Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοδομικού Έργου Project Management

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ (ΜΒΑ) ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοδομικού ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΤΑΜΠΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ (76) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2019

2 «Ευχαριστίες ή Αφιέρωση» Διπλωματική Εργασία ii

3 Περίληψη Ένα έργο, δημόσιο ή ιδιωτικό, υλοποιείται σε συνέχεια μιας ολοκληρωμένης μελέτης. Στην σημερινή εποχή, τα έργα γίνονται ολοένα και πολυπλοκότερα. Συνθετότερα υλικά, αυστηρές διαδικασίες, καινοτόμες πρακτικές συνθέτουν πλέον το σύγχρονο κατασκευαστικό έργο, οποιασδήποτε φύσης, ιδιαίτερα το οικοδομικό. Σήμερα λοιπόν, περισσότερο παρά ποτέ, είναι απαραίτητη η ολοκληρωμένη διαχείριση του έργου. Η ολοκληρωμένη διαχείριση ενός έργου, δεν αφορά μόνο τον χρονοπρογραμματισμό αυτού, με σκοπό απλά την εκτίμηση της διάρκειας. Αφορά την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση αυτού σαν μια δυναμική δραστηριότητα. Δηλαδή μια δραστηριότητα που πρέπει να σχεδιαστεί, να επισημανθεί, να παρακολουθηθεί και να αναπρογραμματιστεί, όποτε και αν αυτό κρίνεται σκόπιμο. Η παρούσα εργασία παρουσιάζει μια ολοκληρωμένη διαχείριση ενός έργου. Μάλιστα α- φορά ένα έργο το οποίο έχει ήδη πραγματοποιηθεί χωρίς την χρησιμοποίηση κάποιας πρακτικής διαχείρισης έργων. Έτσι καλείτε να αποδείξει το πώς η διαχείριση του έργου με τη χρήση πρακτικών και μεθοδολογιών project management θα βελτίωναν το τελικό αποτέλεσμα του έργου, τόσο χρονικά όσο και οικονομικά. Η διαχείριση του έργου, είναι εμφανές μέσα στην εργασία, πως πραγματοποιείται σε 3 στάδια: Στο στάδιο του σωστού προγραμματισμού, σε αυτό της παρακολούθησης και του ελέγχου και τέλος σε αυτό της αναθεώρησης αυτού. Tα εξαγόμενα αποτελέσματα αποτελούν τελικό προϊόν σύγχρονων μεθόδων και πρακτικών διαχείρισης. Οι μέθοδοι όπως τα διαγράμματα PERT/CPM με χρήση του λογισμικού MS Project, η μέθοδος της παραγόμενης αξίας (EVM) και ο συνδυασμός της τεχνικής PERT/COST με γραμμικό προγραμματισμό μέσω του προγράμματος LINDO ήταν οδηγοί για την παραγωγή των αποτελεσμάτων. Τελικός στόχος αποτέλεσε η παραγωγή μιας ολοκληρωμένης εικόνας διαχείρισης έργου και παράλληλα η απτή απόδειξη πως οι τεχνικές διαχείρισης έργων πρέπει να αποτελέσουν πάγιες τακτικές για την αποπεράτωση οποιουδήποτε έργου. Λέξεις Κλειδιά διαχείριση, έργο, προγραμματισμός, μεθοδολογία Διπλωματική Εργασία iii

4 Abstract A project, either public or private, is materialized as a result of thorough research. Nowadays, projects become more and more complicated. Much complicated materials, stricter procedures, innovative practices are parts of a modern project, whatever project is that, much more for a construction project. Today, project management, is more essential than any time before. The complete project management it isn t only about scheduling of it, just for estimation of duration, final dates etc. It concerns the integrated treatment of the project as a dynamic procedure. Dynamic procedure means a procedure which needs to be scheduled, to be highlighted, to be inspected and to be updated if and when this is necessary. This study presents a complete project management. It concerns a project which has already finished without using any of the practices of project management. The study has to prove that if the project managers had used project management technics, the final result of the project would be much more improved (both for cost and time). Project management will be carried out in 3 stages: In stage of correct scheduling, in stage of inspection and monitoring and finally in stage of control and update of project schedule. The final conclusion will be a result of using modern project management methods and technics. Methods like PERT/CPM diagrams with MS Project software, Estimated Value Method (EVM) and the combination of PERT/COST technic and linear programming using LINDO software were the guidelines of this study. The ultimate goal was both the production of a complete plan for management of the project and the proof that project managements technics should be a basic part of any project. Keywords management, project, scheduling, methodology Διπλωματική Εργασία iv

5 Περιεχόμενα 1. Εισαγωγή Γενικά Ορισμοί Βιβλιογραφική Ανασκόπηση Δομή της Εργασίας Εισαγωγή στην Έννοια της Διαχείρισης Έργων Το Έργο σαν Έννοια Ο Κύκλος Ζωής του Έργου Η Έννοια της Διαχείρισης Έργου Θεωρητικός Ορισμός της Διαχείρησης Έργου Σύντομη Ιστορική Αναδρομή της Διαχείρησης Έργου Προγραμματισμός Έργου Δομική Ανάλυση Έργου Χρονικός Προγραμματισμός Έργου Τεχνικές Σχεδιασμού, Παρακολούθησης/Ελέγχου και Αναθεώρησης Έργου Τεχνικές Σχεδιασμού Έργου Δίκτυα PERT/CPM Διάγραμμα Gantt Περιγραφή της Μεθόδου της Κρίσιμης Διαδρομής Υπολογισμός Δικτύων PERT/CPM με Αβέβαιους Χρόνους Μέθοδος PERT/COST Σχέση Κόστους και Χρονικής Διάρκειας Είδη Κόστους (Άμεσο Έμμεσο Συνολικό) Βελτιστοποίηση Διάρκειας-Κόστους Έργου Τεχνικές Παρακολούθησης/Ελέγχου Έργου Εισαγωγή στην Μέθοδο της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Τρόπος Λειτουργείας της Μεθόδου της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Θεμελιώδεις Αξίες της Μεθόδου Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Διπλωματική Εργασία v

6 Παραγόμενα Μεγέθη της Μεθόδου της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Αλγόριθμος Εφαρμογής της Μεθόδου Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Τεχνικές Επέμβασης/Αναθεώρησης Έργου Διαμόρφωση Δικτύου PERT/CPM ως Μοντέλο Γραμμικού Προγραμματισμού Το Μοντέλο του Γραμμικού Προγραμματισμού για την Συμπίεση Διαχείριση Έλεγχος Αναθεώρηση Έργου Περιγραφή Έργου Δεδομένα Έργου Χρονική διάρκεια εργασιών Κόστος και Κόστος Συμπίεσης Έργων Αλληλουχία Δραστηριοτήτων Έργου Διαχείριση Έργου Χρονικός Προγραμματισμός Σχολιασμός επί των Αποτελεσμάτων του Χρονικού Προγραμματισμού Διαχείριση Έργου Έλεγχος Προόδου Έργου Έλεγχος Προόδου Έργου με την Μέθοδο της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Υπολογισμός Δεικτών και Ερμηνεία για την Μέθοδο Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Διαχείριση Έργου Αναθεώρηση Έργου Δεδομένα για την Αναθεώρηση Έργου Μοντελοποίηση και Αναθεώρηση Έργου με Γραμμικό Προγραμματισμό Συγκεντρωτικά Αποτελέσματα Συμπεράσματα Αξιολόγηση Προτάσεις Η Διαχείριση Έργων ως Συστατικό Στοιχείο της Οικονομίας Βασικά Συμπεράσματα και Προτάσεις για Μελλοντική Εργασία Βιβλιογραφία Παράρτημα Α: Διάγραμμα Gantt PERT/CPM Παράρτημα Β: Κρίσιμες Δραστηριότητες Παράρτημα Γ: Διάγραμμα PERT με Χρήση EVM Διπλωματική Εργασία vi

7 Παράρτημα Δ: Μη Ολοκληρωμένες Εργασίες κατά τον Έλεγχο της 31/12/ Διπλωματική Εργασία vii

8 Κατάλογος Σχημάτων/Εικόνων Εικόνα 1: Κύκλος Ζωής Έργου Εικόνα 2: Προγραμματισμός Έργου Εικόνα 3: WBS Εικόνα 4: Τοξωτό Διάγραμμα Εικόνα 5: Κομβικό Διάγραμμα Εικόνα 6: Διάγραμμα Gantt Εικόνα 7: Περιγραφή Κόμβου Εικόνα 8: Διάγραμμα Κόστους-Χρόνου Εικόνα 9: Διάγραμμα Άμεσου-Έμμεσου Κόστους Εικόνα 10: Δημιουργία Baseline Εικόνα 11: Διάγραμμα EVM Εικόνα 12: Ημερολόγιο Έργου Εικόνα 13: Διάγραμμα Gantt Έργου Εικόνα 14: Βασικές Αλληλουχίες Έργου Εικόνα 15: Summary Report Έργου Εικόνα 16: Σημείο Ελέγχου Έργου Εικόνα 17: Pert/CPM Υπολειπόμενου Έργου Εικόνα 18: Μοντελοποίηση Έργου Εικόνα 19: Report Γραμμικού Προγραμματισμού Έργου Διπλωματική Εργασία viii

9 Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 1: Μέτρα Απόδοσης Κόστους-Χρόνου Πίνακας 2: Χρόνοι Εργασιών Πίνακας 3: Κόστος-Κόστος Συμπίεσης Εργασιών Πίνακας 4: Αλληλουχία Εργασιών Πίνακας 5: Εργασίες προς Συμπίεση Διπλωματική Εργασία ix

10 Συντομογραφίες & Ακρωνύμια ΑΠΘ MBA PERT CPM EVM FS SV CV Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Master in Business Administration Project Evaluation & Review Technique Critical Path Method Earned Value Method Finish-to-Start Schedule Variance Cost Variance Διπλωματική Εργασία x

11 1. Εισαγωγή Τα έργα, όλων των ειδών, δημόσια ή ιδιωτικά, αποσκοπούν στην κάλυψη των βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου. Παράλληλα συμβάλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας και των δυνατοτήτων, στην βελτίωση της ποιότητας ζωής, στην αύξηση της αξίας κλπ. Η αρχή οποιουδήποτε έργου σηματοδοτείται από την χρονική στιγμή που θα ληφθεί η απόφαση για την εκπλήρωση μιας ανάγκης ή την αντιμετώπιση μιας κατάστασης. Από εκεί και πέρα θα πρέπει να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση του και να υπάρξουν μετρήσιμοι σκοποί και στόχοι. Σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, η εκπόνηση ή όχι οποιουδήποτε έργου συνδέεται βασικά με τα οικονομικά στοιχεία που απορρέουν από αυτό. Το κόστος εκπόνησης, μελέτης, η προστιθέμενη αξία, οι οικονομικές επιπτώσεις σε τοπικό και εθνικό επίπεδο είναι παράμετροι οι οποίοι τείνουν να γίνουν καθοριστικοί για την πραγματοποίηση του έργου. Δεν είναι τυχαίο πως η πλειοψηφία των διαγωνισμών για τις αναθέσεις έργων συνδέεται αποκλειστικά ή βασικά με τις βέλτιστες οικονομικές προσφορές για αυτό, είτε πρόκειται για δημόσιο, είτε για ιδιωτικό έργο. Βασικό ρόλο στην θετική και βιώσιμη ολοκλήρωση ενός έργου παίζει ο σωστός σχεδιασμός αυτού, η διαχείριση του και ο επανασχεδιασμός του όποτε αυτό κρίνεται σκόπιμο. Η επιστημονική αυτήν διαχείριση των έργων αντλεί γνώσεις και πρακτικές από διάφορα ε- πιστημονικά πεδία. Προϋποθέτει χρονικό και μαθηματικό προγραμματισμό, θεωρία αποφάσεων και παιγνίων, τεχνικές διαχείρισης κινδύνων κλπ. Το επιστημονικό πεδίο εκείνο που καλείται να επέμβει στην ανάπτυξη και εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων, εργαλείων και μεθοδολογιών στην διοίκηση έργων είναι η διοίκηση και η διαχείριση έργων (Project Management). Η Διαχείριση Έργου έχει συνδεθεί περισσότερο με την μελέτη και εκτέλεση κατασκευαστικών έργων ή την εγκατάσταση λογισμικών συστημάτων. Για την αποτελεσματικότητα και παρακολούθηση των έργων αυτών χρησιμοποιούνται λογισμικά, όπως το MS Project της Microsoft, το Primavera της Oracle και άλλα. Διπλωματική Εργασία 1

12 1.1. Γενικά Ορισμοί Καθώς στην παρούσα μελέτη θα αναλυθεί ένα οικοδομικό έργο κρίνεται σκόπιμο να παρατεθούν ορισμένοι βασικοί ορισμοί, όπως αυτοί στοιχειοθετούνε από την τρέχουσα νομοθεσία, που θα βοηθήσουν στην κατανόηση της φύσης του έργου. «Έργο»: Νοείται το αποτέλεσμα ενός συνόλου οικοδομικών εργασιών ή εργασιών μηχανικού το οποίο επαρκεί αυτό καθαυτό για την εκπλήρωση μίας οικονομικής ή τεχνικής λειτουργίας. Επί της ουσίας αφορά την εκτέλεση των εργασιών με τη χρήση τεχνικών γνώσεων και μεθόδων και αφορά νέες κατασκευές, επεκτάσεις, ανακαινίσεις, επισκευές - συντηρήσεις κατά τη λειτουργία, κατεδαφίσεις υποδομών, ιδίως στις κατηγορίες οδοποιίας, οικοδομικών, υδραυλικών, ηλεκτρομηχανολογικών, λιμενικών, βιομηχανικών - ενεργειακών, δικτύων, πρασίνου, καθαρισμού και επεξεργασίας νερού, υγρών, στερεών και αερίων αποβλήτων, γεωτρήσεων, ειδικών μονώσεων, ανελκυστήρων, ηλεκτρονικού εξοπλισμού, πλωτών έργων και εγκαταστάσεων, ναυπηγείων, αποκαλύψεις μεταλλείων ή τον συνδυασμό των ανωτέρων. (Ν4412/2016, Άρθρο 2) «Οικοδομικό Έργο»: Τα οικοδομικά έργα είναι κάθε είδους κατασκευή, ανεξαρτήτως τρόπου και υλικών, που είναι σταθερά συνδεδεμένη με το έδαφος και δεν μπορούν να ρυμουλκυθούν. (ΝΟΚ, 2012) «Κύριος του Έργου ή Εργοδότης»: Νοείται το Δημόσιο ή άλλος φορέας, για λογαριασμό του οποίου καταρτίζεται η σύμβαση. (Ν4412/2016, Άρθρο 2) «Προμέτρηση-Επιμέτρηση»: Ως προμέτρηση νοείται η ακριβής μέτρηση του συνόλου των εργασιών ενός έργου. Απαραίτητη προϋπόθεση για την προμέτρηση είναι τα τελικά σχέδια από τον μελετητή του έργου. Η προμέτρηση λειτουργεί καταλυτικά για το εκάστοτε έργο καθώς αποτελεί βασικό εργαλείο στην αποτελεσματική διαχείριση του. Από την άλλη επιμέτρηση νοείται η ακριβής επιτόπου μέτρηση των ποσοτήτων εκτελεσθέντων εργασιών. Επιβάλλεται η διαδικασία των επιμετρήσεων να είναι τμηματική καθότι οι εργασίες αλληλοκαλύπτονται. Παραδείγματος χάριν η επιμέτρηση των τοιχοδομών πρέπει να προηγηθεί της επιμέτρησης των επιχρισμάτων κλπ. (Παντουβάκης & Λαζάρου, 2008) Με- Διπλωματική Εργασία 2

13 τά το πέρας του έργου δεν δύναται όλες οι εργασίες να είναι ποσοτικά μετρήσιμες και ε- παληθεύσιμες (πχ εκσκαφές). Τέτοιες εργασίες ονομάζονται αφανής. (ΠΔ 609/1985, Άρθρο 38) Βασική διαφορά των προμετρήσεων από τις επιμετρήσεις είναι ότι οι μεν προμετρήσεις χρησιμοποιούνται πριν τη κατασκευή του έργου για να συνταχθούν οι προσφορές κλπ. ενώ οι επιμετρήσεις κατά την διάρκεια του έργου για την βεβαίωση των ποσοτήτων. (Παντουβάκης & Λαζάρου, 2008) Διπλωματική Εργασία 3

14 1.2. Βιβλιογραφική Ανασκόπηση Διαχρονικά πολλοί από τους ερευνητές ασχολήθηκαν με το ερευνητικό πεδίο της διαχείρισης έργων. Μερικές από τις απόψεις αυτών, που χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρων στην εργασία, παρατίθενται παρακάτω όσων αφορά την ολοκληρωμένη διαχείριση έργων και τις πρακτικές του. Ο Δημητριάδης Α. (2004) μέσω της έρευνάς του, προσπάθησε να καθορίσει τη συστημική θεωρία του έργου. Επίσης, προσπάθησε να γεφυρώσει την απόσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης, σχετικά με την προσέγγιση της διαχείρισης του έργου. Επιπλέον χρησιμοποίησε τη βασική αποδοχή της γνώσης γύρω από το αντικείμενο της διαχείρισης έργων από το Γενικό Ίδρυμα Διαχείρισης Έργων των Ηνωμένων Πολιτειών (PMBOK, Ινστιτούτο Διαχείρισης Έργων, Οργανισμός Διαχείρισης Έργων της Γνώσης, ΗΠΑ). Ο Κοκκόσης Απ. (2005) μέσω του συγγράμματός του δημιούργησε ένα σημαντικό βοήθημα απόκτησης του απαραίτητου υποβάθρου γνώσεων έτσι ώστε να είναι δυνατή η επιτυχής αντιμετώπιση των απαιτήσεων για τη διαχείριση ενός έργου. Οι γνώσεις αυτές κρίνεται απαραίτητο, να αποκτηθούν από άτομα που διαχειρίζονται έργα έτσι ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν με επιτυχία στις απαιτήσεις διαχείρισης ενός έργου. Οι Μανωλιάδης Οδ., Σουφλής Ιωαν., Σουφλής Κων. Και Τζάμος Θ. (2003) δημιούργησαν ένα σύγγραμμα το οποίο αναφέρει και αναλύει όλες τις σύγχρονες μεθόδους πληροφοριακών συστημάτων για την διαχείριση τεχνικών έργων. Το σύγγραμμα χρησιμοποιείται σαν διδακτικό υλικό στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του ΕΑΠ με τίτλο «Διαχείριση Τεχνικών Έργων». Οι Οικονόμου Γ. και Γεωργίου Αν. (2000) μέσω της έρευνάς τους δημιούργησαν ένα βοήθημα το οποίο δίνει την δυνατότητα στον αναγνώστη/χρήστη μέσω της χρήσης μεθόδων ποσοτικής ανάλυσης και επιχειρησιακής έρευνας να υποστηρίζει αποφασιστικά την διαδικασία λήψης αποφάσεων. Διπλωματική Εργασία 4

15 Οι Παντουβάκης Π. και Λαζάρου Ιωαν. (2008) περιγράφουν αναλυτικά τις τεχνικές προμέτρησης και επιμέτρησης των οικοδομικών έργων, τους τρόπους σύνταξης του προϋπολογισμού και τις μεθόδους σύνταξης χρονικού και οικονομικού προγράμματος κατασκευών. Οι Χασιάκος Αθ., Θεοδωρακόπουλος Δ. (2003) ασχολήθηκαν με τις ορθές πρακτικές χρονικού και οικονομικού προγραμματισμού ενός έργου. Το σύγγραμμα τους χρησιμοποιείται σαν διδακτικό υλικό στο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών του ΕΑΠ με τίτλο «Διαχείριση Τεχνικών Έργων». Οι Feng C.W., Liu L. & Burns S.A. (2000) μέσω των δημοσιεύσεών τους ασχολήθηκαν με την λειτουργία του χρόνου σε οποιοδήποτε έργο. Συγκεκριμένα βασική τους ιδέα είναι ότι ο χρόνος είναι αβέβαιος και γύρω από αυτόν τον άξονα παρατηρούν πως επηρεάζεται το κόστος και η αποπεράτωση ενός project. Ο Henry Gantt (1917) επινόησε το λεγόμενο διάγραμμα Gantt, μια διαγραμματική απεικόνιση ενός χρονοδιαγράμματος. Το διάγραμμα αποτελείται από ράβδους, οι οποίες υποδηλώνουν την χρονική διάρκεια των διαφόρων δραστηριοτήτων που απαρτίζουν το έργο. Οι Kwak Y.H., Anbari F.T. (2012) ασχολήθηκαν με την μέθοδο της παραγόμενης αξίας, τις πρακτικές και τις καταβολές αυτής και τις προοπτικές στην NASA. Ο Linuw E. Schrage (1991) δημιούργησε ένα εύχρηστο εγχειρίδιο για τον προγραμματισμό με χρήση και του προγράμματος LINDO. Συγκεκριμένα στο σύγγραμμα του ασχολείται τόσο με τον γραμμικό προγραμματισμό όσο και με ακέραιο και τετραγωνικό προγραμματισμό. O Taylor Frederick Winslow (1991) εξέδωσε το σύγγραμμα του το οποίο περιέχει τις βασικές αρχές της επιστημονικής διαχείρισης. Μετέπειτα αρκετοί μελετητές και συγγραφείς στηρίχτηκαν στις διαπιστώσεις του Taylor για να εξειδικεύσουν και να αναπτύξουν περαι- Διπλωματική Εργασία 5

16 τέρω τις μεθόδους της διαχείρισης, μετατρέποντάς τες πλέον στις σύγχρονες αντιλήψεις περί project management. Διπλωματική Εργασία 6

17 1.3. Δομή της Εργασίας Η παρούσα εργασία αναπτύσσεται σε 8 κεφάλαια: Στο Κεφάλαιο 1 «Εισαγωγή» (παρόν Κεφάλαιο) δίνονται όλοι οι χρήσιμοι ορισμοί για την κατανόηση των εννοιών της εργασίας και στοιχειοθετείτε το αντικείμενο αυτής. Στο Κεφάλαιο 2 «Εισαγωγή στην Έννοια της Διαχείρισης Έργων» δίνεται η περιγραφή του έργου σαν έννοια, της διαχείρισης έργου και του προγραμματισμού αυτού. Στο Κεφάλαιο 3 «Τεχνικές Σχεδιασμού, Παρακολούθησης/Ελέγχου και Αναθεώρησης Έργου» αναλύεται το σύνολο των πρακτικών και τεχνικών της διαχείρισης έργου. Στο Κεφάλαιο 4 «Διαχείριση Έλεγχος Αναθεώρηση Έργου» γίνεται ολοκληρωμένη διαχείριση του Έργου που μελετάτε στην παρούσα εργασία. Στο Κεφάλαιο 5 «Συμπεράσματα Αξιολόγηση Προτάσεις» παρουσιάζονται τα συμπεράσματα μετά την διαχείριση του Έργου, μια σύνοψη των παραγόμενων αποτελεσμάτων και τελικά κάποιες προτάσεις για μελλοντική βελτίωση της διαδικασίας. Διπλωματική Εργασία 7

18 2. Εισαγωγή στην Έννοια της Διαχείρισης Έργων Στο παρών κεφάλαιο θα αναλυθεί και θα παρουσιαστεί η έννοια της Διαχείρισης Έργων. Επί της ουσίας θα γίνει μια προσπάθεια αποσαφήνισης των εννοιών και ορισμών που περιβάλλουν την Διαχείριση Έργων σαν διαδικασία. Στόχος είναι η επιμέρους και ολοκληρωτική κατανόηση της διαδικασίας και των επιμέρους τμημάτων που την απαρτίζουν Το Έργο σαν Έννοια Σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο στην Ελλάδα ο ορισμός είναι και αυτός που δόθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Παράλληλα όμως απόψεις για το τι είναι το έργο, πως ορίζεται και πως προσεγγίζεται έχουν διατυπώσει και άλλοι. Σύμφωνα με τον Turner (1991) : «Έργο είναι ένα εγχείρημα όπου ανθρώπινοι πόροι, μηχανές, οικονομικοί πόροι και πρώτες ύλες οργανώνονται κατά καινοφανή τρόπο, με στόχο την ανάληψη συγκεκριμένου αντικειμένου εργασιών που έχουν συγκεκριμένες προδιαγραφές και υπόκεινται σε δεδομένους κοστολογικούς και χρονικούς περιορισμούς, ώστε να παραχθεί μια επωφελής μεταβολή, η οποία ορίζεται μέσω ποσοτικών και ποιοτικών στόχων» Επίσης σύμφωνα με τον Κοκκόση (2005): «Έργο ορίζεται μια μοναδική ακολουθία ενεργειών που έχει μια αρχή και ένα μετρήσιμο αποτέλεσμα, που απαιτεί για την υλοποίηση του τη συνεργασία ενός αριθμού ατόμων και που η διαχείρισή του γίνεται από ένα άτομο» Παρατηρείτε πως όλοι οι ορισμοί έχουν κοινούς άξονες την μοναδικότητα του έργου, το μετρήσιμο αποτέλεσμα αυτού και την διαχείριση με ανάληψη ευθύνης και αρμοδιοτήτων. Παράλληλα μπορούν να δοθούν να γενικά χαρακτηριστικά των έργων όπως αυτά αποτυπώνονται από τους Λαμπρινούδη και Μαστραντώνη (2006): 1. Προσωρινό εγχείρημα: Κάθε έργο έχει συγκεκριμένη αρχή και τέλος. Υπό φυσιολογικές συνθήκες το τέλος του έργου επέρχεται με την ολοκλήρωσή του. Δηλαδή με την επίτευξη των στόχων του. Παρόλα αυτά το τέλος του έργου μπορεί να ε- πέλθει και αναγκαστικά όταν γίνει σαφές πως δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν οι στόχοι του. Διπλωματική Εργασία 8

19 2. Συλλογικό εγχείρημα: Για την ολοκλήρωση των έργων απαιτείται η συνεργασία ενός αριθμού ανθρώπων. Οι ομάδες αυτές δημιουργούνται για το συγκεκριμένο έργο και διαλύονται με το πέρας του. 3. Μοναδικότητα: Κάθε έργο πραγματοποιείται με τον δικό του μοναδικό τρόπο, υπό της ιδιαιτέρες συνθήκες του. Ακόμη και αν μιλάμε για ακριβώς τα ίδια έργα ποτέ δεν θα είναι πανομοιότυπα στον τρόπο εκτέλεσης. 4. Ακριβείς στόχοι: Αποτελεί βασική προϋπόθεση επιτυχίας να είναι ακριβείς οι στόχοι ενός έργου. Ακόμη είναι απόλυτα αναγκαίο να υπάρχει συμφωνία των εμπλεκόμενων µερών σχετικά µε τους στόχους αυτούς, καθώς η ασάφεια στους στόχους µπορεί να οδηγήσει το έργο σε κρίση ή σε αδιέξοδο. 5. Ορισμένο φυσικό αντικείμενο: Είναι μάταιο να γίνει προσπάθεια για να προσδιοριστεί το χρονοδιάγραμμα και το κόστος ενός έργου εάν προηγουμένως δεν έχει καθοριστεί το φυσικό αντικείμενόν του (τα παραδοτέα του έργου). 6. Σαφές χρονοδιάγραμμα: Σε κάθε έργο πρέπει να είναι καθορισμένης η διάρκειά του, η αρχή του και το τέλος του. 7. Προκαθορισμένος προϋπολογισμός: Ο προϋπολογισμός πρέπει να είναι σαφής και οι υπερβάσεις σε αυτόν να ελέγχονται αυστηρά Ο Κύκλος Ζωής του Έργου Κάθε έργο αποτελείται από τέσσερις βασικές φάσεις ( ηµητριάδης, 2009), οι οποίες αποτελούν τον κύκλο ζωής (life cycle) του έργου. Οι φάσεις αυτές είναι οι ακόλουθες (Εικόνα 1): 1. Φάση 1-Σύλληψη του έργου: Αποτελεί και την έναρξη ζωής του έργου. Ξεκινώντας από την επιθυμία για την ικανοποίηση κάποιας ανάγκης ή την εκμετάλλευση κάποιας ευκαιρίας, µια αρχική ιδέα εξετάζεται υπό διαφορετικές σκοπιές. Παραδοτέα αυτής της φάσης αποτελούν α) ο καθορισμός του έργου (Project definition) και β) η µελέτη σκοπιμότητας (Feasibility study). 2. Φάση 2-Σχεδιασµός του έργου: Αρχικά γίνεται η µελέτη του έργου, η οποία καλύπτει τη χρονική, τεχνική, οικονομική και ποιοτική πλευρά του. Με το χρόνο η γενική µελέτη γίνεται λεπτομερής και καταλήγει στο Σχέδιο του έργου ή Σχέδιο δράσης (Project Plan) Διπλωματική Εργασία 9

20 3. Φάση 3-Παραγωγή ή εκτέλεση του Έργου: Είναι η φάση που οι εκτιμήσεις των µελετών αντικαθίστανται από τα πραγματικά δεδομένα και προσαρμόζονται στις πραγματικές απαιτήσεις. Εκεί δοκιμάζεται η ποιότητα της µμελέτης, η οργανωτική δομή του έργου, οι επιλογές των ανθρώπων, εξοπλισμού και αναλώσιμων πόρων. 4. Φάση 4-Θέση σε λειτουργία και παράδοση: Σε αυτή τη φάση έχουμε τις ενδείξεις ότι το έργο εκτελέστηκε στη βάση του σχεδίου δράσης, ότι εκπληρώθηκαν όλες οι συμβατικές υποχρεώσεις, ότι δεν υπάρχουν κανενός είδους εκκρεμότητες και ότι το παραγόμενο προϊόν είναι άμεσα λειτουργικό και αξιόπιστο. Η κάθε φάση από µόνη της µπορεί να σχεδιαστεί και να ελεγχθεί σαν να ήταν από µόνη της ένα µμικρό αυτόνομο έργο και µπορεί να υλοποιηθεί από διαφορετικούς φορείς. Υπάρχει πιθανότητα κατά τη μετάβαση από τη µία φάση του έργου στην άλλη να αλλάξουν οι αντικειμενικοί στόχοι του έργου, οπότε προκύπτει η ανάγκη να αλλάξουν και οι προγραµµατισµένες διαδικασίες διαχείρισης του έργου. Εικόνα 1: Κύκλος Ζωής Έργου (Πηγή: Δημητριάδης, 2009) Διπλωματική Εργασία 10

21 2.2. Η Έννοια της Διαχείρισης Έργου Σε αυτή την ενότητα θα γίνει μια προσπάθεια προσέγγισης της έννοιας της διαχείρισης έργου τόσο ιστορικά όσο και θεωρητικά Θεωρητικός Ορισμός της Διαχείρησης Έργου Η αβεβαιότητα σε συνδυασμό µε τη συνεχόμενη προσπάθεια εξισορρόπησης αντιμαχόμενων απόψεων, προβλημάτων και απαιτήσεων είναι τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά που ακολουθούν την πορεία ενός έργου από την αρχή µμέχρι το τέλος του. Κοινός στόχος όλων των παραγόντων ενός έργου είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων, των προσδοκιών και η τελική επίτευξη των στόχων. Αυτό είναι άλλωστε και το αντικείμενο της διαχείρισης έργου (Project Management). ( ηµητριάδης 2009). Συνεπώς, «η διαχείριση έργου είναι η εφαρμογή γνώσεων, δεξιοτήτων, εργαλείων και τεχνικών, έτσι ώστε οι δραστηριότητες του έργου να κατευθύνονται µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο προς την ικανοποίηση των αναγκών και των προσδοκιών των παραγόντων του έργου» ( ηµητριάδης 2009).Οι στόχοι της διαχείρισης έργου μεταξύ άλλων είναι η σωστή κατανομή των διαθέσιμων πόρων ώστε να επιτευχθούν οι πιο σημαντικοί στόχοι, η δέσμευση αυτών που θα συµµετάσχουν στο έργο ότι θα αποδώσουν τα αναμενόμενα, η επίλυση των µμείζονων ζητημάτων µέσα από το πλήθος των λεπτομέρειών, ο έλεγχος των παράλληλων εργασιών, η εξασφάλιση της ασφάλειας και ποιότητας καθώς και να υποστηρίζεται το προσωπικό για ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών. (Λαµπρινουδάκης και Μαστραντώνης 2006) Σύντομη Ιστορική Αναδρομή της Διαχείρησης Έργου Η διαχείριση έργων στη σύγχρονη μορφή της άρχισε να χρησιμοποιείται μόλις πριν από μερικές δεκαετίες. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι επιχειρήσεις και άλλοι οργανισμοί άρχισαν να αντιλαμβάνονται τα πλεονεκτήματα της οργάνωσης των εργασιών σε έργα. Αυτή η εργοκεντρική άποψη της οργάνωσης εξελίχθηκε περαιτέρω, καθώς οι εταιρείες άρχισαν να κατανοούν τη ζωτική σημασία της επικοινωνίας και της συνεργασίας μεταξύ των υπαλλήλων, καθώς και της ενσωμάτωσης των εργασιών τους με διάφορα τμήματα και επαγγέλματα και, σε ορισμένες περιπτώσεις, με ολόκληρους κλάδους. Οι απαρχές της διαχείρισης έργων βρίσκονται στο δεύτερο μισό του δέκατου ένατου αιώνα, όταν ο επιχειρηματικός κόσμος άρχισε να γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκος. Τα κρα- Διπλωματική Εργασία 11

22 τικά έργα ευρείας κλίμακας αποτέλεσαν την κινητήριο δύναμη για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων, που αποτέλεσαν τη βάση της μεθοδολογίας διαχείρισης έργων. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, το πρώτο πραγματικά μεγάλο κρατικό έργο ήταν ο διηπειρωτικός σιδηρόδρομος, που άρχισε να κατασκευάζεται τη δεκαετία του Ξαφνικά, οι επικεφαλής του τομέα βρέθηκαν αντιμέτωποι με το δυσχερές έργο της οργάνωσης της χειρωνακτικής εργασίας χιλιάδων εργατών και της επεξεργασίας και συγκέντρωσης πρωτοφανών ποσοτήτων πρώτων υλών. Περίπου στην αλλαγή του αιώνα, ο Frederick Taylor ( ) ξεκίνησε λεπτομερείς μελέτες με θέμα την εργασία. Απέδειξε ότι η εργασία μπορεί να αναλυθεί και να βελτιωθεί εστιάζοντας στα στοιχειώδη τμήματα από τα οποία αποτελείται. Εφάρμοσε τη θεωρία του σε εργασίες των χαλυβουργείων, όπως το σκάψιμο της άμμου και την ανύψωση και μετακίνηση εξαρτημάτων. Μέχρι τότε, ο μόνος τρόπος για βελτίωση της παραγωγικότητας ήταν η επιβολή πιο σκληρής εργασίας και περισσότερων εργάσιμων ωρών στους εργάτες. Ο Taylor εισήγαγε την έννοια της αποδοτικότερης εργασίας, που αντικαθιστούσε την πιο σκληρή και πολύωρη εργασία. Ο Henry Gantt ( ), μελέτησε διεξοδικά τη σειρά των λειτουργιών στην εργασία. Η εργασία του εστίασε στην ναυπήγηση πλοίων κατά τον 1 ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα γραφήματα Gantt, συμπληρωμένα με γραμμές εργασιών και δείκτες, παρουσιάζουν την ακολουθία και την διάρκεια όλων των εργασιών σε μια διεργασία. Το γράφημα Gantt αποδείχτηκε πως είναι ένα τόσο ισχυρό και αναλυτικό εργαλείο που παρέμεινε αμετάβλητο σχεδόν για εκατό χρόνια. Ο Taylor, ο Gantt και πολλοί ακόμη βοήθησαν στην εξέλιξη της διαχείρισης έργων σε μια διακριτή επιχειρηματική λειτουργία που απαιτεί μελέτη και πειθαρχία. Στις δεκαετίες πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι προσεγγίσεις μάρκετινγκ, η βιομηχανική ψυχολογία και οι ανθρώπινες σχέσεις άρχισαν να εδραιώνονται ως αναπόσπαστα μέρη της διαχείρισης έργων. Κατά τη διάρκεια του 2 ου Παγκοσμίου Πολέμου, σύνθετα κυβερνητικά και στρατιωτικά έργα απαιτούσαν συνθετότερους σχεδιασμούς και διεργασίες. Έτσι, παρουσιάστηκαν διαγράμματα σύνθετων δικτύων, ονομαζόμενα γραφήματα PERT, καθώς και η μέθοδος κρίσιμης διαδρομής, παρέχοντας στους διαχειριστές περισσότερο έλεγχο μαζικά για πολύ πολύπλοκα έργα. Πολύ σύντομα, αυτές οι τεχνικές εξαπλώθηκαν σε κάθε είδους τομέα, καθώς οι επικεφαλής των κλάδων αναζητούσαν νέες στρατηγικές και εργαλεία διαχείρισης για να χειριστούν την ανάπτυξή τους σε ένα ταχύτατα μεταβαλλόμενο και ανταγωνιστικό Διπλωματική Εργασία 12

23 κόσμο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι επιχειρήσεις άρχισαν να εφαρμόζουν γενικές συστημικές θεωρίες στις επιχειρηματικές αλληλεπιδράσεις. Η θεώρηση της επιχείρησης ως ανθρώπινου οργανισμού σημαίνει ότι για την επιβίωση και την ευημερία της όλα τα λειτουργικά της μέρη πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων ή έργων. Στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν μετά τη δεκαετία του 1960, αυτή η προσέγγιση της διαχείρισης έργων άρχισε να παίρνει τη σύγχρονη μορφή της. Ενώ εξελίχθηκαν διάφορα επιχειρηματικά μοντέλα στη διάρκεια αυτής της περιόδου, είχαν όλα μια κοινή, θεμελιώδη δομή: ο διαχειριστής έργου διαχειρίζεται το έργο, συστήνει μια ομάδα και διασφαλίζει την οριζόντια ενοποίηση και επικοινωνία της ροής εργασίας ανάμεσα στα διαφορετικά τμήματα. Τα δέκα τελευταία χρόνια, η διαχείριση έργων εξακολουθεί να εξελίσσεται. Διαφαίνονται δύο σημαντικές τάσεις: 1. Η τάση για σχεδιασμό από κάτω προς τα πάνω. Είναι η τάση που δίνει έμφαση σε πιο απλά σχέδια έργων, συντομότερους κύκλους έργων, αποδοτική συνεργασία μεταξύ των μελών ομάδας, ισχυρότερη συμμετοχή των μελών ομάδας και λήψη αποφάσεων 2. Η τάση για σχεδιασμός και αναθεώρηση από επάνω προς τα κάτω. Αυτή η τάση χαρακτηρίζεται από τη λήψη αποφάσεων σε ολόκληρο το φάσμα της εταιρείας σχετικά με το χαρτοφυλάκιο έργων που θα πρέπει να έχει μια εταιρεία, καθώς και από τη χρήση τεχνολογιών εξόρυξης δεδομένων για την εμφάνιση των πληροφοριών στο χαρτοφυλάκιο με μεγαλύτερη διαφάνεια. (Microsoft,2018) Διπλωματική Εργασία 13

24 2.3. Προγραμματισμός Έργου Σε γενικές γραμμές ο προγραμματισμός και ο έλεγχος είναι δύο βασικά συστατικά της διαχείρισης έργων. Η βασική διαφορά τους είναι πως κατά τον προγραμματισμό καταρτίζεται το πλάνο εργασίας ενώ κατά τον έλεγχο ελέγχεται η ροή του και η πορεία του. Ειδικότερα τόσο ο προγραμματισμός όσο και ο έλεγχος επιμερούντε σε διάφορα στάδια. Έτσι έχουμε (Εικόνα 2): 1. Στάδιο καθορισμού στόχων: αποτελεί την ποιοτική περιγραφή του αποτελέσματος των εργασιών, των πόρων και της διαδικασίας ποιοτικού ελέγχου. 2. Στάδιο ανάλυση δομής έργου: αποτελεί τη λεπτομερή καταγραφή των εργασιών και της λογικής αλληλουχίας τους, την κατανομή ευθυνών και τις οδηγίες εκτέλεσης. 3. Στάδιο εκτίμησης εργασιών: αποτελεί τον προσδιορισμό της διάρκειας των εργασιών, του κόστους και των απαιτούμενων πόρων και υλικών. 4. Στάδιο χρονικός προγραµµατισµού: αποτελεί τον καθορισμό του χρονοδιαγράµµατος του έργου, του χρόνου έναρξης, διάρκειας και περάτωσης των εργασιών και τον υπολογισμό των χρονικών περιθωρίων. 5. Στάδιο κατανομής πόρων: αποτελεί την ανάλυση των πόρων (παραγωγικών µμέσων) σε σχέση µε τη διαθεσιμότητά τους. 6. Στάδιο οικονομικού προγραµµατισµού: αποτελεί τον καθορισμό της χρονικής κατανομής των δαπανών ανά εργασία και συνολικά στο έργο και του χρονοδιαγράµ- µατος πληρωμών. 7. Στάδιο καθορισμού προγράµµατος υλοποίησης: αποτελεί τον καθορισμό ενός τελικού προγράµµατος εργασιών που εξάγεται από τις προηγούμενες αναλύσεις και το οποίο αποτελεί το σχέδιο εφαρμογής της υλοποίησης του έργου. 8. Στάδιο παρακολούθηση υλοποίησης: αποτελεί την καταγραφή των στοιχείων που αφορούν το χρόνο, το κόστος και τους πόρους υλοποίησης. 9. Στάδιο ελέγχου προόδου έργου: αποτελεί τη σύγκριση των στοιχείων προγραµµατισµού και της υλοποίησης, την αναγνώριση κινδύνων και την έγκαιρη αντιμετώπισή τους. Διπλωματική Εργασία 14

25 Εικόνα 2: Προγραμματισμός Έργου (Πηγή: Χασιάκος & Θεοδωρακόπουλος, 2003) Το θεωρητικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε, όλα αυτά τα χρόνια, στον τομέα της διαχείρισης έργου συνδυάστηκε µε την αλατώδη αύξηση της χρήσης των νέων τεχνολογιών, δίνοντας στους διαχειριστές των έργων τη δυνατότητα ελέγχου του έργου µε έναν αυτοματοποιημένο, πλέον τρόπο. Παράλληλα, δίνεται η δυνατότητα να δημιουργηθούν ε- ναλλακτικά σενάρια, τροποποιώντας τις αρχικές παραμέτρους, εισάγοντας νέες πληροφορίες. Η χρήση των λογισμικών δίνουν τη δυνατότητα της αποτελεσματικής οργάνωσης, της εύκολης και γρήγορης εποπτείας του έργου, της ανταλλαγής πληροφοριών µμεταξύ των συντελεστών του έργου κλπ. Διπλωματική Εργασία 15

26 Δομική Ανάλυση Έργου Η δομική ανάλυση έργου (Project Breakdown Structuring) περιλαμβάνει την κατάτμηση του έργου σε επιμέρους φάσεις. Ως φάση του έργου ορίζεται ένα τμήμα του έργου που καθορίζει µια προσπάθεια µε συγκεκριμένο αποτέλεσμα ή µια ενότητα µε συγκεκριμένο περιεχόμενο. Κάθε φάση απαιτεί συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και συγκεκριμένη ποσότητα πόρων για την παραγωγή του επιθυμητού αποτελέσματος ( ηµητριάδης 2009). Η δομική ανάλυση πραγματοποιείται για να γίνει υποδιαίρεση των εργασιών του έργου σε τμήματα µε λιγότερες εργασίες µε σκοπό την ευκολότερη, γρηγορότερη και α- ποτελεσματικότερη διαχείρισή του. Για κάθε επιμέρους εργασία ή υποομάδα εργασιών υπάρχει η δυνατότητα να εκτιμήσουμε και να προγραµµατίσουµε το συνολικό χρόνο για την υλοποίησή τους, τους απαιτούμενους πόρους κλπ. οµική ανάλυση των φάσεων (Work Breakdown Structure, WBS) ονομάζεται η ανάλυση κάθε φάσης του έργου σε δραστηριότητες ( ηµητριάδης 2009). Η WBS οργανώνει και ορίζει το φυσικό αντικείμενο του έργου όντας επικεντρωμένη στην ιεραρχική αποδόμηση του έργου σε επιμέρους (tasks ή tasks group). Το πλήθος των επιπέδων, και ως εκ τούτω και το πλήθος των παραδοτέων, στα οποία µπορεί να διασπαστεί ένα έργο µπορεί να ποικίλει. Για να επιτευχθεί η ισορροπία στο πλήθος των επιπέδων κατάτμησης των εργασιών συνήθως λαμβάνονται υπόψη: 1. Το επίπεδο λεπτομερούς κατάτμησης : Όσο µμεγαλύτερη είναι η δυσκολία µμιας εργασίας, τόσο είναι δυνατόν κάθε τμήμα της να αποτελεί ανεξάρτητο έργο µε δική του δομική ανάλυση. 2. Το επίπεδο κινδύνου : Η δομική ανάλυση θα πρέπει να αντικατοπτρίζει και το επίπεδο κινδύνου και αβεβαιότητας του έργου. Στα σημεία όπου ο κίνδυνος είναι υ- ψηλός, να υποδιαιρείται περισσότερο η μητρική εργασία ώστε να μειώνεται ο κίνδυνος. 3. Το επίπεδο ελέγχου : Το επίπεδο ελέγχου εξαρτάται από την πολυπλοκότητα και τον κίνδυνο του έργου. Μεγάλος έλεγχος σημαίνει καθοδήγηση του έργου από την αρχική φάση μέχρι την ολοκλήρωσή του. 4. Η ακρίβεια της εκτίμησης : Τα επίπεδα της δομικής ανάλυσης, µμπορούν να καθορισθούν µε βάση την ανάγκη ακριβούς εκτίμησης του κόστους του έργου. Ανα- Διπλωματική Εργασία 16

27 λύοντας το έργο σε µμικρότερα τμήματα και υπολογίζοντας το επιμέρους κόστος, πραγματοποιείται µία πιο ακριβής και ορθή εκτίμηση του κόστους. Για την σχηματική μορφή της WBS, (ένα παράδειγμα αυτής φαίνεται στην Εικόνα 3 - Εργασία επιδιόρθωσης κατασκευής) χρησιμοποιείται η σχηματική μορφή εργασιών δένδρου. Η WBS αποτελεί τελικά το σκελετό του έργου, παρέχοντας µια εποπτική εικόνα του, διαχωρίζοντας το σε ανεξάρτητους στόχους. Εικόνα 3: WBS (Πηγή: ) Χρονικός Προγραμματισμός Έργου Το επόμενο στάδιο της οργάνωσής είναι ο χρονικός προγραµµατισµός. Αυτός περιλαµβάνει το σύνολο των εργασιών που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του έργου στα χρονικά περιθώρια που τίθενται στην αρχή του προγραµµατισµού. Πιο συγκεκριμένα περιλαµβάνει : 1. Ορισμό δραστηριοτήτων : καταγράφονται οι επιμέρους δραστηριότητες και τα α- ντίστοιχα παραδοτέα τους. Η κάθε φάση εργασιών αναλύεται σε επιμέρους δρα- Διπλωματική Εργασία 17

28 στηριότητες προκειμένου να εκτιμηθούν τα χρονικά περιθώρια προγραµµατισµού, εκτέλεσης, παρακολούθησης και ελέγχου τους. 2. Καθορισμό σχέσεων δραστηριοτήτων : τεκμηριώνονται οι εξαρτήσεις των δραστηριοτήτων, η σειρά µε την οποία θα υλοποιηθούν οι δραστηριότητες και δημιουργείται το λογικό δικτυωτό διάγραµµα µε το σύνολο των δραστηριοτήτων. Η καταγραφή της αλληλουχίας των εργασιών έχει ως στόχο να καθορίσει τις εργασίες που πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί ώστε να αρχίσει µία συγκεκριμένη εργασία. Για κάθε εργασία θα πρέπει να ορισθούν οι αμέσως προηγούμενες και επόμενες εργασίες και να καθορισθούν οι σχέσεις αλληλουχίας. Οι εργασίες µπορούν να εκτελούνται είτε σε σειρά, δηλαδή η µία κατόπιν της άλλης, είτε παράλληλα, όπου η ολοκλήρωση της µμιας εργασίας να µην επηρεάζει την έναρξη ή την εκτέλεση μιας άλλης. Κατόπιν καθορίζονται οι εξαρτήσεις των δραστηριοτήτων οι οποίες µπορεί να είναι : a. Σχέση τέλους αρχής (FS), όπου η επόμενη εργασία ξεκινά μόλις τελειώσει η προηγούμενη. b. Σχέση τέλους τέλους (FF), όπου η επόμενη εργασία τελειώνει µε το τέλος της προηγούμενης εργασίας. c. Σχέση αρχής αρχής (SS), όπου η επόμενη εργασία ξεκινά ταυτόχρονα µε την προηγούμενη. d. Σχέση αρχής τέλους (SF), όπου το τέλος της επόμενης εργασίας εξαρτάται από την έναρξη της προηγούμενης. Επίσης είναι δυνατή η χρήση χρονικών προπορεύσεων (lead time) και υστερήσεων (lag time). 3. Χρονική διάρκεια δραστηριοτήτων : Ο υπολογισμός της προβλεπόμενης χρονικής διάρκειας κάθε δραστηριότητας εξαρτάται κυρίως από τον υπολογισμό των απαιτούμενων ανθρωποωρών εργασίας κατά ειδικότητα εργαζομένων και των ωρών απασχόλησης του απαιτούμενου εξοπλισμού. Η χρονική διάρκεια µιας δραστηριότητας αποτελεί αντικείμενο πρόβλεψης η οποία βασίζεται : i) σε προηγούμενη υ- πάρχουσα εμπειρία, ii) στις γνώσεις και ικανότητες του διαχειριστή του έργου και iii) στη χρήση «εργαλείων» της επιχειρησιακής έρευνας και στατιστικής, Διπλωματική Εργασία 18

29 όπως είναι τα τοξωτά δίκτυα και κομβικά δίκτυα (Μανωλιάδης Οδ. και λοιποί, 2003). Ιδιαίτερη αναφορά αξίζει να γίνει στα τοξωτά και τα κομβικά δίκτυα και τις διαφορές τους. Τα τοξωτά δίκτυα είναι απλά στην κατασκευή τους. Κάθε γεγονός ορίζει το τέλος µιας δραστηριότητας και την αρχή µιας άλλης, εκτός από το Αρχικό γεγονός (Start Event) και το Τελικό Γεγονός (Finish Event), που καθορίζουν την αρχή και τη λήξη του έργου. Το τοξωτό δίκτυο σχεδιαστικά αρχίζει και τελειώνει πάντοτε σε ένα γεγονός. Οι μόνες επιτρεπόμενες σχέσεις μεταξύ δραστηριοτήτων είναι σχέσεις τέλους έναρξης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, 2 γεγονότα μπορούν να συμβαίνουν παράλληλα µε τη σύνδεση που ονομάζεται Πλασματική δραστηριότητα και συμβολίζεται µε διακεκομμένο βέλος (Εικόνα 4). (Μανωλιάδης Οδ. και λοιποί, 2003) Εικόνα 4: Τοξωτό Διάγραμμα (Πηγή: Μανωλιάδης Οδ. & λοιποί, 2003) Από την άλλη τα κομβικά δίκτυα μπορούν να αρχίζουν και να τελειώνουν µε πολλές δραστηριότητες. Αντίθετα µε ότι συμβαίνει στα τοξωτά δίκτυα, οι σχέσεις µμεταξύ των δραστηριοτήτων εδώ μπορεί να είναι όλων των ειδών. Αυτό ανάγει το συμπέρασμά ότι στα κομβικά δίκτυα δεν αποτυπώνεται γραφικά η χρονική εξέλιξη του έργου, αλλά η λογική διαδοχή των δραστηριοτήτων στη βάση των σχέσεων που τις διέπουν (Εικόνα 5) (Μανωλιάδης Οδ. και λοιποί, 2003) Διπλωματική Εργασία 19

30 Εικόνα 5: Κομβικό Διάγραμμα (Πηγή: ) Τέλος εξέχοντα ρόλο στον χρονοπρογραμματισμό παίζει διαδραματίζει η απεικόνιση του χρονοδιάγραµµατος του έργου µε μορφή ραβδογράµµατος (διάγραµµα Gantt) (Εικόνα 6) Εικόνα 6: Διάγραμμα Gantt (Πηγή: ) Διπλωματική Εργασία 20

31 3. Τεχνικές Σχεδιασμού, Παρακολούθησης/Ελέγχου και Αναθεώρησης Έργου Στο παρών κεφάλαιο θα γίνει η ανάλυση και η περιγραφή του τρόπου λειτουργείας του συνόλου των τεχνικών διαχείρισης έργων που θα χρησιμοποιηθούν. Για πρακτικούς λόγους θα χωριστούν σε τεχνικές σχεδιασμού, σε τεχνικές παρακολούθησης και ελέγχου και σε τεχνικές αναθεώρησης/ανασχεδιασμού του έργου Τεχνικές Σχεδιασμού Έργου Στην ενότητα αυτή θα γίνουν οι βασικότερες αναφορές σε 2 τεχνικές-μεθοδολογίες που αφορούν την χρονοοικονομική διαχείριση έργων. Παράλληλα θα αναλυθούν τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών Δίκτυα PERT/CPM Στην παρούσα υποενότητα θα γίνει μια προσπάθεια προσέγγισης της τεχνικής PERT/CPM, μιας από τις πολλές μεθοδολογίες χρονοπρογραμματισμού έργων και των χαρακτηριστικών που την απαρτίζουν. Κάνοντας μια σύντομη ιστορική διαδρομή θα διαπιστώσουμε πως οι τεχνικές PERT και CPM ήταν 2 διαφορετικές τεχνικές που χρησιμοποιούνταν στην βελτιστοποίηση της διαχείρισης των έργων. Αυτές αναπτύχθηκαν ανεξάρτητα στην δεκαετία του 50. Η PERT (Program Evaluation and Review Technique) για τον χειρισμό προβλημάτων με στοχαστικούς χρόνους δραστηριοτήτων και η CPM (Critical Path Method) για προβλήματα με προσδιοριστικούς χρόνους. Σήμερα αυτός ο διαχωρισμός δεν υφίσταται πλέον και τα πλεονεκτήματα των δύο μεθόδων έχουν συγχωνευτεί σε μία που ονομάζεται PERT/CPM. (Οικονόμου Γ. & Γεωργίου Α., 2000) Οι διεργασίες που ακολουθούνται σε αυτήν την μεθοδολογία είναι οι ακόλουθες: 1. Ορισμός Δραστηριοτήτων: Διαχωρισμός και αναγνώριση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων του έργου που πρέπει να προγραμματιστούν 2. Ανάπτυξη Ακολουθίας Δραστηριοτήτων: Δημιουργία εξαρτήσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων 3. Εκτίμηση Πόρων Δραστηριοτήτων: Εκτίμηση και αντιστοίχιση του παραγωγικού δυναμικού για κάθε δραστηριότητα αλλιώς την οικονομική αξία αυτής 4. Εκτίμηση Διάρκειας Δραστηριοτήτων: Εκτίμηση χρονικής διάρκειας αυτών Διπλωματική Εργασία 21

32 5. Ανάπτυξη Χρονοδιαγράμματος: Δενδροειδής ανάπτυξη χρονοδιαγράμματος με τις εξαρτήσεις και τα χρονικά περιθώρια 6. Έλεγχος Χρονοδιαγράμματος: Έλεγχος των αλλαγών στην ροή και την αλληλουχία Χρησιμοποιώντας αυτήν την τεχνική, ο διαχειριστής έχει την δυνατότητα να υπολογίσει ενωρίτερους και βραδύτερους χρόνους έναρξης δραστηριοτήτων, την συνολική διάρκεια του έργου, τις κρίσιμες δραστηριότητες αυτού, την συνολική απαίτηση σε πόρους κλπ. Διάγραμμα Gantt Παρόλο που το διάγραμμα Gantt θα μπορούσε από μόνο του να χρησιμοποιηθεί σαν εργαλείο διαχείρισης έργων, παρουσιάζεται συνήθως σαν τμήμα των δικτύων PERT/CPM όταν έχουμε να κάνουμε με διαχείριση έργων. Ονομάστηκε έτσι από τον Αμερικανό μηχανολόγο μηχανικό Henry Gantt ( ),ο οποίος ήταν ο πρώτος που το επινόησε και το χρησιμοποίησε. Το διάγραμμα Gantt είναι ένα οριζόντιο ραβδόγραμμα που απεικονίζει στην ουσία την σχέση των διαφορετικών δράσεων του έργου, μέσα στον χρόνο. Τα διαγράμματα Gantt είναι ένα πολύ σηµαντικό εργαλείο για την χρονική µελέτη ενός έργου. Πιο συγκεκριμένα βρίσκουν χρήση στον προγραµµατισµό μελλοντικών ενεργειών σε ένα έργο, στη διάθεση πόρων και στη διαχείριση της πορείας ενός έργου από την άποψη της ημερομηνίας ολοκλήρωσης του. Άρα η βασικότερη χρήση τους είναι η παρακολούθηση της προόδου ενός έργου. Βασικά πλεονεκτήματα είναι η σαφής απεικόνιση της χρονικής διάρκειας και της αλληλουχίας των δράσεων, η εύκολη και γρήγορη κατασκευή του, αλλά και η ευκολία με την οποία μπορεί να κατανοήσει ακόμα και κάποιο μη εξειδικευμένο άτομο τις πληροφορίες που το διάγραμμα Gantt παρέχει στον χρήστη του. Μειονεκτήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν η έλλειψη σε μεγάλες δυνατότητες πληροφόρησης. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν επαρκούν για περίπλοκους σχεδιασμούς έργων, διότι δεν απεικονίζονται οι σχέσεις αλληλεξάρτησης των επιμέρους εργασιών. Επίσης ένα ακόμη μειονέκτημά τους είναι η δυσκολία στην αναπροσαρμογή τους όταν παρουσιάζονται μεταβολές στην χρονική διάρκεια εκτέλεσης κάποιων δράσεων ή δραστηριοτήτων, καθώς επίσης και η δυσκολία της εφαρμογής τους σε έργα με μεγάλο αριθμό δράσεων, λόγω του σημαντικού χώρου που απαιτεί η απεικόνισή τους. (Μανωλιάδης Οδ. και λοιποί, 2003) Διπλωματική Εργασία 22

33 Περιγραφή της Μεθόδου της Κρίσιμης Διαδρομής Αφού εκτελεστούν και υπολογιστούν όλοι οι χρόνοι για ένα έργο (ομόρροπα και αντίρροπα) λαμβάνει χώρα η Μέθοδος της Κρίσιμης Διαδρομής. Επί της ουσίας είναι η διαδρομή που σχηματίζεται από τις δραστηριότητες οι οποίες έχουν μηδαμινό συνολικό περιθώριο. Το συνολικό περιθώριο μας δείχνει την ευελιξία που μπορούμε να έχουμε σε μια δραστηριότητα, ως τμήμα ενός συνολικού έργου. Αλγεβρικά υπολογίζεται από την διαφορά των ενωρίτερων ή των αργότερων ενάρξεων και λήξεων μεταξύ τους. Αυτές οι δραστηριότητες ονομάζονται κρίσιμες και το «νήμα» που δημιουργείται από αυτές ονομάζεται κρίσιμη διαδρομή. Μεταβολή στην χρονική διάρκεια αυτών των δραστηριοτήτων επιφέρει μεταβολή στην συνολική διάρκεια του έργου. Για τον υπολογισμό των χρόνων των δραστηριοτήτων και τον εντοπισμό των κρίσιμων δραστηριοτήτων χρησιμοποιούνται υπολογισμοί ομόρροποι και αντίρροποι. Ένας ικανοποιητικός συμβολισμός για τις δραστηριότητες κόμβους στην μέθοδο της Κρίσιμης Διαδρομής στην PERT/CPM είναι η Εικόνα 7: Εικόνα 7: Περιγραφή Κόμβου (Πηγή: ) Διπλωματική Εργασία 23

34 Ο κάθε κόμβος περιέχει ορισμένους συμβολισμούς που πρέπει να εξηγηθούν. Πέρα από την ονομασία (ID) της δραστηριότητας και την διάρκεια (Duration) αυτής, υπάρχουν: 1. Νωρίτερος Χρόνος Έναρξης (ES): ο συντομότερος χρόνος έναρξης μιας δραστηριότητας 2. Νωρίτερος Χρόνος Λήξης (ΕF): ο συντομότερος χρόνος λήξης μιας δραστηριότητας 3. Αργότερος Χρόνος Έναρξης (LS): ο αργότερος χρόνος έναρξης μιας δραστηριότητας 4. Αργότερος χρόνος Λήξης (LF): ο αργότερος χρόνος λήξης μιας δραστηριότητας Σύντομη Περιγραφή των Κανόνων Υπολογισμού των Χρόνων Κατά την ομόρροπη φορά βασική προϋπόθεση είναι όλες οι προηγούμενες δραστηριότητες να έχουν ολοκληρωθεί. Ο κόμβος έναρξης έχει ES μηδενικό. Για τον υπολογισμό κάθε προαναφερθείσας ποσότητας θα εξετάσουμε το σενάρια να καταλήγουν ή να αρχίζουν από αυτήν μία ή περισσότερες δραστηριότητες. Πάντα ξεκινάμε με τον ομόρροπο υπολογισμό. Έτσι: 1. Υπολογισμός ES a. Καταλήγει μία δραστηριότητα. Το ES της δραστηριότητας ισούται με EF προηγούμενης b. Καταλήγουν περισσότερες δραστηριότητες. To ES της δραστηριότητας ι- σούται με max EF προηγούμενων 2. Υπολογισμός EF a. Ισούται με ES συν την διάρκεια της ίδιας δραστηριότητας ανεξαρτήτως της ποσότητας των δραστηριοτήτων που συνδέεται 3. Υπολογισμός LF a. Καταλήγει μία δραστηριότητα. Το LF της δραστηριότητας ισούται με το LS της προηγούμενης. b. Καταλήγουν περισσότερες δραστηριότητες. To LF ισούται με το min LS των προηγούμενων δραστηριοτήτων. 4. Υπολογισμός LS Διπλωματική Εργασία 24

35 a. Ισούται με την διαφορά της τιμής του χρόνου LF και τις διάρκειας αυτής ανεξάρτητα από τις δραστηριότητες που καταλήγουν σε αυτήν. Εκτός από τις ενάρξεις και πέρατα των δραστηριοτήτων υπάρχει η δυνατότητα αλγεβρικού υπολογισμού των περιθωρίων για κάθε δραστηριότητα. Έτσι υπολογίζουμε: 1. Συνολικό Περιθώριο (TS): Αντιπροσωπεύει το χρονικό διάστημα που μπορεί να καθυστερήσει μια δραστηριότητα χωρίς να καθυστερήσει η έναρξη του έργου. Δίνεται από την σχέση TS=LF-EF=LS-ES. 2. Ελεύθερο Περιθώριο (FS): Αντιπροσωπεύει το μέγιστο χρονικό διάστημα που μπορεί να καθυστερήσει μια δραστηριότητα χωρίς να επηρεάσει την νωρίτερη έ- ναρξη των επόμενων δραστηριοτήτων από αυτήν. 3. Ανεξάρτητο Περιθώριο (IS): Αντιπροσωπεύει το μέγιστο χρονικό διάστημα που μπορεί να καθυστερήσει μια δραστηριότητα χωρίς να επηρεαστεί ο αργότερος χρόνος λήξης των προηγούμενων δραστηριοτήτων. (Μανωλιάδης Οδ. και λοιποί, 2003) Υπολογισμός Δικτύων PERT/CPM με Αβέβαιους Χρόνους Στην πραγματική ζωή και στην διαχείρισή έργων τα οικονομικά και κυρίως χρονικά δεδομένα δεν είναι το πάγια. Συνήθως οι προβλέψεις αποτυγχάνουν ειδικά όταν μιλάμε για κατασκευαστικά έργα όπως το παρών. Έτσι, το συγκεκριμένο κενό ήρθε να το καλύψει ένα παρακλάδι της συγκεκριμένης μεθόδου που ασχολείται με τον υπολογισμό και προγραμματισμό έργων με αβέβαιο χρόνο. Συγκεκριμένα για κάθε δραστηριότητα ορίζεται ένας αισιόδοξος (a), ένας μέσος πιθανός (m) και ένας απαισιόδοξος (b) χρόνος για κάθε δραστηριότητα. Για να περιγράφει η μεταβλητότητα αυτών των χρόνων των δραστηριοτήτων χρησιμοποιείται η κατανομή Βήτα. Έτσι μπορούμε να υπολογίσουμε για κάθε δραστηριότητα τον αναμενόμενο χρόνο από την σχέση: Τ=(a+4m+b)/6 (Τύπος 1) Πέρα από αυτό υπάρχει η δυνατότητα υπολογισμού της διακύμανσης και της τυπικής α- πόκλισης για κάθε δραστηριότητα. Τελικά υπολογίζεται η πιθανότητα ολοκλήρωσης του έργου εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Αυτό δεν αποτελεί μέρος της παρούσας εργασίας. (Μανωλιάδης Οδ. και λοιποί, 2003) Διπλωματική Εργασία 25

36 Μέθοδος PERT/COST Η μέθοδος PERT/COST αποτελεί μία από τις βασικότερες μεθόδους διαχείρισης του κόστους ενός έργου. Ως κόστος έργου ορίζεται το σύνολο των δαπανών που γίνεται και α- φορά ένα έργο, συμπεριλαμβανομένων του κόστους των πόρων και υπηρεσιών. Για την σωστή και ολοκληρωμένη αποπεράτωση ενός έργου απαιτείται σωστή εκτίμηση και διαχείριση του κόστους. Γενικότερα μπορούμε να ταξινομήσουμε τις εργασίες διαχείρισης του κόστους ενός έργου στις εξής κατηγορίες: 1. Εκτίμηση Κόστους: Προσέγγιση του συνολικού κόστους για την διεκπεραίωση του έργου 2. Προϋπολογισμός Κόστους: Δημιουργείται μια βάση αναφοράς. Χρησιμοποιώντας κυρίως εμπειρικούς κανόνες ή θεσμοθετημένους οδηγούς (Περιγραφικά Τιμολόγια) γίνεται εκτίμηση του κόστους κάθε δραστηριότητας 3. Έλεγχος Κόστους: Επί της ουσίας εντοπίζονται οι αποκλίσεις από τον αρχικό προϋπολογισμό και γίνεται εκτίμηση του μεγέθους της απώλειας ή του πλεονάσματος και της επίπτωσης στο έργο. Η εκτίμηση των έργων από τους διαχειριστές πρέπει να γίνεται σε καθημερινή βάση. Καθότι τα προβλήματα που εμφανίζονται καθημερινά δεν είναι δυνατόν να προβλεφθούν από την αρχή η επιτυχής αποπεράτωση του έργου εντός χρονοδιαγράμματος είναι ανάλογη της ρεαλιστικής αξιολόγησης των κινδύνων και της εμπειρίας του αξιολογητή. (Feng and others, 2000) Σχέση Κόστους και Χρονικής Διάρκειας Βασικότερος στόχος της συγκεκριμένης μεθόδου είναι η βελτιστοποίηση της σχέσης κόστους και χρόνου. Γενικότερα μια απλοϊκή προσέγγιση της μεθόδου είναι η εξής: «Αν χρησιμοποιήσω πολλούς εργάτες θα τελειώσω γρήγορα αλλά με υψηλό κόστος ενώ αν χρησιμοποιήσω λίγους εργάτες θα τελειώσω αργά με χαμηλό κόστος. Άρα πόσο προσωπικό πρέπει να χρησιμοποιήσω;» Από ότι γίνεται εύκολα αντιληπτό η πρόκληση του εκάστοτε διαχειριστή είναι να βρει την τέλεια ισορροπία κόστους και χρόνου για το σύνολο του έργου. Στην Εικόνα 8 φαίνεται η περιγραφόμενη σχέση κόστους και χρόνου. Διπλωματική Εργασία 26

37 Εικόνα 8: Διάγραμμα Κόστους-Χρόνου (Πηγή: Feng, 2000) Είδη Κόστους (Άμεσο Έμμεσο Συνολικό) Ως Άμεσο Κόστος ορίζεται το κόστος εκείνο που αντιστοιχεί στο αντιστρόφως ανάλογο ποσό από την διάρκεια μιας δραστηριότητας. Δηλαδή όσο αυξάνεται η διάρκεια μιας δραστηριότητας μειώνεται το άμεσο κόστος και αντίστροφα. Στην περίπτωση που απαιτείται συμπίεση μιας δραστηριότητας, άρα αύξηση του άμεσου κόστους της, το κόστος συμπίεσης γίνεται από την διαφορά των κοστών για τις δύο χρονικές στιγμές προς την διαφορά των χρονικών στιγμών. Το Έμμεσο Κόστος διαμορφώνεται κατά την διάρκεια του έργου και είναι ανάλογο της διάρκειας του έργου. Δηλαδή με την έναρξη του έργου αυτό είναι 0 και όσο μεγαλύτερη η διάρκεια του έργου τόσο και η αύξηση του Έμμεσου Κόστους. Τέλος, Συνολικό Κόστος είναι το αποτέλεσμα του συνδυασμού του Άμεσου και του Έμμεσου Κόστους. Ενδιαφέρον έχει να εντοπίσουμε στο διάγραμμα Κόστους την βέλτιστη στιγμή t (Εικόνα 9), την στιγμή εκείνη δηλαδή που το Άμεσο και το Έμμεσο Κόστος δίνουν το ελάχιστο Συνολικό. (Δημητριάδης Α., 2004) Διπλωματική Εργασία 27

38 Εικόνα 9: Διάγραμμα Άμεσου-Έμμεσου Κόστους (Πηγή: Δημητριάδης, 2004) Βελτιστοποίηση Διάρκειας-Κόστους Έργου Στην μεθοδολογία της PERT/COST έχουν προστεθεί και ανακαλυφθεί διάφοροι αλγόριθμοι για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση και εξισορρόπηση του δίπολου χρόνουκόστους. Σε αυτήν την υποενότητα θα γίνει μια επιγραμματική αναφορά σε έναν αλγόριθμο που δύναται να ακολουθηθεί για την βελτιστοποίηση του έργου. Αρχικά πρέπει να σημειωθεί πως τόσο η βελτιστοποίηση δύναται να απαιτηθεί πολλές φορές και σε διάφορες χρονικές στιγμές κατά την διάρκεια του έργου όσο και ότι η συγκεκριμένη τεχνική θα α- ποτελέσει την πρωτόλεια μορφή της τεχνικής που θα χρησιμοποιηθεί παρακάτω για την βελτιστοποίηση και επανασχεδιασμό ενός τρέχοντος έργου. Αρχικά πρέπει να γίνουν οι κάτωθι ενέργειες: 1. Εκτίμηση ελάχιστης και μέγιστης διάρκειας του έργου 2. Εκτίμηση χρονικών περιθωρίων συμπίεσης 3. Εκτίμηση μέγιστου και ελάχιστου Άμεσου Κόστους 4. Εκτίμηση Κόστους Συμπίεσης 5. Εκτίμηση Έμμεσου Κόστους ανά χρονική μονάδα 6. Σχεδιασμός δικτύου CPM τόσο για ελάχιστη, όσο και μέγιστη διάρκεια δραστηριοτήτων. Διπλωματική Εργασία 28

39 Στην συνέχεια εντοπίζεται το διάγραμμα με την μεγαλύτερη διάρκεια και γίνεται υπολογισμός του συνολικού κόστους για αυτό. Αμέσως μετά ακολουθεί η διαδικασία συμπίεσης δραστηριοτήτων: Συμπιέζονται αρχικά οι κρίσιμες δραστηριότητες με το μικρότερο κόστος. Στην περίπτωση πολλών κρίσιμων διαδρομών συμπιέζονται οι κοινές κρίσιμες με μικρότερο κόστος. Πάντα κριτήριο αποτελεί να ανήκει σε κρίσιμη διαδρομή ή σε όσο το δυνατόν περισσότερες κρίσιμες και να έχει το μικρότερο κόστος συμπίεσης. Η συμπίεση γίνεται κατά μία χρονική μονάδα την φορά και επανασχεδιάζεται το δίκτυο. Επανεκτιμάται η κρίσιμη διαδρομή και επαναλαμβάνεται κυκλικά η διαδικασία. Κάθε δραστηριότητα που επιλέγεται να συμπιεστεί συμπιέζεται μέχρι το μέγιστο επιτρεπτό της συμπίεσης της ή μέχρι να μην είναι κρίσιμη ή μέχρι να μην έχει το μικρότερο κόστος. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κρίσιμη συμπιέζεται αυτήν με το μικρότερο κόστος συμπίεσης. Η διαδικασία συμπίεσης σταματά όταν το Συνολικό Κόστος σταματά να μειώνεται και αυξάνει. Τότε επιτυγχάνεται και η βέλτιστη διάρκεια του έργου. (Οικονόμου Γ. & Γεωργίου Α., 2000) Διπλωματική Εργασία 29

40 3.2. Τεχνικές Παρακολούθησης/Ελέγχου Έργου Σε αυτήν την ενότητα θα γίνει μια προσπάθεια εξειδίκευσης των τεχνικών που θα χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση και έλεγχο της προόδου του έργου. Συγκεκριμένα θα περιγράφει και θα αξιοποιηθεί η μέθοδος της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method). Η μέθοδος της Παραγόμενης Αξίας είναι μια από τις πιο γνωστές μεθόδους προγραμματισμού και παρακολούθησης ενός έργου. Η μέθοδος Παραγόμενης Αξίας πρωτοχρησιμοποιήθηκε τη δεκαετία του 60 όταν στην αρχική της μορφή χρησιμοποιήθηκε από το υπουργείο άμυνας των ΗΠΑ (Kwak και Anbari 2011). Η μέθοδος στην οποία στηρίχθηκε ήταν η PERT-COST. Κατά τις δεκαετίες '70 και '80, η μέθοδος εξελίσσεται και χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο κυρίως από ειδικούς διότι θεωρείται ένα οικονομικό εργαλείο ελέγχου και όχι μια ολοκληρωμένη μέθοδος διοίκησης έργου. Κατά τη δεκαετία του '90 η μέθοδος Παραγόμενης Αξίας επαναπροσδιορίζεται ως μέθοδος διοίκησης έργου Εισαγωγή στην Μέθοδο της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Η μέθοδος της διαχείρισης της Παραγόμενης Αξίας είναι ένα εργαλείο που ενσωματώνει τεχνικές παραμέτρους και παραμέτρους κόστους και χρόνου ενός προγράμματος. Αρχικά γίνετε ο προγραμματισμός στον οποίο ορίζονται οι πόροι που θα χρησιμοποιηθούν στο έργο ήτοι οι οικονομικές αξίες των δραστηριοτήτων. Κατά τη διάρκεια του έργου ελέγχεται αν ακολουθείται ο αρχικός προγραμματισμός που έγινε και να μετρηθεί και το αντίστοιχο κόστος της εργασίας που εκτελέστηκε. Από τις πληροφορίες που προκύπτουν μετά τον έλεγχο, ο διαχειριστής του έργου μπορεί να εκτιμήσει την μετέπειτα πορεία του έργου και να κάνει τυχόν ενέργειες έγκαιρα ώστε να προλάβει κάποια πιθανή ζημιά. Η μέθοδος παραγόμενης Αξίας τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη γιατί είναι πολύ απλή στη χρήση της και πολύ αποτελεσματική. Δίνει τη δυνατότητα σ αυτόν που τη χρησιμοποιεί, με λίγα στοιχεία (την προγραμματισμένη αξία, την παραγόμενη αξία και το πραγματικό κόστος) να έχει μία πλήρη εικόνα του έργου μέχρι τη στιγμή που θα κάνει έλεγχο και να μπορέσει να προλάβει πράγματα τα οποία σε διαφορετική περίπτωση δεν θα τα λάμβανε υπόψη. (PMI 2005) Διπλωματική Εργασία 30

41 Τρόπος Λειτουργείας της Μεθόδου της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Για την λειτουργεία της Μεθόδου της Παραγόμενης Αξίας πρέπει να έχουν δημιουργηθεί κάποιες βάσεις αναφοράς. Συγκεκριμένα πέρα από τον σχεδιασμό του δικτύου PERT/CPM χρειάζεται να έχει δημιουργηθεί και μια baseline βάσης η οποία θα αποτελεί πυλώνα σύγκρισης κόστους. Επί της ουσίας θα εμφανίζει το προϋπολογισμένο κόστος και θα επιτρέπει την σύγκριση με την τρέχουσα κατάσταση οποιαδήποτε στιγμή επιθυμούμε (Εικόνα 10). (PMI 2005) Εικόνα 10: Δημιουργία Baseline (Πηγή: ) Θεμελιώδεις Αξίες της Μεθόδου Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Οι θεμελιώσεις αξίες αυτής της μεθόδου είναι τρεις(3). Έτσι: 1. Προγραμματισμένη Αξία Budgeted Cost of Work Schedule (BCWS): Είναι η α- ξία του έργου που παρουσιάζεται κατά τον προγραμματισμό του. Η αριθμητική τιμή του αντιπροσωπεύει την εργασία που έχει προϋπολογισθεί και είναι προγραμματισμένη να γίνει, και είναι το καθορισμένο επίπεδο αναφοράς κατά το οποίο μετριέται η πραγματική πρόοδος του έργου. Χρησιμοποιείται και ο όρος Planned Value (PV). Η Προγραμματισμένη Αξία παραμένει σταθερή καθ' όλη τη διάρκεια του έργου εκτός από ορισμένες περιπτώσεις που αλλάζει ριζικά το αντικείμενο ή η έκταση του έργου. Η Προγραμματισμένη Αξία στο τέλος του έργου είναι στην ουσία ο προϋπολογισμός του έργου κατά την ολοκλήρωσή του. Διπλωματική Εργασία 31

42 2. Παραγόμενη Αξία Budgeted Cost of Work Performed (BCWP): Είναι η προγραμματισμένη αξία της εργασίας που έχει γίνει μέχρι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή που κάνουμε τον έλεγχο. Είναι στην ουσία ένα στιγμιότυπο της προόδου της εργασίας σε κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Χρησιμοποιείται και ο όρος Earned Value (EV). Δείχνει το μέγεθος της εργασίας που έχει πραγματοποιηθεί μέχρι εκείνη τη στιγμή. 3. Πραγματικό Κόστος Actual Cost of Work Performed (ACWP): Είναι η πραγματική αξία της εργασίας που έχει γίνει μέχρι τη συγκεκριμένη στιγμή που κάνουμε τον έλεγχο. Χρησιμοποιείται και ο όρος Actual Cost (AC). Δείχνει στην ουσία τους πόρους που χρησιμοποιήθηκαν για την εκτέλεση των εργασιών μέχρι τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Αυτά είναι τα βασικά μεγέθη που απαιτούνται κατά τον έλεγχο του κόστους-χρόνου ενός πλάνου project. Αν ο διαχειριστής γνωρίζει τις αξίες αυτών των μεγεθών κάθε χρονική στιγμή είναι σε θέση να κατανοήσει αν το project πορεύεται «σωστά» εντός κόστους και χρόνου (Εικόνα 11). (PMI, 2005) Εικόνα 11: Διάγραμμα EVM (Πηγή: PMI, 2005) Διπλωματική Εργασία 32

43 Παραγόμενα Μεγέθη της Μεθόδου της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Στην παρούσα υποενότητα θα γίνει αναφορά στα μεγέθη που θα χρησιμοποιηθούν από την Μέθοδο της Παραγόμενης Αξίας. Γενικότερα η Παραγόμενη Αξία μπορεί να δώσεις πολλούς δείκτες που κάνουν αξιόλογες προβλέψεις για όλα τα ενδεχόμενα του έργου. Η παρούσα εργασία θα εστιάσει στα εξής: 1. Χρονική Διακύμανση Schedule Variance (SV): Η Διακύμανση του προγράμματος (Schedule Variance - SV) προσδιορίζει το αν το έργο βρίσκεται μπροστά η πίσω από το πρόγραμμα που είχε αρχικά γίνει. Υπολογίζεται αφαιρώντας τη Προγραμματισμένη Αξία από την Παραγόμενη Αξία. Δηλαδή: SV = EV PV (Τύπος 2) Αν η SV είναι θετική σημαίνει ότι το έργο προχωράει πιο γρήγορα απ' ότι είχε προγραμματιστεί ενώ αν είναι αρνητική, το έργο έχει καθυστερήσει. Σ' αυτή την περίπτωση οι διευθυντές του έργου μπορούν να λάβουν μέτρα για το διορθώσουν. Αν η τιμή είναι μηδενική τότε το έργο εξελίσσεται όπως είχε προγραμματιστεί αρχικά. a. Εκτίμηση κατά την ολοκλήρωση Estimate at Completion (EAC): Επί της ουσίας αφορά την πρόβλεψη για το πότε θα ολοκληρωθεί το έργο με τις παρούσες συνθήκες. Υπολογίζεται από τον τύπο: EAC=(BAC/SPI)/(BAC/months) EAC = months / SPI (Τύπος 3) 2. Διακύμανση του Κόστους Cost Variance (CV): Η Διακύμανση του κόστους (Cost Variance - CV) προσδιορίζει αν το έργο βρίσκεται πάνω ή κάτω από τον προϋπολογισμό που προέκυψε από τον αρχικό προγραμματισμό. Υπολογίζεται αφαιρώντας το Πραγματικό Κόστος από τη Προγραμματισμένη Αξία. Δηλαδή: CV = PV AC (Τύπος 4) Αν η CV είναι μεγαλύτερη από το μηδέν, τότε το κόστος του έργου είναι λιγότερο απ' αυτό που προέβλεπε ο προϋπολογισμός που προέκυψε από τον αρχικό προ- Διπλωματική Εργασία 33

44 γραμματισμό, ενώ αν είναι μικρότερη από το μηδέν το κόστος είναι αντίστοιχα περισσότερο. Αν είναι ίση με το μηδέν τότε το κόστος είναι αντίστοιχα ίσο. a. Εκτίμηση κατά την ολοκλήρωση Estimate to Complete (ETC): Είναι αυτή που βασίζεται στη διαχείριση και λαμβάνει υπόψη την απομένουσα εργασία και την προσθέτουμε στο πραγματικό κόστος για να εξάγουμε την EAC. Υπολογίζει το κόστος για την εναπομένουσα εργασία και δίνεται από τον τύπο: EAC = AC + ETC (Τύπος 5) Ουσιαστικά όλα τα χρησιμοποιούμενα μεγέθη της EVM συνοψίζονται στον παρακάτω Πίνακα 1: Μέτρα Απόδοσης CV>0 Κόστος CV=0 CV<0 Πίνακας 1: Μέτρα Απόδοσης Κόστους-Χρόνου Χρόνος SV>0 SV=0 SV<0 Μπροστά από Χρονοδιάγραμμα, Κάτω από Προϋπολογισμό Σύμφωνα με Χρονοδιάγραμμα, Κάτω από Προϋπολογισμό Πίσω από Χρονοδιάγραμμα, Κάτω από Προϋπολογισμό Μπροστά από Σύμφωνα με Χρονοδιάγραμμαδιάγραμμα, Πίσω από Χρονο- Χρονοδιάγραμμα, Σύμ- Σύμφωνα με Προϋπολογισμϋπολογισμλογισμό Σύμφωνα με Προφωνα με Προϋπο- Μπροστά από Σύμφωνα με Χρονοδιάγραμμα, Πίσω από Χρονο- Χρονοδιάγραμμα, Πάδιάγραμμα, Πάνω Πάνω από Προϋπολογισμγισμνω από Προϋπολο- από Προϋπολογισμό Αλγόριθμος Εφαρμογής της Μεθόδου Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Ακολουθεί ένας πολύ συνοπτικός αλγόριθμος εφαρμογής της μεθόδου παραγόμενης αξίας. Στην ουσία η ανάλυση στην παρούσα εργασία θα γίνει αυτοματοποιημένα με χρήση του λογισμικού MS Project αλλά ο βασικός αλγόριθμος παραμένει ίδιος. Έτσι: 1. Σχεδιασμός του PERT/CPM διαγράμματος Διπλωματική Εργασία 34

45 2. Κατανομή των δαπανών του έργου. Μιας και η κάθε δραστηριότητα αντιπροσωπεύει μία τετελεσμένη προσπάθεια μέσα στο έργο, έχει χρονική διάρκεια και απαιτεί τη δαπάνη κάποιων πόρων. Έτσι πρέπει να προσδιοριστεί επακριβώς η δαπάνη για κάθε δραστηριότητα. 3. Εποπτεία προόδου του έργου. Στην μέθοδο Παραγόμενης Αξίας, η πρόοδος όλων των εργασιών πρέπει να μετρείται. Η μέτρηση της ποσότητας του εύρους των εργασιών που έχουν ολοκληρωθεί σχεδιάζεται στο επίπεδο καθήκοντος σε συνδυασμό με τη βάση μέτρησης της απόδοσης. Η αντικειμενική μέτρηση της φυσικής προόδου στα καθήκοντα με απτά αποτελέσματα είναι ανώτερη απ όλες τις άλλες μετρήσεις. Οι υποκειμενικές εκτιμήσεις της προόδου θεωρούνται υποδεέστερες. Τα καθήκοντα τα οποία μπορούν να ολοκληρωθούν σε μία περίοδο αναφορών προόδου απαιτούν μόνο μία μέτρηση και προτιμώνται. Τα καθήκοντα τα οποία εκτείνονται σε αρκετές περιόδους αναφορών πρέπει να μετρούνται αντικειμενικά με ορόσημα αντιπροσωπεύοντας ενδιάμεσα, απτά αποτελέσματα. 4. Σύνοψη, σχεδιασμός και ανάλυση πληροφοριών. Σε αυτό το βήμα γίνεται η σύνοψη και ο σχεδιασμός των διαθέσιμων πληροφοριών και μετά η ανάλυση αυτών των πληροφοριών. Σκοπός είναι να επιβεβαιωθεί ότι η δαπάνη των πόρων είναι σωστά σχεδιασμένη. Αυτό το βήμα περιλαμβάνει επίσης ανασκόπηση των χρηματοροών για να διαπιστωθεί αν το οικονομικό πλάνο για το έργο υποστηρίζει το χρονοδιάγραμμα. 5. Ενημέρωση χρονοδιαγράμματος. Οι δραστηριότητες του χρονοδιαγράμματος του έργου αναφέρονται όταν ξεκινάνε, όταν τελειώνουν ή με μία παραμένουσα διάρκεια, όπως ενδείκνυται. Το ποσοστό ολοκλήρωσης των ημιτελών εργασιών θα πρέπει και αυτό να αναφέρεται. Για τη φυσική εργασία, μπορεί να είναι εύκολο να προσδιοριστεί το ποσοστό ολοκλήρωσής της. Για την εργασία που είναι προσπάθεια ανθρώπων και δεν είναι εύκολη η μέτρησή της, πιθανόν να χρειαστεί να εφαρμοστούν ειδικοί κανόνες. Ένας βασικός κανόνας είναι το να αναφέρεται το ποσοστό ολοκλήρωσης σύμφωνα με τα ολοκληρωμένα ορόσημα μέσα σε μία δραστηριότητα. Η αναφορά της προόδου παρέχει τη βάση για τους υπολογισμούς της Παραγόμενης Αξίας. Διπλωματική Εργασία 35

46 6. Εισαγωγή πραγματικού κόστους. Σε αυτό το βήμα γίνεται η εισαγωγή του πραγματικού κόστους στο χρονοδιάγραμμα. Αυτή η πληροφορία προκύπτει από τα δελτία και τα τιμολόγια του έργου. Είτε η πληροφορία εισάγεται χειροκίνητα είτε ηλεκτρονικά, είναι θέμα επιλογής που εξαρτάται από το βαθμό της ολοκλήρωσης του οικονομικού λογιστικού συστήματος της εταιρίας και του συστήματος ελέγχου του έργου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί ποιες δαπάνες κατανέμονται σε ποιες δραστηριότητες. Με τη σωστή ολοκλήρωση των οικονομικών και λογιστικών συστημάτων του έργου, αυτή η διαδικασία διευκολύνεται σε σημείο αυτοματοποίησης. 7. Υπολογισμός Παραγόμενης Αξίας. Το επόμενο βήμα στην περιοδική διαδικασία είναι ο υπολογισμός της Παραγόμενης Αξίας. Αυτό παρέχει τη βασική αξία για τη διαδικασία της Παραγόμενης Αξίας. Σ αυτό το στάδιο γίνονται όλοι οι υπολογισμοί. Οι ορισμοί αυτών των μεγεθών έχουν δοθεί πιο πάνω. 8. Ανάλυση και Αναφορά. Στο τελικό βήμα γίνεται η ανάλυση των πληροφοριών και η αναφορά των αποτελεσμάτων αυτής της ανάλυσης. Οι διευθυντές του έργου πρέπει να αποφασίσουν που βρίσκονται τα προβλήματα και ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν ή συνίστανται. Μία φτωχή εκτέλεση μπορεί να ζητάει ανάκαμψη καθώς και ένας φτωχός προγραμματισμός μπορεί να ζητάει ανασχεδιασμό. Διπλωματική Εργασία 36

47 3.3. Τεχνικές Επέμβασης/Αναθεώρησης Έργου Στην παρούσα ενότητα θα γίνει προσέγγιση της τεχνικής επέμβασης/αναθεώρησης έργου που αφορά έργα τα οποία βρέθηκαν πως παρεκκλίνουν χρονικά και οικονομικά από τον αρχικό τους σχεδιασμό. Επί της ουσίας θα γίνει προσπάθεια εξειδίκευσης της τεχνικής PERT/COST και εφαρμογή τεχνικής βελτιστοποίησης και συμπίεσης έργου με γραμμικό προγραμματισμό και με χρήση προγράμματος LINDO Διαμόρφωση Δικτύου PERT/CPM ως Μοντέλο Γραμμικού Προγραμματισμού Για να διαμορφώσουμε ένα πρόβλημα PERT/CPM ως πρόβλημα γραμμικού προγραμματισμού, χρησιμοποιούμε ως μεταβλητές απόφασης εκείνες που εκφράζουν τα γεγονότα ολοκλήρωσης των διάφορων δραστηριοτήτων που καταλήγουν σε κάθε κόμβο. Αν ένα δίκτυο έχει συνολικά m κόμβους τότε ορίζουμε m μεταβλητές απόφασης. Σε κάθε περίπτωση η αντικειμενική συνάρτηση εκφράζει διαφορετικό πράγμα. Στην περίπτωση του Project Management το βασικό ζητούμε κατά τον σχεδιασμό είναι η βελτιστοποίηση και ελαχιστοποίηση του συνολικού χρόνου του έργου. Η χρήση τέτοιας συνάρτησης δεν αποτελεί αντικείμενο της παρούσας διπλωματικής εργασίας. Οι περιορισμοί δύναται να προκύπτουν από τον συλλογισμό ότι ένας κόμβος συμβαίνει σε χρόνο μεγαλύτερο ή ίσο από τον χρόνο που χρειάστηκαν για να ολοκληρωθούν οι προηγούμενοί του. Για να γίνει κατανοητό, αν έχουμε για παράδειγμα 4 κόμβους συνδεμένους σειριακά, ο ένας πίσω από τον άλλον με ονόματα κόμβων Α,Β,Γ,Δ και με χρόνο ΧΑ=0 τότε: ΧΑ=0, ΧΒ>=ΧΑ+ΤΑΒ, ΧΓ>=ΧΒ+ΤΒΓ κλπ. Έτσι τελικός στόχος σε μια ενδεχόμενη βελτιστοποίηση για εύρεση του βέλτιστου χρόνου θα ήταν η ελαχιστοποίηση του χρόνου της τελικής δραστηριότητας. (Οικονόμου Γ. & Γεωργίου Α., 2000) Το Μοντέλο του Γραμμικού Προγραμματισμού για την Συμπίεση Η μοντελοποιήση μπορεί να επεκταθεί και να λειτουργήσει και σε παραδείγματα συμπίεσης έργου, όπως στην παρούσα διπλωματική εργασία. Ο στόχος είναι η ελαχιστοποίηση του συνολικού κόστους συμπίεσης μέσα σε ορισμένη χρονική προθεσμία. Οι ομάδες περιορισμών σε αυτήν την περίπτωση για το μοντέλο θα είναι τρεις(3). Έτσι: Διπλωματική Εργασία 37

48 1. Χρονικοί Περιορισμοί. Αφορούν περιορισμούς που περιεγράφηκαν στην προηγούμενη υποενότητα. Επί της ουσίας αφορούν περιορισμούς της μορφής του ότι ένας κόμβος συμβαίνει σε χρόνο μεγαλύτερο ή ίσο από τον χρόνο που χρειάστηκαν οι προηγούμενοι κόμβοι. Επίσης ο χρόνο ολοκλήρωσης μιας δραστηριότητας είναι συμπιεσμένος κατά τον χρόνο συμπίεσης. 2. Περιθώρια Συμπίεσης. Αφορά τα μέγιστα περιθώρια συμπίεσης των δραστηριοτήτων. Στην παρούσα διπλωματική εργασία το μέγιστο περιθώριο συμπίεσης ορίζεται από τον αισιόδοξο χρόνο. 3. Περιορισμός προθεσμίας έργου. Ορίζει το μέγιστο χρόνο ολοκλήρωσης του έργου, άρα και την επιθυμητή επιτάχυνση του έργου. Η αντικειμενική συνάρτηση ορίζεται από το κόστος ανά μονάδα συμπίεσης για την κάθε μεταβλητή. Τα αποτελέσματα του προγράμματος θα μας δείξουν το κόστος συμπίεσης και το πόσο πρέπει να συμπιεστεί κάθε δραστηριότητα. (Οικονόμου Γ. & Γεωργίου Α., 2000) Διπλωματική Εργασία 38

49 4. Διαχείριση Έλεγχος Αναθεώρηση Έργου Στο παρών κεφάλαιο θα εξεταστεί το πόσο ευεργετικό θα ήταν για το ίδιο το έργο να πραγματοποιηθεί με τεχνικές Διαχείρισης Έργων. Θα εντοπιστούν τα εξαγόμενα αποτελέσματα αυτής, οι ικανότητες εκτίμησης της πορείας του έργου και οι δυνατότητες αναθεώρησης-διόρθωσης αυτού κατά την πορεία του Περιγραφή Έργου Στην παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιείται μελέτη και έλεγχος σε οικοδομικό έργο το οποί έχει ήδη αποπερατωθεί. Το έργο είναι τουριστικής φύσης σε νησιωτικό σύμπλεγμα και αφορά την εκπόνηση 19 πανομοιότυπων βιλών σε ημιβραχώδες έδαφος με παράλληλη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου (άρα 2 ομάδες έργων βίλες και περιβάλλον χώρος) και διάστρωσή του με κυβόλιθους. Στο έργο υπήρχαν χρονικές και οικονομικές αποκλίσεις (σημειώνεται για λόγους σύγκρισης πως η τελική ημερομηνία αποπεράτωσης ήταν η 15/9/216). Επισημαίνετε και πάλι πως στόχος είναι η υπόδειξη τρόπου ελέγχου του έργου και τρόπος αναπροσαρμογής αυτού για να επιτύχει χρονικά και οικονομικά. Όλα τα ποσά του έργου βασίζονται σε πραγματικές διαδικασίες (όπως προϋπολογισμοί, μελέτες, τιμολόγια κλπ.) και είναι εξ ολοκλήρου αλλαγμένα. Διπλωματική Εργασία 39

50 4.2. Δεδομένα Έργου Στην παρούσα ενότητα θα γίνει παράθεση όλων των δεδομένων του έργου, χρήσιμων για την διαχείριση, παρακολούθηση και αναθεώρηση του έργου. Είναι σημαντικό να τονιστούν τα εξής: 1. Το Έργο έχει ημερομηνία έναρξης 01/11/ Το Έργο έχει υποχρεωτική ημερομηνία παράδοσης 15/08/ Αν το έργο παραδοθεί έγκαιρα προβλέπεται bonus έγκαιρης παράδοσης Για κάθε ημέρα καθυστέρησης παράδοσης προβλέπεται penalty/ημέρα 4000 Οι εργασίες που αφορούν τις 19 βίλες είναι οι εξής και ίδιες για όλες: 1. Χωματουργικές εργασίες: Εκσκαφές, κατακρημνίσεις, επιχώσεις, διαμορφώσεις 2. Η/Μ: Όλες οι εργασίες που αφορούν σε παροχή και εγκατάσταση ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού (θεμελιακές γειώσεις, ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτρισμός, εξαερισμός κλπ.) 3. Οπλισμός/Σκυροδέτηση: Όλες οι εργασίες που αφορούν σε οπλισμό και σκυροδέτηση. (Ικριώματα, ξυλότυποι κλπ.) 4. Μονώσεις υπογείων και ταρατσών: Διαστρώσεις με μονωτικά υλικά και μεμβράνες σε υπόγειους χώρους και ταράτσες για υγρομόνωση 5. Επιχρίσματα: Εσωτερικά και εξωτερικά επιχρίσματα με χρήση κονιαμάτων 6. Θερμοπρόσωψη: Ειδική εφαρμογή από πλάκες φελιζόλ, πλέγμα και πάστα για τη δημιουργία συστήματος κάθετης και οριζόντιας θερμοπρόσωψης. 7. Τοιχοποιία/Λιθοδομή: Χρήση κοινών τούβλων για εσωτερικές τοιχοποιίες και ε- πενδύσεις πέτρας σε εξωτερικούς τοίχους 8. Ξηρά Δόμηση: Χρήση γυψοσανίδων και ψευδοροφών για εσωτερικές διαμορφώσεις 9. Επενδύσεις/Πλακίδια/Μαρμαρικά: Χρήση κεραμικών πλακιδίων και μαρμάρων για επένδυση τοίχων και πατωμάτων όπου απαιτείται. 10. Ξυλουργικά/Υαλουργικά/Μεταλλικές Κατασκευές και Κουφώματα: Κατηγορία ολοκλήρωσης εργασιών όπως υαλοπίνακες, διαχωριστικά, κουφώματα, πέργκολες, σκεπές κλπ. 11. Είδη Υγιεινής: Προμήθεια και εγκατάσταση ειδών υγιεινής Διπλωματική Εργασία 40

51 12. Χρωματισμοί/Φινιρίσματα: Χρωματισμοί επί τελικών επιφανειών και τελικά φινιρίσματα. Οι εργασίες που αφορούν τον περιβάλλοντα χώρο είναι οι εξής: 1. Χωματουργικά: Εκσκαφές, διαμορφώσεις, επιχώσεις 2. Οπλισμός/Σκυροδέματα/Οδοποιία: Διάστρωση μπετόν καθαριότητας, εφαρμογή κρασπέδων, τοιχία αντιστήριξης, διάστρωση ασφαλτικών κλπ. 3. Λίθινες Επενδύσεις: Επενδύσεις με πέτρα όπου απαιτείται 4. Επίστρωση δαπέδων με κυβόλιθους: Διαδικασία σωστής εφαρμογής κυβόλιθων σε εγκιβωτισμένες επιφάνειες 5. Εξωτερικές Μονώσεις: Υγρομόνωση τοιχίων 6. Εξωτερικοί Χρωματισμοί: Εξωτερικοί Χρωματισμοί όπου απαιτούνται Χρονική διάρκεια εργασιών Η ίδια η μελέτη του έργου περιγράφει τους απαιτητούς χρόνους για κάθε δραστηριότητα. Συγκεκριμένα η μελέτη ορίζει τους αισιόδοξους, απαισιόδοξους και πιθανούς χρόνους για κάθε δραστηριότητα. Έτσι βασιζόμενοι στα προαναφερθέντα δεδομένα, και χρησιμοποιώντας τον Τύπο 1 βρίσκουμε και τους αναμενόμενους χρόνους για κάθε δραστηριότητα. Ο χρόνος μετριέται πάντα σε ημέρες (d). Έτσι σχηματίζεται ο Πίνακας 2: Μέσος Πιθανός Χρό- Αναμενόμενος Αισιόδοξος Απαισιόδοξος Ομάδα Εργασιώραίωσης (a) ραίωσης (b) χρόνος πε- Χρόνος Πε- Είδος Εργασίας νος Χρόνος (t) Περαίωσης (days) (days) (days) (m) (days) Χωματουργικά Η/Μ Οπλισμός/Σκυροδέματα Μονώσεις Επιχρίσματα Βίλες Θερμοπρόσωψη Τοιχοποιία/Λιθοδομή Ξηρά Δόμηση Επενδύσεις/ Πλακίδια/Μαρμαρικά Ξυλουργικά/Υαλουργικά/ Διπλωματική Εργασία 41

52 Περιβάλλον Χώρος Κουφώματα κλπ. Είδη Υγιεινής Χρωματισμοί/Φινιρίσματα Χωματουργικά Οπλισμός/ Σκυροδέματα/Οδοποιία Λίθινες Επενδύσεις Επιστρώσεις/Κυβόλιθοι Εξωτερικές Μονώσεις Εξωτερικοί Χρωματισμοί Πίνακας 2: Χρόνοι Εργασιών Κόστος και Κόστος Συμπίεσης Έργων Ο προϋπολογισμός του έργου ορίζει τη προϋπολισόμενη αξία για κάθε εργασία μετά από την προμέτρηση που πραγματοποιήθηκε. Επίσης στον Πίνακα 3 φαίνεται και το κόστος συμπίεσης ανά ημέρα για κάθε εργασία καθώς και η μέγιστη συμπίεση που επιδέχεται αυτήν. Το κόστος δίνεται πάντα σε Ευρώ( ). Ομάδα Εργασιών Βίλες Είδος Εργασίας Μέγιστη Επιτρεπόμενη Αναμενόμενος Κόστος Κόστος συμπίεσης ανά Χρόνος (t) Εργασίας Συμπίεση (days) ( ) ημέρα ( /d) (days) Χωματουργικά Η/Μ Οπλισμός/Σκυροδέματα Μονώσεις Επιχρίσματα Θερμοπρόσωψη Τοιχοποιία/Λιθοδομή Ξηρά Δόμηση Επενδύσεις/ Πλακίδια/Μαρμαρικά Ξυλουργικά/Υαλουργικά/ Κουφώματα κλπ Είδη Υγιεινής Διπλωματική Εργασία 42

53 Περιβάλλον Χώρος Χρωματισμοί/Φινιρίσματα Χωματουργικά Οπλισμός/ Σκυροδέματα/Οδοποιία Λίθινες Επενδύσεις Επιστρώσεις/Κυβόλιθοι Εξωτερικές Μονώσεις Εξωτερικοί Χρωματισμοί Πίνακας 3: Κόστος-Κόστος Συμπίεσης Εργασιών Αλληλουχία Δραστηριοτήτων Έργου Η γενική αλληλουχία των δραστηριοτήτων του έργου έχει μια βασίζεται σε μια απλή λογική που διατρέχει όλο το έργο. Λόγω της προσβασιμότητας στους χώρους οικοδόμησης των βιλών κάθε ομάδα βιλών αρχίζει να κατασκευάζεται όταν τελειώσουν οι εργασίες σκυροδέτησης της προηγούμενης ομάδας βιλών. Την στιγμή δηλαδή που θα απομακρύνονται μηχανήματα όπως μπετονιέρες και πρέσες σκυροδέματος. Οι ομάδες βιλών εκτελούν την εργασίες τους παράλληλα με κοινές αναφορές αρχής και τέλους. Έτσι έχουμε τις εξής ομάδες με την εξής αλληλουχία: 1. Ομάδα 1: Βίλα Ι, Βίλα Τ 2. Ομάδα 2: Βίλα Σ, Βίλα Ρ, Βίλα Κ 3. Ομάδα 3: Βίλα Ο, Βίλα Ν, Βίλα Μ, Βίλα Ξ 4. Ομάδα 4: Βίλα Ζ, Βίλα Ε, Βίλα Δ, Βίλα Υ, Βίλα Λ, Βίλα Θ 5. Ομάδα 5: Βίλα Η, Βίλα Β, Βίλα Α 6. Ομάδα 6: Βίλα Γ Οι εργασίες περιβάλλοντος έπονται των βιλών καθώς πρέπει να απομακρυνθούν όλα τα συνεργεία από τις βίλες και θα αποτραπεί η πρόσβαση για όλες τις εργασίες που απαιτούνται για την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Μόνη διαφοροποίηση παρουσιάζεται στην τελευταία Βίλα Γ όπου οι εργασίες περιβάλλοντος χώρου δύναται να ξεκινήσουν α- μέσως μετά την ολοκλήρωση των εργασιών θερμοπρόσωψης αυτής αν απαιτηθεί για την συμπίεση. Αφού παρουσιάστηκε η αλληλουχία των βιλών και του περιβάλλοντος χώρου πρέπει να παρουσιαστεί και η αλληλουχία των εργασιών για την κατασκευή κάθε μίας βίλας καθώς Διπλωματική Εργασία 43

54 και για την διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Η σχέση ορίζεται πάντα FS, δηλαδή για να αρχίσει η επόμενη εργασία πρέπει να τελειώσει η προηγούμενη. Έτσι παρουσιάζεται ο Πίνακας 4: Ομάδα Εργασιών Είδος Εργασίας Αμέσως Προηγούμενες Εργασίες (σχέση FS) Χωματουργικά - Η/Μ Χωματουργικά Οπλισμός/Σκυροδέματα Χωματουργικά Μονώσεις Οπλισμός/Σκυροδέματα Επιχρίσματα Οπλισμός/Σκυροδέματα Θερμοπρόσωψη Επιχρίσματα Τοιχοποιία/Λιθοδομή Επιχρίσματα Ξηρά Δόμηση Τοιχοποιία/Λιθοδομή Βίλες Περιβάλλον Χώρος Πίνακας 4: Αλληλουχία Εργασιών Επενδύσεις/ Πλακίδια/Μαρμαρικά Η/Μ & Ξηρά Δόμηση Ξυλουργικά/Υαλουργικά/ Κουφώματα κλπ. Η/Μ & Ξηρά Δόμηση Είδη Υγιεινής Ξηρά Δόμηση Επενδύσεις/ Πλακίδια/Μαρμαρικά Χρωματισμοί/Φινιρίσματα & Ξυλουργι- κά/υαλουργικά/ Κουφώματα κλπ. & Είδη Υγιεινής Χωματουργικά Ολοκλήρωση όλων των εργασιών των Βιλών (εξαίρεση Βίλα Γ) Οπλισμός/ Σκυροδέματα/Οδοποιία Χωματουργικά Λίθινες Επενδύσεις Οπλισμός/Σκυροδέματα/Οδοποιία Επιστρώσεις/Κυβόλιθοι Οπλισμός/Σκυροδέματα/Οδοποιία Εξωτερικές Μονώσεις Οπλισμός/Σκυροδέματα/Οδοποιία Εξωτερικοί Χρωματισμοί Διπλωματική Εργασία 44

55 4.3. Διαχείριση Έργου Χρονικός Προγραμματισμός Η διαχείριση και ο σχεδιασμός του έργου θα γίνει με ένα από τα πιο κλασικά και εύκολα προγράμματα διαχείρισης έργων, το MS Project της Microsoft. To MS Project είναι ένα κλασικό εργαλείο της Microsoft που βοηθάει στην διαχείριση έργων, χαρτοφυλακίου και πόρων. ( Μετά την συλλογή των δεδομένων η οποία παρουσιάστηκε στην προηγούμενη ενότητα επόμενο βήμα είναι οι βασικές παραδοχές για τον χρονοπρογραμματισμό. Έτσι: 1. Όπως προαναφέρθηκε το Έργο είχε ημερομηνία έναρξης την 01/11/2014 και οριστική ημερομηνία αποπεράτωσης την 15/08/ Ο χρονοπρογραμματισμός πραγματοποιήθηκε με εργάσιμη εβδομάδα 5 ημερών, με 8ωρο πρόγραμμα εξαιρουμένων των επίσημων αργιών του κράτους: Πρωτοχρονιά, Θεοφάνια, Καθαρά Δευτέρα, Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, Μεγάλη Παρασκευή, Μεγάλο Σάββατο, Κυριακή του Πάσχα, Δευτέρα του Πάσχα, Πρωτομαγιά, Αγίου Πνεύματος, Κοίμηση της Θεοτόκου, 28 ης Οκτωβρίου, Χριστούγεννα και Δεύτερη ημέρα Χριστουγέννων (Εικόνα 12). Εικόνα 12: Ημερολόγιο Έργου Διπλωματική Εργασία 45

56 Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονιστεί πως το σύνολο των εργασιών για το έργο είναι 234. Προς οικονομία χώρου μέσα στο κείμενο της εργασίας θα παρουσιαστούν το διάγραμμα PERT και το διάγραμμα Gantt ομαδοποιημένο ανά βίλα και εργασίες περιβάλλοντος χώρου, για την δημιουργία της εποπτικής εικόνας. Στην συνέχεια θα παρουσιαστεί το ίδιο για μία βίλα και για τον περιβάλλοντα χώρο που θα έχει αναλυτικά τις εργασίες. Ολόκληρο το διάγραμμα θα ενσωματωθεί στο Παράρτημα Α. Το πρόγραμμα MS Project μας δίνει τα εξής: Εικόνα 13: Διάγραμμα Gantt Έργου Στην παραπάνω Εικόνα 13 παρουσιάζεται η συνολική εποπτική εικόνα που λαμβάνεται για το έργο. Βλέπουμε την διαδοχή της κατασκευής των βιλών και του περιβάλλοντος χώρου όπως ακριβώς παρουσιάστηκε στον Πίνακα 4. Στην συνέχεια παρουσιάζεται η διαδοχή των εργασιών που πραγματοποιούνται σε κάθε βίλα, ενδεικτικά για Βίλα Ι, και στον περιβάλλοντα χώρο ακριβώς όπως φαίνονται στα δεδομένα του έργου και στην Εικόνα 14. Διπλωματική Εργασία 46

57 Εικόνα 14: Βασικές Αλληλουχίες Έργου Παράλληλα μπορούν να παρουσιαστούν και οι κρίσιμες δραστηριότητες, μαζί με το κρίσιμο μονοπάτι για το συγκεκριμένο έργο. Προς οικονομία χώρου, και επειδή οι κρίσιμες δραστηριότητες στο παρών έργο είναι πάνω από 70 επισυνάπτονται στο Παράρτημα Β. Το ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο που προκύπτει από τον χρονικό προγραμματισμό στο MS Project είναι τα στοιχεία του έργου για τον συνολικό προϋπολογισμό και το συνολικό κόστος του έργου. Αυτά φαίνονται στην Εικόνα 15. Διπλωματική Εργασία 47

58 Εικόνα 15: Summary Report Έργου Σχολιασμός επί των Αποτελεσμάτων του Χρονικού Προγραμματισμού Το παρών έργο αν και απλό στην κατανόηση είναι ένα έργο με πολλές δραστηριότητες και σχετικά πολύπλοκη διασύνδεση αυτών. Ο σωστός χρονικός προϋπολογισμός του έργου μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με χρήση κάποιου εργαλείου Project Management. Μετά την εισαγωγή όλων των στοιχείων στο πρόγραμμα διαπιστώνεται ότι το έργο θα διαρκέσει συνολικά 434 ημέρες και το συνολικό του προϋπολογισμένο κόστος είναι Μάλιστα το Έργο όπως υπολογίστηκε αναμένεται να τελειώσει εντός του συγκεκριμένου Διπλωματική Εργασία 48

59 χρονοδιαγράμματος του έργου πριν τις 15/8/2016 και συγκεκριμένα στις 28/7/2018 έχοντας και ένα πλεόνασμα περίπου 20 ημερών. Άρα με το αρχικό χρονοπρογραμματισμό η ανάδοχος εταιρία αναμένετε να πιάσει το bonus εμπρόθεσμης εκτέλεσης. Διπλωματική Εργασία 49

60 4.4. Διαχείριση Έργου Έλεγχος Προόδου Έργου Γενικά σε όλα τα έργα είναι απαραίτητο να πραγματοποιείται έλεγχος της προόδου του έργου ανά τακτά και συγκεκριμένα διαστήματα για να ελέγχεται και να διορθώνεται η πορεία του. Στο εξεταζόμενο έργο καθώς δεν έγινε ποτέ ολοκληρωμένη διαχείρισή του, δεν έγινε και ποτέ έλεγχος αυτού. Αφού πραγματοποιήθηκε ο χρονοπρογραμματισμός στην προηγούμενη ενότητα είναι πλέον εφικτό να γίνει και ο έλεγχος του έργου, για να διαπιστωθεί η πρόοδος του Έλεγχος Προόδου Έργου με την Μέθοδο της Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Ο έλεγχος προτιμήθηκε να πραγματοποιηθεί στις 31/12/2015. Η αιτία είναι πως τότε τα λογιστήρια των εταιριών κάνουν τους απολογισμούς τους και είναι εφικτός ο υπολογισμός των ποσών που δαπανήθηκαν για το έργο με χρήση των τιμολογίων αυτού. Γενικότερα σε εκείνη την ημερομηνία συνέβησαν τα ακόλουθα: 1. Με χρήση των τιμολογίων του έργου βρέθηκε πως είχαν δαπανηθεί συνολικά για το Έργο μέχρι τις 31/12/2015 ποσό της τάξης των Με χρήση του ημερολογίου του Έργου διαπιστώθηκε πως στις 31/12/2015 είχαν αποπερατωθεί πλήρως οι πρώτες 15 βίλες (από Βίλα Ι έως Βίλα Θ), οι Βίλες Η,Β,Α ήταν στο 80%, η Βίλα Γ στο 20% και οι εργασίες του Περιβάλλον Χώρου δεν είχαν ξεκινήσει ακόμα. Αφού εισαχθούν τα δεδομένα στο MS Project λαμβάνεται η εξής Εικόνα 16: Διπλωματική Εργασία 50

61 Εικόνα 16: Σημείο Ελέγχου Έργου Κάνοντας ερμηνεία του διαγράμματος βλέπουμε πως ο έλεγχος πραγματοποιείται στην κόκκινη γραμμή για τις 31/12/2015. Για την κάθε Βίλα το πρόγραμμα μας δίνει το Προϋπολισθέν Κόστος (PV) το οποίο είναι το κόστος που ορίστηκε από τον προϋπολογισμό του έργου (Πίνακας 3) μέχρι και την στιγμή του ελέγχου, και την Παραγόμενη Αξία (EV) δηλαδή την χρηματική έκφραση της πραγματικής προόδου του έργου μέχρι την στιγμή του ελέγχου. Το αναλυτικό διάγραμμα με την διαγραμματική απεικόνιση του ποσοστού ολοκλήρωσης του έργου επισυνάπτεται στο Παράρτημα Γ. Πλέον γνωρίζοντας και το Πραγματικό Κόστος (AC) όπως ορίστηκε παραπάνω από τα τιμολόγια του έργου υπάρχουν όλα τα εργαλεία για την εφαρμογή της Μεθόδου EV Υπολογισμός Δεικτών και Ερμηνεία για την Μέθοδο Παραγόμενης Αξίας (Earned Value Method) Παρακάτω καταγράφονται τα 3 θεμελιώδη μεγέθη απαραίτητα για την ανάπτυξη της μεθοδολογίας της EVM. Τα μεγέθη αυτά, όπως προαναφέρθηκε αποτελούν είτε εξαγώγιμα στοιχεία του MS Project είτε είναι δεδομένα από τα στοιχεία του έργου. Έτσι: 1. BCWS ή PV = BCWP ή EV = ACWP ή AC = Διπλωματική Εργασία 51

62 Εφόσον έχουν βρεθεί τα παραπάνω μεγέθη μπορούν να υπολογιστούν τα ακόλουθα βάση των τύπων 2 και 4 : Schedule Variance (SV) = EV PV = < 0 Cost Variance (CV) = PV AC = > 0 Κάνοντας χρήση του Πίνακα 1 καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως το έργο στις 31/12/2015 έχει καθυστερήσει σημαντικά χρονικά αλλά παρόλα αυτά η ανάδοχος εταιρία έχει καταφέρει να το κρατήσει οριακά εντός προϋπολογισμού. Την συγκεκριμένη στιγμή παρόλο που οικονομικά η κατάσταση φαινόταν καλά, η χρήση προγράμματος Διαχείρισης Έργων μας αποκαλύπτει πως ελλοχεύει κίνδυνος εκπρόθεσμης παράδοσης του Έργου, άρα και χρήση ρητρών. Μάλιστα αν χρησιμοποιηθεί ο Τύπος 3 που δίνει την Εκτίμηση κατά την Ολοκλήρωση Estimate at Completion (EAC) τότε υπάρχει η δυνατότητα να υπολογίσουμε πόσο θα χρειαστεί το έργο για να τελειώσει αν συνέχιζε με τους ρυθμούς που υπήρχαν στις 31/12/2015. Έτσι: EAC = (BAC/SPI)/(BAC/days of project) = 470 days o BAC = συνολικός προϋπολογισμός έργου o SPI = EV/PV = δείκτης απόδοσης προγράμματος o Months = η προϋπολογισμένη χρονική διάρκεια του έργου σε ημέρες, στο συγκεκριμένο έργο και σύμφωνα με τον προγραμματισμό 434 ημέρες Άρα όπως θα μπορούσε να προβλεφθεί στις 31/12/2015 το έργο δεν αναμενόταν να τελειώσει εντός τις προθεσμίας, αλλά θα καθυστερούσε κατά 46 ημέρες από τον αρχικό προγραμματισμό και κατά 28 ημέρες από την οριστική προθεσμία παράδοσης με αποτέλεσμα την επιβολή ρήτρας ίσης με Δεν είναι τυχαίο το ότι η μέθοδος της EV κατέδειξε ημερομηνία ολοκλήρωσης (13/9/2016) του έργου σχεδόν ίδια με την πραγματική ημερομηνία ολοκλήρωσης αυτού (15/9/2016). Μετά από την ανάπτυξη της μεθοδολογίας ο εκάστοτε διαχειριστής θα καλούνταν να δώσει λύση για την εντός προθεσμία ολοκλήρωση του έργου ή την βέλτιστη ολοκλήρωση αυτού (βέλτιστη σχέση χρόνου και κόστους). Διπλωματική Εργασία 52

63 4.5. Διαχείριση Έργου Αναθεώρηση Έργου Κάνοντας χρήση της ανάλυση που παρουσιάστηκε στις προηγούμενες ενότητες καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως το έργο για να επιτύχει πρέπει να αναθεωρηθεί. Συγκεκριμένα θα γίνει μια βελτιστοποιημένη συμπίεση των εργασιών προκυμμένου να επιτευχθεί η βέλτιστη σχέση κόστους και χρόνου. Βασιζόμενοι στις τεχνικές τις μεθόδου PERT/COST θα επιχειρηθεί βελτιστοποίηση με γραμμικό προγραμματισμό χρησιμοποιώντας το πρόγραμμα LINDO. Το LINDO χρησιμοποιείται σε χιλιάδες επιχειρήσεις, κολέγια, πανεπιστήμια κλπ. Είναι ένα πολυδύναμο εργαλείο για την επίλυση γραμμικών προβλημάτων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μοντελοποιηθούν και να επιλυθούν προβλήματα βελτιστοποίησης. Το LINDO είναι συμβατό με το λειτουργικό σύστημα των Windows. Για την επίδειξη του προγράμματος θα χρησιμοποιηθεί ένα απλό παράδειγμα: Έστω ότι υπάρχει μια εταιρία η οποία κατασκευάζει δύο ειδών ψυγεία, ένα για οικιακή και ένα για επαγγελματική χρήση. Ας υποθέσουμε ότι παράγει ημερησίως 30 οικιακά και 40 επαγγελματικά ψυγεία. Επίσης η συναρμολόγηση του οικιακού ψυγείου απαιτεί 1 ώρα εργασίας ενώ του επαγγελματικού 2. Η εταιρία μπορεί να διαθέσει καθημερινά 2 άτομα 16 εργατοώρες. Το οικιακό ψυγείο αποφέρει κέρδος 200 και το επαγγελματικό 400. Να βρεθεί το μέγιστο κέρδος για την εταιρία. Το πρόβλημα μοντελοποιέιται ως εξής για οικιακά ψυγεία (Ο) και επαγγελματικά (Ε). Max 200 O E Περιορισμοί: o Ο <= 30 o Ε <= 40 o Ο + 2Ε <= 16 Ο, Ε >= 0 (Schrage L., 1991) Δεδομένα για την Αναθεώρηση Έργου Για να επιτευχθεί η αναθεώρηση του Έργου και η βέλτιστη συμπίεση αυτού θα πρέπει να αλιευθούν από το χρονοδιάγραμμα οι δραστηριότητες που κατά την 31/12/2015 δύναται Διπλωματική Εργασία 53

64 να συμπιεστούν. Το κόστος συμπίεσης για κάθε μία από αυτές και η μέγιστη συμπίεση παρουσιάζεται στον Πίνακα 3. Έτσι δημιουργείται ο οδηγός-πίνακας 5 : Εργασίες Βίλα Η Βίλα Β Βίλα Α Βίλα Γ Χωματουργικά Η/Μ Περιβάλλον Χώρος Οπλισμός/Σκυροδέτηση Μονώσεις Επιχρίσματα Θερμοπρόσωψη Τοιχοποιία/Λιθοδομή Ξηρά Δόμηση Επενδύσεις κλπ. Ξυλουργικά, Κουφώματα κλπ. Είδη Υγιεινής Χρωματισμοί /Φινιρίσματα Χωματουργικά Π.Χ. Οπλισμός/Οδοποιία Π.Χ. Λίθινες Επενδύσεις Π.Χ Επιστρώσεις δαπέδων Π.Χ Εξωτερικές Μονώσεις Π.Χ Χρωματισμοί Π.Χ. Πίνακας 5: Εργασίες προς Συμπίεση Διπλωματική Εργασία 54

65 Άρα, και σύμφωνα με τον Πίνακα 5, χρονική συμπίεση μπορεί να γίνει σε 18 εργασίες από τις 31/12/2015 και μετά, και σύμφωνα με την πρόοδο του έργου μέχρι εκείνη την στιγμή. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και το report του MS Project που επισυνάπτεται στο Παράρτημα Δ για τις μη ολοκληρωμένες εργασίες. Για την απλοποίηση και την οπτικοποίηση του προβλήματος της συμπίεσης του Έργου θα θεωρηθεί πως πλέον υφίσταται ένα νέο έργο με τις δραστηριότητες που δεν άρχισαν ακόμα κατά την 31/12/2018 (οι δραστηριότητες δηλαδή του Πίνακα 5) και με τις ημερομηνίες έναρξης, διάρκειες δραστηριοτήτων, κόστος κλπ. του αρχικού προγραμματισμού του Παραρτήματος Α. Έτσι επανεκτελείτε ο χρονικός προγραμματισμός δίνοντας την εξής Εικόνα 17: Βίλα Γ- Μονώσεις Υπογείων Start: 1/18/16 I D: 1 Finish: 1/22/16 Dur: 5 days Res: Βίλα Γ - Θερμοπρόσωψη Start: 1/25/16 I D: 4 Finish: 2/5/16 Dur: 10 days Res: Βίλα Γ - Επιχρίσματα Start: 1/18/16 I D: 2 Finish: 1/21/16 Dur: 4 days Res: Βίλα Γ - Τοιχοποιία/Λιθοδομή Βίλα Γ - Ξηρά Δ όμηση Βίλα Γ - Επενδύσεις Βίλα Γ - Χρωματισμοί Start: 1/18/16 I D: 3 Start: 2/15/16 I D: 5 Start: 3/7/16 I D: 9 Start: 4/13/16 I D: 12 Finish: 2/12/16 Dur: 20 days Finish: 3/4/16 Dur: 15 days Finish: 3/23/16 Dur: 12 days Finish: 4/20/16 Dur: 6 days Res: Res: Res: Res: Βίλα Γ - Ξυλουργικά/Υαλουργ Start: 3/7/16 I D: 10 Finish: 4/12/16 Dur: 25 days Res: Βίλα Γ - Είδη Υγειινής Start: 3/7/16 I D: 11 Finish: 3/9/16 Dur: 3 days Res: Βίλα Η - Χρωματισμοί Περιβάλλον Χώρος - Χωματου Περιβάλλον Χώρος - Σκυροδέ Περιβάλλον Χώρος - Λίθινες Ε Περιβάλλον Χώρος - Εξωτερικ Start: 2/1/16 I D: 6 Start: 2/9/16 I D: 13 Start: 4/7/16 I D: 14 Start: 5/30/16 I D: 15 Start: 7/12/16 I D: 18 Finish: 2/8/16 Dur: 6 days Finish: 4/6/16 Dur: 40 days Finish: 5/27/16 Dur: 35 days Finish: 7/11/16 Dur: 30 days Finish: 9/13/16 Dur: 45 days Res: Res: Res: Res: Res: Περιβάλλον Χώρος - Επιστρώ Start: 5/30/16 I D: 16 Finish: 6/23/16 Dur: 18 days Res: Περιβάλλον Χώρος - Εξωτερικ Start: 5/30/16 I D: 17 Finish: 6/10/16 Dur: 10 days Res: Βίλα Β - Χρωματισμοί Start: 2/1/16 I D: 7 Finish: 2/8/16 Dur: 6 days Res: Βίλα Α - Χρωματισμοί Start: 2/1/16 I D: 8 Finish: 2/8/16 Dur: 6 days Res: Εικόνα 17: Pert/CPM Υπολειπόμενου Έργου Διπλωματική Εργασία 55

66 Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό το από την Εικόνα 17 μπορεί να εξαχθεί: 1. Ο αναμενόμενος χρόνος του έργου. Ο χρόνος αυτός συμπίπτει ακριβώς με την πρόβλεψη που έγινε με την μέθοδο EVM και είναι η 13/9/ Η διάρκεια του εναπομείναντος Έργου ήταν 166 ημέρες. 3. Οι κρίσιμες διαδρομές (με κόκκινο χρώμα στην Εικόνα 17) του υπολειπόμενου έργου οι οποίες θα φανούν χρήσιμες κατά την συμπίεση του έργου. Αυτές είναι: a. Βίλα Η Χρωματισμοί b. Βίλα Β Χρωματισμοί c. Βίλα Α Χρωματισμοί d. Περιβάλλον Χώρος Χωματουργικά e. Περιβάλλον Χώρος Σκυροδέματα/Οδοποιία f. Περιβάλλον Χώρος Λίθινες Επενδύσεις g. Περιβάλλον Χώρος Εξωτερικοί Χρωματισμοί Αφού έχουν συγκεντρωθεί όλα τα στοιχεία απαραίτητα για την αναθεώρηση και βελτιστοποίηση του έργου (Εικόνα 17 και Πίνακας 5) δύναται να μοντελοποιηθεί το έργο Μοντελοποίηση και Αναθεώρηση Έργου με Γραμμικό Προγραμματισμό Μελετώντας την Εικόνα 17 παρατηρείται πως παρόλο που έγινε αλλαγή με τις εργασίες περιβάλλοντος χώρου να ακολουθούν τις εργασίες θερμοπρόσωψης της Βίλας Γ το χρονικό τέλος δεν επηρεάζεται καθώς δεν είναι κρίσιμη διαδρομή. Για τον αρχικό προγραμματισμό θέτουμε την αντικειμενική συνάρτηση την οποία θέλουμε να βελτιστοποιήσουμε και συγκεκριμένα να βρούμε το ελάχιστο κόστος. Επίσης εκμεταλλευόμαστε το γεγονός πως το πρόγραμμα δίνει την κρίσιμη διαδρομή και έτσι περιοριζόμαστε σε αυτές τις δραστηριότητες για την βελτιστοποίηση. Θέτοντας yi μεταβλητές στην σειρά που παρουσιάζονται οι κρίσιμες δραστηριότητες στην Εικόνα 17 και χρησιμοποιώντας το κόστος συμπίεσης ανά ημέρα του Πίνακα 3 προκύπτει η αντικειμενική συνάρτηση τα επιχρίσματα σαν εργασία δεν συμμετέχουν, δεν αποτελούν κομμάτι του διαγράμματος: Minz = 617y y2 +617y y y y y7 Διπλωματική Εργασία 56

67 Προχωρώντας στους περιορισμούς της συνάρτησης υπολογίζονται πρώτα οι χρονικοί περιορισμοί. Όπως προαναφέρθηκε, και εφόσον όλες οι δραστηριότητες είναι FS, τότε για να αρχίσει μία δραστηριότητα πρέπει να έχει τελειώσει η αμέσως προηγούμενή της, άρα ο χρόνος έναρξης αυτής ισούται με τον χρόνο λήξης της προηγούμενης στην περίπτωση της συμπίεσης, μειωμένος κατά την μέγιστη συμπίεση που μπορεί να υποστεί. Έτσι, και ορίζοντας αντίστοιχες μεταβλητές xi, έχουμε: x1=0, x2=0, x3=0, x4 x3+6-y3,, x4 x2+6-y2, x4 x1+6-y1, x5 x4+40-y4, x6 x5+35-y5, x7 x6+30-y6, x8 x7+45-y7 Στην συνέχεια ορίζονται τα περιθώρια συμπίεσης κάθε δραστηριότητας που προκύπτουν από τον Πίνακα 3 αν αφαιρέσουμε από τον αναμενόμενο χρόνο την μέγιστη επιτρεπόμενη συμπίεση. Έτσι: y1 3, y2 3, y3 3, y4 20, y5 18, y6 15, y7 23 Ο τελικός περιορισμός έχει να κάνει με την διάρκεια του έργου. Δεδομένου, και σύμφωνα με την Εικόνα 17 πως το έργο αναπρογραμματίζεται από τις 18/1/2016 και θα θέλαμε να ολοκληρωθεί μέχρι τις 15/08/2016, υπήρχε χρονικό περιθώριο 113 εργάσιμων ημερών. Άρα: x8 113 Διπλωματική Εργασία 57

68 Άρα το έργο δύναται να μοντελοποιηθεί όπως στην Εικόνα 18: Εικόνα 18: Μοντελοποίηση Έργου Διπλωματική Εργασία 58

69 Αναλύοντας τα αποτελέσματα του έργου μετά την βελτιστοποίηση από την εφαρμογή παίρνουμε τα αποτελέσματα της Εικόνας 19: Εικόνα 19: Report Γραμμικού Προγραμματισμού Έργου Παρατηρείται πως η διάρκεια του έργου είναι όση και η μεταβλητή x8, δηλαδή 113 ημέρες. Παράλληλα η αντικειμενική τιμή που λαμβάνουμε είναι 16758, όσο δηλαδή το πρόσθετο κόστος που θα πρέπει να καταβληθεί για να επιτύχει το έργο εντός των προθεσμιών. Παράλληλα παίρνουμε και την πληροφορία πως οι δραστηριότητες που θα πρέπει Διπλωματική Εργασία 59

70 να συμπιεστούν είναι η δραστηριότητα των χωματουργικών εργασιών του περιβάλλοντος χώρου και των εξωτερικών χρωματισμών του περιβάλλοντος χώρου κατά 20 και 23 ημέρες αντίστοιχα. Διπλωματική Εργασία 60

71 4.6. Συγκεντρωτικά Αποτελέσματα Για το Έργο όπως προαναφέρθηκε, πραγματοποιήθηκε ολοκληρωμένη Διαχείριση Έργου ή αλλιώς Project Management αυτού. Σε πραγματικές συνθήκες δεν εφαρμόστηκε καμιά μεθοδολογία Διαχείρισης Έργων. Συνοψίζοντας τελικά πρέπει να αναφερθούν τα εξής: 1. Το Έργο κατά την πραγματική του εκτέλεση είχε χρονικές και οικονομικές αποκλίσεις. Το τελικό budget που δαπανήθηκε ήταν μεγαλύτερο από το προϋπολογισθέν και χρονικά καθυστέρησε κατά 1 μήνα η τελική του παράδοση. Ο αρχικός προγραμματισμός ήταν για τις 15/8/2016 και αυτό παραδόθηκε στις 15/9/2016. Η επιβολή ρήτρας ήταν αναμενόμενη μετά την χρονική καθυστέρηση. 2. Εφαρμόζοντας χρονοπρογραμματισμό μέσω της μεθόδου PERT/CPM αποδείχθηκε πως το Έργο, σύμφωνα με τις αναμενόμενος χρόνους θα τελείωνε στις 28/7/2016. Αυτός ο προγραμματισμός θα φανέρωνε τις αλληλουχίες των δραστηριοτήτων, τις κρίσιμες δραστηριότητες οι οποίες επηρεάζουν την συνολική διάρκεια του Έργου και θα έπρεπε να προσεγγιστούν ιδιαίτερα, το πλεόνασμα 20 ημερών από την οριστική ημερομηνία παράδοσης, την εποπτική εικόνα κλπ. 3. Ένα Έργο πρέπει να ελέγχεται συνεχώς ώστε να φαίνονται οι χρονικές και οικονομικές υστερήσεις του. Επιλέχθηκε έλεγχος του Έργου σε μια ημερομηνία που τα στοιχεία ήταν προσβάσιμα (31/12/2015). Τότε διαπιστώθηκε πως κατά την πραγματική εκτέλεση του Έργου, ενώ αυτό ήταν εντός προϋπολογισμού ήταν με σημαντική απόκλιση εκτός χρόνου και μάλιστα ο υπολογισμός με βάση τους δείκτες της EVM έδειξε πρόβλεψη αποπεράτωσης την ημερομηνία πραγματικής ολοκλήρωσης του Έργου, έναν μήνα αργότερα από την ημερομηνία οριστικής παράδοσης, την 15/9/2016. Η αναπροσαρμογή του Έργου, αν είχε πραγματοποιηθεί ο έλεγχος θα κρινόταν απαραίτητα και θα ήταν πραγματοποιήσιμη. 4. Για να γίνει αναπροσαρμογή του Έργου προκειμένου να επιτύχει χρονικά, έπρεπε να απομονωθούν οι δραστηριότητες που δεν είχαν ξεκινήσει ακόμα με τις δικές τους αλληλουχίες και να αναπρογραμματιστούν με τον συνδυασμό της μεθόδου PERT/COST και γραμμικού προγραμματισμού. Στο νέο Έργο που προέκυψε αποκαλύφθηκαν οι κρίσιμες διαδρομές και μέσω της μεθόδου του γραμμικού προγραμματισμού έγινε βελτιστοποίηση αυτών για την εύρεση του βέλτιστου κόστους Διπλωματική Εργασία 61

72 για την συμπίεση του Έργου. Τελικά βρέθηκε πως συμπιέζοντας μόνο 2 δραστηριότητες κατά το μέγιστο το Έργο θα επιτύγχανε χρονικά. Το κόστος συμπίεσης υπολογίστηκε στα Τελικά η ανάδοχος εταιρία δαπανώντας θα μπορούσε να είναι εντός προθεσμίας, άρα να διεκδικήσει το bonus των της εμπρόθεσμης ολοκλήρωσης και τελικά να είναι κερδισμένη όσον αφορά το bonus κατά Διπλωματική Εργασία 62

73 5. Συμπεράσματα Αξιολόγηση Προτάσεις 5.1. Η Διαχείριση Έργων ως Συστατικό Στοιχείο της Οικονομίας Η Ελλάδα βρίσκεται αναμφίβολα ακόμα στον κυκεώνα της οικονομικής κρίσης. Ένα από τα πρώτα θύματα της κρίσης ήταν ο κατασκευαστικός τομέας και πολύ περισσότερο ο τομέας των οικοδομών. Συγκεκριμένα στα τέλη του 2016 η συμβολή του κατασκευαστικού τομέα στο ΑΕΠ ήταν της τάξης του 2,6% σε σχέση με αυτό του 8% το 2006, σημειώνοντας έτσι την μεγαλύτερη πτώση τα τελευταία 16 χρόνια. (ΕΛΣΤΑΤ, 2018) Σήμερα διαφαίνεται μία τάση ανάκαμψης στην ανέγερση οικοδομών που αποτυπώνεται και στην έκδοση οικοδομικών αδειών καθώς θετικά είναι τα στοιχεία μέχρι και για το πρώτο ενιάμηνο του 2018 αφού οι εγκεκριμένες άδειες έχουν ξεπεράσει κατά 1000 αυτές του αντίστοιχου ενιαμήνου του (ΕΛΣΤΑΤ, 2018) Ο χρόνος σε συνεργασία με τον οικονομικό προγραμματισμό που αφορά την χρονική κατανομή των δαπανών ανά εργασία και το χρονοδιάγραμμα πληρωμών από τον κύριο του έργου αποτελούν τις 3 βασικές παραμέτρους επίτευξης στόχων κατά την εκπόνηση και τον προγραμματισμό εκάστοτε έργου (Χασιάκος Αθ. & Θεοδωρακόπουλος Δ., 2003). Προς όφελος της ίδιας της οικονομίας πρέπει να προωθηθούν πρακτικές σωστής κατανομής χρόνου και βελτιστοποίησης του οικονομικού προγραμματισμού. Τα στατιστικά της Standish Group σε δείγμα περισσότερων από έργων Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών από το 1990, είναι απογοητευτικά και καταδεικνύουν ότι μόνο 3 στα 10 έργα παραδίδονται on-time, on-budget και on-specs. Τα 2 στα 10 δεν ολοκληρώνονται ποτέ και τα 5 στα 10 έχουν υπερβάσεις! Η απόδειξη είναι ότι στην μηχανή αναζήτησης Google η λέξη failed project αναφέρεται φορές. Σύμφωνα με τον κ. Θεοφάνη Γιώτη, πρόεδρο του Project Management Institute Greece στην Ελλάδα δεν υ- πάρχει εταιρική κουλτούρα για την διοίκηση έργων, και μόνο πρόσφατα αρχίζει το project management να κερδίζει το ενδιαφέρον των εταιριών, ιδιαίτερα δε μετά από μια αποτυχία έργου. Συγκεκριμένα υποστηρίζει πως «Στην Ελλάδα τα πράγματα είναι αρκετά χλωμά. Στον δημόσιο τομέα που παράγει το περίπου το 65% του ΑΕΠ, η λέξη project manager είναι άγνωστη. Το πρότυπο του ΕΛΟΤ 1429 για την ωριμότητα στην Διοίκηση Έργων ουσιαστικά καταργήθηκε στην πράξη επειδή δεν απαιτείται για την διαχειριστική επάρ- Διπλωματική Εργασία 63

74 κεια στο ΕΣΠΑ. Στον ιδιωτικό τομέα η επιστήμη του project management στην Ελλάδα χαίρει περισσότερης εκτίμησης. Πάντως τα περιθώρια βελτίωσης είναι πολλά καθώς το project management δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη και αντιμετωπίζεται συνήθως στην Ελλάδα ως κέντρο κόστους και όχι ως κέντρο οφέλους» ( Διπλωματική Εργασία 64

75 5.2. Βασικά Συμπεράσματα και Προτάσεις για Μελλοντική Εργασία Στην παρούσα διπλωματική εργασία έγινε μία προσπάθεια απόδειξης των ευεργετικών πλεονεκτημάτων της χρήσης τεχνικών Διαχείρισης Έργων σε ένα Έργο που οι διαχειριστές τους δεν χρησιμοποίησαν τέτοιες και βασίστηκαν σε εμπειρικές μεθόδους. Αποδείχθηκε πως το έργο μπορούσε τόσο να προγραμματιστεί ορθότερα, να παρακολουθηθεί αποτελεσματικά και να αναθεωρηθεί με τον κατάλληλο τρόπο όταν χρειαζόταν. Όλα αυτά πάντα υπό το πρίσμα της βελτιστοποίησης της σχέσης κόστους και χρόνου. Χρησιμοποιήθηκαν πληροφορικά συστήματα και λογισμικά για την ολοκληρωμένη μελέτη του Έργου όπως το MS Project και το LINDO. Η ανάλυση θα μπορούσε να γίνει και χωρίς αυτά. Τα βασικά πλεονεκτήματα χρησιμοποίησης λογισμικού σε σχέση με άλλες μεθόδους, σε συνδυασμό με τα πλεονεκτήματα του project management, είναι τα εξής: 1. Ενοποιημένη πληροφορία: Η παραγωγή των σχεδιαγραμμάτων και των πινάκων που απαιτείται είναι μία πολύπλοκη διαδικασία. Η χρήση λογισμικού μας επιτρέπει άμεση δημιουργία και αναθεώρηση αυτών. Το πιθανότερο σενάριο στην μη χρήση λογισμικού είναι η εγκατάλειψη της προσπάθειας, καθώς το έργο είναι μια δυναμική διαδικασία. 2. Πρόβλεψη εναλλακτικών σχεδίων: Τα λογισμικά δίνουν πάντα την δυνατότητα υπολογισμού εναλλακτικών σχεδίων ανά πάσα στιγμή καθώς κάνουν αυτόματα τους απαραίτητους υπολογισμούς. 3. Δυνατότητες βελτιστοποίησης: Με την χρήση λογισμικών οι βελτιστοποιήσεις είναι αξιόπιστες και έγκαιρες. 4. Ενιαία μορφή παρουσίασης: Συγκεκριμένη μορφή παρουσίασης για όλο τον οργανισμό. 5. Τυποποίηση δεδομένων: Δημιουργία βιβλιοθηκών και οδηγών αναφοράς. 6. Συνολική πληροφόρηση: Παράλληλη πληροφόρηση για την πρόοδο του συνόλου των projects. Παρουσίαση της εποπτικής εικόνας, που θα ήταν αδύνατο για μεγάλα project χωρίς την χρήση λογισμικού. Ο ρόλος του Project Management και του Project Manager στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες είναι σημαντικός και αναβαθμισμένος. Η χρήση λογισμικών από τους project managers για την βελτιστοποίηση των έργων σε χώρες όπως η ΗΠΑ, η Αγγλία και το Dubai είναι απαραίτητη και έχει ευεργετικά αποτελέσματα. Η ανάπτυξη των πρακτικών και Διπλωματική Εργασία 65

76 στην Ελλάδα θα ήταν προς την σωστή κατεύθυνση, άλλωστε αυτό δείχνει και το ρεύμα αλλαγής σε αυτόν τον τομέα τα τελευταία χρόνια. ( Η εκπαίδευση σε τεχνικές project management όλων των μηχανικών στα πανεπιστήμια, η υποχρεωτική εφαρμογή πλάνου στα Δημόσια Έργα, η υποχρεωτική κατοχή πιστοποιήσεων του είδους από τις κατασκευαστικές εταιρίες για την συμμετοχή σε διαγωνισμούς και οι συγκριτικές μελέτες θα βοηθούσαν σαφέστατα προς την κατεύθυνση της καλλιέργειας νοοτροπίας εκτέλεσης έργων με μεθόδους Διαχείρισης Έργων (Project Management). Διπλωματική Εργασία 66

77 Βιβλιογραφία [1] Απόφαση Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών (2017), Κανονισμός Περιγραφικών Τιμολογίων Εργασιών. ΦΕΚ 1746/Β/ [2] ηµητριάδης, Α., (2004 και 2009), ιοίκηση - ιαχείριση Έργου, Project Management, Αθήνα, Εκδόσεις Νέων Τενχολογιών [3] Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία, Στατιστικά στοιχεία για τον κατασκευαστικό κλάδο. Ανακτήθηκαν 03 Ιανουαρίου 2019 από [4] Κοκκόσης, Α., Ι., (2005), ιαχείριση Έργων, Project Management. Αθήνα, Σύγχρονη Εκδοτική. [5] Μανωλιάδης Οδ., Σουφλής Ιωαν., Σουφλής Κων., Τζάμος Θ., (2003) Πληροφοριακά Συστήματα στη Διαχείριση Τεχνικών Έργων. Πάτρα: ΕΑΠ [6] Νόμος 4067/2012, Νέος Οικοδομικός Κανονισμός. ΦΕΚ 79/Α/ [7] Νόμος 4412/2016, Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών. ΦΕΚ 147/Α/ [8] Οικονόμου Γ., Γεωργίου Αν., (2000), Ποσοτική Ανάλυση για την Λήψη Αποφάσεων. Αθήνα, Εκδόσεις Ευγ. Μπένου [9] Παντουβάκης Π., Λαζάρου Ιωαν., (2008), Επιμετρήσεις-Προμετρήσεις. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων [10] Χασιάκος Αθ., Θεοδωρακόπουλος Δ., (2003), Χρονικός και Οικονομικός Προγραμματισμός Έργων. Πάτρα: ΕΑΠ [11] Feng C.W., Liu L. & Burns S.A., (2000), Stohastic construction time-cost trade-off analysis, Journal of Computing in Civil Engineering, 14(2) [12] Kwak, Y. H., Anbari F. T., (2012), History, practices, and future of earned value management in government: Perspectives from NASA, Project Management Journal, 43(1) [13] Linus E. Schrage, (1991), User s manual for linear, integer and quadratic programming wth LINDO, release 5.0, south San Francisco, Scientific Press Διπλωματική Εργασία 67

78 [14] Project Management Institute, Practise Standard for Earned Value Management, (2005) [15] Taylor, Frederick Winslow, (1911), The Principles of Scientific Management. New York, NY, US and London, UK: Harper & Brothers [16] Ανοιχτή Πλατφόρμα Ψηφιακών Διαγραμμάτων: (Τελευταία Επίσκεψη: 12/12/2018) [17] Ανοιχτή Πλατφόρμα Ψηφιακών Διαγραμμάτων: (Τελευταία Επίσκεψη: 12/12/2018) [18] Ανοιχτή Πλατφόρμα Project Management: (Τελευταία Επίσκεψη: 12/12/2018) [19] Εταιρία Project Management: (Τελευταία Επίσκεψη: 20/12/2018) [20] Εταιρία Software Project Management: (Τελευταία Επίσκεψη: 25/12/2018) [21] Κεντρική σελίδα της Microsoft: (Τελευταία Επίσκεψη: 28/12/2018) [22] Υπηρεσίες Πιστοποίησης και Παροχής Project Management: (Τελευταία Επίσκεψη: 25/12/2018) Διπλωματική Εργασία 68

79 Παράρτημα Α: Διάγραμμα Gantt PERT/CPM Διπλωματική Εργασία 69

80 Διπλωματική Εργασία 70

81 Διπλωματική Εργασία 71

82 Διπλωματική Εργασία 72