ΡΥΘΜΙΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΟΛΛΑΓΟΝΟΥ

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΡΥΘΜΙΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΟΛΛΑΓΟΝΟΥ"

Ἀνίκητος Κανακάρης-Ρούφος
8 χρόνια πριν
Προβολές:

4 ΡΥΘΜΙΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΟΛΛΑΓΟΝΟΥ Βιταµίνη C (έλλειψη βιταµίνης C / αποδιοργάνωση των ριβοσωµατίων µε αποτέλεσµα ανεπαρκή υδροξυλίωση των αµινοξέων, αναστολή παραγωγής της θεµέλιας ουσίας- ευθραυστότητα των αγγείων) Γλυκόζη (αύξηση της γλυκόζης σε διαβητικά άτοµα/αναστολή της παραγωγής των ινιδίων απαραίτητων για την εγκάρσια συγκράτηση (cross linking) των κολλαγόνων ινών

θεµέλιας ουσίας- ευθραυστότητα των αγγείων) Γλυκόζη (αύξηση της γλυκόζης σε διαβητικά

5 ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΗΜΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΟΥΛΩΤΙΚΗΣ ΑΠΑΝΤΗΣΗΣ ΜΑΚΡΟΦΑΓΑ (ρόλος σηµατοδότη) µέσω προϊόντων διεγείρουν τα ενδοθήλια και ενεργοποιούν τις ινοβλάστες

6 ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΥΛΗΣ Περιεκτικότητα σε κολλαγόνο εν υπάρχει γραµµική συσχέτιση µεταξύ του ποιού του κολλαγόνου και της στερρότητας του Η στερρότητα µιας ουλής κυµαίνεται µεταξύ 70-90% της αντίστοιχης ενός φυσιολογικού ιστού(δέρµα)

κολλαγόνου και της στερρότητας του Η στερρότητα µιας

8 ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΟΥΛΩΣΗ ΧΗΛΟΕΙ ΕΣ ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΟΥΛΗ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΟΚΚΙΩ ΟΥΣ ΙΣΤΟΥ ΚΑΚΗ ΕΠΟΥΛΩΣΗ(διάνοιξη τραύµατος)

9 ΧΗΛΟΕΙ Η Καλοήθεις υπερπλαστικές βλάβες του ουλώδους ιστού, εντοπιζόµενες στο δέρµα και επεκτεινόµενες πέραν των ορίων του αρχικού τραύµατος Μαύρη φυλή/ηλικία ετών Σε επιφάνειες µε αυξηµένη δερµατική τάση Αυτόµατα ή ιδιοπαθή Υψηλά επίπεδα της υδροξυλάσης της προλίνης

αρχικού τραύµατος Μαύρη φυλή/ηλικία 15-45 ετών Σε επιφάνειες µε

10 ΧΗΛΟΕΙ Η Προστερνική χώρα, ωµικές περιοχές Συσχέτιση µε ακµή, δοθιήνωση, τατουάζ, εµβολιασµούς, νύγµατα εντόµων, εγκαύµατα, λαπαροτοµίες, εγχειρητικές τοµές και λόβια ωτικών πτερυγίων Υποστρόγγυλες ή ωοειδείς επηρµένες βλάβες του δέρµατος µε πολλαπλές συχνά διακλαδώσεις Υαλοειδοποιηµένες,έντονα ηωσινόφιλες κολλαγόνες ίνες σε ακανόνιστη διάταξη και µικρός σχετικά αριθµός ινοβλαστών/πλούσιο βλεννώδες υπόστρωµα(µικροσκοπική εικόνα)

επηρµένες βλάβες του δέρµατος µε πολλαπλές συχνά διακλαδώσεις Υαλοειδοποιηµένες,έντονα ηωσινόφιλες

12 ΥΠΕΡΤΡΟΦΙΚΗ ΟΥΛΗ (HYPERTROPHIC SCAR) Υπερβολική ανάπτυξη ουλώδους ιστού µέσα στα όρια του αρχικού τραύµατος Απουσία ή µικρός αριθµός υαλοειδοποιηµένων κολλαγόνων ινών και φτωχό σε βλεννώδες υλικό υπόστρωµα

13 ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΩ ΟΥΣ ΙΣΤΟΥ Παρεµπόδιση της επανεπιθηλιοποίησης της επιφανείας του τραύµατος Προβολή αγγειοβριθών κοκκιωδών µαζών Αιµορραγία Καυτηρίαση ή χειρουργική αφαίρεση

14 ΚΑΚΗ ΕΠΟΥΛΩΣΗ- ΙΑΝΟΙΞΗ ΤΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ Φλεγµονή, αιµορραγία, κακή συρραφή Νεαροποίηση των χειλέων-επανασυρραφή

16 α.στάδιο της φλεγµονώδους αντίδρασης δερµατική βλάβη διαρκεί 48 ώρες ισχαιµικό περιβάλλον (υποξία) αιµατόπηγµα-ινική ουδετερόφιλα βακτήρια

17 β. Στάδιο σχηµατισµού νέου ιστού διαρκεί 2-10 ηµέρες εσχάρα στη επιφάνεια της βλάβης νεοαγγειογένεση µετανάστευση των επιθηλιακών κυττάρων

18 γ. Στάδιο αναδόµησης διαρκεί 1 έτος ή και περισσότερο ακανόνιστες κολλαγόνες ίνες συστολή του τραύµατος κοντά στην επιφάνεια (σύγκλιση των τραυµατικών χειλέων), ευρύτερο το τραύµα στις εν τω βάθει θέσεις ελαφρά υψηλότερη η περιοχή του τραύµατος µε την επανεπιθηλιοποίηση απουσία δερµατικών εξαρτηµάτων

τραυµατικών χειλέων), ευρύτερο το τραύµα στις εν τω βάθει θέσεις ελαφρά

19 ΙΕΓΕΡΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Τοπικές ορµόνες που διεγείρουν τον κυτταρικό πολλαπλασιασµό-τρεφονεσ (Carrel 1922) ΑΥΞΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ PDGF (platelet-derived growth factor) έχει πρωτεύοντα ρόλο στην επούλωση των τραυµάτων-διεγείρει τις ινοβλάστες και τις λείες µυϊκές ίνες Παράγεται και από ενεργοποιηµένα κύτταρα (ενδοθηλιακά,ινοβλάστες) και µακροφάγα Φυσιολογική ανάπτυξη του οργανισµού

στην επούλωση των τραυµάτων-διεγείρει τις ινοβλάστες και τις λείες µυϊκές ίνες Παράγεται και

20 ΑΥΞΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΧΩΡΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΕΠΙΘΗΛΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ

22 Ιστική αποκατάσταση Ο ρόλος των βλαστικών κυττάρων µε πρότυπο το δέρµα Η περιοχή του τριχοφόρου θυλάκου κάτωθεν του σµηγµατογόνου αδένα εµπεριέχει «φωλεά» (niche) πολυδύναµων προγενητόρων κυττάρων εν έχει ακόµη διασαφηνησθεί εάν η επιδερµίδα µπορεί να αυτο-ανανεώνεται είτε από αρχέγονα βλαστικά κύτταρα (stem cells) της ιδίας είτε από πολυδύναµα «προγενήτορες» κύτταρα των τριχοφόρων θυλάκων Φαίνεται ότι η επιδερµίδα ανανεώνεται από ένα ξεχωριστό πληθυσµό πολλαπλασιαζόµενων κυττάρων που αποτελούν τα καλούµενα «διερχόµενα ενισχύοντα κύτταρα» (transient amplifying cells) της κυτταρικής ιεραρχίας των βλαστικών κυττάρων Η ηρεµία (quiescence) είναι χαρακτηριστικό των επιθηλιακών βλαστικών κυττάρων- η ηρεµία είναι το κλειδί για την κατανόηση της απουσίας ενεργού κυτταρικού πολλαπλασιασµού (stemness), ανεξάρτητα της παρουσίας βλαστικών κυττάρων Τα βλαστικά κύτταρα µπορούν να πολλαπλασιάζονται ταχέως σε ορισµένους ιστούς (βλαστικά κύτταρα του αιµοποιητικού ιστού και βλαστικά κύτταρα του εντερικού βλεννογόνου-έκφραση της Lgr5/leucinerich-repeat-containing G-protein-coupled receptor 5 που ενεργοποιεί την οδό WNT) Στις σαλαµάνδρες σε διατµηµένο νεύρο παράγεται από τα κύτταρα Schwann η AG (anterior-gradient protein) η οποία δρα στο Prod1 στην επιφάνεια των βλαστικών κυττάρων και προάγει τον πολλαπλασιασµό

23 Ανάδειξη των βλαστικών κυττάρων στο δέρµα ένα µεµονωµένο πολυδύναµο βλαστικό κύτταρο αποµονώθηκε από τριχοφόρο θύλακο αρουραίου και σηµάνθηκε µε ρετροϊό που έφερε lacz (κωδικοποίηση β-γαλακτοσιδάσης) και µετά από καλλιέργεια µεταµοσχεύθηκε σε νεογέννητο ποντικό Η βιοψία δέρµατος µετά 7 µήνες έδειξε περιοχές µε δραστηριότητα β- γαλακτοσιδάσης (κυανούν χρώµα) που αντιστοιχεί σε παρουσία βλαστικών κυττάρων

24 Ιστική αποκατάσταση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ ιάφοροι ενδοκυττάριοι και διακυττάριοι µηχανισµοί ενεργοποιούνται και συντονίζονται για την αποκατάσταση της ιστικής οµοιόστασης και ανατοµικής Ενεργοποίηση επιπλέον κυτταρικών στοιχείων του ανοσοποιητικού συστήµατος, του καταρράκτη της πήξης του αίµατος και µηχανισµών της φλεγµονής Κύτταρα όπως ουδετερόφιλα, µονοκύτταρα, λεµφοκύτταρα, δενδριτικά κύτταρα, ενδοθηλιακά κύτταρα, κερατινοκύτταρα και ινοβλάστες υφίστανται σηµαντικές αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση και στον φαινότυπο µε αποτέλεσµα τον πολλαπλασιασµό, την διαφοροποίηση και την µετανάστευση Παρά την πολυπλοκότητα των µηχανισµών της ιστικής αποκατάστασης, η κακοήθης εξαλλαγή στο περιβάλλον της επουλωτικής διεργασίας είναι ένα ασύνηθες φαινόµενο Σε ορισµένους ευκαρυωτικούς οργανισµούς (σαλαµάνδρες) η ιστική αποκατάσταση συµβαίνει µε πλήρη επαναληψιµότητα της αρχικής ιστικής αρχιτεκτονικής µέσω της αναγέννησης Στον άνθρωπο η ικανότητα της αναγέννησης διατηρείται κατά την προγενετική περίοδο και χάνεται στη ενήλικο ζωή Παραµένει µυστήριο το πώς συµβαίνει η αναγέννηση και γιατί χάνεται στον άνθρωπο Αν και δεν έχει πλήρως κατανοηθεί, ενδιαφέρον αποτελεί η αναγεννητική ικανότητα του ήπατος (αναγέννηση >70% χωρίς σχηµατισµό ουλώδους ιστού) στον άνθρωπο κάτω από ειδικές συνθήκες Ενδεχοµένως εµπλέκεται το ανοσοποιητικό σύστηµα στην αλλαγή της διαδικασίας µεταξύ αναγέννησης και επούλωσης αφού στα έµβρυα του ανθρώπου στα οποία δεν συµµετέχει η διεργασία της επούλωσης το ανοσοποιητικό σύστηµα είναι ανώριµο

25 Ιστική αποκατάσταση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Η ταχεία παραγωγή ουλώδους ιστού αποτελεί πλεονέκτηµα για την επιβίωση αφού αποτρέπει την είσοδο µικροοργανισµών στο τραύµα και αποτρέπει στην συνεχή εξάσκηση µηχανικής πίεσης (µία παράµετρος που επιτείνει το βλαπτικό αποτέλεσµα) Η διεργασία της επούλωσης επιβαρύνει κατά πολύ οικονοµικά την δηµόσια υγεία Υπολογίζεται ότι το συνολικό κόστος στις ΗΠΑ από νόσους που προκύπτουν από ίνωση/επούλωση (δυσµορφίες και δυσλειτουργικές καταστάσεις που συνοδεύουν σε όλη τη ζωή τους ασθενείς) είναι της τάξεως των 10 δισ. δολάρια Ως εκ τούτου εάν επιτευχθεί στο µέλλον ο έλεγχος και η µεταστροφή της διεργασίας της επούλωσης σε αναγέννηση µε πλήρη αποκατάσταση του αρχικού ιστού θα έχει βελτιωθεί εξαιρετικά η υγεία του ανθρώπου

26 Ιστική αποκατάσταση ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ Χρησιµοποίηση βιοµιµητικών ικριωµάτων αρνητικής πίεσης χορήγηση γονιδιακής θεραπείας αρχέγονων βλαστικών κυττάρων Στη θεωρία τα παραπάνω στοιχεία µπορούν σε συνδυασµό να δηµιουργήσουν «το κατάλληλο έδαφος για την σπορά των βλαστικών κυττάρων» ώστε να προάγεται η αναγεννητική διεργασία και όχι η επουλωτική

27 ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ τροφοβλαστική εµφύτευση εµβρυϊκή ανάπτυξη αναπαραγωγή επούλωση τραυµάτων (ιστική αναγέννηση και αναδόµηση) ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Χρόνια φλεγµονή ρευµατοειδής αρθρίτιδα διαβητική ρετινοπάθεια ψωρίαση προοδευτική αύξηση των νεοπλασµάτων

28 ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ Cysteine-knot growth factors VEGF-A VEGF-B VEGF-C VEGF-D PlGF (placenta growth factor) και σχετιζόµενες πρωτεΐνες VEGF-E (Orf-virus encoded protein) VEGF-F (αποµονώθηκε από δηλητήριο φιδιού) Τα µέλη της οικογένειας VEGF δρούν βιολογικά µετά την σύνδεση τους µε τους παρακάτω υποδοχείς: VEGFR1, VEGFR2, VEGFR3

29 ΑΓΓΕΙΟΓΕΝΕΣΗ VEGF-A + VEGFR1, VEGFR2 VEGF-B + VEGFR1 VEGF-C + VEGFR2, VEGFR3 VEGF-D + VEGFR2, VEGFR3 PlGF + VEGFR1 VEGF-A, VEGF-B και PlGF splice forms συνδέονται µε σηµαφορίνες και neuropilins Lyer S, Darley PI, Acharya KR. Structural insights into the binding of vascular endoyhelial growth factor-b by VEGFR1. The Journal of Biological Chemistry 2010;285(31):

30 ΑΥΞΗΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ EGF (Epidermal growth factor) FGF (Fibroblast growth factor) ιεγείρουν τον πολλαπλασιασµό των ενδοθηλιακών κυττάρων επάγοντας την in vivo αγγειογένεση

Σχετικά έγγραφα

Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας

Παθοφυσιολογία της επούλωσης των ελκών στο διαβήτη και αιτίες αποτυχίας Ιωάννα Ελευθεριάδου Επιστημονικός Συνεργάτης Διαβητολογικού Κέντρου ΓΝΑ Λαϊκό Σακχαρώδης διαβήτης και έλκη κάτω άκρων 25% των ασθενών