ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΩΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ» ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΠΟΛΕΜΗ ΕΙΡΗΝΗ Α.Μ.

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΤΟΜΕΑΣ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΩΝ ΚΑΛΑΘΟΣΦΑΙΡΙΣΤΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ» ΦΟΙΤΗΤΡΙΕΣ: ΠΟΛΕΜΗ ΕΙΡΗΝΗ Α.Μ.: ΚΑΤΜΕΡΤΖΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Α.Μ.: ΚΟΥΡΛΙΑΦΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Α.Μ.: Αθήνα, Ιούνιος 2015

2 2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της εργασίας μας είναι η διερεύνηση του άγχους των αθλητών της καλαθοσφαίρισης. Για την επίτευξη του σκοπού μας χρησιμοποιήσαμε ερωτηματολόγιο βασισμένο πάνω στο ερωτηματολόγιο των Martens, Vealey, και Burton (1995), καθώς και ανασκόπηση άρθρων από το διαδίκτυο. Το ερωτηματολόγιο αποτελείται από 17 ερωτήσεις 4βάθμιας κλίμακας (καθόλου, λίγο, αρκετά πολύ) του αντιλαμβανόμενου άγχους. Η συνθετική μέθοδος συμπεριλαμβάνει την ανάλυση, την αξιολόγηση και την ολοκλήρωση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για εμπειρικά και θεωρητικά συμπεράσματα. Το δείγμα αποτέλεσαν 280 ερασιτέχνες αθλητές καλαθοσφαίρισης, ηλικίας 25 ± 2,2 από την περιοχή της Αθήνας. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο που προαναφέραμε (σε μορφή εντύπου), το οποίο συμπλήρωσαν οι καλαθοσφαιριστές μετά από την προπόνηση με την παρουσία ενός υπευθύνου, ο οποίος βοηθούσε στην επίλυση τυχόν ερωτημάτων. Όλοι οι αθλητές πριν τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου δήλωσαν έγγραφα τη συγκατάθεσή τους. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Excel. Η στατιστική ανάλυση που χρησιμοποιήθηκε ήταν η μέθοδος συχνοτήτων. Τα αποτελέσματα εκφράστηκαν σε εκατοστιαία αναλογία. O χρόνος συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου ήταν 8-10 λεπτά. Από την έρευνα μας βγαίνουν διάφορα συμπεράσματα. Στις ερωτήσεις που έχουν σχέση με το άγχος καθώς και τα συμπτώματά του παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ότι βιώνουν διάφορα συναισθήματα. Παρατηρείτε ότι η ψυχοσύνθεση κάθε ατόμου είναι διαφορετική και το πώς αισθάνονται για ένα αγώνα ή την κρισιμότητα αυτού βιώνεται διαφορετικά από τον καθένα. Στις ερωτήσεις που έχουν σχέση με την αυτοπεποίθηση ή με την έκβαση του αγώνα παρατηρούμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων νιώθει σιγουριά για τον εαυτό του καθώς και για την απόδοσή του. Παρατηρείτε ότι σε ένα ποσοστό του 67% οι καλαθοσφαιριστές που πήραν μέρος στην έρευνα αισθάνονται σε αρκετό και πολύ μεγάλο βαθμό αυτοπεποίθηση πριν από έναν αγώνα. Πρέπει να σημειωθεί ότι η εμπειρία του να συμμετέχει κάποιος σε σημαντικούς αγώνες, είναι πιθανόν να αυξήσει τη γνώση του ως προς τον πιο επιτυχημένο τρόπο εκτέλεσης

3 3 των καθηκόντων του σε ανταγωνιστικές συνθήκες, ενώ σε περίπτωση που το άτομο αισθανθεί ότι μπορεί να ανταποκριθεί καλά στις απαιτήσεις του αθλήματος που έχει επιλέξει, μπορεί σε αυτή την περίπτωση να αυξηθεί η επίδοσή του. Συμπερασματικά, οι νεαροί αθλητές της καλαθοσφαίρισης έδειξαν την προτίμησή τους στην χρήση της γνωστικής διαδικασίας του ST συνδυάζοντας το με την εκτέλεση του σουταρίσματος. Σε γενικές γραμμές, οι νεαροί αθλητές χρησιμοποίησαν σε μεγαλύτερο βαθμό το παρακινητικό τύπο του ST, εφόσον πείστηκαν για την λειτουργικότητα του. Από πρακτικής πλευράς, οι προπονητές οφείλουν να βοηθάνε τους νεαρούς αρχάριους αθλητές της καλαθοσφαίρισης, μαθαίνοντας τους να χρησιμοποιούν σύντομης διάρκειας λεκτικές υποδείξεις που έχουν ένα παρακινητικό χαρακτήρα, καθώς αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ανακούφιση, ενώ τις προτιμούν περισσότερο. Ο εκπαιδευτικός τύπος του ST ακόμα και στη μορφή της διατύπωσης λέξεων κλειδιά δεν φαίνεται να είναι τόσο ελκυστικός όσο ο παρακινητικός τύπος για τους νεαρούς αθλητές της καλαθοσφαίρισης. Οι μελλοντικοί ερευνητές θα πρέπει να καθορίσουν ακριβώς το περιεχόμενο και τις πιθανές λειτουργίες των διαφορετικών τύπων του ST (ανοιχτός ή κλειστός τύπος, επιλεγόμενος ή επιβαλλόμενος), ενώ θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την αυξανόμενη επιρροή του ST πάνω στην απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης. Οι προπονητές οφείλουν να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τα παραπάνω αποτελέσματα, ώστε να βελτιώσουν την διαδικασία επιλογής των αθλητών της καλαθοσφαίρισης και να προετοιμάσουν καλύτερα τις ομάδες τους που αγωνίζονται τόσο εντός έδρας όσο και εκτός, καθ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Θα αποτελούσε ένα ενδιαφέρον στοίχημα για τους ερευνητές να εξετάσουν εάν ο αγωνιστικός χώρος επηρεάζει ψυχολογικά την απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης αναφορικά με τη θέση που λαμβάνουν στον αγώνα, καθ όλη τη διάρκεια ή εάν το παραπάνω αποτέλεσμα αλλάζει στις διαφορετικές φάσεις του αγώνα (τη τελική φάση ή τις πιο κρίσιμες στιγμές του αγώνα). Λέξεις κλειδιά: καλαθοσφαίριση, αγώνες, άγχος, διερεύνηση, ερασιτέχνες αθλητές

4 4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή Βιβλιογραφική ανασκόπηση Λειτουργία και επιλεκτική διαδικασία του λόγου (ST) παρακίνησης και εκπαίδευσης των εφήβων αθλητών της καλαθοσφαίρισης Το μέρος διεξαγωγής των αγώνων επηρεάζει την απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης Μεθοδολογία Αποτελέσματα Συμπεράσματα Βιβλιογραφία ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 59

5 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5

6 6 Η καλαθοσφαίριση είναι ένα άθλημα που τα τελευταία χρόνια έχει μεγάλη ανάπτυξη στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη γενικότερα. Εκτός του προπονητή, βοηθοί, γυμναστές αλλά και άλλες ειδικότητες (ψυχολόγου) πλαισιώνουν το «προπονητικό τιμ», έτσι ώστε η ομάδα να γίνει πιο αποδοτική όταν πρέπει, για ότι πρέπει, και για να μπορέσει να πετύχει το στόχο της. Το μπάσκετ είναι ένα άθλημα με πολλές και εναλλασσόμενες κατοχές και για αυτό η ψυχολογία παίζει σημαντικό ρόλο στην έκβαση του αποτελέσματος σε έναν αγώνα. Για το λόγο αυτό οι προπονητές πρέπει να προετοιμάζουν τους αθλητές τους όχι μόνο σε φυσική κατάσταση, όχι μόνο σε τεχνικά θέματα (άμυνα ή επίθεση) αλλά και στο πως θα ανταπεξέλθουν σε μια δύσκολη έδρα! Πως θα ανταπεξέλθουν σε ένα αγώνα με δυσκολότερο αντίπαλο εντός έδρας! Πως θα αντιδράσουν σε κρίσιμες φάσεις του αγώνα στην επίθεση στα τελευταία λεπτά ή ακόμα δευτερόλεπτα του αγώνα. Πως θα αντιδράσουν οι παίκτες σε μια κακή επιθετική τους μέρα «όλα αυτά και πολλά άλλα» έχουν σχέση με τον ψυχολογικό παράγοντα ο οποίος είναι σημαντικός για την έκβαση του αγώνα. Σε έναν αγώνα καλαθοσφαίρισης το ματς μπορεί να αλλάζει χέρια ο «νικητής» 3 και 4 φορές. Άρα ο προπονητής θα πρέπει να γνωρίζει για τους αθλητές του κάποια πράγματα όσον αφορά τον ψυχολογικό παράγοντα προετοιμασία των παικτών του για να μπορέσει να τους χρησιμοποιήσει ανάλογα με σκοπό να κερδίσει η ομάδα του. Στην παρούσα λοιπόν εργασία θα ασχοληθούμε με κάποιους ψυχολογικούς παράγοντες που επιδρούν σε έναν αγώνα καλαθοσφαίρισης στους αθλητές παίκτες που είναι και τα εργαλεία της ομάδας για τη νίκη. Οι έρευνες γύρω από το άθλημα της καλαθοσφαίρισης (Del Villar et al., 2004), έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, ενώ αποτελεί γενική διαπίστωση ότι η απόκτηση ειδικών γνώσεων και ικανοτήτων είναι το αποτέλεσμα μίας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης πολλών μεταβλητών. Οι παραπάνω ερευνητές υποστηρίζουν ότι η απόδοση των αθλητών όσον αφορά την ανάληψη δράσεων όπου απαιτείται ένας υψηλός στρατηγικός σχεδιασμός, αποτελεί ένα συνδυασμό φυσικών και γνωστικών λειτουργιών. Σύμφωνα με τον Del Villar και άλλους ερευνητές (2004), η απόδοση των αθλητών εξαρτάται από την ανάπτυξη των παραμέτρων που αναφέρονται τόσο

7 7 στο γνωστικό πεδίο όσο και στο πεδίο των ικανοτήτων που συμβάλουν εξίσου στην απόκτηση εμπειρικών γνώσεων. Τόσο η λήψη αποφάσεων όσο και οι γνώσεις περιλαμβάνονται στη γνωστική διαδικασία, ενώ ο Del Villar και οι υπόλοιποι ερευνητές (2004), ορίζουν την απόδοση των αθλητών ως «ένα πολύπλοκο προϊόν του γνωστικού πεδίου ως προς τις τρέχουσες και παλαιότερες αθλητικές δραστηριότητες, σε συνδυασμό με την ευχέρεια των παικτών να παρουσιάζουν τις ιδιαίτερες ικανότητες τους στο άθλημα που δραστηριοποιούνται». Οι συγκεκριμένοι ερευνητές πραγματοποιούν τις μελέτες τους, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τους τόσο τα διάφορα παραδείγματα όσο και το θεωρητικό πλαίσιο της γνωστικής ψυχολογίας. Οι γνωστικοί ψυχολόγοι θεωρούν ότι στη λήψη αποφάσεων παίζουν ένα πολύ σημαντικό ρόλο οι γνώσεις που αποθηκεύονται στη μνήμη. Αυτού του είδους οι γνώσεις αποτελούνται από ιδιαίτερες θεωρητικές συλλήψεις, από γεγονότα ή θεωρίες τα οποία ιεραρχούνται σε μία σειρά σχέσεων που είναι γνωστές ως ένα αναλογικό δίκτυο. Η γενική προσέγγιση υποστηρίζει ότι παρόλο που οι ειδικοί και οι αρχάριοι διαθέτουν μία παρόμοια «γνωστική διάρθρωση», τα έμπειρα άτομα διαφέρουν από τους αρχάριους λόγω των γνώσεων τους και των τρόπων χρησιμοποίησης τους (Del Villar et al., 2004). Oι γνώσεις κατηγοριοποιούνται συνήθως σε δηλωτικές, διαδικαστικές και στρατηγικές. Ο πρώτος τύπος γνώσεων που αναφέρεται κυρίως σε κανόνες μνημονεύεται εύκολα, ενώ ο δεύτερος τύπος γνώσεων σχετίζεται με την διαδικασία της ακριβής εκτέλεσης των κινήσεων, καθώς και με την επιλογή των αντιδράσεων, δηλαδή το είδος της κίνησης που πρέπει να εκτελεστεί σε μία ιδιαίτερη στιγμή. Η στρατηγική μορφή γνώσεων αποτελεί ένα ιδιαίτερο τύπο διαδικαστικών γνώσεων που περιέχει μία σειρά κατευθυνόμενων στόχων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε μία προηγούμενη φάση, καθόλη τη διάρκεια της φάσης ή ακόμα και στο διάστημα που ολοκληρωθεί μία συγκεκριμένη αθλητική δραστηριότητα.

8 2. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ 8

9 Λειτουργία και επιλεκτική διαδικασία του λόγου (ST) παρακίνησης και εκπαίδευσης των εφήβων αθλητών της καλαθοσφαίρισης Όπως ακριβώς συμβαίνει με τους ενήλικες αθλητές της καλαθοσφαίρισης, οι έφηβοι αθλητές μαθαίνουν να αναπτύσσουν επιδεξιότητες μέσω της πρακτικής διαδικασίας, ενώ στο τέλος πρέπει να εφαρμόζουν τις γνωστικές ικανότητες που απέκτησαν στους αγώνες. Οι έφηβοι αθλητές μαθαίνουν να εκδηλώνουν τα συναισθήματα τους, επιδεικνύοντας τόσο τη θετική τους διάθεση όσο και την αρνητική. Ενθουσιάζονται στη διάρκεια της προπόνησης και της αγωνιστικής περιόδου, ενώ ορισμένες φορές εκδηλώνουν ανοιχτά την απογοήτευση τους για τις επιδόσεις τους, καθώς και για το αποτέλεσμα των αγώνων. Αισθάνονται ικανοποιημένοι ορισμένες φορές όταν προπονούνται στο φυσικό περιβάλλον, ενώ μπορούν να βρουν πολλές δικαιολογίες για τη μη παρουσία τους στις προπονητικές συνεδρίες. Στην πλειονότητα τους, οι έφηβοι αθλητές αντιμετωπίζουν υπερβολικό άγχος (πίεση, αυστηρή αξιολόγηση των επιδόσεων τους), ενώ έχουν παρόμοιες πνευματικές ανάγκες και χαρακτηριστικά με εκείνα των ενήλικων αθλητών της καλαθοσφαίρισης (Smoll & Smith, 2002, Weinberg & Gould, 2003). Με στόχο την αύξηση των ικανοτήτων και της ενίσχυσης της απόδοσης των εφήβων αθλητών, οι προπονητές τους παρέχουν μία συνεχή τροφοδότηση η οποία ερμηνεύεται με μία σειρά λεκτικών στοιχείων, συμβουλών για χαλάρωση, αποτελεσματικών τρόπων αυτοσυγκέντρωσης, καθώς και άλλων τεχνικών που αυξάνουν τις γνώσεις τους και κατά συνέπεια την απόδοση τους, ενώ συνήθως τροποποιούνται ανάλογα με την ηλικία και το επίπεδο των αθλητών (Weinberg & Gould, 2003). Οι έρευνες που έχουν γίνει πάνω στην εφαρμογή των γνωστικών τεχνικών που έχουν ως στόχο την αύξηση της απόδοσης των εφήβων αθλητών της καλαθοσφαίρισης είναι σχετικά περιορισμένες. To ST αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο ευρέως χρησιμοποιημένες γνωστικές τεχνικές για πολλούς λόγους: συμβαίνει είτε συνειδητά είτε χωρίς να έχει προηγηθεί κανένας σχεδιασμός, μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ή χωρίς προηγούμενη εκπαίδευση, ενώ αποτελεί μία ανοιχτή ή κλειστή τεχνική. Οι αθλητές, οι προπονητές και οι αθλητικοί ψυχολόγοι εφαρμόζουν τη συγκεκριμένη γνωστική τεχνική (Gould et al., 1993, Gould et al., 1989, Heishman &

10 10 Bunker, 1989, Madigan et al., 1992, Murphy & Ferrante, 1989, Park, 2000, Sullivan & Nashman, 1998, Weinberg et al., 1992). Το πιο σημαντικό στοιχείο ως προς τον προσδιορισμό του λόγου (ST) που αποτελεί την έκφραση εσωτερικών και εξωτερικών διαλόγων, θέτοντας ως στόχο την ολοκληρωμένη κατάρτιση και αύξηση της απόδοσης των αθλητών της καλαθοσφαίρισης κατά την διάρκεια της εκτέλεσης των ικανοτήτων τους, είναι η βοήθεια που προσφέρει στους αθλητές σε πολλαπλά επίπεδα και σε καθημερινή βάση (Hackfort & Schwenkmezger, 1993). Με απλούς όρους, το ST μπορεί να περιγραφεί ως ο λόγος που εκφράζουν οι αθλητές στους εαυτούς τους, είτε ανοιχτά είτε εσωτερικά. Οι αθλητές χρησιμοποιούν δηλώσεις που έχουν ως αποδέκτη τους ίδιους τους εαυτούς τους, με στόχο να κατευθύνουν την προσοχή τους στο σημείο που επιθυμούν («εστίαση» στο εγώ τους), να ελέγξουν το άγχος τους («χαλάρωση») και να κρίνουν οι ίδιοι την απόδοσή τους («καταπληκτική δουλειά έχεις κάνει», υποστηρίζουν για τον εαυτό τους). Μέσω των παραπάνω διαλόγων, τα άτομα έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματα τους, να μετατρέψουν σε μία λεκτική διαδικασία την αντίληψη τους για τα πράγματα, καθώς και να ρυθμίσουν, όπως επίσης και να αναθεωρήσουν τις σκέψεις τους με στόχο την διευκόλυνση και την αύξηση των γνωστικών τους ικανοτήτων που θα τους οδηγήσει στην υλοποίηση των στόχων τους (Zinsser et al., 2001). O Zinsser και οι υπόλοιποι ερευνητές (2001), υποστήριξαν ότι το ST μπορεί να αυξήσει την αυτοεκτίμηση των αθλητών, συμβάλλοντας στην εστίαση της προσοχής τους στους στόχους που έχουν θέσει, καθώς και στην εύρεση των καλύτερων δυνατών τρόπων υλοποίησής τους. Επίσης, η συγκεκριμένη γνωστική διαδικασία αυξάνει και παράλληλα διατηρεί τις μορφές παρακίνησης των αθλητών, συμβάλει στην δημιουργία θετικών σκέψεων, απομακρύνοντας τις αρνητικές κρίσεις για τις προσωπικές τους επιδόσεις και τους προετοιμάζει πνευματικά για το επόμενο στάδιο της επίδειξης και εκτέλεσης των ικανοτήτων τους τόσο στο προπονητικό όσο και στο αγωνιστικό στάδιο. Ωστόσο, δεν έχουν αποδειχτεί ακόμα πλήρως οι παραπάνω παράμετροι της συγκεκριμένης γνωστικής διαδικασίας που συμβάλουν στην απόκτηση των επιδεξιοτήτων και στην αύξηση της απόδοσης των νεαρών αθλητών της καλαθοσφαίρισης.

11 11 Έως τα μέσα της δεκαετίας του 80, αρκετοί ερευνητές δημοσίευσαν ένα σημαντικό αριθμό σχετικών άρθρων πάνω στο θετικό και στο αρνητικό ST, στην αποτελεσματικότητα του ή στην έλλειψη της και πρόσφατα πάνω στην εκπαιδευτική και παρακινητική διάσταση της συγκεκριμένης γνωστικής διαδικασίας. Η υπάρχουσα βιβλιογραφία υποστηρίζει τη θετική, εκπαιδευτική ή ακόμα και παρακινητική της διάσταση, ερμηνεύοντας την ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο που το χρησιμοποιεί ένας αθλητής για να επικοινωνήσει καλύτερα με τον εαυτό του, κατά την διάρκεια της εκτέλεσης των ικανοτήτων του, με στόχο την αύξηση της απόδοσής του (Landin & Hebert, 1999, Rushall et al., 1988, Van Raalte Brewer et al., 1995, Ziegler, 1987). Εντούτοις, η απουσία των μεθοδικών ερευνών γύρω από τους μηχανισμούς μέσω των οποίων το ST επηρεάζει την απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης, αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό εμπόδιο για την διαπίστωση της αποτελεσματικότητας του ως μία γνωστική στρατηγική (Hardy et al., 2001, Perkos et al., 2002). Σύμφωνα με τον Zinsser και τους υπόλοιπους ερευνητές (2001), οι δύο κύριες λειτουργίες της συγκεκριμένης γνωστικής διαδικασίας αφορούν το γνωστικό πεδίο και την παρακίνηση. Η παρακινητική λειτουργία του ST συμβάλει στο «χτίσιμο» της αυτοπεποίθησης των αθλητών της καλαθοσφαίρισης, ενώ δημιουργεί τις κατάλληλες προϋποθέσεις χάρη στις οποίες αυξάνουν τις προσπάθειες που καταβάλουν τόσο στη φάση της προπόνησης όσο και στους αγώνες και παράλληλα ελέγχουν τις πιθανές ανησυχίες τους ως προς την εξέλιξη των πραγμάτων (Ηardy et al., 1996). Η εκπαιδευτική λειτουργία του ST αυξάνει την απόδοση των αθλητών, καθοδηγώντας τους προς την εκτέλεση των κατάλληλων δράσεων, μέσω της εστίασης τους στον κατάλληλο στόχο, στην παροχή τεχνικής κατάρτισης και στις επιλογές ως προς την τακτική που πρέπει να ακολουθήσουν για να πετύχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οι λειτουργίες του ST ως προς τους ενήλικες αθλητές διερευνήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες (Hardy et al., 2001, Hatzigeorgiadis et al., 2004, Van Raalte et al., 1994), ενώ ακόμα δεν έχουν επεξεργαστεί πλήρως οι αντίστοιχες λειτουργίες που χρησιμοποιούνται ως προς την διευκόλυνση της απόκτησης ικανοτήτων από τους αθλητές που βρίσκονται στην εφηβική ηλικία.

12 12 Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση της συγκεκριμένης γνωστικής διαδικασίας έχει ωφελήσει τους αθλητές της κωπηλασίας (Rushall, 1982), της κολύμβησης (Rushall & Shewchuk, 1989), του τένις (Landin & Hebert, 1999, Landin & McDonald, 1990), του σπριντ των 100 μέτρων (Mallet & Hanrahan, 1997) και του γκολφ (Harvey et al., 2000). Επιπλέον, ο Rushall και ορισμένοι άλλοι ερευνητές (1988), ανέφεραν ότι τόσο το εκπαιδευτικό όσο και το παρακινητικό ST βελτίωσε τις επιδόσεις των αθλητών του σκι. Όσον αφορά τους αρχάριους αθλητές, το εκπαιδευτικό ST συμβάλει στην απόκτηση των ικανοτήτων τους, ενώ οι αθλητές του τένις (Ziegler, 1987), του πατινάζ (Ming & Martin, 1996) και της καλαθοσφαίρισης (Perkos et al., 2002, Theodorakis et al., 2001) αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν τον παραπάνω κανόνα. Πρόσφατα, ο Hatzigeorgiadis και ορισμένοι άλλοι ερευνητές (2004), διερεύνησαν την λειτουργία του παρακινητικού και του εκπαιδευτικού μηχανισμού ST σε σχέση με την ακρίβεια των ομάδων της υδατοσφαίρισης. Ανέφεραν ότι και οι δύο ομάδες βελτίωσαν την ακρίβεια της βολής, ενώ σύμφωνα με τους αθλητές το εκπαιδευτικό ST ήταν περισσότερο αποτελεσματικό από ότι το αντίστοιχο παρακινητικό. Επιπλέον, μειώθηκαν εκείνες οι σκέψεις που μπορούσαν να αποσπάσουν τους αθλητές από την σταθερή εκτέλεση των βολών. Οι ερευνητές (Hatzigeorgiadis et al., 2004), έδωσαν έμφαση στην σημασία που είχε για την ομαλή ροή του παιχνιδιού ο συνδυασμός του ST με τις απαιτήσεις του αγώνα, ακόμα και για τις αθλητικές δραστηριότητες που είχαν παρόμοια χαρακτηριστικά (ρίξιμο της μπάλας με ακρίβεια). Σε προηγούμενο χρονικό διάστημα, ο Landin (1994), είχε υπογραμμίσει τη σημασία που είχε ο μηχανισμός ST ως προς την εκπλήρωση των αθλητικών δραστηριοτήτων, καθώς η αποτελεσματικότητα της συγκεκριμένης γνωστικής λειτουργίας εξαρτάται από την ακρίβεια, την φύση και τη βραχύτητα των παραπάνω δραστηριοτήτων. Ο Theodorakis και άλλοι ερευνητές (2001), εξέτασαν την αποτελεσματικότητα των δύο διαφορετικών τύπων του ST σε σχέση με την εκτέλεση των βολών στο άθλημα της καλαθοσφαίρισης. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να σουτάρουν, χρησιμοποιώντας είτε την υπόδειξη «χαλαρά» (να

13 13 ρυθμίσουν την ταχύτητα και να αυξήσουν την ακρίβεια) ή το σύνθημα «γρήγορα» (να αυξήσουν την ταχύτητα και να μειώσουν την ακρίβεια). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μόνο η ομάδα που της ζητήθηκε να είναι χαλαρή βελτίωσε σε σημαντικό βαθμό την απόδοσή της, σε σύγκριση με την ομάδα που της υπέδειξαν να είναι γρήγορη. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η πρώτη λεκτική υπόδειξη ήταν πιο αποτελεσματική, μειώνοντας το επίπεδο της διέγερσης και επιτρέποντας στους αθλητές να είναι πιο άμεσοι στο στόχο τους. Τόσο ο Theodorakis, όσο και οι υπόλοιποι επιστήμονες (2000), ανέφεραν στα αποτελέσματα των ερευνών τους ότι για τις δραστηριότητες που απαιτούσαν την επίδειξη ικανοτήτων, συγχρονισμού και ακρίβειας της βολής, το εκπαιδευτικό ST βοήθησε περισσότερο τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης από ότι το αντίστοιχο παρακινητικό. Στις παραμέτρους εντούτοις, που αναφέρονταν στην δύναμη και στην αντοχή και οι δύο στρατηγικές ήταν αποτελεσματικές. Διαπίστωσαν ότι η εκπαιδευτική γνωστική λειτουργία (ST) ήταν πιο ωφέλιμη για τις δραστηριότητες που απαιτούσαν την επίδειξη των ικανοτήτων, της ακρίβειας και του συγχρονισμού από πλευράς των αθλητών της καλαθοσφαίρισης, καθώς διευκόλυνε την εκτέλεση των επιθυμητών κινήσεων μέσω της εστίασης στις σχετικές λεκτικές υποδείξεις. Εκτός από τις παραπάνω ερευνητικές δραστηριότητες, έχουν πραγματοποιηθεί ελάχιστες εμπειρικές έρευνες που να εστιάζουν στην αποτελεσματικότητα των διαφορετικών τύπων του ST.

14 14 Ο Donohue και ορισμένοι άλλοι επιστήμονες (2000), εξέτασαν την αποτελεσματικότητα των λεκτικών υποδείξεων σε σχέση με τις δηλώσεις που είχαν ένα παρακινητικό χαρακτήρα και απευθύνονταν σε μία ομάδα δρομέων στην διάρκεια των ασκήσεων προθέρμανσης. Πέντε λεπτά πριν την διεξαγωγή του αγωνίσματος των δρόμων, έξι αθλήτριες εκτέλεσαν τρεις διαφορετικές παρεμβάσεις. Οι δύο από τις παρεμβάσεις περιελάμβαναν μία επανάληψη είτε των μορφών παρακίνησης είτε των σχετικών με την εκτέλεση των αθλητικών δραστηριοτήτων εκπαιδευτικών οδηγιών, με στόχο την εστίασή τους σε μία σειρά ειδικών τεχνικών τρεξίματος. Η τρίτη παρέμβαση αποτελούνταν από την ατομική αξιολόγηση της κάθε αθλήτριας. Κάθε αθλήτρια επέλεξε τις δηλώσεις που θα έκανε η ίδια από μία προτεινόμενη λίστα παράθεσης δηλώσεων. Οι αθλήτριες ανέφεραν ότι οι υποδείξεις και οι δηλώσεις που είχαν ένα εκπαιδευτικό χαρακτήρα ήταν ελαφρά πιο αποτελεσματικές από ότι οι αντίστοιχες που είχαν παρακινητικό χαρακτήρα, ενώ και οι δύο μορφές λεκτικών παρεμβάσεων ήταν πιο αποτελεσματικές από ότι η παρέμβαση που πραγματοποιείται μέσω της διαδικασίας ελέγχου. O Hardy και άλλοι ερευνητές (1996), επισήμαναν ότι δεδομένου του αξιοσημείωτου ρόλου της γνωστικής διαδικασίας (ST) πάνω στην αθλητική απόδοση, οι συστηματικές έρευνες που αναφέρονται στο συγκεκριμένο πεδίο είναι ανεπαρκείς. Παρόλο που μπορεί οι προπονητές να μην έχουν ιδιαίτερες αξιώσεις από τους αρχάριους αθλητές της καλαθοσφαίρισης, η ολοκληρωμένη εικόνα που θα σχηματίσουν αναφορικά με τις προτιμήσεις που δείχνουν οι αθλητές στην επιλογή των γνωστικών τεχνικών, μπορεί να τους δώσει καινούργιες ιδέες ως προς την αύξηση του γνωστικού τους πεδίου κατά τη διάρκεια της προπόνησης. Οι στόχοι της παρούσας μελέτης ήταν αφενός η διερεύνηση της αντίληψης που έχουν οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης ως προς την χρησιμότητα της γνωστικής διαδικασίας (ST), αφετέρου η αναζήτηση των τρόπων μέσω των οποίων οι μηχανισμοί του ST διευκολύνουν την εκτέλεση των αθλητικών δραστηριοτήτων, καθώς και η διαμόρφωση μίας άποψης ως προς την προτίμηση που δείχνουν οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης στους δύο τύπους του ST (παρακινητικός και εκπαιδευτικός) που συμπεριλαμβάνονται στις προπονητικές τους δραστηριότητες.

15 15 Στη έρευνα συμμετείχαν τριάντα οκτώ αρχάριοι αθλητές της καλαθοσφαίρισης (μέσος όρος ηλικίας =12,8) οι οποίοι πήραν μέρος σε μία τακτική προπονητική συνεδρία, ενώ χρησιμοποιήθηκαν τόσο υποδείξεις παρακίνησης όσο και αντίστοιχες εκπαιδευτικές (ST), κατά τη διάρκεια της επίδειξης των ικανοτήτων τους στην πάσα, στην ντρίμπλα και στο σουτάρισμα. Οι αθλητές ανέφεραν ότι προτιμούσαν σε σημαντικό βαθμό το παρακινητικό ST όταν έκαναν ντρίμπλα ή όταν σούταραν, ενώ δεν ήταν της αρεσκείας τους οι συγκεκριμένες γνωστικές διαδικασίες στην περίπτωση που έκαναν πάσα. Επιπλέον, ο τύπος της παρακίνησης θεωρούνταν από τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης ως μία σημαντική μορφή βοήθειας ως προς την επίδειξη της αυτοσυγκέντρωσης, της αυτοπεποίθησης και της αίσθησης της χαλάρωσης κατά την διάρκεια του σουταρίσματος, ενώ το εκπαιδευτικό ST το προτιμούσαν για την βελτίωση της τεχνικής τους κατά την διάρκεια της πάσας. Τα παραπάνω αποτελέσματα προσφέρουν βάσιμες ενδείξεις για την ύπαρξη πιθανών μηχανισμών, μέσων των οποίων το ST μπορεί να επηρεάσει την απόδοση των νεαρών αθλητών της καλαθοσφαίρισης. Μετά την ολοκλήρωση των τεστ στο πλαίσιο των οποίων χρησιμοποιήθηκαν και οι δύο τύποι του ST, οι αθλητές συμπλήρωσαν ένα γραπτό ερωτηματολόγιο το οποίο αξιολόγησε τον ρυθμό της χρήσης της συγκεκριμένης γνωστικής διαδικασίας, την συμβολή της στην αύξηση της απόδοσης των αθλητών και τους πιθανούς μηχανισμούς της (Weinberg & Gould, 2003, Zinsser et al., 2001). Το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε τις ακόλουθες ερωτήσεις: πόσο συχνά επαναλαμβάνεις τις λέξεις έλεγξε τον ρυθμό κατά την διάρκεια της εκτέλεσης των ασκήσεων; σε πόσο βαθμό πιστεύεις ότι σε βοηθάνε στην εκτέλεση των ασκήσεων; σε πόσο βαθμό πιστεύεις ότι οι παραπάνω λεκτικές υποδείξεις σε βοήθησαν: να συγκεντρωθείς καλύτερα; να αισθανθείς μεγαλύτερη εμπιστοσύνη; να αισθανθείς πιο δυνατός; να αισθανθείς πιο χαλαρός;

16 16 να εκτελέσεις ασκήσεις με καλύτερη τεχνική; Οι συμμετέχοντες ανταποκρίθηκαν στις παραπάνω ερωτήσεις χρησιμοποιώντας μία κλίμακα Likert 10 βαθμών που κυμαίνονταν από το 1=καθόλου έως το 10=πολύ καλά. Τέλος, οι αθλητές απάντησαν σε μία τελευταία ερώτηση που αφορούσε την επιλογή ανάμεσα στο παρακινητικό ST και στο αντίστοιχο εκπαιδευτικό, εφαρμόζοντας τον ίδιο τύπο κλίμακας. Στη συγκεκριμένη μελέτη εξετάστηκε η αξιολόγηση των νεαρών αθλητών της καλαθοσφαίρισης όσον αφορά την εφαρμογή της γνωστικής τεχνικής στην διάρκεια της προπονητικής περιόδου. Οι κύριοι στόχοι της μελέτης ήταν να εξεταστεί η γνώμη των αθλητών της καλαθοσφαίρισης ως προς τον βοηθητικό ρόλο του ST, να διερευνηθεί η γνώμη τους για τους πιθανούς μηχανισμούς μέσω των οποίων το ST μπορεί να διευκολύνει την εκτέλεση των αθλητικών δραστηριοτήτων και να αναδειχθούν οι προτιμήσεις των αθλητών σε σχέση με τους δύο τύπους του ST (εκπαιδευτικός και παρακινητικός). Εντούτοις, δεν εξετάστηκε η πιθανή αύξηση της απόδοσης των αθλητών μέσω της χρήσης του ST. Στην φάση διερεύνησης της άποψης που έχουν οι παίκτες ως προς τη συνδρομή του ST κατά την διάρκεια της εκτέλεσης της ντρίμπλας, της πάσας και του σουταρίσματος, αναδείχθηκαν ενδιαφέροντα ευρήματα. Αναφορικά με την ντρίμπλα, οι αθλητές δεν εξέφρασαν ιδιαίτερη προτίμηση για κανένα από τους δύο τύπους του ST, ενώ δεν ανέφεραν ότι ο ένας υπερίσχυε του άλλου ως προς την καλύτερη εκτέλεση της συγκεκριμένης τεχνικής. Σε γενικές γραμμές, οι παίκτες δεν ανέφεραν ότι ο ένας από τους δύο τύπους διευκόλυνε την εκτέλεση των αθλητικών δραστηριοτήτων μέσω των προτεινόμενων μηχανισμών. Εντούτοις, οι συμμετέχοντες έδειξαν μία προτίμηση για το παρακινητικό τύπο του ST. Σύμφωνα με τους Landers και Arent (2001), η ντρίμπλα και η πάσα στο άθλημα της καλαθοσφαίρισης ταξινομούνται ως απλές, οπότε είναι ευκολότερες στην εκτέλεση για τους αρχάριους αθλητές. Είναι πιθανόν, οι αρχάριοι αθλητές στο πλαίσιο της συγκεκριμένης έρευνας να μην προσπάθησαν αρκετά ή ακόμα και να μην έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στην οργάνωση ενός απλού και εύκολου τεστ επίδειξης ικανοτήτων, την ντρίμπλα γύρω από τους κώνους. Αναφορικά με την πάσα, οι αθλητές δεν εξέφρασαν αντίστοιχα καμία προτίμηση για κανένα από τους

17 17 δύο τύπους του ST, ενώ δεν ανέφεραν ότι ο ένας από τους δύο συνέβαλε περισσότερο στην απόδοση τους. Ωστόσο, οι παίκτες εξέφρασαν την άποψη ότι το εκπαιδευτικό ST τους βοήθησε να προχωρήσουν στην εκτέλεση των δραστηριοτήτων, «εφαρμόζοντας καλύτερες τεχνικές». Σύμφωνα με τον Hatzigeorgiadis και άλλους ερευνητές (2004), παρόλο που η κίνηση της ρίψης της μπάλας που αποτελεί βασικό στοιχείο για την πάσα αναπτύσσεται σε μεγαλύτερες ηλικίες, είναι πολύ πιθανό οι εκπαιδευτικές λεκτικές υποδείξεις που αναφέρονται στην χρησιμοποίηση δαχτύλων για να κάνουν οι αθλητές καλύτερη βολή, να παρείχαν σημαντική βοήθεια για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων για τις οποίες απαιτείται η καλύτερη τεχνική της πάσας. Ο Perkos και οι υπόλοιποι ερευνητές (2002), ανέφεραν επίσης ότι ο εκπαιδευτικός τύπος του ST διευκόλυνε την εκτέλεση της πάσας. Αναφορικά με το σουτάρισμα, ο παρακινητικός τύπος του ST αναφέρθηκε από τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης ως μία σημαντική μορφή βοήθειας σε πολλές περιπτώσεις. Το παρακινητικό ST κατά την διάρκεια του σουταρίσματος χρησιμοποιήθηκε συχνότερα από ότι το αντίστοιχο εκπαιδευτικό, ενώ οι αθλητές το αξιολόγησαν πολύ θετικά. Επιπλέον, οι νεαροί αθλητές ανέφεραν ότι ο παρακινητικός τύπος του ST τους βοήθησε να συγκεντρωθούν καλύτερα, να αισθανθούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και να είναι χαλαροί σε μεγαλύτερο βαθμό, συγκριτικά με την χρήση του εκπαιδευτικού τύπου ST. Στην έρευνα τους, τόσο ο Hardy όσο και οι υπόλοιποι επιστήμονες (2005), συμπέραναν ότι οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης χρησιμοποιούν σε μεγαλύτερο βαθμό το παρακινητικό ST από ότι το αντίστοιχο εκπαιδευτικό. Επομένως, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην παρακινητική λειτουργία του ST, εφόσον οι νεαροί αθλητές της καλαθοσφαίρισης αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν τον συγκεκριμένο τύπο συχνότερα. Ο παρακινητικός τύπος του ST βοηθάει τους αθλητές να αναπτύξουν σε μεγαλύτερο βαθμό την αυτοπεποίθησή τους, ενώ αποτελεί ισχυρό κίνητρο για να πετύχουν καλύτερες επιδόσεις, ελέγχοντας παράλληλα το επίπεδο της αγωνίας και του άγχους (Hardy et al., 1996). Τα παραπάνω συμπεράσματα υποστηρίχθηκαν εξίσου από τους ίδιους τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης, οι οποίοι ανέφεραν ότι τονώθηκε η αυτοπεποίθηση τους και χαλάρωσαν περισσότερο. Η αντίληψη των αθλητών ως προς την βελτίωση

18 18 της αυτοσυγκέντρωσής τους συμφωνεί με τα συμπεράσματα των ερευνών του Hatzigeorgiadis και των υπόλοιπων ερευνητών (2004), oι οποίοι ανέφεραν μία μείωση πιθανών αρνητικών σκέψεων, χάρη στην χρήση του παρακινητικού τύπου ST. Σε προηγούμενη χρονική περίοδο, ο Hardy και ορισμένοι άλλοι επιστήμονες (2001), χρησιμοποιώντας ερωτήματα ανοιχτού τύπου, δήλωσαν ότι ο παρακινητικός τύπος του ST βοηθάει τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης να διώξουν τις αρνητικές σκέψεις από το μυαλό τους και να εστιάσουν την προσοχή τους στο στόχο τους, χωρίς να ανησυχούν ιδιαίτερα για τις ενέργειες των συναθλητών τους. Μία ακόμη θετική πλευρά που προκύπτει από την χρήση του παραπάνω εκπαιδευτικού ST σχετίζεται με την εκτέλεση των γρήγορων αντιδράσεων των αθλητών της καλαθοσφαίρισης, στο πλαίσιο ενός περίπλοκου σουταρίσματος. Σε γενικές γραμμές, οι αθλητές έδειξαν ένα μεγαλύτερο βαθμό προτίμησης στο παρακινητικό τύπο του ST από ότι στον αντίστοιχο εκπαιδευτικό. Εντούτοις, σε μία μελέτη της οποίας υπεύθυνος ήταν ο Theodorakis σε συνεργασία με άλλους ερευνητές (2001), εξετάζοντας την επιρροή που οι διαφορετικοί τύποι του ST (μέσω των λεκτικών υποδείξεων «χαλάρωσε» και «γρήγορα») έχουν στην απόδοση των αθλητών σε σχέση με το σουτάρισμα, τα αποτελέσματα έδειξαν ότι μόνο όσοι αθλητές συμμετείχαν στην ομάδα ST όπου χρησιμοποιούνταν η υπόδειξη «χαλάρωσε», βελτίωσαν την απόδοση τους σε σημαντικό βαθμό, συγκριτικά με τις άλλες δύο ομάδες, την ομάδα ελέγχου και την ομάδα για την οποία η λεκτική υπόδειξη ήταν «γρήγορα». Επομένως, υπάρχει μία διαφορά ανάμεσα στις λεκτικές υποδείξεις που λειτουργούν αποτελεσματικά και σε εκείνες που επιθυμεί να πει κάποιος. Παρόλο που τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών ήταν ικανοποιητικά ως προς την διερεύνηση της αντίληψης που αναπτύσσουν οι νεαροί αρχάριοι αθλητές για την εφαρμογή της γνωστικής τεχνικής στην διάρκεια της προπόνησης, εντούτοις, υπάρχουν ποικίλοι παράγοντες που περιορίζουν το εύρος των αποτελεσμάτων των παραπάνω ερευνητικών δραστηριοτήτων. Η έλλειψη οικειότητας που επιδεικνύουν οι νεαροί αθλητές της καλαθοσφαίρισης ως προς την εκτεταμένη χρήση της γνωστικής τεχνικής του ST, μπορεί να δημιουργεί ορισμένες επιπλοκές στην εκτέλεση των αθλητικών δραστηριοτήτων. Επιπλέον, δεν επιβεβαιώθηκε εάν οι νεαροί συμμετέχοντες ένιωθαν άνετα με την χρήση της τεχνικής ST που

19 19 χρησιμοποίησαν στην διάρκεια των προπονητικών τους δραστηριοτήτων. Ένας άλλος περιοριστικός παράγοντας της όλης διαδικασίας αποτελεί το γεγονός ότι δεν τέθηκε το ερώτημα στους συμμετέχοντες που αναφέρεται στην προηγούμενη χρήση της γνωστικής διαδικασίας του ST κατά την διάρκεια της εκτέλεσης των αθλητικών τους δραστηριοτήτων Το μέρος διεξαγωγής των αγώνων επηρεάζει την απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης Τα προηγούμενα έτη, έχουν γίνει πολλές έρευνες στο πλαίσιο των οποίων διερευνώνται τα πλεονεκτήματα μίας ομάδας που παίζει στην έδρα της (Nevill and Holder,1999). Μέχρι σήμερα, οι έρευνες δεν έχουν καταφέρει να διερευνήσει συνολικά το παραπάνω φαινόμενο, παρόλο που δεν αμφισβητείται από κανέναν το γεγονός ότι όταν παίζει μία ομάδα στην έδρα της, αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας της. Έχουν δοθεί πολλές και ποικίλες θεωρητικές εξηγήσεις για την αιτιολόγηση του συγκεκριμένου φαινομένου, περιλαμβάνοντας θεωρίες κοινωνικής ψυχολογίας, κοινωνικές γνωστικές καθώς και κοινωνιολογικές θεωρίες, όπως επίσης και θεωρίες που αναφέρονται στην επιρροή του χώρου (Courneya and Carron, 1992). Σύμφωνα με τους παραπάνω ερευνητές, δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις που να υποστηρίζουν την υπεροχή μίας θεωρίας έναντι μίας άλλης,

20 20 επομένως παρατίθεται ένα συλλογικό εννοιολογικό πλαίσιο το οποίο ενσωματώνει μία σειρά πιθανών ερμηνευτικών προσεγγίσεων. Σύμφωνα με τους Loughhead και Bray (2005), το παραπάνω πλαίσιο ενσωματώνει πέντε κύρια συστατικά: τον χώρο όπου θα διεξαχθεί ο αγώνας, ορισμένους παράγοντες που επηρεάζουν το σημείο διεξαγωγής του αγώνα, όπως είναι η πυκνότητα του πλήθους και οι κανόνες που τίθενται, την κρίσιμη ψυχολογική και φυσιολογική κατάσταση, τις συμπεριφορές που επιδεικνύουν τόσο οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης όσο και οι προπονητές και την έκβαση του αγώνα που διαχωρίζεται σε πρωταρχική (θεμελιώδες επίπεδο, όπως είναι το ποσοστό των ελεύθερων βολών στην καλαθοσφαίριση), σε δευτερεύουσα (ενδιάμεση που αναφέρεται στους πόντους που πετυχαίνονται) και σε ένα τρίτο στάδιο (μετρήσεις αποτελέσματος, αναλογία νίκης και ήττας). Αναφορικά με τους αγώνες της καλαθοσφαίρισης, οι ερευνητές δηλώνουν ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 64% των αγώνων πρωταθλήματος που διεξάγονται στο πλαίσιο ενός ακριβούς χρονοδιαγράμματος, κερδίζονται από τις ομάδες που παίζουν στην έδρα τους (Courneya and Carron, 1992). Σχετικά με τη περίπτωση των ομάδων καλαθοσφαίρισης των ΗΠΑ, έγινε πρόσφατα έρευνα πάνω στο πλεονέκτημα που παρουσιάζει μία ομάδα όταν παίζει στην έδρα της και διαπιστώθηκε ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 60% επιτυγχάνει τη νίκη όταν παίζει στην έδρα της (Pollard and Pollard, 2005). Oι έρευνες που έχουν γίνει πάνω στην επίδειξη ορισμένων μορφών συμπεριφοράς των αθλητών της καλαθοσφαίρισης στον χώρο διεξαγωγής των αγώνων είναι ακόμα ελάχιστες, σύμφωνα με τον Varca (1980) και τους Silva και Andrew (1987). Οι παραπάνω ερευνητές προσπάθησαν να προσδιορίσουν τα στατιστικά στοιχεία που αιτιολογούν τις νίκες των ομάδων που αγωνίζονται στην έδρα τους. Ο Varca (1980), μελέτησε το πλεονέκτημα που παρουσιάζουν οι κολεγιακές ομάδες της καλαθοσφαίρισης όταν παίζουν στην έδρα τους (σύνολο 90 αγώνες) και διατύπωσε την υπόθεση ότι οι ομάδες που παίζουν στην έδρα τους παρουσιάζουν μία καλύτερη επίδοση στο πεδίο της λειτουργικής επιθετικότητας (προσδιορίζεται ως οποιαδήποτε συμπεριφορά που έχει σκοπό να κυριαρχήσει έναντι των αντιπάλων, και μετριέται από τα ακόλουθα στατιστικά δεδομένα, τα ριμπάουντ, τα μπλοκαρίσματα και το κλέψιμο της μπάλας). Τα αποτελέσματα υποστήριξαν την παραπάνω υπόθεση, επειδή οι ομάδες που έπαιζαν στην έδρα τους εκτελούσαν σε σχέση με τις

21 21 αντίπαλες ομάδες καλύτερα ριμπάουντ, μπλοκαρίσματα και κλεψίματα της μπάλας, ενώ οι αντίπαλοι έκαναν περισσότερα φάουλ. Στο ίδιο πλαίσιο ερευνών, οι Silva και Andrew (1987), διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των ριμπάουντ, των απότομων μεταβολών καθώς και των φάουλ που εκτελέστηκαν, διαφοροποίησε τις επιδόσεις των ομάδων που έπαιζαν στην έδρα τους, με τις επιδόσεις των αντιπάλων τους (420 αγώνες). Παρόλη τη σημασία που έχουν στο ερευνητικό πεδίο οι παραπάνω μελέτες πρέπει να περιέχουν ορισμένα στατιστικά δεδομένα που σχετίζονται με τους αγώνες, συμπεριλαμβάνοντας τα επιτυχημένα και τα μη πετυχημένα σκοραρίσματα και διαχωρίζοντας τα αμυντικά με τα επιθετικά ριμπάουντ, όπως προτείνουν ορισμένοι άλλοι ερευνητές (Sampaio and Janeira, 2003, Sampaio et al., 2004). Επιπλέον, οι διαθέσιμες έρευνες που αναλύουν τις διαφορές μεταξύ των επιδόσεων των ομάδων που παίζουν στην έδρα τους και των αντίπαλων ομάδων, περιορίζονται στην ανάλυση των ομάδων. Εντούτοις, φαίνεται πιθανό ότι το πλεονέκτημα της ομάδας που παίζει στην έδρα της να επηρεάζει την ατομική επίδοση του παίκτη, σύμφωνα με τη θέση που παίζει. Για παράδειγμα, το ριμπάουντ προϋποθέτει μία δυνατή επαφή. Από την άλλη πλευρά, τα κλεψίματα της μπάλας και τα μπλοκαρίσματα αποτελούν μία μορφή επιθετικής άμυνας και βοηθούν τον αθλητή της καλαθοσφαίρισης να υπερισχύσει των αντιπάλων του (Varca, 1980). Tόσο τα κλεψίματα της μπάλας όσο και τα ριμπάουντ αποτελούν μορφές επιθετικής συμπεριφοράς, επειδή περιλαμβάνουν το στοιχείο του ρίσκου το οποίο εκδηλώνεται κυρίως στην έδρα της ομάδας, παρά στην έδρα της αντίπαλης ομάδας. Τα φάουλ μπορούν να μετρήσουν την αμυντική επιθετικότητα επειδή απαιτούν την ανάπτυξη μίας επαφής και συχνά προκύπτουν από την παραβίαση των κανονισμών της καλαθοσφαίρισης, στο πλαίσιο της προσπάθειας που κάνει μία ομάδα να νικήσει τους αντιπάλους της. Τις πρόσφατες δεκαετίες, ο Sampaio και ορισμένοι άλλοι ερευνητές (2006), ανέφεραν αρκετές διαφορές όσον αφορά την απόδοση των guards, των forwards και των σέντερ στο πλαίσιο διεξαγωγής των επαγγελματικών αγώνων πρωταθλήματος. Στους επαγγελματικούς αγώνες της LCB, οι σέντερ και οι guards ξεχώρισαν κυρίως στην άμυνα, ενώ έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στο μπλοκάρισμα και στο αμυντικό ριμπάουντ. Στους επαγγελματικούς

22 22 αγώνες της ACB οι guards και οι σέντερ διακρίθηκαν στην επίθεση, ενώ δόθηκε έμφαση στα επιθετικά ριμπάουντ. Τέλος, στο πλαίσιο των επαγγελματικών αγώνων του NBA, οι σέντερ και οι guards διακρίθηκαν στην επίθεση, δίνοντας κυρίως έμφαση στα επιθετικά ριμπάουντ. Τα παραπάνω αποτελέσματα δείχνουν ότι τα στατιστικά δεδομένα ποικίλουν ανάλογα με την θέση που παίζουν οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης, ενώ τα αίτια μπορεί να εντοπίζονται στις ευδιάκριτες διαφορές που παρουσιάζουν τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά των παικτών. Επίσης, είναι πιθανόν οι διαφορετικές θέσεις στις οποίες παίζουν οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης να δημιουργούν την ανάγκη για την ανάπτυξη διαφορετικών ψυχολογικών γνωρισμάτων, τα οποία εκδηλώνονται κατά την διάρκεια της προπόνησης και των αγώνων. Σύμφωνα με τους Bray και Martin (2003), ο ρόλος που παίζει ο ψυχολογικός παράγοντας ως προς την ανάδειξη της υπεροχής της ομάδας που παίζει στην έδρα της δεν έχει κατανοηθεί επαρκώς. Οι Duffy και Hinwood (1997), δεν βρήκαν διαφορές στο επίπεδο του άγχους των επαγγελματιών αθλητών της καλαθοσφαίρισης πριν τους αγώνες που διεξάγονταν είτε στην έδρα τους είτε εκτός έδρας. Ο Terry και άλλοι ερευνητές (1998), στο πλαίσιο μίας συγκριτικής μελέτης μεταξύ των αθλητών της καλαθοσφαίρισης και των αθλητών του ράγκμπι διαπίστωσαν ότι οι τελευταίοι είχαν αναπτύξει σε μεγαλύτερο βαθμό μία θετική διάθεση, μικρότερο βαθμό άγχους και υψηλότερο επίπεδο αυτοπεποίθησης πριν την έναρξη των αγώνων που θα διεξάγονταν στην έδρα της ομάδας, συγκριτικά με τους αγώνες που θα διεξάγονταν εκτός έδρας. Αναφορικά με τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης, ο Thuot και άλλοι επιστήμονες (1998), στο πλαίσιο της ερευνητικής τους δραστηριότητας, παρατήρησαν την εκδήλωση ενός χαμηλότερου επιπέδου σωματικού άγχους και αντίστοιχα ενός υψηλότερου επιπέδου αυτοπεποίθησης, όταν διαγωνίζονταν στην έδρα τους. Οι διαθέσιμες μελέτες δείχνουν ότι οι αθλητές επιδεικνύουν μία περισσότερο θετική ψυχολογική κατάσταση όταν αγωνίζονται εντός έδρας, παρουσιάζοντας καλύτερες επιδόσεις. Μέχρι σήμερα, δεν έχουν γίνει έρευνες για την κατανόηση του συγκεκριμένου φαινομένου στο επίπεδο της διαφορετικής θέσης που παίζει ένας αθλητής της καλαθοσφαίρισης. Για παράδειγμα, οι αθλητές

23 23 της καλαθοσφαίρισης που παίζουν στο κέντρο, πρέπει να επιδεικνύουν τις ικανότητες τους στο μπλοκάρισμα και στο ριμπάουντ, ενώ οι guards πρέπει να αναπτύσσουν αυξημένες ικανότητες συντονισμού των ενεργειών τους (Krause and Pim, 2002). Έρευνες που έχουν γίνει πάνω στον βαθμό επιρροής της απόδοσης των αθλητών της καλαθοσφαίρισης από την παρουσία του κοινού, δείχνουν μία αυξητική τάση (Strube et al., 1981, Beckmann and Strang, 1992). Αναφορικά με την επίδειξη του συντονισμού και των διάφορων ικανοτήτων από την πλευρά των αθλητών της καλαθοσφαίρισης, δεν υπάρχει σαφής ένδειξη επιρροής από πλευράς του κοινού (Strauss, 2002). Επομένως, είναι πολύ πιθανόν το κοινό που υποστηρίζει την ομάδα που παίζει στην έδρα της, να επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την απόδοσή της, ενώ το μη φιλικό κοινό επηρεάζει αρνητικά τις ενέργειες των αθλητών που απαιτούν την επίδειξη συντονισμού. Ο Gayton και ορισμένοι άλλοι ερευνητές (2001), υποστήριξαν ότι οι προπονητές, εκτός των άλλων, προετοιμάζουν και επιλέγουν τους παίκτες σύμφωνα με τον χώρο όπου θα διεξαχθεί ο αγώνας. Η παραπάνω ιδέα παρουσιάζει την ανάγκη βελτίωσης των γνώσεων των αθλητών της καλαθοσφαίρισης ως προς την συμβολή τους στην απόδοση της ομάδας τους, στην περίπτωση που παίζουν στον αγωνιστικό τους χώρο ή ακόμα και εκτός έδρας. Η παρούσα έρευνα εξέτασε το πλεονέκτημα της ομάδας που παίζει στην έδρα της σε σχέση με τη θέση που λαμβάνει ο κάθε παίκτης στο γήπεδο, ενώ επιχείρησε να προσδιορίσει ορισμένα στατιστικά στοιχεία που διακρίνουν τον βαθμό απόδοσης των παικτών της ομάδας που παίζει στον δικό της αγωνιστικό χώρο με τον αντίστοιχο που εκδηλώνεται όταν παίζει εκτός έδρας, αναφορικά με την θέση των παικτών στο γήπεδο. Για την επίτευξη των στόχων τους, ο Sampaio και οι υπόλοιποι ερευνητές (2006), συγκέντρωσαν αρχειακά δεδομένα από 225 αγώνες για την Ευρωλίγκα της περιόδου Οι αθλητές χωρίστηκαν σε «point guards» και σε «offguards» (ν=493), με τους «small forwards» και τους «power forwards» να σχηματίζουν τους forwards (ν=485) και τους «σέντερς» (ν=233). Χρησιμοποιήθηκε το κλασματικό μοντέλο της ανάλυσης παραγόντων. Οι στόχοι της έρευνας ήταν αφενός η διερεύνηση της πιθανής επιρροής του αγωνιστικού χώρου στην απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης, αφετέρου ο

24 24 προσδιορισμός των στατιστικών δεδομένων που διαφοροποιούν το βαθμό επιδόσεων των αθλητών που παίζουν στην έδρα τους με τον αντίστοιχο των αθλητών που παίζουν εκτός έδρας. Η Ευρωλίγκα, η οποία επιλέχθηκε για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, περιλαμβάνει τις καλύτερες ευρωπαϊκές ομάδες, ενώ στους αγωνιστικούς της χώρους συγκεντρώνονται γύρω στα 5000 άτομα ανά αγώνα. Τα αποτελέσματα των ερευνητικών δραστηριοτήτων δείχνουν ότι ο χώρος όπου διεξάγεται ο αγώνας μπορεί να επηρεάσει σε διαφορετικό βαθμό τις επιδόσεις των guards, των forwards και των σέντερ. Όπως υποστηρίζουν αρκετοί ερευνητές (Nevill and Holder, 1999, Pollard and Pollard, 2005, Carron et al., 2005), τα κύρια πλεονεκτήματα μίας ομάδας που παίζει στην έδρα της είναι οι αντιδράσεις των φιλάθλων, τα ταξίδια, η συνεχής αύξηση του γνωστικού τους πεδίου και οι κανονισμοί. Οι παραπάνω παράγοντες επηρεάζουν σε παρόμοιο βαθμό όλους τους αθλητές της καλαθοσφαίρισης, επειδή προέρχονται όλοι από το ίδιο μέρος, δεν έχουν οικειότητα με τον αγωνιστικό χώρο της αντίπαλης ομάδας, ενώ εκτίθενται όλοι στις αντιδράσεις του κοινού που παρακολουθεί τον αγώνα. Εντούτοις, εξαιτίας της διαφορετικής θέσης των παικτών, τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνητικών δραστηριοτήτων δίνουν έμφαση στο πλεονέκτημα που παρουσιάζει η ομάδα όταν παίζει στην έδρα της. Οι διαθέσιμες έρευνες που υπάρχουν γύρω από το βαθμό επιρροής των ικανοτήτων του συντονισμού και της επίδειξης δύναμης των αθλητών της καλαθοσφαίρισης από το κοινό που παρακολουθεί τους αγώνες εξακολουθούν να παράγουν αντιφατικά αποτελέσματα (Strauss, 2002). Εντούτοις, οι έρευνες δείχνουν ότι η απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης αυξάνεται με την παρουσία των φιλάθλων (Strube et al., 1981, Beckmann and Strang, 1992), ενώ δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για το βαθμό επιρροής από την πλευρά του κοινού ως προς την ανάπτυξη των ικανοτήτων του συντονισμού των αθλητών (Strauss, 2002). Σύμφωνα με ορισμένους έμπειρους προπονητές της καλαθοσφαίρισης (Krause and Pim, 2002, Oliver, 2004), η θέση του παίκτη έχει άμεση σχέση με την επίδειξη ορισμένων ικανοτήτων.

25 25 Παραδείγματος χάρη, η θέση που λαμβάνει ένας σέντερ μέσα στο γήπεδο συνδέεται με την επίδειξη ορισμένων ικανοτήτων, όπως είναι το μπλοκάρισμα, το φάουλ και το ριμπάουντ, ενώ ένας guard δίνει έμφαση στην ανάπτυξη των ικανοτήτων του συντονισμού. Οι απαιτήσεις που έχει η θέση ενός forward κυμαίνονται σε ένα ενδιάμεσο σημείο μεταξύ των απαιτήσεων του guard και των αντίστοιχων του σέντερ. Η γενική θεωρία υποστηρίζει ότι οι αθλητές της καλαθοσφαίρισης που αγωνίζονται στην έδρα τους υποστηρίζονται σε σημαντικό βαθμό από τους φιλάθλους, ενώ μπορεί να επηρεαστεί η απόδοσή τους αρνητικά σε περίπτωση που παίζουν εκτός έδρας. Επομένως, είναι πολύ πιθανό να αυξηθεί η απόδοσή τους, χάρη στην υποστήριξη των φιλάθλων που ενισχύουν σημαντικά τις ικανότητες τους που σχετίζονται με την εκτέλεση των ριμπάουντ, των μπλοκαρισμάτων ή των φάουλ, ενώ ένα μη φιλικό κοινό μπορεί να μειώσει σημαντικά τις ικανότητες των παικτών που σχετίζονται με την επίδειξη των συντονιστικών μορφών δράσεων και άλλων τύπων ικανοτήτων. Οι Nevill και Holder (1999), υποστηρίζουν από την άλλη πλευρά ότι οι έντονες αντιδράσεις των φιλάθλων μπορεί να επηρεάσουν την συμπεριφορά των επίσημων φορέων που αποφασίζουν για την τελική έκβαση του αγώνα, εντούτοις, πρέπει να πραγματοποιηθούν περισσότερες έρευνες για την κατανόηση του

26 26 παραπάνω φαινομένου. Μία σημαντική παράμετρος των αποτελεσμάτων των προαναφερθέντων ερευνητικών δραστηριοτήτων είναι η έλλειψη σημαντικών διαφορών στην απόδοση των σέντερ που παίζουν είτε εντός έδρας είτε εκτός. Τόσο τα αμυντικά ριμπάουντ όσο και τα μπλοκαρίσματα αποτελούν μέρος της τακτικής που εφαρμόζουν οι συγκεκριμένοι παίκτες (Sampaio et al., 2006). Κάποιοι ερευνητές (Varca, 1980, Silva and Andrew, 1987), αναλύσανε τους αγώνες που διεξάχθηκαν σε κολεγιακό επίπεδο και διαπίστωσαν ότι οι αθλητές των ομάδων που έπαιζαν στην έδρα τους παρουσίασαν καλύτερες επιδόσεις σε μία σειρά παραμέτρων, όπως είναι τα ριμπάουντ, τα μπλοκαρίσματα και τα κλεψίματα της μπάλας, ενώ οι αντίπαλες ομάδες έκαναν περισσότερα φάουλ. Από την άλλη πλευρά, οι επιδόσεις των guards που παίζουν είτε εντός έδρας είτε εκτός, παρουσιάζουν ορισμένες σημαντικές διαφορές σύμφωνα με ορισμένα στατιστικά δεδομένα (αμυντικά ριμπάουντ, κλεψίματα της μπάλας, μπλοκαρίσματα και φάουλ). Από επιθετικής άποψης, οι συγκεκριμένοι αθλητές ελέγχουν τη διαδικασία μετάβασης από το αμυντικό προς το επιθετικό μοντέλο. Σύμφωνα με την εμπειρία των προπονητών, οι συγκεκριμένοι παίκτες πρέπει να επιδεικνύουν ένα υψηλό βαθμό αυτοσυγκέντρωσης, επειδή χρειάζεται να αποφασίσουν για την εφαρμογή του πιο κατάλληλου μοντέλου επίθεσης κατά των αντιπάλων τους σε κάθε αγώνα, ενώ παράλληλα οφείλουν να επιδεικνύουν άριστες ικανότητες χειρισμού και ελέγχου της μπάλας (Krause and Pim, 2002, Oliver, 2004). Επιπλέον, εξαιτίας του σημαντικού ρόλου που παίζουν τόσο στην άμυνα όσο και στην επίθεση, οι συγκεκριμένοι αθλητές της καλαθοσφαίρισης δέχονται ένα υψηλό επίπεδο πίεσης (Trninic et al., 1997, Ibanez et al., 2003). Σε αυτή την περίπτωση, η απόδοσή τους μπορεί να επηρεάζεται από ορισμένες έντονες μορφές αντίδρασης, όπως είναι εκείνη που προέρχεται από το κοινό που υποστηρίζει τους παίκτες της αντίπαλης ομάδας. Για αυτό το λόγο, οι προπονητές οφείλουν να σχεδιάσουν διαφορετικές στρατηγικές για τους αγώνες που εκτυλίσσονται τόσο εντός έδρας όσο και σε ξεχωριστούς αγωνιστικούς χώρους, επιλέγοντας παραδείγματος χάρη το κατάλληλο μοντέλο επίθεσης που προορίζεται για τους guards, σε περίπτωση που αγωνίζονται εντός έδρας. Οι επιδόσεις των forwards είτε παίζουν στην έδρα τους είτε εκτός έδρας είναι διαφορετικές ως προς

27 27 το κλέψιμο της μπάλας, των μπλοκαρισμάτων, των πετυχημένων βολών και της εκτέλεσης των φάουλ. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η απόδοση τους είναι καλύτερη όταν παίζουν εκτός έδρας παρά όταν συμβαίνει το αντίθετο. Αυτό μπορεί να συμβαίνει επειδή σε αγώνες που διεξάγονται εκτός έδρας, οι παίκτες που δέχονται μεγαλύτερο βαθμό ψυχολογικής πίεσης από τους αντιπάλους, καθώς και από το περίγυρο, στη συγκεκριμένη περίπτωση από τους οπαδούς των ομάδων, είναι οι guards. Στο πλαίσιο σχεδιασμού μίας επιτυχημένης στρατηγικής, οι προπονητές θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στο παραπάνω στοιχείο. Συνοπτικά, τα αποτελέσματα των ερευνητικών δραστηριοτήτων έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς την διαπίστωση του Varca (1980), ο οποίος υποστηρίζει ότι οι ομάδες της καλαθοσφαίρισης που παίζουν στην έδρα τους επιδεικνύουν ένα μεγαλύτερο βαθμό επιθετικότητας, από ότι οι αντίπαλοί τους και διατυπώνοντας το συμπέρασμα ότι οι guards που προέρχονται από τις ομάδες που αγωνίζονται στον δικό τους αγωνιστικό χώρο παίζουν ένα δυνατό παιχνίδι, ενώ στο γήπεδο των αντιπάλων οι παίκτες που ξεχωρίζουν είναι οι forwards. Τα παραπάνω ευρήματα σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι ομάδες που παίζουν στην έδρα τους πετυχαίνουν νίκες σε υψηλό ποσοστό, δείχνουν ότι η απόδοση των guards είναι περισσότερο κρίσιμη ως προς τον προσδιορισμό της έκβασης του αγώνα. Επομένως, η μειωμένη απόδοση των guards δεν μπορεί να αντισταθμιστεί από την αύξηση της απόδοσης των forwards. Οι προπονητές οφείλουν να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τα παραπάνω αποτελέσματα, ώστε να βελτιώσουν την διαδικασία επιλογής των αθλητών της καλαθοσφαίρισης και να προετοιμάσουν καλύτερα τις ομάδες τους που αγωνίζονται τόσο εντός έδρας όσο και εκτός, καθ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Θα αποτελούσε ένα ενδιαφέρον στοίχημα για τους ερευνητές να εξετάσουν εάν ο αγωνιστικός χώρος επηρεάζει ψυχολογικά την απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης αναφορικά με τη θέση που λαμβάνουν στον αγώνα, καθ όλη τη διάρκεια ή εάν το παραπάνω αποτέλεσμα αλλάζει στις διαφορετικές φάσεις του αγώνα (τη τελική φάση ή τις πιο κρίσιμες στιγμές του αγώνα).

28 3. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 28

29 29 Η μέθοδος που πραγματοποιήθηκε στην έρευνα αυτή όσο αφορά τη βιβλιογραφική έρευνα έγινε από επιστημονικά περιοδικά και από το διαδίκτυο. Η μέθοδος συμπεριλαμβάνει την ανάλυση, την αξιολόγηση και την ολοκλήρωση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας με σκοπό να χρησιμοποιηθεί για εμπειρικά και θεωρητικά συμπεράσματα. Για τις ανάγκες της δικής μας έρευνας χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο βασισμένο πάνω στο ερωτηματολόγιο των Martens, Vealey, και Burton (1995), και το οποίο αποτελείται από 17 ερωτήσεις 4βάθμιας κλίμακας (καθόλου, λίγο, αρκετά πολύ) του αντιλαμβανόμενου άγχους. Το δείγμα αποτέλεσαν 280 ερασιτέχνες αθλητές καλαθοσφαίρισης, ηλικίας 25 ± 2,2 από την περιοχή της Αθήνας. Για τη συλλογή των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο που προαναφέραμε (σε μορφή εντύπου), το οποίο συμπλήρωσαν οι καλαθοσφαιριστές μετά από την προπόνηση με την παρουσία ενός υπευθύνου, ο οποίος βοηθούσε στην επίλυση τυχόν ερωτημάτων. Όλοι οι αθλητές πριν τη συμπλήρωση του ερωτηματολογίου δήλωσαν έγγραφα τη συγκατάθεσή τους. Για την ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Excel. Η στατιστική ανάλυση που χρησιμοποιήθηκε ήταν η μέθοδος συχνοτήτων. Τα αποτελέσματα εκφράστηκαν σε εκατοστιαία αναλογία. O χρόνος συμπλήρωσης του ερωτηματολογίου ήταν 8-10 λεπτά.

30 4. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 30

31 31 Ερώτηση 1: Ανησυχώ για τον αγώνα καθόλου λίγο αρκετά πολύ Γράφημα 1 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 28,57% (απαντήσεις 80), δεν ανησυχούν για τον αγώνα που θα γίνει, 17,85 (απαντήσεις 50) ανησυχούν λίγο, 33,92% (απαντήσεις 95) ανησυχούν αρκετά ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 19,64% (55 απαντήσεις) που ανησυχούν πολύ για τον αγώνα. Παρατηρείται ότι η ψυχοσύνθεση κάθε ατόμου είναι διαφορετική και το πώς αισθάνονται για ένα αγώνα ή την κρισιμότητα αυτού βιώνεται διαφορετικά από τον καθένα. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

32 32 Ερώτηση 2: Έχω άγχος. 26% 25.00% 21.42% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 28% Γράφημα 2 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 25% (απαντήσεις 70), δεν έχουν άγχος, 21,42 (απαντήσεις 60) έχουν λίγο άγχος, 27,85% (απαντήσεις 78) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετό άγχος ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό (25,71% 72 απαντήσεις) που αγχώνονται πολύ. Παρατηρείται ότι σε ένα ποσοστό άνω του 50% (53,56%) οι αθλητές καλαθοσφαίρισης είναι αγχωμένοι αρκετά και πολύ πριν από έναν αγώνα. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

33 33 Ερώτηση 3: Αισθάνομαι άνετα. 23% 19% 28.57% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 30.35% Γράφημα 3 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 28,57% (απαντήσεις 80), δεν αισθάνονται άνετα, 30,35% (απαντήσεις 85) αισθάνονται λίγο άνετα, 22,50% (απαντήσεις 63) διαπιστώνουν ότι αισθάνονται αρκετά καλά ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 18,57% ( 52 απαντήσεις) που αισθάνονται πολύ καλά. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

34 34 Ερώτηση 4: Έχω αυτοαμφιβολίες. 16% 21% 32.14% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 30.35% Γράφημα 4 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 32,14% (απαντήσεις 90), δεν έχουν αμφιβολία για τον εαυτό τους, 30,35 (απαντήσεις 85) αισθάνονται λίγες αμφιβολίες, 21,42% (απαντήσεις 60) διαπιστώνουν ότι αισθάνονται αρκετά αμφιβολίες ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 16,07% (45 απαντήσεις) που αισθάνονται πολλές αμφιβολίες για τον εαυτό τους. Παρατηρούμε ότι ένα ποσοστό 62,49% δεν έχουν αυτοαμφιβολία για τον εαυτό τους ή έχουν λίγο. Πιστεύουν ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δυσκολίες ενός αγώνα ή μιας προπόνησης. Έχουν πίστη στον εαυτό τους και στις ικανότητές τους. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

35 35 Ερώτηση 5: Αισθάνομαι νευρικότητα. 20% 25.00% 29% 26.78% καθόλου λίγο αρκετά πολύ Γράφημα 5 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 25% (απαντήσεις 70), αισθάνονται νευρικότητα, 26,78% (απαντήσεις 75) έχουν λίγη νευρικότητα, 28,57% (απαντήσεις 80) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή νευρικότητα ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 19,64% (55 απαντήσεις) που έχουν πολύ νευρικότητα. Παρατηρούμε ότι σε ένα ποσοστό 48,21% οι καλαθοσφαιριστές που πήραν μέρος στην έρευνα αισθάνονται αρκετά και πολύ νευρικοί πριν από έναν αγώνα. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

36 36 Ερώτηση 6: Είμαι σε υπερένταση % 36% 22.14% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 27% Γράφημα 6 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 14,28% (απαντήσεις 40), δεν αισθάνονται υπερένταση, 22,14% (απαντήσεις 62) έχουν λίγη υπερένταση, 27,14% (απαντήσεις 76) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή υπερένταση ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 36,42% (102 απαντήσεις) που έχουν πολύ υπερένταση. Παρατηρούμε ότι σε ένα ποσοστό του 36,42% οι αθλητές καλαθοσφαίρισης που πήραν μέρος στην έρευνα αισθάνονται σε μεγάλο βαθμό υπερένταση πριν από έναν αγώνα. Βέβαια αυτό το ποσοστό μπορεί να αφορά κάποιον ιδιαίτερα κρίσιμο αγώνα, βαθμολογικής σημασίας (ντέρμπι). Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

37 37 Ερώτηση 7: Αισθάνομαι αυτοπεποίθηση. 24% 14.64% 18.21% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 43% Γράφημα 7 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 14,64% (απαντήσεις 41), δεν αισθάνονται καθόλου αυτοπεποίθηση, 18,21% (απαντήσεις 51) έχουν λίγη αυτοπεποίθηση, 42,85% (απαντήσεις 120) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 24,28% (68 απαντήσεις) που έχουν πολύ αυτοπεποίθηση. Παρατηρούμε ότι σε ένα ποσοστό του 67,13% οι καλαθοσφαιριστές που πήραν μέρος στην έρευνα αισθάνονται σε αρκετό και πολύ μεγάλο βαθμό αυτοπεποίθηση πριν από έναν αγώνα. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

38 38 Ερώτηση 8: Ανησυχώ πως θα χάσω. 11% 15% 38.21% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 36.07% Γράφημα 8 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 38,21% (απαντήσεις 107), δεν αισθάνονται ανησυχία ότι θα χάσουν, 36,07% (απαντήσεις 101) έχουν λίγη ανησυχία, 15% (απαντήσεις 42) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή ανησυχία ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 10,71% (30 απαντήσεις) που έχουν πολύ ανησυχία ότι θα χάσουν τον αγώνα. Παρατηρούμε ότι σε ένα ποσοστό του 74,28% οι καλαθοσφαιριστές που πήραν μέρος στην έρευνα δεν ανησυχούν ότι θα χάσουν ή ανησυχούν λίγο για τον επικείμενο αγώνα. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

39 39 Ερώτηση 9: Αισθάνομαι ένταση στο στομάχι μου. 17% 29% 22% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 32.14% Γράφημα 9 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 28,57% (απαντήσεις 80), δεν αισθάνονται ένταση στο στομάχι τους, 32,14% (απαντήσεις 90) έχουν λίγη ένταση στο στομάχι τους, 22,14% (απαντήσεις 62) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή ένταση στο στομάχι τους ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 17,14% (48 απαντήσεις) που έχουν πολύ ένταση. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

40 40 Ερώτηση 10: Αισθάνομαι ασφαλής. 26% 18.21% 22.85% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 33% Γράφημα 10 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 18,21% (απαντήσεις 51), δεν αισθάνονται καθόλου ασφαλείς, 22,85% (απαντήσεις 64) αισθάνονται λίγο ασφαλείς, 33,21% (απαντήσεις 93) διαπιστώνουν ότι νιώθουν αρκετή ασφάλεια ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 25,71% (72 απαντήσεις) που νιώθουν πολύ ασφαλείς. Παρατηρείται ότι υπάρχει ένα ποσοστό 58,92% που νιώθουν αρκετά ασφαλείς και πολύ ασφαλείς. Από αυτό συμπεραίνουμε ότι οι αθλητές νιώθουν αυτοπεποίθηση και πίστη για τις ικανότητές τους. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

41 41 Ερώτηση 11: Αισθάνομαι το σώμα μου χαλαρό. 25% 17.14% 28.21% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 29% Γράφημα 11 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 17,14% (απαντήσεις 48), δεν αισθάνονται το σώμα τους χαλαρό, 28,21% (απαντήσεις 79) αισθάνονται λίγο χαλαρά, 28,92% (απαντήσεις 83), διαπιστώνουν ότι αισθάνονται αρκετά χαλαρά ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 25% (70 απαντήσεις) που αισθάνονται πολύ χαλαρά. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

42 42 Ερώτηση 12: Έχω την σιγουριά ότι μπορώ να ανταποκριθώ στην πρόκληση. 30% 15.00% 19.64% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 36% Γράφημα 12 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 15% (απαντήσεις 42), δεν αισθάνονται ότι έχουν την σιγουριά ότι μπορούν να ανταποκριθούν στην πρόκληση, 19,64% (απαντήσεις 55) αισθάνονται λίγο σιγουριά ότι μπορούν να ανταποκριθούν στην πρόκληση, 35,71% (απαντήσεις 100), διαπιστώνουν ότι αισθάνονται αρκετά την σιγουριά ότι μπορούν να ανταποκριθούν στην πρόκληση ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 29,64% (83 απαντήσεις) που αισθάνονται την σιγουριά ότι μπορούν να ανταποκριθούν στην πρόκληση. Όπως παρατηρούμε από το γράφημα σε ένα ποσοστό 65,35% οι αθλητές έχουν την σιγουριά ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση ενός αγώνα και στις απαιτήσεις του. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

43 43 Ερώτηση 13: Ανησυχώ ότι θα πραγματοποιήσω χαμηλή απόδοση 12% 27% 26.78% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 34.64% Γράφημα 13 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 26,78% (απαντήσεις 75), δεν ανησυχούν για την απόδοσή τους 34,64% (απαντήσεις 97) ανησυχούν λίγο, 26,78% (απαντήσεις 75), διαπιστώνουν ότι ανησυχούν αρκετά ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 11,78% (33 απαντήσεις) που αισθάνονται ότι θα πραγματοποιήσουν άσχημη απόδοση. Όπως παρατηρούμε από το γράφημα σε ένα ποσοστό 61,42% οι αθλητές έχουν την σιγουριά ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση ενός αγώνα και στις απαιτήσεις του σε αντίθεση με ένα ποσοστό της τάξης του 38,58% οι οποίοι και ανησυχούν για την απόδοση που θα πραγματοποιήσουν. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

44 44 Ερώτηση 14: Έχω την αυτοπεποίθηση πως θα διαγωνιστώ ικανοποιητικά % 37% 18.57% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 29% Γράφημα 14 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 15,71% (απαντήσεις 44), δεν έχουν καθόλου την αυτοπεποίθηση ότι θα αγωνιστούν ικανοποιητικά, 18,57% (απαντήσεις 52) έχουν λίγη αυτοπεποίθηση, 28,92% (απαντήσεις 81), διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή αυτοπεποίθηση ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 36,78% (103 απαντήσεις) ότι έχουν την αυτοπεποίθηση πως θα αγωνιστούν ικανοποιητικά. Όπως παρατηρείται από το γράφημα σε ένα ποσοστό 65,70% οι αθλητές έχουν την σιγουριά καθώς και την αυτοπεποίθηση ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση ενός αγώνα και στις απαιτήσεις του. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

45 45 Ερώτηση 15: Ανησυχώ για το αν θα πετύχω τον στόχο μου. 29% 18.57% 22.14% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 30% Γράφημα 15 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 18,57% (απαντήσεις 52), δεν ανησυχούν για αν θα πετύχουν τον στόχο τους καθόλου, 22,14% (απαντήσεις 62) έχουν λίγη ανησυχία, 30% (απαντήσεις 84), διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή ανησυχία ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 29,28% (82 απαντήσεις) που ανησυχούν πολύ σε σχέση με την επίτευξη του στόχου. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

46 46 Ερώτηση 16: Αισθάνομαι πνευματική ηρεμία. 25% 23.21% 24.28% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 27% Γράφημα 16 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 23,21% (απαντήσεις 65), δεν έχουν πνευματική ηρεμία, 24,28 (απαντήσεις 68) έχουν λίγο πνευματική ηρεμία, 27,14% (απαντήσεις 76) διαπιστώνουν ότι έχουν αρκετή πνευματική ηρεμία ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 25,35% (71 απαντήσεις) που αισθάνονται πολύ πνευματική ηρεμία. Παρατηρείται ένα ποσοστό του 52,49% ότι οι καλαθοσφαιριστές αισθάνονται αρκετά και πολύ πνευματική ηρεμία πριν από έναν αγώνα. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

47 47 Ερώτηση 17: Ανησυχώ ότι οι άλλοι θα απογοητευτούν με την επίδοσή μου. 19% 22% 26.33% καθόλου λίγο αρκετά πολύ 33.33% Γράφημα 17 Όπως παρατηρούμε από τις απαντήσεις των ερωτηθέντων ένα ποσοστό 28,21% (απαντήσεις 79), δεν ανησυχούν ότι θα απογοητεύσουν τους άλλους με την απόδοσή τους, 35,35% (απαντήσεις 99) ανησυχούν λίγο, 20% (απαντήσεις 56), διαπιστώνουν ότι ανησυχούν αρκετά ενώ υπάρχει και ένα ποσοστό 16,42% (46 απαντήσεις) που αισθάνονται ότι θα απογοητεύσουν με την άσχημη απόδοσή τους. Όπως παρατηρούμε από το γράφημα σε ένα ποσοστό 63,56% οι καλαθοσφαιριστές έχουν την σιγουριά ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση ενός αγώνα και στις απαιτήσεις του και συγχρόνως θα έχουν και καλή απόδοση. Με το μπλε χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων που αφορούν την απάντηση καθόλου, με το κόκκινο το ποσοστό των απαντήσεων με την απάντηση λίγο, με το πράσινο χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων αρκετά ενώ με το μωβ χρώμα συμβολίζεται το ποσοστό των απαντήσεων πολύ.

48 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 48

49 49 Κατά την διάρκεια ενός αγώνα η συμπεριφορά όλων όσων ασχολούνται με την ομάδα είναι αποφασιστικής σημασίας. Προπονητές, βασικοί παίκτες, αναπληρωματικοί, συνεργάτες, έφοροι, μάνατζερ, ψυχολόγος, πρέπει να επιδείξουν το καλύτερο τους εαυτό, στα πλαίσια του ρόλου που τους αναλογεί (Αναστασιάδης, 2006). Ο τρόπος καθοδήγησης του προπονητή αναμφισβήτητα επηρεάζει την απόδοση των παικτών με την καθοδήγησή του, τόσο σε τεχνικό, όσο και σε τακτική η οποία μόνο με την καλή ψυχολογική κατάσταση των αθλητών μπορεί να φέρει καλύτερα αποτελέσματα. Η γνώση του προπονητή στην ψυχολογία των παικτών του, μπορεί να του χαρίσει μία νίκη, μία κατάκτηση σημαντικής θέσης, αλλά μπορεί να του χαρίσει και το πρωτάθλημα. Πόσες φορές έχουμε δει παιχνίδια που κρίνονται στη τελευταία επίθεση, εκεί ο προπονητής πρέπει να γνωρίζει ποιος παίκτης του έχει τα προσόντα να πάρει την τελευταία επίθεση, πρέπει να γνωρίζει ποιος από τους παίκτες του παίρνει και εκτελεί την προπονητική εντολή, πρέπει να γνωρίζει ποιος παίκτης του έχει λιγότερο άγχος στο τελευταίο σουτ!, πρέπει να γνωρίζει όλους αυτούς και ακόμα περισσότερους ψυχολογικούς παράγοντες (όπως αυτούς που χρησιμοποιήσαμε και στο ερωτηματολόγιο της έρευνας) με στόχο την προπονητική τους αξιοποίηση για να φτάσει στη νίκη. Η απόδοση στον αγώνα βεβαιώνει στη πράξη τις φυσικές τεχνικές, τακτικές, και ψυχοπνευματικές δυνατότητες της ομάδας. Άρα στο άθλημα της καλαθοσφαίρισης όπου ακόμα και μια λεπτομέρεια μπορεί να κρίνει το αποτέλεσμα ενός αγώνα, αντιλαμβάνεστε πόσο σημαντικοί είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες που επιδρούν σε αγώνα καλαθοσφαίρισης. Η έρευνα οδηγεί σε πολλά συμπεράσματα. Μερικά από αυτά είναι τα εξής: Παρατηρείται ότι σε ένα ποσοστό άνω του 50% (53,56%) οι αθλητές καλαθοσφαίρισης που πήραν μέρος στην έρευνα δήλωσαν ότι είναι αγχωμένοι αρκετά και πολύ πριν από έναν αγώνα. Αυτό βέβαια έχει ως προϋπόθεση την κρισιμότητα του αγώνα αλλά και την βαθμολογική του σημασία. Σε μία παρόμοια ερώτηση σχετικά με το αν αισθάνονται νευρικοί σε ένα ποσοστό 48,21% οι καλαθοσφαιριστές που πήραν μέρος στην έρευνα απάντησαν ότι αισθάνονται αρκετά και πολύ νευρικοί πριν από έναν αγώνα. Επίσης σε ένα ποσοστό 61,42% οι αθλητές έχουν την σιγουριά ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση ενός αγώνα και στις απαιτήσεις του σε αντίθεση με ένα ποσοστό της τάξης του 38,58% οι

50 50 οποίοι και ανησυχούν για την απόδοση που θα πραγματοποιήσουν. Παρατηρείται ποσοστό 58,92% που δηλώνουν ότι νιώθουν αρκετά ασφαλείς και πολύ ασφαλείς από τις απαντήσεις στην αντίστοιχη ερώτηση. Από αυτό συμπεραίνεται ότι οι αθλητές νιώθουν αυτοπεποίθηση και πίστη για τις ικανότητές τους. Ακόμη, σε ένα ποσοστό 63,56% οι καλαθοσφαιριστές έχουν την σιγουριά ότι μπορούν να ανταπεξέλθουν στην πρόκληση ενός αγώνα και στις απαιτήσεις του και συγχρόνως θα έχουν και καλή απόδοση. Από την βιβλιογραφική ανασκόπηση συμπεραίνεται ότι οι νεαροί αθλητές της καλαθοσφαίρισης έδειξαν την προτίμησή τους στην χρήση της γνωστικής διαδικασίας του ST συνδυάζοντας το με την εκτέλεση του σουταρίσματος. Σε γενικές γραμμές, οι νεαροί αθλητές χρησιμοποίησαν σε μεγαλύτερο βαθμό το παρακινητικό τύπο του ST, εφόσον πείστηκαν για την λειτουργικότητα του. Από πρακτικής πλευράς, οι προπονητές οφείλουν να βοηθάνε τους νεαρούς αρχάριους αθλητές της καλαθοσφαίρισης, μαθαίνοντας τους να χρησιμοποιούν σύντομης διάρκειας λεκτικές υποδείξεις που έχουν ένα παρακινητικό χαρακτήρα, καθώς αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και ανακούφιση, ενώ τις προτιμούν περισσότερο. Ο εκπαιδευτικός τύπος του ST ακόμα και στη μορφή της διατύπωσης λέξεων κλειδιά δεν φαίνεται να είναι τόσο ελκυστικός όσο ο παρακινητικός τύπος για τους νεαρούς αθλητές της καλαθοσφαίρισης. Οι μελλοντικοί ερευνητές θα πρέπει να καθορίσουν ακριβώς το περιεχόμενο και τις πιθανές λειτουργίες των διαφορετικών τύπων του ST (ανοιχτός ή κλειστός τύπος, επιλεγόμενος ή επιβαλλόμενος), ενώ θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους την αυξανόμενη επιρροή του ST πάνω στην απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης. Οι προπονητές οφείλουν να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τα παραπάνω αποτελέσματα, ώστε να βελτιώσουν την διαδικασία επιλογής των αθλητών της καλαθοσφαίρισης και να προετοιμάσουν καλύτερα τις ομάδες τους που αγωνίζονται τόσο εντός έδρας όσο και εκτός, καθ όλη τη διάρκεια της σεζόν. Θα αποτελούσε ένα ενδιαφέρον στοίχημα για τους ερευνητές να εξετάσουν εάν ο αγωνιστικός χώρος επηρεάζει ψυχολογικά την απόδοση των αθλητών της καλαθοσφαίρισης αναφορικά με τη θέση που λαμβάνουν στον αγώνα, καθ όλη τη διάρκεια ή εάν το παραπάνω αποτέλεσμα αλλάζει στις διαφορετικές φάσεις του αγώνα (τη τελική φάση ή τις πιο κρίσιμες στιγμές του αγώνα).

51 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 51