atje. Zogjtë këndonin gjithë ditën. Nëpër këmbët e fëmijëve shëtisin ketrat. Në mbrëmje u kthyen në qytet të kënaqur. Vlerësohen punimet e nxënësve. Detyrë shtëpie. Formoni 4 fjali me rrethanor kohe. Nënvizoni rrethanorët dhe shkruani pyetjen. 147

148 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Lexim Portreti i Skënderbeut Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë vjershën me intonacionin e duhur. Të ritregojë e të përmbledhë kuptimin e strofave. Të analizojë fi gurën e Skënderbeut. Të gjejë elementet artistike të vjershës. Të recitojë bukur vjershën. Mjetet: Teksti, tablo të heroit kombëtar Skënderbeut. Fjalë kyç: Portret, Skënderbe, shtjellej, emblemë, perandorë. Aftësitë: Të lexuarit, të interpretuarit. Metoda dhe teknika: Stuhi mendimesh, dora e fshehtë, shkrim i lirë, pesëvargësh. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Stuhi mendimesh. Zhvillohet një bisedë hyrëse për fi gurën e Skënderbeut. Nxënësit tregojnë ato që kanë lexuar nga librat, kanë dëgjuar nga të rriturit, nga fi lmat, pjesët e leximit, mësimeve të historisë, kanë parë në muze rreth luftës së Skënderbeut. Disa nga mendimet e nxënësve mund të jenë: heroi ynë kombëtar ka luftuar kundër turqve fi tonte betejat Skënderbeu bashkoi princat shqiptarë e mori peng sulltani dhe e stërviti në Turqi i bukuri fuqishëm shpatën e tij nuk e ngrinte dot asnjeri shtatorja e tij është në qendër të Tiranës 2. Realizimi i kuptimit: Dora e fshehtë. Ndahen nxënësit në 4 grupe. Çdo grupi i jepen vargjet e poezisë në fi sha. Për disa minuta nxënësit lexojnë vargjet dhe më pas i renditin sipas strofave. (grupi I strofën I; grupi II strofën II; grupi III...) Çdo grup dorëzon strofën të renditur si te poezia e tekstit. Lexohet poezia nga mësuesja. Nxënësit verifi kojnë renditjen. Vlerësohet grupi që ka renditur më saktë. Shpjegohen fjalët e reja të poezisë. Fjalor: shtjellej- hidhej anembanë me furi, me forcë të madhe. emblemë stemë, shenjë dalluese me figura simbolike që përfaqëson një shtet, një qytet, një parti, një familje etj. dhe që përdoret në vulat, në mbishkrimet zyrtare, në monedhat. perandor kështu quhet monarku, njeriu që mban fronin e një mbretërie që përfshin shumë vende. eshtrat kockat, pjesët e forta e të ngurta që formojnë skeletin e trupit të njeriut dhe të kërbishtoreve të tjerë. 148 U kërkohet nxënësve të plotësojnë duke përmbledhur me një fjali përmbajtjen e çdo strofë. Strofa I. Një emër si hënë e diell Gjergj Skënderbeu. Strofa II. Luftoi kundër dy perandorëve. (Gjatë 24 vjetëve, populli shqiptar nën udhëheqjen e Skënderbeut,

149 iu bëri ballë ushtrive turke, të udhëhequra nga sulltanët Murati II dhe i biri i tij Mehmeti II) Strofa III. Luftoi me trimëri për 24 vjet rresht. Strofa IV. Shqipëria ishte atdheu për të cilën luftoi deri në vdekje. 3. Reflektimi: Shkrim i lirë, pesëvargësh. Ndahet klasa në dy grupe. Grupi I - përshkruan figurën e Skënderbeut, sipas poezisë apo ata që kanë dëgjuar, lexuar e mësuar. Grupi II - formon një pesëvargësh me fjalën Skënderbe. Skënderbeu udhëheqës i fortë udhëhoqi luftoi sulmoi Skënderbeu është heroi ynë kombëtar. Gjergj Kastrioti Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Lexohen krijimet apo përshkrimet e nxënësve, më të mirat ekspozohen në këndin e klasës. Vlerësimi i nxënësve. Detyrë shtëpie. Mësoni poezinë përmendsh dhe recitojeni bukur atë. Rubrika: Tema: Shkruajmë Figura e Skënderbeut në pikturë Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të diskutojë për fi gurën e Skënderbeut. Të diskutojë për pikturat e dhëna mbi Skënderbeun. Të përshkruajë me gojë e më pas me shkrim Skënderbeun sipas cilësive fi zike dhe karakterit. Të pikturojë sipas mënyrës së tij Skënderbeun. Mjete: Teksti, piktura të Skënderbeut, fl etë formati, laps. Koncepte kryesore: Përshkrim, pikturë, pikturoj. Aftësitë: Të diskutuarit, të përshkruarit, të vizatuarit, të interpretuarit. Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Diskutim i lirë Realizimi i kuptimit Punë e drejtuar Reflektimi Turi i galerisë Zhvillim i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i lirë. - Nxënësit kanë sjellë në klasë materiale të mbledhura për Skënderbeun (poezi, poema, tregime, romane, piktura), për të cilat ata diskutojnë. - Mësuesi/ja ndalon te pikturat për Skënderbeun që mund të kenë sjellë nxënësit. (E mira është që edhe mësuesi/ja të ketë siguruar vetë material.) - Krahasohen pikturat, duke vënë në dukje stilin që ka përdorur çdo piktor. Te çdo pikturë dalin në pah trimëria, shpata, krenaria. 2. Realizim i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqen

150 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 - Lexohet në tekst pjesa Figura e Skënderbeut në pikturë. - Drejtohen nxënësit të shikojnë me kujdes pikturat e dy piktorëve të shquar shqiptarë: Ibrahim Kodra, Spiro Xega. Piktorët kanë paraqitur portretin e Skënderbeut në mënyra të ndryshme.... U drejtohet pyetja: - Pavarësisht nga mënyrat e ndryshme të përdorura, çfarë bie në sy në të dy pikturat? (shpata, përkrenarja, portreti etj.) Përshkruani portretin e Skënderbeut duke ndalur te: të dhënat për jetën, cilësitë fizike, cilësitë e karakterit. - Të dhënat për jetën: lindi më 17 janar Ai është nga udhëheqësit më të shquar shqiptarë. Luftoi 25 vjet me radhë kundër pushtuesve osmanë Cilësitë fi zike: shtat lartë, i fuqishëm, i bukur, qafë të fuqishme, hijeshia e gjymtyrëve. - Cilësitë e karakterit: trim, i dashur, krenar, komandant i shquar, zemërgjerë, i zoti, me vullnet, i pamposhtur. Reflektimi: Turi i galerisë. Nxënësit të ndarë në grupe përpiqen ta pikturojnë Skënderbeun, sipas mënyrës së tyre. Pasi e përfundojnë pikturën e ngjitin në muret e klasës. Nxënësit shohin punimet e njëri tjetrit duke bërë shënimet përkatëse. Nxënësit përzgjedhin punimet më të mira. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Përshkruaj fi gurën e Skënderbeut me jo më pak se 5 fjali. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Rrethanori i mënyrës Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë rrethanorin e mënyrës në fjali. Të përdorë saktë pyetjet për gjetjen e rrethanorit të mënyrës (Si?; Në ç mënyrë?). Të krahasojë rrethanorin me kundrinorin. Mjetet: Teksti, tabela, fi sha me pyetje, tabak letre, fl etë formati, stilolaps. Fjalë kyç: Rrethanor mënyre, si?, në ç mënyrë?. Aftësitë: Të dalluarit, të krahasuarit, të shkruarit. Metoda dhe teknika: Mendo krahaso diskuto, të nxënit bashkëpunues, tabela e koncepteve. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo krahaso diskuto. Paraqitet tabaku i letrës me fjali të paplotësuara ose shkruhen në dërrasë dhe drejtohen pyetjet:: Mësuesen e dëgjoi.... Shila fl et.... Genti shkruan Me cilat fjalë duhen plotësuar fjalitë? (me vëmendje, qartë, bukur) - Cila pyetje të ndihmon për të gjetur fjalën plotësuese? (Si?) Jepet përkufi zimi: Fjalët plotësuese që u përgjigjen pyetjeve si?, në ç mënyrë? janë rrethanorë mënyre. Lexohet fjalia: Çdo ditë, mësuesja vlerëson me kujdes punët e nxënësve në klasë. - Emërto fjalët plotësuese me ndihmën e pyetjeve. - Cilat fjalë plotësuese mund të hiqen apo të zhvendosen? Cila jo? 150

151 2. Realizimi i kuptimit: Të nxënit bashkëpunues. Hapet teksti në faqe 169. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore për rrethanorin e mënyrës në tekst. Ndahet klasa në grupe (sipas niveleve). Grupi I. Lidh foljen me rrethanorin e mënyrës në ushtrimin 1, duke përdorur pyetjen përkatëse. (me kureshtje, shpejt, me kënaqësi, bukur, pa pushim, si?) Grupi II. Nxënësit nënvizojnë në tekstin e ushtrimit 2 rrethanorin e mënyrës. (me vëmendje, me kujdes, ngadalë, me kënaqësi, bukur, me kureshtje) Grupi III. Nxënësit formojnë fjali duke u shtuar foljeve të dhëna një rrethanor mënyre. P.sh.: Elma flet bukur. Unë pres me padurim. Ata jetojnë mirë. Ajo hyn shpejt në bisedë. Ardita këndon shumë bukur. Çdo përfaqësues i grupit jep përgjigjen e detyrës së ngarkuar. 3. Reflektimi: Tabela e koncepteve. Punohet ushtrimi 4 individualisht apo në dyshe si më poshtë. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Fjalët plotësuese pas disa ditësh me penel në dorë përpara murit para syve me kujdes ngjyrat me shpejtësi pa u lodhur në vesh melodinë e fyellit tani para tij në pikturë susakun menjëherë Ekspozohen tabelat nga dyshet. Diskutimi në klasë. Rrethanorë kohe (kur?) vendi (ku?) vendi (ku?) vendi (ku?) mënyre (si?) mënyre (si?) mënyre (si?) vendi (ku?) kohe (kur?) vendi (ku?) vendi (ku?) mënyre (si?) Kundrinorë i zhdrejtë me parafjalë (me çfarë) i drejtë (cilat?) i drejtë (cilën?) i drejtë (cilin?) Detyrë shtëpie. Plotësohen ushtrimet në Fletoren e punës, f. 60. Rubrika: Tema: Lexojmë Gjyshja ime sevasti Qiriazi Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë pjesën rrjedhshëm, duke respektuar shenjat e pikësimit. Të dallojë tekstin biografi k. Të përshkruajë me fjalë Sevasti Qiriazin. Të diskutojë për përpjekjet e patriotëve shqiptarë për mbrojtjen e shkollës shqipe. Mjetet: Teksti, pamje nga portrete të patriotëve shqiptarë. Fjalë kyç: Biografi, gjyshe, patriote, mësuese. Aftësitë: Të lexuarit, të përshkruarit, të diskutuarit. Metoda dhe teknika: Diskutim i lirë, Lexo kupto kallo, shkrim i lirë. 151

152 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutim i lirë. Diskutohet me nxënësit rreth fi lmit Mësonjëtorja. - Ç temë trajtohet në film? - Ç mesazh përcjell fi lmi? Shumë patriotë kanë punuar dhe kanë dhënë edhe jetën e tyre për të mbrojtur dhe për të përhapur gjuhën shqipe. Një ndër to është edhe Sevasti Qiriazi. - Ç është teksti biografi k? Teksti biografik: shkrim për jetën dhe veprimtarinë e një personi tjetër - jetëshkrim 2. Realizimi i kuptimit: Lexo kupto dallo. Leximi i pjesës në heshtje nga nxënësit. Shpjegimi i fjalëve të reja. Fjalor: mahnitur - që habitesh shumë nga diçka e jashtëzakonshme, që mbetesh me gojë hapur politikan/e - njeri që merret me një çështje të caktuar dhe kërkon ta zgjidhë atë Manastir qytet në Maqedoni (maqedonisht Bitola), atë kohë pjesë e Perandorisë Osmane. Ka rëndësi të madhe për historinë, kulturën dhe arsimin shqiptar. Pasi është lexuar pjesa zinxhir nga nxënësit plotësohen cilësitë fi zike, të karakterit dhe përpjekjet patriotike të Sevastisë. e pakët në trup e ëmbël vështrim të butë cilësitë fi zike Sevastia cilësitë e karakterit këmbëngulëse atdhetare trimëreshë me vullnet luftonin për mësimin e gjuhës shqipe mbrojtën shkollat shqipe patriotët shqiptarë njerëz të besës shkruanin libra e revista shqip 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Duke u mbështetur në tekstin biografi k nxënësit bëjnë përshkrimin e fi gurës patriotike të Sevasti Qiriazit me jo më pak se 5 fjali. Sevasti Qiriazi është një grua me trup të pakët, me një fytyrë të ëmbël dhe vështrim të butë. Ajo ishte një mësuese dhe politikane shumë e zonja. Kishte një karakter të fortë, me vullnet të çuditshëm, shumë atdhetare. Punoi për hajen e shkollave shqipe. Sevastia u ndoq nga armiqtë e Shqipërisë... Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. 152 Detyrë shtëpie. Sillni materiale për patriotë të ndryshëm shqiptarë.

153 Rubrika: Tema: Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të shkruajë një biografi familjare duke u bazuar në strukturën e dhënë. Të shkruajë duke zbatuar rregullat e drejtshkrimit. Mjete: Fjalë kyç: Aftësitë: Shkruajmë Biografia Teksti, biografi të njerëzve të shquar. Biografi, shkrim. Të shkruarit, të krijuarit. Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Puno në dyshe - Diskutim Realizimi i kuptimit Të dëgjuarit e drejtuar Reflektimi Shkrim i lirë Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillim i mësimit 1. Evokimi: Puno në dyshe Diskutim. - Nxënësit nga prindërit ose gjyshërit e tyre kanë mbledhur ngjarje që u kanë ndodhur atyre në vite të shkuara. - Diskutohen materialet në dyshe. - Vëre me kujdes nëse shkrimi i ngjarjes ka fjalitë: a. Kur ka ndodhur b. Ku ka ndodhur c. Përshkrimi i ngjarjes d. Mbyllja. 2. Realizim i kuptimit: Të dëgjuarit e drejtuar. - Dëgjohen ngjarje të ndryshme nga nxënësit, pasi janë përzgjedhur nga dyshet. - Gjatë dëgjimit vëmendja përqendrohet te mënyra se si është shkruar biografi a. A është shkruar ajo sipas strukturës: a. Kur ka ndodhur b. Ku ka ndodhur c. Përshkrimi i ngjarjes ç. Mbyllja 3. Reflektimi: Shkrim i lirë. Duke u mbështetur te biografi të që u lexuan në klasë, nxënësit bëjnë një shkrim të shkurtër biografi k. Nxënësit lihen të lirë të shkruajnë sipas strukturës biografi ke. Lexohen disa shkrime para klase. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Plotësoni në Fletoren e punës, f

154 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë shenjat që përdoren për të gjetur fjalët në fjalor. Të lexojë fjalët në fjalor. Të përdorë fjalorin për të shpjeguar fjalët. Të gjejë fjalë në fjalor, sipas rendit alfabetik. Të dallojë formën bazë të fjalëve të dhëna. Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Metoda dhe teknika: Njohuri gjuhësore Të kuptojmë fjalët (fjalori) Teksti, Fjalori i Gjuhës Shqipe, Fletë pune, stilolaps, formate. Fjalor, kuptim, alfabet, rend alfabetik, forma bazë e fjalës. Të lexojë, të dallojë, të kuptojë. Punë me fjalorin, punë e drejtuar, punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Punë me fjalorin. Nxënësit kanë sjellë në klasë fjalorë shqip të fushave të ndryshme. Vëzhgohen në çifte fjalorët duke i shfl etuar për rreth 6 minuta. Pyeten nxënësit: - Për se shërbejnë fjalorët? përmban fjalët gjuhës shqipe shpjegon kuptimin e fjalëve apo shprehjeve fjalët vendosen sipas rendit alfabetik Fjalori shqip jep kuptimet e ndryshme të fjalës forma bazë e fjalës - Njohuritë e mësipërme ilustrohen duke treguar në fjalor. Gjendet në fjalor fjala kokë dhe vihen në dukje: - Renditja alfabetike - Forma bazë e fjalës - kok/ë~a - Ana drejtshkrimore (kokë) - Shpjegimi gramatikor (koka emër i gjinisë femërore ~ shumës kokë, kokët, koka, kokat) - Kuptimet e fjalës (10 kuptime) 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 171. Lexohen shembujt e dhënë dhe njohuritë gjuhësore rreth fjalorit. Kalohet në rubrikën Ushtrohu. Në ushtrimin 1, nxënësit renditin fjalët sipas rendit alfabetik të çdo grupi (punohet në dyshe). Grupi i parë i fjalëve renditet kështu: acar, banor, dafi në, fjalor, kuletë, laps. Grupi i dytë i fjalëve renditet kështu: sahan, salsiçe, sallam, sallon, sapun, satër. 154 Kontrollojnë punën e njëri-tjetrit në dyshe. Në ushtrimin 2, nxënësit shkruajnë me laps formën bazë të çdo emri. vajzat vajz/ë~a kafshën kafsh/ë~a pirunit pirun,~i kasetës kaset/ë~a

155 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Me ndihmën e fjalorit, nxënësit gjejë shpjegimin e fjalës nënë (kuptimet e saj, formën bazë të fjalës, anën drejtshkrimore, shpjegimin gramatikor). Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Plotësoni ushtrimet e Fletores së punës me ndihmën e Fjalori i gjuhës së sotme shqipe. Rubrika: Tema: Shkruajmë Fjalë të urta Objektivat: Në fund të orës nxënësi të jetë i aftë: Të dallojë fjalët e urta. Të shkruajë me fjalë të thjeshta kuptimin e fjalëve të urta. Të dallojë mesazhin që përcjellin fjalët e urta. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Mjete: Teksti, fjalë të urta të mbledhura nga nxënësit. Koncepte kryesore: Mesazh, fjalë të urta. Aftësitë: Të dalluarit, të shkruarit. Struktura ERR Metoda Koha Evokimi Përvijim i të menduarit Realizimi i kuptimit Punë e drejtuar, Punë në grupe Reflektimi Shkrim i drejtuar Zhvillim i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Pyeten nxënësit të thonë ç dinë për fjalët e urta. krijime popullore fjali të shkurtra fjalët e urta tregojnë përvojë jete japin mesazh shumë të rëndësishëm kalojnë gjëmë gojë e brez pas brezi Idetë e nxënësve shkruhen në tabelë. Lexohen fjalët e urta të sjella nga nxënësit dhe u kërkohet t i shpjegojnë me fjalë të thjeshta, si i kuptojnë ato. 2. Realizim i kuptimit: Punë e drejtuar, punë në grupe. Hapet teksti në faqen 174 dhe një nxënës lexon fjalët e urta. U kërkohet nxënësve të shpjegojnë me fjalë të thjeshta si i kuptojnë fjalët të urta që dëgjuan. Ndahen nxënësit në grupe dhe secili grup duhet të gjejë mesazhin e fjalëve të urta të dhëna. Grupi I. a. S ke shok, kërkoje ta gjesh, e gjete, ruaje. (Miqësia e vërtetë ruhet si sytë e ballit.) b. Edhe një gotë ujë që ta jep shoku, ia kalon edhe mjaltit. (Gjëja që ta jep shoku me gjithë zemër, s ka të çmuar). Grupi II. a. Shoku të kundërshton në bisedë, armiku veç pohon. (Ai që të do, të kritikon.) b. Mos e njih shokun për tri ditë, por për tre vjet (Shoku i mirë do kohë për ta bërë shok). Grupi III. a. Një shok i vjetër është më i mirë se dy të rinj. (Shoqëria e vjetër s harrohet.) b. Nuk shkruhet me penë, por me mend (Çdo gjë duhet menduar para se të shkruhet). 155

156 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Grupi IV. a. Dija është dritë, padituria është errësirë. (Po nuk mësove, s di asgjë, mësimi sjell dituri.) b. Zogun e zbukurojnë pendët, njeriun mësimi. (Sa më i mësuar (i ditur) të jesh, aq më i bukur, (interesant) je.) Dëgjohen shpjegimet nga çdo përfaqësues grupi. 3. Reflektimi: Shkrim i drejtuar. U jepen nxënësve për të shpjeguare fjalët e urta: 1. Puna fl et vetë. 2. Punën e sotme mos e lër për nesër. 3. Kush punon, gëzon. Lexohen dhe vlerësohen punimet e nxënësve. Detyrë shtëpie: Shkruani 5 fjalë të urta duke dhënë shpjegimin e tyre me fjalë të thjeshta. Rubrika: Tema: Lexim Poezia në dialekt Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë bukur e qartë poezitë. Të diskutojë për mesazhin e poezive. Të dallojë fjalët dialektore. Të kthejë me ndihmën e mësueses fjalët dialektore në gjuhën standarde. Të diskutojë për fi gurat e N. Frashërit, Gj. Fishtës, Çajupit dhe Mjedës, si fi gura të shquara të atdheut. Mjetet: Fjalë kyç: Aftësitë: Metoda dhe teknika: Teksti, pamje të fi gurave patriotike N. Frashëri, Gj. Fishta, A. Z. Çajupi, N. Mjeda. Poezi, dialekt, gjuhë standarde. Të lexuarit, të kuptuarit, të diskutuarit, të interpretuarit. Loja enigmë, lexo kupto dallo, shkrim sipas rregullave drejtshkrimore, pesëvargësh. 156 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Loja enigmë. U paraqiten nxënësve foto të shkrimtarëve të mëdhenj shqiptarë dhe figura të shquara të Rilindjes Kombëtare, të zbuluara pjesërisht. - Gjeni emrin e shkrimtarit apo patriotit të Rilindjes Kombëtare. Pasi janë zbuluar emrat e tyre brenda disa minutave, pyeten nxënësit të tregojnë poezitë që kanë mësuar apo atë çka dinë për fi gurën e zbuluar. Naim Frashëri lindi në Frashër të Përmetit. Ka shkruar poemën Bagëti e Bujqësi, Lulet e verës, Historia e Skënderbeut, Vjersha për mësonjëtoret e para. Gjergj Fishta lindi në fshatin Fishtë të Zadrimës. Ka shkruar Vjersha të përshpirtshme, Pika vese, Mrizi i zanave, Lahuta e Malcis, Gomari i Baba Tasit. Andon Zako Çajupi lindi në Sheper të Zagorisë në Gjirokastër. Ka shkruar Baba Tomorri, dramën Burri i dheut, komedinë Pas vdekjes, Lulet e Hindit. Ndre Mjeda lindi në Shkodër. Ka shkruar Vaji i bylbylit, Juvenilia, poemthin Liria, Andrra e jetës, krijime për fëmijë: Guxo, Zambakët, Vjersha, Gjëza, Fjalë të urta. 2. Realizimi i kuptimit: Lexo kupto dallo. Nxënësit lexojën në heshtje poezitë e Naimit, Çajupit, Fishtës, Mjedës.

157 - Çfarë vutë re gjatë leximit të poezive? (janë shkruar në dialekte) Naimi, Çajupi në dialektin e toskërishtes Fishta, Mjeda në dialektin e gegërishtes Lexohen nga mësuesja poezitë duke shqiptuar me kujdes fjalët dialektore. Pyeten nxënësit të përgjigjen me fjali të plota rreth pyetjeve të tekstit. Mesazhi i poezive: Dashuria për atdheun është e shtrenjtë për çdo shqiptar. Atdheu im është Shqipëria, unë jam krenar për të. 3. Reflektimi: Shkrim sipas rregullave drejtshkrimore, pesëvargësh. Me ndihmën e mësueses shkruhen sipas drejtshkrimit të sotëm fjalët dialektore të 4 poezive. Toskërisht Fluturonjë Mënt Hapetë... Me drejtshkrim Fluturojë Mend Hapet... Gegërisht Vallzon Kanga Lmon... Me drejtshkrim Vallëzon Kënga Lëmon... Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Krijohet një pesëvargësh me fjalën atdhe: atdheu i dashur i shtrenjtë mbrohet lulëzon e dua Atdheu ynë është Shqipëria. mëmëdheu Lexohen krijimet e nxënësve. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Zgjidh një nga poezitë që të pëlqen më shumë dhe mësoje përmendsh. Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Dialektet e gjuhës shqipe Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të dallojë dialektet e gjuhës shqipe. Të dallojë elementet dialektore, si: tingulli hundor /â/ i gegërishtes është /ë/ në toskërisht etj. Të sjellë përvoja nga të folurit e tij sipas krahinës së origjinës së tij. Të shndërrojë fjalët dialektore të poezive në gjuhën standarde me ndihmën e mësueses. Të diskutojë për vlerat e dy dialekteve në pasurimin e gjuhës standarde. Mjetet: Teksti, fjalë dialektore të sjella nga nxënësit, Fjalor i gjuhës shqipe. Fjalë kyç: Dialekt, gegërisht, toskërisht. Aftësitë: Të kuptuarit, të dalluarit, të lexuarit, të diskutuarit. Metoda dhe teknika: Mësoi tjetrit, jep mendime dhe shkëmbe, punë e drejtuar, punë në grupe, punë e pavarur. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mësoji tjetrit, jep mendime dhe shkëmbe. Nxënësit kanë shkruar në fl etë formati fjalë dialektore që përdoren në familjet e tyre nga prindërit a të afërmit (pasi dhe nxënësit kanë prejardhje nga krahina të ndryshme). 157

158 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Në dyshe nxënësit shkëmbejnë fl etët dhe kërkojnë nga njëri-tjetri shpjegime për fjalët dialektore që kanë sjellë. Ata japin mendimet e tyre për fjalët e gjetura dhe përpiqen t i mësojnë ato. dialekt - variant i gjuhës së një populli, i cili përdoret nga një grup njerëzish që banojnë në një truall, pak a shumë të kufi zuar, dialekti i Veriut (gegërishtja), dialekti i Jugut (toskërishtja). gjuha që përdorin njerëzit në një territor të caktuar dialekti toskërishte (në Jug të Shqipërisë) gegërishte (në Veri të Shqipërisë) (nënë, është, ëmbël, rëra,...) (nanë, asht, ambël, rana,...) Fjalët me /â/ të gegërishtes në toskërishte shqiptohen me /ë/, apo fjalët me /n/ në toskërishte shqiptohen me /r/. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar, punë në grupe. Hapet teksti në faqe 177. Lexohen shembujt dhe njohuritë gjuhësore rreth dialekteve të gjuhës shqipe. Lexohen poezitë e poetëve N. Frashëri, A. Z. Çajupi, Gj. Fishta, N. Mjeda. Të ndarë në grupe nxënësit gjejnë fjalët dialektore në poezitë përkatëse. Grupi I: Poezia Nuk e harron mëmëdhenë (N. Frashëri) (rronjë, fl uturonjë, mënt, hapetë, ndë, mblidhetë, dhet, ndrrohet, qetohet) Grupi II: Poezia Robëria (A. Z. Çajupi) (kshtu, të të sho, tëborë, nukë) Grupi III: Poezia Gjuha shqipe (Gj. Fishta) (kanga, vallzon, ambli, lmon, drandofi llit, gjama, rrfes zhgjetare, njij, njashtu, â, shqiptare) Grupi IV: Poezia Guxo (N. Mjeda) (s rezikohet, asht, shkum, vedi, tuj, pritue, kurrgjasend, qitet, trimni) Çdo përfaqësues i grupit jep shpjegimin me gojë të fjalëve dialektore të përdorura në poezi. 3. Reflektimi: Punë e pavarur. Nxënësit shkruajnë dallimet ndërmjet fjalëve dialektore në poezinë e N. Mjedës dhe A. Z. Çajupit. P.sh.: s rezikohet s rrezikohet asht është kshtu kështu të të sho të të shoh etj. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Shkruaj 10 fjalë dialektore duke dhënë edhe shpjegimin letrar të tyre. Rubrika: Tema: Lexim Lulja më e bukur Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë qartë e rrjedhshëm tregimin. Të shqiptojë saktë fjalët në dialektin e gegërishtes. Të nxjerrë mesazhin e dashurisë për vendlindjen. Të lexojë në role tregimin. 158 Mjetet: Teksti, zarf, pamje nga lule të ndryshe. Fjalë kyç: Lule, atdhe, kopsht. Aftësitë: Të lexuarit, të shqiptuarit, të dramatizuarit, të kuptuarit. Metoda dhe teknika: Punë në grup, harta mendore, lexo kupto diskuto, lojë në role.

159 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Punë në grup, harta mendore. Mbi tavolinën e mësueses ndodhen 4 zarfe. Në çdo zarf janë futur pazëlla lulesh, me të cilat mund të formohet një lule. Nxënësit ndahen në 4 grupe dhe përfaqësuesi i çdo grupi merr një zarf. Fillojnë nxënësit punën për formimin e fi gurës. Çdo grup ka formuar një lule: trëndafi l, lule mimoze, lulëkuqe, zambak. Krijohet një hartë mendore për lulet. çelin në pranverë: në verë: në vjeshtë: në dimër: luleshqerra manushaqja lulëkuqja trëndafi li zambaku karafi li mimoza Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 në pyll parqe ballkone rriten Lulet çelin në pranverë në verë në vjeshtë në dimër - Thoni disa emra njerëzish që e kanë origjinën në emrat e luleve. Lule Mimozë Trëndafi le Emra njerëzish Manushaqe Karafi l Vjollcë 2. Realizimi i kuptimit: Lexo kupto diskuto. - Lexohet pjesa në heshtje për disa minuta. Pjesa është shkruar në dialektin e gegërishtes, prandaj u kërkohet nxënësve ta lexojnë duke i shqiptuar bukur fjalët. - Shpjegohen fjalët apo shprehjet e fjalorit. Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të tekstit për të kuptuar përmbajtjen e pjesës. - Plotësoni ç kuptoni ju me fjalën vendi? - Si ia shpjegon nëna Lules se cili është vendi (ATDHEU vendlindja) 3. Reflektimi: Lojë në role. Dramatizohet pjesa Lulja më e bukur duke u ndarë nxënësit në role: nëna Lulja. Nxënësit luajnë në dyshe. Përzgjidhet dyshja që interpreton më bukur. Detyrë shtëpie. Shkruani sikur të ishe lule, cilës prej tyre do të doje t i ngjaje? Vizato lulen që të pëlqen më shumë. 159

160 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Rubrika: Tema: Njohuri gjuhësore Gjuha standarde shqipe Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të diskutojë për gjuhën standarde. Të japë raste të përdorimit të saj. Të sjellë nga përvoja e tij situata të përdorimit të gjuhës standarde. Mjetet: Teksti, libri i drejtshkrimit. Fjalë kyç: Gjuhë standarde, Kongresi i drejtshkrimit. Aftësitë: Të kuptuarit, të folurit, të diskutuarit. Metoda dhe teknika: Diskutimi i ideve, punë e drejtuar, punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Diskutimi i ideve. Nxënësit kujtojnë poezitë e Naimit, Çajupit, Fishtës dhe Mjedës. - Në ç gjuhë janë shkruar poezitë e Naimit dhe Çajupit? (në toskërishte) - Po poezitë e Fishtës dhe Mjedës? (në gegërishte) - Po në mjediset publike cila gjuhë përdoret? në mjedise publike Gjuha standarde e detyrueshme radio shtyp televizion shkollë dokumentet zyrtare U kërkohet nxënësve të kujtojnë raste, kur në mjedise publike nuk është përdorur gjuha shqipe standarde, p.sh., shkruhet Rrobaqepsi dhe jo Rrobaqepësi etj. Gjuhëtarët kanë punuar shumë gjatë për gjuhën standarde shqipe. Më 1972 u mbajt Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe. Aty u vendosën rregullat e gjuhës standarde. 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqen 180. Lexohen në tekst njohuritë për gjuhën standarde shqipe. Disa libra të Drejtshkrimit të gjuhës shqipe u shpërndahen nxënësve të ndarë në grupe. Vëzhgohet me kujdes libri nga nxënësit për disa minuta. Nxiten nxënësit të pyesin për gjërat që i kanë të paqarta. 3. Reflektimi: Punë e pavarur zbatim i njohurive të marra. Shkruaj disa raste të përdorimit të shkronjës së madhe, shkrimit të datave (ndihmuar nga libri Drejtshkrimi i gjuhës shqipe). Vlerësimi i nxënësit për punën e bërë. Detyrë shtëpie: Shkruani 10 fjalë të gjuhës standarde shqipe. 160

161 Rubrika: Tema: Lexim Të flesh në verë Objektivat: Nxënësi në fund të orës të jetë i aftë: Të lexojë qartë poezinë. Të analizojë poezinë (strofa, vargu, rima). Të diskutojë nëse i ndodh dhe atij e njëjta gjë si fëmijës në poezi. Të shprehë ndjenjat, emocionet që i shkakton leximi i poezisë. Mjetet: Teksti. Fjalë kyç: Fle, në verë, shtrat. Aftësitë: Të lexuarit, të diskutuarit, të argumentuarit. Metoda dhe teknika: Përvijim i të menduarit, dora e fshehtë, ditari dypjesësh, pesëvargësh. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Përvijim i të menduarit. Pyeten nxënësit: - Në ç stinë netët janë më të gjata? - Në ç stinë ditët janë më të gjata? e nxehtë qielli i kaltër stina e plazhit zgjat 3 muaj Vera pushimet verore qershor korrik gusht - Tregoni ç ndodh në stinën e verës? - Ç ndodh me gjumin në stinën e verës? 2. Realizimi i kuptimit: Dora e fshehtë, rrjeti i diskutimit. - Ndahet klasa në 3 grupe. Çdo grupi i jepen vargjet e një strofe në fi sha. Lihen nxënësit t i lexojnë në heshtje për disa minuta, më pas t i renditin si duhet. - Lexohet vjersha me intonacion nga mësuesi/ja. Veçohet grupi që ka i renditur vargjet më saktë. Shpjegohen fjalët e vështira të poezisë. - Për çdo strofë nxënësit shkruajnë nga një fjali: 1. Ndryshimi ndërmjet dimrit e verës 2. Gjumi i vonuar në verë. 3. Vështirësia e gjumit në stinën e verës. - Nxënësit u përgjigjen pyetjeve të tekstit. Lexohet poezia me intonacion nga disa nxënës. Shtrohet para nxënësve pyetja binare: PO A je ndier dhe ti si JO fëmija e kësaj poezie? Pse? Nxënësit shprehin mendimet e tyre pro dhe kundër duke argumentuar përgjigjen e pyetjes: Grupohen nxënësit sipas përgjigjes së pyetjes. 161

162 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Reflektimi: Pesëvargësh. Krijohet një pesëvargësh me fjalën verë. verë e nxehtë e hareshme mbaron piqet fi llon Vera është stinë e vitit. behar Lexohen krijimet e nxënësve. Vlerësimi i nxënësve për punën e bërë. Detyrë shtëpie. Mësoni poezinë përmendsh. Rubrika: Tema: Flasim Përshkruaj verën Objektivat: Nxënësi në fund të orës së mësimit të jetë i aftë: Të komentojë fi gurat. Të përshkruajë verën sipas modelit të mësuar (tingujt, ngjyrat, aromat). Të sjellë përvoja të tij nga aktivitetet në verë. Mjetet: Teksti, foto të fëmijëve nga stina e verës. Fjalë kyç: Përshkrim, verë, grafi k organizues. Aftësitë: Të folurit, të përshkruarit. Metoda dhe teknika: Mendo diskuto, punë e drejtuar, punë me grupe. Zhvillimi i mësimit 1. Evokimi: Mendo diskuto. Nxënësit kanë sjellë në klasë foto nga stina e verës. Shihen fotot nga nxënësit e klasës. Mësuesi/ja u drejton pyetjet: - Ç të kujtojnë këto foto? - Si do t i kaloni pushimet e verës sivjet? stina e dytë e vitit të gëzueshëm e zogjve, bletëve, gjinkallës tingujt Vera ngjyrat e këndshme dehëse 162 aromat e gjelbër fushat e kaltër deti, qielli e kuqe perëndimi i diellit e verdhë - gruri Të grupohen nxënësit që kanë ditëlindjen sipas muajve të verës (qershor, korrik, gusht). 2. Realizimi i kuptimit: Punë e drejtuar. Hapet teksti në faqe 128. Komentohen fi gurat, të cilat tregojnë pamje nga pushimet verore. - Cila foto ju pëlqen më shumë? - Ku ju pëlqen t i kaloni pushimet? 3. Reflektimi: Punë me grupe. Nxënësit janë të ndarë në grupe sipas vendeve ku i kanë kaluar pushimet vitin e kaluar: në bregdet, në liqen, në mal, në fshat etj. Ata përshkruajnë vendin, kohën, njerëzit, gjërat që mbajnë mend. Anëtarë të grupit që vizatojnë, mund ta paraqesin temën e dhënë edhe me anën e vizatimit. Pushime të mbara!

163 T E S T nr Rendit fjalitë për të krijuar një tekst. Hiq fjalitë që nuk i përkasin tekstit. - Dhelpra e zbrazi supën në një pjatë të cekët. - Lejleku e priti me kënaqësi ftesën e dhelprës. - Një ditë dhelpra e ftoi lejlekun për drekë. - Lejleku mbeti pa ngrënë. - Fëmijët po luajnë një ndeshje futbolli. - Erdhi koha e drekës. 2. Lidh personazhet me tregimet përkatëse. Eni Ani Ela Lorencina Dritoni Inspektorja Artini Ermali Një diskutim në klasë. Gentiana. Gramatika është një këngë e bukur. Ani pianistja. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Sipas mendimit tënd, cili ishte kuptimi i shprehjes që prindërit u thoshin fëmijëve: I hanim librat Vendos ku duhen shenjat e pikësimit. Po ti dukesh shumë i lodhur tha Mira Kam udhëtuar gjatë gjithë ditës u përgjigj Drini Të lutëm nesër më zgjo herët iu lut ai. 5. Në tekstin e mëposhtëm dallo emrat e përgjithshëm dhe të përveçëm. Plotëso tabelën. Një ditë, Simba i erdhi në ndihmë Pumbës, kur të gjorin derr e sulmoi një luaneshë. Teksa Simba luftonte me luaneshën, papriitur kuptoi se ajo ishte Nala, shoqja e tij e fëmijërisë. - Të gjithë miqtë të dinë të vdekur, - i tha Nala, kur e njohu Simbën. - Sa më ka marrë malli për ty! - Edhe mua më ka marrë malli, - i tha Simba me dashuri. Ai e vështronte Nalën me adhurim. Emër i përgjithshëm Emër i përveçëm Emër konkret Emër abstrakt 6. Shëno në kuti + për thënien e saktë. Emrat e përveçëm përdoren për të dalluar një njeri, një kafshë, një vend, një send. Fjalia fi llon me shkronjë të vogël. Emrat e përgjithshëm shkruhen me shkronjë të madhe. 163

164 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 7. Plotëso strukturën e tregimit Ani pianistja. Hyrja Zhvillimi Mbyllja Shkruaj temën dhe idenë e tregimit A keni ngrënë ndonjëherë libra Tema Ideja Kthe në numrin shumës emrat dhe mbiemrat e mëposhtëm. Numri njëjës Numri shumës një kotec i vogël... një telegram i shkurtër... një yll i zjarrtë... një akuarium gjigant... një kandërr e kuqe... një metër i gjatë Gjej emrat dhe shkruaj mbi to rasën. Djali i vogël po zbriste nga kodra. Befas i zunë sytë një kaçube që lëvizte. Djali u tremb dhe u fsheh pas një guri. Prej kaçubes doli një lepur i vogël. Djalit i shkriu gjaku. 11. A janë shkruar drejt fjalët? Shkruaji si duhet. Durrësi... Gjirokastëra... Dibëra... Një deti i thell... Disa tavana të lart

165 12. Shpjego kuptimin e fjalëve dhe shprehjeve të mëposhtme: e merr me nge-... u shtangën-... linim kokën-... i përpimë Shëno me + cilësitë që çmon te një mik ose mike. Shkruaj emrin e mikut ose mikes që i ka ato. çiltërsia zilia mendjemadhësia guximi ndrojtja mirësia Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Këto cilësi i ka 165

166 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 T E S T nr Gjej sa strofa e sa vargje ka vjersha e mëposhtme. A janë vargjet me rimë? Nënvizo fjalët që rimojnë. Në një arë rrinin pranë një shalqi dhe një thanë. - Pa vështromë, shalqi, pak jam a s jam e kuqe fl akë? Jo, si ti ngjyrë jeshil Si të jesh bar a tërfi l. Thotë shalqiri: -Do bësh mirë, të mos mburresh, moj thartirë. Që të dukem s ma ka ënda Unë të kuqen e kam brenda. (Ferit Lamaj) Vjersha ka strofa Vjersha ka vargje 2. Lako sipas kërkesave të tabelës një emër të gjinisë mashkullore dhe një emër të gjinisë femërore. Rasa Emër i gjinisë mashkullore Emër i gjinisë femërore i pashquar i shquar i pashquar i shquar Shkruaj shijen përbri sendit. qershia... rrushi... limoni... kripa... uthulla... speci djegës... pica A janë ndarë si duhet fjalët në fund të rreshtit? Në qoftë se jo, ndaji si duhet. miku-n... i nde-rshmi... shkr-uan... kërc-yen... dë-gjoj... lulesht-rydhe...

167 5. Përshkruaj një hero, një zjarrfikës. Kujto se për të përshkruar personazhet duhet të mbash parasysh pamjen fizike, sjelljen dhe karakterin Përcakto pikat e planit të tekstit të mëposhtëm. Redi do të shkonte të vizitonte gjyshërit e tij. Ata jetonin në një shtet tjetër. Prindërit e Redit e çuan atë në aeroport. Ai nuk kishte shkuar asnjëherë diku pa mamin dhe babin, prandaj ai ishte pak i frikësuar. Redi u përshëndet me prindërit dhe hipi në avion. Avioni u ngrit në ajër. Pas pak kohe, një stjuardesë kaloi pranë Redit dhe e pyeti nëse donte të hante diçka. Redit i pëlqeu tabakaja me ushqime brenda. Por, ai ende ishte pak i trembur. Një grua që ishte ulur në ndenjësen pranë tij, e pyeti se ku po shkonte. Ai i tha: Unë po shkoj të vizitoj gjyshërit e mi. Megjithatë jam pak i trembur, sepse është hera e parë që udhëtoj vetëm. Kur aeroplani u ul, gjyshërit e Redit po e prisnin me padurim. Ata të dy e përqafuan fort. Ai ishte kaq i gëzuar që po i shihte, sa harroi fare që kishte qenë i trembur Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 7. Vendos përemrin pronor që duhet. (e tij, ime, e mia, sonë, tonë). Shtëpia ndodhet buzë liqenit. Këtu është shumë qetë. Shoqet vijnë shpesh tek unë. Vëllai sot ka ftuar shokët. Ata do të bëjnë një shëtitje me varkën. Prej shtëpisë duket kopshti zoologjik. 8. Në ç rasë dhe gjini janë emrat e nënvizuar të ushtrimit 6. Përemri rasa gjinia

168 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 9. Në ç kohë janë foljet e mëposhtme: Folja Koha Veta kisha pata kanë do të keni do të jemi ishit je 10. Në cilat fjali fjala është përdorur me kuptim të figurshëm. Nënvizoje atë. Dorën e kishte të ngrohtë. I jep dorën, të merr krahun. Ai të dha dorë që ti të bëhesh dikush. Ata kaluan në një grykë mali. Kleidit i dhimbte gryka. 11. Nënvizo mbiemrin që duhet. djalë (i shpejtë, e shpejtë, të shpejtë) vajzë (e fortë, i fortë, të forta) shtëpi (i lashtë, e lashtë, të lashta) gra (e moshuar, të moshuara, i moshuar) 12. Përshkruaj si ndihesh në një nga situatat e mëposhtme. Ke marrë dhjetë në një provim të vështirë. Je i pari ose e para në një garë vrapimi. Ke marrë dhuratën që ëndërroje. Ndihmove shokun ose shoqen në një situatë të vështirë Cili ishte mesazhi i poezisë Mirësi Gjej fjalë sinonime të fjalëve të mëposhtme. vështroj... vajzë... pallat... e mençur... e bukur... djalë Gjej fjalë antonime për fjalët e mëposhtme. miqësi... lartësi... dashuri... i urtë e butë... zotësi...

169 T E S T nr Shkruaj titujt e dy tregimeve realiste dhe 2 tregimeve fantastike. Cili është ndryshimi midis tyre. Tregim realist Tregim fantastik Ndryshimi është: Nënvizo ndajfoljet. Shkruaj llojin e tyre. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Dikur para shtëpisë sime shtrihej një pyll i madh.... Ne udhëtuam pa pushim.... Aty-këtu dalloheshin ca kaçube të zhveshura.... Ishte tepër i lodhur Nënvizo lidhëzat. Mira dhe Ela janë shoqe. Edhe Ana do të rrijë me to, por atyre s ua ka qejfi. Asaj i pëlqen të fl asë shumë, ndonëse dhe vetë e di një gjë të tillë. Por ç t i bësh! Ata prapë e kanë shoqe. 4. Nënvizo lidhëzat që janë shkruar gabim. Shkruaji si duhen. Mirë po, po qe se, në rast se, sa do, ndonë se, deri sa, ndërsa, kështuqë, në qoftë se Provo të shkruash një tregim fantastik. Ke dëshirë të të ndihmoj pak? Ja disa tema që sugjerohen. Një udhëtim me njeriun merimangë. Një shpikje e Xhimi Neutronit. Një takim me një jashtëtokësor. Titulli... Hyrja Zhvillimi Mbyllja

170 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 6. Shkruaj 4 fjalë me prapashtesa zvogëluese. Kujto fjalët që të thotë mami kur të përkëdhel Formo fjalë duke vendosur parashtesat mos-, pa- dhe ç-. aktivizoj... lodh... ndërhyrje... rrënjos... i aftë... i ngrënë... i rregullt... i pastër Çfarë i bën të çuditshme këto personazhe. Vajza e çuditshme... Gjyshi i Emës... Marku... Lapsi... Të gjithë së bashku Një tregim shkencor 170

171 T E S T nr Përcakto elementet përbërëse të përrallës Hirushja. Titulli i përrallës:... Koha:... Vendi:... Personazhi: Në fjalitë e mëposhtme nënvizo me të kuqe kryefjalën emër, me blu kryefjalën përemër dhe me të gjelbër kryefjalën grup emëror. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Valbona është nxënëse e klasës së katërt. Asaj i pëlqen të vizatojë. Mami i Valbonës punon arkitekte. Ajo ka projektuar Qendrën Tregtare. Sot ne do të shkojmë në studion e saj. 3. Nënvizo kallëzuesin në fjalitë e mposhtme. Endri luan në park. Ai vrapon shumë shpejt. Shokët e zgjodhën kapiten të skuadrës. 4. Kujtoni fabulën Luani dhe dhelpra dhe plotëso grafikun e dorës. Ku? Çfarë? Kur? Pse? Kush? Si? 171

172 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 5. Nënvizo grupet emërore. Me të kuqe nënvizo emrin dhe me blu përcaktorin. Mbreti i gëzuar e vuri mollën në një tabaka të artë. Tabakanë e artë e vuri në tarracën e tij. Një ditë të bukur princi pa një vashëz të kuqe. Princi ra në dashuri me vajzën e mollës. Një mëngjes ai trokiti në pallatin mbretëror. 6. Si e pësoi gjirafa mburravece? Cila ishte ëndrra e madhe e albatrosit dallgëthyes? Përshkruaj kryeplakun e fshatit Balzat, personazhi i përrallës humoristike Udhëtim në Hënë. Kryeplaku

173 T E S T nr Nënvizo me të kuqe grupin e kryefjalës dhe me blu grupin e foljes në fjalitë e mëposhtme. Onufri fjeti atë natë në stan. Bariu ndezi një zjarr me karthje. Nata ishte e ngrohtë. Hëna e plotë rrinte mbi luginat e maleve. Onufri dëgjonte fyellin e bariut. Melodia e fyellit të tij e frymëzonte Onufrin. 2. Fjalët që nënvizove vendosi sipas kërkesave të tabelës. Kryefjalë Kallëzues Kundrinor i drejtë Kundrinor i zhdrejtë Përcaktor Rrethanor Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 3. Renditi fjalët sipas rendit alfabetik të çdo grupi. arrë... dallëndyshe... anë... dashuri... acar... dallgë Shkruaj 4 fjalë të urta A përdorni fjalë dialektore në familjen tuaj? Nëse po, shkruaji 4 fjalë të tilla. Shkruaj përbri fjalën në gjuhën standarde Përshkruaj me një fjali secilin nga personazhet e mëposhtme. Muji... Skënderbeu... Sjellësi i zjarrit... Fan Noli... Sevasti Qiriazi Përshkruaj fundin e Vitit shkollor. Si ndihesh tani?

174 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Punimi i fjalorit Modele grafikësh Emri:... Data:... Titulli i pjesës: Diskutim në klasë Përkufi zimi në fjalor i fjalës shpërngulem: largohem nga vendi ku banoj dhe vendosem në një vend tjetër; ndërroj vendbanim. Sinonim me largohem Fjala shpërngulem Sinonim me ndërroj vend Përdore në fjali Familja ime u shpërngul në një qytet tjetër

175 Ritregimi i ngjarjes Emri:... Data:... Titulli i pjesës:... Vendos temën në qendër të grafi kut. Përgjigju gjashtë pyetjeve. Kush? Çfarë? Ku? Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Kur? Pse? Si?

176 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Ritregimi i ngjarjes Emri:... Data:... Titulli:... Çfarë? Ku? Kur? Pse? Kush? Si? 176

177 Emri:... Data:... Titulli i pjesës:... Çfarë lexova? Çfarë mësova nga leximi? Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 177

178 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Emri:... Data:... Titulli i pjesës: Përshkruaj vjeshtën (Nxënësi shkruan brenda gjethes) 178

179 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Paragrafi Paragrafi Paragrafi Paragrafi Emri:... Data:... Titulli i pjesës:... Tema: Ideja: 179

180 Paragrafi Paragrafi Paragrafi Paragrafi Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Emri:... Data:... Titulli i pjesës:... Fjalia kryesore Fjalia kryesore Fjalia kryesore Fjalia kryesore 180

181 Emri:... Data:... Titulli i pjesës:... Personazhet: Vendi ku zhvillohet ngjarja: Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Problemi: Ngjarjet: Zgjidhja: 181

182 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Tiparet Emri i personazhit... Paragrafët e tregimit ku shfaqen tiparet 182

183 Struktura e tregimit Emri:... Data:... Zhvillimi: Kryeplaku mendoi të ngjiteshin në Hënë. Bashkë më 13 këshilltarët dhe fqinjët e tyre morën 26 fuçi. I vendosën njëra mbi tjetrën dhe i lidhën. Kryeplaku hipi mbi fuçinë e parë, pastaj mbi të dytën dhe kështu me radhë. Kur arriti mbi të njëzetegjashtën, fuçitë mbaruan. Atëherë, kryeplaku urdhëroi të hiqnin të parën. E gjithë kulla u shemb. Titulli: Udhëtim në Hënë Mbyllja: Fshatarët me kryeplakun e tyre ende se kanë kuptuar pse nuk iu eci udhëtimi në Hënë. Hyrja: Banorëve të fshatit Balzat iu kishte dalë nami se ishin të lehtë nga mendja. Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 183

184 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Vizatojmë dhe shkruajmë Emri:... Data:

185 Pema e familjes Emri:... Data:... Gjyshi Gjyshja Gjyshi Gjyshja Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Motra / Vëllai Emri i babait Emri i mamit Emri i nxënësit Të afërmit nga babai Të afërmit nga mami 185

186 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Harta e ngjarjes Emri:... Data:... Titulli: Në planetin e çuditshëm Ku zbritën? Në planetin e çuditshëm. Kush u përfshi në ngjarje? Beti, robotët, Çipi, Doti dhe Manaferra. Si ecnin banorët e planetit? Ata kishin magnete në këmbë. Harta e ngjarjes Çfarë ndodhi? Takuan Manaferrën. Beti nuk ecte dot mbi planetin e çuditshëm. Pse nuk ecte dot Beti? Betit i mungonin magnetet. Si e zgjidhën? Beti ngjiti këpucët e saj te Çipi dhe Doti. Magnetet e robotëve funksionuan. Përfundimi. Ata u miqësuan menjëherë me banorin e planetit të çuditshëm. 186

187 Kuptimi i fjalës Emri:... Data:... Kuptimi i parë i fjalës Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Kuptimet e fi gurshme 187

188 Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Emri:... Data:... Titulli: Gjuetia e dragonjve të Emës Dukuria që ndodh Elementet fantastike Tërmet Dragoi tund tokën Eklipsi i Diellit Dragoi i mërzitur që po gllabëron diellin. Rënia e shiut, bubullima, rrufe, ylberi Dragoi që ka grisur retë. 188

189 Emri:... Data:... Titulli: Një mësim për mburravecët Përshkrimi i gjirafës: Rengu që i punoi majmuni: Libër mësuesi për tekstin Gjuha shqipe 4 Zgjidhja: Përfundimi: Vizato gjirafën ose majmunin. 189

190 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Për tekstin Matematika 4 Përgatitur nga: Tatiana Nebiaj 190

191 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 PLANI MËSIMOR PËR LËNDËN MATEMATIKA 4 35 javë x 4 orë/javë = 140 orë. Orë mësimore 127 (120 orë + 7 orë të lira për përforcim të njohurive) (Mësime orë + Përsëritje 8 orë + Orë kontrolli - 7 orë = 127 orë.) Orë të lira 13 orë 2/3 e orëve të lira për kurrikulën shkollore 191

192 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 192

193 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 193

194 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 194

195 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 195

196 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 196

197 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 197

198 Libër mësuesi për tekstin Matematika Mësues të dashur, mund ta zbatoni librin e mësuesit, por mund të shtoni apo të hiqni ato që ju i shikoni të arsyeshme. Unë mund t ju citoj një shprehje. Mendja e një fëmije është si punishte. Punishtja përmban një koleksion të çuditshëm të materialeve (njohuritë) dhe veglat (procesi i të nxënit), të cilat mund të përdoren për të nxjerrë produkte të reja (rregullat, strategjitë, hipotezat, skemat, lidhjet e zakonshme). Disa nga veglat dhe materialet janë të vlefshme për një numër të madh detyrash. Mjaft të tjera janë të specializuara për një qëllim të caktuar, por janë me vlerë të jashtëzakonshme kur ato nevojiten (marrë nga Singler dhe Xhenkins). Nxënësi në orën e mësimit duhet të konsiderohet si një mendje që duhet të formohet në mënyrë kritike, që mund të verifikojë dhe jo të pranojë çdo gjë që i jepet nga ju.

199 Mësimi 1 Kapitulli KUPTIMI I NUMRIT Tema: Numrat dhe matematika I Objektivi i përgjithshëm: Të njohë numrat e shkruar në lashtësi dhe në ditët e sotme. Objektivi minimal: 1.Të shprehë disa grupime të numrit në kohët e lashta dhe sot. Objektivi mesatar: 2.Të formojë numrin duke ditur grupimet e sistemit në lashtësi dhe në kohën e sotme. Objektivi i lartë: 3.Të formojë numrat 1 ose 10 më pak se grupimi në sistemin e kohës së lashtë dhe në ditët e sotme. Mjetet: Simbolet e grupimit egjiptian, romak, dhe ditët e sotme me karton. Libri, fl etë pune. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Di Dua të di Çfarë mësova? Përvijim i të menduarit Zhvillimi i mësimit: Evokimi: Stuhi mendimesh Mësuesi paraqet tri pamje me pikturë. Një njeri duke numëruar prodhimin sipas kohës (egjiptian, romak, ditët e sotme). - Duke vëzhguar fi gurat mësuesi kërkon: - Ç kohë paraqitet në dy fi gurat e para? - Po në fi gurën e tretë? - Më pas ngre një nxënës për çdo fi gurë të numërojë prodhimin e njeriut. - Cili është simboli i numrave të mëposhtëm në fi gurë? sot egjiptian romak 5 = = 10 = = - A mund të shkruhen numrat e mëposhtëm me sistemin egjiptian, romak? 49; 54; 134; 545? - Cilat janë grupimet e numrave romakë? Realizim: Di Dua të di Çfarë mësova? - Cili është grupimi më i vogël i numrave egjiptian, romak? - Cili është grupimi më i madh i numrave egjiptian, romak? - A i njeh grupimet e numrave romakë? - Më pas nxënësi duhet të plotësojë kolonën e parë në të gjitha grupimet që njeh. - Pasi lexon faqen 6 nxënësi plotëson kolonën e dytë, se çfarë ai nuk di. Listo të gjitha grupimet e numrave egjiptianë dhe romakë që nuk njihen nga nxënësit. - Më pas, mësuesi paraqet me anë të një tabele simbolet e numrave më kyç të egjiptianëve dhe romakëve. 199

200 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Egjiptianë Romakë Numrat Numrat I I V X L C - Duke i pasqyruar këta numra kyç të lashtësisë kërkohet nga nxënësi të plotësojë ushtrimet 1, 2 në faqen 6 të librit. - Vështro ushtrimin 2. - Numri 14 = XIV Çfarë vë re? Si formohet numri 4? - Numri 19 = XIX Çfarë vë re? Si formohet numri 9? Si mendon, si do të formohen numrat: 40 =? duke ditur që 50 = L dhe 10 = x 90 =? duke ditur që C = 100 dhe 10 = x - Çfarë vështron në figurën e paraqitur në faqen 6? - Cili është numri i sotëm më i madh që njeh ti? Me sa shifra formohet? - Në fund nxënësi të plotësojë kolonën e tretë, se çfarë mësoi në këtë mësim. Reflektim: Përvijim i të menduarit - Plotëso rrethorët bosh me pyetjen: Cilat janë grupimet e numrave kryesorë të çdo etape? indo arabë Llojet e numrave dje dhe sot egjiptianë romakë - Plotëso dhe me tri kufiza të tjera:...9; ; ;....99; ; ; ; ; ;. Cili është numri më i madh me një shifër? Po me 2? Po me 3...etj.? Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe

201 Mësimi 2 Tema: Tabelat dhe numëratorja Objektivi i përgjithshëm: Të përcaktojë vendvlerat deri te 1000 me anë të tabelës dhe numëratores. Objektivi minimal: 1. Të përcaktojë shifrat e një numri nëpërmjet numëratores. Objektivi mesatar: 2. Të bëjë ngjashmërinë dhe dallimin ndërmjet tabelës dhe numëratores. Objektivi i lartë: 3. Të përcaktojë krahasimin e shifrave të një numri nëpërmjet vendvlerave. Mjetet: numëratore, libër, fl etë pune. Struktura: Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Organizuesi grafi k i analogjisë Puno dyshe diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Jepet numri Përcakto vlerën e secilës shifër te numri. - Cila është vlera më e madhe që mund të vendoset në secilën shifër? Pse? - Cili është grupi më i madh i elementeve në çdo vendvlerë? - Si quhet sistemi i numërimit në ditët e sotme? Realizimi: Organizuesi grafi k i analogjisë Mësuesi paraqet një numëratore dhe vizaton një tabelë me 4 vendvlera. Më pas paraqet grafi kun organizues të analogjisë midis tabelës dhe numëratores. Tabela Numëratore Ngjashmëritë Dallimet Mësuesi i plotëson nëpërmjet mendimeve të nxënësve. - Punë me librin. - Pse janë pasqyruar me ngjyra të ndryshme pjesët e numëratores? - Çfarë vlere paraqesin: 1 kub i vogël, 1 shufër, 1 pllakë, 1 kub i madh, në sistemin e numërimit të sotëm? Reflektimi: Puno dyshe diskuto në klasë Punohet me ushtrimin 1 dhe 2, faqe 7. Pas diskutimit në dyshe diskutohet në klasë ku kërkohet që numri 7695 të paraqitet në dy mënyra: a. me tabelë b. me numëratore Të jepen përgjigjet e ushtrimit 2, duke i argumentuar nga nxënësit cilësorë. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe

202 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 3 Tema: Numërori i zbërthyer Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Struktura: Të zbërthejë numërorin sipas vendvlerave të çdo shifre. 1. Të njohë klasat dhe vendvlerat e klasave te numërori. 2. Të zbërthejë numërorin e dhënë sipas vendvlerave. 3. Të operojë me vendvlerat e një numri. Numëratore, libri, fl etë pune. Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Di - Dua të di - Mësova Puno dyshe diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Çfarë vlere ka 1 kub i vogël, 1 shufër, 1 pllakë, 1 kub i madh te numëratorja? - Jepet numri Përcakto sipas mënyrës së mësipërme vlerat e shifrave të numrit. - Nxënësit punojnë me ushtrimin (rubrikën kujto ) në libër. - Ndalojnë në dy numrat e fundit. Realizimi: Di Dua të di - Mësova Në numrat e mësipërm nxënësi përcakton se çfarë dinte, pra vlerat në klasë të thjeshtë, por nuk di vlerat e klasës së mijësheve. - Mësuesi ndalon dhe pyet: Pse quhet sistem dhjetor sistemi i numrit në ditët e sotme? Pra në numrin = 12 kube të mëdhenj, 0 pllaka, 3 shufra, 0 kube të vegjël. Pra grupi i mijësheve ka kaluar sistemin e dhjetësheve. Mund të themi se kubi i madh ka 10 mijëshe dhe 2 njëmijëshe. - E njëjta sqarohet për numrin Konkluzioni: numri 6-shifror ka 2 klasa. Numri 6-shifror Klasa e mijësheve QM DHM NJM Klasa e thjeshtë Q DH NJ Shih ushtrimin Të punojmë së bashku me metodën e numëratores. - Kërkohet nga nxënësit të përcaktojnë: - Pse goglat e numëratores janë me ngjyra të ndryshme? - Çfarë paraqesin goglat e verdha? Po portokallitë etj.? Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Jepet ushtrimi Provo veten. Pasi diskutohet puna e tyre në dyshe, mësuesi duke marrë përgjigjen e secilit nxënës nga dyshet shënon në dërrasë numrat e formuar. - Kërkohet nga nxënësi për çdo numër të formuar të lexojë vendvlerën e çdo shifre. - Më pas t i radhiti nga më i vogli te më i madhi (këtu bëhet dhe krahasimi i tyre). Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe

203 Mësimi 4 Tema: Numërori i zbërthyer Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Struktura: Të zbërthejë një numër sipas vendvlerave të shifrave dhe e kundërta, të formojë numrin kur shifrat e tij janë zbërthyer sipas vendvlerave. 1. Të lexojë numrat duke i ndarë më parë shifrat në klasa. 2. Të zbërthejë numrin sipas vendvlerave të klasave në dy mënyra. 3. Të shkruajë numërorin kur ai është paraqitur në fjali ose si shumë e dy vendvlerave. libri, fl eta e punës. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Lexim i drejtuar Puno dyshe diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Sa klasa ka një numër me 6 shifra? Cilat janë ato? Sa shifra ka një klasë? - Emërto vendvlerat e klasave të mësipërme. - Lexo 40, 400, 4000, 40000, Jepet numri : Ndaje në klasa. Lexoje atë. Përcakto vendvlerat e çdo shifre. - Puno ushtrimin Kujto, faqe 9. Realizimi: Lexim i drejtuar - Në cilin vend të numëratores së ushtrimit 1 janë shifrat e numrit të dhënë? - Duke e pasqyruar në numëratore, kërkohet nga nxënësit pse numri është paraqitur si shumë e mbledhorëve sipas ushtrimit 2. - Çfarë është përdorur në rreshtin e dytë te numri i ushtrimit të dytë? - Cilat janë mënyrat e paraqitjes së zbërthimit të numërorit? Reflektimi: Puno dyshe diskuto në klasë. - Jepen për të punuar në dyshe ushtrimi 1, 2 (rubrika Provo veten ), ushtrimi 3 (2 të fundit), fl etë pune, faqe 9. - Më pas diskutohen në klasë përgjigjet. o Pse vlera e 4 është më e madhe se vlera e 8 te numri? o Njësoj kërkohen edhe përgjigjet e tjera të ushtrimit 1. - Ngrihen në dërrasë 6 nxënës: tre shkruajnë zbërthimin e numrit me mënyrën e numrave me 0 në fund dhe 3 të tjerët me shkurtime (simbole). - Sa shifra do të kenë numrat e ushtrimit 3 në fl etë pune? Cili është ai numër? Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe

204 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 5 Tema: Krahasimi i numrave të mëdhenj Objektivi i përgjithshëm: Të krahasojë numrat e mëdhenj duke i dalluar nga numri i shifrave dhe nga vendvlera e shifrave. Objektivi minimal: 1. Të krahasojë numrat në bazë të numrit të shifrave. Objektivi mesatar: 2. Të krahasojë numrat me të njëjtin numër shifror në bazë të vendvlerave. Objektivi i lartë: 3. Të formulojë rregullat e krahasimit të numrave. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe diskuto në klasë Puno dyshe diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Mësuesi parashtron situatën e ushtrimit (rubrika Kujto ). - Kërkon nga nxënësi: Çfarë do të shkojnë për të plotësuar vlerat e pikave bosh në bosht? Si vijnë numrat, nga e majta në të djathtë në bosht? Me sa rritet vlera e numrave në boshtin I, II, III? Plotëso boshtet. A mund të paraqisni mosbarazimin në secilin bosht me numrat e tyre? - Jepen disa. Realizimi: Mendo Punë në dyshe Diskuto në klasë Duke parë boshtet e mësipërme dhe duke imagjinuar, secili nxënës punon numërimet (rubrika Punojmë së bashku ). Më pas diskutojnë në dyshe dhe në fund diskutojnë në klasë. - Sa shifra kanë numrat e mëposhtëm? Vendos shenjën e mosbarazimit. Çfarë vë re nga ky shembull? (Përgjigjja kërkohet nga nxënësi cilësor.) - Cila është rruga e parë që të krahasohen dy numra natyrorë të mëdhenj? - Në ushtrimet e punuara nga nxënësit kërkohet rubrika Punojmë së bashku. - Si është numri i shifrave në numërorin e parë dhe të dytë në secilin krahasim? - Si është vlera e njëmijësheve e numrit të parë në krahasim me të njëjtën vlerë të numrit të dytë? - E njëjta kërkohet edhe tek ushtrimet e tjera. - Çfarë konkluzioni nxjerr për krahasimin nëse numrat kanë të njëjtin numër shifrash? Reflektimi: Puno në dyshe Diskuto në klasë Pas mësimit bën përmbledhjen e koncepteve të mësipërme. I kërkohet nxënësit të punojë me ushtrimin (rubrika Provo veten ). 204

205 Mësimi 6 Në dërrasë ndërtohet një tabelë: Vitet Gjatësia e rrugëve m m m - Çfarë kanë të përbashkët? Nisu nga vendvlera më e madhe. - Kufi zo vendvlerën që ndryshon dhe formo mosbarazimet. - Çfarë kanë të përbashkët numrat në çdo shtyllë të tabelës? Puno ushtrimin 5, faqe 10, fl etë pune. Detyrë shtëpie: Fletë pune, ushtrimet 1-4, faqe Tema: Krahasimi i numrave të mëdhenj Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjeti: Të dallojë numrin e vogël nga i madhi te numrat e mëdhenj. 1. Të dallojë numrin më të vogël nga ai më i madh. 2. Të krahasojë numrat e mëdhenj në bazë të dy kritereve. 3. Të përcaktojë rendin e numrave dhe t i krahasojë ata. libri, fl eta e punës, fl eta me numra. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Loja Mendo - Puno dyshe - Diskuto Konkursi Zhvillimi i mësimit Evokim: Loja Mësuesi ka përgatitur në fl etë të palosura numrat 900, Kërkohet nga nxënësit të marrin njërën prej letrave dhe ta vendosin sipas rendit rritës në dy bashkësi. A numrat me tri shifra. B numrat me katër shifra. - Më pas kërkohet cili është më i vogli i bashkësisë dhe cili është më i madhi i numrave. Realizimi: Mendo Puno në dyshe Diskuto Nxënësit punojnë ushtrimet 1, 2, 3 te libri, faqe 11 dhe ushtrimin 2, fl etë pune, faqe 10. Pasi punojnë vetë - diskutojnë në dyshe dhe më pas mësuesi kërkon diskutime në klasë. Ushtrimi 1: - Çfarë kanë të përbashkët numrat? - Pse numrat janë të ndryshëm? - Pse numri është më i vogël se Si lexohen simbolet, <, >? Ushtrimi 2: - Cili numër është më i madh te numrat me të njëjtin numër shifrash? Ushtrimi 3: - Cili numër është më i vogël te numrat me numër të ndryshëm shifrash? Ushtrimi 2, fl etë pune, kërkon përgjigje. Reflektimi: Konkursi Klasa ndahet në 4 grupe dhe kërkohet nga çdo grup t i japi përgjigjet e sakta për 10 të ushtrimit 1, 2 ( Provo veten ). Për ushtrimin 2 jepet harta e Shqipërisë dhe me shifra lartësia e maleve të ndryshme të Shqipërisë dhe emrat e tyre. Në fund përcaktohet grupi më i saktë dhe më i shpejtë. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës për punën e tyre. Detyrë shtëpie: Fletë pune, ushtrimet 1, 3, 4, 5, faqe

206 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 7 Tema: Renditja. Vargu numerik Objektivi i përgjithshëm: Të renditë numrat sipas një vargu rritës (ose zvogëlues), duke ditur rregullën e kalimit nga një kufi zë në tjetrën. Objektivi minimal: 1. Të dallojë numrin më të vogël nga ai më i madh. Objektivi mesatar: 2. Të formojë një varg numerik rritës ose zvogëlues duke dhënë tri apo katër kufi zat e para. Objektivi i lartë: 3. Të përcaktojë kriterin rritës ose zvogëlues në një varg dhe ta plotësojë atë. Mjetet: fleta me numra që formojnë një varg, libri, fletë pune, fletë çarter. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Punë në grup. Diskuto në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Si krahasohen dy numra kur kanë numra shifrash të ndryshëm? Po kur i kanë të njëjtë? - Plotëso vargun e ushtrimit (rubrika Kujto ). - Cili është më i vogël? - Si është vargu rritës apo zbritës? - Cila vendvlerë rritet dhe sa? Realizimi: Punë në grup Diskuto në klasë Mësuesi ka përgatitur 4 zarfe dhe ndan klasën në 4 grupe. Zarfi I ka numrat 990, 991, Zarfi II ka numrat 990, 992, Zarfi III ka numrat 100, 200, Zarfi IV ka numrat 1000, 2000, Secili grup të hapi zarfi n. - Të radhitë numrat nga më i vogli te më i madhi. - Me sa rritet kufi za e dytë nga e para, e kështu me radhë. - Ndërto vargun zbritës me këta numra. Puna e dytë: Të katër grupet kanë hartën e Shqipërisë ku janë pasqyruar lumenjtë dhe gjatësitë e tyre. - T i radhitin ata nga më i madhi te më i vogli. (Kjo punë bëhet në një kohë 10 ). - Përcaktohet grupi më i shpejtë dhe më i saktë. Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë - Punohet ushtrimi 1, 2 (Punojmë së bashku). - Ushtrimi 1, 2 (provo veten). Në fund kërkohen përgjigjet nga nxënësit. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson punën e grupit fi tues dhe nxënës të veçantë të planifi kuar. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe

207 Mësimi 8 Tema: Rrumbullakimi i numrave (me afërsi 10) Objektivi i përgjithshëm: Të rrumbullakojë numrat me afërsi 10. Objektivi minimal: 1. Të rrumbullakojë numrat me afërsi 10, duke pasur parasysh boshtin numerik. Objektivi mesatar: 2. Të rrumbullakojë numrat me afërsi 10, duke zbatuar rregullat. Objektivi i lartë: 3. Të përcaktojë numrin kur është dhënë rrumbullakimi i tij në dhjetëshen më të afërt. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Stuhi mendimesh Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh Një ditë të shtunë një familje u nis për në plazh nga Tirana në Golem (me tren). Fëmija i familjes vështronte tabelat e stacioneve dhe shënonte: Tiranë, Vorë, Sukth, Durrës, Golem. Si mendoni kur ata kanë qenë në: - Vorë, afër kujt kanë qenë, Tiranës apo Durrësit? - Sukthi afër kujt qyteti ndodhet? - Po në Golem? - Po midis Vorës dhe Sukthit? Përgjigjet i jepni ju. Realizimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Lexohet tregimi i librit dhe kërkohet nga nxënësit: - Ç tregojnë pikat pas numrit 17 te fjalia e Dritës? - Pse Drita pa mbaruar numërimi shpreh Rreth 20 peshq? - Çfarë parashikoni ju me fjalën Sot jeni të ftuar për drekë tek unë. - Çfarë parashikon autori që unë di? Në ushtrimin 1 (punojnë së bashku). - A mund t i japë përgjigje tani pse Drita tha rreth 20 peshq, duke vështruar numrin 17 te boshti numerik? - Më thoni rreth sa fletë mund të ketë fl etorja juaj e shtëpisë? - Jepini zgjidhje problemës: 54 fl etë: afërsisht fl etë: afërsisht 60 Shënojnë në tabelë. 17 afërsisht 20 ose afërsisht 50 ose Në rastin I: - Sa është shifra e njësheve? Si është me 5? - Ç ndodh me shifrën e dhjetësheve kur rrumbullakohet? Po e njësheve? Në rastin II: - Sa është shifra e njësheve? Si është me 5? - Ç ndodh me shifrën e dhjetësheve kur rrumbullakohet numri? Po e njësheve? - A është i vërtetë konkluzioni juaj me fjalitë me të kuqe në libër sipas autorit? 207

208 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 9 Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë - Çfarë do të shikojmë nëse një numër rrumbullakohet në dhjetëshen më të afërt? - Punoni ushtrimin 1, 2, Në fi llim kërkohet se: - Sa është numri i nxënësve në klasë? - Sa djem janë? Sa vajza janë? Pas punimit në dyshe, mësuesja kërkon sqarime nga çdo përgjigje e nxënësve. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës të planifi kuar. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe 12. Tema: Rrumbullakimi i numrave (me afërsi 100) Objektivi i përgjithshëm: Të rrumbullakojë numrat natyrorë me afërsi 100. Objektivi minimal: 1. Të rrumbullakojë numrat me afërsi 100, nëpërmjet boshtit. Objektivi mesatar: 2. Të dallojë rrumbullakimin e numrave me afërsi 10 dhe afërsi 100. Objektivi i lartë: 3.Të argumentojë rrumbullakimin me afërsi 100 të numrave. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Imagjinatë e drejtuar Tabela konceptuale Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh Drejtori i shkollës pasi bëri statistikën e nxënësve tha: Shkolla jonë ka 456 nxënës. - Sa nxënës me afërsi dhjetëshe ka shkolla jonë? - Po me afërsi 100? Vështro përgjigjen e Agimit dhe të Dritës në libër. Cili ka të drejtë? Realizimi: Imagjinatë e drejtuar Mësuesi vizaton në dërrasën e zezë boshtin, duke fi lluar nga 0, 100, 200, Kërkon nga nxënësit disa numra afër: 400: ; ; ; ; ; ; ; 500: ; ; : ; ; ; ; Atëherë, cili ka të drejtë? - Cilën shifër shikoni për rrumbullakimin e numrit me afërsi 10? - Si mendoni, po për rrumbullakimin me 100 cilën shifër do të shikojmë? - A mund të themi se rregulla është njësoj me atë të afërsisë me 10? Çfarë ndryshon? Ç ndodh me shifrën e qindësheve në të dyja rastet kur dhjetëshja është më e vogël se 5 ose më e madhe se 4? Plotëso ushtrimin (punojmë së bashku).

209 Reflektimi: Tabela konceptuale Së bashku me nxënësit plotësohet tabela. Lloji i rrumbullakimit Shifra që shikohet Kushtet e shifrës Rrumbullakimi 10 më të afërt njëshet < 5 dhjetëshe paraardhëse > 4 dhjetëshe pasardhëse 100 më të afërt dhjetëshet < 5 qindëshe paraardhëse > 4 qindëshe pasardhëse Në bazë të tabelës kërkohet të punojnë ushtrimet 1, 2, faqe 14, në libër. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson nxënësit e parashikuar. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe 13. Jepen udhëzime për ushtrimin 7, 8 dhe 9. Ushtrimi 7 dhe 8: = = Ushtrimi 9: (10) 580 (100) 600 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 10 Tema: Rrumbullakimi i numrave (me afërsi 1000) Objektivi i përgjithshëm: Të rrumbullakojë numrat natyrorë me afërsi deri Objektivi minimal: 1. Të rrumbullakojë numrat me afërsi 1000, me anën e boshtit. Objektivi mesatar: 2. Të rrumbullakojë numrat me afërsi 1000, me anën e rregullës. Objektivi i lartë: 3. Të përcaktojë numrin kur është dhënë rrumbullakimi i tij deri në mijëshen më të afërt. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Imagjinata e drejtuar Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit: Evokimi: Stuhi mendimesh - Kërkohen nga nxënësit rregullat e rrumbullakimit me 10, 100 më të afërt. - Cila shifër shikohet? - Si vepron kur shifra përkatëse është më e vogël se 5 dhe më e madhe se 4? - Kërkohet të plotësohet ushtrimi (rubrika Kujto ), në libër, faqe 15. Realizimi: Imagjinata e drejtuar Qyteti i Leskovikut ka 6284 banorë. 209

210 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Drita tha: Ai ka afërsisht 6000 banorë. - A ka të drejtë Drita? Plotëso boshtin. - Përcakto ku i takon numri 6284, afër 6000 apo Pra , pra numri është rrumbullakosur afërsisht në 1000 më të afërt. - A mund të formulosh një rregull për rrumbullakimin e numrit në 1000 më të afërt? - Cila shifër do të vihet re? - Cilat janë kushtet e rrumbullakimit? - Përcakto disa numra afër numrit Plotëso fjalitë e librit në faqen 15. Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë - Cila shifër vendos për rrumbullakimin: a. me 10 b. me 100 c. me Puno ushtrimin (rubrika Provo veten ), në faqen 15, në libër dhe ushtrimin 5, në fl etë pune, faqe 14. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson nxënësit e planifi kuar dhe i motivon ata duke i bashkuar dhe detyrat e shtëpisë. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe 14, ushtrimi 1, 2, 3, 4, 6, 7. Sqarohet ushtrimi 7 (duke përdorur vetinë e përdasimit). Mësimi 11 Tema: Si t i zgjidhim problemat Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Të zgjidhë një problemë me anën e një rruge të plotë analize. 1. Të përcaktojë të dhënat dhe të panjohurat e një probleme. 2. Të kalojë në 5 hapat e zgjidhjes së një probleme. 3. Të analizojë dhe të zgjidhë problemën në mënyrë logjike. libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Lexim i drejtuar Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Çfarë paraqesin diagramet e Venit? 235 kg 134 kg 132 kg 120 m m 2

211 - Lexohet problema dhe kërkohet: - A ka të dhëna të panevojshme në problemë? - Cilat janë të dhënat e problemës? - Çfarë kërkon problema? - Si duhet të veprosh për të zgjidhur problemën? Realizimi: Lexim i drejtuar Lexohen dy hapat që do të ndiqen për zgjidhjen e problemës dhe për çdo hap kërkohet nga nxënësit: - Se çfarë kupton autori me këtë fjali? - Sa kërkesa mund të ketë një problemë? (Në rastin tonë sa ka?) - Ç do të thotë të dhëna të fshehta? P.sh.: Për një javë punoi 200 dynymë tokë. 1 javë = 7 ditë - Çdo hap që pasqyron libri i bëhet analogji me zgjidhjen e problemës. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë Me diagramet e paraqitura në EVOKIM nxënësve u kërkohet: 1. Formimi i një probleme. 2. Zgjidh atë duke kaluar 5 hapat. Klasa ndahet në 2 grupe në mënyrë që: Dyshja e parë Grupi I Dyshja e dytë Grupi II Ku: Grupi I Diagrami 1 Grupi II Diagrami 2 Në fund ngrihen 2 nxënës për diskutim në klasë. Kërkohet: - Çfarë kanë të përbashkët problemat e grupit I? Po II? - A ndryshojnë veprimet e problemave te grupi I? Po te II? Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson nxënësit e planifi kuar. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe 15. Mësimi 12 Tema: Problema Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Të zgjidhë problemën duke u bazuar në 5 etapat. 1. Të zgjidhë problemat me një veprim. 2. Të zgjidhë problemat me dy veprime, me rrugën e analizës. 3. Të zgjidhë problemat me më shumë se dy veprime, me rrugën e logjikës. libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Lexim i drejtuar Puno në grup - Diskuto në klasë 211

212 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Cilat janë rrugët në të cilat kalon zgjidhja e problemës? - Cilat janë disa të dhëna të fshehura? - Cilat janë të dhënat e panevojshme? Realizimi: Lexim i drejtuar Lexohet problema dhe më pas shkëputet vështrimi në libër dhe kërkohet nga nxënësit: - Cila është e dhëna e panevojshme? - Cila është e dhëna e fshehtë? Çfarë supozon ajo? - Cilat janë të dhënat? - Çfarë kërkohet nga problema? Më pas vazhdohet leximi dhe kërkohet nga nxënësit se a janë përgjigjet e tyre në libër. Më pas kërkohet: - Cili është veprimi që kryhet? - Cila është përgjigjja e plotë? - Përsëri lexohet zgjidhja e problemës dhe krahasohen përgjigjet e nxënësve me ato të librit. Reflektimi: Puno në grup Diskuto në klasë Klasa ndahet në tri grupe. Secili grup merr problemën a, b, c në faqen 17 dhe kërkohet nga secili grup të ndiqen pyetjet e mësipërme dhe të zgjidhen problemat. Në fund tri punimet varen në mur dhe bëhet vlerësimi se cili grup ka vepruar më mirë. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson punën e disa nxënësve që ka planifi kuar. Detyrë shtëpie: Problema 1, 2, 3, faqe 15 16, fletë pune. Mësimi 13 Tema: Ushtrime dhe problema Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Konceptet: Të përcaktojë saktë vendvlerat e numrave të mëdhenj, të krahasojë numrat, të zgjidhë problemat. 1. Të lexojë numrat e mëdhenj dhe të përcaktojë vendvlerat e tyre. 2. Të përcaktojë vendvlerat e numrit, të krahasojë numrat, të zgjidhë problemat me 2 veprime. 3. Të përcaktojë vendvlerat e çdo shifre te numrat dhe të zgjidhë problema me më shumë se dy veprime. numëratore, libri, fl eta e punës. Vendvlerat e një numri të madh, më i madh, më i vogël, hapat e zgjidhjes së një probleme. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë 212 Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Jepet numri , vendos çdo shifër sipas vendit përkatës në numëratore.

213 - Krahaso numrat: Cilat janë hapat ku kalon zgjidhja e një probleme? Realizim + Reflektim: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë Mësuesi jep ushtrimin 1, 2, 3, faqe 18-19, në libër. - Nxënësit mendojnë dhe punojnë në dyshe sipas bankave. Mësuesi vëzhgon punën e nxënësve dhe bashkëpunimin e çdo dyshe nxënësish. Pasi shikon që nxënësit kanë përfunduar punë në dyshe, hedh për diskutim përgjigjet e ushtrimeve. - Në ushtrimin 1 kërkon që çdo shifër e numrit të zëjë pozicion te numëratorja. - Në ushtrimin 1/b kërkohet përgjigjja pse është e saktë ose e gabuar. - Në ushtrimin 2 ngre nxënës të nivelit 1 për leximin e numrave dhe kërkohet: o Çfarë kanë të përbashkët këta numra? o Cila vendvlerë është e njëjtë te numrat apo në 2, 3 numra? o Cili është më i vogël dhe pse? o Cili është më i madh dhe pse? - Në ushtrimin 3: o Ç do të thotë ndryshesë? o Ç do të thotë 5-fishim? o A mund të shkruajmë ? Pse? Më pas mësuesi ndan klasën në 4 grupe, ku secili grup merr për zgjidhje përkatësisht problemat 1/a, 1/b, 2/a, 2/b. - Nxënësve u kërkohet të ndjekin rrugën e zgjidhjes së një probleme. - Përsëri mësuesi u kujton nxënësve pyetjet dhe hapat e zgjidhjes së një probleme. - Në fund nga çdo grup 1 nga nxënësit bën diskutimin në klasë për zgjidhjen e problemave. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson dhe motivon nxënësit që ka planifi kuar për vlerësim. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe Sqaro ushtrimin 2, 3. - Konceptet tek ushtrimi 2 Kthe nga fjali në simbole dhe anasjellas. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 14 Tema: Thyesat Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Konceptet: Të gjejë pjesën e një numri, nëpërmjet rolit që kanë gjymtyrët e një thyese. 1. Të përcaktojë rolin e çdo gjymtyre në thyesë. 2. Të gjejë pjesën e një numri. 3. Të argumentojë gjetjen e pjesës së një numri. libri, fl eta e punës, çokollatë, pica, plastelinë, mjeti didaktik i thyesave. thyesë, emërues, numërues, ndarja e fi gurës në pjesë të barabarta, Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Minitest 213

214 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 pjesa e një numri. Struktura: Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Me plastelinë të formohen 5 pica. - Ndani klasën në 5 grupe me nxënës të ndryshëm. - Ndani picën në mënyrë të barabartë. - Ç pjesë e picës i takon secilit nxënës në çdo grup? P.sh. 1/4, 1/8, 1/12, 1/16,... - Ç është numri 4, 8, në thyesë? - Ç tregon ai numër në secilin rast? - Ç pjesë u takon 2 nxënësve, 3 nxënësve, 5 nxënësve, të çdo grupi? 2/4, 3/8, 5/ Ç është numri 3, 5,... te thyesat? - Ç tregojnë ata te thyesat? - Jepet pica: o A mund të themi se njëri merr 1/3 e picës? Pse? - Plotëso rubrikën Kujto në libër. Realizimi: Mendo Puno në dyshe Diskuto në klasë Në fi llim mësuesi u bën të qartë nxënësve që ju në fund të orës duhet të dini : 1. Të paraqisni thyesën sipas fi gurës. 2. Të ngjyrosni pjesët e fi gurës kur është dhënë thyesa. 3. Të gjeni pjesën e një numri. Më pas lihen nxënësit të punojnë me ushtrimet 1, 2 (të rubrikës Punojmë së bashku ) dhe 1, 2, 3 (të rubrikës Provo veten ). - Mësuesi herë pas here i kujton nxënësit se: a. Ç tregon emëruesi i thyesës. b. Ç tregon numëruesi i thyesës. c. Cila është natyra e ndarjes së një fi gure që të pasqyrojë thyesë. - Pas punës në dyshe, mësuesi kërkon nga nxënësit një diskutim me përgjigjet e ushtrimeve. - Mësuesi këmbëngul në sqarimin për çdo përgjigje. Më pas u kërkon nxënësve të hapin fl etën e punës, në faqen 17, ushtrimi 4. - Pse janë thyesat e pasakta? - Në ushtrimin 3 (rubrika Provo veten ), mësuesi i kërkon nxënësit: - Ç do të thotë fjala ndarje në matematikë? - Ç tregon kllapa tek ushtrimi 3? - A mund të më shprehni me fjali se si veprojmë për të gjetur pjesën e një numri? 1. Përcakto thyesën sipas fi gurës së hijezuar. 2. Ngjyros në fi gurë sipas thyesës së dhënë. Reflektimi: Minitest 214

215 Mësimi 15 Tema: Thyesa të barabarta. Formimi i tyre. Objektivi i përgjithshëm: Niveli 1 Niveli 2 Niveli 3 Konceptet: Mjetet: Të gjejë thyesa të barabarta me një thyesë të dhënë duke shumëzuar (ose pjesëtuar) të dyja gjymtyrët e thyesës me të njëjtën thyesë. Të gjejë thyesa të barabarta me një thyesë të dhënë duke shumëfishuar me të njëjtin numër të dyja gjymtyrët. Të gjejë thyesa të barabarta me një thyesë të dhënë duke pjesëtuar me të njëjtin numër të dyja gjymtyrët. Të zgjidhë problema me gjetjen e pjesës së një numri. thyesa të barabarta, thyesa plotësuese. mjete didaktike të thyesave, thyesa plotësuese. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënët në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh Jepet fi gura. Jepen figurat. - Ç pjesë e fi gurës është e vijëzuar? - Ç pjesë e fi gurës është e pavijëzuar? - Çfarë përfaqësojnë të dyja thyesat e mësipërme? - Në sa pjesë të barabarta është ndarë rrethi në çdo rast? - Ç pjesë e fi gurës është vijëzuar për çdo rast? - Çfarë vë re nga fi gura e mësipërme? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim Klasa ndahet në 4 grupe. Në secilin grup jepet një rreth (i njëjtë) kartoni. Grupi I Përcakto me vijëzim ½ e rrethit. Grupi II Përcakto me vijëzim 2/4 e rrethit. Grupi III Përcakto me vijëzim 4/8 e rrethit. Grupi IV Përcakto me vijëzim 8/16 e rrethit. Pas punës praktike që bëjnë të katër grupet, mësuesi vendos njëri sipër tjetrit pjesën e secilit grup. - Çfarë vini re? - Si janë thyesat ndërmjet tyre? Më pas shkruhet në dërrasë: = = = = = = Vazhdo dhe me tri thyesa të tjera. - Shiko emëruesin dhe numëruesin e thyesës së dhënë, sa herë rriten ata në secilën thyesë të mëpasme? - Shkruaj nga e kundërta: = = = = = =

216 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 16 Sa herë zvogëlohet numëruesi, emëruesi i thyesës së dhënë me atë që vjen pas? - Si mund të përftohen thyesat e barabarta me një thyesë të dhënë? - Cila është skema që ndihmon në gjetjen e pjesës së një numri? Kjo pyetje gjen zbatim në problemën e faqes 23, në libër. Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë - Nxënësve u jepen për të punuar në dyshe ushtrimet 1, 2, 3, më pas diskutohen përgjigjet e tyre. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës të planifi kuar. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe 18. Tema: Krahasimi i thyesave Objektivi i përgjithshëm: Të krahasojë dy thyesa sipas kritereve të tyre. Objektivi minimal: 1. Të krahasojë thyesat me 1. Objektivi mesatar: 2. Të krahasojë thyesat me dy kushte: a. me emërues të barabartë b. me numërues të barabartë. Objektivi i lartë: 3. Të krahasojë thyesat me emërues të ndryshëm dhe numërues të ndryshëm, me anën e fi gurës. Mjete: libri, fl eta e punës, shkumësa me ngjyra. Konceptet: thyesa të barabarta me 1; thyesa më të vogla se 1; thyesa më e vogël; thyesa më e madhe. Struktura: 216 Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënët në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh Jepet boshti: Vazhdo të emërtosh dhe pikat e tjera në bosht. - Si janë 1/5, 2/5, 3/5,... në krahasim me 5/5 ose 1? - Si janë numëruesit e thyesave të mësipërme me emëruesin? - A mund të formulosh një rregull se kur thyesa është më e vogël se 1? - A mund të themi se si është numëruesi dhe emëruesi te thyesa 5/5 = 1? - A mund të formulosh një rregull se kur thyesa është e barabartë me 1? Po më e madhe se 1? Klasa ndahet në 4 grupe me detyra të njëjta: 1, 3 dhe 2, 4. Paraqisni thyesat në fi gurë dhe në bosht, pastaj krahasoni: Grupi 1 3/8, 5/8, 1/8 Grupi 3 2/7, 3/7, 5/7 E njëjta kërkesë për: Grupi 2 2/5; 2/7 Grupi 4 5/7; 5/9

217 Më pas, pasi të merren përgjigjet e nxënësve, kërkohen përgjigjet e këtyre pyetjeve: - Si janë emëruesit e thyesave në grupet 1 dhe 3? - Çfarë vini re? - A mund të formuloni një rregull? - Si janë numëruesit e thyesave në grupet 2, 4? - Çfarë vini re? - A mund të formuloni një rregull? Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Pasi përmblidhen 5 rastet e krahasimit i kërkohet nxënësit të punojë me ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 24, në libër. Në fund përgjigjet e ushtrimeve diskutohen në klasë dhe nxënësit korrigjojnë gabimet e tyre. Vlerësimi: Në fund të orës mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe 19. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi Tema: Thyesa zbavitëse Objektivi i përgjithshëm: Të zbatojë njohuritë e marra për thyesat në situata të ndryshme. Objektivi minimal: 1. Të përcaktojë thyesën me fi gurën e dhënë. Të krahasojë thyesën me 1. Të njohë se në cilin rast ndarja e fi gurës paraqit thyesë. Objektivi mesatar: 2. Të paraqitë thyesën e dhënë në fi gurë. Të plotësojë gjymtyrën e thyesës së barabartë kur është njëra gjymtyrë. Të emërtojë ndarjen e hijezuar në disa mënyra. Të krahasojë thyesat e dhëna. Të gjejë pjesën e një numri. Objektivi i lartë: 3. Të zgjidhë problemat me gjetjen e pjesës së një numri. Mjetet: libri, fleta e punës. Konceptet: thyesa; thyesa të barabarta; krahasimi i thyesave; pjesa e një numri. Struktura: Evokim Realizim Reflektim duke shumëzuar me të njëjtin numër duke pjesëtuar me të njëjtin numër Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Përvijim koncepti - Cili koncept kryesor është përmendur në këtë kapitull? mënyrat e marrjes së thyesave të barabarta Thyesat: elementet mënyrat e krahasimit llojet Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë sipas emëruesit të njëjtë sipas numëruesit të njëjtë më të vogla se 1 të barabarta me 1 më të mëdha se 1 emëruesi numëruesi 217

218 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi + Reflektimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë - Bëhet një përmbledhje e koncepteve të kaluara në konceptin e thyesave. Ora I-rë: ushtrimet 1, 2, 3, 4. Konceptet: 1. Paraqitja e fi gurës me thyesë. 2. Ngjyrosja e figurës kur është dhënë thyesa. 3. Marrja e thyesave të barabarta. (plotësim të katrës së përpjesshme) Ora II-të: Ushtrimet 5, 6, 7, 8, 9, 10. Konceptet: 1. Krahasimi i thyesave 2. Gjetja e pjesës së një numri. 3. Marrja e thyesave të barabarta nëpërmjet fi gurës. 4. Problema. Pasi përfundon dhe bashkëpunimi në dyshe, mësuesi kërkon të diskutohen në klasë përgjigjet e ushtrimeve duke i argumentuar në bazë të njohurive të marra. - Kujdes me pjesët e padukshme të kubit (ushtrimi 1). - Kujdes me plotësimin e gjymtyrës së panjohur në barazimin e thyesave. (Shiko cili veprim është përdorur për gjymtyrën e njohur. Mos ndrysho operatorin.) - Kujdes në krahasimin e thyesave. (atje ku nuk zbatohet asnjë rregull përdor rregullën e marrjes së thyesave të barabarta) P.sh.: Pse vendoset shenja = në thyesat e ushtrimit 10? - Pse fi gurat nuk paraqesin thyesa (ushtrimi 9)? - Te problema (ndiq hapat e zgjidhjes së saj). - Cilat janë dy mënyrat e gjetjes së një numri? (ushtrimi 7) Në fund të orës mësuesi vlerëson disa nxënës duke i motivuar ata. Detyrë shtëpie: Ora I Ushtrimet 1, 3, 4, faqe 20, fletë pune. Ora II Ushtrimet 2, 5, faqe 20, fletë pune. Problema shtesë për nxënësit cilësorë: 1. Agimi kishte 500 lekë. Në librari ai shpenzoi 3/5 e lekëve. Pjesën tjetër e shpenzoi në ëmbëltore. Sa lekë shpenzoi ai në ëmbëltore? Ç pjesë e lekëve janë ato? 2. Duke ditur se 3/5 e shishes përbëjnë 3L, sa litra nxë shishja? 3. Një tren ka 6 vagonë. Në një vagon mund të udhëtojnë 80 pasagjerë. Nëse janë zënë 7/8 e të gjitha vendeve të trenit, sa vende janë të lira? Ushtrime 1. Thyesat e mëposhtme vendosini në vendin e duhur. 1, 7, 9, 18, 13, 1, 105, 24, 55, 7, 5, 2, 36, thyesat e = 1 thyesat > 1 thyesat < Jepen thyesat: 3, 2, 1, 7, 1, 3, 5, 2, Radhiti nga më e vogla te më e madhja.

219 Mësimi 19 Tema: Numrat me shenjë Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Konceptet: Mjetet: Struktura: Të njohë numrat e plotë. 1. Të përcaktojë në bosht numrat e plotë. 2. Të përdorë numrat e plotë në jetën e përditshme. 3. Të argumentojë ekzistencën e numrave negativë. numra pozitivë; numra negativë; numra të plotë. termometër ambienti; libër; fl etë pune. Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Imagjinata e drejtuar Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Cilat janë dy bashkësitë e numrave që jeni marrë deri tani në matematikë? - Plotëso. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Numrat natyrorë Numrat e plotë Thyesat - Si mendoni, në cilën bashkësi është zgjidhja e këtij veprimi? 3 5 = - A i njihni numrat e plotë? Realizimi: Imagjinata e drejtuar Imagjinoni veten tuaj në ditët e dimrit pranë televizorit. Spikerja jep temperaturat e ulëta dhe të larta në rrethet e vendit tonë. - Cilat janë shifrat që përdor ajo për temperaturat e ulëta në Kukës, Dibër? - Me çfarë janë të shoqëruar këta numra? - Ku ndryshon 2 nga 2? Pra përveç numrave natyrorë, në jetë përdoren edhe numra të shoqëruar me - përpara që quhen numra negativë. - Jepni shembuj të tjerë. - Më pas pasqyrohet bashkësia e numrave të plotë. numra të plotë numra negativë numra 0 numra pozitivë 219

220 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 - Si pasqyrohen ata në bosht? Plotëso pikat e tjera në bosht. - Si mendoni, si mund të paraqitet thellësia nën nivelin e detit dhe lartësia mbi nivelin e detit? - Vëzhgohet termometri i ambientit. - Ku janë vendosur numrat negativë? Po numrat pozitivë? Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë Pasi bëhet një përmbledhje se kur përdoren numrat e plotë, nxënësve u kërkohet të punojnë në dyshe ushtrimet 1, 2, në libër, faqe 28, ushtrimin 5, në fl etë pune, faqe Më pas diskutohen përgjigjet e ushtrimeve. - Cilat fjalë pasqyrohen me _, thellësia apo lartësia? - Argumentohen përgjigjet po ose jo tek ushtrimi 5, fl eta e punës, faqe 21. Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3, 4, 6, faqe 20-21, te fl eta e punës. 220

221 TEST Kreu I - Kuptimi mbi numrin Objektivat për këtë kapitull: 1. Shkrimi i numrit egjiptian. 2. Shkrimi i numrit romak. 3. Shkrimi i numrit në tabelë ose numërator (me 6 shifra). 4. Zbërthimi i numrit (me 6 shifra). 5. Krahasimi i numrit (numrat e mëdhenj). 6. Plotësimi i vargut numerik. 7. Rrumbullakimi i numrit në 10, 100, 1000 më të afërt. 8. Kuptimi i thyesës sipas fi gurës. 9. Ngjyroja e fi gurës kur është dhënë thyesa. 10. Formimi i thyesave të barabarta. 11. Gjetja e pjesës së një numri. 12. Krahasimi i thyesave. 13. Paraqitja e numrave me shenjë në boshtin numerik. 14. Problema. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 1. Paraqit si egjiptianët numrin 345. (1 pikë) 2. Paraqit si romakët numrin 290. (1 pikë) 3. Plotëso tabelën. (4 pikë) Klasa e mijësheve Klasa e thjeshtë Numërori i rregullt QM DHM NM Q DH NJ Vendos shifrat e numrit te numëratorja (1 pikë) QM DHM NJM Q DH NJ 5. Zbërthe numrin. (2 pikë) = = 3 QM Vendos shenjën <, >. (2 pikë) Plotëso vargun me 3 kufiza. (1 pikë) 95; 97; 99; ; ;. 8. Rrumbullako numrin 9269 në 10, 100, 1000 më të afërt. (3 pikë) 221

222 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 9. Vendos thyesat. Plotëso. ( 2 pikë) = 10. Ngjyros figurën sipas thyesës. (1 pikë) Plotëso vendet bosh.. (2 pikë) a b = = Gjej. (2 pikë) 2 e 35 = Vendos shenjën < ; > ; =. (6 pikë) ; 1 ; 1 ; ; ; ; Plotëso boshtin, pastaj fjalitë. (4 pikë) 2 është... se 5 0 është... se 1 3 është... se Problemë. (4 pikë) Babai vendosi që 1000 lekë t i shpenzonte për Mirën. Ajo i kërkoi babait të shpenzonte 7/10 e tyre për blerje librash, kurse 2/10 e tyre për ëmbëlsira. Sa lekë i mbetën Mirës pa shpenzuar? Ushtrimi Shuma Pikët Vlerësimi Nota Pikët

223 Mësimi 1 Kapitulli II VEPRIME ME NUMRAT Tema: Mbledhja e numrave. Vetia e ndërrimit Objektivi i përgjithshëm: Të kryejë veprimet e mbledhjes me më shumë se dy mbledhorë, duke zbatuar vetinë e ndërrimit. Objektivi minimal: 1.Të përdorë vetinë e ndërrimit në shumën e 3 numrave. Objektivi mesatar: 2. Të përdorë vetinë e ndërrimit në më shumë se dy mënyra, te mbledhja e 3, 4 numrave. Objektivi i lartë: 3. Të zbërthejë numrin në disa mbledhorë. Konceptet: vetia e ndërrimit te veprimi i mbledhjes; emërtimi si shumë të disa mbledhorëve të një numri. Mjetet: libri, fl eta e punës. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh Mësuesi kërkon nga nxënësit: Sa nxënës ka rreshti I? Më pas u kërkon nxënësve të rreshtit I të ndryshojnë vendin dhe pyet: - Sa nxënës ka tani rreshti i parë? - Çfarë u ndryshua tek nxënësit? - Çfarë nuk u ndryshua te nxënësit? - Çfarë shpreh kjo lojë në veprimin e mbledhjes? - A mund ta shprehë me fjalë ndokush? Realizimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë. - Nxënësit fi llojnë të lexojnë problemën e Almës në libër dhe përgjigjen e Agimit. - Didi habitet: o Sa shpejt! o Si e bëre? - Si mendoni ju fëmijë, pse autori i ka dhënë përgjigjen (shih në libër). - Çfarë supozon autori që ju dini në këtë rast? - Pse i është ndërruar vendi numrit 1000? Fillojmë rubrikën Punojnë së bashku. - Si veprojmë për të mbledhur disa numra? - Ç ndodh në kolonën II? - Ç tregojnë shigjetat e kuqe në libër? - Ç tregon përfundimi 285 te të dyja kolonat? - Sa është shuma në këtë rast? Pse? Më pas kalon në praktikë. Sa nxënës jemi? - Ngre një nxënës e numëron nga rreshti i

224 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 - Ngre një tjetër që numëron nga Ngre një tjetër që numëron Si është përgjigjja e tre nxënësve? Pse? Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë U jepet nxënësve puna në dyshe e ushtrimit 1, 2, 3, faqe 30, në libër. Më pas diskutohen me nxënësit këto çështje. - Përgjigjet e nxënësve janë të njëjta, pavarësisht mënyrës së rreshtimit të mbledhorëve. - Në ushtrimin 3 jepen mbledhorë të ndryshëm. Por çfarë nuk kemi ndryshuar? Vlerësimi: Në fund të orës mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 2, 3, fletë pune, faqe 22. Mësimi 2 Tema: Mbledhja e numrave. Vetia e shoqërimit Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Koncepte: Mjetet: Të njehsojë shumën duke përdorur vetinë e shoqërimit dhe shpërndarjes. 1. Të njohë vetitë e shoqërimit dhe shpërndarjes. 2. Të përdorë këto dy veti për të gjetur në mënyrë më të shpejtë shumën e disa numrave. 3.Të përdorë vetitë e mësipërme për zgjidhjen e problemave të ndryshme. numra miq ; vetia e shoqërimit te mbledhja, vetia e shpërndarjes te mbledhja. libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Lexim i drejtuar Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - A e njihni vetinë e shoqërimit te mbledhja? Mësuesi ngre tri grupe nxënësish dhe pyet: Grupi I (5 nxënës) Grupi II (3 nxënës) Grupi III ( 8 nxënës) - Sa nxënës kam ngritur gjithsej? Më pas grupi I dhe grupi II formojnë një grup më vete dhe pyet përsëri: - A do të ndryshojë shuma e nxënësve? Çfarë ndryshova? Më pas grupi II dhe grupi III formojnë një grup më vete dhe përsëri pyet: - Po në këtë rast çfarë ndryshova dhe çfarë nuk ndryshon? - Çfarë shpreh kjo lojë që kryem? - Paraqiti me shprehje = 16 (5 + 3) + 8 = (3 + 8) =

225 Realizimi: Lexim i drejtuar Lexojmë në libër se ç janë numrat miq. Më pas kërkohet nga nxënësit (kujdes me 100, 1000): - Më jepni të gjithë numrat miq 1-shifror. - Jepen disa 2-shifrorë, 3-shifrorë dhe gjeni mikun e tyre. 24; 37; 99 miqtë (...) 121; 234; 99 miqtë (...) - Çfarë shikoni te shifra e njësheve në numrat e mësipërm? - Si mendoni, ka mik numri 0? - Si mendoni, se në rastin e shumës autori ka kaluar në këtë mënyrë (23 + 7) + (56 + 4) =? Pse këta numra të shoqëruar? Më pas lexohen ushtrimet 1, 2 rubrika Punojmë së bashku dhe nga nxënësit kërkohet: - Pse është përdorur 2-ngjyrëshi tek ushtrimet 1, 2? - Çfarë shpreh mënyra me jeshile në shumën e tre numrave? - Çfarë shpreh mënyra me portokalli në shumën e dy numrave? - Argumentoni përgjigjet e shembujve në faqen 32 të librit. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Jepet ushtrimi 2. Kërkohet nga nxënësi t i kryejë veprimet në shtyllë, më pas veprohet me të tri veprimet në mënyrë të shpejtë. - Kërkohet të plotësojë kllasterin. Vetitë e mbledhjes vetia e shpërndarjes vetia e shoqërimit vetia e ndërrimit Vlerësimi: Në fund, mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 1, 4, fletë pune, faqe 22. Mësimi 3-4 Tema: Algoritmi i mbledhjes në rresht dhe në shtyllë Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Konceptet: Mjetet: Struktura: Të njehsojë shumën e dy numrave të mëdhenj duke zbatuar algoritmin e mbledhjes në rresht dhe mbledhjes në shtyllë. 1. Të zbërthejë numrin sipas vendvlerave dhe t i mbledhë ato. 2. Të ndjekë hapat e gjetjes së shumës me algoritmin në rresht dhe në shtyllë. 3.Të zbatojë mënyrat e algoritmit të mbledhjes në problemat matematikore. algoritmi, algoritmi i mbledhjes në rresht, algoritmi i mbledhjes në shtyllë. libri, fl eta e punës. Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Shpjegim i përparuar Puno dyshe - Diskuto në klasë 225

226 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh Jepet numri : - Përcakto vendvlerat e çdo shifre. - Zbërthe me dy mënyra: QM + 3DHM + 4M + 7Q + 3DH + 5NJ Mblidh në shtyllë: = Realizimi: Shpjegim i përparuar - Në fi llim sqaron fëmijët se çdo të thotë fjala algoritëm. - Më pas shpjegon se cilat janë 2 mënyrat e algoritmit të mbledhjes. Paraqit me skicë: o algoritmi në rresht Algoritmi i mbledhjes: o algoritmi në shtyllë - Cilat janë hapat që ndiqen në çdo mënyrë? - Ndiqni të dyja mënyrat dhe përcaktoni se cila është mënyra më e shkurtër që përdoret. Shpjegimi merret me shembullin e librit dhe të strukturuar në dërrasën e zezë. Në dërrasë përcaktohen dy mënyrat dhe shkurt mënyra e dytë ku nxënësi të nxërë në mënyrë vizuale. Mënyra I. Algoritmi i mbledhjes në rresht (ora I-rë mësimore). Shuma = M + 2Q + 5DH + 4NJ M +5Q + 3DH + 9NJ = = ( ) = Pra: = 7793 Rrugët: 1. Zbërthe numrat me shkurtime duke i vënë njëri pas tjetrit. 2. Mblidh rendet përkatëse dhe pasqyro gjatë shumën e tyre. 3. Mos lejo grupime në një rend. 4. Zbato shpërndarjen dhe shoqërimin e mbledhjes. 5. Formo numrin e shumës së rendeve. 6. Jep përgjigje. Mënyra 2: Algoritmi i mbledhjes në shtyllë (ora II-të mësimore) = Rrugët: 1. Vendosi në shtyllë sipas rendeve. 2. Mblidh rendet duke fi lluar nga njëshet dhe vendosi në shtyllë të radhitura njëra nën tjetrën. 3. Mblidh shumat e rendeve në shtyllë dhe jep përgjigje. Kjo mënyrë paraqitet shkurt:

227 Mësimi 5-6 Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë U jepen nxënësve të punojnë ushtrimet 1, 2, 3 dhe më pas diskutohen përgjigjet në klasë duke argumentuar secili nxënës që ngrihet. - Kujdes në mënyrën I për shpërndarjen e grupit kur kalon rendin e tij. - Në problemë kërkohen hapat e zgjidhjes së një probleme dhe kërkesat të formuluara mirë. Vlerësimi: Në fund, mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ora I 1, 2, fl etë pune, faqe 23. Ora II 3, 4, 5 fl etë pune, faqe 23. Tema: Veprime zbavitëse Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Konceptet: Mjetet: Të përcaktojë njohuritë mbi zbërthimin e numrit, mbi zbatimin e algoritmeve të mbledhjes në rresht dhe shtyllë. 1. a. Të zbërthejë numrat sipas vendvlerave. b. Të gjejë shumën sipas algoritmit të mbledhjes në shtyllë. 2. a. Të gjejë shumën sipas algoritmit të mbledhjes në dy mënyra. b. Të kryejë mbledhjen me anën e vetive të ndërrimit, shoqërimit. 3. a. Të kryejë shumën e disa numrave në mënyrë të shpejtë, duke shoqëruar numrat miq. b. Të zgjidhë problemat në mënyrë logjike. zbërthim, algoritmi i mbledhjes në rresht, shtyllë; vetia e ndërrimit, shoqërimit, mbledhja; numrat miq. libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Shënim: Strukturat Realizim + Reflektim shkrihen në një këto orë sepse janë koncepte të njohura nga nxënësit. Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh Orët Konceptet: Ora I 1. Zbërthimi i numrit. 2. Algoritmi i mbledhjes në rresht. 3. Algoritmi i mbledhjes në shtyllë. 4. Njehsimi i shumës duke përdorur vetinë e ndërrimit. Ora II 1. Njehsimi i shumës duke përdorur vetinë e ndërrimit dhe shoqërimit, duke shoqëruar numrat miq. 2. Krahasimi i shumës së dy numrave. 3. Paraqitja e një numri në copëtim në rresht dhe në shtyllë. 4. Zgjidhje problemash. 227

228 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Pyetjet për strukturën I mësimore për çdo koncept. - Jepet numri : o Trego vendvlerat e shifrave. o Zbërthe me mbledhorë sipas grupvlerave. o Pasqyro me shkurtime këtë shumë. - Çfarë koncepti përdor mënyra e algoritmit të mbledhjes në rresht? - Si veprohet në algoritmin e mbledhjes në shtyllë? - Çfarë thotë vetia e ndërrimit në mbledhje? - Çfarë thotë vetia e shoqërimit të veprimit të mbledhjes? - Cilat janë dy mënyrat e krahasimit të dy numrave natyrorë? - Ç do të thotë numrin copëtoje në rresht dhe në shtyllë? - Cilat janë hapat që ndiqen për zgjidhjen e një problemi? Realizimi + Reflektimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë Pas një rifreskimi të koncepteve të marra në temat e kaluara, nxënësi fi llon punën duke i ndarë ushtrimet sipas orëve. Ora I ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 35. Ora II ushtrimi 5; problemat 1, 2, 3; ushtrimet 4, 5, faqe 35. Nxënësi pasi punon vetë, lihet më pas disa minuta të bashkëpunojë në dyshe, dhe më pas kërkohet që diskutimi të shtrihet në gjithë klasën. Nxënësit korrigjojnë punimet e tyre. - Mësuesi ndërhyn herë pas here duke kërkuar nga nxënësit argumentimin e tyre. Vlerësimi: Në këto orë mësimi vlerësohen shumë nxënës për punën e tyre të kryer. Detyrë shtëpie: Ora I 1, 2, 3, fl etë pune, faqe Ora II 4, 5, fl etë pune, faqe 24. Mësimi 7 Tema: Mbledhja me mend Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Konceptet: Mjetet: Të kryejë veprimet e mbledhjes me mend në trekëndëshin, katrorin magjik, duke përdorur vetitë e mbledhjes dhe numrave miq. 1. Të kryejë mbledhjen me mend, duke kombinuar numrat miq. 2. Të plotësojë trekëndëshin magjik nëpërmjet mbledhjes. 3. Të plotësojë katrorin magjik dhe të bëjë provën te zbritja e dy numrave natyrorë. trekëndëshi magjik, katrori magjik. libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno në grup - Diskuto në klasë Mendo - Puno në grup - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Shpreh dhe jep shembuj mbi vetitë e mbledhjes. - Cilët janë numrat miq? Thuaj disa. 228

229 - Si do të vepronit shpejt dhe saktë për të gjetur shumën: = Realizimi + Reflektimi (shkrihen në një strukturë): Mendo Puno në grup Diskuto në klasë Klasa ndahet në 4 grupe dhe secilit grup i jepen për zgjidhje: Grupi I 3 ushtrimet e para ( + Rretho përgjigjen e saktë) Trekëndëshi i parë magjik Grupi II 3 ushtrimet e dyta ( + Rretho përgjigjen e saktë) Trekëndëshi i dytë magjik Grupi III 3 ushtrimet e treta ( + Rretho përgjigjen e saktë) Trekëndëshi i tretë magjik Grupi IV 3 ushtrimet e katërta ( + Rretho përgjigjen e saktë) Trekëndëshi i katërt magjik Para se nxënësit të fi llojnë punën, mësuesi sqaron nxënësit se ç është trekëndëshi magjik (e cila është shkruar në tekst). E njëjta mënyrë ndarjeje bëhet edhe për ushtrimin 2. - Në fund diskutohen përgjigjet e çdo ushtrimi, duke ngritur një nga një nxënësit e secilit grup. - Më pas sqarohet se ç është katrori magjik dhe kërkohet se cili nxënës do ta formojë saktë dhe shpejt katrorin e ushtrimit 3. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës për përgjigjet e tyre dhe në mënyrë simbolike vlerëson nxënësin më të mirë në katrorin magjik. Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3, fl etë pune, faqe 25. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 8 Tema: Zbritja si veprim i kundërt i mbledhjes Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Koncepti: Mjetet: Të njohë veprimin e zbritjes, si veprim i kundërt i mbledhjes. 1. Të formojë zbritjen kur është dhënë shuma e dy nxënësve. 2. Të gjejë njërin mbledhor kur jepet shuma dhe mbledhori tjetër. 3. Të zgjidhë problema me të dyja veprimet. mbledhorë, shuma, zbritësi, i zbritshmi, diferenca. libri, fl eta e punës, fi gura të ndryshme. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Mësuesja ngre 6 djem përpara klasës. - Më pas kërkon të ngrihen dhe 4 vajza. - Sa nxënës janë ngritur përpara klasës? - Kërkon nga nxënësit të formojnë shumën: = 10 - Emërto kufi zat në këtë shumë. - Më pas kërkon të ulen vajzat. - Sa djem ngelën? Shkruaj barazimin = 6 - Po nëse do të uleshin djemtë, sa vajza do të ngelen? 10 6 = 4 - Si quhen kufi zat në dy barazimet e fundit? - A themi se mbledhja ka lidhje me zbritjen? - Pse themi se zbritja është veprim i kundërt i mbledhjes? 229

230 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë - A mund të plotësohen elementet e bashkësive tek ushtrimi 1, 2 në rubrikën 1, 2? - Lihen nxënësit të punojnë 10, më pas diskutojnë në dyshe dhe në fund kërkohen nga nxënësit të diskutohen përgjigjet dhe të korrigjohen gabimet e tyre. Reflektimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë Kërkohet të plotësohet tabela për 3 dhe më pas kërkohet shpjegimi sipas këtyre pyetjeve. - Cilat kufiza janë dhënë? - Cila kufi zë mungon? - Cili veprim kryhet për ta gjetur? Po e njëjta gjë kërkohet për ushtrimin 3, fl etë pune, faqe 26. Vlerësimi: Në fund të orës vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, në fletë pune. Problemat 2, 3, faqe 39, libër. Mësimi 9-10 Tema: Mbledhja dhe zbritja me dhjetëshe dhe qindëshe të plota Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Koncepte: Të mbledhë (të zbresë) në mënyrë të shpejtë numrat me dhjetëshe të plotë dhe qindëshe të plotë. 1. Të mbledhë (zbresë) dhjetëshet dhe qindëshet e plota. 2. Të kryejë të dyja veprimet me dhjetëshe dhe qindëshe të plota në të njëjtën shprehje. 3. Të formulojë një problemë dhe ta zgjidhë atë, duke ditur skemën e zgjidhjes. libri, fl eta e punës. dhjetëshe e plotë, qindëshe e plotë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Përmend disa 10 të plota. - Përmend disa qindëshe të plota. - Gjej shumat e ushtrimit 1 (rubrika Kujto ). - Zbërthe shumat e ushtrimit 2 (rubrika Kujto ). 230 Realizimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë Për 5 nxënësve u jepet për të plotësuar ushtrimi 1, 2, faqe 40, më pas kërkohet nga nxënësit: - Cili është veprimi që është kryer përkatësisht në ushtrimet e mësipërme? - Çfarë numrash janë paraqitur në këto ushtrime? - Si mendon për të kryer veprimet më shpejt me këta numra, si duhet të veprojmë? - Vepro tani më shpejt për ushtrimin 3. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, fletë pune, faqe 27.

231 Ora II: Ushtrime dhe problema Objektivi i përgjithshëm: Të zgjidhë ekuacione, inekuacione me numra dhjetëshe, qindëshe të plota në mënyrë intuitive dhe problema të ndryshme. Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Kërkohet me gojë ushtrimi 4, faqe 41, në libër. Jepet: + 2 = 7 3 > < 7 - Cili numër e vërteton barazimin apo mosbarazimin? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Jepet: Plotëso shumën dhe operatorin e kundërt. - Cilat janë hapat e zgjidhjes së një problemi? - Cilat veprime lidhen me fjalët më pak, më shumë? Realizim + Reflektim: Mendo Puno Diskuto në klasë - Më pas nxënësit lihen të punojnë me ushtrimet: ushtrimi 3, fletë pune, faqe 27 dhe problemat 5, 6, faqe 41, në libër. Vlerësimi: Mësuesi, pasi përfundon puna e nxënësve dhe diskutohen ushtrimet dhe problemat e mësipërme, vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 4, faqe 28, fletë pune. Mësimi 11 Tema: Problema - Sa më shumë... sa më pak Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Konceptet: Mjetet: Të zgjidhë problema që përmbajnë shprehjet më shumë, më pak. 1. Të plotësojë shumat ose diferencat me operatorë të kundërt. 3. Të zgjidhë problema të ndryshme. operator ; më shumë ; më pak. libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Tek ushtrimi 1, faqe 42: - Çfarë mund të themi për numrat 8, 14 ndërmjet tyre? - E njëjta gjë ndodh edhe tek ushtrimi 2, faqe Çfarë mund të themi për numrat 38, 12 te tabela? - Më pas plotësohen me gojë ushtrimet 2,

232 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 12 Realizimi: Mendo Puno dyshe Diskuto në klasë - Jepen të punohen problemat 1, 2, faqe 42. Pasi fëmijët të kenë përfunduar zgjidhjet, mësuesi kërkon diskutime. - Cila është e dhënë në problemat? - Ç do të thotë 30 palë më shumë apo 10 palë më pak? - Cilat janë të panjohurat e problemës? - Formulo kërkesën dhe veprimin për çdo të panjohur. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson 2 nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, 3, fl etë pune, faqe 28. Tema: Zbritja e numrave të mëdhenj Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Mjetet: Konceptet: Të zbresë numrat 3, 4-shifrorë në shtyllë ose duke zbatuar algoritmin. 1. Të zbresë numrat 2-shifrorë me mënyrat e mësipërme. 2. Të zbresë numrat 3, 4-shifrorë në mënyrat e numrave 3, 4-shifrorë. libri, fl eta e punës. zbritje në shtyllë, algoritmi i zbritjes. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Organizuesi grafi k i analogjisë Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Cilat janë 2 mënyrat që përdoren për njehsimin e shumës së dy numrave natyrorë? - Vepro me: = (kërkohet nga nxënësit në dërrasën e zezë) Realizimi: Organizuesi grafi k i analogjisë Koncepti i ri Koncepti i njohur zbritja shuma Ngjashmëritë - Përdoren të njëjtat mënyra. - Në të dyja veprimet kërkohet zbërthimi i numrave. - Në të dyja veprimet kemi mënyrën e shkurtër. Dallimet - Në rastin I kemi mbledhje, në rastin II kemi zbritje. - Zbritja fi llohet nga njëshet. - Nëse nuk kryhet veprimi i zbritjes në një grup, merret 1 nga grupi tjetër. 232 Më pas kërkohet të ndiqet rruga e zgjidhjes në libër me ushtrimin 1, 2, rubrika Punojmë së bashku, ku herë pas here mësuesi kërkon shpjegime nga nxënësit.

233 Mësimi Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Nxënësit fi llojnë të punojnë me ushtrimin 1 7, faqe 43, në libër. Në këtë orë mësimi kërkohet të përdoret vetëm mënyra në shtyllë. Kujtohet dhe prodhimi i numrave 1-shifror. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimet në fletë pune, faqe 29. Tema: Zbritja e numrave shumë të mëdhenj Objektivi i përgjithshëm: Mjetet: Konceptet: Të zbresë numrat 3, 4-shifrorë me 2 mënyra në rastin kur shifra e dhjetësheve ose qindësheve e numrit të parë është më e vogël se e numrit të dytë. libri, fl eta e punës. zbërthim, zbritje në shtyllë, zbritja shkurt. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Lexim i drejtuar në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Cilat janë mënyrat që përdoren në zbritjen e dy numrave? - Në cilin rast nuk është e mundshme zbritja? 9 4; 2 5; Lexo numrin dhe përcakto vendvlerat sipas çdo shifre = Realizimi: Lexim i drejtuar Nxënësve u bëhet e qartë që në fi llim se cilën mënyrë do të përdorin këto dy orë në zbritjen e numrave (algoritmi i zbritjes). Më pas fi llohet dhe lexohet kërkesa dhe zgjidhja e ushtrimit 1, faqe Ndalesa I është në kolonën III. - Si mendon, pse nuk ka përfunduar zbritja në kolonën II? - Cilat janë hapat që janë ndjekur nga fi llimi deri në paraqitjen shkurt? - Lexohet kërkesa dhe zgjidhja e ushtrimit 2, faqe 44 dhe më pas kërkohet nga nxënësit. - Cila vendvlerë riemërtohet në numrin I dhe pse? - Po në kolonën IV cila vendvlerë është riemërtuar dhe pse? - Lexohet paraqitja shkurt e ushtrimit 2. - Çfarë pasqyron numri 16 sipër shifrës së njësheve, po numri 14 sipër shifrës së dhjetësheve? - Cilat shifra te numri I janë riemërtuar dhe pse? - Cila është mënyra më e shpejtë nga këto të dyja më sipër? Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë - Jepet për punë në dyshe ushtrimi 1, 3, faqe 45, në libër. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, 3, fl eta e punës, faqe

234 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Ora II: Mjetet: libër, fl etë pune, fl eta të përgatitura për secilin grup. Konceptet: Janë po ato të orës I. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno në grup - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Cilat janë hapat që ndiqen në algoritmin e zbritjes së dy numrave? - Në zbritjen e mëposhtme: Puno në grup - Diskuto në klasë o Cilat shifra kërkojnë riemërtim? Pse? o Përcakto riemërtimet e çdo shifre te numri I. o Kryeje atë shkurt. - Puno me gojë ushtrimin 6, faqe 45, në libër. Realizim + Reflektim: Puno në grup Diskuto në klasë - Klasa ndahet në 4 grupe. - Secilit grup i jepet nga një fl etë formati me detyrat përkatëse. 1. Kryej zbritjen gjatë dhe shkurt. Grupi Grupi Grupi Grupi Kryej zbritjen shkurt. Ushtrimi 2, faqe 45, në libër, secilin ushtrim për secilin grup. 3. Kryej zbritjen dhe bëj provën. Grupi Grupi Grupi Grupi Plotëso numrin që mungon. Grupi 1... Grupi

235 Mësimi 15 Grupi 3... Grupi Pas përfundimit të punës kryetarët e grupeve sqarojnë çdo ushtrim të kryer nga grupi. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës që ka planifi kuar. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 4, 5, faqe 30. Tema: Veti të mbledhjes Objektivi i përgjithshëm: Objektivi minimal: Objektivi mesatar: Objektivi i lartë: Mjetet: Konceptet: Të njehsojë mbledhjen, duke përdorur vetinë e pandryshueshmërisë së shumës. 1. Të njehsojë shumën e numrave 2-shifrorë sipas kësaj vetie. 2. Të njehsojë shumën e numrave 3-shifrorë, sipas kësaj vetie. 3. Të formulojë problema dhe t i zgjidhi ato duke dhënë shumën e dy numrave me vetinë e mësipërme. libri, fl eta e punës. vetia e pandryshueshmërisë. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Metoda me modele Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Përmendni tri vetitë e mbledhjes të njohura nga ju. - Zbatoni ato në ushtrimet e mëposhtme. 1) = 2) = 3) = Realizimi: Metoda me modele - Mësuesi ngre një nxënës dhe i kërkon atij të gjejë sa nxënës kanë dy rreshtat e parë të klasës. - Kërkon të largohen 2 nxënës në rreshtin I dhe të shtohen 2 nxënës në rreshtin II. - A do të ndryshojë numri i nxënësve në të dy rreshtat? Vërteto atë. - Sipas këtij modeli kërkohet leximi i problemit dhe sqarimi i tij në faqen 46, në libër. - Më pas kërkohet nga nxënësi se a është e vërtetë kjo veti për veprimin e zbritjes. Konkretizoje në ushtrim = 23 (35 + 2) (12 2) = Krahaso 23 < = 27 Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë - Nxënësit i kërkohet të punojë në dyshe me ushtrimet 2 5, faqe 46, në libër. - Më pas i kërkohen çdo nxënësi përgjigjet e tyre, operator i përdorur në dy mbledhorët. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, faqe 31, fl etë pune. 235

236 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi Tema: Veti të zbritjes Objektivi i përgjithshëm: Mjetet: Konceptet: Struktura: Të zbatojë vetinë e pandryshueshmërisë së diferencës për të njehsuar diferencën e dy numrave. libri, fl etë pune. vetia e pandryshueshmërisë së diferencës. Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Metoda me modele Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh - Cilat janë vetitë e mbledhjes? - A janë ato edhe për zbritjen? - A ka veti veprimi i zbritjes? Realizimi: Metoda me modele konkrete - Ngre një nxënës dhe e pyet: - Sa vjeç e ke mamin? Sa vjeç je ti? - Sa vjeç është më shumë mami nga ti? - Si mendon, do të ndryshojë kjo diferencë pas 5 vjetësh? Po para 3 vjetësh a do të kishim këtë diferencë të moshës? - Me numra shoqërohet në dërrasë. - Lexo problemën në libër, faqe A i ngjan modelit që morëm më parë? - Si mendon kur diferenca e numrave nuk ndryshon? Reflektimi: Puno në dyshe Diskuto në klasë Para se nxënësit të fi llojnë punën në dyshe me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 47 48, mësuesi bën një përmbledhje të vetisë së pandryshueshmërisë së diferencës. Pas punës në dyshe diskutohen në klasë përgjigjet e ushtrimeve. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: 6, 7, 8, fl etë pune, faqe 32. Ora II Objektivat: Mjetet: Konceptet: Të kryejë zbritjen në shtyllë dhe provën. Të gjejë kufizat në zbritjen e dy numrave. Të plotësojë kufizat e vargut zbritës sipas rregullit të dhënë. libri, fl eta e punës. zbritje në shtyllë, vargu zbritës, i zbritshmi, zbritësi, diferenca. Struktura: Evokim Realizim Reflektim 236 Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë

237 Zhvillimi i mësimit Evokimi: Stuhi mendimesh Jepet: Nga veprimi i mësipërm plotëso: 234 = = + - Cilat shifra riemërtohen? Pse? Riemërtoi ato. - Kryej veprimin. - Cila është mënyra e provës? Realizim + Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë Nxënësit lihen të punojnë në dyshe me ushtrimet 4, 5, 6, 7, faqe 48, në libër, ushtrimet 5, faqe 32, fl etë pune. Në fund diskutohen përgjigjet e çdo nxënësi që përgjigjet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 31 32, fletë pune. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Përsëritje Tema: Detyrë kontrolli (Veprimet e mbledhje, zbritjes) Objektivat e detyrës: Vetia e ndërrimit të mbledhjes. Vetia e shoqërimit të mbledhjes. Vetia e shpërndarjes. Përdorimi i algoritmit në rresht. Përdorimi i algoritmit në shtyllë. Mbledhje me mend (trekëndëshi, katrori magjik). Gjetje e njërit mbledhor (me veprimin e zbritjes). Mbledhja dhe zbritja me 10; 100 të plota. Zbritja e numrave të mëdhenj. Zbritja e numrave të mëdhenj me riemërtim vendvlerash. Vetia e pandryshueshmërisë së shumës. Vetia e pandryshueshmërisë së diferencës. Problema: më shumë ; më pak. 1. Kryej veprimet duke zbatuar vetinë e ndërrimit dhe shoqërimit. (3 pikë) = 2. Plotëso barazimin. (1 pikë) = Plotëso barazimin. (3 pikë) = ( ) + ( ) = ( ) + ( ) = = Gjej shumën duke përdorur algoritmin në rresht. (3 pikë) = 5. Plotëso shifrat e numrave që mungojnë. (3 pikë)

238 Libër mësuesi për tekstin Matematika Mblidh shkurt. (2 pikë) Plotëso trekëndëshin magjik. (3 pikë) Nga shuma e dhënë shkruaj dy zbritje. (2 pikë) = Plotëso tabelën. (2 pikë) Shuma Mbledhori I-rë 19 Mbledhori II-të Nëse = 7 dhe 7 3 = 4. Plotëso. (2 pikë) = = = = 11. Zbrit në shtyllë. (3 pikë) Gjej shumën sipas vetisë. (2 pikë) (+ 6 ) = 13. Gjej sipas vetisë së pandryshueshmërisë në diferencë. (2 pikë) Agimi kishte në arkën e kursimit 530 lekë. Drita kishte 132 lekë më shumë se Agimi. Motra e vogël e tyre kishte 235 lekë më pak se të dy së bashku. Sa lekë kishte motra e vogël? (3 pikë) Ushtrimi Shuma Pikët Nota Pikët

239 Mësimi Tema: Shumëzimi i numrave. Vetitë e shumëzimit. Objektivi i përgjithshëm: Të përdorë vetitë e shumëzimit për të gjetur më shpejt prodhimin e numrave. Objektivi minimal: 1. Të emërtojë kufi zat te prodhimi. Objektivi mesatar: 2.Të kryejë veprimet e shumëzimit, duke zbatuar vetitë e shumëzimit. Objektivi i lartë: 3. Të kryejë veprimet e shumëzimit dhe mbledhjen e prodhimeve. Konceptet: faktorë; prodhimi; vetia e ndërrimit, shoqërimit të shumëzimit. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Kllaster Stuhi mendimesh Grafi ku i analogjisë Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Zhvillimi i mësimit Evokim: Kllaster + Stuhi mendimesh - Plotëso kllasterin. Veprimet matematike Mbledhja Zbritja - Jepet fi gura. - Gjej me mbledhje sipas rreshtimit në shtyllë apo në rresht. - Cilat janë përmasat e rreshtimit? - Plotëso = 15 - Emërto kufi zat te prodhimi. 3 5 = 15??? Realizimi: Grafi ku i analogjisë Koncepti i ri Koncepti i njohur Vetitë e shumëzimit Të përbashkëtat: - vetia e ndërrimit - vetia e shoqërimit Vetitë e mbledhjes Të ndryshmet: - shumëzimi me 0 - shuma e një numri me 0 - shumëzimi me 1 - shumëzimi me 10,

240 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 22 - Plotësimi i ushtrimeve të rubrikës Punojmë së bashku. - Sqarohet dhe një herë shumëzimi me 10, 100. Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Ora I Ushtrimet 1, 2, 3, faqe 51, në libër. Ora II Ushtrimi 4, faqe 51, në libër; ushtrimi 2, faqe 33, fl etë pune. - Më pas diskutohen përgjigjet në klasë. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ora I Ushtrimi 1, fletë pune, faqe 33. Ora II Ushtrimi 4, fletë pune, faqe Tema: Problema Objektivi: Të zgjidhë problema me ndihmën e veprimit të shumëzimit. Mjeti: libri, fl eta e punës. Konceptet: hapat e zgjidhjes së problemit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Metoda me model Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Cilat janë hapat ku kalon zgjidhja e problemës? - Ç do të thotë ishin 3 shokë, morën 5 portokalle secili? - Shiko skemat e problemave në faqen 52 dhe thuaj sa veprime kryhen në secilën problemë. - Ç tregojnë rrethorët jeshilë? Realizimi: Metoda me model - Merret problema 2 dhe zgjidhet së bashku me nxënësit duke kaluar hapat. 1 Cilat janë të dhënat: - Sa kapituj ka libri? 7 - Sa faqe ka çdo kapitull? 9 faqe - Sa faqe ka lexuar? 26 faqe 2 Cilat janë të panjohurat e problemës? - Sa faqe ka libri? - Sa faqe kanë mbetur pa lexuar? 3 Cilat janë veprimet përkatëse për secilën kërkesë? 4 Cila është përgjigjja e problemës? Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë U jepet nxënësve të punojnë problemat 1, 3, 4, faqe 52, në libër. - Në fund diskutohen hapat për çdo problemë. Detyrë shtëpie: 1, 2, 3, faqe 34, fl etë pune. 240

241 Mësimi 23 Tema: Vetia e përdasimit të shumëzimit nga e majta, në lidhje me mbledhjen Objektivi i përgjithshëm: Të kryejë shpejt shumëzimin, duke zbatuar vetinë e përdasimit. Objektivi minimal: 1. Të përcaktojë faktorët në vetinë e përdasimit. Objektivi mesatar 2. Të kryejë shumëzimin, duke copëtuar njërin prej faktorëve. Objektivi i lartë: 3. Të japin zgjidhje të ndryshme për problemin që shtrohet në orën e mësimit. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: vetia e përdasimit nga e majta, copëtimi në shtyllë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Situata problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh Jepet fi gura. 3 6 = 18 - Cilat janë përmasat e rreshtimit? - Sa rrethorë janë gjithsej? - Paraqit me shumëzim. - Copëto në shtyllë sipas fi gurës. - Paraqit me shprehje = ose 3 (2 + 4) - Çfarë shpreh barazimi? 3 (2 + 4) = Pse? Realizimi: Situata problemore Lexohet problema në libër dhe kërkohet zgjidhja nga nxënësit. - Më pas kërkohet të ballafaqohen me zgjidhjen e librit. - Më pas plotësohen ushtrimet 2, 3 (rubrika Punojmë së bashku ). Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë Nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 54, në libër (rubrika Provo veten ). - Pas punës në dyshe diskutohen përgjigjet në klasë dhe korrigjohen gabimet e kryera nga nxënësit. Vlerësimi: Në fund vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 35. Mësimi 24 Tema: Vetia e përdasimit nga e djathta, në lidhje me mbledhjen Objektivi i përgjithshëm: Të zbatojë vetinë e përdasimit nga e djathta, në lidhje me mbledhjen, duke kryer veprimet në mënyrë të shpejtë. Objektivi minimal: 1. Të kryejë shumëzimin e numrave, duke copëtuar në rresht faktorin e parë. Objektivi mesatar: 2. Të zbatojë vetinë e përdasimit për të kryer veprimet më shpejt. Objektivi i lartë: 3. Të zbatojë vetinë e përdasimit nga e kundërta e saj. Konceptet: faktori i parë, copëtimi në rresht, vetia e përdasimit nga e djathta. Mjeti: libri, fl eta e punës. 241

242 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Grafi ku i analogjisë Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Vrojto fi gurën. - Përcakto përmasat në dy rreshtimet. - Pasqyro me veprimin e shumëzimit. - Shkruaj barazimet në të dyja fi gurat. - Si quhet barazimi I? - Si mendon se do të quhet barazimi II? - Çfarë ndryshimi kanë dy fi gurat? Realizimi: Grafi ku i analogjisë Nxënësve u paraqitet ky grafi k me dy konceptet. Koncepti i ri: Vetia e përdasimit nga e djathta Koncepti i vjetër: Vetia e përdasimit nga e majta Ngjashmëritë Dallimet Tabelat plotësohen pasi punohen praktikisht dy shembujt e mësipërm. 1) 3 5 = 3 (2 + 3) = = = 15 2) 3 5 = (1 + 2) 5 = = = 15 Vrojto dhe plotëso tabelat e mësipërme. Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Nxënësve u jepen për të punuar në dyshe ushtrimet 1, 2, 3, faqe 56, në libër. - Më pas diskutohen përgjigjet e ushtrimeve dhe korrigjohen gabimet e nxënësve. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe

243 Mësimi 25 Tema: Vetia e përdasimit të shumëzimit në lidhje me zbritjen Objektivi i përgjithshëm: Të kryejë sa më shpejt shumëzimin duke zbatuar vetinë e përdasimit. Konceptet: vetia e përdasimit nga e majta; vetia e përdasimit nga e djathta, në lidhje me zbritjen. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Grafi ku i analogjisë Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh - Punohet bashkërisht me problemën e librit. - Shqyrtohen të dyja mënyrat e zgjidhjes për çdo raft librash. - Në fund shkruhen shprehjet e të dy rafteve. Rafti I Rafti II (6 2) 8 = (9 4) = 6 5 = = = = = 32 libra = 30 libra - Çfarë ndryshimi ka shprehja e raftit I nga II? - Si mund t i quajmë të dyja barazimet? Realizimi: Grafiku i analogjisë - Shikohen dy barazimet e zgjidhjes në problemat në libër, faqe Shikohen (ose imagjinohen) edhe në lidhje me mbledhjen dhe plotësohet grafiku i analogjisë. Koncepti i ri: vetia e përdasimit në lidhje me zbritjen Koncepti i vjetër: vetia e përdasimit në lidhje me mbledhjen Ngjashmëritë Dallimet - Plotësohen të dy tabelat së bashku me nxënësit. Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Nxënësve u jepet ushtrimi 1, 2, faqe 58, te libri dhe më pas u kërkohen diskutime në klasë për përgjigjet, duke i korrigjuar ato. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: Fletë pune, faqe

244 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi Tema: Ushtrime dhe problema Objektivat: - Të zbatojë vetinë e përdasimit, në lidhje me mbledhjen dhe zbritjen. - Të kryejë veprimet me shprehjet dyfi sho, më pak, më shumë. - Të plotësojë shifrat në mungesë të çdo kufi ze në shumë ose diferencë. - Të shumëzojë numrin 2-shifror me një numër 1-shifror në shtyllë. - Të zgjidhë problema. - Të gjejë shumën e mbledhorëve me të gjitha mënyrat e njohura. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: trefi shi, dyfishi, 2 më pak, shuma, diferenca, rreshtimi, copëtimi në rresht, copëtimi në shtyllë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Ora I+II: Stuhi mendimesh Ora I + II: Puno dyshe - Diskuto në klasë Ora I + II: Puno dyshe - Diskuto në klasë Zhvillimi i mësimit: Ora I Evokim: Stuhi mendimesh - Cilat janë përmasat e një rreshtimi? - Ç do të thotë 2-fisho? Po 3-fi sho? - Ç do të thotë 2 më pak? - Pse themi se zbritja është veprimi i kundërt me mbledhjen? - Si gjendet mbledhori i panjohur në një shumë? - Si gjendet zbritësi, i zbritshmi? Realizim + Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë - Klasës i jepet ushtrimi 1, 2, 3, 4, faqe 58 59, në libër, të punojë në dyshe dhe më pas diskutohen përgjigjet në klasë duke korrigjuar gabimet e nxënësve. - Te problemi bëhet e qartë mënyra e zgjidhjes. Vlerësimi: Mësuesi motivon disa nxënës për punën e tyre. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, faqe 38, fletë pune. Ushtrime shtesë. Plotëso tabelën. Udhëzimet fi sho 3 më shumë 2 më pak 244 Ora II Evokim: Stuhi mendimesh - Si gjendet mbledhori i panjohur në një shumë? - Si gjendet i zbritshmi, zbritësi? - Cili veprim fshihet te fjalët shuma, ndryshesa? - Ç do të thotë fjala u shkulën në problemat e matematikës (cili veprim fshihet)?

245 Mësimi Realizimi + Reflektimi: Puno dyshe Diskuto në klasë Nxënësve u jepen ushtrimet 5, 6, 7, faqe 59, në libër, të punohen në dyshe dhe më pas diskutohen në klasë dhe korrigjohen gabimet e nxënësve. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: Problemat 3, 4, 5, fl etë pune, faqe 38. Tema: Shumëzimi me dhjetëshe dhe qindëshe Objektivi i përgjithshëm: Të shumëzojë në mënyrë të shpejtë një numër me dhjetëshe dhe me qindëshe. Objektivi minimal: 1. Të shumëzojë numërorin me 10, 100. Objektivi mesatar: 2. Të gjejë prodhimin duke i zbërthyer faktorët kur është dhënë zbërthimi i tyre me 10, 100. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: shumëzimi i numrit me 10, 100; shumëzimi i dhjetësheve ose qindësheve të plota, vetitë e shumëzimit. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë Struktura: Zhvillimi i mësimit Evokim: Stuhi mendimesh Ora I + II: - Çfarë ndodh kur shumëzojmë një numër me 10, 100? - Cila është mënyra më e shpejtë e shumëzimit të dy numrave me dhjetëshe ose qindëshe të plota? - Si duhet të veprojmë shpejt me një numër 2-shifror duke zbatuar vetinë e përdasimit? - Cilat janë veprimet që fshihen pas fjalëve shuma, prodhimi, ndryshesa? Realizim + Reflektim: Puno dyshe Diskuto në klasë Ora I: - Në fi llim sqarohen duke lexuar ushtrimet 1, 2, faqe 60, në libër. - Më pas kërkohet të punohen në dyshe ushtrimi 1, 2 (rubrika Provo veten ), faqe 61, në libër. - Në fund diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e nxënësve. - Në ushtrimin 2 kërkohen përgjigjet nga nxënësit cilësorë ku kërkohet pse vepruam në atë mënyrë?. Detyrë shtëpie: Fletë pune 1, 2, faqe 39. Ora II: Në fillim punohen së bashku ushtrimet, faqe 61, rubrika Punojmë së bashku, duke i drejtuar pyetjen se pse autori ka vepruar në atë mënyrë? A di ai se çfarë ne kemi mësuar më parë për këtë koncept? Çfarë vetish ka zbatuar ai te veprimi i shumëzimit? Më pas nxënësit lihen të punojnë me ushtrimet 3 7, faqe (në libër), në dyshe dhe në fund diskutohen në klasë, duke korrigjuar gabimet e tyre. Problemi 6 të paraqitet me dy mënyra. 8 (6 + 5) ose Vlerësimi: Mësuesi duhet të vlerësojë në të dyja orët mësimore disa nxënës. Detyrë shtëpie: Fletë pune, ushtrimi 3, faqe

246 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi Tema: Shumëzimi i një numri dyshifror me një numër dyshifror Objektivi i orës së parë: Të njehsojë prodhimin e dy numrave dyshifrorë në shtyllë. Objektivi i orës së dytë: Të njehsojë prodhimin e dy numrave dyshifrorë në shtyllë dhe duke përdorur vetinë e përdasimit. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: shumëzimi në shtyllë, vetia e përdasimit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Ora I: Stuhi mendimesh Shpjegim Puno dyshe - Diskuto në klasë Ora II: Stuhi mendimesh Lexim i drejtuar Puno dyshe - Diskuto në klasë Ora I. Evokim: Stuhi mendimesh Luli shkoi në dyqan dhe bleu 15 lapsa me 4 lekë secilin dhe 24 gjilpëra me 34 lekë secila. - A mund të gjesh sa lekë pagoi për secilat sende? dhe 34 - Cilin veprim njeh deri tani për të kryer dhe cilin nuk njeh? - Çfarë ndryshimi ka prodhimi i parë nga prodhimi i dytë? Plotëso ushtrimin 1, faqe 63, në libër. Realizimi: Shpjegim Merret prodhimi i mësipërm. 24 Fillojmë me prodhimin e njëshes së faktorit të dyte me faktorin e parë Ky prodhim vendoset poshtë vijës ndarëse të prodhimit të dy faktorëve. 72 Më pas shumëzojmë dhjetëshen e faktorit të dytë me faktorin e parë. 816 Dhe prodhimi vendoset poshtë prodhimit të parë në mënyrën e paraqitur. Mbledhim prodhimet. - Pse poshtë shifrës së njësheve (6) te prodhimi i dytë mungon shifër? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepet për të punuar sipas modelit të mësipërm ushtrimi 1, faqe 63 (rubrika Provo veten). Pas korrigjimit të gabimeve, në diskutim klase, nxënësve u jepen për të punuar në dyshe dhe ushtrimet 2, 3, 4, faqe Detyrë shtëpie: ushtrimi 1, 2, fletë pune, faqe 40. Ora II. Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet numri 24, ktheje në shumë të dy mbledhorëve ku njëri të jetë 10 e plotë. Jepet shprehja: 7 (5+2) zbato vetinë e përdasimit. - Cilat rrugë përdorim për gjetjen e prodhimit të dy numrave dyshifrorë? 246

247 Vepro Realizimi: Lexim i drejtuar. Lexohet ushtrimi i zgjidhur në faqen 64 (rubrika punojmë së bashku) dhe sqarohet çdo rrugë që ndiqet. Më pas, kërkohet nga nxënësit: - A ndryshon prodhimi i këtyre numrave nëse e kalojmë? = 36 (20+4). Pse? Lexohet ushtrimi i dytë dhe kërkohet nga nxënësit se cilat rrugë pasqyrohen në ushtrim dhe cilat nuk janë të plotësuara? - Si mendoni cilat mënyra përdoren për gjetjen e prodhimit të dy numrave dyshifrorë? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Pasi jepet përgjigjja e pyetjes së mësipërme nxënësve u kërkohet të punojnë në dyshe me ushtrimin 1, faqe 65 (rubrika Provo veten) dhe më pas diskutohen në klasë përgjigjet duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 3, faqe 40, fl etë pune. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 32 Tema: Ushtrime Objektivat: 1) Të gjejë shifrat e mbledhorëve kur janë dhënë shifrat e shumës dhe mbledhorit tjetër. 2) Të gjejë prodhimin e dy numrave, ku njëri faktor është njëshifror, dyshifror. 3) Të shkruajë numrin nga fjali me simbole. 4) Të njehsojë herësin e dy numrave duke i bërë provën me shumëzim. 5) Të korrigjojë prodhimin e dy shifrave të mësipërme. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: prodhimi, herësi, shuma, ndryshesa. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh - Si gjendet mbledhori kur dimë shumën dhe mbledhorin tjetër? - Si gjendet zbritësi kur janë dhënë i zbritshmi dhe ndryshesa? - Pse themi 24 : 4 = 6? - A mund të jetë e vërtetë? Pse? Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Realizimi + Reflektimi: Mendo-puno dyshe-diskuto Nxënësve u jepen ushtrimet 1-5 faqe 66 (libër) duke i bërë në fillim vetë i diskuton me shokun e bankës dhe më pas kërkohet diskutim në klasë duke korrigjuar gabimet e bëra nga nxënësit. Vlerësimi: Në fund disa nxënës mësuesi i vlerëson. Detyrë shtëpie: ushtrimi 1, 2, 3, faqe 41, fletë pune. 247

248 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 33 Tema: Problema Objektivi: Të zgjidhë problemat duke kaluar hapat e zgjidhjes së tyre. Mjeti: libri, fl eta e punës. Konceptet: çmimi, sasia, kosto. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Cilat janë hapat që ndjekim për zgjidhjen e një problemi? - 1 kg domate kushton 150 lekë. Sa do të kushtojnë 2 kg? Pse? - Në 1 ditë lexova 60 faqe libri. Sa faqe do të lexoj për dy ditë po të lexoj me të njëjtin ritëm? Realizimi: Metoda me model. Modeli. (Problema 6, faqe 66) Të dhënat: 36 arka domate. 1 arkë përmban 124 g. 25 arka me mollë. 1 arkë përmban 25 kg. Të panjohurat: Sasia e domateve. Sasia e mollëve. Sasia e përgjithshme. - Cila është skema e zgjidhjes? Cili veprim është? Pse?. Kryej shumëzimet dhe mbledhjen. Plotëso skemën. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepen problemat 7, 8, 9 të ndjekin rrugën e mësipërme për zgjidhjen e tyre. Në fund diskutohen në klasë përgjigjet e problemave duke korrigjuar gabimet e bëra nga nxënësit. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson nxënësit që aktivizohen në zgjidhjen e problemës. Detyrë shtëpie: problema 4+5, faqe 41-42, fl etë pune. 248

249 Mësimi 34 Tema: Raste të veçanta shumëzimi Objektivi: Të gjejë prodhimin e dy numrave që mbarojnë me zero. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: prodhimi, herësi. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Marrëdhënie pyetje-përgjigje Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Stuhi mendimesh. Jepen numrat 230 me Çfarë kanë të përbashkët këta numra? Zbërthe numrin më sipër. - A mund të gjesh shpejt prodhimin e tyre? Përmend disa veti të shumëzimit. Realizimi: Marrëdhënie pyetje-përgjigje. Tek ushtrimet e zgjidhura në libër, faqe 68: - Çfarë ka pasur parasysh autori që unë di në ushtrimin e parë? - Cilat veti të shumëzimit janë përdorur në këtë ushtrim? - A mund të veprojmë dhe ne tek ushtrimi 2? - Cilat janë dy mënyrat që janë paraqitur për gjetjen e prodhimit? Shiko shumëzimin në shtyllë. - Pse nuk është bërë shumëzimi me 0? - Sa është numri i 0 që kanë në fund të dy faktorët? - Po prodhimi i tyre me sa zero është në fund? - A mund të themi se si mund të kryejmë shumëzimin e këtyre numrave në mënyrë të shpejtë? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë në dyshe ushtrimet 1, 2, 3. Te rubrika (Provo veten) dhe më pas diskutohen përgjigjet duke korrigjuar gabimet e bëra. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet 1, 2, 3, fl etë pune, faqe 42. Mësimi 35 Tema: Shumëzimi si shumë e mbledhorëve të barabartë Objektivi: Të shprehë shumën e disa numrave të barabartë në prodhim dhe anasjellas. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: shuma e numrave të barabartë, prodhimi, faktorët. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Bashkëpunim në të nxënë Puno dyshe - Diskuto në klasë 249

250 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Stuhi mendimesh. Lindita mori pjesë në konkursin recituesi më i mirë. Juria e konkursit përbëhet prej 6 vetash. Pas recitimit ajo pa se të gjithë anëtarët e Jurisë kishin ngritur kartonin me 5 pikë secili. Ajo menjëherë veproi: 6 5 = 30 pikë. Por Didi që është i avashtë veproi: = 30 pikë. - Cili ka të drejtë? - Cili veproi më shpejt? - Çfarë mund të themi për shprehjet? 6 5 dhe Realizimi: bashkëpunim në të nxënë. Pas plotësimit të ushtrimit të parë në rubrikën Punojmë së bashku, pa e kthyer faqen, kërkohet nga nxënësit: - Ç tregojnë faktorët te prodhimi në anën e djathtë në të gjitha barazimet? - A mund të shprehësh rregullin se si një shumë mbledhorësh të barabartë mund ta kthejmë në prodhim? Më pas, kthehet faqja e librit në faqen 70 dhe lexohet konkluzioni. - A është i njëjti konkluzion me tëndin? Më pas plotësohen barazimet e ushtrimit 2. (prodhimi në shumë) - A mund të shprehësh një rregull për këto barazime? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Jepet për të punuar ushtrimi 1, faqe 70, në libër. Më pas, diskutohen përgjigjet për të korrigjuar gabimet e bëra nga nxënësit. Ushtrime shtesë. Njohuritë. 1. Herësi i një numri dyshifror me njëshifror. 2. Prodhimi i një numri treshifror me dyshifror. Ushtrimi 2, 3, faqe 70, në libër. Diskutohen dhe përgjigjet e ushtrimeve shtesë. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 43. Mësimi Tema: Ushtrime dhe problema Ora I. Ushtrimet 1-5, faqe 71. Objektivat: 1) Të zbërthejë numërorin e rregullt. 2) Të formojë numërorin e rregullt kur është dhënë zbërthimi i tij. 3) Të kryejë veprimet (+, -, ) në shtyllë. Mjete: libri, fl eta e punës. Koncepte: zbërthe, mbledhje në shtyllë, zbritje në shtyllë, prodhimi në shtyllë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - puno dyshe Diskuto në klasë 250

251 Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet numri Përcakto vendvlerat e shifrave. Zbërthe atë. Formo numërorin e rregullt = - Cila është mënyra më e shpejtë në kryerjen e veprimeve, në shtyllë apo duke ndjekur algoritmin? Realizimi + Reflektimi: Mendo-puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepen për të punuar ushtrimet 1-5, faqe 71. Duke punuar në dyshe, më pas kërkohen të diskutohen në klasë përgjigjet për të korrigjuar gabimet e secilit nxënës. Ky diskutim bëhet duke ngritur në dërrasë një nga nxënësit e dysheve të caktuara më parë. Vlerësimi: Në fund vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet 1, 2, 3, fl etë pune, faqe 44. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Ora II. Ushtrimet Objektivat: 1) Të gjejë herësin e një numri dyshifror me një numër njëshifror. 2) Të gjejë në shtyllë shumën e tre numrave. 3) Të kryejë veprimet në mënyrë të njëpasnjëshme me operatorë. 4) Të zgjidhë problema të ndryshme. Mjete: libri, fl eta e punës. Koncepte: herësi, shuma, operatorë +, -,, : Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet veprimi 54 : 3 = 8 Plotëso Si quhet ky veprim? - Cilat janë hapat e zgjidhjes së një problemi? Realizim + Reflektim: Mendo-puno në dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit lihen të punojnë në dyshe me ushtrimet dhe problemat 6-10, faqe 71, në libër. Më pas kërkohen të diskutohen përgjigjet e ushtrimeve. 6, 9, 10, në klasë dhe korrigjohen gabimet. Problemat analizohen sipas hapave të zgjidhjes. Kërkohet dhe skema e tyre. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 4, 5, faqe 44, fl etë pune. 251

252 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 39 Tema: Kuptimi mbi pjesëtimin Objektivat: 1) Të njohë ndarjen në mënyrë të barabartë, në veprim pjesëtimi. 2) Të emërtojë kufi zat te pjesëtimi. 3) Të lidhë shumëzimin me pjesëtimin. 4) Të lidhë pjesëtimin me +, -,. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: ndarje në pjesë të barabarta, i pjesëtueshmi, pjesëtuesi, herësi. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Plotëso kllasterin. Mbledhje Veprimet matematikore me numrat?? Shumëzimi - Plotëso 32 : 4 = ( + ) : 4 32 : 4 = 8 = : 4 + : 4 Sepse : = 32. = = 8. Realizimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë. Tek ushtrimi 1 (rubrika Punojmë së bashku) faqe 72, pasi plotësohet kërkesa nga nxënësit kërkohet: - Sa grupe janë krijuar në çdo rast? - Çfarë përfaqëson numri i grupeve të krijuara nga mënyrat e ndarjes së A mund të themi se fjala ndarje në matematikë supozohet ( : ), veprimi i matematikës? Në ushtrimin 1, pjesa e dytë (operatorët), mësuesi kërkoi nga nxënësit. - Me cilin veprim janë operatorët me këtë drejtim, ( )? - Si mendon, cili veprim do të jetë në operatorin e kundërt të operatorit të mësipërm? - A mund të themi se pjesëtimi është veprim i kundërt i shumëzimit? - Cilat emërtime kanë kufi zat te veprimi i pjesëtimit? Plotëso. : =??? 252 Duke parë dhe plotësuar ushtrimin 2 mësuesi kërkon nga nxënësit se cilat janë 4 mënyrat për gjetjen e numrit të katrorëve?

253 Mësimi 40 Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Mësuesi u jep nxënësve për të punuar në dyshe ushtrimet 1, 2, 3 (rubrika Provo veten), faqe 73, në libër dhe më pas kërkon diskutime në klasë për përgjigjen e tyre duke korrigjuar gabimet e secilit. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet 1-4, faqe 45, fletë pune. Tema: Problema (me ndihmën e pjesëtimit) Objektivat: 1) Të njehsojë njërin faktor kur është dhënë prodhimi dhe faktori tjetër. 2) Të zgjidhë problema me ndihmën e pjesëtimit. Mjete: libri, fl eta e punës. Konceptet: Hapat e zgjidhjes së problemit, faktori, prodhimi. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Plotëso tabelën. Pjesëtim Mbledhje Zbritje Shumëzim 20 : 4 = = 20 4 = 1 4 = 2 4 = - Emërto kufi zat. 32 : 4 = 8 plotëso 32 =. 4 = :. - Pra si gjendet i pjesëtueshmi, po pjesëtuesi? Realizim + Reflektim: Mendo-puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepet për të punuar ushtrimi 5, problemat 1, 3, 4, 6 faqe 73 në libër. Më pas diskutohen në klasë përgjigjet duke bërë korrigjimin e gabimeve. Kujdes! Skema e problemës. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: problemat 2, 7, faqe 73. Mësimi 41 Tema: Vetitë e pjesëtimit Objektivi: Të kryejë veprimin e pjesëtimit duke përdorur vetitë e tij. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: Vetia e përdorimit të pjesëtimit nga e djathta, pjesëtimi i numrit me 1, pjesëtimi i dy numrave të barabartë. 253

254 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Tabela e koncepteve Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokimi: Tabela e koncepteve. Plotëso tabelën. Veprimet 1. Mbledhja 2. Zbritja Vetitë 3. Shumëzimi 4. Pjesëtimi Kolona e dytë plotësohet nga nxënësit. - Po cilat janë vetitë e veprimit të pjesëtimit? - Pse themi se pjesëtimi është veprimi i kundërt i shumëzimit? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim. Shikojmë, lexojmë, plotësojmë çështjen e parë të vetisë së përdorimit te shumëzimi dhe në mënyrë analoge te pjesëtimi. Më pas kërkojmë nga nxënësit: - A është e njëjta mënyrë strategjie në të dyja vetitë e veprimeve? - Çfarë ndryshon te të dyja veprimet kjo veti? Plotësohet 15 : 1 = 15 sepse 15 1 = 15 Kërkohen shembuj të tjerë nga nxënësit dhe arrihet në një konkluzion: Pjesëtimi i një numri me 1 është vetë numri. Lexohet 5 mollë : 5 shoqe = 1 mollë për shoqe. Kërkohen shembuj të tjerë të ngjashëm dhe arrihet në një konkluzion. Pjesëtimi i dy numrave të barabartë, herësi është 1. - A mund të gjejmë herësin? Pse? 23 : 0 = 7 : 0 = 8 : 0 = - A mund të themi se pjesëtimi ngjan me shumëzimin dhe ai gëzon vetinë e ndërrimit dhe shoqërimit? Për të korrigjuar përgjigjet e nxënësve punohet me ushtrimet në faqen 75, në libër (rubrika Punojmë së bashku). Në fund bëhet një përmbledhje e të gjitha vetive të pjesëtimit. Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë - Duke përdorur operatorët me shumëzim dhe pjesëtim, plotëso ushtrimin 1, faqe 75, në libër. - Duke përdorur vetinë e përdasimit, gjej herësin, ushtrimi 2, faqe 75, në libër. Në fund diskutohen përgjigjet në klasë, duke korrigjuar gabimet e nxënësve. Vlerësimi: vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etore pune, faqe

255 Mësimi 42 Tema: Pjesëtimi si zbritje e njëpasnjëshme Objektivi: Të gjejë herësin e një numri dyshifror me një numër njëshifror duke bërë zbritje të njëpasnjëshme. Mjetet: 25 kokrra fasule, libri, fl eta e punës. Koncepte: herësi, mbetja, prova e pjesëtimit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Lojë Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Loja Mësuesi ngre 6 nxënës në dërrasë dhe një nxënës tjetër u jep 25 kokrra karamele. Mësuesi i kërkon t i ndajë në mënyrë të barabartë ato në 6 nxënësit në mënyrë të njëpasnjëshme. Më pas u kërkon nxënësve se sa karamele mori secili dhe sa i mbeti nxënësit që i ndau? - A është e njëjta gjë me mënyrën që ka vepruar autori i librit me karamelet në faqen 76? Realizimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë - Duke vëzhguar shembullin e parë te pjesëtimi 25 : 6, i kërkohet nxënësit të plotësojë shembujt 2, 3, 4 po te ky pjesëtim. Më pas kërkohet: - Në të 4 rastet, si është herësi i dy numrave të dhënë? - Po mbetja? - Çfarë ndryshon te 4 shembujt? - Cila është mënyra më e shkurtër? Po më e gjata? Vëzhgoni pjesëtimin tjetër. 79 : 6. - A mund të paraqesim një mënyrë më të gjatë se shembulli 1 i faqes 77? - Cila është mënyra më e shkurtër? - Duke lexuar paragrafi n e fundit te faqja 77, kërkohet nga nxënësit se, si e kuptoni ju këtë shprehje? Mësuesi merr shembuj Nga cila shifër fi llojnë veprimet : 6 = 13 - Po këtu nga cila shifër veprohet? Si është shifra e dhjetësheve të numrave të parë? 19 - Si bëhet prova e pjesëtimit në mbetje? 18 1 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. - Duke përdorur vetëm mënyrën e shkurtuar, nxënësve u kërkohet të veprojnë në ushtrimin 1, faqe 77 (libër). Më pas diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe

256 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 43 Tema: Pjesëtimi i një numri treshifror me një numër njëshifror Objektivat: 1) Të njehsojë herësin e këtyre numrave duke përdorur zbërthimin dhe vetinë e përdasimit të pjesëtimit. 2) Të njehsojë herësin e këtyre numrave në shtyllë shkurt. 3) Të përdorë provën e veprimit të pjesëtimit me mbetje. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: Zbërthimi, vetia e përdasimit, pjesëtimit, pjesëtimi shkurt, prova e pjesëtimit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh Zbërthe numrin 325 = + +. Zbato vetinë e përdasimit te pjesëtimi. ( ) : 4 = +. Gjej herësin shkurt dhe bëj provën. 47 : 3 = Realizim: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë. - Çfarë ka bërë në hapin e parë autori te mënyra e gjatë në ushtrimin 1, faqe 78, në libër? Po në hapin e dytë? Vazhdo deri në fund: - A ka mbetje ky pjesëtim? Si bëhet prova? - Cila mënyrë është më e shpejtë? - Çfarë ndryshimi ka ushtrimi 2 me ushtrimin 1 në mënyrën e gjatë? - Cila është mënyra më e shpejtë tek ushtrimi 2? - A mjafton shifra qindëshe te pjesëtimi në shtyllë në të dy ushtrimet për pjesëtuesin? Pse? Tani do të veprojmë në shtyllë shpejt dhe shkurt në gjetjen e herësit. Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit lihen të punojnë në dyshe me ushtrimet 1, 2, faqe 79, në libër. Më pas diskutohen përgjigjet duke bërë provën për çdo rast dhe duke bërë korrigjimet për çdo nxënës. Në ushtrimin 2 kërkohet pse është herësi i saktë përsëri, sipas provës. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 48. Mësimi 44 Tema: Problema me ndihmën e pjesëtimit Objektivi: Të zgjidhë problemën duke kaluar në hapat e zgjidhjes së saj. Mjetet: libër, fl eta e punës. Konceptet: Skema e zgjidhjes, të dhënat, të panjohurat. Struktura: Evokim Realizim Reflektim 256 Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë

257 Evokim: Stuhi mendimesh. - Cilat janë rrugët që ndiqen në zgjidhjen e një probleme? - Çfarë paraqet skema e një probleme? - Cilat veprime fshihen pas këtyre thënieve? a) 15 lulet e mbledhura i ndava në mënyrë të barabartë midis 3 mësueseve të mia. b) 1 shishe coca-cola kushton 150 lekë. Unë bleva 2 shishe. Përcakto kërkesën e çdo të dhëne të mësipërme. Realizim + Reflektim: Mendo-puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit lihen të mendojnë vetë, të punojnë në dyshe me problemat 1-5, faqe 80, në libër. Më pas diskutohen përgjigjet e tyre, duke pasqyruar dhe skemën e problemës, duke korrigjuar gabimet e bëra. Vlerësimi: vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: problemat në fl etën e punës, faqe 49. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 45 Tema: Raste të veçanta pjesëtimi Objektivi: 1) Të njehsojë herësin e dy numrave në shtyllë kur pjesëtuesi hyn 0 deri te shifrat e mesit të të pjesëtueshmit. 2) Të përcaktojë numrin e shifrave të herësit, pa kryer pjesëtimin. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: Pjesëtimi shkurt në shtyllë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Metoda me model Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Gjej, bëj provën. 49 : 3 = 237 : 6 = 8454 : 8 = Më pas kërko përgjigjen dhe bëj provën nëse janë kryer në rregull. - Në cilin rast prej këtyre pjesëtimeve ndjetë vështirësi dhe pse? Realizim: Metoda me model Merret pjesëtimi i fundit : 8 = Pyetjet. - Nga cila shifër fi llohet pjesëtimi? - Sa është herësi me këtë shifër? Pse? - Sa është herësi te shifra e qindësheve me pjesëtuesin? Pse? - Po me numrin 45? - Si është 6 me 8? - A është kryer saktë pjesëtimi? 8454 : 8 = Çfarë ndryshimi ka shtylla e parë nga shtylla e dytë?

258 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Punohet në fi llim me gojë ushtrimi 2, më pas lihen të punojnë në dyshe ushtrimet 1, 3, 4 dhe diskutohen përgjigjet e tyre në klasë, duke korrigjuar gabimet e disa nxënësve. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 1-2, faqe 49-50, fl etë pune. Tema: Problema Ora I. (Mbledhja, zbritja, problema) Objektivat: 1) Të kryejë mbledhjen në shtyllë shkurt. 2) Të kryejë zbritjen në shtyllë shkurt. 3) Të zgjidhë problemat në mënyrë skematike. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: shuma, ndryshesa, herë më shumë, herë më pak. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Mendo - Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Në mbledhjen, zbritjen e numrave në shtyllë, nga cila shifër fi llohen veprimet? Duke lexuar problemën 2, faqe 82: - Ç kupton me fjalën 4-fi shi? Cili veprim fshihet? - Po me fjalën 115 herë më pak? Duke lexuar problemën plotëso skemën. Realizim + Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Në fi llim kërkohet të punojnë me ushtrimin 1, faqe 83, mbi mbledhjen dhe zbritjen, dhe më pas me problemat 1, 3, faqe 82, në libër. Më pas diskutohen përgjigjet e nxënësve në klasë dhe korrigjohen gabimet e tyre. Vlerësimi: Në fund vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 1, 2 (vetëm +, - ), faqe 50, fl etë pune. Ora II. (Shumëzimi, pjesëtimi, prova e pjesëtimit, problema) Objektivat: 1) Të kryejë shumëzimin me një numër dyshifror në shtyllë. 2) Të kryejë pjesëtimin me një numër njëshifror në shtyllë. 3) Të kryejë provën e pjesëtimit me mbetje. 4) Të zgjidhë problema të ndryshme. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: prodhimi, herësi, prova e pjesëtimit me mbetje. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Mendo - Puno Diskuto në klasë 258

259 Evokim: Stuhi mendimesh Për nxehjen e atmosferës së klasës në fi llim mësuesi punon ushtrimin 3, faqe 83, në libër. Më pas kërkohet nga nxënësit: - Nga cila shifër fi llohet shumëzimi në shtyllë? Po në veprimin e pjesëtimit në shtyllë? - Si kryhet prova e veprimit të pjesëtimit me mbetje? - (shembull 55 : 6 = 9 (1).) Realizim + Reflektim: Mendo-puno në dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit lihen të punojnë në dyshe me ushtrimet 4, faqe 82, në libër, ushtrimet 2, 4, faqe 83, në libër. Shënim: ushtrimi 4 duhet dhe = Problemën 6, faqe 83. Në fund diskutohen në klasë përgjigjet e çdo ushtrimi, duke korrigjuar gabimet e nxënësve. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 2 (shumëzim, pjesëtim), faqe 50, në fl etë pune, problema 5, faqe 83, në libër. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi Tema: Mesatarja aritmetike Ora I. Objektivi: Të njehsojë mesataren aritmetike të disa numrave. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: mesatarja aritmetike Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - A është dëgjuar nga ju fjala mesatarisht nota mesatare është 8, mesatarja e fëmijëve në shkollë për çdo familje është 2, mosha mesatare në klasë është Ç kuptojmë me këto fjalë? Realizimi: Rrugëzgjidhje për të lexuarit në matematikë. Lexohet në paragrafi n e rubrikës Punojmë së bashku dhe kërkohet nga nxënësit. - Çfarë përfaqëson kllapa në shprehjet e gjetjes mesatare? - Ç tregojnë numrat 2, 3, 4, te shprehjet e gjetjes mesatare të numrave? - Si është natyra e pjesëtimeve të këtyre ushtrimeve (e saktë apo me mbetje)? Reflektim: Puno në dyshe-diskuto në klasë Ushtrimet 1, 2, 3, në fletën e punës, faqe 51. Ushtrimi 1, në libër, faqe 84. Në ushtrimin 1, në libër, nxënësve u kërkohet të sqarojnë tabelën. - Ç do të thotë shtyllë?

260 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 - Cilët janë mbledhorët e shprehjes poshtë tabelës për gjetjen e mesatares? Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 4, faqe 51, në fletën e punës. Ushtrimi 4, faqe 84, në libër. Ora II. Ushtrime mbi mesataren aritmetike. Objektivat: 1) Të interpretojë mesataren aritmetike të të dhënave të ndryshme. 2) Të pjesëtojë, të mbledhë, të zbresë numrat natyrorë. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: mesatarja aritmetike. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Të nxënit në bashkëpunim Evokim: Stuhi mendimesh - Cilat janë hapat për të njehsuar mesataren aritmetike të disa numrave? - Nga cilat shifra fillohet pjesëtimi i numrave? - Po te + dhe te - nga cila shifër fillohet? Realizim + Reflektim: Të nxënit në bashkëpunim. Punohet së bashku ushtrimi 3. Mësuesi ndërton një tabelë: Mosha Numri i personave Kolonat plotësohen duke pyetur nxënësit për moshën e tyre. U lihet nxënësve detyra për gjetjen e mesatares. Lihen të punojnë në dyshe ushtrimet 2, 5, 7, më pas diskutohen përgjigjet e tyre në klasë duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: 1. Ushtrimet 5, 6, fl etë pune, faqe Gjeni numrin mesatar të fëmijëve në familje, në hyrjen tuaj të pallatit. Mësimi Tema: Mbledhja, zbritja e thyesave me emërues të njëjtë Ora I. Objektivat: 1. Të mbledhë thyesat me emërues të barabartë. 2. Të zbresë thyesat me emërues të barabartë. Mjetet: mjetet didaktike thyesore, libri, fl eta e punës. Konceptet: thyesa, numëruesi, emëruesi. Mbledhja e thyesave me emërues të barabartë. Zbritja e thyesave me emërues të barabartë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim 260 Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë

261 Evokim: Stuhi mendimesh Jepet fi gura. - Emërto me thyesë pjesën e ravijëzuar dhe të vijëzuar. - Krahaso ato thyesa. - A mund të gjejmë se sa më shumë ose sa më pak është njëra nga tjetra? Realizim: Problemore Lexohet problema e librit, faqe Si mendon, çfarë duhet të gjejnë përpara kërkesës së problemës? - Pse autori ka vepruar në mënyrën e mëposhtme (faqe 85)? - Ç do të thotë racion? - Çfarë shikon në sekuencat e mëposhtme? = = Te shuma e thyesave Cila gjymtyrë nuk ndryshon me gjymtyrët e secilit mbledhor? - A mund të nxirrni konkluzionin se si duhet të mbledhim dy thyesa me emërues të njëjtë? 5 8 Pse? A mund të shkruhet - apo -? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Lexohet paragrafi dhe kërkohet: = = Cila gjymtyrë nuk ndryshon te ndryshesa? - Cili është numëruesi i ndryshesës? - Si veprohet për të zbritur dy thyesa me emërues të njëjtë? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 86, në libër. Në fund diskutohen në klasë përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e nxënësve. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës të nr. 1. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1, 2, fl etë pune, faqe 51. Ora II. Ushtrime dhe problema me mbledhjen e zbritjen e thyesave me emërues të njëjtë. Objektivat: 1) Të njehsojë shumën e diferencën e thyesave me emërues të barabartë. 2) Të njehsojë pjesën e një numri. 3) Të zgjidhë problema me thyesa. Mjetet: libri, fl etë pune. Konceptet: Mbledhja dhe zbritja e thyesave, pjesa e një numri. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë 261

262 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Stuhi mendimesh. - Krahaso Gjej shumën dhe ndryshesën e tyre. - Plotëso. 2 3 ; e 15 = (15 : ) = = Realizim + Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë Nxënësit lihen të punojnë në dyshe me ushtrimet 4 + 5, faqe 86, në libër. Problemë shtesë. Mamaja porositi për drekë një picë familjare. Ajo ishte prerë në 16 racione të barabarta. Unë me mamanë hëngrëm 7 racione. Më pas, vëllai erdhi dhe hëngri 3 racione. - Ç pjesë të picës i ngeli për të ngrënë babait? Në fund diskutohen në klasë përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e bëra nga nxënësit. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: problema 3, faqe 51, në fl etën e punës. Ushtrime. Vendos shenjën <, >, = dhe më pas gjej shumën dhe ndryshesën e tyre. (Aty ku mundesh.) ; ; ; ; 262

263 TEST Kreu I + Kreu II (hyn në test të sistemit të parë). Objektivat: 1. Zbërthimi i numërorit. 2. Shkrimi i numërorit të rregullt. 3. Krahasimi i numrave të mëdhenj. 4. Rrumbullakimi i numrave me 10, 100, 1000 më të afërt. 5. Paraqitja e fi gurës në thyesë. 6. Paraqitja e thyesës në figurë. 7. Formimi i thyesave të barabarta. 8. Krahasimi i thyesave. 9. Zbatim i vetive të mbledhjes. 10. Mbledhja dhe zbritja e numrave në shtyllë. 11. Përdorimi i vetive të shumëzimit. 12. Shumëzimi në shtyllë. 13. Shumëzimi i dhjetësheve, qindësheve të plota. 14. Shumëzimi i numrave me 0 në fund. 15. Paraqitja e shumës me mbledhorë të barabartë në prodhim dhe anasjellas. 16. Zbërthimi i vetisë së përdasimit në lidhje me pjesëtimin. 17. Pjesëtimi i numrit treshifror me njëshifror. 18. Mesatarja aritmetike. 19. Mbledhja dhe zbritja e thyesave me emërues të njëjtë. 20. Gjetja e pjesës së një numri. 21. Problema të ndryshme. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 1. Zbërthe numërorin e rregullt. (2 pikë) = Formo numrin e rregullt. (1 pikë) =. 3. Vendos shenjën < ose >. (2 pikë) ; Rrumbullakos numrin në 10, 100, 1000 më të afërt. (3 pikë) Emërto me thyesë pjesën e vijëzuar. (1 pikë) 6. Paraqit me figurë thyesën. (1 pikë)

264 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 7. Plotëso. (4 pikë) 2 = = = = Vendos shenjën <, >, =. (6 pikë) ; 1; ; ; ; 1; Gjej shumën, duke shoqëruar numrin mik. (2 pikë) =. 10. Kryej veprimet në shtyllë. (2 pikë) Plotëso. (4 pikë) a = 75. b. (13 5) 2 = 13 ( ) c = 24 ( + ) = = = 12. Shumëzo në shtyllë. (2 pikë) Plotëso. (3 pikë) = = 14. Shkruaj ndryshe. (2 pikë) a) = b) 3 7 = 15. Plotëso. (2 pikë) 36 : 3 = ( + ) : 3 = = = 264

265 16. Kryej pjesëtimin, bëj provën. (2 pikë) 937 : 4 = 17. Notat në matematikë janë 10, 9, 8, 10, 7. Gjej mesataren aritmetike të notave. (2 pikë) 18. Gjej. (2 pikë) = Gjej. (2 pikë) e 144 = = 15 Libër mësuesi për tekstin Matematika Problemë. (3 pikë) Agimi kishte në bankë lekë. Pas një jave ai tërhoqi nga banka 5590 lekë. Javën e dytë ai shtoi në bankë lekë. - Sa lekë i janë bërë Agimit tani në bankë? Ushtrimi Pikët Vlerësimi Nota Pikë

266 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 1 Tema: Drejtëzat Kapitulli III GJEOMETRIA 1. Gjeometria në plan. 2. Gjeometria në hapësirë. 3. Shndërrimet gjeometrike. Objektivat: 1. Të njohë pozicionin e drejtëzave në plan. 2. Të njohë drejtëzën, segmentin, gjysmëdrejtëzën. 3. Të dallojë nga ana vizuale kur dy drejtëza janë pingule. Konceptet: drejtëz, segment, gjysmëdrejtëz, drejtëza paralele, drejtëza prerëse, drejtëza pingule. Mjetet: vizore, libër, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Tabela e koncepteve. Të nxënit në bashkëpunim. Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh Mëuesi paraqet në tabelë fi gurat. d. e. a. c. b. - Cila nga këto vija është e drejtë? - Cila nga vijat e drejta ka pozicion horizontal, vertikal? - Si mund t i quajmë dy të tjerat? - Si e quajmë vijën e drejtë? Realizim: Të nxënit në bashkëpunim. Tabela e koncepteve. Mësuesi vizaton në dërrasë një drejtëz dhe nxënësit në fl etore me laps dhe vizore. - A mund të pasqyrohet e gjithë drejtëza në fl etoren tuaj apo në dërrasë të zezë? - A mund të zgjatet drejtëza nga të dyja anët? Më pas kërkohet të shënohet një pikë në drejtëz (pika A). 266 a. A B

267 Pra kjo drejtëz ndahet në dy pjesë (që quhen gjysmëdrejtëza). Më pas shënohet dhe një pikë në këtë drejtëz (pika B). Tani në drejtëz formohet [AB] që quhet segment. Vështro figurën dhe plotëso tabelën me shenjën X. Vijë e drejtë E kufi zuar në dy anët S ka as fi llim, as fund Ka vetëm fillim Drejtëza x x Gjysmëdrejtëza x x Segmenti x x Mund të përcaktoni se çfarë të përbashkëta kanë dhe çfarë dallimi? - Si mund të ndodhen në plan dy drejtëza? Vëzhgo ushtrimin 3, faqe 88 në libër. - Çfarë mund të themi për prerëset dhe pingulet? Çfarë kanë të përbashkët? Nga dallohen? Zgjati drejtëzat paralele. A kanë ndonjë pikë të përbashkët ato? - A mund të formulojë dikush se çfarë mund të quajmë drejtëza prerëse, paralele, pingule? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektim: Puno në dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepen ushtrimet 1, 2, faqe 88 (në libër) për të punuar në dyshe dhe më pas kërkohen për diskutim përgjigjet e tyre duke ndrequr gabimet e nxënësve. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 52. Mësimi 2 Tema: Këndi Objektivat: 1) Të njohë këndin si një figurë të thjeshtë gjeometrike. 2) Të përcaktojë llojin e këndit nëpërmjet skuadrës (ose duke e krahasuar me një kënd të drejtë). 3) Të përcaktojë drejtëzat pingule sipas këndeve të drejta që formohen midis tyre. Konceptet: kënd, kënd i drejtë, i ngushtë, i gjerë, i shtrirë. Mjetet: vizore, trekëndësh kënddrejtë, libri, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Grafi ku i përvijimit Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Ç është gjysmëdrejtëza? - Ç është segmenti? - A ka fi llim dhe mbarim drejtëza? - Kur drejtëzat janë pingule, paralele dhe priten? Realizimi: Grafi ku i përvijimit. Në fi llim pasqyrojmë diagramin e këndit. kulm brinjë Çfarë quhet kënd? këndi i drejtë i ngushtë i gjerë i shtrirë i plotë 267

268 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësuesi dhe nxënësi merr një pikë në dërrasë (fl etore). Nga kjo pikë hiq dy gjysmëdrejtëza jo në një vijë të drejtë. A O 2 - Në sa pjesë ndahet plani? Këto quhen kënde. Pika O kulmi. Gjysmëdrejtëzat, OA, OB, quhen brinjë. Vështro skuadrën. Si janë brinjët e këndit? (pingule) Vizato tri kënde. A 1 B Vendos skuadrën mbi këto kënde. - Çfarë vë re për njërën nga gjysmëdrejtëzat e këndeve? 1) është brenda skuadrës (< këndi i drejtë) i ngushtë 2) është jashtë skuadrës ( > këndi i drejtë) i gjerë 3) në një vijë me gjysmëdrejtëzën tjetër i shtrirë. Reflektim: Puno dyshe diskuto në klasë. Pasi bëhet një përmbledhje kërkohet nga nxënësit të punojnë në dyshe ushtrimet 1, 2, faqe 90 (libër) dhe më pas diskutohen në klasë përgjigjet e tyre, duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 53. Mësimi 3 Tema: Figurat gjeometrike Objektivat: 1) Të njohë shumëkëndëshin. 2) Të përcaktojë numrin e brinjëve dhe të këndeve të një shumëkëndëshi. 3) Të vizatojë një rreth duke ditur rrezen e tij. Konceptet: shumëkëndësh, rreth, rreze, diametër, kënde, brinjë. Mjetet: kompas, vizore, shkopinj të barabartë dhe të ndryshëm. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Më përmend disa fi gura gjeometrike që njeh? - Cila nga fi gurat është shumëkëndësh? Pse? 268

269 a. b. - Çfarë elementesh kanë shumëkëndëshat? - A mund të jetë rrethi shumëkëndësh? - Cilat janë elementet e rrethit? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim. Nga nxënësit, duke formuar dyshen, kërkohet që me shkopinj të formohen shumëkëndësha të ndryshëm. - Përcakto sa është numri i brinjëve, numri i këndeve, numri i kulmeve të shumëkëndëshave të formuar? - Si është numri i brinjëve me numrin e këndeve të çdo shumëkëndëshi? - Cili është shumëkëndëshi me numër brinjësh më të vogël? - Emërtimi i shumëkëndëshit a është i njëjtë me numrin e brinjëve? Plotëso fi g. 3, ushtrimi 1, faqe 91. (rubrika Punojmë së bashku) Vëzhgo ushtrimin 2. - Cila figurë është vizatuar? - A mund të themi se kjo fi gurë ka brinjë? - Cilat janë elementet e tij? - Çfarë mund të themi mbi lidhjen e diametrit me rrezen e tij? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Klasës i jepet të punojë në dyshe ushtrimet 1-4, faqe 91, në libër (rubrika Provo veten). Më pas kërkohen të diskutohen përgjigjet e 1-4 dhe kontrollohet nga mësuesi vizatimi i rrethit duke ditur rrezen e tij. Vlerësimi: mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 54. Mësimi 4 Tema: Trekëndëshat dhe katërkëndëshat Objektivat: 1) Të njohë llojin e trekëndëshave sipas brinjëve dhe këndeve. 2) Të njohë llojin e katërkëndëshave. 3) Të bëjë dallimin midis trapezit dhe paralelogramit. Konceptet: trekëndësh i çfarëdoshëm, trekëndësh dybrinjënjëshëm, trekëndësh barabrinjës, trekëndësh kënddrejtë, trekëndësh këndngushtë, trekëndësh këndgjerë, trapez, paralelogram, romb, drejtkëndësh, katror. Mjetet: fi gura të mësipërme të ndërtuara me karton, libri, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Tabela e koncepteve Diagrami i Venit. Puno dyshe - Diskuto në klasë 269

270 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Stuhi mendimesh. - Ç është shumëkëndëshi? - Cili është shumëkëndëshi më i vogël në numrin e brinjëve? Jepet. A Emërto fi gurën. Përcakto elementet e fi gurës. - Cilat janë llojet e trekëndëshave sipas brinjëve? B - Cilat janë llojet e trekëndëshave sipas këndeve? Realizim: tabela e koncepteve. Lihen nxënësit të lexojnë dhe të diskutojnë fi gurat që jepen në faqen në libër, më pas plotësohet tabela e koncepteve sipas fi gurave të marra në këtë orë mësimi. të gjitha... e çfarëdoshëm 2 brinjë të = të gjitha brinjët e = një kënd të drejtë dy kënde të drejtë të gjitha këndet e drejtë një kënd të gjerë të gjitha këndet e ngushta 2 brinjë paralele brinjët 2 e nga 2 paralele dhe të = Figurat i çfarëdoshëm X dybrinjënjëshëm X barabrinjës X këndngushtë X kënddrejtë X këndgjerë X i çfarëdoshëm X dybrinjënjëshëm X X kënddrejtë X paralelogrami X rombi X X drejtkëndëshi X X katrori X X X Tabela plotësohet duke vendosur shenjën X dhe duke pyetur nxënësit. Më pas nxirren disa konkluzione. Reflektimi: Diagrami i Venit. Duke u plotësuar tabela e mësipërme plotëso diagramet. trekëndëshi 270

271 Mësimi 5 Më pas kërkohet nga nxënësit të punohet në dyshe me rubrikën Provo veten, faqe 93. Në fund diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e bëra nga nxënësit. Vlerësimi: të vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 55. Tema: Vetitë e figurave (Ushtrime) Objektivat: 1) Të përcaktojë vetitë e secilës fi gurë. 2) Të dallojë njërën fi gurë nga tjetra. 3) Të vizatojë me vizore fi gurat e njohura. Konceptet: Veti mbi brinjët, veti mbi këndet. Mjetet: Vizore, libri, fl eta e punës. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Tabela e koncepteve Ndërto vetë - Korrigjo dyshe Evokim: Stuhi mendimesh Nga të gjitha fi gurat e pasqyruara në faqen 94. Ushtrimi 1. Në libër kërkohet nga nxënësit të përmendin me gojë: - Emërtimin. - Si janë brinjët. - Si janë këndet. Për rrethin përmend elementet që përbëjnë atë. Realizim: Tabela e koncepteve. Në bazë të përgjigjeve që kërkohen, në strukturën e parë mësimore plotësohet me nxënësit tabela e koncepteve, sipas ushtrimit 2, faqe 94, në libër. Reflektim: Ndërto vetë-korrigjo dyshe. Sipas koncepteve që kanë nxënësit për çdo fi gurë gjeometrike, kërkohet nga nxënësit të ndërtohen fi gurat, ushtrimi 3, faqe 94. Në fund kërkohet nga nxënësit se nga cili element nis ndërtimin dhe ku është bazuar për ndërtimin e fi gurës. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 58. Mësimi 6-7 Tema: Trupat gjeometrikë Ora 1. (Trupat gjeometrikë-shumëfaqëshat) Prizmat, piramidat. Objektivat: 1) Të dallojë fi gurat nga trupat gjeometrikë. 2) Të njohë prizma të ndryshëm sipas bazave. 3) Të njohë piramida të ndryshme sipas bazave. Konceptet: shumëfaqëshat, prizmi, piramida. Mjetet: Prizma të ndryshëm, piramida të ndryshme, figura, cilindër, kon, sferë, libri, fleta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Grafi ku i përvijimit. Emërto - grupo Tabela e koncepteve 271

272 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Stuhi mendimesh. Mësuesi vendos disa trupa në tavolinë dhe disa fi gura gjeometrike. Nxënësit vijnë dhe i vëzhgojnë ato më pas. Mësuesi i pyet nxënësit. - Çfarë shikon mbi tavolinë? fi gura - Grupoji ato në dy grupe trupa - Cili është ndryshimi midis tyre? - A njeh disa nga trupat e paraqitur? Emërtoi ato. Realizimi: Emërto-grupo. Grafi ku i përvijimit. Hiq fi gurat dhe kërko nga nxënësit të emërtojnë trupat dhe grupoji ato në dy grupe. me faqe shumëkëndësh me faqe rreth Më pas mësuesi ndërton grafi kun e përvijimit. Trupat gjeometrikë shumëfaqëshat trupa të rrumbullakët prizma piramida cilindri koni sfera Kërko nga nxënësit të përmendin disa lloje prizmash sipas faqes 96 dhe llojet e piramidave. Më pas kërkohet nga nxënësit të vëzhgojnë trupat në faqen 96 dhe të përcaktojnë ku është ngjashmëria e të dyja llojeve të trupave (prizmit, piramidës). - Ku është dallimi midis tyre? Reflektimi: Tabela e koncepteve. Trupat Numri i bazave Lloji i bazave të tyre Lloji i faqeve anësore Prizmi Piramida Më pas kërkohet nga nxënësit të mundohen të vizatojnë me dorë të lirë disa prizma dhe piramida. Vlerësimi: vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: 1, 2, 4, faqe 56-57, fletë pune. Ora 2. Trupat e rrumbullakët. (Cilindri, koni, sfera) Objektivat: 1) Të dallojë trupat e rrumbullakët nga shumëfaqëshat. 2) Të njohë trupat e rrumbullakët. 3) Të dallojë trupat gjeometrikë në sendet e përditshme. 272 Mjetet: cilindri, koni sfera, drejtkëndësh, trekëndësh kënddrejtë dhe gjysmërrethi. Konceptet: trupa të rrumbullakët, cilindër, kon, rrotullim sipas një brinje.

273 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Imagjinatë e drejtuar Puno dyshe - Diskuto në klasë Shumëfaqësha Trupat gjeometrikë Trupa të rrumbullakët - Emërto shumëfaqëshat. - Emërto trupat e rrumbullakët nëse di? - A e di pse quhen trupa të rrumbullakët? Evokim: Stuhi mendimesh. Vendosen trupat gjeometrikë dhe kërkohet nga nxënësit të plotësojnë grafi kun në dërrasë, duke i grupuar trupat në dy grupe. Realizimi: Imagjinata e drejtuar. Mësuesi vendos një drejtkëndësh kartoni pingul mbi tavolinë dhe e rrotullon sipas një brinje dhe kërkon nga nxënësit: - E imagjinoni se cili trup përftohet? Më pas merret një trekëndësh kënddrejtë, vendoset pingul mbi tryezë dhe rrotullohet sipas njërës brinjë që formon këndin e drejtë. - E imagjinoni se cili trup përftohet? E njëjta gjë veprohet edhe me gjysmërrethin. Në fund kërkohet nga nxënësit të vizatojnë brenda trupave te faqja 97 në libër fi gurat që merren për përfi timin e tyre. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Kërkojmë nga nxënësit të emërtojnë pjesët e çdo objekti sipas llojit të trupave. Në fund diskutohen në klasë dhe korrigjohen gabimet. Detyrë shtëpie: të sjellin në klasë objekte të fotografuara sipas çdo lloj trupi gjeometrik. Mësimi 8 Tema: Kubi dhe kuboidi Objektivat: 1) Të dallojë kubin nga kuboidi. 2) Të përcaktojë duke vëzhguar numrin e faqeve, brinjëve, kulmeve të secilit trup. 3) Të njehsojë sipërfaqen e katrorit, drejtkëndëshit. Mjeti: kub, kuboid, libri, fl eta e punës. Konceptet: kub, kuboid, përmasa. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Tabela e koncepteve Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Vëzhgohen të dy trupat dhe kërkohet emërtimi i tyre. - Çfarë ndryshimi ekziston midis kubit dhe kuboidit? - A janë të vërteta pohimet? a Kubi është nënbashkësi e prizmave. b Prizmi bën pjesë te kuboidi. 273

274 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi: Tabela e koncepteve. Duke vëzhguar trupat mbi tavolinë, dhe duke parë hapjet e të dy trupave, kërkohet të plotësohet tabela. Trupat Lloji i faqeve Numri i faqeve Numri i brinjëve Numri i kulmeve Kubi Kuboidi Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Para se të fillojnë të punojnë me ushtrimet 1, 2, faqe 98 në libër, nxënësve u kërkohet se si gjendet: 1) Sipërfaqja e katrorit 2) Sipërfaqja e drejtkëndëshit. Pas përfundimit në dyshe, diskutohen në klasë përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e bëra nga disa nxënës. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet 3, 5, 6, faqe 57, fletë pune. Mësimi 9 Tema: Prizma të tjerë dhe piramida Objektivat: 1) Të përcaktojë faqet, brinjët, kulmet e trupave të mësipërm duke i vëzhguar. 2) Të njehsojë faqet, brinjët, kulmet e trupave të mësipërm sipas një rregulli. Mjetet: tabela e trupa (prizma, piramida) të hapura, libër, fl etë pune, prizma dhe piramida të ndryshme. Konceptet: Numri i faqeve, i brinjëve, i kulmeve. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Paraqiten përpara nxënësve, kub, kuboid, prizëm trekëndor, prizëm gjashtëkëndor dhe kërkohet të përcaktohet: 1. Numri i kulmeve 2. Numri i brinjëve 3. Numri i faqeve 4. Numri i bazave. Po e njëjta gjë kërkohet dhe me piramidat. Realizimi: Problemore. Vendoset tabela e prizmave të hapur dhe piramidave të hapura. Kërkohet nga nxënësit: - Si është numri i bazave te prizmat? - Si është numri i faqeve anësore me numrin e brinjëve të bazës te prizmat? - A është e vërtetë te prizmat se numri i faqeve = 2 + numrin e brinjëve të bazës Krahaso me përfundimet e pjesës (evokim). Vërteto dhe dy paragrafët e fi llimit të faqes 100 në libër. 274

275 Po e njëjta gjë kërkohet dhe me piramidat dhe zbatohen këto rregulla. Numri i faqeve = 1 + Numrin e brinjëve të bazës. Numri i kulmeve = 1 + Numrin e këndeve të bazës. Numri i brinjëve = 2 x Numrin e brinjëve të bazës. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Më parë nxënësi përmbledh formulat e gjetjes së numrit të faqeve, kulmeve, brinjëve të dy trupave të mësipërm dhe kërkohet nga nxënësi të punojë me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 100 në libër. Diskutohen përgjigjet e nxënësve duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: Në fund vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet në fl etën e punës, faqe Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 10 Tema: Cilindri, koni dhe sfera Objektivat: 1) Të njohë hapjen e cilindrit dhe konit. 2) Të njohë fi gurat që përftohen nga trupat e rrumbullakët gjatë rrotullimit të tyre rreth një brinje të tyre. Mjetet: kon, cilindër, sferë, tabelë e trupave të mësipërm të hapur, libër, fl etë pune. Konceptet: cilindër, kon, sferë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Nga dallohen fi gurat nga trupat gjeometrikë? - Cilat janë dy grupet e trupave gjeometrikë? - Përmend disa shumëfaqësha. - Përmend trupat e rrumbullakët. - Pse quhen ashtu? Realizim: Problemore. Vendoset tabela e trupave të rrumbullakët të hapur dhe kërkohet nga nxënësit: - Cilët nga trupat nuk shfaqen në tabelë? - Sa faqe ka cilindri, koni? - Çfarë fi gure paraqesin bazat e tyre? - A ka kulme cilindri, koni dhe sa ka? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Punohen ushtrimi 1, 2, faqe 102 në libër dhe më pas diskutohen në klasë përgjigjet dhe korrigjohen gabimet. Nxënësve u kërkohen dy ngjyra për të formuar dy bashkësi tek ushtrimi 1. Të emërtojnë dhe trupin nga hapja e tij. Detyrë shtëpie: fl etore pune, faqe

276 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 11 Tema: modelimi i trupave (Ushtrime) Objektivat: 1) Të njohë trupat sipas hapjes. 2) Të modelojë trupat me karton dhe plastelinë. 3) Të përcaktojë numrin e brinjëve, faqeve, kulmeve të trupave gjeometrikë. Konceptet: Modelim. Mjetet: karton, gërshërë, ngjitëse, plastelinë, libër, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Punë praktike Turi i galerisë Evokim: Stuhi mendimesh. - Cilat janë grupet e trupave gjeometrikë? - Përcakto hapjen e trupave (ushtrimi 1, faqe 102). - Përcakto llojin e fi gurës për faqet e trupave. Realizimi. Konkursi: trupi më i bukur dhe i saktë. Klasa ndahet në 5 grupe ku secili pjesëtar grupi duhet të modelojë një trup (me plastelinë ose karton). Reflektim: Turi i galerisë. Pas punës që kanë kryer grupet e nxënësve, trupat vendosen në një vend të dukshëm në klasë dhe duke i vizatuar nxënësit japin vlerësimet për trupin më të saktë me karton dhe plastelinë. Mësuesi përgatit një certifi katë me motivin duarshkathëti në modelimin e saktë të trupave gjeometrikë. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 59. Mësimi 12 Tema: Shndërrimet gjeometrike. Drejtëza e simetrisë Objektivat: 1) Të njohë simetrinë në lidhje me një drejtëz. 2) Të përcaktojë drejtëzën e simetrisë në fi gurat e thjeshta gjeometrike. 3) Të ndërtojë drejtëzat e simetrisë në fi gurat gjeometrike. Mjetet: vizore, libër, fl etë pune, pasqyrë. Konceptet: simetria, drejtëz simetrie. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Tabela e koncepteve - Puno dyshe - Diskuto në klasë 276

277 Evokim: Stuhi mendimesh. Mësuesi merr pasqyrën, e vendos përpara nxënësve dhe pyet: - Cili është më i bukur? Në mënyrë analoge përdoret dhe fi gura e drejtkëndëshit. - Vizato një drejtkëndësh. - Hiq një drejtëz pingule në mesin e dy brinjëve përballë tij. - A luan rolin e pasqyrës drejtëza? Realizim: Problemore Pas etapës së parë nxënësve u bëhet e qartë se kjo drejtëz është drejtëz simetrie. - Pse? Konkretisht, palose drejtkëndëshin sipas drejtëzës. Çfarë vë re? Vëzhgohen fi gurat e ushtrimit 2, faqe 104, në libër dhe kërkohet nga nxënësit t i emërtojnë ato. Më pas kërkohet të zbulojnë se sa drejtëza simetrie ka secila fi gurë duke vepruar si në fi gurë. E njëjta gjë kërkohet tek ushtrimi 3, faqe 105, më pas kërkohet: - Pse nuk vizatohet drejtëza e simetrisë në ato fi gura? Në fund nxënësve u kërkohet se çfarë kushtesh duhet të plotësojë drejtëza që të jetë drejtëz simetrie e fi gurës. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektim: Tabela e koncepteve. Puno dyshe. Në bazë të punës konkrete të strukturës së 2, prej nxënësve kërkohet të plotësohet tabela e faqes 105. Më pas kërkohet të punohen në dyshe ushtrimet 2, 3, faqe 105 dhe duke u përgjigjur në klasë korrigjohen gabimet e nxënësve. Ushtrimi 2 Pse është drejtëz simetrie e fi gurës? Ushtrimi 3 Sa drejtëza simetrie ka secila fi gurë? Vlerësimi: Për punën që kryhet gjatë orës së mësimit mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etore pune, faqe 59. Mësimi 13 Tema: Simetrikja e një figure në rrjetin koordinativ Objektivi: - Të ndërtojë simetriken e fi gurave të thjeshta gjeometrike në rrjetin koordinativ kur është dhënë drejtëza e simetrisë dhe fi gura gjeometrike. Mjetet: fl etë, gjilpërë, libër, fl etë pune. Konceptet: fi gurë reale, figurë e pasqyruar, simetrikja e fi gurës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Jeni krehur para pasqyrës, fi gura juaj është reale, fi gura në pasqyrë quhet e pasqyruar. - Si mendoni, si janë këto fi gura? 1. nga forma. 2. nga përmasat. 277

278 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Jepet fi gura. A D O E (d) B C Drejtëza (d) është drejtëz simetrie e drejtkëndëshit ABCD. - Çfarë mund të themi për pikat A me B dhe D me C, nëse paloset fi gura sipas drejtëzës (d)? - Si janë largësitë OA me OB dhe DE me EC? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim I kërkohet nxënësit të palosi fl etën sipas një drejtëze. Të shpojë me gjilpërë, më pas të hapë fl etën dhe të dy vrimat t i shënojë A e B. - A ndodhen të dy pikat në një vijë të drejtë? - Si është drejtëza e palosjes me drejtëzën që kalon nga A e B? - Si janë largësitë e këtyre pikave me drejtëzën e palosjes? - Si veprohet për të ndërtuar simetriken e një fi gure në lidhje me një drejtëz? Fillohet me segmentin, trekëndëshin, duke përmendur hapat që ndiqen për ndërtim. Lind pyetja, po nëse nuk është në rrjetin koordinativ? - Si duhet të veprojmë? Duhet të veprojmë duke marrë largësitë e njëjta, me vizore ose kompas. Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Kërkohet të punojmë në dyshe, me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 109, në libër. Më pas, diskutohet në klasë. - Si janë fi gurat reale me fi gurat e pasqyruara nga përmasat? Ushtrimi 2. Cakto kulmet e fi gurës reale. Më pas, ndërto simetriket e tyre. Kujdes! Ushtrimi 3 kërkohet për nxënësit. Nxënësi 3, nxënësi 4. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 60. Mësimi 14 Tema: Rrjeti koordinativ Objektivat: 1) Të përcaktojë vendndodhjen e pikës në rrjetin koordinativ me anë të koordinatave. 2) Të ndërtojë pikat në rrjetin koordinativ kur janë dhënë koordinatat e saj. Mjetet: vizore, libër, fl etë pune. Konceptet: koordinata, vendndodhje, rrjet koordinativ, çifti koordinativ. Struktura: Evokim Realizim Reflektim 278 Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - A mund të më thoni se ku ndodhet: - Shkolla juaj? - Po klasa juaj? - Po shtëpia juaj? - Po vendndodhja juaj në klasë? Pra, çfarë shprehim ne për çdo vendndodhje?

279 y Realizimi: Problemore Kërkohet nga nxënësit të vizatojë nga e majta si modeli i dhënë. Nëse fëmijës së bankës së fundit i mungon libri si do të komunikosh që ai të vizatojë saktë këtë model? Mësuesi pasqyron dy drejtëza pingule. x - Si janë drejtëzat? - Cili është drejtimi i drejtëzës X? Po i drejtëzës Y? - Ndani me të njëjtën njësi drejtëzën X. Po me atë njësi drejtëzën Y. Formohet një rrjet që quhet rrjet koordinativ. Përcakto sipas koordinatave (x,y) vendndodhjen e figurës në ushtrimin 2, faqe A mund të përcaktojmë koordinatat e çdo pike, në ushtrimin 3? - Cila koordinatë është e para, po e dyta në çiftin koordinativ? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Përpara se të fi llojnë me ushtrimin 1, ushtrimin 2, faqe 107, nxënësve u kërkohet. Jepet çifti (2,3) sa është X? Po Y? Më pas, kur përfundohet puna në dyshe, kërkohet diskutimi në klasë për përgjigjet e ushtrimeve duke korrigjuar gabimet e bëra. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etore pune, faqe 61. Mësimi 15 Tema: Zhvendosja paralele Objektivat: 1) Të njohë drejtimet dhe kahet e zhvendosjes. 2) Të ndërtojë fi gurën duke përdorur zhvendosjen paralele. Mjetet: vizore, libër, fl etë pune. Konceptet: vertikalisht lart, vertikalisht poshtë. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno vetëm - Korrigjo me shkrim Evokim: Stuhi mendimesh. Përcakto llojin e pozicionit të drejtëzës. a. b. c. Përcakto pozicionin dhe drejtimin. 279

280 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Përcakto koordinatat e kulmeve të trekëndëshit PQR. Realizimi: të nxënit në bashkëpunim. Plotëso koordinatat e trekëndëshit A 1 B 1 C 1 te tabela. Ushtrimi 1, faqe 110. Krahaso koordinatat e trekëndëshit ABC me trekëndëshin A 1 B 1 C 1. - Cili është drejtimi dhe kahu i zhvendosjes së trekëndëshit ABC në pozicion me trekëndëshin A 1 B 1 C 1? - Sa është ndryshesa e koordinatës së parë të kulmeve të trekëndëshit A 1 B 1 C 1 me koordinatat e para të kulmeve të trekëndëshit ABC? Pra, 7 1 = 6 Plotëso përgjigjet e pyetjeve të ushtrimit 1, faqe 110, 10 4 = 6 dhe krahaso me ndryshesat e mësipërme. 9 3 = 6 Shiko përkufi zimin në faqen 110. Klasa ndahet në dy grupe. Grupi A ushtrimi 2, faqe 110. Grupi B ushtrimi 3, faqe 110. Më pas, diskutohen: - Përcaktimi i koordinatave të disa kulmeve të fi gurës së dhënë. - Të përcaktojë natyrën e zhvendosjes, kahun dhe madhësinë sipas vektorit të dhënë. - Në fund përcakto koordinatat e kulmeve të ndërtuara pas zhvendosjes. Në fund si mendon, a zhvendoset fi gura sipas drejtimeve të tjera? Reflektimi: Puno vetëm-korrigjo me shokun e bankës. Nxënësve u jepet për të kryer punë secili më vete, dhe më pas korrigjojnë njëri-tjetrin në dyshe sipas bankave. Mësuesi kalon nga banka në bankë dhe jep vërejtjet për punën e nxënësve. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 62. Mësimi 16 Tema: Zmadhimi dhe zvogëlimi i figurave Objektivi: Të zmadhojnë (të zvogëlojnë) fi gurën në rrjetin koordinativ duke shumëzuar (pjesëtuar) me të njëjtin numër koordinatat e kulmeve. Mjetet: vizore, libër, fl etë pune. Konceptet: zmadhimi i fi gurës, zvogëlimi i fi gurës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Stuhi mendimesh Evokim: Stuhi mendimesh. Plotëso koordinatat e kulmeve të fi gurave tek ushtrimi 1, 2, faqe Ç do të thotë zmadhohet 2 herë, cili është veprimi? - Ç do të thotë zvogëlohet 2 herë, cili është veprimi? 280

281 Realizim: të nxënit në bashkëpunim. Nxënësit i ndan me nga 4 nxënës në 2 grupe. Grupi A ushtrimi 1. Grupi B ushtrimi 2. Në secilin grup të plotësohen koordinatat e fi gurës së zmadhuar (zvogëluar). Të shikohet raporti i koordinatave të fi gurës së zmadhuar (zvogëluar) me koordinatat e fi gurës së dhënë. - Ç lidhje ka midis koordinatave të dy fi gurave? Të gjitha këto diskutohen pas një bashkëpunimi midis pjesëtarëve të secilit grup. Reflektim: Stuhi mendimesh. - Ç do të thotë fi gurën zmadhoje 3 herë? - Ç do të thotë fi gurën zvogëloje 2 herë? Shiko pozicionin e brinjëve të dy figurave dhe thuaj në çfarë pozicioni janë. (në të dyja shndërrimet) Kujto me disa ushtrime +, -, x e dy numrave. Vlerësimi: Në fund vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 63. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Test Gjeometria në plan, hapësirë. Shndërrimet gjeometrike Objektivat. 1. Pozicioni i drejtëzave. 2. Lloji i këndeve. 3. Lloji i fi gurës. 4. Llojet e trekëndëshit. 5. Llojet e trapezit. 6. Llojet e paralelogrameve. 7. Vetitë e paralelogrameve. 8. Emërtimi i trupave. 9. Përcaktimi i faqeve, kulmeve, brinjëve të shumëfaqëshave. 10. Emërtimi i trupave sipas hapjes së tyre. 11. Përcaktimi i numrit të drejtëzave të simetrisë së fi gurës. 12. Ndërtimi i fi gurës simetrike sipas një drejtëze në rrjetin koordinativ. 13. Të përcaktojë koordinatat e pikave në planin koordinativ. 14. Të ndërtojë pikën kur janë dhënë koordinatat. 15. Të zhvendosë fi gurën sipas drejtimit të dhënë në rrjetin koordinativ. 16. Të zmadhojë (zvogëlojë) fi gurën në rrjetin koordinativ. 281

282 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 1. Rretho drejtëzat paralele. (1 pikë) a. b. c. 2. Rretho këndin e shtrirë. (1 pikë) a. b. c. d. 3. Rretho figurën e katërkëndëshit. (1 pikë) a. b. c. d. 4. Rretho trekëndëshin kënddrejtë. (1 pikë) a. b. c. 5. Rretho trapezin e çfarëdoshëm. (1 pikë) a. b. c. 6. Rretho rombin. (1 pikë) a. b. c. d. 7. Jepet figura (3 pikë) Emërtoje atë. Shkruaj vetitë e brinjëve dhe këndeve të tij. 282

283 8. Lidh me shigjetë. (2 pikë) Kon Sferë Prizmi Cilindri Piramidë 9. Jepet trupi (4 pikë) Emërto atë. Numri i faqeve është... Numri i kulmeve është... Numri i brinjëve është... Libër mësuesi për tekstin Matematika Jepen hapjet e trupave, emërto. (3 pikë) 11. Vizato drejtëzat e simetrisë dhe plotëso. (2 pikë) Numri i drejtëzave të simetrisë është Ndërto simetriken e figurës sipas drejtëzës së dhënë. (2 pikë) 283

284 Libër mësuesi për tekstin Matematika Përcakto koordinatat e kulmeve të figurës. (3 pikë) B C Pikat A B C D Çifti koordinativ A D 14. Ndërto pikat në rrjetin koordinativ, bashkoji ato. (3 pikë) A (1,2) B (7,2) C (7,6) D (1,6) 15. Zhvendos në figurë sipas drejtimit të dhënë. (2pikë) B A C 284

285 16. Zvogëlo figurën 2 herë. Plotëso tabelën. (4 pikë) D C Pikat A B C D Koordinatat Pikat A 1 B 1 C 1 D 1 Koordinatat A B Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Ushtrimet Shuma Pikët Vlerësimi Nota Pikët

286 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 1 Tema: Metri, kilometri Kapitulli IV MATJA Objektivat: 1) Të njohë njësitë standarde të gjatësisë dhe jo standarde. 2) Të njohë nënfi shat dhe shumëfi shat e metrit. 3) Të kthejë numrin dyemëror në një emëror dhe anasjellas. 4) Të kryejë veprimet me njësitë e gjatësisë. Mjetet: metër, libër, fl etë pune. Konceptet: nënfi sha të metrit, shumëfi sha të metrit. Struktura: 286 Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Më përmendni disa njësi të gjatësisë që njihni. - Cili është mjeti me të cilin matet gjatësia e objekteve? Plotëso (rubrika kujto, faqe 113). Realizim: të nxënit në bashkëpunim. Nxënësit ndahen në tri grupe dhe secilit grup i jepet nga 1 metër shirit. Kërkohet: Grupi 1. Të masë gjatësinë e klasës me 2 mënyra: a) me hapa (disa nxënës) b) me metër Grupi 2. Të masë gjerësinë e klasës me 2 mënyra: a) ma hapa (disa nxënës) b) me metër Grupi 3. Të masë gjatësinë e korridorit të shkollës me 2 mënyra: a) me hapa (disa nxënës) b) me metër Më pas mblidhen në klasë dhe fi llon bashkëpunimi i tyre. Më pas po ato gjatësi kërkohen: 1) me pëllëmbë dore (disa) 2) me metër. Nga nxënësit kërkohet të pasqyrojnë të dhënat e secilit grup dhe kërkohet: - A është numri i hapave i njëjtë, i përcaktuar për secilën gjatësi? - Po nga secili grup a është përcaktuar e njëjta gjatësi mbi: 1) gjatësinë e klasës 2) gjerësinë e klasës 3) gjatësinë e korridorit, me mënyrën e metrit shirit? Pse? Këtu ndërhyn mësuesi se ka njësi standarde dhe jo standarde dhe i përcakton ato. Kërkohet nga nxënësit të plotësohen me fjalë simbolet. mm... m... cm... km... hm... dm...

287 Mësimi 2 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Mësuesi pasqyron në dërrasë lidhjet: 1m = 10 dm. 1m = 1000 mm. 1m = 100 cm. 1 km = 1000 m. Më pas kërkon nga nxënësit të punojnë në dyshe, ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 114, në libër. Në fund diskutohen së bashku përgjigjet, duke korrigjuar dhe gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 64, ushtrimet 1, 2. Tema: Metri, kilometri (Ushtrime) Objektivat: 1) Të njohë nënfi shat dhe shumëfi shat e metrit. 2) Të kryejë shndërrimin e numrit dyemëror në njëemëror dhe anasjellas. 3) Të kryejë veprime me njësitë e gjatësisë. 4) Të kthejë nga m (metri) në km (kilometër). 5) Të krahasojë njësitë e gjatësisë. 6) Të kryejë veprime me harta. Mjetet: libër, fl eta e punës. Konceptet: nënfi shat e metrit, shumëfi shat e metrit. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh Vështro shkallën e njësive të gjatësisë. Lexo njësitë. - Cila është njësia bazë? - Cilët janë nënfi shat? Po shumëfi shat? - Sa m ka: 1 km, 1 hm, 1 dm, 1 cm, 1 mm? Puno dyshe - Diskuto në klasë Realizim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Mësuesi pyet: Në fund të një harte të Shqipërisë është shkruar 1 : A e di kuptimin e këtij shkrimi? - A mund të përcaktosh gjatësinë reale Tiranë-Durrës? - A e di se sa është kjo gjatësi duke parë tabelat e rrugëve? Matet gjatësia me vizore. Shumëzohet me dhe kjo madhësi kthehet në shumëfi shat e metrit (km). Më pas nxënësit lihen të punojnë në dyshe ushtrimet e faqes 116 në libër. Ushtrimi 1 / kolona 1, 2. Ushtrimi 2. Ushtrimi 4 / shumën e dy numrave, emër të barabartë. Shumën e parë në shtyllë. Diferenca e parë në shtyllë. Më pas diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: Ushtrimi 1 / kolona e tretë. Ushtrimi 3. Ushtrimi 4 / dy kolonat e fundit në libër, faqe

288 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 3 Tema: Centimetri, milimetri Objektivat: 1) Të njohë lidhjen midis cm dhe mm. 2) Të përdorë vizoren me njësitë cm, mm. 3) Të kthejë njësitë nga cm në mm dhe anasjellas. 4) Të kryejë veprimet +, - me këto njësi. Mjetet: vizore, libri, fl eta e punës. Konceptet: matja me vizore, nënfi shat e metrit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Si mendoni, cila njësi përdoret për: 1) gjatësinë e rrugës Tiranë-Durrës, 2) rrugën shkollë-shtëpi, 3) gjatësinë e tavolinës suaj, 4) gjatësinë e librit, 5) gjatësinë e gishtit, 6) majën e stilolapsit? Plotëso. 1 cm =... mm dhe 1 mm =... cm. Realizim: Të nxënit në bashkëpunim. Nxënësve u kërkohet të masin gjatësinë e librit të matematikës. Më pas kërkohet të përdoret libri për matjen e gjatësisë së tavolinës. - Sa herë hyn libri te tavolina? - Sa cm duhet të jetë tavolina? - Cilat janë njësitë që përdoren për përcaktimin e gjatësisë së tavolinës? Më pas, kërkohet që së bashku dyshe-dyshe të bëjnë matjet e pjesëve të trupit që kërkohet në ushtrimin 2, faqe 117. Tani që ju dini gjatësinë e pjesëve të trupit, a mund të bëni ekuivalentë të njësisë së m me to. Po 50 m? Vështroni vizoren midis dy numrave, numëroni vijat. - Sa të tilla janë midis numrave që kërkon ushtrimi 4, faqe 118? Në fund kërkohet që për matjen e pjesëve të trupit mjafton njësia e cm apo kërkohet dhe mm? Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë me ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 118 (libër), që kanë të bëjnë me kthimin e njësisë nga m cm, cm mm dhe anasjellas, veprime +, - të numrave dyemëror. Më pas diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e bëra. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe

289 Mësimi 4 Tema: Perimetri i figurave Objektivat: 1) Të njohë perimetrin e fi gurave. 2) Të njehsojë perimetrin e fi gurave gjeometrike. 3) Të njehsojë njërën brinjë të drejtkëndëshit kur është dhënë perimetri dhe brinja tjetër. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: vija kufi tare, perimetri i fi gurës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh - Ç është perimetri i një trekëndëshi, drejtkëndëshi, katrori? Jepen fi gurat. a. b. c. Përcakto perimetrat e tri figurave të mësipërme. - Si janë brinjët e drejtkëndëshit, katrorit, trekëndëshit barabrinjës, gjashtëkëndëshit të rregullt? - A mund të gjeni perimetrin e një fi gure tjetër? Realizim: problemore. Lexohet problema e faqes 119 dhe kërkohet nga nxënësit: - Pse gjatësia e vijës kufi tare të lulishtes Didit i doli 14 m? Lexohet paragrafi i dytë (rubrika Punojmë së bashku) dhe kërkohet nga nxënësit: - Pse kalohet nga P = në P = Çfarë trekëndëshi është sipas brinjëve? - Nëse gjatësia e brinjës së trekëndëshit barabrinjës është a, si paraqitet perimetri i tij? Lexohet dhe vëzhgohet paragrafi, faqe 120 (rubrika Punojmë së bashku) dhe kërkohet nga nxënësit. - Si mund të njehsojmë Perimetrin me dy veprimet x dhe +, te drejtkëndëshi dhe gjashtëkëndëshi i rregullt? - Si janë vlerat e perimetrave të tyre? - A mund të themi se dy fi gurat kanë formë të njëjtë? Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 120, në libër dhe më pas kërkohet diskutim në klasë me përgjigjet e nxënësve dhe korrigjohen gabimet e bëra prej tyre. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 65-66, ushtrimet 1, 2,

290 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 5 Tema: Problema Objektivat: 1) Të kryejë veprimet e +, - me njësitë e gjatësisë në problema të ndryshme. 2) Të zgjidhë problemat në rrugën logjike. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: km, m, cm, mm. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno në grup Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh Plotëso. 1 km =... m. 1 hm =... m. 1 dm =... m. 1 cm =... m. 1 mm =... m. Punim me gojë, ushtrimi 3, faqe A mund t i jepet përgjigje problemës 1, faqe 121. Realizim + Reflektim: Punë me grupe. Mësuesi ndan klasën në tri grupe dhe secilit grup i jepet një problemë në faqen 121 dhe ushtrime shtesë. Ushtrime: Grupi I. 1. Plotëso: 300 =... m 8 cm =... mm 1600 =... km... m 3 km 700 m =... m. 2) Kryej mbledhje dhe zbritje në shtyllë. 5 km 200 m ± 3 km 900 m. 3) problema 2, faqe 121. Grupi II. 1. Plotëso 200 cm =... m. 8 dm =... cm m =... km... m. 3 km 200 m =... m. 2) Kryej mbledhje dhe zbritje në shtyllë. 8 km 500 m ± 5 km 700 m. 3) problema, 4 faqe 121. Grupi III. 1) Plotëso: 800 cm =... m 3 m =... cm =... km... m. 2 km 300 m =... m 2) Kryej mbledhje dhe zbritje në shtyllë. 7 cm 8 mm ± 2 cm 9 mm = 3) problema 5, faqe 121. Pas përfundimit të punës së grupeve secili grup reklamon punën e tij me një nga nxënësit. Në fund vlerësohet se cili grup i ka kryer saktë ushtrimet dhe zgjidhjen e problemës. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet 4, 5, 6, faqe 68, fletë pune. 290

291 Mësimi 6 Tema: Gjetja e masës së sipërfaqes Objektivat: 1) Të njohë sipërfaqen e fi gurave. 2) Të përcaktojë sipërfaqen e figurave me metodën e rreshtimit duke përdorur katrorë të ndryshëm. Konceptet: Shtrirja e figurës, masa e sipërfaqes, njësi matëse. Mjetet: fl etore katrore, libri, fleta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Ç është sipërfaqja? - Gjej numrin e katrorëve sipas fi gurës. Si veprove? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 - Jepet fi gura. Gjej se me sa katrorë mbulohet fi gura? a. b. Realizimi: Problemore A mund të gjejmë masën e sipërfaqes së drejtkëndëshit sipas njësisë së një katrori të vogël? - Cilat janë përmasat e drejtkëndëshit dhe sa janë ato? - Si mund të gjendet më shpejt masa e sipërfaqes së drejtkëndëshit? 2. - A mund të themi se dy fi gura të ndryshme kanë masa të njëjta sipërfaqeje? Vëzhgo katrorin, drejtkëndëshin në faqen Sa është masa e sipërfaqes së katrorit? - Sa është masa e sipërfaqes së drejtkëndëshit? - Si janë masat e tyre? Po fi gurat, a mund të jenë të barabarta? 3. - Cila do të jetë masa e sipërfaqes së katrorit nëse ndryshojmë njësinë matëse, pra si njësi? Vëzhgo katrorin në faqen 123. Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Jepet për të punuar ushtrimi 1, 2, faqe 123, dhe më pas diskutohet me nxënësit për ushtrimin 2. - Sa katrorë të vegjël mbulon njësia matëse: e para? apo e dyta? Më pas korrigjohen gabimet e bëra nga nxënësit. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe

292 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 7 Tema: Vëllimi Objektivat: 1) Të njohë vëllimin e trupave të thjeshtë gjeometrikë. 2) Të njehsojë vëllimin e kubit, kuboidit, nëpërmjet përmasave. Konceptet: zë vend në hapësirë, vëllimi i kubit, i kuboidit. Mjetet: kube të vegjël që formojnë kubin e madh, libri, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Agimi vendosi në shtresën e parë të kutisë 10 copë kuti çokollata. - Si mendon sa copë çokollata do të jenë me 2 shtresa të tilla? Po tri shtresa? Jepet kuboidi me përmasat e mëposhtme Gjej vëllimin e këtij kuboidi. - Nga niset veprimi +, -, x. : i dy numrave natyrorë? Realizimi: Problemore. Vështro figurën në faqen 124 dhe gjej: - Sa kube janë shkruar në shtresën e parë të kubit të madh? - Si mendon, sa kube të vegjël do të futen në kubin e madh me 10 shtresa të tilla? - A mund të gjejmë më shpejt numrin e kubeve të vegjël në hapësirën e kubit të madh? - Si mendon, mund të ndryshojë kjo masë nëse ndryshojmë njësinë matëse? Reflektim: Puno dyshe dhe diskuto në klasë. Nxënësve u jepet ushtrimi 1, faqe 124, për t i dhënë përgjigje pyetjes së mësipërme. Në fund diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet. 292 Përsëritje. (Mbledhja, zbritja, shumëzimi, pjesëtimi i numrave natyrorë). Fletë pune: ushtrimi 4/1; 5/1,2; 6/1,2 Edhe për këto ushtrime diskutohen përgjigjet në klasë. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson nxënësit e planifi kuar. Detyrë shtëpie: fl etë pune, ushtrimet 1, 2, 3, 4/2,3 5/3,4 6/3,4.

293 Mësimi 8-9 Tema: Llogaritja e masës së sipërfaqes (drejtkëndëshit, katrorit) Objektivat: 1) Të njehsojë masën e sipërfaqes së katrorit, drejtkëndëshit, me anën e formulës. 2) Të njehsojë njësitë përkatëse kur është dhënë masa e sipërfaqes dhe brinja tjetër. Konceptet: baza, lartësia e drejtkëndëshit, masa e sipërfaqes. Mjetet: vizore, libër, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet drejtkëndëshi. 3 cm Gjej masën e sipërfaqes së tij. Jepet katrori. 4 cm 4 cm 4 cm Gjej sipërfaqen e tij. - A mund të zbulojmë një formulë të përgjithshme për njehsimin e masës së sipërfaqes së mësipërme? Realizim: problemore. Ndërto në fl etore drejtkëndëshin e dhënë në faqen 125. Emërtohen përmasat e drejtkëndëshit. Përmasa horizontale bazë (b) dhe përmasa vertikale lartësi (h) dhe masa e sipërfaqes (S). Pra kemi: S = b h (njehso në fi gurë) - A mund të formohen dy herësit nga ky prodhim? 1) b = S:h dhe 2) h = S:b Përkthe me fjali. E njëjta gjë bëhet edhe me katrorin në faqen 126. S = h b. pse? Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Përpara se nxënësit të fillojnë zgjidhjen e ushtrimit 1, faqe 126, mësuesi kërkon nga nxënësit të plotësojnë tabelën. Figurat Masa e sipërfaqes Katror S = Drejtkëndësh S = Pasi nxënësit të bashkëpunojnë në dyshe mbi zgjidhjen e ushtrimeve të mësipërme, kërkohet diskutimi i përgjigjeve dhe korrigjimi i gabimeve. Kujdes me njësitë sepse nxënësi nuk ka mësuar shumëzimin e numrave me presje. Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 68. Në drejtkëndëshin dhe katrorin e ushtrimeve 1, 4, të njehsojë masën e sipërfaqes. 293

294 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Ora II. Ushtrime Objektivat: 1) Të njehsojë perimetrin e drejtkëndëshit, katrorit. 2) Të njehsojë masën e sipërfaqes së katrorit, drejtkëndëshit. 3) Të njehsojë masën e sipërfaqes së tyre kur dihet perimetri dhe njëra përmasë. 4) Të njehsojë masën e sipërfaqes së fi gurave të ndryshme. Konceptet: perimetri i katrorit, drejtkëndëshit, masa e sipërfaqes së katrorit, drejtkëndëshit. Mjetet: vizore, libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno - Bashkëpuno me shokun Puno - Bashkëpuno me shokun Evokim: Stuhi mendimesh. Jep formulat e mëposhtme. Figurat Përmasat Perimetri Sipërfaqja Katrori a a Drejtkëndëshi a b Nëse perimetri i katrorit P = 4 a, si gjendet a =? Nëse perimetri i drejtkëndëshit P = 2a + 2b, si mund të gjeni njërën përmasë? Realizim+Reflektim: Puno-bashkëvepro në dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepen për të punuar ushtrimet 5, 6, 7, te fleta e punës, faqe 68 dhe ushtrimi 2/1 te libri, faqe 126. Mësuesi herë pas here u jep udhëzime nxënësve duke ndërhyrë me pyetjet: - Nga niset vizatimi i dy fi gurave? - Ku ndryshon katrori nga drejtkëndëshi? - Si gjendet perimetri i tyre dhe masa e sipërfaqes së tyre? - Çfarë lloj fi gure janë pjesët e pavijëzuara të ushtrimit 2 te libri? - Çfarë duhet të gjejnë më parë te ky ushtrim? - Si mund të gjejmë masën e sipërfaqes së fi gurës të ushtrimit 2? Vlerësimi: Në fund mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 8, faqe 68, fl etë pune, ushtrimi 2/2, faqe 126, në libër. Mësimi 10 Tema: Masa e trupit. Njësitë matëse të saj. Objektivat: 1) Të njohë njësitë e masës. 2) Të njohë ekuivalencën e njësive të masës. 3) Të operojë me njësitë e masës në situata të ndryshme. Konceptet: kg, g, kv, t, shumëfi shat e kg, nënfi shat e kg. Mjetet: libri, fl eta e punës, sende të ndryshme që kanë në etiketë masën e tyre. 294

295 Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Merren disa sende dhe kërkohet nga nxënësit të lexojnë masën e shkruar në etiketë. Përmend disa njësi të masës që njeh. Plotëso. 1 kg =... g g =... kg. 10 kg =... g. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi: Problemore Lexohet problema në faqen 127 dhe kërkohet nga nxënësit: - Çfarë ka bërë autori për të dhënë përgjigjen e problemës? Shiko shtyllën e mbledhjes. A është e saktë? - Pse autori ka vendosur 61kg 400 g? - Vëzhgo sendet dhe vlerat mesore të tyre. - Cila njësi përdoret në secilin send? - Cila është njësia bazë e masës? - Si mendoni, cila është njësia e 1/1000 kg? - A keni dëgjuar për njësitë e tjera kv, t? Jepni shembuj, çfarë lidhje kanë me njësinë bazë? - Cila është mënyra tjetër për përgjigjen e problemit të mësipërm? - Pse autori ka kaluar 12 kg 500 g = g g. = g. - Cila është rruga që ka vepruar autori për zgjidhjen e problemës? Plotëso përfundimin dhe krahasoje me përgjigjen e autorit. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Në fi llim nxënësve u kërkohet lidhja e njësive të masës. 1 kg = 1000 g 1 kv =...kg 1 t =...kv =...kg - Çfarë veprimi kryhet kur kalojmë nga njësia e madhe në të voglën dhe anasjellas? Më pas nxënësit punojnë me ushtrimet 1, 2, 3, 4, faqe 128, në libër, dyshe sipas bankave. Në fund diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen veprimet e nxënësve. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimi 1, 2, faqe 69, fletë pune. 295

296 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 11 Tema: Njësitë matëse të kohës Objektivat: 1) Të njohë njësitë matëse të kohës. 2) Të njohë ekuivalencën e njësive të kohës. 3) Të operojë me këto njësi matëse në situata të ndryshme. 4) Të shkruajë saktë orën, duke përcaktuar kohën e ditës. Konceptet: paradite, pasdite, mbrëmje, orë, minutë, sekondë. Mjetet: ora, libri, fleta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Mësuesi paraqet një orë lëvizëse përpara nxënësve dhe kërkon të lexohet nga nxënësit. Lexo. 2 h. 30 min 15 sek Plotëso. 1 h =... min =... sek 1 min =... sek. Realizimi: problemore Vëzhgo faqen 128, te rubrika Punojmë së bashku dhe thuaj: - A është e saktë përgjigjja e Didit? Vëzhgo shtyllën e njësive të kohës dhe thuaj njësinë bazë të kohës? Pse? - Cilat janë njësitë e tjera të kohës (lexo rreshtimin në libër). - Ora sa akrepa ka? Dhe përcakto rolin që luan secili akrep. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Përpara se nxënësit të punojnë në dyshe ushtrimet 1-8, faqe , në libër diskutohet për ditët e muajit. Më pas nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet e mësipërme dhe diskutohen në klasë përgjigjet duke korrigjuar gabimet e bëra. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe Mësimi 12 Tema: Monedhat dhe kartëmonedhat Objektivat: 1) Të njohë disa kartëmonedha dhe monedha të përditshme në vendin tonë. 2) Të përdorë shkëmbimin midis kartëmonedhave dhe monedhave. Mjetet: kartëmonedha, monedha të ndryshme, libri, fl eta e punës Konceptet: monedha, kartëmonedha. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Problemore Puno dyshe - Diskuto në klasë

297 Evokim: Stuhi mendimesh. - Çfarë ndryshimi ka monedha nga kartëmonedha? - Cilat janë disa nga monedhat që njeh? - Cilat janë disa nga kartëmonedhat që njeh? - Sa lekë janë: 5 kartëmonedha 1000 lekëshe = 2 kartëmonedha 500 lekëshe = - A janë të barabarta: 2 monedha 50 lekëshe me 1 kartëmonedhë 500 lekëshe? 3 kartëmonedha 500 lekëshe me 1 kartëmonedhë? 1000 lekëshe +1 kartëmonedhë 500 lekëshe? Realizim: Problemore Vëzhgo monedhat dhe kartëmonedhat tona. - Çfarë vetie e përbashkët i karakterizon të dyja ato? - A mund të këmbehen midis tyre pa ndryshuar vlerën? Këmbe me kartëmonedha të tjera kartëmonedhën 500 lekëshe, 1000 lekëshe, 5000 lekëshe. - Cilat monedha përdoren për autobus urban? - Cila monedhë mungon në libër? - Cilën nga ato do të donit për shpenzim ditor? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet 1-5, faqe 131, në libër. Më pas diskutohen përgjigjet e ushtrimeve në klasë dhe korrigjohen gabimet. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës të nivelit 1. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe Mësimi 13 Tema: Këmbime në njësitë e matjes Objektivat: 1) Të kthejë nga një numër 1-emëror në numër 2-emëror dhe anasjellas. 2) Të krahasojë njësitë e gjatësisë, masës, kohës. 3) Të operojë me njësitë e matjes në situata të ndryshme. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: njësitë e gjatësisë, masës, kohës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Cilat janë njësitë bazë të gjatësisë, masës, kohës? Plotëso. 1 km =... m 1 kg =... g 1 h =... min 1 m =... cm 1 kv =... kg 1 h =... sek Puno dyshe - Diskuto në klasë 297

298 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi cm =... mm 1 t =... kg 1 min =... sek 1 t =... h 1 ditë =... h Realizim+Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Në fi llim u kërkohet nxënësve se çfarë veprimi kryhet kur kalohet nga njësia e madhe në të voglën dhe e kundërta? Më pas nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet 1-6 dhe në fund diskutohen në klasë përgjigjet e tyre. Vlerësimi: Në këtë orë mësimi vlerësohen disa nxënës sepse ka masë ushtrimesh. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe Tema: Problema Objektivat: 1) Të zgjidhë problema me ndikimin e skemave ku bëhet lidhja midis madhësive. 2) Të njohë madhësitë e shitblerjes. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: 1) kosto për njeri, kosto totale, njësia 2) distanca, shpejtësia, koha. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Puno dyshe - Diskuto në klasë Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Ora I. (problemat problema në shitblerje) Nëse 1 kg sheqer kushton 80 lekë: - Sa do të kushtojë 2 kg? Po 5 kg? Nëse 1 palë çorape kushton 200 lekë: - Sa do të kushtojnë 3 palë, 5 palë të tilla? Realizimi: Problemë me model. Tek ushtrimi 3 nxënësit lexojnë lidhjen midis 3 madhësive. Kosto totale Numri i objekteve Koston për njësi Në ushtrimin 1 nxënësi të gjejë dhe të mbishënojë se: - Sa është numri i objekteve për secilin artikull? - Sa është kosto për njësi për çdo artikull? Plotëso skemën dhe kërko nga nxënësit se çfarë tregojnë numrat 120 lekë dhe 240 lekë te kartëmonedhat që plotësuat. - Çfarë tregon shifra 360 lekë dhe çfarë veprimi është kryer? - Pse ndërpritet përvijimi i skemës në këtë radhë? - Sa lekë i kanë mbetur? Reflektim: Puno-diskuto në klasë. Nxënësit lihen për të zgjidhur problemat 2, 3, 4, 5 me skema dhe më pas diskutohen përgjigjet e tyre duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: mësuesi vlerëson disa nxënës që veprojnë saktë dhe shpejt në zgjidhjen e problemave. Detyrë shtëpie: problema 1, 2, 3, faqe 72, fletë pune. 298

299 Ora II. (problema 6-8, faqe 135) Evokim: Stuhi mendimesh Është ora 6:00 e mëngjesit, do të kryej disa veprime të mëposhtme: 10 min për rregullimin e krevatit. 15 min për të larë fytyrën+dhëmbët+duart. 30 min për të ngrënë mëngjesin. 10 min për të bërë çantën gati. Në ç orë jam unë gati për t u nisur në shkollë? Në shkollë arrita në 7:35. - Sa minuta më ka bërë rruga nga shtëpia në shkollë? Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi: Problemë me model. Merret problema 8 dhe punohet së bashku me nxënësit. - Cilat janë madhësitë që përdoren në problemat e transportit? - Cilat janë lidhjet midis këtyre madhësive? - Cila skemë përdoret për këtë problemë? - Cila është koha? - Sa do të jetë distanca? Reflektim: Puno-diskuto në klasë. Sipas dy shembujve që kryhen në dy strukturat e mësimit nxënësi punon me problemën 7, faqe 135, në libër dhe problemën 4, faqe 72, në fl etë pune. Më pas diskutohen në klasë dhe korrigjohen gabimet e nxënësve. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: problema 6, faqe 135, në libër; problema 5, faqe 72, fl etë pune. 299

300 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Test Kapitulli: Matjet Objektivat: 1. Kthimi i numrit 2-emëror në 1-emëror (gjatësi, masë, kohë). 2. Kthimi i numrit 1-emëror në 2-emëror (gjatësi, masë, kohë). 3. Mbledhja, zbritja e numrave 2-emërorë (gjatësi, masë, kohë). 4. Krahasimi i njësive (gjatësi, masë, kohë). 5. Të gjejë perimetrin e fi gurave (drejtkëndëshit, katrorit). 6. Të gjejë masën e sipërfaqes së drejtkëndëshit, katrorit. 7. Të njehsojë vëllimin e kubit dhe kuboidit. 8. Këmbimi i monedhave dhe kartëmonedhave. 9. Problema. 1. Plotëso. (3 pikë) 1 m 20 cm =... cm. 3 km 700 m =... m. 3 kg 700 g =... g. 2. Plotëso. (3 pikë) 4600 g =...kg...g m =...km...m. 20 cm =...m...cm. 3. Gjej shumën dhe diferencën. (6 pikë) 2 m 40 cm 4 m 60 cm + 1 m 30 cm + 2 m 90 cm 8 m 5 cm 8 m 5 cm + 6 m 7 cm + 6 m 7 cm 6 h h h h Vendos shenjën >, <, =. (4 pikë) 1 kg 200 g 1200 g m 1 km kg 200 g 1 kg 190 g. 25 mm 2 cm 5 mm 300

301 5. Vizato drejtkëndëshin me përmasa 3 cm dhe 5 cm. (3 pikë) Njehso perimetrin e tij. 6. Vizato një katror me brinjë 5 cm. (3 pikë) Njehso masën e sipërfaqen e tij. 7. Përmasat e një kuboidi janë 2 cm, 3 cm, 5 cm. (2 pikë) Njehso vëllimin e tij. 8. Plotëso lekë = lekëshe. 500 lekë = lekëshe lekëshe. (3 pikë) Libër mësuesi për tekstin Matematika lekë = lekëshe. 9. Babai shkoi në supermarket me 5000 lekë. (5 pikë) Ai mori 2 kg sheqer me nga 80 lekë/kg; 3 kg miell me nga 100 lekë/kg; 3 kg vaj me nga 240 lekë/kg; 1 kg qumësht me nga 150 lekë/kg dhe në fund u kujtua për 3 çokollata me nga 100 lekë/për copë për fëmijët. - Sa lekë i mbetën babait? Ushtrimi Shuma Pikët Vlerësimi. Nota Pikë

302 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 1 Kapitulli V FUNKSIONI Tema: Shkronja si vendmbajtëse numrash Objektivat: 1) Të njohë rolin e shkronjës në shprehjet matematike. 2) Të njehsojë vlerën e shprehjes shkronjore kur është dhënë vlera e shkronjës. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: barazim shkronjor, mosbarazim shkronjor, shprehje shkronjore. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Si gjendet perimetri i katrorit? - Cili barazim është i vërtetë për perimetrin e katrorit? 1) P = 4 a 2) P = 2 a + 2 b 3) P = 3 a - A mund të gjeni perimetrin e katrorit kur është dhënë brinja 2 cm, 3 cm, 2 m, 2 mm? - Cilat janë paraqitjet e lidhjes midis vlerës së shkronjës dhe vlerës së shprehjes? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim. Në ushtrimin e parë te faqja 136 kërkohet nga nxënësit të plotësohet dhe më pas të përgjigjet: - Çfarë roli luajnë në të dy ushtrimet katrori dhe shkronja a? - Si paraqitet lidhja midis vlerave të a dhe vlerave të a + b? Më pas kalohet në plotësimin e ushtrimit 2 dhe nxënësit duhet të përgjigjen: - Si paraqitet me shkronja lidhja midis dy bashkësive? 2/1. - Cilat janë dy paraqitjet e lidhjeve të bashkësive. Kalohet në plotësimin e ushtrimit 3 dhe nxënësit përgjigjen: - Cilat janë tri mënyrat e paraqitjes së lidhjes midis vlerave të x dhe vlerave të x+8? - Shprehjet a+6, a-4, 7+, x+8, do të kenë në përbërjen e tyre përveç numrave dhe shprehje që në vetvete supozojnë numërorë. - Lidhja midis vlerës së shkronjës dhe vlerës së shprehjes paraqitet me: 1) tabelë 2) lidhje bashkësie. 302 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Përpara se nxënësit të punojnë ushtrimet, kërkohet të përgjigjen: - Çfarë shprehin: a 2 = 72 a 2 < 72 a 2 > 72 Jepni për çdo rast disa numra që i vërtetojnë ato. - Sa numra mund të vendosim te 1, 2, 3? Më pas nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimet 4, 5, faqe 136. Në fund diskutohen përgjigjet në klasë, duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 73.

303 Mësimi 2-3 Tema: Vetitë e paraqitura me shkronja Objektivat: 1) Të shprehë vetitë e mbledhjes nëpërmjet barazimeve shkronjore. 2) Të shprehë vetitë e shumëzimit nëpërmjet barazimeve shkronjore. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: vetitë e shumëzimit, mbledhjes, barazim shkronjor. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Ora I (vetitë e mbledhjes), ushtrimet 1-4, faqe Evokim: Stuhi mendimesh. Përmend vetitë e mbledhjes. Plotëso: = (34+15) + 25 = 34 + ( ) = =... - Cilat veti shprehin përkohësisht barazimet? Realizim: Të nxënit në bashkëpunim. Klasa ndahet në dy grupe. Secili nxënës numëron 1, 2 dhe 1 futen në grupin I dhe 2 futen në grupin II. Secili grup punon përkatësisht me ushtrimin 1, 2, 3/1 3/2. Grupi 1 (vetinë e ndërrimit). Grupi 2 (vetinë e shoqërimit). Të dyja grupet plotësojnë ushtrimet e librit, marrin një shembull secili anëtar i grupit dhe në fund të përgjigjeve kërkohet të formulohet me fjali dhe me shkronja të ndryshme vetia e shumës të një numri me 0. Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit duke punuar në dyshe shkëmbejnë shembujt e tyre dhe i pasqyrojnë nëpërmjet barazimeve shkronjore 3 vetitë e mbledhjes. Detyrë shtëpie: ushtrimet 1, 2, 3, faqe 74, fl etë pune. Ora II (vetitë e shumëzimit), ushtrimet 5-8, faqe 138. Evokim: Stuhi mendimesh. Përmend vetitë e shumëzimit. Plotëso. 2 5 = =... (12 4) 5 = 12 (... 5) 8 0 =... 7 (4+8) = Cilat janë vetitë që shpreh secili barazim? 303

304 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim. Klasa ndahet në 4 grupe. Secili grup do të emërtohet sipas 4 vetive të shumëzimit. Grupi I (vetia e ndërrimit) Grupi II (vetia e shoqërimit) Grupi III (vetia e shumëzimit me 1) Grupi IV (vetia e përdorimit) Secili grup do të marrë sa më shumë shembuj. Në fund ta paraqesi si barazim shkronjor (shkronja të ndryshme) dhe ta formulojë me fjali. Në fund mësuesi i përmbledh të 4 vetitë në dërrasë nëpërmjet barazimeve me shkronja. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit në dyshe punojnë me ushtrimet 5-8, faqe 138 dhe në fund diskutohen përgjigjet në klasë duke korrigjuar gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: ushtrimet 4, 5, fletë pune, faqe 74. Mësimi 4 Tema: Algjebra, ekuacioni dhe inekuacioni Objektivat: 1) Të zgjidhë ekuacionet dhe inekuacionet me tentativë. 2) Të përcaktojë operatorët e kundërt në operatorët e dhënë. 3) Të plotësojë dhe të kontrollojë tabelat me operatorët e dhënë. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: ekuacioni, inekuacioni. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Lexo: 1) x+3 = 12 x+3 > 12 x+3 < 12 2) x-10 = 13 x-10 > 13 x-10 < 13 3) x 4 = 20 x 4 > 20 x 4 < 20 4) x:5 = 25 x:5 > 25 x:5 < 25 - Çfarë kanë të përbashkët në çdo rresht? - Çfarë kanë të ndryshme në çdo rresht? - A mund të gjeni një numër që vërteton barazimet dhe mosbarazimet? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim. Mësuesi bashkëpunon me nxënësit për formimin e nënbashkësive të zgjidhjes së ekuacioneve dhe inekuacioneve të ushtrimeve 1, 2, faqe 139. Në fund, pas përcaktimit të zgjidhjeve kërkohet nga nxënësit: - Sa elemente ka nënbashkësia e ekuacioneve? - Po nënbashkësia e inekuacioneve? 304 Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Në fillim nxënësit japin përgjigje me gojë për plotësimin e operatorëve të kundërt tek ushtrimi 3, faqe 139. Më pas nxënësit punojnë në dyshe dhe diskutohen në klasë përgjigjet e tabelave të ushtrimit 4, faqe 139. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 75.

305 Mësimi 5 Tema: Zgjidhja e ekuacioneve +, - Objektivat: 1) Të zgjidhë ekuacionet që përmbajnë veprimin e + duke zbritur nga shuma, mbledhorin e njohur. 2) Të zgjidhë ekuacionin që përmban veprimin e - duke përdorur ndryshesën dhe njërën nga kufi zat. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: zgjidhje ekuacioni. Prova e ekuacionit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Stuhi mendimesh Shpjegim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet shuma = 57. Krijo 2 ndryshesa. - Si quhen kufi zat te kjo shumë? - A mund të themi se zbritja është veprim i kundërt i mbledhjes? Jepet ndryshesa: = 40 Emërto kufi zat. - A mund të thoni si mund të gjendet 113? Po 73? Realizim: Shpjegim. 1. Jepet ekuacioni. X = 949 X = X = 492 Prova. X = = = Cila kufi zë është e panjohur? - Si gjendet mbledhori kur dihet shuma dhe mbledhori tjetër? - A është e saktë zgjidhja? E njëjta rrugë ndiqet edhe për ekuacionet e llojit = Jepet ekuacioni a) x 254 = 763 x = x = 1017 prova sepse = = Cila kufi zë është e panjohur? - Si mendon, si është ajo në krahasim me 254 dhe 763? - Si mund ta gjejmë atë? b) 634 x = 136 x = x = 498 prova sepse 634 x = = = Cila kufi zë është e panjohur? - Si është ajo në krahasim me 634 dhe 136? - Si mund të gjendet ajo? 305

306 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë në dyshe dhe në fund diskutohen përgjigjet e nxënësve duke kryer dhe provën për secilën zgjidhje. X = = 594 X 136 = x = 121 dhe ushtrimin 4, faqe 140. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: faqe 76, fl eta e punës. Mësimi 6 Tema: Zgjidhja e ekuacionit Objektivat: 1) Të njehsojë njërin prej faktorëve kur është dhënë prodhimi dhe faktori tjetër. 2) Të njehsojë njërën prej kufi zave te veprimi i pjesëtimit. Konceptet: pjesëtimi - veprim i kundërt i shumëzimit. Prova e ekuacionit. Mjetet: libri, fl eta e punës. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Metoda me model Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet 8 7 = 56 Formo 2 herësa. Emërto kufi zat te prodhimi. - Si mund të gjenden 8, 7 te ky barazim? - A mund të themi që pjesëtimi është veprim i kundërt i shumëzimit? Jepet. 36 : 4 = 9 Emërto kufi zat. - Si mund të gjejmë 36 te ky barazim? Po 4? Realizim: Metoda me model. - Cili është veprimi i kundërt i mbledhjes? - Cili është veprimi i kundërt i shumëzimit? Vepro si ke vepruar tek ekuacioni me + por ki kujdes se këtu ka shumëzim, p.sh.: x 9 = 117 punohen së bashku me nxënësit duke u treguar rrugën 8 x = 192 e zgjidhjes dhe duke kryer provën. - Cili është veprimi i kundërt i zbritjes? - Cili është veprimi i kundërt i pjesëtimit? Vepro si ke vepruar tek ekuacionet e -, por kujdes se këtu ka veprim pjesëtimi. Shembuj: 369:x = 123 X:7 =

307 Mësimi 7 Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Në fi llim nxënësve u përmblidhet materiali i marrë në strukturën e realizimit dhe më pas kërkohet të punohet në dyshe me ushtrimin 3, faqe 141. Në fund diskutohen në klasë përgjigjet dhe korrigjohen gabimet e nxënësve. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: faqe 76, fl etë pune. Tema: Funksioni me operatorin +, - Objektivat: 1) Të paraqesë funksionin me operatorë +, - në mënyra të ndryshme. a) diagram, b) tabelë, c) rresht, d) shtyllë, e) me shkronja, f) rrjet koordinativ. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: funksioni, vlerat e lejueshme të funksionit, vlerat e funksionit. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Të nxënit në bashkëpunim Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Lexo operatorin. Si e kupton ti këtë shënim? Plotëso vlerën e kutisë së parë dhe gjej vlerën e kutisë së dytë. - A mund të plotësohet vlera e kutisë së parë tek operatori i dytë me 1, 2? Pse? Realizimi: Të nxënit në bashkëpunim. Së bashku me nxënësit duke i pyetur plotësohen ushtrimet 2, 3, 4. Pasi plotësohen këto ushtrime, nxënësve u kërkohet se duke vëzhguar duhet të përcaktojnë mënyrat e paraqitjes së funksionit. - Pse në ushtrimin 3 autori i ka diagramet pa plotësuar? - Ç do të thotë x ε { 4,3,7,8,5 }? - Cila është mënyra e paraqitjes së funksioneve të dhëna në ushtrimet 3, 4? Duke kaluar në faqen 143 u kërkohet nxënësve se cilat janë funksionet e paraqitura. {(x x+3, x x-3)} - Çfarë kanë të përbashkët këto dy funksione? - A janë vlerat e njëjta të funksioneve? - Cilat janë koordinatat e dyta të pikave që do të ndërtohen në rrjetin koordinativ? Reflektim: Puno dyshe-diskuto në klasë. Jepet funksioni : x x+6 x x-1 ku x ε { 5,4,3,2,1 }. Paraqit vlerat e x me ato të funksioneve në të gjitha mënyrat. Në fund diskutohen përgjigjet dhe korrigjohen gabimet. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe

308 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 8 Tema: Funksioni me operatorin, : Objektivat: 1) Të paraqesë funksionin me operatorë, : në disa mënyra. 2) Të zgjidhë problemat në funksion. 3) Të zbulojë operatorët kur janë dhënë vlerat e funksionit. 4) Të zbulojë rregullën e vargut numerik. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: funksioni, vlerat e ndryshesës, vlerat e funksionit. Struktura. Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Metoda me model Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. Jepet: 3 : 3 - Ç do të thotë operatori: ( 3); (:3). Plotëso kutinë e parë dhe gjej kutinë e dytë nëpër operatorët. - A mund t i paraqisni me shkronja këto funksione? - Cilat janë mënyrat e paraqitjes së funksionit? - Ç do të thotë x ε { 3, 4, 5, 6 }. Realizim: Metoda me model. Nxënësve u kujtohet modeli i paraqitjes së funksionit me operatorë +, -, siç janë, me diagram, me tabelë, shtyllë, bashkësi, me bosht numerik. Në këtë mënyrë, por me operatorë 2 ose : 2 u kërkohet nxënësve të plotësojnë ushtrimet 1, 2, 3, faqe Më pas me ushtrimet e përsëritjes kërkohet në mënyrë të pavarur plotësimi i ushtrimeve 4, 5. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësve u jepen për tu paraqitur në disa mënyra funksionet. x x 3 për x { 1,2,3,4 } x x : 3 për x { 3,6,9,12 }. Në fund diskutohen në klasë dhe korrigjohen gabimet e bëra. Vlerësimi: Vlerësohen disa nxënës. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe

309 Mësimi 9 Tema: Zbatime të funksionit Objektivat: 1) Të paraqesë funksionin në diagram. 2) Të paraqesë funksionin kur janë dhënë pikat në rrjetin koordinativ. 3) Të zbatojë konceptin e funksionit në vargun numerik. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: diagram, rrjet koordinativ, koordinatat e pikave, vargu numerik. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Stuhi mendimesh Punë në grupe Punë në grupe Evokim: Stuhi mendimesh. - Cilat janë mënyrat e paraqitjes së funksionit? - Cilat janë kushtet e paraqitjes së një funksioni? - Cilat janë koordinatat e një pike në rrjetin koordinativ? Përcakto koordinatat. A B C K. I K. II A B C Realizim+Reflektim: Punë me grupe. Mësuesi ndan klasën në 4 grupe. Secili grup punon me ushtrimet: Grupi 1 ushtrimi 1/1, faqe 145 3/1, faqe 145 5/a, faqe 146. Grupi 2 ushtrimi ½, faqe 145 3/2, faqe 145 5/b, faqe 146. Grupi 3 ushtrimi 2, faqe 145 4/1, faqe 145 5/c, faqe 146. Grupi 4 ushtrimi 4/2, faqe 145 5/d, faqe 146 6, faqe 146. Pasi nxënësit përfundojnë zgjidhjen e ushtrimeve reklamojnë punën e tyre duke sqaruar çdo gjë. Vlerësimi: Në fund mësuesi i vlerëson nxënësit që kanë dhënë kontributin e tyre në grup. Detyrë shtëpie: faqe 79, fl etë pune. 309

310 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Test Kapitulli V: Funksioni Objektivat: 1. Gjetja e vlerës së sipërfaqes shkronjore. 2. Paraqitja e vetive me shkronja. 3. Zgjidhja e ekuacioneve me tentativë. 4. Zgjidhja e inekuacioneve me tentativë. 5. Zgjidhja e inekuacioneve me +, - 6. Zgjidhja e inekuacioneve me, : 7. Paraqitja e funksioneve me operatorë +, -,, :. 8. Problemë. 1. Plotëso tabelën. (4 pikë) a a Shkruaj me anë të shkronjave 2 veti të mbledhjes dhe 3 veti të shumëzimit. (5 pikë) 3. Trego nënbashkësinë ku ekuacioni dhe inekuacionet janë të vërteta. (3 pikë) A = { 36,25,20,50 }. x + 12 = 37 x : 2 > 18 x 2 < 13. {...} {...} {...} 4. Zgjidh ekuacionet dhe bëj provën. (8 pikë) a) x = 537. b) 634 x = 136. c) x 9 = 117. d) x : 3 = Plotëso. + 7 (2 pikë) Paraqit pikat në rrjetin koordinativ. (2 pikë) X ε { 3, 4, 5, 6, 7 } X+3 310

311 7. Vrojto rrjetin koordinativ. Gjej koordinatat e pikave. Përcakto funksionin. (6 pikë) A (...,...) 9 B (...,...) 8 7 C (...,...) 6 D 5 D (...,...) C 4 B X A X ε {... } 1 Libër mësuesi për tekstin Matematika Problemë. (4 pikë) Dy shokë mblodhën 87 pulla. Njëri mblodhi 27 pulla më shumë se shoku. - Sa pulla mblodhi secili? Ushtrimi Shuma Pikë Vlerësimi. Nota Pikë

312 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 1 Kapitulli V PROBABILITETI - STATISTIKA Tema: Bashkësia, nënbashkësia Objektivat: 1) Të njohë kur një grumbull sendesh është bashkësi. 2) Të formojë nënbashkësinë nga bashkësia. 3) Të dallojë bashkësinë nga nënbashkësia. Mjetet: sende të ndryshme, libri, fl etë pune. Konceptet: Bashkësia, nënbashkësia. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Di - Dua të di - Mësova Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Stuhi mendimesh. - Ç është bashkësia? Jep shembuj. - Në ç mënyrë paraqitet një bashkësi? - Cilat janë llojet e shkronjave që përdoren për të paraqitur bashkësinë. Jepet bashkësia: A Cila është e vërtetë? 8 ε A. a ε A. Realizim: Di- Dua të di-mësova shumë. Në fi llim mësuesi vizaton tabelën me 3 shtylla. Më pas kërkohet nëpërmjet pyetjeve që të plotësohet kjo tabelë. Di - Përkufizimin e bashkësisë. - Paraqitjen e bashkësisë nga ana vizuale dhe me shkronja. - Simboli bën pjesën. Dua të di - Paraqitjen e bashkësisë me kllapa gjarpërushe - Përkufi zimin e nënbashkësisë. - Simbolin e nënbashkësisë. Mësova Kolona e tretë e kësaj tabele plotësohet nga nxënësit pasi të kenë përfunduar me mësuesin bashkëpunimin me tekstin. Nxënësve u kërkohet të vëzhgojnë fi gurat e librit dhe më pas u kërkohet: - Cilat nga grupet formojnë bashkësi? Pse? - Cila është karakteristika e përbashkët e elementeve të bashkësisë? Nxënësit lexojnë paragrafi n Bashkësia paraqitet me... lihen 3 minuta në heshtje dhe më pas u kërkohet: 312

313 - Cilat janë dy mënyrat e paraqitjes së bashkësisë në libër? Lexo simbolet ε. Konkretizoni me elementet e bashkësisë së dhënë. Nxënësit lexojnë paragrafi n Shihni bashkësinë A... 3 minuta dhe më pas u kërkohet: - Cili është emërtimi i bashkësisë A? - Pse veçohen kafshët me diagramin e verdhë? - Cili është pozicioni i dy diagrameve? - Çfarë kanë të përbashkët A, B? Nga se dallohen? - Si lexohet simboli C? Më pas nxënësit lihen në heshtje për të plotësuar kolonën e tretë të tabelës. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Në fi llim bëhet një përmbledhje e koncepteve paraprake, më pas lihen nxënësit në dyshe të punojnë me ushtrimet 1, 2, 3, faqe 148, në libër. Në fund diskutohen përgjigjet e nxënësve dhe korrigjohen gabimet. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Mësimi 2 Tema: Mbledhja dhe organizimi i të dhënave Objektivat: 1) Të paraqesë të dhënat me tabelë dhe histogram. 2) Të njehsojë modën e të dhënave. 3) Të njehsojë mesataren aritmetike të të dhënave. Mjetet: libri, fl eta e punës. Konceptet: tabela e të dhënave, histogram, mesatarja aritmetike, vija e frekuencës. Struktura. Evokim Realizim Reflektim Përvijim i të menduarit Lexim i drejtuar Puno dyshe - Diskuto në klasë Evokim: Përvijim i të menduarit. Ky grafi k plotësohet duke pyetur nxënësit. horizontale me fi gura Mënyra e organizimit të të dhënave me diagrame me shtylla vertikale tabelë horizontale vertikale 313

314 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizimi: Të lexuarit e drejtuar. Nxënësit lihen të lexojnë dhe të vëzhgojnë tabelën e të dhënave, më pas nxënësit pyeten. - Cila është tema e studimit? - Cilat janë mënyrat e ardhjes në shkollë të nxënësve? - Çfarë mund të nxjerrim nga kjo tabelë? - Cila është mënyra më e rrallë e ardhjes në shkollë? Po më e dendur? Vazhdohet leximi i pjesës së dytë nga nxënësit dhe më pas mësuesi vazhdon pyetjet: - A ndryshon mënyra e paraqitjes së të dhënave nga mësuesja? - A është e vështirë të përcaktojmë numrin e nxënësve të ardhur me makinë, me prindërit etj.? - Çfarë duhet të shikojmë për të përcaktuar se cila është mënyra më e dendur e ardhjes në shkollë? - Si quhet mënyra e paraqitjes së të dhënave nga mësuesja? - Ç është moda e të dhënave dhe sa është ajo te ky studim? Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit punojnë në dyshe me ushtrimin 1, faqe 149 dhe më pas diskutohen në klasë përgjigjet, duke i korrigjuar ato. Më pas, mësuesi ngre një skuadër prej 4 vetash dhe bën studimin në klasë: gjatësia e nxënësve të klasës. Secili anëtar i skuadrës merr detyrat dhe vazhdon studimin. Nxënësi i parë me një fl etë dhe një laps merr bankë më bankë gjatësinë e tyre. Nxënësi i dytë i përpunon këto të dhëna në tabelë. Nxënësi i tretë i përpunon në histogram. Nxënësi i katërt përcakton modën, mesataren aritmetike. Vlerësimi: Në fund, mësuesi i vlerëson këta nxënës për punën e tyre. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe Mësimi 3 Tema: Interpretimi i të dhënave Objektivat: 1) Të njehsojë probabilitetin e një ngjarjeje. 2) Të paraqesë të dhënat e saj në tabelë, histogram. 3) Të përcaktojë modën e ngjarjeve. Konceptet: probabilitet, histogram, moda. Mjetet: libër, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Përvijim i të menduarit Puno dyshe - Diskuto në klasë - Punë në grup Evokim: Stuhi mendimesh Mësuesja merr në dorë një monedhë 20 lekëshe dhe pyet nxënësit: - Cila është mundësia që të bjerë stema në hedhje? Merr një zar në dorë dhe përpara se ta hedhë pyet nxënësit: - Cila është mundësia që të bjerë numri 2? - Po mundësia e numrave çift? Një nënë është shtatzënë. - Cila është mundësia të lindë djalë? - Cila është moda? Si njehsohet mesatarja aritmetike? 314

315 Realizim: Përvijim i të menduarit. probabiliteti mënyra e paraqitjes thyesë numri emëruesi Duke patur parasysh këtë grafik, punohen së bashku me nxënësit ushtrimet 1, 2, faqe 150. Paralelisht, kërkesën e ushtrimit 2 e përshtatim dhe me nxënësit e klasës. Reflektimi: Puno dyshe-diskuto në klasë. Nxënësit lihen të punojnë në dyshe me ushtrimet 3, 4 dhe më pas diskutojnë prapë në klasë. Korrigjohen gabimet. Në 15 e fundit nxënësit organizohen për të bërë dy studime sipas kërkesës së ushtrimit 3, 4. Kjo punë kryhet duke ngritur grupet e punës (2 persona për secilin grup): 1) grupi i intervistës, 2) grupi i përpilimit të të dhënave në tabelë, 3) grupi i ndërtimit të histogramit, 4) grupi që përcakton modën. Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Secili studim punohet me të gjitha karakteristikat në një fl etore të bardhë të madhe. Më pas punimet varen në mur. Vlerësimi: Mësuesi vlerëson disa nxënës për punën e tyre. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe Mësimi 4 Tema: Mbledhja e të dhënave Objektivat: 1) Të kryejë mbledhjen e të dhënave në jetën e përditshme. 2) T i interpretojë të dhënat nga ana matematike. Mjetet: libri, fl etë pune. Konceptet: mbledhja e të dhënave, moda, mesatarja aritmetike. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Përvijim i të menduarit Punë në grup Punë në grup Evokim: Përvijim mendimi. Llojet e paraqitjes së të dhënave: Paraqitja në tabelë Paraqitja në histogram Mesatarja aritmetike Mbledhja e të dhënave Moda 315

316 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Realizim+Reflektim: Puno në grup. Në fi llim në klasë punohet në dyshe ushtrimi 1, faqe 151 dhe më pas diskutohet në klasë. Duke ndjekur rrugën që ka ndjekur autori me ushtrimin 1, ne mbledhim të dhënat për shkollën tonë. Grupi I. 2 nxënës shkojnë në drejtorinë e shkollës dhe marrin numrin e nxënësve nëpër klasa. 2 nxënës përpilojnë tabelën. Numri i nxënësve Numri i klasave nxënës përcaktojnë modën. 2 nxënës përcaktojnë mesataren. Grupi II. (Mbledhja e të dhënave për ushqimin e preferuar në klasë). Grupi III. (Ngjyra e preferuar). Grupi IV. (Llojin e makinës së preferuar). Në fund një nga nxënësit e grupit sqaron punën e kryer nga ata. Vlerësimi: Mësuesja vlerëson nxënësit në atë grup që ka përfunduar brenda afatit dhe saktë. Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 83. Mësimi 5-6 Tema: Lojëra dhe eksperimente të ndryshme Ora I. (loja dhe eksperimentet me zare) Objektivi: të vërtetojë ato që parashikon nëpërmjet eksperimentit. Mjetet: zar, monedhë. Konceptet: probabilitet. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Lojë + Eksperiment Lojë + Eksperiment Evokim: Stuhi mendimesh. Kemi një zar, në faqet e tij janë shënuar me pika numrat 1, 2, 3, 4, 5, 6. Gjej sa do të jetë: 1) probabiliteti i 4, 5, 6...? 2) probabiliteti i numrave çift? 3) probabiliteti i shumëfi shave të 3? Realizim+Reflektim: Loja + Eksperimenti Vëzhgoni faqet e zarit tek ushtrimi 1, faqe Çfarë numrash paraqesin ato? Jepini përgjigje pyetjeve te libri. Tek ushtrimi 2 kërkohet edhe parashikimi, edhe verifi kimi me 2 zare. Mësuesi plotëson tabelën ,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 2 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,

317 Kutitë e tabelës plotësohen nga nxënësit. Më pas ngjyrosen me të kuqe rastet kur shuma e tyre është 4. Ngjyros me blu ato që shumën e kanë 7. - Sa kuti janë gjithsej? - Kërkohet sa raste janë me 4? Po me 7? - Sa është probabiliteti i atyre me 4? Po me 7? Për të verifikuar kërkohet në çdo dyshe të hedhin të dy zaret dhe të verifi kohen rastet e mësipërme. Përsëritje paralele. Kryej veprimet Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Detyrë shtëpie: fl etë pune, faqe 84-85, ushtrimet 1, 2, 3, 4. Ora II. (Të përgjigjen dyshe mbi probabilitetin dhe statistikën). Objektiva: 1) Të përcaktojë modën dhe mesataren aritmetike të të dhënave. 2) Të dallojë probabilitetin, histogramën, modën, mesataren. Konceptet: moda, mesatare aritmetike, probabiliteti, histogram. Mjetet: libri, fl etë pune. Struktura: Evokim Realizim Reflektim Stuhi mendimesh Punë në grupe Punë në grupe Evokim: Stuhi mendimesh. Tabelë Histogramë paraqiten Mbledhja e të dhënave elementet Moda Mesatarja aritmetike Probabiliteti Realizim+Reflektim: Punë me grupe. Në fi llim duke punuar në dyshe u jepen përgjigje ushtrimeve 3, 4, faqe 153, në libër. Më pas diskutohen në klasë përgjigjet dhe korrigjohen gabimet. Klasa ndahet në tri grupe dhe bëhen studime. 1 Cilin qytet do të preferoje për pushime? 2 Cila është ëmbëlsira e preferuar? 3 Cila lloj muzike të pëlqen? Nxënësit duke ndarë detyrat përpilojnë tabelën e të dhënave, gjejnë modën. Përsëritje paralele. 1. Të njehsohen sipërfaqet e katrorit kur janë dhënë: a) a = 3 cm b) a = 3 cm b = 5 cm 317

318 Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 Test 2. Të njehsohen vëllimet e kubit dhe kuboidit. a) a = 3 cm b) a = 3 cm b = 5 cm c = 4 cm. Detyrë shtëpie: fl etë pune, ushtrimet 6, 7, faqe 85. Test fundor Objektivat: 1. Zbërthimi i numërorit me 6 shifra. 2. Krahasimi i numrave të mëdhenj. 3. Rrumbullakimi i numrit në 10, 100, më të afërt. 4. Paraqitja e thyesave me fi gurë. 5. Gjetja e pjesës së një numri. 6. Plotësimi i gjymtyrëve te thyesat e barabarta. 7. Krahasimi i thyesave. 8. Mbledhja e numrave në shtyllë. 9. Zbritja e numrave në shtyllë. 10. Shumëzimi i numrave në shtyllë. 11. Vetia e përdasimit. 12. Shumëzimi i dhjetësheve të plota. 13. Pjesëtimi i numrit 3-shifror me një numër 1-shifror. 14. Zbritja dhe mbledhja e numrave thyesorë me emërues të barabartë. 15. Pozicioni i drejtëzave. 16. Llojet e këndeve. 17. Llojet e trekëndëshave. 18. Llojet e katërkëndëshave. 19. Llojet e trupave. 20. Simetria në lidhje me një drejtëz. 21. Zhvendosja paralele në rrjetin koordinativ. 22. Kthimi i njësive nga e madhja tek e vogla. 23. Mbledhja dhe zbritja e njësive. 24. Njehsimi i sipërfaqes së katrorit, drejtkëndëshit. 25. Njehsimi i vëllimit të kubit, kuboidit. 26. Njehsimi i numrave të shprehjes shkronjore. 27. Zgjidhje e ekuacionit me tentativë. 28. Ndërtimi i hitogramit të të dhënave dhe gjetja e modës dhe mesatares aritmetike. 318

319 1. Zbërthe. (2 pikë) = Vendos shenjën < ose >. (2 pikë) Të rrumbullakoset në 10, 100, 1000 më të afërt. (3 pikë) Jepet figura. Vijëzo e figurës. (1 pikë) 6 Libër mësuesi për tekstin Matematika Gjej e 63 = (2 pikë) 6 6. Plotëso. (2 pikë) = Vendos shenjën <, >, =. (6 pikë) Kryej mbledhjen në shtyllë. (1 pikë) Kryej zbritjen në shtyllë. (1 pikë) Kryej shumëzimin në shtyllë. (1 pikë) Plotëso barazimin. (2 pikë) = ( - ) = = 12. Plotëso. (2 pikë) = = 319

320 Libër mësuesi për tekstin Matematika Kryej pjesëtimin. (1 pikë) 463 : 2 = 14. Kryej veprimet. (2 pikë) = Rretho drejtëzat paralele. (1 pikë) a. b. c. 2 7 = 16. Rretho këndin e shtrirë. (1 pikë) a. b. c. d. 17. Rretho trekëndëshin kënddrejtë. (1 pikë) a. b. c. 18. Rretho paralelogramin. (1 pikë) a. b. c. 19. Rretho piramidën dhe njehso për të. (4 pikë) Numrin e faqeve = Numrin e kubeve = Numrin e brinjëve = a. b. c. d. e. 320

321 20. Plotëso figurën nëse drejtëza d është drejtëzë simetrie. (1 pikë) B d A C D 21. Zhvendos paralelisht figurën sipas drejtimit të dhënë. (2 pikë) Libër mësuesi për tekstin Matematika 4 A B C 22. Plotëso. (3 pikë) 6 km =... m 4 kg =... g 2 h =... sek 1 m 30 cm =... cm 5 kg 100 g =... g 20 min =... sek 23. Kryej veprimet. (3 pikë) 2 km 400 m 8 cm 5 mm 6 h km 300 m + 6 cm 7 mm - 2 h Njehso sipërfaqen dhe perimetrin e drejtkëndëshit. (2 pikë) 3 cm 5 cm 25. Njehso vëllimin e kuboidit, ku janë dhënë: (1 pikë) a = 3 cm b) 4 cm l = 2 cm 26. Jepet shprehja x+12. Gjej vlerën e saj kur: ( 3pikë) X = { 10,11,12 } 321

322 Libër mësuesi për tekstin Matematika Gjej X-in dhe bëj provën. (2 pikë) 634 x = Trego nënbashkësinë që inekuacioni është i vërtetë. (2 pikë) A = { 5, 9, 3, 7 } 6 X < Sipas të dhënave gjej modën, mesataren aritmetike. (2 pikë) Klasat K. I K. II K. III K. IV K. V Nr. i nxënësve Ush. P. Ush. P. Ush. P. Ush Shuma P Vlerësimi Nota Pikët

323 Për tekstin Dituri natyre 4 Përgatitur nga: Anila Londo

324 Libër mësuesi për tekstin Dituri natyre 4 324

325 Libër mësuesi për tekstin Dituri natyre 4 325

326 Libër mësuesi për tekstin Dituri natyre 4 326

327 Libër mësuesi për tekstin Dituri natyre 4 327