ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΟΜΗΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΟΜΗΣ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟ ΕΡΓΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Σουλτάνα Δ. Χαρίτου Διπλ. Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης Α.Μ. 220 ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ Κατσαβούνης Στέφανος Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης, Πολυτεχνικής Σχολής ΔΠΘ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ : Κατσαβούνης Στέφανος, Επίκουρος Καθηγητής Πολυτεχνική Σχολή ΔΠΘ Καλφακάκου Γλυκερία, Καθηγήτρια Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ Αρετούλης Γεώργιος, Λέκτορας Πολυτεχνική Σχολή ΑΠΘ Θεσσαλονίκη, Νοέμβριος

2 2

3 Ευχαριστίες Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στον Επιβλέποντα Καθηγητή της παρούσας Μεταπτυχιακής Διπλωματικής Εργασίας κ. Στέφανο Κατσαβούνη, Επίκουρο Καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης και εισηγητή στο μάθημα Πληροφοριακά Συστήματα Διαχείρισης Έργων για τη σημαντική και πολύτιμη επιστημονική και ερευνητική καθοδήγηση με καίριες υποδείξεις κατά την υλοποίηση της πτυχιακής εργασίας. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τα άλλα δύο μέλη της Τριμελούς Εξεταστικής Επιτροπής, την κα. Γλυκερία Καλφακάκου Καθηγήτρια του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ, και τον κ. Γεώργιο Αρετούλη, Λέκτορα του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής ΑΠΘ. Έπειτα, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στους καθηγητές και τις καθηγήτριες του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών αλλά και των άλλων τμημάτων και σχολών που συμμετείχαν στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών Διοίκηση και Διαχείριση Τεχνικών Έργων του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών, για τη διαρκή, εύρυθμη και εποικοδομητική συνεργασία, τη μετάδοση γνώσεων και τη καθοδήγηση σχετικά με το ευρύ πεδίο των αντικείμενων της Διοίκησης και Διαχείρισης Τεχνικών Έργων. Καταλήγοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω το οικογενειακό και φιλικό μου περιβάλλον και ιδιαίτερα τη μητέρα μου Ιωάννα και τον αδερφό μου Κωνσταντίνο που συνέβαλαν στην απαιτούμενη ισορροπία με τη διαρκή ηθική στήριξη που μου παρείχαν κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Ειδίκευσης Διοίκηση και Διαχείριση Τεχνικών Έργων του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών. 3

4 4

5 Περιεχόμενα Ευχαριστίες... 3 Περιεχόμενα... 5 Κατάλογος Εικόνων... 8 Κατάλογος Σχημάτων Κατάλογος Πινάκων Περίληψη Abstract Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Εισαγωγικά Στοιχεία Αντικείμενο Μελέτης Κεφάλαιο 2: Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Εισαγωγή Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Χρήση Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Κατηγορίες και Τύποι Εφαρμογών των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής ΜΣΔ Βάσει Συνιστωσών ή ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής ΜΣΔ Βάσει των Ομάδων ή ΜΣΔ Βάσει των Ανθρώπων ή ΜΣΔ Οργανισμού ΜΣΔ Βάσει των Δραστηριοτήτων ή ΜΣΔ Διαδικασιών ή ΜΣΔ Χρονοδιαγράμματος Πλεονεκτήματα και Δυνατότητες της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Βιβλιογραφικές Αναφορές Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές Διαδικτύου Κεφάλαιο 3: Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Εισαγωγή Μέθοδοι Διαχείρισης Έργων Διαδικασία, Αρχιτεκτονική της Διαδικασίας και Μοντελοποίηση της Διαδικασίας Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Βασικά Στοιχεία Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Δυνατότητες και Χαρακτηριστικά Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Ανάπτυξη Μητρώου Σχεδιασμού Δομηής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Ανάλυση Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας

6 Κατάτμηση Αλληλούχιση Αλγοριθμικές Μέθοδοι Αναγνώρισης Βρόχων Αντιμετώπιση Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Εφαρμογές Βιβλιογραφικές Αναφορές Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές Διαδικτύου Κεφάλαιο 4: Λογισμικό Πακέτο ver Εισαγωγή Λογισμικό Πακέτο ver Εγκατάσταση Χρήση Ενότητα Προσέγγισης Δομής Είσοδοι Ενότητας Προσέγγισης Δομής Τύποι Ροών Πληροφορίας Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων DSM Input Αναλύσεις Ενότητας Προσέγγισης Δομής Φύλλα Εργασίας Αποτελεσμάτων AEAP και ALAP Φύλλα Εργασίας Αποτελεσμάτων AEAP collapsed και ALAP collapsed Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Analysis Επεξεργασία ΜΣΔ Εισαγωγή νέας δραστηριότητας στην τρέχουσα σειρά Διαγραφή της δραστηριότητας στην τρέχουσα γραμμή Διαγραφή μιας σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ Αναίρεση διαγραφής σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ Αλλαγή της σειράς δύο δραστηριοτήτων στο ίδιο επίπεδο Μετακίνηση εργασιών με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου Εισαγωγή ονομάτων μπλοκ Εισαγωγή της σήμανσης της μη προγραμματισμένης επαναληπτικής διαδικασίας Ενότητα Μοντελοποίησης Είσοδοι Ενότητας Μοντελοποίησης

7 Περιορισμοί Προτεραιότητας Περιορισμοί Πόρων Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Resource Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Project Επανάληψη Διαδοχική Επανάληψη Επανάληψη Λόγω Επικάλυψης Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Block Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Analysis Αναλύσεις στην Ενότητα Μοντελοποίησης Αποτελέσματα Αναλύσεων Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Block Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Project Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(Bi) Αποτελέσματα Αναλύσεων για το Έργο Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Project Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(P1) και Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(P2) Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Επιλογές Εμφάνιση Εξισορρόπηση-Πόροι Προσομοίωση Διάγραμμα και Πίνακας Gantt Διαγράμματα Ροής Ακολουθητέας Διαδικασίας στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου του Σύγκριση Μοντέλου με Μοντέλο Microsoft Project Συμπεράσματα Βιβλιογραφικές Αναφορές Βιβλιογραφία Παράρτημα Ορισμοί Ευρετικών Μετρήσεων (Σταθμίσεων) Προτεραιότητας

8 8

9 Κατάλογος Εικόνων Εικόνα 2.1 Τετραγωνικό δυαδικό μητρώο-πρωτότυπο Μητρώου Σχεδιασμού Δομής. 32 Εικόνα 2.2 Εικόνα 2.3 (α) Αναπαράσταση ενός συστήματος σε διάγραμμα και (β)αναπαράσταση του συστήματος σε τετραγωνικό δυαδικό μητρώο. (α) κατευθυνόμενο γράφημα ενός συστήματος, (β) και (γ) δυαδικά μητρώα ΜΣΔ κατά τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Γραμμές (IR) και τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Στήλες (IC) αντίστοιχα. Εικόνα 2.4 Διάγραμμα των κατηγοριών και των τύπων μοντέλων ΜΣΔ. 38 Εικόνα 3.1 Εικόνα 3.2 Εικόνα 3.3 Εικόνα 3.4 Εικόνα 3.5 Εικόνα 3.6 Τέσσερις θεμελιώδεις τύποι σχέσεων αναπαράστασης των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων μια διαδικασίας. (α) ΜΣΔ προς Αλληλούχιση παραδείγματος εφαρμογής, (β)αναδιατεταγμένο ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής μετά από την Αλληλούχιση των δραστηριοτήτων που δεν ανήκουν σε κύκλους. Διαδοχικά βήματα αναδιάταξης μητρώου για την Αναγνώριση των Κύκλων στο ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής με τη Μέθοδο Διαδρομής Αναζήτησης. Διαδοχικές Δυνάμεις Boolean Μητρώου Γειτνίασης του ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής για την Αναγνώριση των Κύκλων με τη Μέθοδο Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης. Μητρώο Προσβασιμότητας του ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής για την Αναγνώριση των Κύκλων με την αντίστοιχη μέθοδο. Μέθοδος Διάσπασης της Ανάλυσης Αντιμετώπισης Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων στο κατατετμημένο ΜΣΔ του παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 3.7 Ανάλυση Ζώνης σε ΜΣΔ. 77 Εικόνα 4.1 Φύλλο εργασίας DSM Input. 96 Εικόνα 4.2 Εικόνα 4.3 Εικόνα 4.4 Εικόνα 4.5 Εικόνα 4.6 Εικόνα 4.7 Εικόνα 4.8 Εικόνα 4.9 Μητρώο εισαγωγής αλληλεπιδράσεων δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας DSM Input. Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων ALAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων AEAP και AEAP collapsed διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων ALAP και ALAP collapsed διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. (α)μσδ συστήματος διαδικασίας, (β) και (γ) τα δύο σενάρια περιπτώσεων για τις πληροφοριακές ροές, δεσμευτικές και μη δεσμευτικές εξαρτήσεις. Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων AEAP, ALAP και Analysis διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Διαγράμματα δικτύου αναπαράστασης της ισοδύναμης δομής της διαδικασίας του παραδείγματος εφαρμογής όπως προκύπτει από το ΜΣΔ του AEAP collapsed (α), και ALAP collapsed (β) αντίστοιχα

10 Εικόνα 4.10 Εισαγωγή νέας δραστηριότητας στην τρέχουσα σειρά στο φύλλο εργασίας AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.11 Διαγραφή της δραστηριότητας στην τρέχουσα γραμμή στο φύλλο εργασίας AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.12 Διαγραφή μιας σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ στο φύλλο εργασίας DSM Input διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.13 Ανταλλαγή της σειράς δύο δραστηριοτήτων στο ίδιο επίπεδο στο φύλλο εργασίας DSM Input διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.14 Μετακίνηση εργασιών με μη μηδενικό χαλαρό επίπεδο στο φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Analysis διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.15 Εισαγωγή ονομάτων μπλοκ διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. 115 Εικόνα 4.16 Εισαγωγή της σήμανσης της μη προγραμματισμένης επαναληπτικής διαδικασίας στο φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.17 (α)δημιουργία τριγωνικής κατανομής πιθανοτήτων διάρκειας, (β)δημιουργία Ζωνών και Δειγματοληψία τιμών από Ζώνες, και (γ)δημιουργία σειράς τιμών δείγματος. Εικόνα 4.18 Αντιστοίχιση (α) πρώτου τύπου ροής πληροφορίας στον περιορισμό προτεραιότητας λήξη-σε-έναρξη και σήμανση 1 στο ΜΣΔ, και (β)δεύτερου τύπου ροής πληροφορίας στον περιορισμό προτεραιότητας λήξη-σε-έναρξη συν χρόνο ολοκλήρωσης και σήμανση 2 στο ΜΣΔ. Εικόνα 4.19 Φύλλο εργασίας Resource. 121 Εικόνα 4.20 Δεξαμενή πόρων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Resource. Εικόνα 4.21 Φύλλο εργασίας Project. 122 Εικόνα 4.22 Δεδομένα διάρκειας και πόρων δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Project. Εικόνα 4.23 (α) Πίνακας πιθανοτήτων επανάληψης, (β) Πίνακας επιπτώσεων επανάληψης και (γ) Καμπύλη μάθησης δραστηριοτήτων διαδικασίας κατά τη διαδοχική επανάληψη. Εικόνα 4.24 (α)μσδ διαδικασίας, (β) Πίνακας ποσών επικάλυψης, και (γ)πίνακας επιπτώσεων επικάλυψης δραστηριοτήτων διαδικασίας κατά την επανάληψη λόγω επικάλυψης. Εικόνα 4.25 Φύλλο εργασίας Block διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. 132 Εικόνα 4.26 Δεδομένα πιθανοτήτων επανάληψης, επιπτώσεων επανάληψης και καμπύλων μάθησης για τη διαδοχική επανάληψη των δραστηριότητες των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων της διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Block. Εικόνα 4.27 Δεδομένα ποσών επικάλυψης και επιπτώσεων επικάλυψης για την επανάληψη λόγω επικάλυψης των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων της διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Block. Εικόνα 4.28 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Analysis διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής

11 Εικόνα 4.29 Δεδομένα ποσών επικάλυψης και επιπτώσεων επικάλυψης για την επανάληψη λόγω επικάλυψης των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων μπλοκ της διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Analysis. Εικόνα 4.30 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Block διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.31 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Project παραδείγματος εφαρμογής. 140 Εικόνα 4.32 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Gantt Chart(B1) και διάγραμμα Gantt Scenario 1 of Block1 διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.33 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Gantt Chart(B2) διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.34 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής μετά την εκτέλεση της εντολής ενέργειας Compute lead time without resource constraints. Εικόνα 4.35 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής μετά την εκτέλεση της εντολής ενέργειας Compute lead time with leveled resources. Εικόνα 4.36 Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Gantt Chart(P1) και Gantt Chart(P2), Scenario 1 of entire project without resource constraints και Scenario 1 of entire project with leveled resources. Εικόνα 4.37 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων MS Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εικόνα 4.38 Διάγραμμα Gantt με την κρίσιμη διαδρομή και δεδομένα βελτιωμένου μοντέλου διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο Αρχείο Microsoft Project. Εικόνα 4.39 Διάγραμμα Gantt με την κρίσιμη διαδρομή και τη γραμμή βάσης του βελτιωμένου μοντέλου διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής και παράθυρο Επιλογών Εξισορρόπησης στο Αρχείο Microsoft Project. Εικόνα 4.40 Διάγραμμα Gantt με τη γραμμή βάσης και τη νέα κρίσιμη διαδρομή μετά την Εξισορρόπηση πόρων στο βελτιωμένο μοντέλο διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο Αρχείο Microsoft Project. Εικόνα 4.41 Φύλλο εργασίας του Excel και πτυσσόμενη λίστα επιλογών ενέργειας χρήστη στο κουμπί DSM του πρόσθετου. Εικόνα 4.42 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Display. 158 Εικόνα 4.43 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Resource-Leveling. 160 Εικόνα 4.44 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Simulation. 161 Εικόνα 4.45 Εφαρμογή πολιτικής επανάληψης διαδοχικών δραστηριοτήτων με ταυτοχρονισμό λόγω ανάδρασης. Εικόνα 4.46 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Gantt Chart &Table. 164 Εικόνα 4.47 Διαγράμματα Gantt με τις κρίσιμες διαδρομές και δεδομένα του μοντέλου Microsoft Project και του βελτιωμένου μοντέλου DSM@MIT για τη διαδικασία του παραδείγματος εφαρμογής σε Αρχεία Microsoft Project

12 Εικόνα 4.48 Διαγράμματα Gantt με τις κρίσιμες διαδρομές και δεδομένα του μοντέλου Microsoft Project και του βελτιωμένου μοντέλου για τη διαδικασία του παραδείγματος εφαρμογής σε Αρχεία Microsoft Project

13 Κατάλογος Σχημάτων Σχήμα 4.1 Σχήμα 4.2 Σχήμα 4.3 Σχήμα 4.4 Σχήμα 4.5 Σχήμα 4.6 Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου του Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας (Structuring Module). Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας (Modeling Module). συνέχεια διαγράμματος ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας. συνέχεια διαγράμματος ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας. Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας (Scheduling Module) Κατάλογος Πινάκων Πίνακας 4.1 Είσοδοι και Έξοδοι Ενότητας Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας. 91 Πίνακας 4.2 Είσοδοι και Έξοδοι Μοντελοποίησης Διαδικασίας. 92 Πίνακας 4.3 Πίνακας 4.4 Πίνακας 4.5 Πίνακας 4.6 Πίνακας 4.7 Είσοδοι και Έξοδοι Ενότητας Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας. Δραστηριότητες και Πληροφοριακές Ροές διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Ομάδες Πόρων, Πόροι και διαθέσιμες μονάδες πόρων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Εκτιμήσεις Διάρκειας και Στοιχεία Εκτέλεσης δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Απαιτήσεις Πόρων και Προτεραιότητες δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής

14 14

15 Περίληψη Στο πλαίσιο της παρούσας πτυχιακής εργασίας επιχειρείται η Αποτίμηση της Προσέγγισης του Χρονοπρογραμματισμού Έργων με τη Μέθοδο Μητρώου Σχεδιασμού Δομής (ΜΣΔ- Design Structure Matrix Method-DSM). Διακρίνονται τρείς βασικοί άξονες: (1) η προσέγγιση της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής, (2) η προσέγγιση της τεχνικής της Μοντελοποίησης Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας (Modelling Process Architecture) και της χρήσης του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας (DSM Architecture of Process), και (3) η χρήση του λογισμικού ver1.9 που έχει αναπτυχθεί βάσει ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης των έργων. Παρατίθενται τα βασικά στοιχεία της Μεθόδου Μητρώο Σχεδιασμού Δομής και του εργαλείου αυτής ΜΣΔ, η διαδικασία Ανάπτυξης ενός ΜΣΔ, οι κατηγορίες και οι τύποι των ΜΣΔ, καθώς και τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες αυτών. Κατά την προσέγγιση της τεχνικής της Μοντελοποίησης Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας και της χρήσης του ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, παρουσιάζεται η βασική διαδικασία Ανάλυσης Κατάτμησης (Partitioning) και Ανάλυσης Αντιμετώπισης των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων (Resolving Coupled Blocks), και οι πλέον χρησιμοποιούμενοι μέθοδοι αυτών Αλληλούχιση (Sequencing) και Διάσπαση (Tearing), καθώς και η Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών (Banding) και οι Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης (Advanced Method Analyses). Επίσης, καταγράφονται τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες του ΜΣΔ για την ανάδειξη και την ανάλυση σημείων της αρχιτεκτονικής των συστημάτων των διαδικασιών που χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης, όπως τα πρότυπα σχήματα εξαρτήσεων των επαναληπτικών διαδικασιών. Το χρησιμοποιούμενο λογισμικό ver1.9 αποτελεί ένα εργαλείο εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης των έργων που χρησιμοποιεί τη Μέθοδο ΜΣΔ και την Προηγμένη Προσομοίωση (Advanced Simulation). Η Μέθοδος ΜΣΔ χρησιμοποιείται για την ανάλυση της αρχιτεκτονικής της διαδικασίας του έργου, για την κατανόηση του τρόπου εξαγωγής των αποτελεσμάτων και την ανεύρεση σημείων που χρήζουν βελτίωσης, για την παραγωγή ενός απλοποιημένου μοντέλου της διαδικασίας. Η Προηγμένη Προσομοίωση χρησιμοποιείται για την προσέγγιση του αναμενόμενου χρονοδιαγράμματος του έργου βάσει του συνόλου της δομής της διαδικασίας και του συνόλου των δεδομένων των χαρακτηριστικών των συνιστωσών που υπεισέρχονται στη διαδικασία. Παρουσιάζεται η ενδεικνυόμενη ακολουθία βημάτων χρήσης του λογισμικού και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων της εφαρμογής των αναλύσεων με τη θεώρηση ενός παραδείγματος μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει επαναληπτικές διαδικασίες σε περιβάλλον περιορισμένων πόρων. Πραγματοποιείται η συγκριτική αξιολόγηση των δυνατοτήτων και των αποτελεσμάτων της χρήσης της Μεθόδου ΜΣΔ στο Χρονοπρογραμματισμό διαδικασιών έργων με το λογισμικό ver1.9, έναντι των κλασικών χρησιμοποιούμενων μεθόδων της Κρίσιμης Διαδρομής (CPM), της Τεχνικής PERT, και των τεχνικών Χρονοπρογραμματισμού με Περιορισμένους Πόρους (RCPSP) και Χρονοπρογραμματισμού Πολλαπλών Έργων με Περιορισμένους Πόρους (RCMPSP) με το λογισμικό Microsoft Project Λέξεις-κλειδιά: DSM, Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης, Διαχείριση Έργων, Μοντελοποίηση Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας, Κατάτμηση, Αλληλούχιση, Διάσπαση. 15

16 16

17 Abstract Evaluation of Design Structure Matrix Approach in Project Scheduling. Thesis submitted to the Department of Civil Engineering, Aristotle University of Thessaloniki, Greece, in November 2014 For the degree: Master in Administration and Management of Construction Engineering Supervisor: Stefanos Katsavounis The present thesis is attempting the Evaluation of Design Structure Matrix (DSM) Approach in Project Scheduling. Three main axes are distinguished: (1) the approach of Design Structure Matrix Method, (2) the approach of technique Modeling Architecture Process and the use of DSM Architecture of Process, and (3) the use of software package which is based on an integrated framework of project management. The key elements of the Method DSM and its tool, the process of developing a DSM, the categories and types of DSMs, and also their advantages and capabilities are quoted. At the approach of technique Modeling Architecture Process and the use of DSM Architecture of Process, are presented the basic analysis process of DSMs, Partitioning Analysis and Resolving Coupled Blocks Analysis, and their most applied methods Sequencing and Tearing, and also Banding Analysis and Advanced Analyses Methods. As well, the advantages and the capabilities of DSMs in highlighting and analyzing the points of process systems architecture that require separate consideration, such as dependency patterns of repetitive processes, are quoted. The used software package DSM@MIT_ver1.9 is a tool for implementing an integrated framework of project management, which is using Method DSM and Advanced Simulation. The Method DSM is used for the analysis of the project process architecture in order to obtain a better understanding of how its results are produced and highlight the points that need improvement, for the production of a simplified process model. The Advanced Simulation is used for the approximation of the anticipated project schedule based on the whole process structure and the dynamic characteristics of the parameters that are involved in the process. The indicated sequence of using steps of the package and the interpretation of the results that are produced by applying the package analyzes are presented upon consideration of a process example that includes iterative processes in the environment of limited resources. Finally, a comparative assessment between the capabilities and the results of DSM@MIT ver1.9 and software package Microsoft Project 2010 is carried out in order to ascertain the differences of the DSM Method appliance in project scheduling against to the classical used methods Critical Path Method (CPM), Program Evaluation Research Technique (PERT) and techniques Resource Constrained Project Scheduling Problem (RCPMP) and RCMPSP. Keywords: Design Structure Method (DSM), Advanced Analysis Methods, Project Management, Process Architecture Modeling, Partitioning, Sequencing, Tearing. 17

18 18

19 Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Περιεχόμενα 1.1. Εισαγωγικά Στοιχεία Αντικείμενο Μελέτης Εισαγωγικά Στοιχεία Ένα μεγάλο μέρος των οργανισμών σήμερα δραστηριοποιείται σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον αγοράς που χαρακτηρίζεται από τις συνεχώς αυξανόμενες και μεταβαλλόμενες απαιτήσεις τόσο των τελικών αποδεκτών των τελικών προϊόντων και υπηρεσιών, όσο και των κοινωνικών ομάδων, όπως οι οργανισμοί του χώρου της βιομηχανίας, του κατασκευαστικού τομέα, του τομέα ανάπτυξης λογισμικού και του τομέα παροχής υπηρεσιών. Ειδικότερα, οι παράγοντες που χαρακτηρίζουν το σύγχρονο περιβάλλον δραστηριοποίησης των οργανισμών είναι: ο περιορισμός της διαθεσιμότητας των απαραίτητων πόρων για τη διεκπεραίωση των εργασιών της παραγωγής των προϊόντων και της παροχής υπηρεσιών, οι νέες οικονομικές τάσεις, είτε σε τοπικό είτε σε διεθνές επίπεδο, που δυσχεραίνουν την ανεύρεση των απαιτουμένων οικονομικών κεφαλαίων, το πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης που απαιτεί την εξοικονόμηση των υλικών και της ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος και την ανακύκλωση, καθώς και η εξασφάλιση της ασφάλειας και της υγείας των αποδεκτών των προϊόντων, αλλά και της υγείας του ανθρώπινου δυναμικού που εμπλέκεται στην παραγωγική διαδικασία. Όπως μπορεί να διαπιστωθεί, βασικός άξονας διαχείρισης στον οποίο είναι απαραίτητο να ανταποκρίνονται οι οργανισμοί, είναι η χρήση των πόρων και η παρακολούθηση του κόστους συναρτήσει του χρόνου. Συνεπώς, ιδιαίτερα σημαντική είναι η αποτελεσματικότητα των οργανισμών στη διαχείριση των παραγωγικών τους διαδικασιών και στη διαχείριση των έργων που αποτελούν βασικά στοιχεία της δραστηριοποίησής τους και συνδέονται άμεσα με την επιβίωση, την αξιοπιστία και την εξέλιξή τους. Και στις δύο περιπτώσεις διαχείρισης, των παραγωγικών διαδικασιών και των έργων, υπεισέρχεται ένα εύρος παραγόντων κατά το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό, την υλοποίηση και τον έλεγχό τους, όπου κρίνεται απαραίτητο να διαμορφώνεται ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο διαχείρισής τους, ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι που τίθενται. Ιδιαίτερο πεδίο έρευνας αποτελεί η Διαχείριση των Έργων και τα παρατηρούμενα προβλήματα του χρονοπρογραμματισμού τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλή πολυπλοκότητα λόγω των παραγόντων που υπεισέρχονται σε αυτά. Ο Χρονοπρογραμματισμός Έργων αποτελεί έναν τομέα της Διοίκησης Έργων, που μέσω ενός συνόλου διαδικασιών στοχεύει: στον προσδιορισμό των δραστηριοτήτων που είναι απαραίτητες να εκτελεστούν για την υλοποίηση ενός έργου, στον καθορισμό της σειράς εκτέλεσης των δραστηριοτήτων του έργου, στον προσδιορισμό των απαιτούμενων πόρων για τη διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων, στην προσέγγιση των ποσοτικών εκτιμήσεων των απαιτήσεων των δραστηριοτήτων ως προς τους διαθέσιμους πόρους του έργου, στην προσέγγιση της εκτίμησης του απαιτούμενου χρόνου για τη διεκπεραίωση των δραστηριοτήτων βάσει των διαθέσιμων πόρων, και 19

20 στην ανάπτυξη του αναμενόμενου χρονοδιαγράμματος του έργου και την παρακολούθηση της εξέλιξης αυτού. Ένα έργο αποτελεί ένα σύνολο από δραστηριότητες που αποσκοπεί στην επίτευξη ενός καθορισμένου σκοπού με τη χρήση ενός συνόλου διαθέσιμων πόρων. Κατά τον ορισμό του ISO (2012), το έργο αποτελεί μια μοναδική διαδικασία, αποτελούμενη από ένα σύνολο από συντονισμένες και ελεγχόμενες δραστηριότητες με ημερομηνίες έναρξης και λήξης, που έχει αναληφθεί για να επιτύχει ένα στόχο σε συγκεκριμένες απαιτήσεις συμπεριλαμβανομένων περιορισμών σε χρόνο, κόστος και πόρους, ενώ κατά το Project Management Book of Knowledge-PMBOK (PMI, 2012) το έργο αποτελεί ένα προσωρινό εγχείρημα με σκοπό τη δημιουργία ενός μοναδικού προϊόντος, μιας υπηρεσίας ή ενός αποτελέσματος. Παρ όλο που διαπιστώνεται, ότι η έννοια που αντιστοιχίζεται στον όρο του έργου εξαρτάται από το πλαίσιο στο οποίο πραγματοποιείται ένα έργο, κάθε έργο διαθέτει τα εξής χαρακτηριστικά: o έναν σκοπό, που απαντάται σε πρακτικό επίπεδο σε ένα καθορισμένο τελικό προϊόν ή αποτέλεσμα ως προς τις παραμέτρους που το χαρακτηρίζουν και είναι το κόστος, η ποιότητα και ο χρόνος παράδοσης, o μοναδικότητα, καθώς θεωρείται ότι υλοποιείται για μια μόνο φορά, ενώ ακόμη και στην περίπτωση όπου η διαδικασία παραγωγής του τελικού προϊόντος ή αποτελέσματος επαναλαμβάνεται παρατηρούνται αποκλίσεις μεταξύ δύο επαναλήψεων της διαδικασίας, είτε ως προς τον τρόπο εκτέλεσης της διαδικασίας παραγωγής, είτε ως προς το περιβάλλον της διαδικασίας, είτε ως προς τη διαθεσιμότητα των συνιστωσών της διαδικασίας, o πολυπλοκότητα, που αποτελεί απόρροια των σχέσεων που διαμορφώνονται μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας παραγωγής του τελικού προϊόντος ή αποτελέσματος, και αντιστοιχούν στις ροές ανταλλαγής συνιστωσών των εργασιών τους, όπως πληροφορίες, υλικά, εξοπλισμό, ανθρώπινο δυναμικό και χρηματικά κεφαλαία, o αβεβαιότητα, που οφείλεται στο γεγονός ότι για κάθε έργο σε προηγούμενο χρόνο της εκτέλεσης αυτού αναπτύσσεται ένα χρονοδιάγραμμα για την εκτέλεση της διαδικασίας παραγωγής του τελικού προϊόντος ή αποτελέσματος, το οποίο και διαμορφώνει το πλαίσιο της εκτέλεσης της διαδικασίας του έργου. Συνήθως, κατά την εκτέλεση του έργου παρατηρείται απόκλιση από το χρονοδιάγραμμα που έχει αναπτυχθεί, και οφείλεται κατά κύριο λόγο στην επίδραση παραγόντων του περιβάλλοντος του έργου, αποτελώντας αφετηρία για να εισάγεται η έννοια του κινδύνου, και o έναν κύκλο ζωής κατά τον οποίο το έργο διατρέχει στο χρόνο ένα σύνολο διαφορετικών φάσεων, όπου αναγνωρίζονται οι εξής βασικές φάσεις: η φάση της Σύλληψη της Ιδέας του έργου, όπου ορίζονται οι επιδιώξεις, οι στόχοι και το περιεχόμενο του έργου καθώς και οι τρόποι επίτευξής τους, η φάση του Σχεδιασμού, όπου οργανώνεται το έργο και πραγματοποιείται ο προγραμματισμός του έργου με την ανάπτυξη ενός χρονοπρογράμματος της διαδικασίας παραγωγής του καθορισμένου τελικού προϊόντος ή αποτελέσματος που προσδιορίζει τους αναμενόμενους χρόνους έναρξης και λήξης των δραστηριοτήτων βάσει των δεδομένων των δραστηριοτήτων, των σχέσεων μεταξύ αυτών, και των διαθέσιμων πόρων, η φάση της Υλοποίησης, όπου το έργο πραγματοποιείται, και 20

21 η φάση της Περαίωσης, όπου ολοκληρώνεται η διαδικασία παραγωγής του τελικού προϊόντος και αυτό παραδίδεται. Το χρονοπρόγραμμα ενός έργου στοχεύει στον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων του έργου με τον καθορισμό της έναρξης των δραστηριοτήτων λαμβάνοντας υπόψη τις σχέσεις προτεραιότητας και τη διαθεσιμότητα των πόρων, ενώ αποτελεί ένα χρονοδιάγραμμα του έργου που περιλαμβάνει: τις δραστηριότητες του έργου και τα δεδομένα της διεκπεραίωσής τους, όπως η εκτιμώμενη διάρκεια, το είδος και η ποσότητα των απαιτούμενων πόρων, τις σχέσεις προτεραιότητας, που καθορίζουν τη σχετική ακολουθία των δραστηριοτήτων κατά την υλοποίηση του έργου και προσδιορίζουν ποιες δραστηριότητες είναι απαραίτητο να ολοκληρωθούν πριν εκκινήσει να εκτελείται η κάθε δραστηριότητα, και τους πόρους, που χαρακτηρίζονται από τη διαθεσιμότητά τους και τη χρήση τους από τις δραστηριότητες του έργου. Συνεπώς, από την οπτική του χρονοπρογραμματισμού, ένα έργο διαμορφώνεται ως ένα σύνολο συμβάντων και δραστηριοτήτων βάσει των σχέσεων προτεραιότητας μεταξύ των δραστηριοτήτων αυτών, όπου κάθε συμβάν αναφέρεται σε ένα στάδιο ολοκλήρωσης δραστηριοτήτων, συνδέεται με ένα συγκεκριμένο χρονικό σημείο και έχει μηδενική διάρκεια και απαιτήσεις σε πόρους, και κάθε δραστηριότητα έχει συγκεκριμένη ή στοχαστική χρονική διάρκεια και έχει συγκεκριμένες απαιτήσεις πόρων. Οι πόροι μπορεί να είναι οικονομικοί πόροι, ανθρώπινο δυναμικό, μηχανήματα, εξοπλισμός, υλικά, ενέργεια και εγκαταστάσεις. Σύμφωνα με το PMBOK (PMI, 2012), η Διοίκηση Έργου αποτελεί την εφαρμογή της γνώσης, των δεξιοτήτων, των εργαλείων, και των διαδικασιών στις δραστηριότητες του έργου, με σκοπό να επιτευχθούν οι στόχοι του έργου και περιλαμβάνει τον σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και τον έλεγχο των δραστηριοτήτων του έργου για την επίτευξη της απόδοσης, του κόστους και του χρόνου που έχουν τεθεί ως στόχος, χρησιμοποιώντας τους πόρους όσο το δυνατόν πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά. Συνεπώς η Διοίκηση Έργου συνίσταται από τρεις διακριτές λειτουργίες: το Σχεδιασμό, όπου πραγματοποιείται ο προσδιορισμός των δραστηριοτήτων που πρέπει να εκτελεστούν καθώς και των δεδομένων τους που αφορούν τις εκτιμήσεις για τη διάρκεια τους, τις απαιτήσεις πόρων και τα κόστη που φέρουν, τον Προγραμματισμό, κατά τον οποίο αναπτύσσεται η ακολουθία της εκτέλεσης των δραστηριοτήτων, που αποτελεί τη βάση για τον υπολογισμό των απαιτούμενων πόρων σε κάθε στάδιο εκτέλεσης του έργου και τον υπολογισμό των αναμενόμενων χρόνων ολοκλήρωσης της κάθε δραστηριότητα αλλά και του συνόλου της διαδικασίας του έργου, και τον Έλεγχο, όπου πραγματοποιείται ο συντονισμός των συνιστωσών του έργου με την πραγματοποίηση ενός συνόλου διαδικασιών καταγραφής και επίλυσης των αναδυόμενων προβλημάτων κατά την εκτέλεση του έργου. Οι διαδικασίες κατατείνουν στη διευκόλυνση των ροών των συνιστωσών των εργασιών μεταξύ των δραστηριοτήτων έτσι ώστε να εκτελούνται με το βέλτιστο τρόπο. Κύριο σημείο της λειτουργίας Έλεγχου είναι η παρακολούθηση των αποκλίσεων που παρατηρούνται μεταξύ του αρχικού χρονοδιαγράμματος και της πραγματικής εκτέλεσης του έργου, που αντιστοιχεί στη Διαχείριση Χρόνου-Προγράμματος. 21

22 Η Διαχείριση Χρόνου-Προγράμματος αποσκοπεί στην αποδοτική και αποτελεσματική χρήση του χρόνου για την εκτέλεση ενός έργου, ενώ η αποτίμηση της αποδοτικότητας της χρήσης του χρόνου πραγματοποιείται με τη σύγκριση του πραγματικού χρόνου εκτέλεσης ή/και του κόστους του έργου με το αρχικό αναμενόμενο χρονοπρόγραμμα που έχει αναπτυχθεί κατά τον Προγραμματισμό του έργου. Κατά το PMI (2012), ο Χρονοπρογραμματισμός ή αλλιώς ο Χρονικός Προγραμματισμός περιλαμβάνει τις διαδικασίες εκείνες που απαιτούνται για τη διασφάλιση της ολοκλήρωσης ενός έργου στον προκαθορισμένο χρόνο, προϋπολογισμό και ποιότητα. Ειδικότερα, κατά τον Χρονοπρογραμματισμό πραγματοποιείται η κατασκευή ενός βασικού χρονοδιαγράμματος εκτέλεσης του έργου, στο οποίο καθορίζονται για κάθε δραστηριότητα οι αποδεκτοί χρόνοι έναρξης και λήξης βάσει των προσδιορισμένων προτεραιοτήτων, των απαιτήσεων σε πόρους πόρων, και τη διαθεσιμότητα πόρων για κάθε χρονική περίοδοστάδιο εκτέλεσης του έργου, ενώ ακολούθως βάσει αυτού του χρονοδιαγράμματος μπορεί να καταρτιστεί και ο απαιτούμενος προϋπολογισμός για την εκτέλεση του έργου. Οι κύριες διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα κατά τον Χρονοπρογραμματισμό είναι οι ακόλουθες: ο προσδιορισμός των προγραμματισμένων δραστηριοτήτων του έργου, η διαγραμματική οργάνωση των δραστηριοτήτων, όπου απεικονίζονται σε ένα διάγραμμα η διάρθρωση των δραστηριοτήτων βάσει των προσδιορισμένων σχέσεων προτεραιότητας μεταξύ τους, η εκτίμηση των απαιτούμενων πόρων ως προς το είδος και την ποσότητα που χρειάζονται για την ολοκλήρωση κάθε δραστηριότητας και την επίτευξη των τιθέμενων στόχων ως προς την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων και αποτελεσμάτων από αυτή, η εκτίμηση της χρονικής διάρκειας διεκπεραίωσης της κάθε δραστηριότητας του έργου, ο σχεδιασμός του χρονοπρογράμματος σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, και ο έλεγχος του χρονοπρογράμματος και η πραγματοποίηση βελτιώσεων, αν αυτό απαιτείται. Καθώς ένα έργο θεωρείται επιτυχημένο όταν ολοκληρώνεται εμπρόθεσμα, εντός προϋπολογισμού και σύμφωνα με τις αρχικές προδιαγραφές, σημαντική καθίσταται η δημιουργία ενός χρονοπρογράμματος που να είναι: εφικτό, δηλαδή να ανταποκρίνεται στα πραγματικά δεδομένα των προτεραιοτήτων των δραστηριοτήτων, της χρήσης πόρων και της διαθεσιμότητας αυτών, καθώς επίσης και να είναι εύρωστο, δηλαδή να έχουν ληφθεί υπόψη πιθανές αποκλίσεις στις αναμενόμενες διάρκειες των δραστηριοτήτων και τη διαθεσιμότητα των πόρων κατά την εκτέλεση του έργου. Προς την κατεύθυνση ανάπτυξης χρονοπρογραμμάτων έργων που να χαρακτηρίζονται από εφικτότητα και ευρωστία, έχει αναπτυχθεί ένα σύνολο μεθόδων κατασκευής τους, οι πλέον χρησιμοποιούμενες είναι η Μέθοδος Κρίσιμης Διαδρομής (CPM-Critical Path Method) και η Τεχνική Αξιολόγησης Προγράμματος (PERT-Program Evaluation Research Technique). Αυτές χρησιμοποιούν διαγράμματα δικτύων για την περιγραφή των έργων, στα οποία οι δραστηριότητες παρουσιάζονται ως κόμβοι και οι σχέσεις μεταξύ τους με βέλη ή και το αντίστροφο, ενώ η δομή του δικτύου απεικονίζει τη διάρθρωση των δραστηριοτήτων. 22

23 Οι συγκεκριμένες μέθοδοι CPM και PERT παρουσιάζουν μία βασική αδυναμία, λαμβάνουν υπόψη μόνο τη διάσταση του χρόνου και θεωρούν ότι δεν υπάρχουν περιορισμοί πόρων, σημείο που καθιστά σπάνια αν όχι αδύνατη την τήρηση ενός χρονοπρογράμματος που έχει αναπτυχθεί με αυτές τις μεθόδους, καθώς δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα της περιορισμένης διαθεσιμότητα των πόρων. Προς αντιμετώπιση της αδυναμίας αυτής των μεθόδων CPM και PERT, αυτές πλαισιώθηκαν από μεθόδους που λαμβάνουν υπόψη το ανακύπτον αυτό πρόβλημα του προγραμματισμού των δραστηριοτήτων ενός έργου που υπόκεινται σε σχέσεις προτεραιότητας και περιορισμένους πόρους (RCPSP-Resource Constrained Project Scheduling Problem). Με τις μεθόδους RCPSP παράγεται ένα σύνολο χρονοδιαγραμμάτων διευθέτησης των δραστηριοτήτων βάσει των σχέσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων, των απαιτήσεων αυτών σε πόρους και τη διαθεσιμότητα των πόρων, ενώ στη συνέχεια αυτά αξιολογούνται ως προς ένα ή περισσότερα κριτήρια απόδοσης, τα οποία αποτελούν τους στόχους βελτιστοποίησης του προβλήματος. Συνήθως το κριτήριο αξιολόγησης είναι η συνολική διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου με αντίστοιχο στόχο την ελαχιστοποίηση αυτής. Ακόμη, μια επέκταση που προστέθηκε στις μεθόδους RCPSPΜ είναι οι μέθοδοι Multi- Project RCPSP (RCMPSP) όπου στοχεύεται επίσης η αντιμετώπιση του προβλήματος του προγραμματισμού των δραστηριοτήτων που υπόκεινται σε σχέσεις προτεραιότητας και περιορισμένους πόρους αλλά σε αυτήν την προσέγγιση θεωρούνται πέραν του ενός έργα που εκτελούνται παράλληλα και χρησιμοποιούν τους ίδιους διαθέσιμους πόρους. Και σε αυτήν την περίπτωση πραγματοποιείται η βελτιστοποίηση του χρονοδιαγράμματος ως προς ένα ή περισσότερα κριτήρια. Παρ όλες τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί για να αντιμετωπιστούν οι αδυναμίες των δύο μεθόδων χρονοπρογραμματισμού, CPM και PERT, με τις επεκτάσεις αυτών με τις τεχνικές των RCPSP και RCMPSP, παρατηρείται ότι συνήθως υπάρχει διάσταση μεταξύ του παραγόμενου χρονοδιαγράμματος και της πραγματικής εξέλιξης των έργων. Ανακύπτουν σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Τα σημεία ιδιαίτερης σημαντικότητας αντιστοιχούν στις περιπτώσεις των επαναλήψεων μέρους των εργασιών κάποιων δραστηριοτήτων του έργου, ή των επαναλήψεων μέρους των δραστηριοτήτων του έργου, ή ακόμη και την επανάληψη της συνολικής διαδικασίας του έργου. Οι επαναλήψεις είτε εργασιών μιας δραστηριότητας, είτε ενός συνόλου δραστηριοτήτων, είτε και όλης της διαδικασίας οφείλονται σε δύο βασικούς λόγους: 1. στην ύπαρξη ελέγχων αποδοχής των παραγόμενων προϊόντων και αποτελεσμάτων σε κομβικά σημεία ολοκλήρωσης των σταδίων της διαδικασίας, έτσι ώστε να διασφαλίζεται σταδιακά η απαιτούμενη ποιότητα των παραγόμενων, και 2. στην ύπαρξη χρονική επικάλυψης μεταξύ δύο δραστηριοτήτων που συνδέονται μέσω μια ροής-σχέσης, όπου η δραστηριότητα που έπεται εκκινεί σε χρόνο προγενέστερο από το χρόνο ολοκλήρωσης της δραστηριότητας που προηγείται, και συνεπώς κατά την εκκίνησή της η δραστηριότητα που έπεται είτε λαμβάνει μια πρώιμη μη πλήρως διαμορφωμένη ροή από τη δραστηριότητα που προηγείται, είτε πραγματοποιεί ορισμένες παραδοχές για τη ροή που θα λάμβανε από τη δραστηριότητα που έπεται. Όπως γίνεται αντιληπτό οι σχέσεις που παρατηρούνται μεταξύ των δραστηριοτήτων παρουσιάζονται να είναι βαρύνουσας σημασίας, όχι μόνον καθορίζοντας τη σχετική χρονική ακολουθία των δραστηριοτήτων μιας διαδικασίας ενός έργου, αλλά και στη συνολική διάρθρωση της διαδικασίας και στην παραγωγή των αποτελεσμάτων. 23

24 Καθώς οι σχέσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων ενός έργου διαμορφώνουν, πέραν της σχετικής προτεραιότητας εκτέλεσης αυτών, και τη συνολική διάρθρωση του έργου αλλά και τον τρόπο της παραγωγής των αποτελεσμάτων, κρίνεται απαραίτητη η βαθύτερη κατανόηση του τρόπου που αυτές επιδρούν συνολικά στη εκτέλεση του έργου. Προς την κατεύθυνση κατανόησης του τρόπου που επιδρούν οι σχέσεις συνολικά στην παραγωγή των αποτελεσμάτων, χρησιμοποιείται η Μοντελοποίηση Διαδικασίας (Process Modeling), καθώς το έργο θεωρείται ένα είδος διαδικασίας. Η Μοντελοποίηση Διαδικασίας χρησιμοποιεί μια ποικιλία μεθόδων για τη μοντελοποίηση και την αναπαράσταση των διαδικασιών, με στόχο την ανάλυση της Αρχιτεκτονικής των Διαδικασιών. Η Αρχιτεκτονική των Διαδικασιών προσεγγίζεται ως η δομή των διαδικασιών και οι αρχές που διέπουν το σχεδιασμό και την εξέλιξή τους. Ειδικότερα, η Αρχιτεκτονική Διαδικασίας συνίσταται από τρεις τύπους χαρτογράφησης: τη χαρτογράφηση της ιεραρχικής αποσύνθεσης της διαδικασίας στις δραστηριότητες, όπου χρησιμοποιούνται τα διαγράμματα WBS (Διάρθρωσης Κατανομής Εργασιών-Work Breakdown Structure), τη χαρτογράφηση των σχέσεων εισόδου-εξόδου μεταξύ των δραστηριοτήτων, όπου βρίσκουν εφαρμογή οι τετραγωνικοί πίνακες και τα Μητρώα Σχεδιασμού Δομής, και τη χαρτογράφηση των μετα-σχέσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων που αφορούν τις αμοιβαίες εξαρτήσεις πόρων και τις πολλαπλές περιπτώσεις παρόμοιων δραστηριοτήτων, και για την προσέγγιση των οποίων χρησιμοποιούνται ο αντικειμενοστραφής σχεδιασμός και οι τεχνικές αναφοράς σε βάσεις δεδομένων. Όπως διαπιστώνεται η Αρχιτεκτονική Διαδικασίας προσφέρει ένα πλαίσιο κατανόησης της διάρθρωσης της διαδικασίας και άρα και του τρόπου που επιδρούν οι παράγοντες του συστήματος της διαδικασίας στην παραγωγή των αποτελεσμάτων, ενώ με τη Μοντελοποίηση της Διαδικασίας έχουν αναδειχθεί βασικά σημεία που αφορούν τις διαδικασίες όπως: η απαραίτητη παρατήρηση των διαδικασιών και των δραστηριοτήτων σε διαφορετικό επίπεδο προσέγγισης, τόσο από τη θέση του παρατηρητή όσο και από τη θέση του συντελεστή, τόσο από τη θέση του παραγωγού ενός αποτελέσματος, όσο και από τη θέση του δέκτη ενός αποτελέσματος, η καταγραφή του συνόλου των εισροών και των εκροών, εσωτερικών εντός του συστήματος της διαδικασίας και εξωτερικών προς και από το περιβάλλον του συστήματος, οι συσχετίσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων διαπιστώνεται ότι αποδίδουν την προστιθέμενη αξία στις διαδικασίες, παρ όλο που από τις ακολουθούμενες προσεγγίσεις δίνεται έμφαση κυρίως στις δραστηριότητες και την κατηγοριοποίηση τους σε προστιθέμενης και μη προστιθέμενης αξίας, και η αναγνώριση των αιτιών των επαναλήψεων, και του τρόπου που αυτές επιδρούν στην παραγωγή των αποτελεσμάτων. Τα Μητρώα Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, χρησιμοποιούνται στη μοντελοποίηση των διαδικασιών για την αναπαράσταση του δικτύου των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει μια διαδικασία και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ αυτών, ενώ οι σχέσεις 24

25 εισόδου-εξόδου που αναγνωρίζονται μεταξύ των δραστηριοτήτων βάσει των εισροών που απαιτούνται διαμορφώνουν μια αλληλουχία ακολουθίας των δραστηριοτήτων. Η εφαρμογή της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής στο πεδίο της Διαχείρισης Διαδικασιών στα συστήματα των διαδικασιών, μέσω της αναπαράστασης και της ανάλυσης αυτών, παρέχει ένα δυνητικά πιο αντιπροσωπευτικό, πλούσιο και βελτιωμένο μοντέλο της δομής της διαδικασίας, ενώ δύναται να εφαρμοστεί σε διαδικασίες που παρουσιάζουν υψηλή πολυπλοκότητα και επαναληψιμότητα. Βασικά πλεονεκτήματα που διαπιστώνεται ότι προσφέρει η προσέγγιση των συστημάτων των διαδικασιών με τη χρήση Μητρώων Σχεδιασμού Δομής είναι: η μείωση της πολυπλοκότητας και της επαναληψιμότητας των μοντέλων των διαδικασιών μέσω ενός συνόλου αναλύσεων που προσφέρει η Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής για το συγκεκριμένο τύπο μητρώου, η καταγραφή εσωτερικών και εξωτερικών, εισροών και εκροών των δραστηριοτήτων στα μοντέλα των διαδικασιών, η συνδυαστική χρήση με άλλες μεθόδους χαρτογράφησης Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας καθώς και με μεθόδους του Χρονοπρογραμματισμού, όπως οι μέθοδοι CPM, PERT και οι τεχνικές RCPSP και RCMPSP, όπου βελτιώνεται η εφικτότητα και η ευρωστία των παραγόμενων χρονοπρογραμμάτων, η έμφαση στις αλληλεπιδράσεις προστιθέμενης αξίας, και η ανεύρεση και ανάλυση πλούσιου συνόλου σχέσεων, και η αναπαράσταση και ανάλυση των επαναληπτικών διαδικασιών και των επαναλήψεων διαδικασίας Αντικείμενο Μελέτης Στο πλαίσιο της παρούσας πτυχιακής εργασίας επιχειρείται η Αποτίμηση της Προσέγγισης του Χρονοπρογραμματισμού Έργων με τη Μέθοδο των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής. Αρχικά, επιλέχθηκε να μελετηθεί η Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής ώστε να διερευνηθούν τα βασικά στοιχεία της μεθόδου και του εργαλείου αυτής, του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής, να αναγνωρισθεί η διαδικασία που ακολουθείται για την ανάπτυξη ενός ΜΣΔ, να αναγνωρισθούν οι κατηγορίες και οι τύποι των ΜΣΔ, και να καταγραφούν τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες της μεθόδου και του ΜΣΔ. Στη συνέχεια, θεωρήθηκε απαραίτητη η προσέγγιση της Μοντελοποίησης των Διαδικασιών με τη χρήση της Μεθόδου Μητρώων Σχεδιασμού Δομής, και ειδικότερα με τα Μητρώα Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας. Ειδικότερα, προσεγγίσθηκε η τεχνική της Μοντελοποίησης Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας και αναγνωρίσθηκαν τα σημεία της αρχιτεκτονικής των συστημάτων των διαδικασιών που αναδεικνύονται και διαπιστώνεται ότι χρήζουν ιδιαίτερης αντιμετώπισης. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται τα βασικά στοιχεία των ΜΣΔ και η διαδικασία Ανάπτυξης ενός ΜΣΔ ενός συστήματος μιας διαδικασίας καθώς και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες που παρουσιάζουν τα ΜΣΔ στην προσέγγιση των ιδιαίτερα σημαντικών σημείων της Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας. Επίσης, παρατίθεται η βασική διαδικασία Ανάλυσης των ΜΣΔ των δύο σταδίων, της Ανάλυσης Κατάτμησης και της Ανάλυσης Αντιμετώπισης των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων, 25

26 και οι πλέον χρησιμοποιούμενες μέθοδοι αυτών, Αλληλούχιση και Διάσπαση. Επιπλέον της βασικής διαδικασίας παρουσιάζονται η Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών και οι Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης. Για την κατανόηση των πλεονεκτημάτων και των δυνατοτήτων της χρήσης της Μεθόδου Μητρώων Σχεδιασμού Δομής και της Μοντελοποίησης των Διαδικασιών στο Χρονοπρογραμματισμό Διαδικασιών και Έργων επιλέχθηκε να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση ενός παραδείγματος εφαρμογής το λογισμικό πακέτο ver1.9. Το ver1.9 συνιστά ένα εργαλείο εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης των έργων που χρησιμοποιεί τη Μέθοδο Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και την Προηγμένη Προσομοίωση. Η Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής χρησιμοποιείται για την προσέγγιση της δομής της διαδικασίας ενός έργου για τη βαθύτερη κατανόηση του τρόπου παραγωγής των αποτελεσμάτων της διαδικασίας αλλά και την εύρεση των σημείων που χρήζουν βελτίωσης. Ενώ με την εφαρμογή της Προηγμένης Προσομοίωσης γίνεται η προσέγγιση του αναμενόμενου χρονοδιαγράμματος ενός έργου λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο της δομής της διαδικασίας και του συνόλου των δεδομένων των χαρακτηριστικών των συνιστωσών που υπεισέρχονται στη διαδικασία του έργου. Το θεωρούμενο παράδειγμα αντιστοιχεί σε μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται από σχέσεις προτεραιότητας μεταξύ των δραστηριοτήτων που διαμορφώνουν επαναληπτικές διαδικασίες σε περιβάλλον περιορισμένων πόρων. Ακολούθως, για τη συγκριτική αξιολόγηση των δυνατοτήτων και των αποτελεσμάτων κατά τη χρήση της Μεθόδου Μητρώων Σχεδιασμού Δομής και της Μοντελοποίησης των Διαδικασιών στο Χρονοπρογραμματισμό Διαδικασιών και Έργων έναντι των κλασικών χρησιμοποιούμενων μεθόδων CPM, PERT και των τεχνικών RCPSP και RCMPSP, επιλέχθηκε η προσέγγιση του θεωρούμενου παραδείγματος με το λογισμικό Microsoft Project Η διάρθρωση της παρούσας εργασίας όπως διαμορφώθηκε για να ανταποκριθεί στο σκοπό και τους επιμέρους στόχους που τέθηκαν είναι η ακόλουθη. Στο 1 ο Κεφάλαιο, Εισαγωγή, πραγματοποιείται η εισαγωγή στο αντικείμενο της παρούσας εργασίας, όπου παρατίθενται βασικά εισαγωγικά στοιχεία για τη Διοίκηση Έργων, τον Χρονοπρογραμματισμό Έργων, τις πλέον χρησιμοποιούμενες μεθόδους και τεχνικές Χρονοπρογραμματισμού Έργων CPM, PERT, RCPSP, RCMPSP και τις παρατηρούμενες αδυναμίες αυτών. Στη συνέχεια, γίνεται η εισαγωγή στις έννοιες της Μοντελοποίησης της Αρχιτεκτονικής των Διαδικασιών και των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής όπου αναφέρονται και οι δυνατότητές τους κατά την προσέγγιση των διαδικασιών από την οπτική της Αρχιτεκτονικής τους. Ολοκληρώνοντας, παρουσιάζονται τα αντικείμενα της μελέτης και η διάρθρωση Κεφαλαίων της παρούσας εργασίας μελέτης. Στο 2 ο Κεφάλαιο, Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής, παρατίθενται τα βασικά στοιχεία και χαρακτηριστικά της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και του εργαλείου Μητρώο Σχεδιασμού Δομής και παρουσιάζεται η ακολουθούμενη διαδικασία χρήσης του εργαλείου κατά τη Μοντελοποίηση των Συστημάτων. Ακολούθως, παρουσιάζεται η κατηγοριοποίηση των ΜΣΔ και οι εφαρμογές αυτών, καθώς επίσης παρατίθενται και τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες της μεθόδου ΜΣΔ κατά την προσέγγιση της αρχιτεκτονικής των συστημάτων. 26

27 Στο 3 ο Κεφάλαιο, Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, παρατίθενται τα βασικά στοιχεία και σημεία της Μοντελοποίησης της Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, τα βασικά στοιχεία, οι δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά των ΜΣΔ, και οι διαδικασίες Ανάπτυξης και Ανάλυσης των ΜΣΔ. Ειδικότερα παρουσιάζονται οι Αναλύσεις Κατάτμησης και Αντιμετώπισης των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων, καθώς και η Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών και οι Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης. Ακολούθως, παρατίθενται μια σύντομη ιστορική αναδρομή της εφαρμογής της μεθόδου στη Διαχείριση Διαδικασιών και οι τυπικές εφαρμογές αυτής. Στο 4 ο Κεφάλαιο, Λογισμικό DSM@MIT ver1.9, παρουσιάζονται οι δομικές ενότητες του ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης έργων, η διαδικασία εγκατάστασης και η ενδεικνυόμενη ακολουθία βημάτων χρήσης του πακέτου. Για την κατανόηση της διαδικασίας χρήσης και των αποτελεσμάτων που λαμβάνονται από το λογισμικό προσεγγίζεται ένα παράδειγμα εφαρμογής. Στη συνέχεια αυτό το παράδειγμα εφαρμογής χρησιμοποιείται γα να πραγματοποιηθεί η σύγκριση των δυνατοτήτων της μεθόδου και του πακέτου έναντι του Microsoft Project 2010 που ανταποκρίνεται στις πλέον χρησιμοποιούμενες μεθόδους Χρονοπρογραμματισμού CPM, PERT, RCPSP, RCMPSP. Το κύριο μέρος της εργασίας ακολουθείται από το Παράρτημα Ορισμοί Ευρετικών Σταθμίσεων Προτεραιότητας όπου παρουσιάζεται ο υπολογισμός των σταθμίσεων προτεραιότητας των δραστηριοτήτων που χρησιμοποιούνται κατά την αντιμετώπιση των περιορισμών πόρων από το λογισμικό πακέτο. 27

28 28

29 Κεφάλαιο 2: Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Περιεχόμενα 2.1. Εισαγωγή Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Χρήση Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Κατηγορίες και Τύποι Εφαρμογών των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής ΜΣΔ Βάσει Συνιστωσών ή ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής ΜΣΔ Βάσει των Ομάδων ή ΜΣΔ Βάσει των Ανθρώπων ή ΜΣΔ Οργανισμού ΜΣΔ Βάσει των Δραστηριοτήτων ή ΜΣΔ Διαδικασιών ή ΜΣΔ Χρονοδιαγράμματος Πλεονεκτήματα και Δυνατότητες της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Βιβλιογραφικές Αναφορές Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές Διαδικτύου Εισαγωγή Στο παρόν 2ο Κεφάλαιο, Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής, περιγράφεται η Μέθοδος των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής. Η Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής αποτελεί ένα εργαλείο μοντελοποίησης δικτύων για την αναπαράσταση των στοιχείων που συνθέτουν ένα σύστημα καθώς και των αλληλεπιδράσεών τους, έτσι ώστε να επισημαίνεται η αρχιτεκτονική ή αλλιώς η δομή σχεδιασμού του συστήματος. Κατά τη χρήση της μεθόδου, τα Μητρώα Σχεδιασμού Δομής για την προσέγγιση της Αρχιτεκτονικής των συστημάτων διαμορφώνονται μέσω μιας διαδικασίας δύο σταδίων. Κατά το πρώτο στάδιο υλοποιείται η αναπαράσταση των συνιστωσών στοιχείων του συστήματος και των παρατηρούμενων μεταξύ τους συσχετίσεων-εξαρτήσεων σε ένα δικτυωτό διάγραμμα κόμβων και ακμών. Κατά το δεύτερο στάδιο πραγματοποιείται η αναπαράσταση των στοιχείων και των συσχετίσεων του δικτυωτού διαγράμματος σε ένα δυαδικό μητρώο ΜΣΔ. Η αναπαράσταση των στοιχείων και των συσχετίσεων του δικτυωτού διαγράμματος ενός συστήματος μπορεί να πραγματοποιηθεί βάσει δύο συμβάσεων, είτε με τη σύμβαση όπου οι Είσοδοι των στοιχείων τοποθετούνται στις Γραμμές (Inputs in Rows-IR), είτε με τη σύμβαση όπου οι Είσοδοι τοποθετούνται στις Στήλες (Inputs in Columns-IC). Διακρίνονται τρείς βασικές κατηγορίες μοντέλων ΜΣΔ: τα μοντέλα ΜΣΔ Στατικής Αρχιτεκτονικής (Static DSMs), όπου τα στοιχεία του συστήματος υφίστανται ταυτόχρονα, τα μοντέλα ΜΣΔ Χρονικής Ροής (Time-Based DSMs), όπου τα στοιχεία του συστήματος ενεργοποιούνται με την πάροδο του χρόνου, και τα μοντέλα των Πολύ-τομεακών Μητρώων (Multidomain Matrix-MDM), όπου σε ένα ενιαίο μητρώο απεικονίζονται περισσότεροι του ενός τύποι ΜΣΔ. 29

30 Όσον αφορά το περιεχόμενο του παρόντος κεφαλαίου: στην ενότητα 2.2. Μητρώο Σχεδιασμού Δομής παρουσιάζονται τα κύρια στοιχεία της βιβλιογραφίας που αναφέρονται στον ορισμό της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και το εργαλείο στο οποίο χρησιμοποιείται το Μητρώο Σχεδιασμού Δομής, στην ενότητα 2.3. Χρήση Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής παρατίθενται τα βασικά στοιχεία και χαρακτηριστικά των ΜΣΔ και η ενδεικνυόμενη ακολουθούμενη διαδικασία δύο φάσεων κατά τη Μοντελοποίηση των Συστημάτων με τη χρήση της μεθόδου, στην ενότητα 2.4. Κατηγορίες και Τύποι Εφαρμογών των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής, παρατίθεται η κατηγοριοποίηση των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής και αναφέρονται στοιχεία των εφαρμογών τους, και στην ενότητα 2.5. Πλεονεκτήματα και Δυνατότητες της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής παρατίθενται τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και του εργαλείου αυτής ΜΣΔ όπως καταγράφονται στη βιβλιογραφία Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Ο όρος Μητρώο ή Μήτρα Σχεδιασμού Δομής (Design Structure Matrix-DSM) αναφέρεται στη χρήση ενός πίνακα-μητρώου, ή αλλιώς μήτρας, για τη μοντελοποίηση του σχεδιασμού και της δομής-αρχιτεκτονικής ενός συστήματος [1]. Η Μέθοδος του Μητρώου ή της Μήτρας Σχεδιασμού Δομής (Design Structure Matrix-DSM) αποτελεί ένα γενικό πλαίσιο βασιζόμενο στα μητρώα για την ανάλυση της ροής πληροφοριών που εισήχθη από τον Donald Stewart το 1981[2]. Ειδικότερα, η Μέθοδος Μήτρας Σχεδιασμού Δομής-DSM αποτελεί μια γενικής εφαρμογής μέθοδο αναπαράστασης και ανάλυσης των μοντέλων συστημάτων με ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών [ΗΒ1]. Ενώ οι Eppinger&Browning θεωρούν τη μέθοδο ως ένα εργαλείο μοντελοποίησης δικτύων για την αναπαράσταση των στοιχείων που συνθέτουν ένα σύστημα και τις αλληλεπιδράσεις τους, έτσι ώστε να επισημαίνεται η αρχιτεκτονική ή αλλιώς η δομή σχεδιασμού του συστήματος [1]. Με τη χρήση του ακρωνυμίου DSM γίνεται αναφορά σε ένα σύνολο όρων που στοχεύουν στη διάκριση και την έμφαση ως προς τον κύριο σκοπό χρήσης του εργαλείου DSM [1]. Άλλοι όροι αναφοράς που συναντώνται είναι οι ακόλουθοι: Μέθοδος Δομικής Εξάρτησης (Dependency Structure Method-DSM), Πηγαίο Μητρώο Εξάρτησης (Dependency Source Matrix-DSM), ή και Μητρώο Επίλυσης Προβλήματος (Problem Solving Matrix-PSM), Μητρώο Προτεραιότητας Σχεδιασμού (Design Precedence Matrix-DPM) [ΗΒ1]. Όσον αφορά το εργαλείο, το Μήτρων Σχεδιασμού Δομής - ΜΣΔ (DSM) αποτελεί ένα τετραγωνικό μητρώο, δηλαδή έναν πίνακα με ίσο αριθμό γραμμών και στηλών που αναπαριστά τις εξαρτήσεις-σχέσεις μεταξύ των στοιχείων ενός συστήματος [1,ΗΒ1]. 30

31 2.3. Χρήση Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Βασική παραδοχή της Μεθόδου ΜΣΔ για τη μοντελοποίηση ενός συστήματος είναι ότι: τα συστατικά στοιχεία ή υποσυστήματα ενός συστήματος περιγράφουν πλήρως το σύστημα και καθορίζουν τη συμπεριφορά του [ΗΒ1]. Συνήθως για την αναπαράσταση ενός συστήματος χρησιμοποιείται ένα κατευθυνόμενο γράφο (directed graph or digraph), όπου μία κορυφή (vertex) ή ένας κόμβος (node) του γράφου αντιστοιχεί σε ένα στοιχείο του συστήματος και μία ακμή (edge) που συνδέει δύο κόμβους αντιστοιχεί στην ύπαρξη συσχέτισης-εξάρτησης (relationship) μεταξύ των δύο αυτών κόμβων-στοιχείων, ενώ στους περισσότερους γράφους η απλή ακμή αντικαθίσταται από ένα βέλος έτσι ώστε να δηλώνεται η κατευθυντικότητα-κατεύθυνση επιρροής (directionality of influence) από τον ένα κόμβο στον άλλο [ΗΒ1]. Ακολούθως, οι συσχετίσεις που παρατηρούνται στο γράφο δύναται να αντιστοιχηθούν σε μία μητροειδή αναπαράσταση, όπου το προκύπτον μητρώο έχει τις ακόλουθες ιδιότητες: o είναι δυαδικό (binary), τα στοιχεία μπορεί να είναι μόνο μηδενικά και μονάδες, έτσι ώστε το μηδενικό να αντιστοιχεί στην περίπτωση όπου δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ δύο κόμβων-στοιχείων, και στην αντίθετη περίπτωση των μη μηδενικών, μονάδων, να δηλώνεται η ύπαρξη συσχέτισης μεταξύ δύο κόμβων-στοιχείων, o είναι τετραγωνικό (square), αποτελεί έναν πίνακα με ίσο αριθμό γραμμών και στηλών, έχει σειρές και στήλες, όπου είναι το πλήθος των κόμβων του γράφου που αντιστοιχεί στο πλήθος των στοιχείων του συστήματος, o έχει μη-μηδενικά στοιχεία, όπου είναι το πλήθος των ακμών του γράφου που αντιστοιχεί στο πλήθος των παρατηρούμενων συσχετίσεων στο υπό προσέγγιση σύστημα [ΗΒ1]. Κατά συνέπεια, η διάταξη του προκύπτοντος μητρώου διαμορφώνεται ως εξής: οι ονομασίες των κόμβων του γράφου, και άρα των στοιχείων του συστήματος, τοποθετούνται κατά μήκος της πλευράς των γραμμών του μητρώου κάθετα-από πάνω προς τα κάτω- ως ονομασίες των γραμμών, και κατά μήκος της πλευράς των στηλών του μητρώου οριζόντια -από αριστερά προς τα δεξιά- ως ονομασίες των στηλών, με την ίδια σειρά. Λόγω της επιδίωξης της διαμόρφωσης μίας συμπαγούς μορφής μητρώου του γράφου συνήθως τα ονόματα των κόμβων καταγράφονται κάθετα αριστερά των γραμμών του μητρώου και αποφεύγεται να αναγράφονται και στις στήλες. Έστω Α το σύνολο των ονομάτων των κόμβων ενός γράφου, και των γραμμών και των στηλών του μητρώου, πλήθους στοιχείων, στην περίπτωση που υπάρχει μια ακμή ή ένα βέλος που να συνδέει τον κόμβο και τον κόμβο, τότε η τιμή που αντιστοιχίζεται στο στοιχείο, που ανήκει στη γραμμή και στη στήλη, είναι η ενότητα (unity) και σημαίνεται με X, ενώ στην αντίθετη περίπτωση που δεν υπάρχει μια ακμή ή ένα βέλος που να συνδέει τον κόμβο και τον κόμβο, τότε η τιμή που αντιστοιχίζεται στο στοιχείο είναι η μηδενική και σημαίνεται με κενό, ακόμη τα διαγώνια στοιχεία (diagonal elements or cells), όπου, δηλαδή τα στοιχεία του μητρώου που ανήκουν στη γραμμή και στη στήλη και υποδηλώνουν την ύπαρξη συσχέτισης του κόμβου με τον ίδιο κόμβο, και άρα θα υποδήλωναν την ύπαρξη συσχέτισης του στοιχείου με τον εαυτό του, θεωρούνται ότι δεν επιδέχονται 31

32 ερμηνείας στην περιγραφή του συστήματος και επισημαίνονται είτε με διαφορετικό χρώμα, είτε με κενό. Συνήθως, θεωρείται εύκολο το να αντιμετωπίζονται αυτά τα διαγώνια κελιά του μητρώου πως αντιπροσωπεύουν τους κόμβους του γράφου και άρα κατ αναλογία τα στοιχεία του συστήματος, ενώ σε αυτά κατ εξαίρεση προς την επιθυμητή συμπαγή μορφή του μητρώου μπορεί να αναγράφονται και τα ονόματα των κόμβων [1,4, ΗΒ1]. Ακολούθως, παρατίθεται ένα τετραγωνικό δυαδικό μητρώο - ένα πρωτότυπο Μητρώο Σχεδιασμού Δομής: Εικόνα 2.1 Τετραγωνικό δυαδικό μητρώο-πρωτότυπο Μητρώου Σχεδιασμού Δομής. Στη συνέχεια, παρατίθεται ένα απλό παράδειγμα αναπαράστασης ενός συστήματος σε διάγραμμα κόμβων στην Εικόνα 2.2 (α) και η αντίστοιχη μητροειδής αναπαράσταση αυτού σε τετραγωνικό δυαδικό μητρώο στην Εικόνα 2.2(β). (α) (β) Εικόνα 1.2. (α) Αναπαράσταση ενός συστήματος σε διάγραμμα και (β)αναπαράσταση του συστήματος σε τετραγωνικό δυαδικό μητρώο. [Πηγή:[ΗΒ1]]. 32

33 Αρχικά, το κομβικό διάγραμμα παρατηρείται ότι διαθέτει τρείς κόμβους A,B,και C και δύο ακμές όπου η μία συνδέει τον κόμβο Α με τον κόμβο C, και η άλλη τον κόμβο Β με τον κόμβο C, συνεπώς συμπεραίνεται ότι το μελετώμενο σύστημα αποτελείται από τρία συστατικά στοιχεία τα A, B, και C, και ότι υπάρχει συσχέτιση-εξάρτηση μεταξύ των στοιχείων Α και C, και μεταξύ του Β και του C. Όσον αφορά το προκύπτον μητρώο διαπιστώνεται ότι είναι τετραγωνικό, έχει ίδιο αριθμό γραμμών και στηλών που ισούται με τον αριθμό των κόμβων του διαγράμματος και ότι η σειρά της ονοματοθεσίας που ακολουθήθηκε για τις γραμμές είναι η ίδια με αυτή των στηλών, ενώ επισημαίνονται οι ονομασίες και στα διαγώνια στοιχεία του μητρώου. Παρατηρείται ότι το μητρώο είναι δυαδικό καθώς είτε εμφανίζεται το σύμβολο Χ για να επισημάνει της ύπαρξη συσχέτισης μεταξύ δύο στοιχείων στο αντίστοιχο κελί, είτε το κελί παραμένει κενό για την αντίθετη περίπτωση. Επίσης, διαπιστώνεται ότι υπάρχουν δύο μημηδενικά στοιχεία στο μητρώο όσες και οι ακμές του γράφου και οι δύο συνδέσειςσυσχετίσεις του κόμβου C με τους κόμβους Α και Β. Συνεπώς, διατρέχοντας οριζόντια τη γραμμή του Α στη στήλη C στο στοιχείο επισημαίνεται η συσχέτιση μεταξύ των δύο στοιχείων, και αντίστοιχα διατρέχοντας τη γραμμή του Β στο στοιχείο επισημαίνεται η συσχέτιση των στοιχείων Β και C. Στην περίπτωση που ο γράφος αποτελεί κατευθυνόμενο γράφημα, χρησιμοποιούνται βέλη έναντι ακμών και παρατηρούνται αλληλεπιδράσεις εισόδου-εξόδου (input-output interactions), όπου ένα βέλος εκκινεί από έναν κόμβο-πηγή (source) και καταλήγει σε έναν κόμβο-προορισμό (destination), δηλώνοντας έτσι ότι το στοιχείο που αντιστοιχεί στον κόμβο-προορισμό δέχεται κάποια είσοδο που προέρχεται από τον κόμβο-πηγή [ΗΒ1]. Για την αναπαράσταση αυτών των αλληλεπιδράσεων με κατευθυντικότητα επιρροής σε ένα μητρώο, πραγματοποιείται μία σύμβαση όπου γίνεται η παραδοχή ότι: για κάθε στοιχείο του πίνακα κατά τη μία πλευρά του μητρώου θα επισημαίνονται ποια στοιχεία αποτελούν κόμβους-πηγές στις αλληλεπιδράσεις που συμμετέχει ο κόμβος αυτός στο γράφο, και κατά συνέπεια από αυτούς τους κόμβους πραγματοποιείται κάποια ροή προς τον συγκεκριμένο κόμβο, ενώ κατά την άλλη πλευρά του μητρώου θα επισημαίνονται ποια στοιχεία αποτελούν κόμβους-προορισμούς των αλληλεπιδράσεων του κόμβου, και άρα από τον συγκεκριμένο κόμβο πραγματοποιείται κάποια ροή προς αυτούς τους κόμβους. Αυτή η σύμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί προς δύο κατευθύνσεις, τις εξής: την περίπτωση της σύμβασης όπου επισημαίνονται οι Είσοδοι στις Γραμμές (Inputs in Rows-IR), και όπου παρατηρείται ότι για κάθε στοιχείο μίας γραμμής του μητρώου, όπου, o στη γραμμή του στοιχείου οριζόντια, αριστερά και δεξιά του διαγώνιου στοιχείου, που αντιπροσωπεύει τον κόμβο, επισημαίνεται για κάθε στοιχείο των στηλών, όπου, στις θέσεις των στοιχείων η ύπαρξη (presence) ή μη (absence) αλληλεπίδρασης του κόμβου-στοιχείου με το στοιχείο-κόμβο, όπου ο κόμβος είναι η πηγή και ο κόμβος είναι ο προορισμός, ενώ o στη στήλη του στοιχείου κάθετα, επάνω και κάτω από το διαγώνιο στοιχείο, επισημαίνεται για κάθε στοιχείο των γραμμών, όπου, στις θέσεις των στοιχείων η ύπαρξη ή μη αλληλεπίδρασης του κόμβουστοιχείου με το στοιχείο-κόμβο, όπου ο κόμβος είναι η πηγή και ο κόμβος είναι ο προορισμός, 33

34 αυτή η περίπτωση σύμβασης αποτελεί την πρωτότυπη και την πλέον χρησιμοποιούμενη, και αντίστροφα υπάρχει και η περίπτωση της σύμβασης όπου επισημαίνονται οι Είσοδοι στις Στήλες (Inputs in Columns-IC) και όπου παρατηρείται ότι για κάθε στοιχείο μίας γραμμής του μητρώου, όπου, o στη στήλη του στοιχείου κάθετα, επάνω και κάτω από το διαγώνιο στοιχείο επισημαίνεται για κάθε στοιχείο των γραμμών, όπου, στις θέσεις των στοιχείων η ύπαρξη ή μη αλληλεπίδρασης του κόμβουστοιχείου με το στοιχείο-κόμβο, όπου ο κόμβος είναι η πηγή και ο κόμβος είναι ο προορισμός, ενώ o στη γραμμή του στοιχείου οριζόντια, αριστερά και δεξιά από το διαγώνιο στοιχείο επισημαίνεται για κάθε στοιχείο των στηλών, όπου, στις θέσεις των στοιχείων η ύπαρξη ή μη αλληλεπίδρασης του κόμβου-στοιχείου με το στοιχείο-κόμβο, όπου ο κόμβος είναι η πηγή και τον κόμβο να είναι ο προορισμός, αυτή η περίπτωση σύμβασης πηγάζει από τα τετραγωνικά διαγράμματα N2 Charts της αντίστοιχης μεθόδου και τα διαγράμματα IDEFO (IDEFO diagrams)[1,ηβ1]. Στην Εικόνα 2.3(α) που ακολουθεί παρατίθεται το κατευθυνόμενο γράφημα ενός συστήματος 8 συστατικών-στοιχείων Α με 12 αλληλεπιδράσεις με κατευθυντικότητα επιρροής μεταξύ των στοιχείων του συστήματος να αναπαριστώνται και ακολούθως στις Εικόνες 2.3 (β) και (γ) τα προκύπτοντα δυαδικά μητρώα ΜΣΔ κατά τις δύο προαναφερθείσες συμβάσεις τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Γραμμές (IR) και τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Στήλες (IC) αντίστοιχα. 34

35 (α) (β) (γ) Εικόνα 2.3 (α) κατευθυνόμενο γράφημα ενός συστήματος, (β) και (γ) δυαδικά μητρώα ΜΣΔ κατά τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Γραμμές (IR) και τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Στήλες (IC) αντίστοιχα. [Ανάπτυξη βάσει Πηγής [Β1]]. Εξετάζοντας την περίπτωση του στοιχείου D του συστήματος από το γράφο διαπιστώνεται ότι ο κόμβος D διαθέτει τρείς αλληλεπιδράσεις, είναι κόμβος-προορισμός με τους κόμβους Α, Β και F, και άρα πραγματοποιείται ροή από τους κόμβους Α, Β και F προς τον κόμβο D, και αντίστοιχα διαθέτει μία αλληλεπίδραση, είναι ο κόμβος-πηγή με τον κόμβο Β, και άρα πραγματοποιείται ροή από τον κόμβο D προς τον κόμβο Β. Παρατηρώντας το προκύπτον δυαδικό μητρώο κατά τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Γραμμές (IR), όταν διατρέχεται η γραμμή του στοιχείου D ή διαφορετικά κινούμενοι οριζόντια-αριστερά και δεξιά-του διαγώνιου στοιχείου του D, του κελιού, εντοπίζεται η σήμανση ύπαρξης συσχετισμού Χ στις στήλες των στοιχείων Α, Β και F και στα κελιά του μητρώου,, και, κατά συνέπεια συμπεραίνεται ότι το στοιχείο λαμβάνει κάποια ροή από τα στοιχεία Α, Β και F. Όταν διατρέχεται η στήλη του στοιχείου D ή διαφορετικά κινούμενοι κάθετα-επάνω και κάτω-του διαγώνιου στοιχείου του D, του κελιού, εντοπίζεται η σήμανση Χ στη γραμμή Β και στο κελί και συμπεραίνεται ότι υπάρχει ροή από το στοιχείο προς το στοιχείο Β. Αντίστοιχα, όταν παρατηρείται το προκύπτον δυαδικό μητρώο κατά τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Στήλες (IC), αρχικά όταν διατρέχεται η στήλη του στοιχείου D ή διαφορετικά κινούμενοι κάθετα-επάνω και κάτω-του διαγώνιου στοιχείου του D, του κελιού, εντοπίζεται η σήμανση ύπαρξης συσχετισμού Χ στις γραμμές των στοιχείων Α, Β και F και στα κελιά του μητρώου,, και, και όταν διατρέχεται εν συνεχεία η 35

36 γραμμή του στοιχείου D ή διαφορετικά κινούμενοι οριζόντια-αριστερά και δεξιά-του διαγώνιου στοιχείου του D, του κελιού, εντοπίζεται η σήμανση Χ στη γραμμή Β και στο κελί. Και σε αυτή την περίπτωση συμπεραίνεται ότι το στοιχείο λαμβάνει κάποια ροή από τα στοιχεία Α, Β και F και ότι υπάρχει ροή από το στοιχείο προς το στοιχείο Β. Συνεπώς δύναται να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι το προκύπτον δυαδικό μητρώο κατά τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Στήλες (IC) αποτελεί το ανεστραμμένο μητρώο του προκύπτοντος δυαδικού μητρώου κατά τη σύμβαση με τις Εισόδους στις Γραμμές (IR), καθώς οι γραμμές του IR μητρώου γίνονται στήλες στο IC μητρώο και αντίστοιχα οι στήλες του πρώτου γίνονται γραμμές του δευτέρου Κατηγορίες και Τύποι Εφαρμογών των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής Δεν υπάρχει προκαθορισμένος τύπος ΜΣΔ που να ανταποκρίνεται σε κάθε είδος προβλήματος, κατά συνέπεια αρχικά κρίνεται απαραίτητο να καθοριστούν όσο το δυνατόν ακριβέστερα τα στοιχεία και οι συσχετίσεις του υπο προσέγγιση συστήματος, έτσι ώστε να λάβουν την απαραίτητη δομή πληροφοριών για το ΜΣΔ, ενώ το ΜΣΔ θα προσαρμοστεί βάσει του είδος των κυρίαρχων στοιχείων και συσχετίσεων [ΗΒ1]. Όπως είναι δυνατόν να διαπιστωθεί από τα προαναφερθέντα στη σχετική ενότητα της χρήσης της μεθόδου ΜΣΔ, το ΜΣΔ αποτελεί ένα εργαλείο συστηματικής μοντελοποίησης και ανάλυσης, όπου αρχικά προσεγγίζονται τα συστήματα βάσει της σχετικής Θεωρίας Συστημάτων (Systems Theory) και με τη χρήση των όρων οντότητα (entity) και συσχέτιση (relation), και εν συνεχεία αναπαριστώνται σε ένα διάγραμμα με τη χρήση κόμβων ή κορυφών και ακμών ή βέλων βάσει της Θεωρίας Γράφων (Graph Theory), αντίστοιχα. Κατ αναλογία, πραγματοποιείται και η αντιστοίχιση σε ένα ΜΣΔ με τη χρήση των όρων στοιχείο (element), για την αναφορά σε μία οντότητα που εισάγεται σε μία στήλη ή γραμμή του μητρώου, και εξάρτηση ή αλληλεξάρτηση (dependency or interdependency), όπου προσδιορίζεται η κατευθυντικότητα της συσχέτισης, δηλαδή προσδιορίζεται η ύπαρξη εξάρτησης ενός στοιχείου από ένα άλλο στοιχείο [ΗΒ1]. Βάσει αυτών των δύο κύριων όρων της μεθόδου ΜΣΔ, στοιχείο και εξάρτηση, τα ΜΣΔ μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως προς τον τομέα-πεδίο (domain) και ως προς τον τύπο των συσχετίσεων (relationship type). [ΗΒ1] Ειδικότερα όσον αφορά τον χαρακτηρισμό ως προς το πεδίο: κατά την προσέγγιση των συστημάτων συνήθως διαπιστώνεται η ύπαρξη διαφορετικών ειδών αντικειμένων, τα οποία θεωρούνται ως οντότητες, ενώ τα συστήματα αυτά και τα αντίστοιχα παραγόμενα δίκτυα τους θεωρούνται ασυναφή (-ασύνδετα ή ασυνάρτητα) (incoherent). Κάθε διαφορετικό είδος οντοτήτων θεωρείται ότι παρέχει μία συγκεκριμένη οπτική ενός συστήματος, και καλείται πεδίο, ενώ η προσέγγιση ενός συστήματος ως προς ένα πεδίο αποσκοπεί στη δημιουργία ομοιογενών δικτύων, όπου είναι δυνατή η σύγκριση των στοιχείων του. Συνεπώς το πεδίο μπορεί να θεωρηθεί ως μία οπτική ενός πολύπλοκου συστήματος που περιλαμβάνει ένα τύπο οντότητας και που αναλύεται με έναν συγκεκριμένο αλγόριθμο παρέχοντας ένα ουσιαστικό αποτέλεσμα-συμπέρασμα. Τα μοντέλα ΜΣΔ περιέχουν στοιχεία μόνο από ένα πεδίο [ΗΒ1]. Όσον αφορά, τον χαρακτηρισμό ως προς τον τύπο συσχετίσεων, κατ ανάλογο τρόπο με τα πεδία, σε κάθε πεδίο οι σχέσεις είναι απαραίτητο να είναι ομοιόμορφες (-ομοειδείς, ενιαίες) (uniform) έτσι ώστε να καθίσταται δυνατή και σκόπιμη η μοντελοποίηση και η ανάλυση του συστήματος. Ο τύπος της συσχέτισης καθορίζει το είδος της εξάρτησης μεταξύ δύο 36

37 στοιχείων που σχετίζονται και ανήκουν σε δύο διαφορετικά πεδία. Στα μοντέλα ΜΣΔ θεωρείται ένα μόνο πεδίο στο οποίο υπάρχουν τα στοιχεία των διαφορετικών πεδίων και αντιμετωπίζονται κατά τον ίδιο τρόπο. [ΗΒ1] Συμπερασματικά, θεωρώντας τις κλάσεις (class) του Αντικειμενοστραφούς Προγραμματισμού (Object-Oriented Programming), τα πεδία θα μπορούσαν να προσεγγισθούν ως κλάσεις αντικειμένων και αντίστοιχα οι τύποι συσχετίσεων ως κλάσεις συσχετίσεων [ΗΒ1]. Τα μοντέλα ΜΣΔ (DSM models) διακρίνονται σε τρείς βασικές κατηγορίες: τα μοντέλα ΜΣΔ Στατικής Αρχιτεκτονικής ή Στατικά ΜΣΔ (Static Architecture models or Static DSMs), που χρησιμοποιούνται για την προσέγγιση συστημάτων των οποίων τα στοιχεία υφίστανται ταυτόχρονα, τα μοντέλα ΜΣΔ Χρονικής Ροής ή ΜΣΔ Βάσει Χρόνου (Temporal Flow models or Time-Based DSMs), που χρησιμοποιούνται για την προσέγγιση συστημάτων των οποίων τα στοιχεία μπορούν να ενεργοποιηθούν με την πάροδο του χρόνου, και τα μοντέλα των Πολύ-τομεακών Μητρώων (Multidomain Matrix-MDM), όπου σε ένα ενιαίο μητρώο απεικονίζονται περισσότεροι του ενός τύποι ΜΣΔ. Στην πρώτη κατηγορία των Στατικών ΜΣΔ εντοπίζονται δύο τύποι εφαρμογών: τα ΜΣΔ Βάσει Συνιστωσών ή ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής (Component-Based or Architecture DSM), που χρησιμοποιούνται για τη μοντελοποίηση της αρχιτεκτονικής των συστημάτων βάσει των συνιστωσών-μερών ή/και των υποσυστημάτων και των συσχετίσεων, όπως στα συστήματα προϊόντων όπου τα εξαρτήματά τους αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, και τα ΜΣΔ Βάσει των Ομάδων ή ΜΣΔ Βάσει Ανθρώπων ή ΜΣΔ Οργανισμού (Team- Based or People-Based or Organization DSM), που χρησιμοποιούνται για την μοντελοποίηση της δομής των οργανισμών βάσει των ανθρώπων ή/και των ομάδων και των αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους, και με εφαρμογή στα συστήματα των οργανισμών, όπου τα μέλη ή οι ομάδες τους επικοινωνούν μεταξύ τους. Τα Στατικά ΜΣΔ συνήθως επεξεργάζονται με αλγόριθμους ομαδοποίησης (clustering). Στη δεύτερη κατηγορία των μοντέλων ΜΣΔ Χρονικής Ροής εντοπίζονται δύο τύποι εφαρμογών που αφορούν στις διαδικασίες, όπου σε αυτά η διάταξη των γραμμών και των στηλών δείχνει μια ροή μέσα στο χρόνο με τις ανάντη δραστηριότητες (upstream activities) μιας διαδικασίας να προηγούνται των κατάντη δραστηριοτήτων (downstream activities), ενώ όταν γίνεται αναφορά στις διεπαφές εισάγονται και οι όροι τροφοδότηση προς τα εμπρόςπροσοτροφοδότηση (feedforward) και ανάδραση-ανατροφοδότηση (feedback). Οι δύο τύποι εφαρμογών είναι οι ακόλουθοι: o ΜΣΔ Βάσει των Δραστηριοτήτων ή ΜΣΔ Διαδικασιών ή ΜΣΔ Χρονοδιαγράμματος (Activity-Based or Process or Schedule DSM), που χρησιμοποιούνται για τη μοντελοποίηση των διαδικασιών και των δικτύων δραστηριοτήτων βάσει των δραστηριοτήτων και της ροής πληροφοριών και άλλων εξαρτήσεων. o τα ΜΣΔ Βάσει Παραμέτρων ή ΜΣΔ Χρονοπρογραμματισμού Χαμηλού Επιπέδου (Parameter-Based or Low-Level Schedule DSM), που χρησιμοποιούνται για τη 37

38 μοντελοποίηση των συσχετίσεων μεταξύ των αποφάσεων σχεδιασμού και των παραμέτρων, των συστημάτων εξισώσεων, την υπορουτίνα των ανταλλαγών μεταξύ των παραμέτρων, κ.α. [1,5]. Αυτές αναπαριστώνται ως μοντέλα διαδικασιών βάσει δραστηριοτήτων (activity-based process models), (low-level parameter-based models), και διαδικασίες λογισμικού. Ακολούθως παρατίθεται ένα συγκεντρωτικό διάγραμμα των τριών βασικών κατηγοριών και των αντίστοιχων τεσσάρων τύπων μοντέλων ΜΣΔ: Εικόνα 2.4 Διάγραμμα των κατηγοριών και των τύπων μοντέλων ΜΣΔ ΜΣΔ Βάσει Συνιστωσών ή ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής Τα ΜΣΔ Βάσει Συνιστωσών ή ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής (Component-Based or Architecture DSM) χρησιμοποιούνται για τη μοντελοποίηση της αρχιτεκτονικής των συστημάτων βάσει των συνιστωσών-μερών ή/και των υποσυστημάτων και των συσχετίσεων. Βρίσκουν εφαρμογή στην αρχιτεκτονική, τη μηχανική και το σχεδιασμό συστημάτων (system architecting, engineering and design), όπως τα συστήματα προϊόντων όπου τα εξαρτήματα τους αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Στοχεύουν στην αναπαράσταση των συσχετίσεων μεταξύ των συνιστωσών, ενώ διάφοροι τύποι αλληλεπιδράσεων μπορούν να αναπαριστώνται σε ένα ΜΣΔ. Μια βασική κατηγοριοποίηση ορισμένων τύπων αλληλεπιδράσεων που απαντάται συνήθως στα μοντέλα ΜΣΔ Βάσει Συνιστωσών είναι η ακόλουθη, όπου αναγνωρίζονται οι εξής τύποι αλληλεπιδράσεων: η χωρική αλληλεπίδραση (spatial interaction), που αντιστοιχεί στη γειτνίαση ή τον προσανατολισμό μεταξύ δύο στοιχείων η αλληλεπίδραση ενέργειας (energy interaction), που αντιστοιχεί στη μεταφορά ή την ανταλλαγή ενέργειας μεταξύ δύο στοιχείων, η αλληλεπίδραση πληροφορίας (information interaction), που αντιστοιχεί στην ανταλλαγή δεδομένων ή σημάτων μεταξύ δύο στοιχείων, η αλληλεπίδραση υλικού (material interaction), που αντιστοιχεί στην ανταλλαγή υλικού μεταξύ δύο στοιχείων [6]. 38

39 Αντίστοιχα μία άλλη προτεινόμενη κατηγοριοποίηση των εξαρτήσεων που μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά τη μοντελοποίηση είναι η ακόλουθη, όπου αναγνωρίζονται οι εξής εξαρτήσεις: η εξάρτηση σταθερής μηχανικής κατάστασης (mechanical steady state dependency), όπου οι συνιστώσες βρίσκονται σε φυσική επαφή και ασκούν ένα μηχανικό φορτίο σταθερής κατάστασης η καθεμία στην άλλη, ενώ η συσχέτιση είναι συμμετρική, η εξάρτηση μηχανικού δυναμικού (mechanical dynamic dependency), όπου οι συνιστώσες βρίσκονται σε επαφή και αλληλεπιδρούν με μια κυμαινόμενη δύναμη ή μετατόπιση, ενώ η συσχέτιση μπορεί να είναι κατευθυντική, η χωρική εξάρτηση (spatial dependency), όπου οι συνιστώσες εφάπτονται ή γειτνιάζουν και ο προσανατολισμός θεωρείται σημαντικός, ενώ η συσχέτιση είναι συμμετρική, η εξάρτηση θερμικής σταθερής κατάστασης (thermal steady state dependency), όπου υπάρχει μια σταθερή κατάσταση διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ των δύο συνιστωσών, ενώ η συσχέτιση μπορεί να είναι κατευθυντική, η εξάρτηση θερμικού δυναμικού (thermal dynamic dependency), όπου υπάρχει μία κυμαινόμενη διαφορά θερμοκρασίας μεταξύ δύο συνιστωσών, ενώ η συσχέτιση μπορεί να είναι κατευθυντική, η εξάρτηση ηλεκτρικού σήματος (electrical signal dependency), όπου ένα σήμα διέρχεται από μία συνιστώσα σε μία άλλη, ενώ η συσχέτιση μπορεί να είναι κατευθυντική, η εξάρτηση ηλεκτρικής γείωσης (electrical earth dependency), όπου υπάρχει σύνδεση ηλεκτρικής γείωσης μεταξύ δύο συνιστωσών, ενώ η συσχέτιση μπορεί να είναι κατευθυντική, η εξάρτηση ηλεκτρικού δυναμικού (electrical dynamic dependency), όπου ο φυσικός σχεδιασμός ή η λογική συμπεριφορά μιας συνιστώσας συνδέεται με το φυσικό σχεδιασμό και τη λογική συμπεριφορά μίας άλλης συνιστώσας, η συσχέτιση μπορεί να είναι κατευθυντική [3] ΜΣΔ Βάσει των Ομάδων ή ΜΣΔ Βάσει των Ανθρώπων ή ΜΣΔ Οργανισμού Τα ΜΣΔ Βάσει των Ομάδων ή ΜΣΔ Βάσει των Ανθρώπων ή ΜΣΔ Οργανισμού (Team- Based or People-Based or Organization DSM) χρησιμοποιούνται για τη μοντελοποίηση της δομής των οργανισμών βάσει των ανθρώπων ή/και των ομάδων. Βρίσκουν εφαρμογή στον οργανωσιακό σχεδιασμό (organizational design), τη διαχείριση των διεπαφών (interface management) και την ολοκλήρωση των ομάδων (team integration). Στοχεύουν στην αναπαράσταση των συσχετίσεων μεταξύ των οργανωσιακών μονάδων, που θεωρούνται τα μέλη και οι ομάδες. Ειδικότερα, χρησιμοποιούνται για την οργανωτική ανάλυση και το σχεδιασμό βάσει των ροών πληροφορίας που διαπιστώνεται ότι απαιτούνται μεταξύ των διαφόρων οργανωτικών οντοτήτων, όπου ως οργανωτικές οντότητες θεωρούνται τα άτομα και οι ομάδες που συμμετέχουν σε ένα έργο και εισάγονται ως στοιχεία στις γραμμές και τις στήλες των μητρώων προς ανάλυση. Ένα ΜΣΔ Βάσει των Ομάδων δημιουργείται μέσω της αναγνώρισης των απαιτούμενων ροών επικοινωνίας και την αναπαράσταση τους ως συνδέσεις μεταξύ των οργανωτικών οντοτήτων στο μητρώο. Για τη μοντελοποίηση αυτή κρίνεται σημαντικός ο καθορισμός της έννοιας της ροής πληροφοριών μεταξύ των οντοτήτων, όπου απαιτείται ο προσδιορισμός-χαρακτηρισμός της 39

40 ροής πληροφοριών ως προς τα ακόλουθα βασικά σημεία, ενώ παρατίθενται και πιθανοί δείκτες μέτρησης που συνήθως συναντώνται: το επίπεδο λεπτομέρειας (level of detail), όπου για παράδειγμα μπορεί να χαρακτηριστεί από αραιή-σποραδική (sparse) έως πλούσια (rich), τη συχνότητα (frequency), όπου για παράδειγμα μπορεί να χαρακτηριστεί από χαμηλή (low) έως υψηλή (high), την κατεύθυνση (direction), που μπορεί να είναι μονής κατεύθυνσης-μονόδρομη (oneway) ή διπλής κατεύθυνσης-αμφίδρομη (two-way), το χρονισμό (timing), μπορεί να χαρακτηριστεί από πρώιμη -προκαταρκτική, μη πλήρης, τμηματική-(early) έως καθυστερημένη-τελική (late). [ΗΒ1] Στη συνέχεια, αφού διαμορφωθεί το ΜΣΔ, είναι έτοιμο για να εφαρμοστούν οι κατάλληλοι αλγόριθμοι ώστε να αναγνωριστούν τα συμπλέγματα - τα συγκροτήματα (clusters) των ομάδων και των ατόμων που αλληλεπιδρούν έντονα, αλλά και για να ελαχιστοποιηθούν οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συμπλεγμάτων. Οι ομάδες που αποκτούνται από αυτή την ομαδοποίηση μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο πλαίσιο για τον οργανωσιακό σχεδιασμό βάσει των προβλεπόμενων αναγκών επικοινωνίας μεταξύ των διάφορων φορέωνσυντελεστών ενός έργου [ΗΒ1] ΜΣΔ Βάσει των Δραστηριοτήτων ή ΜΣΔ Διαδικασιών ή ΜΣΔ Χρονοδιαγράμματος Τα ΜΣΔ Βάσει των Δραστηριοτήτων ή ΜΣΔ Διαδικασιών ή ΜΣΔ Χρονοδιαγράμματος (Activity-Based or Process or Schedule DSM), χρησιμοποιούνται για τη μοντελοποίηση των διαδικασιών και των δικτύων δραστηριοτήτων βάσει των δραστηριοτήτων, της ροής πληροφοριών και άλλων εξαρτήσεων. Βρίσκουν εφαρμογή στη βελτίωση των διαδικασιών (process improvement), στο χρονοπρογραμματισμό έργων (project scheduling), στη διαχείριση των επαναληπτικών διαδικασιών (iteration management), και στη διαχείριση της ροής πληροφοριών (information flow management). Στοχεύουν στην αναπαράσταση των συσχετίσεων εισόδου-εξόδου μεταξύ των δραστηριοτήτων. Θεωρώντας μία ομάδα δραστηριοτήτων για μία διαδικασία, αυτές οι δραστηριότητες είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθούν σε συνεργασία μεταξύ τους για την επίτευξη του γενικού στόχου της διαδικασίας, όταν απαιτούνται ορισμένες ανταλλαγές πληροφοριών οι οποίες μπορούν να αναπαρασταθούν σε ένα διάγραμμα ή ένα ΜΣΔ. Αναλυτικότερα τα ΜΣΔ Βάσει των Δραστηριοτήτων ή ΜΣΔ Διαδικασιών ή ΜΣΔ Χρονοδιαγράμματος προσεγγίζονται στο επόμενο κεφάλαιο, Κεφάλαιο 3 Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Πλεονεκτήματα και Δυνατότητες της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Τα πλεονεκτήματα και οι δυνατότητες της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και του εργαλείου της του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής που αναφέρονται στη βιβλιογραφία είναι τα ακόλουθα είναι: 1. η γραφική φύση της μητροειδούς μορφής εμφάνισης των δεδομένων στο ΜΣΔ, που παρέχει μια εξαιρετικά συμπαγή, εύκολα επεκτάσιμη, και διαισθητικά-ενστικτωδώς αναγνώσιμη αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής ενός συστήματος, κάτι που αποτελεί κύριο όφελος της μεθόδου έναντι άλλων μεθόδων μοντελοποίησης δικτύων. Οι 40

41 παρατηρητές ενός ΜΣΔ διαπιστώνουν ότι είναι σε θέση να κατανοήσουν άμεσα τη βασική δομή ενός πολύπλοκου συστήματος λόγω της δυνατότητας της διαισθητικής κατανόησης που παρέχει η μητροειδής μορφή[1], 2. η περιεκτικότητα και η συνοπτικότητα, όπου η δομημένη διάταξη των στοιχείων και των αλληλεπιδράσεων στο ΜΣΔ παρέχει μια συμπαγή μορφή αναπαράστασης. Σε ένα ΜΣΔ μπορεί να αναπαρασταθεί ένα αρκετά μεγαλύτερο και πολυπλοκότερο σύστημα σε ένα σχετικά μικρότερο χώρο εν συγκρίσει με πολλές άλλες προσεγγίσεις μοντελοποίησης δικτύων [1, ΗΒ1], 3. επιδέχεται ισχυρών αναλύσεων, όπως η ομαδοποίηση (clustering) για τη διευκόλυνση της δομοστοιχείωσης (to facilitate modularity) και του προσδιορισμού της αλληλουχίας (sequencing) για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων κόστους και χρονοδιαγράμματος σε διαδικασίες [1, ΗΒ1], 4. η μέθοδος DSM σχετίζεται με άλλες μεθόδους: μεθόδους που βασίζονται σε τετραγωνικά μητρώα όπως: o η Μέθοδος του Χάρτη Εξαρτήσεων ή η Μέθοδος Χαρτογράφησης Εξαρτήσεων (Dependency Map Method or Dependence Mapping), o η Μέθοδος του Μητρώου Προτεραιοτήτων (Precedence Matrix Method), o η Μέθοδος του Μητρώου Συνεισφοράς-Συμβολής (Contribution Matrix Method), o η Μέθοδος του Μητρώου Γειτνίασης (Adjacency Matrix Method), o η Μέθοδος του Μητρώου Προσβασιμότητας (Reachability Matrix Method), o η Μέθοδος Τετραγωνικού Διαγράμματος (N-square Diagram or N2 Diagram or N2 Chart), και μέθοδοι που δεν βασίζονται σε μητρώα όπως: o τα κατευθυνόμενα γραφήματα ή οι κατευθυνόμενοι γράφοι (directed graphs or digraphs) o τα συστήματα εξισώσεων (systems of equations) o τα διαγράμματα αρχιτεκτονικής συστημάτων (architecture diagrams), και o άλλα μοντέλα εξαρτήσεων(dependency models) [1,ΗΒ1]. 5. η πυκνότητα και η ικανότητα να παρέχει μια συστηματική χαρτογράφηση μεταξύ των στοιχείων του συστήματος, παρέχοντας ποιοτικά χαρακτηριστικά των εξαρτήσεων μεταξύ των στοιχείων του συστήματος κατά την μοντελοποίηση, ενώ παράλληλα επιτρέπει και την λεπτομερή ανάλυση ενός περιορισμένου συνόλου στοιχείων στο πλαίσιο της συνολικής δομής. Αυτή η δυνατότητα παροχής δεδομένων σε σχέση με τις εξαρτήσεις του συστήματος τόσο για το σύνολο του συστήματος όσο και για ένα υποσύνολο στοιχείων αυτού, αποτελεί ακόμη ένα πλεονέκτημα της μεθόδου έναντι των μεθόδων των γράφων [1], 6. η οπτικοποίηση ή η απεικόνιση, όπου τα ΜΣΔ αναδεικνύουν πρότυπα σχέσεων μεταξύ των στοιχείων του συστήματος που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά την ανάλυση της αρχιτεκτονικής των συστημάτων. Για παράδειγμα σε ένα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας μπορούν να διακριθούν οι αλληλεπιδράσεις των αναδράσεων που έχουν άμεσες συνέπειες στη συμπεριφορά του συστήματος, ενώ σε ένα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής Προϊόντος μπορούν να αναδειχθούν περιοχές πολύ υψηλής αλληλεπίδρασης που είναι ενδεικτικές σημείων υποσυστημάτων ή ενοτήτων όπου η ανάθεση των μερών αποφέρει ιδιαίτερα οφέλη [1], 41

42 7. η παροχή οπτικής επιπέδου συστήματος που μπορεί να υποστηρίξει τη βέλτιστη λήψη αποφάσεων και παρέχει τη δυνατότητα της καθοδήγησης των αναλύσεων σε συγκεκριμένα στοιχεία του συστήματος ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στον προσανατολισμό των ερευνών που επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα στοιχεία [1], 8. η δυνατότητα εφαρμογής ενός συνόλου ισχυρών αναλύσεων της Θεωρίας Γράφων, των Μαθηματικά Μητρώων καθώς και εξειδικευμένων μεθόδων ανάλυσης της Μεθόδου ΜΣΔ. Η ανάλυση του ΜΣΔ μπορεί να αναδείξει τις έμμεσες συνδέσεις μεταξύ των στοιχείων του συστήματος, τον τρόπο διάδοσης των αλλαγών στο σύστημα, τις επαναλήψεις των διαδικασιών, τη σύγκλιση, τη δομοστοιχείωση καθώς και άλλα σημαντικά πρότυπα και αποτελέσματα [1], και 9. η ευελιξία του ΜΣΔ κατά τη μοντελοποίηση ενός συστήματος, όπου στο πεδίο της έρευνας έχουν προκύψει αρκετές τροποποιήσεις και επεκτάσεις του βασικού εργαλείου ΜΣΔ με την προσθήκη χρήσιμων γραφικών, χρωμάτων και δεδομένων [1]. Βιβλιογραφικές Αναφορές [1] S.D. Eppinger, T.R. Browning, Design Structure Matrix Methods and Applications, MIT Press, Cambridge, [2] Steward DV., 1981, Systems analysis and management: structure, strategy and design, Princeton: Petrocelli Books. [3] T. A. W. Jarratt, 2004, A Model-based Approach to Support the Management of Engineering Change, Cambridge University Engineering Department, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [4] A.Yassine, D.Whitney, T.Zambito, 2001, Assessment of Rework Probabilities for Design StructureMatrix (DSM) Simulation in Product Development Management, Proceedings of the 13th Inter- national Conference on Design Theory and Methodology (DTM 2001), September 9 12, Pittsburgh, Pennsylvania, USA, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [5] T. R.Browning, R. D. Heath, 2001, Applying the Design Structure Matrix to System Decomposition and Integration Problems: A Review and New Directions, IEEE TRANSACTIONS ON ENGINEERING MANAGEMENT, Vol. 48, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [6] S. D, Eppinger, T. U. Pimmler, 1994, Integration Analysis of Product Decompositions, Proceedings of the ASME Design Theory and Methodology Conference, Minneapolis, MN, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από Βιβλιογραφία [Β1] S.D. Eppinger, T.R. Browning, Design Structure Matrix Methods and Applications, MIT Press, Cambridge, [Β2] Steward DV., 1981, Systems analysis and management: structure, strategy and design, Princeton: Petrocelli Books. 42

43 [B3] [B4] [B5] [B6] [B7] Chun-Hsien Chen, Shih Fu Ling, Wei Chen, 2003, Project scheduling for collaborative product development using DSM, International Journal of Project Management, Vol. 21, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από Chun-Hsien Chen, Shih Fu Ling, Wei Chen, 2003, Project scheduling for collaborative product development using DSM, International Journal of Project Management, Vol. 21, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από T. R. Browning, 2001, Applying the Design Structure Matrix to System Decomposition and Integration Problems: A Review and New Directions, IEEE TRANSACTIONS ON ENGINEERING MANAGEMENT, Vol. 48, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από er_upload/secure/publications/b/browning_applyingdsm_01.pdf&t= &hash=d2023af1fd55917c9dcd462aa2abf633 A. A. Yassine, 2001, An Introduction to Modeling and Analyzing Complex Product Development Processes Using the Design Structure Matrix (DSM) Method, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από x%20product%20development%20processes%20using%20the%20design%20struct ure%20matrix.pdf M. J. LaMantia, Yuanfang Cai, A. D. MacCormack, J. Rusnak, 2007, Evolution Analysis of Large-Scale Software Systems Using Design Structure Matrices & Design Rule Theory, Harvard Business School Working Paper Number: , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από Ηλεκτρονικές Πηγές Διαδικτύου [ΗΒ1] και 43

44 44

45 Κεφάλαιο 3: Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Περιεχόμενα 3.1. Εισαγωγή Μέθοδοι Διαχείρισης Έργων Διαδικασία, Αρχιτεκτονική της Διαδικασίας και Μοντελοποίηση της Διαδικασίας Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Βασικά Στοιχεία Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Δυνατότητες και Χαρακτηριστικά Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Ανάπτυξη Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Ανάλυση Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Κατάτμηση Αλληλούχιση Αλγοριθμικές Μέθοδοι Αναγνώρισης Βρόχων Αντιμετώπιση Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης Μητρώου Σχεδιασμού Δόμής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Εφαρμογές... ομη80 Βιβλιογραφικές Αναφορές Βιβλιογραφία Ηλεκτρονικές Πηγές Διαδικτύου Εισαγωγή Στο παρόν 3 ο Κεφάλαιο πραγματοποιείται η προσέγγιση των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής της Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας. Το Μητρώο Σχεδιασμού Δομής της Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας αποτελεί τον τύπο του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής που χρησιμοποιείται για τη μοντελοποίηση των διαδικασιών με στόχο την αναπαράσταση του δικτύου των δραστηριοτήτων της διαδικασίας και των αλληλεπιδράσεων που αντιστοιχούν στις πληροφοριακές ροές που λαμβάνουν χώρα μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας, καθώς και την ανάλυση του μητρώου που παράγεται, έτσι ώστε να προσεγγισθεί η Αρχιτεκτονική της διαδικασίας για να διαπιστωθεί ο τρόπος παραγωγής των αποτελεσμάτων της διαδικασίας και να ανευρεθούν σημεία που επιδέχονται βελτιώσεων. Η εφαρμογή της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής στο πεδίο της Διαχείρισης Διαδικασιών, στα συστήματα των διαδικασιών μέσω της αναπαράστασης και της ανάλυσής τους, παρέχει ένα δυνητικά πιο αντιπροσωπευτικό, πλούσιο και βελτιωμένο μοντέλο της 45

46 δομής της διαδικασίας, ενώ δύναται να εφαρμοστεί σε διαδικασίες που παρουσιάζουν πολυπλοκότητα και επαναληψιμότητα, που οφείλονται στις επαναληπτικές διαδικασίες οι οποίες είτε διαμορφώνονται από την αρχιτεκτονική των ροών πληροφορίας της διαδικασίες, είτε εισάγονται κατά το σχεδιασμό της αρχιτεκτονικής για την αντιμετώπιση αποκλίσεων από την επιθυμητή απόδοση. Όσον αφορά το περιεχόμενο του παρόντος κεφαλαίου: στην ενότητα 3.2. Μέθοδοι Διαχείρισης Έργων παρουσιάζονται οι συνήθεις χρησιμοποιούμενοι μέθοδοι της Διαχείρισης των Διαδικασιών στο περιβάλλον των Έργων, στην ενότητα 3.3. Διαδικασία, Αρχιτεκτονική της Διαδικασίας και Μοντελοποίηση της Διαδικασίας πραγματοποιείται η επεξήγηση των όρων της Διαδικασίας, της Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας και της Μοντελοποίησης της Διαδικασίας όπως θεωρούνται κατά την προσέγγιση της Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας με τη Μέθοδο Μητρώου Σχεδιασμού Δομής, καθώς επίσης και βασικά σημεία της Μοντελοποίησης της Αρχιτεκτονικής, στην ενότητα 3.4. Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, παρατίθενται βασικά στοιχεία των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, οι δυνατότητες και τα χαρακτηριστικά των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, η διαδικασία που ακολουθείται για την ανάπτυξη ενός Μητρώων Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, η βασική διαδικασία Ανάλυσης των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής, που περιλαμβάνει την Ανάλυση Κατάτμησης και την Ανάλυση Αντιμετώπισης των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων. Επίσης αναφέρονται και άλλες μέθοδοι αναλύσεων που πλαισιώνουν τις κύριες, η Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών και οι Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, και στην ενότητα 3.5. Εφαρμογές, πραγματοποιείται μια σύντομη ιστορική αναδρομή της εφαρμογής της μεθόδου στη Διαχείριση Διαδικασιών και παρατίθενται οι τυπικές εφαρμογές των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας καθώς και οι δυνατότητες που αυτές παρέχουν Μέθοδοι Διαχείρισης Έργων Οι κλάδοι της Διαχείρισης Έργου (project management) και της Διαχείρισης Εργασιών (operations management) με τη χρήση ενός συνόλου μεθόδων στοχεύουν κυρίως στη διαχείριση των ροών των διαδικασιών, των έργων και των δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται ο σχεδιασμός και ο χρονοπρογραμματισμός της έναρξης και της λήξης των δραστηριοτήτων καθώς και ο συντονισμός της ροής πληροφοριών, όπως τα υλικά, τα κεφάλαια, και άλλες μεταβιβάσεις των διαδικασιών. Οι πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενες μέθοδοι της Διαχείρισης Έργου και της Διαχείρισης Εργασιών είναι: τα διαγράμματα ροής διαδικασίας ή διαγράμματα ροής (process flow diagrams or flowcharts), που συνίστανται στη χρήση κουτιών και βελών, τα οποία αναπαριστούν τις δραστηριότητες και τη ροή ή τη μεταφορά πληροφοριών και υλικών μεταξύ των δραστηριοτήτων, και 46

47 τα διαγράμματα Gantt (Gantt charts, 1919), που συνίστανται στη χρήση ράβδων που αναπαριστούν τις δραστηριότητες ενώ τα βέλη που μπορεί να χρησιμοποιούνται δείχνουν τις εξαρτήσεις. Τα τελευταία 30 χρόνια, η Μέθοδος ΜΣΔ έχει εφαρμοστεί στη διαχείριση διαδικασιών, παρέχοντας ένα πολύ χρήσιμο και δυνητικά πλουσιότερο μοντέλο της αρχιτεκτονικής των διαδικασιών και οδηγώντας στη βελτίωση της απόδοσής τους. Η Μέθοδος κρίνεται ιδιαίτερα χρήσιμη στις περιπτώσεις όπου οι διαδικασίες παρουσιάζουν πολυπλοκότητα και επαναληψιμότητα. Για τις διαδικασίες ανάπτυξης προϊόντων για συστήματα μηχανικής. Τα ΜΣΔ χρησιμοποιούνται έτσι ώστε να αναπαρασταθούν και να αναλυθούν οι διαδικασίες και τα είδη των ιδεών που προκύπτουν από αυτές με τις εφαρμογές των ΜΣΔ Διαδικασία, Αρχιτεκτονική της Διαδικασίας και Μοντελοποίηση της Διαδικασίας Οι Δραστηριότητες (activities) αποτελούν τα στοιχεία δράσης (elements of action) που περιλαμβάνει μια διαδικασία, που μπορεί να είναι η εκτέλεση εργασιών, η παραγωγή πληροφοριών, η λήψη αποφάσεων, ή ο προσδιορισμός παραμέτρων σχεδιασμού. Κάθε δραστηριότητα μετατρέπει μία ή περισσότερες εισροές-εισόδους (inputs) σε μία ή περισσότερες εκροές-εξόδους (outputs). Οι Αλληλεπιδράσεις (interactions) σε μία διαδικασία ορίζονται ως οι σχέσεις εξόδου προς είσοδο (output-to-input relationships) μεταξύ των δραστηριοτήτων, όπου οι έξοδοι των δραστηριοτήτων όπως τα προϊόντα εργασιών (work products), τα παραδοτέα (deliverables), και οι ροές πληροφοριών αποτελούν τις εισόδους σε άλλες δραστηριότητες επιτρέποντας την εκτέλεσή τους. Κατά συνέπεια ως Διαδικασία (process) ορίζεται ένα σύστημα δραστηριοτήτων και οι αλληλεπιδράσεις αυτών, συνιστώντας ένα έργο ή μια επιχειρησιακή λειτουργία (business function), όπως για παράδειγμα είναι ο μηχανικός σχεδιασμός (engineering design) και η ανάπτυξη ενός έργου (development project). Οι πολύπλοκες διαδικασίες διασπώνται σε φάσεις (phases), στάδια (stages), ή επιμέρους διαδικασίες (ή υπο-διαδικασίες-διεργασίες) (subprocesses), οι οποίες με τη σειρά τους διασπώνται περαιτέρω σε δραστηριότητες. Η Δομή της Διαδικασίας (Structure of Process) περιλαμβάνει τις δραστηριότητες της διαδικασίας και τις αλληλεπιδράσεις τόσο μεταξύ αυτών, όσο και τις αλληλεπιδράσεις των δραστηριοτήτων με το περιβάλλον της διαδικασίας (process environment). Η Αρχιτεκτονική Διαδικασίας (Process Architecture) προσεγγίζεται ως η δομή μιας διαδικασίας και οι αρχές που διέπουν το σχεδιασμό και την εξέλιξη αυτής της διαδικασίας. Η Μοντελοποίηση Διαδικασίας (Process Modeling) χρησιμοποιεί μια ποικιλία μεθόδων για τη μοντελοποίηση και την αναπαράσταση των διαδικασιών. Από την εφαρμογή της Μοντελοποίησης Διαδικασίας στο ερευνητικό ακαδημαϊκό πεδίο και στη βιομηχανία έχουν αναδειχθεί τα ακόλουθα σημεία-συμπεράσματα σχετικά με τις διαδικασίες, τις δραστηριότητες, και τις χρησιμοποιούμενες μεθόδους μοντελοποίησης των διαδικασιών [1]: Τεκμηρίωση Διαδικασίας Οργανισμού με τη Μοντελοποίηση Διαδικασίας Κάθε οργανισμός διαθέτει διαδικασίες είτε αυτές είναι σχεδιασμένες-μοντελοποιημένες είτε όχι, καθώς αυτές αποτελούν έναν τρόπο για να αποφέρουν οι οργανισμοί 47

48 αποτελέσματα, ακόμα και αν αυτές οι ακολουθούμενες διαδικασίες δεν είναι τεκμηριωμένες (documented), συνεπείς (consistent), αποτελεσματικές (effective) ή αποδοτικές (efficient). Όταν πραγματοποιείται η μοντελοποίηση μιας μη σχεδιασμένης διαδικασίας σε έναν οργανισμό συνήθως διαπιστώνεται ότι ακολουθείται μια επαγωγική προσέγγιση σε μια προσπάθεια να τεκμηριωθεί η πραγματικότητα, όπως είναι σχετικά με το πώς το έργο πραγματοποιείται και πώς παράγονται τα αποτελέσματα. Συνεπώς, επιπλέον της αξίας των αποτελεσμάτων που αποφέρει η ανάλυση ενός μοντέλου μιας διαδικασίας που αναπτύσσεται κατά τη μοντελοποίηση διαδικασίας, ιδιαίτερα σημαντική είναι η αξία των διαπιστώσεων σχετικά με την ακολουθούμενη διαδικασία κατά την κατασκευή του μοντέλου αυτής. Ορισμός Διαδικασίας και Δραστηριότητας από τον Παρατηρητή Οι όροι διαδικασία και δραστηριότητα εξαρτώνται συνήθως από τον παρατηρητή (observer-dependent), καθώς η διαδικασία ενός ατόμου μπορεί να θεωρείται δραστηριότητα για ένα άλλο άτομο. Το σημείο αυτό της διαφορετικής αντίληψης ενός συνόλου ενεργειών άλλοτε ως διαδικασία και άλλοτε ως δραστηριότητα, παρατηρείται διότι οι διεργασίες αποτελούν ένα είδος συστημάτων και παρουσιάζουν την γενική ιδιότητα αυτών, όπου κάθε σύστημα είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος, και κάθε συστατικό ενός συστήματος μπορεί να αποσυντεθεί περαιτέρω σε επιμέρους μικρότερα συστατικά. Συνεπώς η χρήση των δύο όρων γίνεται σε συσχετισμό μεταξύ τους. Εσωτερικές και Εξωτερικές, Εισροές και Εκροές Δραστηριοτήτων Κάθε δραστηριότητα αποτελεί τόσο έναν πελάτη ή δέκτη ή χρήστη προϊόντων εργασίας (customer or receiver or user) όσο και έναν παραγωγό ή προμηθευτή ή πάροχο (producer or supplier or provider), καθώς κάθε δραστηριότητα απαιτεί εισροή(-ες) και παράγει εκροή(-ες), κατά αντίστοιχο τρόπο κάθε προϊόν εργασίας αποτελεί τόσο μια εισροή όσο και μια εκροή ανάλογα με το αν κάποιος είναι ο χρήστης ή ο πάροχος αυτού. Ορισμένες δραστηριότητες μπορεί να δέχονται εξωτερικές εισροές (external inputs) ή και να παράγουν εξωτερικές εκροές (external outputs), δηλαδή οι δραστηριότητες της διαδικασίας μπορεί να δέχονται και να αποστέλλουν προϊόντα εργασίας από και προς άλλες δραστηριότητες που δεν αποτελούν μέρος της διαδικασίας που μοντελοποιείται και άρα ανήκουν στο περιβάλλον της διαδικασίας αυτής. Επίσης επισημαίνεται ότι συνήθως πολλά από τα προϊόντα εργασιών στις διαδικασίες είναι πληροφορίες και μπορεί να διαβιβάζονται ανεπίσημα, συνεπώς κρίνεται απαραίτητο συνήθως ο σχεδιαστής να καταβάλλει επιπλέον προσπάθεια για να καταγράψει τις αλληλεπιδράσεις αυτού του είδους. Χαρτογραφήσεις Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας Η αρχιτεκτονική μιας διαδικασίας έχει να κάνει με τον τρόπο που οι δραστηριότητες αυτής εργάζονται από κοινού για την επίτευξη αποτελεσμάτων. Ειδικότερα, η αρχιτεκτονική διαδικασίας συνίσταται από τρεις τύπους χαρτογράφησης: τη χαρτογράφηση της ιεραρχικής αποσύνθεσης της διαδικασίας (hierarchical decomposition) στις δραστηριότητες, όπου για την προσέγγιση της χρησιμοποιούνται τα διαγράμματα WBS (Διάρθρωσης Κατανομής Εργασιών-Work Breakdown Structure), 48

49 τη χαρτογράφηση των σχέσεων εισόδου-εξόδου (input-output relationships) μεταξύ των δραστηριοτήτων, κατά την οποία βρίσκουν εφαρμογή οι τετραγωνικοί πίνακες και τα ΜΣΔ, και τη χαρτογράφηση των μετα-σχέσεων (various mappings of meta-relationships) μεταξύ των δραστηριοτήτων, που αφορούν τις αμοιβαίες εξαρτήσεις πόρων (mutual resource dependencies) και τις πολλαπλές περιπτώσεις παρόμοιων δραστηριοτήτων (multiple instances of similar activities), και για την προσέγγιση των οποίων χρησιμοποιούνται ο αντικειμενοστραφής σχεδιασμός (object-oriented modeling) και οι τεχνικές αναφοράς σε βάσεις δεδομένων (database referencing techniques) [2]. Προστιθέμενη Αξία Διαδικασίας από τις Συσχετίσεις Βασικά σημεία που παρατηρούνται κατά τη διαδικασία σχεδιασμού των συστημάτων είναι ότι: οι σχέσεις μεταξύ των στοιχείων του συστήματος είναι αυτές που αποδίδουν στο σύστημα την προστιθέμενη αξία (added value), και η μεγαλύτερη μόχλευση κατά τη διαδικασία σχεδιασμού των συστημάτων λαμβάνει χώρα στις διεπαφές [3]. Καθώς οι διαδικασίες θεωρούνται ένα είδος συστήματος που τα στοιχεία τους είναι οι δραστηριότητες, κατ αναλογία με τα προαναφερθέντα είναι δυνατό να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι: οι συσχετίσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων είναι που αποδίδουν την προστιθέμενη αξία στις διαδικασίες. Ιδιαίτερη βαρύτητα φαίνεται να είναι απαραίτητο να λαμβάνουν οι διεπαφές κατά την προσέγγισή τους, παρ όλο που από τις ακολουθούμενες προσεγγίσεις δίνεται έμφαση κυρίως στις δραστηριότητες και την κατηγοριοποίησή τους σε προστιθέμενης και μη προστιθέμενης αξίας (value-adding and non-value-adding). Σε πρακτικό επίπεδο παρατηρείται ότι το ίδιο σύνολο δραστηριοτήτων μιας διαδικασίας μπορεί να προσφέρει ή και να μην προσφέρει αξία ανάλογα με τις εισροές που χρησιμοποιούνται και πώς αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, ενώ η παροχή κακών εισροών σε μια δραστηριότητα προστιθέμενης αξίας αποδίδει κακές εκροές [4,5]. Επαναλήψεις Διαδικασίας και Επαναληπτικές Διαδικασίες Η Επανάληψη (Iteration or Rework) ορίζεται ως η επανάληψη των δραστηριοτήτων, που μπορεί να προγραμματίζεται λόγω ύπαρξης σύζευξης-αλληλεξάρτησης (coupling) ή λόγω αβεβαιότητας, αλλά μπορεί και να απομακρύνεται από τον προγραμματισμό λόγω της διαπίστωσης σφαλμάτων ή της λήψης νέων πληροφοριών. Από μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί και αφορούν τα έργα μηχανικών έχει διαπιστωθεί ότι οι επαναλήψεις αποτελούν ένα από τα βασικά φαινόμενα αυτών, προκύπτουν από τα πρότυπα-σχήματα των αλληλεπιδράσεων των δραστηριοτήτων στις διαδικασίες, και κατά τη μοντελοποίηση των διαδικασιών αναπαριστώνται ως βρόγχοι ανάδρασης ή κύκλοι (feedback loops or cycles). Μια επανάληψη υλοποιείται όταν η αθροιστική-σωρευτική (cumulative) εκροή των προηγούμενων δραστηριοτήτων ή/και οι παραδοχές που είναι απαραίτητες να γίνουν σε εκείνο το στάδιο της εξέλιξης της διαδικασίας, μπορεί να είναι ανεπαρκείς και να μην επιτρέπουν τις επόμενες δραστηριότητες να εκτελεστούν κατάλληλα έτσι ώστε να προσθέσουν την κατάλληλη αξία στο έργο. 49

50 Επειδή αυτές οι αναδράσεις είναι συχνά αποσταθεροποιητικές και μη προγραμματισμένες στα έργα, οι επαναληπτικές διαδικασίες και η επανάληψη εργασιών αποτελούν κύριους παράγοντες για τις υπερβάσεις κόστους και χρονοδιαγράμματος καθώς και άλλων συναφών κινδύνων [6]. Επιπλέον, μία διαδικασία μπορεί να χαρακτηριστεί ως επαναληπτική, όπως για παράδειγμα προσεγγίζεται η Διαδικασία Ανάπτυξης και Σχεδιασμού (Design and Development Process), όπου έχουν διερευνηθεί και οι αιτίες των επαναληπτικών διαδικασιών που παρατηρούνται σε αυτή (Steward, 1981) [7,8]. Οι κύριες αιτίες των επαναληπτικών διαδικασιών όπως ορίζονται στο πλαίσιο της ροής πληροφοριών της διαδικασίας είναι οι ακόλουθες [9]: η εγγενής σύζευξη (inherent coupling), όπου οι δραστηριότητες είναι δομικά αλληλεξαρτώμενες (structurally interdependent) και δεν μπορούν να εκτελεστούν χωρίς τη λήψη (assuming), την ανταλλαγή (exchanging), τον έλεγχο (checking) και την ενημέρωση (updating) της πληροφορίας μεταξύ τους με έναν επαναληπτικό τρόπο, η κακή ποιότητα αλληλουχίας των δραστηριοτήτων (poor activity sequencing), όπου η πληροφορία παράγεται σε λάθος χρόνο, συνήθως πολύ αργά, κάτι το οποίο αναγκάζει τις άλλες δραστηριότητες να αναμένουν ή να οδηγούνται στο να κάνουν υποθέσεις, οι ατελείς δραστηριότητες (incomplete activities), όπου η απαιτούμενη πληροφορία για τις δραστηριότητες που έπονται στη διαδικασία από τις δραστηριότητες που προηγούνται σε αυτήν, ακόμα και αν έχουν εκκινήσει οι προγενέστερες αυτές δραστηριότητες, δεν είναι πλήρως διαθέσιμη, η κακή ποιότητα επικοινωνίας (poor communication), όπου η πληροφορία δεν μεταδίδεται με σαφήνεια (clearly), άμεσα-έγκαιρα (promptly), ή με τον κατάλληλο τρόπο (appropriately), οι αλλαγές στις εισροές (input changes), όπου οι εξωτερικές πληροφορίες (external information) ή οι εντολοδόχοι παραδοχές (proxy assumptions) που χρησιμοποιούνται από τις δραστηριότητες για να εκτελέσουν την εργασία τους στη συνέχεια μεταβάλλονται, και κατά συνέπεια απαιτείται η επανάληψη των εργασιών αυτών των δραστηριοτήτων και ενδεχομένως και πολλών άλλων που έπονται (όπως για παράδειγμα στην περίπτωση της μεταβολής απαιτήσεων ως προς τις εκροές των δραστηριοτήτων), και τα σφάλματα (mistakes), όπου ελλιπείς πληροφορίες (defective information) παράγονται, και ανακαλύπτεται σε επόμενο στάδιο εξέλιξης της διαδικασίας ότι αυτές οι πληροφορίες είναι εσφαλμένες, με αποτέλεσμα να απαιτείται η επανάληψη εργασιών σε τμήματα της διαδικασίας, ενώ όσο μεγαλύτερη είναι η χρονική υστέρηση μέχρι την ανακάλυψη των σφαλμάτων τόσο ενισχύεται η επίδραση αυτών στο τελικό αποτέλεσμα [6]. Μερικές από αυτές τις αιτίες της επανάληψης μπορούν να αποφευχθούν μέσω της προσεκτικής ανάλυσης της διαδικασίας και της διαχείρισης των κινδύνων (risk management), ενώ αντίθετα άλλοι τύποι επανάληψης αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία για τη διαδικασία και είναι απαραίτητο να σχεδιάζονται και να διαχειρίζονται με 50

51 διαφορετικό τρόπο, έτσι ώστε να υποστηρίζονται και να διευκολύνονται με στόχο τη γρηγορότερη σύγκλιση στο επιθυμητό αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής. Το φαινόμενο της επανάληψης δείχνει ότι η αρχιτεκτονική της διαδικασίας έχει ιδιαίτερη σημασία, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι η συνολική διάρκεια και το κόστος ενός έργου μπορούν να διαφοροποιηθούν σε μεγάλο βαθμό με την πραγματοποίηση αλλαγών στην αρχιτεκτονική της διαδικασίας χωρίς να πραγματοποιούνται παράλληλα αλλαγές στις ίδιες τις δραστηριότητες της [10]. Κατά συνέπεια η κατανόηση της αρχιτεκτονικής της διαδικασίας και ο κατάλληλος σχεδιασμός της μπορεί να παρέχει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Τα βασικά πλεονεκτήματα που δύναται να αποκομιστούν με την κατανόηση της αρχιτεκτονικής της διαδικασίας και τον κατάλληλο σχεδιασμό αυτής είναι: η διαχείριση της πολυπλοκότητας, η απεικόνιση (visualization), η κατανόηση, και η καινοτομία (innovation), και επιπλέον αυτών διακρίνονται τα εξής ειδικότερα πρακτικά πλεονεκτήματα η ελαχιστοποίηση των μη σχεδιασμένων επαναλήψεων εργασιών και των επαναληπτικών διαδικασιών, η αντιμετώπιση εμποδίων στις σχέσεις εισόδου-εξόδου και στις υποχρεώσειςδεσμεύσεις (negotiating input-output relationships and commitments), η μείωση της διάρκειας και του κόστους του έργου των έργων, και η μείωση των κινδύνων που συνδέονται με την μη τήρηση των προθεσμιών και των προϋπολογισμών Μητρώο Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Ο τύπος του ΜΣΔ που χρησιμοποιείται για τη μοντελοποίηση των διαδικασιών είναι το ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας ή ΜΣΔ Διαδικασίας, ή ΜΣΔ Ροής Διαδικασίας, ή ΜΣΔ Βάσει Δραστηριοτήτων, ή ΜΣΔ Βάσει Εργασιών (Process Architecture DSM, or Process DSM, or Process Flow DSM, or Activity-Based DSM, or Task-Based DSM). Αυτό το είδος ΜΣΔ αναπαριστά το δίκτυο των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνει μια διαδικασία και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ αυτών. Το ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας χρησιμοποιείται έτσι ώστε να αναπαρασταθούν και να αναλυθούν οι διαδικασίες και τα είδη των ιδεών που προκύπτουν από αυτές με τις εφαρμογές των ΜΣΔ. Σε ένα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας οι δραστηριότητες της διαδικασίας εμφανίζονται να εκκινούν και ολοκληρώνονται σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Αναπτύσσεται έτσι μια αλληλουχία μεταξύ αυτών που υπαγορεύονται από τον πρωταρχικό παράγοντα προσδιορισμού των σχέσεων εισόδου-εξόδου μεταξύ τους βάσει των εισροών που απαιτούνται από αυτές. Επομένως το μοντέλο ΜΣΔ ενσωματώνει τη χρονική διάσταση, κάτι που δεν συναντάται στους τύπους μοντέλων Στατικών ΜΣΔ, ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής Προϊόντων και ΜΣΔ Οργανισμών, των οποίων τα στοιχεία τους υπάρχουν ταυτόχρονα [1,14]. 51

52 Τα τελευταία 30 χρόνια, η Μέθοδος ΜΣΔ έχει εφαρμοστεί στη διαχείριση διαδικασιών παρέχοντας ένα πολύ χρήσιμο και δυνητικά πλουσιότερο μοντέλο της αρχιτεκτονικής των διαδικασιών και οδηγώντας στη βελτίωση της απόδοσής τους. Η Μέθοδος κρίνεται ιδιαίτερα χρήσιμη στις περιπτώσεις όπου οι διαδικασίες παρουσιάζουν πολυπλοκότητα και επαναληψιμότητα, όπως οι διαδικασίες ανάπτυξης προϊόντων για συστήματα μηχανικής Βασικά Στοιχεία Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Τα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας διακρίνονται στα: ΜΣΔ Βάσει Παραμέτρων (Parameter-based DSM), όπου το δίκτυο των αποφάσεων των παραμέτρων σχεδιασμού (the network of design parameter decisions) μοντελοποιείται ως ένα σύνολο δραστηριοτήτων, όπου καθεμία εξ αυτών καθορίζει μία ή περισσότερες παραμέτρους σχεδιασμού, και ΜΣΔ Διαδικασίας Λογισμικού (Software Process DSM), όπου η ροή διαδικασίας λογισμικού (software process flow) μοντελοποιείται για να αναπαριστά την ακολουθία εκτέλεσης (sequence of execution) του κώδικα του λογισμικού (software code). Ορίζονται τέσσερις θεμελιώδεις τύποι σχέσεων για την αναπαράσταση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων μια διαδικασίας [1]: Δύο Διαδοχικές Δραστηριότητες ή Δραστηριότητες σε Ακολουθία ή Εξαρτώμενες Δραστηριότητες (Sequential activities or Dependent activities), όπου η εκροή-έξοδος της ανάντη δραστηριότητας που προηγείται επιτρέπει την εκτέλεση της κατάντη δραστηριότητας που έπεται, έτσι οι δύο δραστηριότητες αυτές εκτελούνται διαδοχικά. Μερικές διαδοχικές δραστηριότητες μπορεί μερικώς να επικαλύπτονται δηλαδή η κατάντη δραστηριότητα να εκκινεί πριν ολοκληρωθεί η ανάντη δραστηριότητα, η επικάλυψη (overlapping) μεταξύ δύο διαδοχικών δραστηριοτήτων επιλέγεται έτσι ώστε να επιταχυνθεί μια διαδικασία που είναι απαραίτητο να επιτευχθεί με προσεκτική εξέταση κάθε εξάρτησης λήξη-σε-έναρξη (finish-to-start dependency) [11], Δύο Παράλληλες Δραστηριότητες ή Ανεξάρτητες μεταξύ τους Δραστηριότητες (Parallel activities or Independent activities), όπου μεταξύ των δύο αυτών δραστηριοτήτων δεν παρατηρείται αλληλεπίδραση εισροής-εκροής και είναι δυνατόν να εκτελούνται παράλληλα. Οι παράλληλες δραστηριότητες μπορεί να εξαρτώνται όμως από τον ίδιο πόρο, όπου από μία οπτική μπορεί να θεωρηθεί ότι αλληλεπιδρούν ενώ δεν διαθέτουν άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ τους, γενικά όμως οι περιορισμοί των πόρων (resource constraints) που προκύπτουν λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας πόρων θεωρούνται στον χρονοπρογραμματισμό έργων αφού έχουν αποδοθεί οι πρωτεύουσες εξαρτήσεις εισόδου-εξόδου, Δραστηριότητες σε Συνδυασμό ή σε Σύζευξη ή Αλληλεξαρτώμενες Δραστηριότητες (Coupled activities or Inter-dependent activities), όπου καθεμία δραστηριότητα χρειάζεται είσοδο από μία ή περισσότερες άλλες δραστηριότητες, έτσι πρέπει να επαναλαμβάνονται μέχρι να συγκλίνουν σε μια αμοιβαία ικανοποιητική λύση. Πρακτικά, οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες αποτελούν ένα σύνολο από δύο ή περισσότερες δραστηριότητες των οποίων οι αλληλεπιδράσεις δημιουργούν τη δυνατότητα για επαναλήψεις, καθώς υπάρχει άμεση ή έμμεση διαδρομή 52

53 αλληλεπιδράσεων (direct or indirect path of interactions) από κάθε δραστηριότητα του συνόλου σε κάθε άλλη δραστηριότητα και πάλι πίσω στην ίδια. Συνήθως αναφέρονται και ως βρόχοι ανάδρασης (feedback loops), κύκλοι (cycles), ή κυκλώματα (circuits), δανειζόμενων των όρων που χρησιμοποιούνται στη Θεωρία Γράφων για την αναφορά στην ύπαρξη ισχυρά συνεκτικών (strongly connected) κορυφών-κόμβων σε ένα γράφο, και κατά συνέπεια ισχυρά συνδεδεμένων συνιστωσών σε ένα σύστημα. Το πεδίο εφαρμογής-δράσης μιας ανάδρασης (scope of the feedback) είναι χαρακτηριστικό της απόστασής της σήμανσης της ανάδρασης από τη διαγώνιο του μητρώου, όπου όταν ακολουθείται σύμβαση IRFAD και υπάρχει ένα σήμα ανάδρασης στην επάνω δεξιά γωνία του ΜΣΔ υποδεικνύει μια πιθανή επιστροφή από το τέλος της διαδικασίας πίσω στην αρχή και αποτελεί μια μεγάλης απόστασης ανάδραση. Ακόμη, ορίζεται και το συγκρότημα ή μπλοκ (block) που αποτελεί μια ομάδα αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων που αναγνωρίζονται στο ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας. Οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες απαντώνται συνήθως στις περισσότερες περιπτώσεις των έργων σχεδιασμού και ανάπτυξης μηχανικών συστημάτων, ιδιαίτερα όταν αντιμετωπίζονται αβεβαιότητες όπως στις εργασίες της σύλληψης ιδεών (invention), της ανάλυσης (analysis), της προτυποποίησης (prototyping), της επαλήθευσης (verification), της επικύρωσης (validation), και των δοκιμών ελέγχου (testing). Δραστηριότητες υπο Συνθήκη ή Ενδεχόμενες Δραστηριότητες (Conditional activities or Contingent activities), όπου η εκτέλεση των κατάντη δραστηριοτήτων εξαρτάται από τις αποφάσεις που λαμβάνονται στην ανάντη δραστηριότητα. Παρ όλο που είναι ασυνήθιστο να παρουσιάζονται ενδεχόμενες ροές των διαδικασιών στα μοντέλα ΜΣΔ, αυτές μπορούν να αναπαρασταθούν με διάφορους τρόπους με τη χρήση κυρίως διαφορετικών συμβόλων όπως η σήμανση με ρόμβο (diamond mark, όπου το σύμβολο είναι παρόμοιο με το ρόμβο που χρησιμοποιείται στα διαγράμματα ροής και αναπαριστά ένα σημείο λήψης απόφασης (decision point)). Εικόνα 3.1 Τέσσερις θεμελιώδεις τύποι σχέσεων αναπαράστασης των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων μια διαδικασίας. [Πηγή:[Β1]] Δυνατότητες και Χαρακτηριστικά Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Τα χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες που εντοπίζονται από την εφαρμογή της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής κατά τη Μοντελοποίηση της Αρχιτεκτονικής των Διαδικασιών είναι τα ακόλουθα [1]: 53

54 Τεκμηρίωση και Κατανόηση Διαδικασίας Οργανισμού Τα ΜΣΔ Διαδικασίας βρίσκουν εφαρμογή στην αναπαράσταση και τη μοντελοποίηση μοντελοποιημένων και μη μοντελοποιημένων διαδικασιών των οργανισμών, ενώ παρέχουν τη δυνατότητα της επαγωγικής προσέγγισης της μοντελοποίησης μέσω της οποίας τεκμηριώνεται η υφιστάμενη διαδικασία διεκπεραίωσης έργου και παραγωγής αποτελεσμάτων και εξάγονται συμπεράσματα σχετικά με αυτήν κατά την κατασκευή του μοντέλου. Ανάλυσεις Αλληλούχισης και Διάσπασης Μοντέλου Διαδικασίας Οργανισμού για Μείωση Πολυπλοκότητας και Επαναληψιμότητας Με την πραγματοποίηση της Ανάλυσης Αλληλούχισης (Sequencing Analysis) και της Ανάλυσης Διάσπασης (Tearing Analysis) στα μοντέλα ΜΣΔ είναι δυνατή η βελτίωση της διαδικασίας. Στην πρώτη περίπτωση ανάλυσης πραγματοποιείται η λογική ταξινόμηση των δραστηριοτήτων για την αναγνώριση των εξαρτήσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων. Στη δεύτερη περίπτωση ανάλυσης γίνεται προσπάθεια δημιουργίας νέων αλληλουχιών μεταξύ δραστηριοτήτων σε σημεία του μοντέλου όπου έχουν αναγνωριστεί συγκεκριμένα πρότυπα αλληλεπιδράσεων-εξαρτήσεων, και τα οποία παρουσιάζουν υψηλή πολυπλοκότητα και επαναληψιμότητα, με αποτέλεσμα τη μείωση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας που παρατηρείται η αύξηση του χρόνου ολοκλήρωσης της διαδικασίας και η απορρόφηση μεγάλου μέρους των διαθέσιμων πόρων της. Ανάπτυξη Μοντέλου Ανάλυσης Διαδικασίας Με τα ΜΣΔ Διαδικασίας η ανάλυση της διαδικασίας πραγματοποιείται στις δραστηριότητές της, δηλαδή η ανάλυση πραγματοποιείται σε ένα μόνον επίπεδο. Κατά συνέπεια, οι όροι διαδικασία και δραστηριότητα που χρησιμοποιούνται σε συσχετισμό μεταξύ τους κατά τη μοντελοποίηση διαδικασίας, καθώς κάθε διαδικασία μπορεί να θεωρείται δραστηριότητα μίας ευρύτερης διαδικασίας, ενώ κάθε διαδικασία μπορεί να διασπαστεί σε επιμέρους υπο-διαδικασίες (διεργασίες) και αυτές με τη σειρά τους σε δραστηριότητες, χρησιμοποιούνται ως εξής: ο όρος διαδικασία αναφέρεται στο μοντέλο ΜΣΔ της διαδικασίας και αντίστοιχα ο όρος δραστηριότητα αναφέρεται σε ένα από τα στοιχεία του μοντέλου αυτού. Καταγραφή Εσωτερικών και Εξωτερικών, Εισροών και Εκροών Δραστηριοτήτων στο Μοντέλο της Διαδικασίας Στα μοντέλα ΜΣΔ Διαδικασίας καταγράφονται οι εξαρτήσεις εισόδου-εξόδου κάθε δραστηριότητας μιας διαδικασίας με τις υπόλοιπες δραστηριότητές της. Στις εξαρτήσεις αυτές η δραστηριότητα που προσεγγίζεται μπορεί να αποτελεί είτε τον πελάτη (ή το δέκτη ή το χρήστη) προϊόντων εργασίας μια άλλης δραστηριότητας. Αυτή αναπαρίσταται ότι δέχεται μια είσοδο από αυτήν τη δραστηριότητα, είτε τον παραγωγό (ή τον προμηθευτή ή τον πάροχο) προϊόντων εργασίας προς μια άλλη δραστηριότητα, όπου αναπαρίσταται ότι αποστέλλει μία έξοδο προς αυτήν τη δραστηριότητα. Συνεπώς σε ένα μοντέλο ΜΣΔ μία ροή πληροφορίας μεταξύ δύο δραστηριοτήτων αναπαρίσταται μία φορά, ως μια εκροή της ανάντη δραστηριότητας προς την κατάντη δραστηριότητα, και παράλληλα ως μία εισροή της κατάντη δραστηριότητας που προέρχεται από την ανάντη δραστηριότητα. Επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα μέσω μιας επέκτασης του μοντέλου ΜΣΔ να περιληφθούν και οι εξωτερικές εισροές που μπορεί να δέχονται οι δραστηριότητες της 54

55 διαδικασίας από το περιβάλλον της, και οι εξωτερικές εκροές που μπορεί να παράγουν οι δραστηριότητες της διαδικασίας προς το περιβάλλον της. Στα μοντέλα ΜΣΔ Διαδικασίας όπως και στις άλλες μεθόδους μοντελοποίησης συστήνεται ο σχεδιαστής να καταβάλλει προσπάθεια για να καταγράψει αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων που αφορούν πληροφορίες που διαβιβάζονται ανεπίσημα. Δυνατή η Συνδυαστική Χρήση με άλλες Μεθόδους Χαρτογράφησης Αρχιτεκτονικής Διαδικασίας Τα ΜΣΔ Διαδικασίας κατά την προσέγγιση της αρχιτεκτονικής της διαδικασίας χρησιμοποιούνται για τη χαρτογράφηση των σχέσεων εισόδου-εξόδου μεταξύ των δραστηριοτήτων. Παρέχουν τη δυνατότητα χρήσης τους σε συνδυασμό με άλλες διαθέσιμες οπτικές μοντελοποίησης διαδικασίας και αντικειμενοστραφή μοντέλα, όπως τα διαγράμματα WBS της χαρτογράφησης της ιεραρχικής αποσύνθεσης της διαδικασίας και ο αντικειμενοστραφής σχεδιασμός αλλά και οι τεχνικές αναφοράς σε βάσεις δεδομένων της χαρτογράφησης των μετα-σχέσεων. Συνεπώς συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός ενιαίου πλαισίου κατανόησης και σχεδιασμού του τρόπου που οι δραστηριότητες εργάζονται από κοινού για την επίτευξη των απαιτούμενων αποτελεσμάτων. Έμφαση στις Αλληλεπιδράσεις Προστιθέμενης Αξίας, Ανεύρεση και Ανάλυση Πλούσιου Συνόλου Αλληλεπιδράσεων Τα ΜΣΔ Διαδικασίας δίνουν έμφαση στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων μιας διαδικασίας και προσεγγίζουν με ιδιαίτερη βαρύτητα τις διεπαφές αυτές, που όπως έχει διαπιστωθεί αποτελούν τα στοιχεία της διαδικασίας που αποφέρουν την προστιθέμενη αξία σε αυτή. Συγκριτικά με άλλες μεθόδους, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ενός μοντέλου ΜΣΔ αφορούν στην κατάρτιση των ροών πληροφορίας και των προϊόντων εργασίας και στοχεύουν στην ανεύρεση ενός συνόλου αλληλεπιδράσεων που χαρακτηρίζεται ως πλούσιο (rich set of interactions), ενώ η ανάλυση των μοντέλων ΜΣΔ επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα σημαντικά πρότυπα-σχήματα αλληλεπιδράσεων (patterns of interactions) και στις συνέπειες αυτών στη συμπεριφορά του συστήματος της διαδικασίας. Γενικά, παρ όλο που καθένας από τους τύπους αλληλεπιδράσεων που ορίζονται στη Μέθοδο ΜΣΔ μπορεί να αναπαρασταθεί με άλλες μεθόδους αναπαράστασης και μοντελοποίησης των διαδικασιών όπως τα διαγράμματα ροής, ορισμένα πρότυπασχήματα αλληλεπιδράσεων όπως τα υποσύνολα των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων συχνά δεν τεκμηριώνονται και περνούν απαρατήρητα από τις άλλες μεθόδους αναπαράστασης και μοντελοποίησης, σε αντίθεση με ότι συμβαίνει με τη χρήση των ΜΣΔ όπου αναδεικνύονται αυτά τα πρότυπα-σχήματα αλληλεπιδράσεων. Τα περισσότερα τετραγωνικά μητρώα επικεντρώνονται στην αναπαράσταση της ύπαρξης των αλληλεπιδράσεων και μερικές φορές σε διάφορες ιδιότητες αυτών. Στην περίπτωση των περισσότερων διαγραμμάτων ροής παρουσιάζεται ένα ελάχιστο σύνολο βελών μεταξύ των κουτιών-σχημάτων των δραστηριοτήτων έναντι του πλήρους συνόλου εισόδων-εξόδων κάθε δραστηριότητας, ενώ και στην περίπτωση των περισσότερων διαγραμμάτων Gantt δεν δηλώνονται ρητά-ξεκάθαρα οι ροές πληροφοριών και προϊόντων εργασίας που συνιστούν τις αλληλεξαρτήσεις των δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα αυτές οι μέθοδοι μοντελοποίησης και αναπαράστασης των διαδικασιών να μην δύνανται να αναπαραστήσουν τις δυνατές αλληλεπιδράσεις λόγω του τρόπου που κατασκευάζονται και παρουσιάζονται να υπο-αναπαριστούν τις αλληλεπιδράσεις. 55

56 Δυνατή η Αναπαράσταση και Ανάλυση των Επαναληπτικών Διαδικασιών και των Επαναλήψεων Διαδικασίας Στα ΜΣΔ είναι δυνατή η αναπαράσταση, η μοντελοποίηση και η ανάλυση των επαναληπτικών-κυκλικών διαδικασιών (cyclical processes), καθώς επίσης και η ανάδειξη των ομάδων των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, σε αντίθεση με τα διαγράμματα ροής των πλέον χρησιμοποιούμενων εργαλείων μοντελοποίησης και ανάλυσης των διαδικασιών, της Μεθόδου Εκτίμησης και Αξιολόγησης Έργων (Project Evaluation and Review Technique-PERT flowchart), της Μεθόδου Κρίσιμης Διαδρομής (Critical Path Technique) αλλά και των διαγραμμάτων Gantt όπου δεν μπορούν να αναπαρασταθούν ικανοποιητικά αλλά ούτε και να αναδειχθούν αυτά τα σημεία. Επιπλέον, οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες θα δημιουργούσαν ένα κύκλωμα επαναλήψεων στα διαγράμματα των μεθόδων PERT και CPM, κάτι που δεν επιτρέπεται διότι η ακολουθητέα μέθοδος δεν δύναται να υπολογίσει την κρίσιμη διαδρομή μιας διαδικασίας που εμπεριέχει έναν κύκλο. Κάποιες τεχνικές μοντελοποίησης διαδικασιών όπως η Μέθοδος Χαρτογράφησης Ροής Αξίας (Value Stream Mapping Method) και η μέθοδος IDEF (IDEF Method) μπορούν να συμπεριλάβουν δραστηριότητες σε συσχέτιση αλλά δεν μπορούν να υποστηρίξουν μέσω της ανάλυσής τους την αναγνώριση αυτών των κύκλων Ανάπτυξη Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Η βασική διαδικασία για την ανάπτυξη ενός ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας συνίσταται στα εξής βασικά βήματα: 1. Αποσύνθεση της Διαδικασίας σε Δραστηριότητές και Κατάστρωση του ΜΣΔ. Κατά την αποσύνθεση (decompose) της συνολικής διαδικασίας στις δραστηριότητες της αναγνωρίζονται οι δραστηριότητές της, ενώ μπορεί να κριθεί σκόπιμη η σταδιακή αναγνώριση των επιμέρους διαδικασιών-διεργασιών και των φάσεων-σταδίων αυτής. Κατά την κατάστρωση (lay out) του ΜΣΔ επισημαίνονται οι δραστηριότητες της διαδικασίας που έχουν αναγνωριστεί στις γραμμές και τις στήλες του μητρώου, όπου καταγράφονται με τη συνήθη ακολουθία, εάν αυτή είναι γνωστή, και ομαδοποιούνται σε επιμέρους διαδικασίες-διεργασίες και σε φάσεις-στάδια ανάλογα με την περίπτωση. 2. Αναγνώριση των Αλληλεπιδράσεων και Αναπαράσταση στο ΜΣΔ. Κατά την αναγνώριση προσδιορίζονται οι γνωστές αλληλεπιδράσεις, σχέσεις εισόδουεξόδου, μεταξύ των δραστηριοτήτων και στη συνέχεια κατά την αναπαράσταση στο ΜΣΔ καταγράφονται στα κελιά του μητρώου με τη χρήση σημάνσεων ή τιμών. Ορισμένα σημεία για τα βασικά θέματα που ανακύπτουν κατά τη συλλογή των απαιτούμενων δεδομένων και τη διαδικασία της γραφικής αναπαράστασης στα δύο βήματα της Ανάπτυξης των ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας και που επισημαίνονται από την υπάρχουσα βιβλιογραφία είναι τα ακόλουθα [1]: Ακολουθία ή Αλληλουχία (Sequencing) Οι καθιερωμένες ακολουθούμενες διαδικασίες (established processes) διαθέτουν μια τυπική ακολουθία η οποία συνήθως είναι καταγεγραμμένη-τεκμηριωμένη σε ένα διάγραμμα ροής διαδικασίας, ένα διάγραμμα Gantt ή σε κάποια λίστα έναρξης-λήξης των δραστηριοτήτων της. Αυτή η τεκμηρίωση των ακολουθούμενων διαδικασιών συνήθως μπορεί να αποτελέσει ένα καλό σημείο εκκίνησης για την αρχική λίστα των 56

57 δραστηριοτήτων που θα συμπεριληφθούν στο μοντέλο ΜΣΔ. Η μεταγενέστερη ανάλυση του μοντέλου ΜΣΔ μπορεί να ελέγξει και να βελτιστοποιήσει αυτήν την ακολουθία των δραστηριοτήτων παρέχοντας στοιχεία σχετικά με την απόδοση (performance) και αναδεικνύοντας προτάσεις για τη βελτίωση της διαδικασίας. Αποσύνθεση Διαδικασίας (Process decomposition) Οι καθιερωμένες ακολουθούμενες διαδικασίες συνήθως διαθέτουν και μια τεκμηριωμένη αποσύνθεση αυτών στις δραστηριότητές τους σε ένα διάγραμμα WBS, η οποία συνήθως μπορεί να αποτελέσει ένα καλό σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη του μοντέλου, ακόμα και αν στη συνέχεια πρέπει να βελτιωθεί. Απαιτείται να διασφαλίζεται ότι οι δραστηριότητες που αναγνωρίζονται κατά την αποσύνθεση της διαδικασίας και αποτελούν τις συνιστώσες του μοντέλου περιλαμβάνουν το σύνολο των εργασιών που υλοποιούνται για την εκτέλεση της διαδικασίας. Δραστηριότητες φαινομενικά ασήμαντες ή/και που αποτελούν μέρος μίας άλλης ευρύτερης δραστηριότητας μπορούν να έχουν σημαντική επίδραση σε μια διαδικασία, γι αυτό συστήνεται να συμπεριλαμβάνονται στο μοντέλο της διαδικασίας. Σημαντικός θεωρείται ο τρόπος που πραγματοποιείται η αποσύνθεση της διαδικασίας, όπου εντοπίζονται οι εξής δύο βασικές προσεγγίσεις: o η ανάλυση-διάσπαση της διαδικασίας βάσει των κανόνων που ακολουθούνται σε αυτή (by discipline) ή βάσει ενός συγκεκριμένου υποσυστήματος του προϊόντος της (by a particular product subsystem), όπου διαμορφώνεται ένα μοντέλο υποδιαδικασιών-διεργασιών που καλύπτουν όλη τη διάρκεια της συνολική διαδικασίας, και o η ανάλυση της διαδικασίας σε στάδια-φάσεις (by stages or phases), όπου διαμορφώνεται ένα μοντέλο σταδίων/φάσεων, καθένα από τα οποία εμπεριέχει όλες τις δραστηριότητες, καλύπτοντας ένα μέρος της διάρκειας της συνολικής διαδικασίας. Παρ όλο που το αποτέλεσμα των δύο προσεγγίσεων εξαρτάται από τις επιλογές που θα γίνουν κατά την προσπάθεια μοντελοποίησης σε καθεμία από αυτές, αναμένεται λογικά ότι θα αναδειχθεί το ίδιο σύνολο δραστηριοτήτων. Ο τρόπος αποσύνθεσης της διαδικασίας είναι ιδιαίτερα σημαντικός όταν προσεγγίζονται μεγάλες διεπιστημονικές διαδικασίες ανάπτυξης. Συνεπώς, συστήνεται να επιλέγεται μία από τις προσεγγίσεις αποσύνθεσης και αν κριθεί αναγκαίο στη συνέχεια να γίνονται οι απαραίτητες αλλαγές στο μοντέλο. Σύμβαση Αναπαράστασης Εισόδου, Εξόδου, και Ανάδρασης (Convention for representing input, output, and feedback) Διακρίνονται δύο συμβάσεις για τον προσανατολισμό των μοντέλων ΜΣΔ Διαδικασίας: o η σύμβαση IRFAD (inputs in the rows and feedback above the diagonal-ir/fad), κατά την οποία τοποθετούνται οι είσοδοι της δραστηριότητας στις σειρές και οι έξοδοι στις στήλες, συνεπώς η σήμανση εκτός των διαγώνιων σημάνσεων (σημάνσεων στα διαγώνια στοιχεία του μητρώου) ορίζει για κάθε δραστηριότητα στις σειρές του μητρώου τις εισροές και στις στήλες τις εκροές, και άρα οποιαδήποτε σήμανση ανάδρασης εμφανίζεται πάνω από τη διαγώνιο του μητρώου, και 57

58 o η σύμβαση ICFBD (inputs in the columns and feedback blow the diagonal- IC/FBD), κατά τη οποία τοποθετούνται οι είσοδοι της δραστηριότητας στις στήλες και οι έξοδοι στις γραμμές, συνεπώς η σήμανση εκτός των διαγώνιων σημάνσεων ορίζει για κάθε δραστηριότητα στις στήλες του μητρώου τις εισροές και στις γραμμές τις εκροές, και άρα οποιαδήποτε σήμανση ανάδρασης εμφανίζεται κάτω από τη διαγώνιο του μητρώου. Η σύμβαση αναπαράστασης IRFAD προέρχεται από τα μοντέλα του Steward και η σύμβαση αναπαράστασης ICFBD προέρχεται από τα διαγράμματα Ν2 και IDEFO. Οι δύο συμβάσεις μεταφέρουν ισοδύναμες πληροφορίες και το μητρώο που προκύπτει από τη μία αποτελεί το ανάστροφο του μητρώου που προκύπτει από την άλλη σύμβαση. Η σύμβαση ICFBD παρέχει τη δυνατότητα προσθήκης των εξωτερικών εισόδων και εξόδων των δραστηριοτήτων της διαδικασίας σε κελιά γύρω από το κύριο τετραγωνικό μητρώο ΜΣΔ. Παρ όλα αυτά η IRFAD είναι η πιο κοινώς χρησιμοποιούμενη σύμβαση. Καθώς δεν έχει διαμορφωθεί ένα απόλυτο αποδεκτό πρότυπο αναπαράστασης συστήνεται η χρήση των συμβάσεων με βάσει το βαθμό εξοικείωσης του χρήστη σε αυτές. Δημιουργία και Επαλήθευση Μοντέλου (Building and verifying the model) Η δημιουργία ενός ΜΣΔ μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: o με τη συμπλήρωση των γραμμών (filling the rows), όπου όταν χρησιμοποιείται η σύμβαση IRFAD είναι απαραίτητη η αναγνώριση των εισροών για κάθε δραστηριότητα και η τοποθέτηση των σημάτων στις κατάλληλες στήλες ανάλογα με την πηγή τους, όταν χρησιμοποιείται η σύμβαση ICFBD είναι απαραίτητη η καταγραφή για το πού καταλήγουν οι εκροές κάθε δραστηριότητας και η τοποθέτηση των σημάτων στις κατάλληλες στήλες ανάλογα με τον προορισμό τους, και o με τη συμπλήρωση των στηλών (filling the columns), όπου όταν χρησιμοποιείται η σύμβαση IRFAD είναι απαραίτητη η καταγραφή για το πού καταλήγουν οι εκροές κάθε δραστηριότητας και η τοποθέτηση των σημάτων στις κατάλληλες γραμμές ανάλογα με τον προορισμό τους, όταν χρησιμοποιείται η σύμβαση ICFBD είναι απαραίτητη η αναγνώριση των εισροών για κάθε δραστηριότητα και η τοποθέτηση των σημάτων στις κατάλληλες γραμμές ανάλογα με την πηγή τους, Για τη συμπλήρωση των μητρώων προτείνεται να ερωτώνται οι κάτοχοι της διαδικασίας (process owners) για την προέλευση των εισροών που λαμβάνουν, καθώς γνωρίζουν τι τους είναι αναγκαίο σε πληροφορίες εισόδου και συνήθως καλούνται να τις αναζητούν, αλλά επιπλέον μπορεί να ερωτώνται και για το πού χρησιμοποιούνται οι εκροές τους, παρ όλο που συνήθως δεν θεωρούνται αξιόπιστοι γνώστες για τις ροές των εκροών. Μια ιδιαίτερη προσέγγιση είναι η κατασκευή δύο ΜΣΔ, ένα ΜΣΔ με συμπλήρωση κατά γραμμές που να περιέχει τα δεδομένα για τις εισροές των δραστηριοτήτων και ένα με συμπλήρωση κατά στήλες που να περιέχει τα δεδομένα για τις εκροές των δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να είναι δυνατή η επαλήθευση του μοντέλου. 58

59 Μοντελοποίηση της Αρχικής Ακολουθούμενης Διαδικασίας (Modeling the as-is process first) Η κατανόηση και η καταγραφή της πραγματικής ακολουθούμενης καθιερωμένης διαδικασίας θεωρείται σημαντική, καθώς διαμορφώνεται μία έγκυρη γραμμή βάσηςβάση αναφοράς για το μοντέλο της διαδικασίας (baseline process model), για την ανταλλαγή απόψεων με τους κατόχους της διαδικασίας και τους εργαζόμενους και για τη σύγκριση του μοντέλου μετά την ανάλυση και την εφαρμογή των προτεινόμενων αλλαγών με την υφιστάμενη κατάσταση. Έτσι αποφεύγονται και πιθανά μη αναμενόμενα αποτελέσματα που θα μπορούσαν να προκύψουν με την απευθείας μετάβαση στις θεωρούμενες απαραίτητες βελτιώσεις. Η κατανόηση και η καταγραφή της πραγματικής διαδικασίας μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς οι κάτοχοι της διαδικασίας και οι εργαζόμενοι όταν ερωτώνται συχνά δεν περιγράφουν τη διαδικασία όπως είναι αλλά αναφέρονται στο πώς η διαδικασία θα έπρεπε να είναι. Καθεμία από αυτές τις δύο οπτικές για τη διαδικασία έχει ξεχωριστή σημασία και είναι αξιοποιήσιμες, συνεπώς συστήνεται αρχικά η κατανόηση της διαδικασίας ως έχει, και στη συνέχεια η χρήση των γνώσεων-ιδεών των κατόχων της διαδικασίας για το πώς θα έπρεπε να εργάζονται διαφορετικά για τις βελτιώσεις της διαδικασίας. Προσέγγιση Επαναλήψεων Διαδικασίας (Accounting for process iterations) Μέρος της κατανόησης και της καταγραφής της πραγματικής ακολουθούμενης καθιερωμένης διαδικασίας αποτελεί η προσέγγιση των επαναληπτικών υπο-διαδικασιών (-διεργασιών) της διαδικασίας, η οποία μπορεί να είναι δύσκολη καθώς συνήθως αυτές παρουσιάζουν σφάλματα και οι εργαζόμενοι έχουν μάθει να σκέφτονται την επανάληψη εργασίας ως σπάταλη. Συνεπώς συστήνεται αρχικά η ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων για την καθιερωμένη ακολουθούμενη διαδικασία, όπως αυτή έχει σχεδιασθεί, και στη συνέχεια η συζήτηση για το πώς η διαδικασία μπορεί να αποτύχει και να μην εξελιχθεί όπως έχει σχεδιασθεί (εξαιρέσεις-αποκλίσεις), όπου αναδεικνύονται πολλοί από τους γνωστούς τρόπους αποτυχίας της διαδικασίας και μπορούν να αναγνωρισθούν πλήρως με μία Ανάλυση Τρόπων Αποτυχίας και Συνεπειών (Failure Modes and Effects Analysis-FMEA). Η μοντελοποίηση των σχεδιασμένων επαναληπτικών υπο-διαδικασιών μπορεί να είναι δύσκολη καθώς κάθε επανάληψη μπορεί να συνεπάγεται την εκτέλεση κάθε δραστηριότητας με ένα διαφορετικό τρόπο με τη χρήση διαφορετικών ή και πιο ώριμων εισροών (mature inputs) και την παραγωγή διαφορετικών ή και πιο ώριμων εκροών (mature outputs), κάτι που αντιμετωπίζεται συνήθως με την πλήρη ανάπτυξη των σχεδιασμένων επαναληπτικών υπο-διαδικασιών και την αναπαράστασή τους ως ένα επαναλαμβανόμενο σύνολο δραστηριοτήτων στη συνολική διαδικασία. Δύναμη Αλληλεπίδρασης (Interaction strength) Συνήθως θεωρείται χρήσιμη η διάκριση της δύναμης ή άλλων χαρακτηριστικών της κάθε αλληλεπίδρασης με τη χρήση αριθμητικών τιμών όπου προκύπτει ένα αριθμητικό μοντέλο ΜΣΔ Διαδικασίας. Χρησιμοποιούνται διάφοροι τρόποι για την ποσοτικοποίηση της δύναμης αλληλεπίδρασης όπως δεδομένα πιθανότητας ή / και επιπτώσεων κάθε αλληλεπίδρασης 59

60 τα οποία μπορούν και να διαφοροποιούνται κατά τη διάρκεια διαδοχικών επαναλήψεων [9,10,12,13]. Επισήμανση Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων (Highlighting coupled activities) Οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες ορίζονται σε ένα ΜΣΔ συχνά με τη χρήση σκιασμένων ή περιγεγραμμένων κουτιών κατά μήκος της διαγωνίου περικλείοντας τις σημάνσεις που συσχετίζουν τις δραστηριότητες. Οι παράλληλες δραστηριότητες παρουσιάζονται με παρόμοιο τρόπο χρησιμοποιώντας κουτιά με διακεκομμένο περίγραμμα ή διαφορετικά σκιασμένες ζώνες. Οδηγοί-Πρότυπα Απεικόνισης (Visualization guidelines) Χρησιμοποιούνται κατάλληλα γραφικά στα μοντέλα ΜΣΔ όπως διάφοροι τρόποι χρωματισμού, σκίασης, συμβολισμού, προσθήκης ετικετών, και άλλα είδη επισήμανσης για την περιγραφή των διαδικασιών και την επισήμανση μεγάλης ποικιλίας ενδιαφερόντων φαινομένων επαυξάνοντας έτσι τη δύναμη επεξήγησης αυτών. Αναλυτικότητα Μοντέλου (Επίπεδο Ανάλυσης Μοντέλου) (Granularity of the model) Κάθε διαδικασία μπορεί να μοντελοποιηθεί σε διάφορα επίπεδα αποσύνθεσηςανάλυσης, και όπως είναι αναμενόμενο υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της προσπάθειας μοντελοποίησης και της ποικιλίας και της ποσότητας της πληροφορίας που ενσωματώνεται στο μοντέλο και παρέχεται εν συνεχεία από αυτό (richness). Γενικά ένα μοντέλο που περιλαμβάνει ένα πλήθος δραστηριοτήτων θεωρείται υψηλής ανάλυσης μοντέλο (highly insightful process DSM model). Κατά τη δημιουργία ενός μοντέλου δεν είναι ασυνήθιστο να αναδεικνύονται συγκεκριμένες υπο-διαδικασίες-διεργασίες, φάσεις, ή δραστηριότητες οι οποίες εν συνεχεία απαιτούν περαιτέρω αποσύνθεση-διάσπαση για να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την κάθε δυνατή περίπτωση, υπογραμμίζοντας έτσι τις δράσεις και τις αλληλεπιδράσεις εσωτερικά των διεργασιών. Αντίθετα μπορεί να διαπιστωθεί ότι ορισμένα τμήματα του μοντέλου μπορούν να ενωθούν από κοινού χωρίς μεγάλη απώλεια της πληροφορίας. Προσέγγιση Εξωτερικών Εισόδων και Εξόδων (Accounting for external inputs and outputs) Οι εξωτερικές εισροές και εκροές των αντίστοιχων εξωτερικών εισόδων και εξόδων μπορούν να αναπαρασταθούν σε ένα ΜΣΔ Διαδικασίας με τη χρήση επιπλέον γραμμών και στηλών, όπως κατά την αποδοχή της σύμβασης απεικόνισης ICFBD όπου τοποθετούνται σε στήλες και γραμμές εξωτερικά του κύριου τετραγωνικού μητρώου. Όρια Μοντέλου (Οριοθέτηση Μοντέλου) (Model boundaries) Ένα μοντέλο ΜΣΔ μπορεί να αναπαραστήσει ένα μόνο τμήμα μιας ευρύτερης διαδικασίας, παρέχοντας τη δυνατότητα κάποιος να επικεντρωθεί σε ένα ιδιαίτερα σημαντικό και ίσως πολύπλοκο μέρος μιας ευρύτερης διαδικασίας που απαιτεί βαθύτερη κατανόηση και βελτίωση. Ωστόσο υπάρχει η πιθανότητα να παραμείνουν εκτός του πεδίου του μοντέλου σημαντικές δράσεις και αλληλεπιδράσεις, και προς αποφυγή αυτής 60

61 της πιθανότητας συστήνεται γενικώς να περιλαμβάνεται μέρος της ευρύτερης-εξωτερικής διαδικασίας στο μοντέλο ή κατ ελάχιστο να λαμβάνονται υπόψη οι αλληλεπιδράσεις με την αναπαράστασή τους ως εξωτερικές είσοδοι και έξοδοι, με πεδία εισόδων και εξόδων γύρω από το κύριο τετραγωνικό μητρώο αυτού. Πρόσθετα Χαρακτηριστικά Δραστηριοτήτων και Αλληλεπιδράσεων (Additional attributes of activities and interactions) Αν και συνήθως δεν παρουσιάζονται πρόσθετα χαρακτηριστικά των δραστηριοτήτων και των αλληλεπιδράσεων, όπως η διάρκεια, το κόστος, η καμπύλη μάθησης (learning curve), η πιθανότητα ή/και οι επιπτώσεις της αλλαγής των εισόδων (probability, and/or impact of input change), και αντίστοιχα οι απαιτήσεις στα προϊόντα εργασίας (work product requirements), η ωριμότητα των πληροφοριών (information maturity) και η πιθανότητα αλλαγής (probability of change), ωστόσο όλα αυτά χρησιμοποιούνταιαξιοποιούνται σε περαιτέρω αναλύσεις του μοντέλου [2]. Ανάλογα με το σκοπό του μοντέλου, ο σχεδιαστής θα πρέπει να εξετάσει το βαθμό στον οποίο πρέπει να συγκεντρωθούν και να χρησιμοποιηθούν αυτές οι επιπλέον πληροφορίες, ενώ προσθέτοντας ποσότητα και ποικιλία πληροφοριών στο μοντέλο, επεκτείνονται οι δυνατότητές του αλλά αυξάνεται και ο απαιτούμενος χρόνος για την κατασκευή του μοντέλου. Επικύρωση Μοντέλου (Validating the model) Είναι σημαντικό να υπάρχει και η συζήτηση και η αναθεώρηση του μοντέλου με τη συμβολή των κάτοχων της διαδικασίας και των εργαζόμενων, όπου θα καλούνται να εξετάσουν κάθε αρχική ιδέα ή πόρισμα και να δουν αν θα μπορούσαν να επεξηγήσουν καλύτερα κάποια απαιτούμενη βελτίωση του μοντέλου. Χρόνος Ανάπτυξης Μοντέλου (Time for Model Building) Ο χρόνος που απαιτείται για την κατασκευή ενός μοντέλου ΜΣΔ Διαδικασίας εξαρτάται από την ποσότητα των δεδομένων που απαιτούνται και την προσπάθεια που απαιτείται για να αποκτηθούν, ενώ επιπλέον πληροφορία θα πρέπει να προστίθεται στο μοντέλο μόνο εφόσον αυτό δικαιολογείται από τον σκοπό αυτού. Με την αύξηση του αριθμού των δραστηριοτήτων αυξάνεται τετραγωνικά το μέγεθος του ΜΣΔ και ο αριθμός των πιθανών αλληλεπιδράσεων, ενώ έχει αποδειχθεί από την εμπειρία ότι η αύξηση αυτή είναι πιο γραμμική και ότι χρησιμοποιούνται κατά μέσο όρο έξι σημάνσεις εισόδων για την προσθήκη κάθε μίας δραστηριότητας. Ο χρόνος που απαιτείται για την προσέγγιση κάθε δραστηριότητας εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων, όπως το εύρος των τύπων των εισόδων (breadth of input types), τη διαθεσιμότητα υφιστάμενων τεκμηριώσεων-εγγράφων (availability of existing documentation) για να αντληθούν τα απαραίτητα δεδομένα, την λανθάνουσα γνώση της διαδικασίας που διατίθεται από τους συμμετέχοντες (latent process knowledge from contributors), την εμπειρία του μοντελιστή, το μέσο συλλογής στοιχείων (έρευνα, διαδικτυακό εργαλείο (online tool), συναντήσεις), και τον σκοπό του μοντέλου, γι αυτό και συναντάται ένα ευρύ φάσμα πιθανών χρόνων αλλά σε πολλά μοντέλα το εύρος χρόνου ανά δραστηριότητα είναι λεπτά. 61

62 Ανάλυση Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Όταν μια διαδικασία ή ένα γενικό σύστημα έχει αναπαρασταθεί σε ένα μοντέλο ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, τότε το μοντέλο αυτό δύναται να δεχθεί επεξεργασία ώστε να αντληθούν συγκεκριμένες πληροφορίες και συμπεράσματα γι αυτό. Η επεξεργασία ενός μοντέλου ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας συνίσταται σε μία βασική ανάλυση δύο σταδίων, τα οποία είναι [1,14]: η Κατάτμηση (Partitioning), η οποία αποτελεί την ανάλυση του μητρώου που στοχεύει στην επανα-αλληλούχιση των δραστηριοτήτων της διαδικασίας ή των στοιχείων του συστήματος που έχει μοντελοποιηθεί έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η διαθεσιμότητα της απαιτούμενης πληροφορίας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας ή μέρος του συστήματος, και η Αντιμετώπιση των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων (Resolving Coupled Blocks), η οποία αποτελεί την ανάλυση του κατατετμημένου μητρώου που στοχεύει στην προσέγγιση και τον καθορισμό μιας ακολουθίας των δραστηριοτήτων ή στοιχείων του υποσυνόλου κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων ή στοιχείων έτσι ώστε να διευκολυνθεί η εκτέλεση αυτών των δραστηριοτήτων-στοιχείων με την ελάχιστη δυνατή επανάληψη αυτών και η διαδικασία ή το σύστημα να είναι πιο καλό (απλό) - πιο γραμμικό. Επιπρόσθετα αυτής της καθιερωμένης ανάλυσης των δύο σταδίων εφαρμόζονται και άλλες διάφορες προηγμένες τεχνικές που έχουν επίσης αναπτυχθεί για την ανάλυση των μοντέλων ΜΣΔ Διαδικασίας Κατάτμηση Όπως έχει αναφερθεί οι συσχετίσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων αποδίδουν την προστιθέμενη αξία στις διαδικασίες, ειδικότερα η προστιθέμενη αξία μιας διαδικασίας εξαρτάται από την προστιθέμενη αξία κάθε δραστηριότητάς της. Ακολούθως, η προστιθέμενη αξία μίας δραστηριότητας εξαρτάται από τις εισροές της και από τον τρόπο που αλληλεπιδρά με τις άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας με τις οποίες σχετίζεται μέσω των ροών πληροφορίας των εισροών. Έτσι για κάθε δραστηριότητα είναι προτιμότερο να εκτελείται όταν το σύνολο των εισροών της είναι έτοιμο και διαθέσιμο. Όταν μια δραστηριότητα εκκινεί χωρίς να είναι διαθέσιμο το σύνολο των εισροών της, λόγω του ότι η ροή πληροφοριών της διαδικασίας είναι τέτοια που δεν το καθιστά δυνατό τη χρονική στιγμή που αυτό απαιτείται, τότε η δραστηριότητα αυτή αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει κάποιες παραδοχές (assumptions) ως υποκατάστατα για τις εισροές που λείπουν. Το να είναι δυνατή η εκκίνηση μιας δραστηριότητας χωρίς όλες τις απαραίτητες εισροές και κάνοντας παραδοχές και υποθέσεις, αποτελεί έναν κίνδυνο σε μια διαδικασία, καθώς με τη χρήση υποθέσεων προστίθεται κίνδυνος. Ο κίνδυνος αυτός αναφέρεται στο ότι οι υποθέσεις που έχουν γίνει θα είναι μερικώς ή ακόμη και πλήρως μη έγκυρες όταν θα είναι διαθέσιμη η πραγματική εισροή. Ο κίνδυνος αυτός μπορεί να θεωρηθεί ως η πιθανότητα της επανάληψης του συνόλου ή μέρους των εργασιών της δραστηριότητας, αλλά και των δραστηριοτήτων που έχουν βασισθεί και εκτεθεί στην εκροή της δραστηριότητας αυτής, ενώ συνεπάγεται την ανάπτυξη μιας κυκλικής διαδρομής, ενός βρόχου ροής πληροφορίας στη διαδικασία. Αποτέλεσμα αυτής της διαμόρφωσης των κυκλικών επαναληπτικών διαδρομών στις διαδικασίες είναι η αύξηση του χρόνου και του κόστους των διαδικασιών. Η χρήση παραδοχών στην περίπτωση της μη διαθεσιμότητας του απαιτούμενου συνόλου εισροών είναι πολύ δύσκολη αν όχι αδύνατη σε διαδικασίες παραγωγής, όπως π.χ. σε μια 62

63 δραστηριότητα συναρμολόγησης η οποία δεν μπορεί να υλοποιηθεί μέχρις ότου όλα τα συστατικά μέρη είναι φυσικά παρόντα. Αντίθετα, στις δραστηριότητες ενός έργου πολλές από τις εισροές είναι πληροφορίες και συνήθως μπορούν να γίνουν παραδοχές ανεξάρτητα του ότι δεν μπορεί να προσδιοριστεί η πιθανότητα της θετικής ή αρνητικής επιρροής τους στο τελικό αποτέλεσμα[1,14]. Κατά την Ανάλυση Κατάτμησης ενός ΜΣΔ Διαδικασίας πραγματοποιείται: η αναγνώριση των δραστηριοτήτων που ανήκουν σε βρόχους ροής πληροφορίας, η ομαδοποίηση αυτών των δραστηριοτήτων των βρόχων σε μπλοκ-ομάδες κατά μήκος της διαγωνίου του μητρώου του μοντέλου και η επανα-αλληλούχιση των δραστηριοτήτων της διαδικασίας έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η διαθεσιμότητα της απαιτούμενης πληροφορίας σε κάθε στάδιο της διαδικασίας. Οι βρόχοι δραστηριοτήτων που αναγνωρίζονται από την Ανάλυση Κατάτμησης προωθούνται στο επόμενο στάδιο ανάλυσης των ΜΣΔ, όπου υποβάλλονται στην Ανάλυση Αντιμετώπισης των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων κατά την οποία επανααλληλουχούνται οι δραστηριότητες των μπλοκ των βρόχων [14]. Η γενική στρατηγική που ακολουθείται κατά την Ανάλυση Κατάτμησης είναι ο συστηματικός προσδιορισμός του πώς θα υλοποιηθεί κάθε δραστηριότητα όσο ενωρίτερα είναι δυνατόν στη διαδικασία. Όταν όλη η απαιτούμενη πληροφορία είναι διαθέσιμη σε μια δραστηριότητα τότε η δραστηριότητα αυτή προγραμματίζεται στο πρώτο μέρος της διαδικασίας, αντίστοιχα και στο ΜΣΔ, αντίθετα όταν μια δραστηριότητα δεν παρέχει πληροφορία σε μελλοντικές-επόμενες δραστηριότητες τότε η δραστηριότητα αυτή προγραμματίζεται στο τελευταίο μέρος της διαδικασίας, αντίστοιχα και στο ΜΣΔ. Όταν δεν διαθέτει το μοντέλο κάποια τέτοια δραστηριότητα, τότε ή όλες οι δραστηριότητες έχουν προγραμματιστεί, ή υπάρχει ένα κύκλωμα παράλληλα εξαρτώμενων κόμβωνδραστηριοτήτων. Στη δεύτερη περίπτωση της ύπαρξης ενός βρόχου συμπεραίνεται ότι τουλάχιστον μία δραστηριότητα του κυκλώματος θα πρέπει να εκτελεσθεί χωρίς το σύνολο της απαιτούμενης πληροφορίας κατά την εκκίνηση της επαναληπτικής διαδικασίας [14] Αλληλούχιση Η Αλληλούχιση (Sequencing) αποτελεί μία μέθοδο της Ανάλυσης Κατάτμησης, και την πιο κοινή μέθοδο ανάλυσης των μοντέλων ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας. Η Αλληλούχιση απαντάται στην αναδιάρθρωση των γραμμών και των στηλών ενός ΜΣΔ με στόχο την ελαχιστοποίηση των κύκλων-επαναλήψεων, δηλαδή πραγματοποιείται η αναδιοργάνωση-αναδιάταξη των δραστηριοτήτων με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιούνται οι επαναλήψεις. Η μέθοδος της Αλληλούχισης συχνά καλείται και Διαγωνιοποίηση μπλοκ (block diagonalization) ή Τριγωνοποίηση μπλοκ (block triangularization) διότι από αυτήν προκύπτει ένα τριγωνικό μητρώο (lower triangular matrix) και οι σημάνσεις που απομένουν πέραν της διαγωνίου που ορίζει το τρίγωνο των κελιών περικλείονται σε μπλοκ που αναπαριστούν τα υποσύνολα των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων. Συνεπώς, σε ένα ΜΣΔ που έχει αναπτυχθεί με τη σύμβαση IRFAD και οι αναδράσεις εντοπίζονται επάνω της διαγωνίου η αναδιάταξη των δραστηριοτήτων θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε όσο το δυνατόν περισσότερες αλληλεπιδράσεις να τοποθετηθούν κάτω της διαγωνίου, και αντίστροφα για ένα ΜΣΔ που έχει αναπτυχθεί με τη σύμβαση ICFBD όπου οι αναδράσεις εντοπίζονται 63

64 κάτω της διαγωνίου η αναδιάταξη θα πραγματοποιηθεί προς τη μεταφορά των αλληλεπιδράσεων στο άνω μέρος της διαγωνίου. Η Αλληλούχιση υλοποιείται μέσω ευρετικών μεθόδων. Μια ευρετική μέθοδος της Αλληλούχισης στοχεύει στην εύρεση της αλληλουχίας των δραστηριοτήτων που ελαχιστοποιεί την ποσότητα των αναδράσεων στη διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι αναζητείται μια αλληλουχία των δραστηριοτήτων που να ελαχιστοποιεί την ανάγκη χρήσης παραδοχών με στόχο την ελαχιστοποίηση του αριθμού των σημάτων ανάδρασης στο ΜΣΔ. Παρ όλα αυτά, παρατηρείται ότι οι ταχύτερες διαδικασίες δεν έχουν πάντα την ελάχιστη ποσότητα ανάδρασης, αλλά αποτελούν συχνά μια καλή ικανοποιητική (ευρετική) λύση. Μια άλλη ευρετική μέθοδος, πιο εξεζητημένη, αναγνωρίζει ότι οι σύντομες αναδράσεις είναι προτιμότερες των μεγάλων, ενώ παράλληλα στοχεύει στην ελαχιστοποίηση των βρόχων ανάδρασης και των δύο ειδών. Αυτό σημαίνει ότι αναζητείται μια αλληλουχία των δραστηριοτήτων που να ελαχιστοποιεί σε συνδυασμό και τον αριθμό των αναδράσεων και το πεδίο εφαρμογής-δράσης των αναδράσεων. Αναδράσεις με μεγάλο πεδίο εφαρμογήςδράσης με πιθανή επιστροφή από το τέλος της διαδικασίας πίσω στην αρχή, είναι ιδιαίτερα προβληματικές, διότι πολύ περισσότερες δραστηριότητες θα έχουν εκτελεστεί στην ενδιάμεση περίοδο μεταξύ της αρχικής ολοκλήρωσης της ανάντη δραστηριότητας και της επανάληψής της που προκαλείται από την κατάντη δραστηριότητα. Αυτές οι ενδιάμεσες δραστηριότητες θα έχουν προχωρήσει με αρχικές παραδοχές και με όποιες θεωρήθηκαν ως έγκυρες τιμές από αυτές, οι οποίες όμως τιμές στη συνέχεια μπορεί να αποδείχθηκαν ότι ήταν λανθασμένες. Αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης: όταν η ανάντη δραστηριότητα επαναληφθεί είναι πιθανό ότι οι εκροές της να έχουν μεταβληθεί, προκαλώντας έτσι έναν καταρράκτη επανάληψης δραστηριοτήτων και εργασιών αυτών (cascade of rework) κατά μήκος της διαδικασίας. Συμπεραίνεται λοιπόν ότι οι μεγάλου μήκους βρόχοι ανάδρασης είναι συνήθως πιο επικίνδυνοι από ό, τι οι σύντομοι. Ένα μεγάλο πλήθος αυτόματων αλγορίθμων και εργαλείων λογισμικού έχει αναπτυχθεί βάσει διαφορετικών στοχεύσεων των μεθόδων, διαφορετικών χρησιμοποιούμενων εργαλείων αλλά και διαφορετικών περιπτώσεων εφαρμογών σε μητρώα δυαδικά ή αριθμητικά. Παρ όλα αυτά ο σκοπός τους παραμένει η αντιμετώπιση των βρόχων ανάδρασης που θα έχει ως αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της διάρκειας και του κόστους της διαδικασίας ή διαφορετικά τη μεγιστοποίηση της αξίας των αποτελεσμάτων αυτής [4,15]. Ένα γενικό πλαίσιο της διαδικασίας Αλληλούχισης ενός ΜΣΔ, όπως έχει περιγραφεί από τους Gebala και Eppinger (1991) το οποίο βασίζεται στον πρωτότυπο αλγόριθμο του Steward, περιλαμβάνει τα εξής τρία βασικά βήματα [14]: 1.Αλληλούχιση δραστηριοτήτων που δεν ανήκουν σε κύκλους ή αλλιώς Χρονοπρογραμματισμός Ανεξάρτητων Δραστηριοτήτων (Sequencing activities that are not part of cycles or Scheduling Independent Tasks) Στο πρώτο αυτό βήμα του αλγορίθμου πραγματοποιείται ο χρονοπρογραμματισμός των δραστηριοτήτων που δεν είναι αλληλεξαρτώμενες με άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας. Κατά την αλληλούχιση πραγματοποιείται η δημιουργία των αλληλουχιών για τις δραστηριότητες που δεν αποτελούν μέρος κάποιου κύκλου. Οι δραστηριότητες με 64

65 o o κενές γραμμές όταν ακολουθείται η σύμβαση IRFAD, και κενές στήλες όταν ακολουθείται η σύμβαση ICFBD, αποτελούν δραστηριότητες που διαθέτουν όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες ή αλλιώς απαιτούν πληροφορίες οι οποίες είναι διαθέσιμες, συνεπώς μπορούν να πραγματοποιηθούν πρώτες και θα πρέπει να χρονοπρογραμματισθούν στο νωρίτερο διαθέσιμο χρονικό περιθώριο. o o Οι δραστηριότητες με κενές στήλες όταν ακολουθείται η σύμβαση IRFAD, και κενές γραμμές όταν ακολουθείται η σύμβαση ICFBD, αποτελούν δραστηριότητες που δεν παρέχουν κάποιου είδους πληροφορία στις μελλοντικές-υπόλοιπες δραστηριότητες, συνεπώς μπορούν να πραγματοποιηθούν τελευταίες και θα πρέπει να χρονοπρογραμματισθούν στο αργότερο διαθέσιμο χρονικό περιθώριο. Μόλις μια δραστηριότητα αλληλουχηθεί και έχει χρονοπρογραμματισθεί τότε απομακρύνεται από την περαιτέρω εξέταση και η ανάλυση συνεχίζεται στις δραστηριότητες που απομένουν στο μητρώο. Επαναλαμβάνεται η διαδικασία του πρώτου βήματος μέχρι να μην βρίσκονται κενές γραμμές ή στήλες. 2. Αναγνώριση Κύκλων ή Αναγνώριση Συγχρόνως Εξαρτώμενων Δραστηριοτήτων (Identification of cycles or Identifying Simultaneously Dependent Tasks) Όπως έχει αναφερθεί συνήθως στις διαδικασίες συναντώνται δραστηριότητες που απαιτούν πληροφορίες που δεν είμαι διαθέσιμες στο παρόν στάδιο του σχεδιασμού της διαδικασίας ή κατά την εκκίνησή τους, κάτι που προσδιορίζει ένα βρόγχο πληροφοριακής εξάρτησης (loop of information dependence). Όταν συναντάται αυτή η περίπτωση ο αλγόριθμος αναγνωρίζει τους βρόγχους-τον κάθε βρόγχο με κάποια από τις μεθόδους που αναφέρονται ακολούθως: Μέθοδος Διαδρομής Αναζήτησης (Path Searching), Μέθοδος Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης (Powers of the Adjacency Matrix Method), Μέθοδος Μητρώου Προσβασιμότητας (Reachability Matrix Method), Αλγόριθμος Τριγωνοποίησης (Triangularization Algorithm),και Αλγόριθμος Tarjan Αναζήτησης Πρώτα Κατά Βάθος (Tarjan's Depth First Search Algorithm,1972). Όταν βρεθεί ένας βρόγχος τότε τα μέλη του βρόγχου συμπτύσσονται σε μία ενιαία σύνθετη δραστηριότητα. Αυτή η ενιαία σύνθετη δραστηριότητα του βρόχου στη συνέχεια υφίσταται την Ανάλυση της Αντιμετώπισης των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων. Η αναγνώριση και ο προσδιορισμός των κύκλων γίνεται με μία από της μεθόδους που αναφέρονται ακολούθως. Στη συνέχεια, ομαδοποιούνται όλες οι δραστηριότητες που ανήκουν σε έναν κύκλο σε μία ενιαία δραστηριότητα και εξετάζεται αν αυτή η δραστηριότητα διαθέτει κενή γραμμή ή στήλη έτσι ώστε να μπορεί να αλληλουχηθεί με τον τρόπο που αναφέρθηκε παραπάνω. 65

66 3. Επανάληψη βημάτων 1 και 2 (Repeat steps 1 and 2) Επανάληψη των βημάτων 1 και 2 μέχρι όλες οι δραστηριότητες του μητρώου να έχουν αλληλουχηθεί-χρονοπρογραμματισθεί. Όταν δεν έχουν απομείνει δραστηριότητες στο μητρώο τότε η διαδικασία της Αλληλούχισης και η Ανάλυση Κατάτμησης του ΜΣΔ έχει ολοκληρωθεί και το αποτέλεσμα είναι ως επί τω πλείστον ένα κάτω ή άνω τριγωνικό μητρώο, εκτός από τα μπλοκ κατά μήκος της διαγωνίου. Αναλυτικότερα, η προσέγγιση της διαδικασίας της Μεθόδου Αλληλούχισης του μοντέλου μπορεί να διακριθεί στα εξής 5 διακριτά βήματα [ΗΒ1]: 1. Αναγνώριση των δραστηριοτήτων (ή των στοιχείων του συστήματος) που μπορούν να εκτελεστούν (ή να οριστούν-προσδιοριστούν αν γίνεται αναφορά σε γενικό σύστημα) χωρίς κάποια είσοδο από τις υπόλοιπες δραστηριότητες (τα υπόλοιπα στοιχεία) του μητρώου. Αυτές οι δραστηριότητες-στοιχεία εντοπίζονται με τον εξής τρόπο: όταν ακολουθείται η σύμβαση IRFAD με την παρατήρηση των κενών γραμμών, και όταν ακολουθείται η σύμβαση ICFBD με την παρατήρηση των κενών στηλών, όπου και στις δύο περιπτώσεις οι κενές γραμμές ή στήλες αντιστοιχούν σε δραστηριότητες-στοιχεία που διαθέτουν όλες τις απαιτούμενες πληροφορίες και μπορούν να πραγματοποιηθούν πρώτες. Αυτές οι δραστηριότητες-στοιχεία μετακινούνται στην αρχή της διαδικασίας και τοποθετούνται ως εξής: όταν ακολουθείται η σύμβαση IRFAD μετακινούμενες στο άνω και αριστερό μέρος του μητρώου, και όταν ακολουθείται η σύμβαση ICFBD μετακινούμενες στο κάτω και αριστερό μέρος του μητρώου. Κάθε αναδιατεταγμένη δραστηριότητα-στοιχείο που προκύπτει κατά την αναγνώριση απομακρύνεται από το μητρώο μαζί με όλες τις σημάνσεις των εξόδων της, και τοποθετείται αριστερά του μητρώου, όπου πρακτικά παρατηρείται ότι παραμένει στο μητρώο στη νέα θέση της αλλά δεν λαμβάνεται πλέον υπόψη στην περαιτέρω επεξεργασία του μητρώου. Στη συνέχεια το στάδιο αυτό επαναλαμβάνεται για όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητεςστοιχεία του μητρώου μέχρι να μην εντοπίζονται δραστηριότητες-στοιχεία που να μην απαιτούν εισροές. 2. Αναγνώριση των δραστηριοτήτων (ή των στοιχείων του συστήματος) που δεν παρέχουν καμία πληροφορία σε άλλες δραστηριότητες (άλλα στοιχεία του συστήματος) του μητρώου. Αυτές οι δραστηριότητες-στοιχεία εντοπίζονται με τον εξής τρόπο: όταν ακολουθείται η σύμβαση IRFAD με την παρατήρηση των κενών στηλών, και όταν ακολουθείται η σύμβαση ICFBD με την παρατήρηση των κενών γραμμών, όπου και στις δύο περιπτώσεις οι κενές στήλες ή γραμμές αντιστοιχούν σε δραστηριότητες-στοιχεία που δεν παρέχουν οποιαδήποτε πληροφορία σε άλλες δραστηριότητες-στοιχεία του μητρώου και μπορούν να πραγματοποιηθούν τελευταίες. 66

67 Αυτές οι δραστηριότητες-στοιχεία μετακινούνται στο τέλος της διαδικασίας και τοποθετούνται ως εξής: όταν ακολουθείται η σύμβαση IRFAD μετακινούμενες στο κάτω και δεξιό μέρος του μητρώου, και όταν ακολουθείται η σύμβαση ICFBD μετακινούμενες στο άνω και δεξιό μέρος του μητρώου. Κάθε αναδιατεταγμένη δραστηριότητα-στοιχείο που προκύπτει κατά την αναγνώριση απομακρύνεται από το μητρώο μαζί με όλες τις σημάνσεις των εισόδων της, και τοποθετείται δεξιά του μητρώου, όπου πρακτικά παρατηρείται ότι παραμένει στο μητρώο στη νέα θέση της αλλά δεν λαμβάνεται πλέον υπόψη στην περαιτέρω επεξεργασία του μητρώου. Στη συνέχεια το στάδιο αυτό επαναλαμβάνεται για όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητεςστοιχεία του μητρώου μέχρι να μην εντοπίζονται δραστηριότητες-στοιχεία που να μην διαθέτουν εκροές. 3. Έλεγχος αν μετά την ολοκλήρωση των βήματα 1 και 2 για όλες τις δραστηριότητες της (όλα τα στοιχεία) του μητρώου παραμένουν δραστηριότητες (στοιχεία) σε αυτό. Αν με τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι δεν παραμένουν δραστηριότητες-στοιχεία στο μητρώο, τότε το μητρώο έχει πλήρως αλληλουχηθεί-κατατμηθεί (partitioned) και σε αυτό το σημείο τερματίζεται η διαδικασία της Αλληλούχισης. Αν με τον έλεγχο διαπιστωθεί ότι παραμένουν δραστηριότητες-στοιχεία στο μητρώο, τότε τα εναπομείναντα στοιχεία σε αυτό σχηματίζουν κατ ελάχιστο ένα κύκλωμα πληροφορίας, κύκλο ή βρόγχο ανάδρασης, και η διαδικασία Αλληλούχισης συνεχίζεται στο βήμα Προσδιορισμός των κυκλωμάτων των εναπομεινάντων δραστηριοτήτων (στοιχείων) στο μητρώο. Ο προσδιορισμός των κυκλωμάτων πληροφορίας, κύκλων ή βρόχων ανάδρασης πραγματοποιείται με μία από τις ακόλουθες μεθόδους: Μέθοδος Διαδρομής Αναζήτησης, Μέθοδος Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης, Μέθοδος Μητρώου Προσβασιμότητας, Αλγόριθμος Τριγωνοποίησης, και Αλγόριθμος Tarjan Depth First Search Algorithm. 5. Σύμπτυξη των στοιχείων που εμπλέκονται σε ένα απλό ενιαίο κύκλωμα σε ένα στοιχείο αντιπροσώπευσης (αντιπροσωπευτικό στοιχείο, (representative element)) και επανάληψη της διαδικασίας Αλληλούχισης από το βήμα Αλγοριθμικές Μέθοδοι Αναγνώρισης Βρόχων Όπως έχει ήδη αναφερθεί κατά την προσέγγιση της κύριας μεθόδου που ακολουθείται στην Ανάλυση Κατάτμησης, της Μεθόδου Αλληλούχισης, για την αναγνώριση των βρόχων που σχηματίζουν οι πληροφοριακές ροές των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων μπορούν να αναγνωρισθούν με μια από τις ακόλουθες αλγοριθμικές μεθόδους: Μέθοδος Διαδρομής Αναζήτησης (Path Searching), Μέθοδος Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης (Powers of the Adjacency Matrix Method), Μέθοδος Μητρώου Προσβασιμότητας (Reachability Matrix Method), Αλγόριθμος Τριγωνοποίησης (Triangularization Algorithm), και 67

68 Αλγόριθμος Tarjan Αναζήτησης Πρώτα Κατά Βάθος (Tarjan's Depth First Search Algorithm,1972). Ακολούθως παρατίθενται η διαδικασία που ακολουθείται για καθεμία από τις παραπάνω αλγοριθμικές μεθόδους. Μέθοδος Διαδρομής Αναζήτησης Κατά την πρώτη αλγοριθμική μέθοδο προσδιορισμού των κυκλωμάτων, τη μέθοδο Διαδρομής ή Μονοπατιού Αναζήτησης (Path Searching), διατρέχεται κατά μήκος η ροή πληροφορίας μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας μέχρι να διαπιστωθεί η ύπαρξη ενός βρόχου, όπου διαπιστώνεται με το εντοπισμό για δεύτερη φορά μίας δραστηριότητας. Η ακολουθία της ροής πληροφορίας κατά μήκος της διαδικασίας μπορεί να γίνει προς δύο κατευθύνσεις, είτε προς τα πίσω είτε προς τα εμπρός, δηλαδή για κάθε δραστηριότητα είτε αναζητούνται οι πηγές-παραγωγοί των εισροών της και ακολούθως οι πηγές-παραγωγοί των εισροών κάθε πηγής-δραστηριότητας, είτε αναζητούνται οι προορισμοί-αποδέκτες των εκροών της δραστηριότητας και ακολούθως οι προορισμοί-αποδέκτες των εκροών κάθε προορισμού-δραστηριότητας, μέχρι έως ότου μια δραστηριότητα να εντοπιστεί δύο φορές. Όλες οι δραστηριότητες μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης εμφάνισης μιας δραστηριότητας συνιστούν ένα βρόχο ροής πληροφορίας. Όταν όλοι οι βρόχοι έχουν εντοπιστεί, και όλες οι δραστηριότητες έχουν χρονοπρογραμματιστεί, η αλληλουχίση έχει ολοκληρωθεί και το μητρώο έχει τη μορφή τριγωνικού μπλοκ (block triangular form) [1,14,16]. Μέθοδος Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης Η δεύτερη αλγοριθμική μέθοδος για τη ανεύρεση των βρόχων της ροής πληροφοριών και άρα των ομάδων των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων σε ένα μοντέλο ΜΣΔ είναι η Μέθοδος των Δυνάμεων του Μητρώου Γειτνίασης (Powers of the Adjacency Matrix Method). Η μέθοδος αποτελεί μια τεχνική που χρησιμοποιεί τις δυνάμεις του πίνακα γειτνίασης της Γραμμικής Άλγεβρας για την αναγνώριση διαδοχικά μεγαλύτερης τάξης βρόχων (higher order loops) [14,16,17]. Αρχικά στη Μέθοδο Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης θεωρείται για κάθε μοντέλο ΜΣΔ το Μητρώο Γειτνίασης, το οποίο αποτελεί την απλή δυαδική μορφή του ΜΣΔ προς ανάλυση. Πρακτικά, το Μητρώο Γειτνίασης αποτελεί ένα τετραγωνικό μητρώο πανομοιότυπο με το ΜΣΔ του οποίου τα διαγώνια στοιχεία έχουν απομακρυνθεί και δεν θεωρούνται. Τα μη μηδενικά στοιχεία, δηλαδή όπου τα στοιχεία που αντιστοιχούν σε σημάνσεις ή αριθμητικές τιμές, έχουν αντικατασταθεί από μονάδες, και τα μηδενικά στοιχεία, δηλαδή τα στοιχεία που δεν αντιστοιχούν σε σημάνσεις και αριθμητικές τιμές έχουν αντικατασταθεί από μηδενικά. Ένα μη μηδενικό στοιχείο στο μητρώο γειτνίασης υποδεικνύει ότι η δραστηριότητα i παρέχει άμεση εισροή στη δραστηριότητα j. Οι δυνάμεις του μητρώου γειτνίασης είναι χρήσιμες για την αναγνώριση της κυκλικής ροής πληροφορίας και τον προσδιορισμό των βρόχων-κύκλων, διότι οποιαδήποτε δραστηριότητα σε μια κυκλική ροή-βρόχο πληροφορίας θα πρέπει να είναι προσβάσιμη (reachable) από μόνη της. Αυτό σημαίνει ότι μια δραστηριότητα που είναι προσβάσιμη από τον εαυτό της σε n βήματα, στο μητρώο γειτνίασης υψωμένο στη n-οστή δύναμη Boolean θα έχει μια μη μηδενική εισροή στη διαγώνιο. Συνεπώς στη μέθοδο διαδοχικά υψώνεται το δυαδικό μητρώο γειτνίασης στη n-οστή δύναμη με χρήση της αριθμητικής Boolean, αποδίδοντας σε κάθε βήμα δύναμης ένα μητρώο 68

69 υψηλότερης τάξης του οποίου τα στοιχεία δηλώνουν ότι η δραστηριότητα i μπορεί να φτάσει τη δραστηριότητα j σε n βήματα. Συμπεραίνεται ότι υψώνοντας το μητρώο γειτνίασης στη δεύτερη δύναμη υπολογίζεται το τετράγωνο ή δεύτερη δύναμη Boolean (Boolean square) του μητρώου γειτνίασης που προσδιορίζει όλες τις έμμεσες σχέσεις δύο βήματα μακριά, αντίστοιχα υψώνοντας το μητρώο γειτνίασης στην Τρίτη δύναμη υπολογίζεται ο κύβος ή τρίτη δύναμη Boolean (Boolean cube) του μητρώου γειτνίασης που προσδιορίζει όλες τις σχέσεις με τρία βήματα μακριά, κ.ο.κ. Η μέθοδος αυτή διαθέτει ένα μειονέκτημα ότι επιτρέπει μόνο τον προσδιορισμό της ύπαρξης αλλά όχι τον λεπτομερή προσδιορισμό των βρόχων ανάδρασης στην περίπτωση που βρόχοι ανάδρασης περιέχουν τις ίδιες δραστηριότητες [1,14, ΗΒ1]. Μέθοδος Μητρώου Προσβασιμότητας Η τρίτη αλγοριθμική μέθοδος για τη ανεύρεση των βρόχων της ροής πληροφοριών, η Μέθοδος του Μητρώου Προσβασιμότητας ((Reachability Matrix Method)), βασίζεται στη δεύτερη μέθοδο τη Μέθοδο Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης και ειδικότερα στις διεργασίες υπολογισμού των δυνάμεων Boolean του μητρώου γειτνίασης. Τα μητρώα που προκύπτουν από τον υπολογισμό των n πρώτων διαδοχικών δυνάμεων Boolean του μητρώου γειτνίασης μπορούν να επικαλύπτονται, δηλαδή να αθροίζονται μέσω της αριθμητικής Boolean προκειμένου να προκύψει το Μητρώο Προσβασιμότητας. Στο Μητρώο Προσβασιμότητας οι αριθμητικές τιμές που προκύπτουν υποδηλώνουν τον αριθμό των βημάτων που μεσολαβεί μεταξύ των δραστηριοτήτων που συνδέονται έμμεσα, αναδεικνύοντας έτσι όλες τις άμεσες και έμμεσες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων-στοιχείων [1,17,ΗΒ1]. Αλγόριθμος Tarjan Αναζήτησης Πρώτα Κατά Βάθος Η τέταρτη αλγοριθμική μέθοδος προσδιορισμού των κυκλωμάτων ροής πληροφορίας θεωρείται πιο αποτελεσματική στην απομόνωση του υποσύνολου των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων και χρησιμοποιεί τον αλγόριθμο Tarjan της Κατά Βάθος Πρώτα Αναζήτησης (Tarjan' depth-first search algorithm, 1972). Ο Αλγόριθμος Tarjan της Κατά Βάθος Πρώτα Αναζήτησης κατά παρόμοιο τρόπο με τον αλγόριθμο της Μεθόδου Διαδρομής Αναζήτησης του Steward, ακολουθεί τις εκροέςεξόδους κάθε δραστηριότητας για να προσδιορίσει τα μονοπάτια εξάρτησης που κυκλώνουν-που δημιουργούν κύκλο επιστρέφοντας-πίσω σε μία δραστηριότητα [1,18,ΗΒ1]. Για την κατανόηση της διαδικασίας των δύο σταδίων της ανάλυσης που πραγματοποιούνται στα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, το στάδιο της Ανάλυσης Κατάτμησης και της Ανάλυσης Αντιμετώπισης των Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων, κρίθηκε απαραίτητο να θεωρηθεί μία διαδικασία και το αντίστοιχο Μητρώο Σχεδιασμού Δομής αυτής, έτσι ώστε να παρουσιαστούν οι διαδικασίες που μπορούν να πραγματοποιηθούν σε αυτό, καθώς και να ερμηνευθούν τα αποτελέσματα που δύναται να προκύψουν. Σε αυτό το σημείο, παρουσιάζεται η Ανάλυση Κατάτμησης όπως πραγματοποιείται με την πλέον χρησιμοποιούμενη Μέθοδο της Αλληλούχισης, και με τις αλγοριθμικές μεθόδους αναγνώρισης των κυκλικών πληροφοριακών ροών Μέθοδο Διαδρομής Αναζήτησης, Μέθοδο Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης και Μέθοδο Μητρώου Προσβασιμότητας. 69

70 (α) (β) Εικόνα 3.2 (α) (α) ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής προς Αλληλούχιση, (β)αναδιατεταγμένο ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής μετά από την Αλληλούχιση των δραστηριοτήτων που δεν ανήκουν σε κύκλους. [Πηγή:[Β1]]. Στο πρώτο μη αλληλουχημένο μητρώο της Εικόνας, που ακολουθεί τη σύμβαση IRFAD παρατηρείται ότι η δραστηριότητα C έχει κενή γραμμή, όπου δεν απαιτεί εισροές από άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας, και μετακινείται στην αρχή της διαδικασίας και άρα προς το άνω και αριστερό μέρος του μητρώου. Παρατηρείται ότι η δραστηριότητα F έχει κενή στήλη, όπου οι εκροές του απαιτούνται από άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας και άρα μετακινείται στο πέρας της διαδικασίας και προς τα δεξιά και κάτω του μητρώου. Δεν παρατηρούνται άλλες δραστηριότητες στο μητρώο με κενές γραμμές ή στήλες, κατά συνέπεια προκύπτει το αναδιατεταγμένο δεύτερο μητρώο της εικόνας. Σε αυτό το σημείο έχει ολοκληρωθεί το πρώτο βήμα της μεθοδολογίας που προτείνεται από τους Gebala και Eppinger, και τα τρία πρώτα βήματα της αναλυτικής μεθόδου. Στη συνέχεια ακολουθούν τα αντίστοιχα βήματα 2 και 4, αντίστοιχα της αναγνώρισης των κύκλων με την εφαρμογή των μεθόδων αναγνώρισης των κυκλικών ροών πληροφορίας που προσεγγίσθηκαν παραπάνω. Μέθοδος Διαδρομής Αναζήτησης Εικόνα 3.3 Διαδοχικά βήματα αναδιάταξης μητρώου για την Αναγνώριση των Κύκλων στο ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής με τη Μέθοδο Διαδρομής Αναζήτησης. [Πηγή:[Β1]]. Στο δεύτερο αναδιατεταγμένο μητρώο στο πλαίσιο περικλείονται όλες οι δραστηριότητες, πέραν των C και F, προς αλληλούχιση, όπου στη συνέχεια πρέπει να αναγνωριστούν οι διαδοχικές δραστηριότητες και να δημιουργηθεί μια λίστα αυτών. Καθώς κάθε δραστηριότητα του πλαισίου προς αλληλούχιση διαθέτει εκατέρωθεν της διαγωνίου σημάνσεις, θεωρείται ότι η περαιτέρω διαδικασία εκκινεί από την δραστηριότητα A. Στη στήλη εκροών της Α παρατηρείται ότι εντός του πλαισίου παρέχει πληροφορία μόνο στην Ε και στη γραμμή εισροών ότι δέχεται εισροή μόνο από την Ε. Για την Ε παρατηρείται 70

71 στη στήλη εκροών της Ε ότι παρέχει πληροφορία στις Α, Β,G, και H, και στη γραμμή εισροών ότι δέχεται εισροή μόνο από την Α. Συνεπώς διαπιστώνεται η ακολουθία Α Ε Α που αντιστοιχεί σε κύκλο, όπου εμφανίζονται αλληλεξαρτώμενες οι δραστηριότητες Α και Ε, ενώ δεν λαμβάνουν εισροές από κάποια άλλη δραστηριότητα του πλαισίου B, D, G, H, και ομαδοποιούνται μετακινώντας τη δραστηριότητα Ε κάτω και αριστερά της Α, απομονώνοντας τον κύκλο αυτόν. Σχηματίζεται και το πλαίσιο των δραστηριοτήτων που απομένουν προς αλληλούχιση. Στη συνέχεια, η επόμενη δραστηριότητα που εξετάζεται είναι η Β. Για τη Β παρατηρείται στη στήλη εκροών ότι παρέχει πληροφορία στη D μόνο και στη γραμμή εισροών ότι δέχεται από τις Ε και Η. Για τη D παρατηρείται στη στήλη εκροών ότι παρέχει πληροφορία στη G μόνο και στη γραμμή εισροών ότι δέχεται μόνο από τη Β. Συνεπώς διαπιστώνεται ότι οι Β και D δεν είναι αλληλεξαρτώμενες και δεν σχηματίζουν κύκλο μεταξύ τους. Για τη G παρατηρείται στη στήλη εκροών ότι παρέχει πληροφορία μόνο στην Η και στη γραμμή εισροών ότι δέχεται από τις Β και Η. Συνεπώς διαπιστώνεται ότι οι Β και Η είναι αλληλεξαρτώμενες σχηματίζοντας κύκλο μεταξύ τους, και άρα ομαδοποιούνται οι δύο τους. Ακόμη, διαπιστώνεται και η ύπαρξη ενός μεγαλύτερου κύκλου του B D G H B. Συνεπώς προκύπτει το τρίτο αναδιατεταγμένο και πλήρως αλληλουχημένο μητρώο της εικόνας που διαθέτει δύο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων. Μέθοδος Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης Εικόνα 3.4 Διαδοχικές Δυνάμεις Boolean Μητρώου Γειτνίασης του ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής για την Αναγνώριση των Κύκλων με τη Μέθοδο Δυνάμεων Μητρώου Γειτνίασης. [Πηγή:[Β1]]. Θεωρώντας το αναδιατεταγμένο μητρώο που έχει προκύψει στο παράδειγμα παραπάνω μετά την μετακίνηση των δύο δραστηριοτήτων C και F που διέθεταν κενή γραμμή και στήλη αντίστοιχα, λαμβάνεται υπόψη το υπο-μητρώο που επισημαίνεται από το πλαίσιο και περιλαμβάνει τις δραστηριότητες προς αλληλούχιση. Αρχικά δημιουργείται το μητρώο γειτνίασης. Κατά την προσέγγιση του τετραγώνου Boolean του μητρώου γειτνίασης παρατηρείται ότι οι δραστηριότητες Α, Ε, G, και Η έχουν μη μηδενικές διαγώνιες εισόδους και συμπεραίνεται ότι είναι προσβάσιμες από μόνες τους σε 2 βήματα και άρα βρίσκονται σε έναν κύκλο δύο σταδίων. 71

72 Κατά την προσέγγιση του κύβου Boolean του μητρώου γειτνίασης δεν προκύπτουν δραστηριότητες με μη μηδενικές διαγώνιες εισόδους συνεπώς καμία δραστηριότητα δεν είναι προσβάσιμη σε 3 βήματα. Αντίθετα όταν υπολογίζεται η τέταρτη δύναμη Boolean του μητρώου γειτνίασης τότε προκύπτουν μη μηδενικές διαγώνιες είσοδοι για τις δραστηριότητες Β, D, G, και Η, και συμπεραίνεται ότι είναι προσβάσιμες σε τέσσερα βήματα και άρα συμμετέχουν σε κύκλους τεσσάρων βημάτων, ενώ επανεμφανίζονται μη μηδενικές διαγώνιες είσοδοι για τις δραστηριότητες G και Η, και συμπεραίνεται ότι ο κύκλος των δύο αποτελεί μέρος του κύκλου των τεσσάρων δραστηριοτήτων. Τέλος, παρατηρείται ότι προκύπτει το ίδιο αναδιατεταγμένο μητρώο όπως και με την προηγούμενη μέθοδο, παρ όλα αυτά η εύρεση των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων με την τεχνική των δυνάμεων του μητρώου γειτνίασης αποτελεί υπολογιστικά εντατική εργασία για μεγάλα μητρώα μοντέλων πολλών δραστηριοτήτων. Μέθοδος Μητρώου Προσβασιμότητας Εικόνα 3.5 Μητρώο Προσβασιμότητας του ΜΣΔ παραδείγματος εφαρμογής για την Αναγνώριση των Κύκλων με την αντίστοιχη μέθοδο. [Πηγή:[Β1]]. Για το μητρώο γειτνίασης του ΜΣΔ, το μητρώο προσβασιμότητας που προκύπτει είναι το ακόλουθο, όπου οι προκύπτουσες αριθμητικές τιμές υποδηλώνουν τον αριθμό των βημάτων που μεσολαβεί μεταξύ των δραστηριοτήτων που συνδέονται έμμεσα. Επειδή καμία δραστηριότητα δεν απέχει περισσότερο από τέσσερα βήματα από κάθε άλλη, η πέμπτη και η έκτη δύναμη του μητρώου γειτνίασης δεν παρέχουν περαιτέρω πληροφορίες Αντιμετώπιση Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων Με την υλοποίηση του πρώτου σταδίου της Ανάλυσης των ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, της Ανάλυσης Κατάτμησης με τη Διαδικασία της Αλληλούχισης, έχει πραγματοποιηθεί η λογική ταξινόμηση των δραστηριοτήτων για την αναγνώριση των συνόλων των διαδοχικών, των παράλληλων, και των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων ενός πλαισίου διαδικασίας ενός τυχαία διατεταγμένου συνόλου δραστηριοτήτων, έτσι όπως υπαγορεύεται από τις παρατηρούμενες συσχετίσεις μεταξύ τους. Επομένως μπορεί να επιτευχθεί μια μεγάλη μείωση του ποσού της ανάδρασης αλλά μπορεί και να μην μεταβληθεί πολύ η αρχική αλληλουχία της διαδικασίας. Και στις δύο περιπτώσεις συνήθως η Ανάλυση Κατάτμησης ακολουθείται από την Ανάλυση Αντιμετώπισης των Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων, όπου πραγματοποιείται περαιτέρω ανάλυση για την αντιμετώπιση και τη διαχείριση των εναπομεινάντων βρόχων ανάδρασης. 72

73 Η ύπαρξη των ομάδων αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων που διαπιστώνονται μπορεί να οφείλεται είτε στο ότι υπαγορεύονται από την αρχιτεκτονική δομή της διαδικασίας, μέσω των καταγεγραμμένων στο μοντέλο αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων όπου εμφανίζονται ισχυρά συνδεδεμένες μεταξύ τους, είτε στο επίπεδο αφαίρεσης που έχει υιοθετηθεί κατά την προσέγγιση του συστήματος της διαδικασίας και της ανάπτυξης του μοντέλου στο ΜΣΔ. Συνεπώς ανάλογα με την αιτία που παρατηρούνται οι βρόχοι ανάδρασης που έχουν αναγνωρισθεί και προσδιορισθεί, τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων αντιμετωπίζονται με διάφορες μεθόδους. Οι πλέον χρησιμοποιούμενες μέθοδοι επίλυσης των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων που εντοπίζονται στους βρόχους ανάδρασης είναι οι ακόλουθες: η Περαιτέρω Αποσύνθεση (Further decomposition), η Συσσωμάτωση-Συνάθροιση (Aggregation), η Προσθήκη Νέων Δραστηριοτήτων (Adding new activities), και η Διάσπαση (Tearing). Ακολούθως προσεγγίζεται η εφαρμογή αυτών των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων. Περαιτέρω Αποσύνθεση Κατά την προσέγγιση της Περαιτέρω Αποσύνθεσης (Further decomposition) διερευνάται ποιά μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων θα μπορούσαν να αποσυντεθούνδιασπαστούν σε μικρότερες δραστηριότητες (ή παραμέτρους), και στη συνέχεια επαναλαμβάνεται η Μέθοδος Αλληλούχισης της Ανάλυσης Κατάτμησης, όπου επανααλληλουχούνται οι δραστηριότητες του κάθε μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων για να ανακαλυφθεί μια υπο-διαδικασία-διεργασία που να διαθέτει λιγότερες αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες. Αν θεωρηθούν δύο αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες σε ένα μπλοκ ενός ΜΣΔ, αυτές οι δύο αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες μπορούν να αποτελούν στην πραγματικότητα συναθροίσεις πολλών μικρότερων δραστηριοτήτων. Όταν κάθε δραστηριότητα αποσυντεθείδιασπαστεί στις συνιστώσες μικρότερες δραστηριότητές της και οι αλληλεπιδράσεις διερευνηθούν σε μεγαλύτερο βαθμό σε αυτό το επίπεδο ανάλυσης, τότε συνήθως παρατηρείται ότι μπορεί να βρεθεί μια πιο γραμμική αλληλουχία σε αυτό το μεγαλύτερης ανάλυσης επίπεδο δραστηριοτήτων [1]. Συσσωμάτωση-Συνάθροιση Κατά την προσέγγιση της Συσσωμάτωση-Συνάθροισης (Aggregation) διερευνάται εάν είναι δυνατόν να αναπαρασταθεί το μοντέλο σε ένα μικρότερο επίπεδο ανάλυσης ή αλλιώς ένα υψηλότερο επίπεδο αφαίρεσης, όπου επιχειρείται η αφαίρεση ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων από το μοντέλο, έτσι ώστε να αποκρύπτονταιαπομακρύνονται οι σημάνσεις των αναδράσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων του μπλοκ από το μητρώο και το μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων να εμφανίζεται ως μία απλή δραστηριότητα. Η Συσσωμάτωση αποτελεί μία πρακτική προσέγγιση που παρατηρείται ότι χρησιμοποιείται και στην πράξη. Στις περιπτώσεις που αναγνωρίζονται τέτοιου είδους αλληλεξαρτήσεις, 73

74 όπως στα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, συχνά αναγνωρίζονται οι πόροι που συμβάλλουν στην εκτέλεση των δραστηριοτήτων αυτών και αυτοί προτρέπονται να συνεργαστούν μέχρι να συγκλίνουν σε μια αποδεκτή λύση Με αυτό τον τρόπο και με τη χρήση αντίστοιχων μηχανισμών πραγματοποιείται η ολοκλήρωση-ενοποίηση (intergration) των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων. Σε πολλά σύνθετα έργα τεχνικού σχεδιασμού παρατηρείται ότι ένα σημαντικό τμήμα των δραστηριοτήτων μπορούν να συνδεθούν. Αυτή η προσέγγιση συνήθως δεν προτείνεται επειδή ουσιαστικά αποκρύπτει και δεν αντιμετωπίζει τα θέματα ενδιαφέροντος με τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων [1]. Προσθήκη Νέων Δραστηριοτήτων Με την Προσθήκη Νέων Δραστηριοτήτων (Adding new activities) μπορεί να ωφεληθεί η διαδικασία με δύο τρόπους. Ένας τρόπος είναι ότι με την εισαγωγή των νέων αυτών δραστηριοτήτων αναπτύσσονται νέες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων, που έχουν σαν αποτέλεσμα την κατάργηση ορισμένων αλληλεπιδράσεων των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων (αποσύζευξη ροής-decoupling the flow). Ο άλλος τρόπος είναι ότι με την εισαγωγή των νέων δραστηριοτήτων παρατηρείται η επιπρόσθετη παραγωγή πληροφορίας από τις νέες δραστηριότητες στα σημεία εισαγωγής τους στη διαδικασία. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να επιτρέψουν σε άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας που έπονται αυτών των εισαγόμενων δραστηριοτήτων να χρησιμοποιούν πραγματική πληροφορία έναντι της χρήσης παραδοχών που δύναται να προκαλέσουν επανάληψη εργασιών [1,9]. Διάσπαση Η Μέθοδος Διάσπασης (Tearing) αποτελεί μία συστηματική μέθοδο για τον καθορισμό μιας ακολουθίας μεταξύ των δραστηριοτήτων-στοιχείων του υποσυνόλου του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, προτείνοντας έναν αποτελεσματικό τρόπο για την εκτέλεση των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων με την ελάχιστη επανάληψη. Ειδικότερα, κατά την Ανάλυση Διάσπασης πραγματοποιείται η αναγνώριση των αλληλεπιδράσεων με στόχο την προσωρινή απομάκρυνση μέρους αυτών από το μπλοκ, έτσι ώστε μετά τη δημιουργία των νέων αλληλουχιών στο μπλοκ να προκύψει μια καλύτερη διαδικασία. Πρακτικά, γίνεται η επιλογή ενός μέρους των σημάνσεων ανάδρασης του μπλοκ τα οποία αν απομακρυνθούν από το μητρώο και ακολούθως το μητρώο υποβληθεί ξανά στη διαδικασία της Κατάτμησης, τότε το μητρώο θα λάβει πιο τριγωνική μορφή δίνοντας μια πιο γραμμική διαδικασία [1,14,ΗΒ1]. Δεν υπάρχει βέλτιστη μέθοδος για την Ανάλυση Διάσπασης, αλλά προτείνεται η χρήση των ακόλουθων δύο βασικών κατευθυντήριων στοχεύσεων [ΗΒ1]: η επίτευξη του ελάχιστου αριθμού διασπάσεων, καθώς τα σημεία διάσπασης αποτελούν σημεία της διαδικασίας όπου γίνεται μια προσέγγιση ή μια αρχική υπόθεση που χρησιμοποιείται ως εισροή στις δραστηριότητες, και προτιμάται να περιορίζεται ο αριθμός αυτών των υποθέσεων, και ο περιορισμός των διασπάσεων των μικρών μπλοκ κατά μήκος της διαγωνίου, καθώς όταν υπάρχει ένα μπλοκ μέσα σε ένα άλλο μπλοκ βρίσκονται επαναλήψεις μέσα σε άλλες επαναλήψεις με τις εσωτερικές επαναλήψεις γίνονται πιο συχνά, συνεπώς προτιμάται να περιορίζονται οι εσωτερικές επαναλήψεις σε ένα μικρό αριθμό δραστηριοτήτων. 74

75 H μέθοδος συνίσταται στα εξής ακόλουθα βήματα [1]: 1.Εύρεση ενός ή περισσοτέρων σημείων για τη διάσπαση του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων Επιλέγονται το σημείο ή τα σημεία όπου θα γίνει διάσπαση των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων του μπλοκ ώστε να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά ο περιορισμός της αλληλεξάρτησης. Αρχικά, επιλέγονται οι μεγαλύτερες γραμμές αλληλεπίδρασης από αυτές που παρατηρούνται μεταξύ των δραστηριοτήτων στα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, διότι με αυτόν τον τρόπο πραγματοποιείται η διάσπαση των μακρύτερων κυκλωμάτων πληροφορίας. 2. Οι προτεινόμενες διασπάσεις πρέπει να γίνονται αποδεκτές ή απορριπτέες βάση της γνώσης της διαδικασίας Τα σημεία στα οποία γίνονται αυτές οι διασπάσεις των αλληλεξαρτήσεων των δραστηριοτήτων των μπλοκ ονομάζονται σημεία διάσπασης (torn marks) και αποτελούν παραδοχές για τη διευκόλυνση της εκτέλεσης της διαδικασίας των αλληλεξαρτώμενων με την ελάχιστη επανάληψη. Ο εντοπισμός αυτών των σημείων διάσπασης που οδηγούν σε μια τριγωνική μορφή μητρώου σημαίνει ότι έχει εντοπίσει το σύνολο των υποθέσεων που πρέπει να γίνουν προκειμένου να εκκινήσει η επαναληπτική διαδικασία όταν ανακύπτουν-συναντώνται οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες στη διαδικασία. Αφού έχουν γίνει οι παραδοχές αυτές στα σημεία διάσπασης δεν απαιτούνται επιπλέον εκτιμήσεις για να προσεγγισθούν [ΗΒ1]. Μια προτεινόμενη διάσπαση μπορεί να γίνει αποδεκτή εάν οι κάτοχοι της διαδικασίας πιστεύουν ότι η απαιτούμενη εισροή μπορεί να θεωρηθεί με κάποια εμπιστοσύνη, στην περίπτωση που αυτή η απαιτούμενη εισροή δεν μπορεί να θεωρηθεί τότε η επόμενη καλύτερη διάσπαση από αυτήν μπορεί να προταθεί. Τα σημεία διάσπασης εισάγονται στο μπλοκ με τη χρήση κατάλληλης σήμανσης και πλέον αποτελούν τις παραδοχές ή τα σημεία εκκίνησης (assumptions or starting points) κατά την εκτέλεση της επαναληπτικής διαδικασίας, έτσι ώστε να επιτευχθεί η προσδοκώμενη μικρότερη επανάληψη. 3. Επανα-αλληλούχιση μπλοκ των αλληλεξαρτημένων δραστηριοτήτων Το μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων με τις σημάνσεις των σημείων διάσπασης υφίσταται πάλι τη διαδικασία της Αλληλούχισης όπου αγνοούνται οι σημάνσεις των σημείων διάσπασης. Αυτή η διαδικασία έχει σαν αποτέλεσμα τη διάσπαση κάθε μπλοκ σε ένα ή περισσότερα μικρότερα μπλοκ και/ή σε επιμέρους δραστηριότητες, όπου τελικά προκύπτει ένα σύνολο πλήρως διαδοχικών και παράλληλων δραστηριοτήτων. 4. Εισαγωγή συνόλου επανα-αλληλουχημένων δραστηριοτήτων του μπλοκ στο ΜΣΔ και χρήση κατάλληλης σήμανσης για σημεία διάσπασης Το σύνολο των επανα-αλληλουχημένων δραστηριοτήτων που προκύπτει από τη διάσπαση του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων εισάγεται στο ΜΣΔ και το σημείο ή τα σημεία διάσπασης επισημαίνονται με τη χρήση κατάλληλης σήμανσης που αποτελεί ένα δείκτη υπενθύμισης για να γίνουν οι απαραίτητες παραδοχές όταν εκτελείται η κάθε δραστηριότητα γένεσης κάθε εκροής διάσπασης (the activity generating each torn output is executed). 75

76 5. Έλεγχος εγκυρότητας παραδοχών σημείων διάσπασης και επανάληψη εργασιών Επειδή κάθε σημείο διάσπασης αναπαριστά μία παραδοχή, κάθε τέτοια παραδοχή η οποία αποδεικνύεται ότι είναι άκυρη θα υποβάλει πιθανώς τη διαδικασία σε έναν βρόγχο επανάληψης εργασιών, που αποτελεί πλέον μια επαναληπτική υπο-διαδικασία. 6. Ενεργοποίηση διασπάσεων από παραδοχές σημείων διάσπασης Από μία μόνο παραδοχή-υπόθεση ενός σημείου διάσπασης μπορεί να ενεργοποιηθούνπροκληθούν πολλαπλές διασπάσεις. Σε αυτό το σημείο, παρουσιάζεται η Ανάλυση Αντιμετώπισης των Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων όπως πραγματοποιείται με την πλέον χρησιμοποιούμενη Μέθοδο της Διάσπασης, για το παράδειγμα εφαρμογής της διαδικασίας και του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής της, που έχει θεωρηθεί στην αντίστοιχη ενότητα της Μεθόδου Αλληλούχισης της Ανάλυσης Κατάτμησης. Σκοπός είναι η κατανόηση της διαδικασίας των δύο σταδίων της ανάλυσης που πραγματοποιούνται στα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, το στάδιο της Ανάλυσης Κατάτμησης και της Ανάλυσης Αντιμετώπισης των Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων. Εικόνα 3.6 Μέθοδος Διάσπασης της Ανάλυσης Αντιμετώπισης Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων στο κατατετμημένο ΜΣΔ του παραδείγματος εφαρμογής. [Πηγή:[Β1]]. Συνεπώς έχοντας λάβει το κατατετμημένο ΜΣΔ με τη Μέθοδο Αλληλούχισης της Ανάλυσης Κατάτμησης και με την επισήμανση των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων και τη χρήση των αλγοριθμικών μεθόδων αναγνώρισης των κυκλικών ροών πληροφορίας, παρατηρούνται δύο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, το ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων είναι αυτό που έχει συνιστώσες δραστηριότητες τις μεταξύ τους αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες Α και Ε, και ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων που είναι αυτό που έχει συνιστώσες δραστηριότητες τις B, D, G και Η. Ως προς το μεγαλύτερο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων με τις συνιστώσες δραστηριότητες τις B, D, G και Η, παρατηρούμε ότι υπάρχουν δύο σημάνσεις αναδράσεων, μία ανάδραση από την τελευταία στη σχετική ακολουθία των δραστηριοτήτων του μπλοκ, δραστηριότητα Η προς τη δραστηριότητα Β και μια ανάδραση από τη δραστηριότητα Η προς τη δραστηριότητα G. Συνεπώς διαπιστώνεται ότι μπορούν να εισαχθούν δύο σημεία διάσπασης ένα για κάθε μία ανάδραση, αρχικά ένα σημείο διάσπασης για την ανάδραση της δραστηριότητας Η προς τη δραστηριότητα Β, που έχει σαν αποτέλεσμα τον περιορισμό του βρόχου μεταξύ των δραστηριοτήτων G και Η, ενώ η δραστηριότητα Β θα εκκινεί λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρούμενες παραδοχές του σχεδιαστή. Εν συνεχεία, μπορεί να εισαχθεί ένα ακόμη σημείο διάσπασης για την ανάδραση της δραστηριότητας Η προς τη δραστηριότητα G, όπου η δραστηριότητα G πλέον θα μπορεί να εκκινεί λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρούμενες παραδοχές του σχεδιαστή που αντιστοιχούν σε αυτή. 76

77 Ανάλυση Δημιουργίας Ζωνών Επιπλέον της Ανάλυσης των ΜΣΔ με τη διαδικασία των δύο βασικών σταδίων, της Ανάλυσης Κατάτμησης και της Αντιμετώπισης των Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων, όπου συνήθως χρησιμοποιείται η Μέθοδος Αλληλούχισης ακολουθούμενη από την Μέθοδο της Διάσπασης, χρησιμοποιούνται και η Ανάλυση της Δημιουργία Ζωνών (Banding). Η Δημιουργία Ζωνών (Banding) αφορά στην προσθήκη εναλλακτικών χρωματιστών ζωνών σε ένα ΜΣΔ έτσι ώστε να αναδεικνύονται οι ανεξάρτητες μεταξύ τους δραστηριότητες μιας διαδικασίας ή τα ανεξάρτητα μεταξύ τους στοιχεία ενός συστήματος. Στην περίπτωση των Μητρώων Σχεδιασμού Δομής οι ανεξάρτητες αυτές δραστηριότητες αποτελούν τις ταυτόχρονες ή συντρέχουσες δραστηριότητες (concurrent activities) και μπορούν να διεκπεραιώνονται παράλληλα. Η διαδικασία που ακολουθείται κατά τη Δημιουργία Ζωνών σε ένα ΜΣΔ είναι παρόμοια με την αντίστοιχη διαδικασία της Ανάλυσης Κατάτμησης ΜΣΔ που χρησιμοποιεί τη Μέθοδο της Αλληλούχισης και την αλγοριθμική μέθοδο αναγνώρισης βρόχων, τη Μέθοδο Μητρώου Προσβασιμότητας χωρίς όμως να λαμβάνονται υπόψη οι σημάνσεις των αναδράσεων. Κάθε ζώνη αναπαριστά ένα επίπεδο. Η συλλογή των ζωνών ή των επιπέδων (collection of bands or levels) σε ένα ΜΣΔ αποτελεί-συνιστά την κρίσιμη διαδρομή του συστήματος της διαδικασίας, όπου σε κάθε ζώνη ή επίπεδο υπάρχει μία τουλάχιστον δραστηριότητα που είναι κρίσιμη δραστηριότητα ή δραστηριότητα συμφόρησης (critical or the bottleneck activity). Συνεπώς, προτιμάται ο ελάχιστος δυνατός αριθμός ζωνών σε ένα ΜΣΔ καθώς επιφέρει τη βελτίωση του ταυτοχρονισμού της διαδικασίας [1,19]. Για την κατανόηση της διαδικασίας της Ανάλυσης της Δημιουργία Ζωνών μπορεί να θεωρηθεί το ακόλουθο Μητρώο Σχεδιασμού Δομής που έχει υποστεί τη σχετική ανάλυση. Εικόνα 3.7 Ανάλυση Ζώνης σε ΜΣΔ. [Πηγή:[ΗΒ1]]. Όπως παρατηρείται, η δραστηριότητα 1 καταλαμβάνει από μόνη της μία ζώνη, και αποτελεί μια κρίσιμη δραστηριότητα, όπως και η ακόλουθη αυτής δραστηριότητα 2, και οι δύο αποτελούν κρίσιμες δραστηριότητες της διαδικασίας. Αντίστοιχα οι δραστηριότητες 4 και 5 τοποθετούνται στην ιδία ζώνη και αρά μπορούν να εκτελεστούν ταυτόχρονα, ενώ μια από αυτές τουλάχιστον θα αποτελεί κρίσιμη δραστηριότητα της διαδικασίας. 77

78 Παρ όλο που κατά την αναφορά στα σημεία της μεθόδου αναφέρεται ότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι σημάνσεις των αναδράσεων, αυτές υπεισέρχονται κατά τη διαδικασία της Δημιουργίας Ζωνών με τη χρήση του Μητρώου Προσβασιμότητας, γι αυτό το λόγο παρατηρείται ότι ενώ δεν υπάρχει σήμανση εξάρτησης μεταξύ των δραστηριοτήτων 1 και 2 του μητρώου στο κάτω τριγωνικό μέρος του μητρώου, που θα σήμαινε την ύπαρξη πληροφοριακής ροής από τη δραστηριότητα 1 προς τη δραστηριότητα 2, και θα αναμενόταν αυτές να τοποθετούνται σε διαφορετικές ζώνες, αυτές όντως τοποθετούνται σε διαφορετικές ζώνες λόγω της ύπαρξης της σήμανσης της ανάδρασης από τη δραστηριότητα 2 στη δραστηριότητα 1, κάτι που παρατηρείται και στην περίπτωση των δραστηριοτήτων 2 και Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης Μητρώου Σχεδιασμού Δομής Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας Όπως αναφέρθηκε κατά την αναφορά στην κύρια διαδικασία ανάλυσης των ΜΣΔ, που υλοποιείται μέσω των δύο βασικών σταδίων, της Ανάλυσης Κατάτμησης και της Αντιμετώπισης των Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων, όπου συνήθως ακολουθείται το καθιερωμένο πλαίσιο της ακολουθίας της Μεθόδου Αλληλούχισης και της Μεθόδου Διάσπασης, αυτό συνήθως πλαισιώνεται από επιπλέον αναλύσεις με τη χρήση διάφορων προηγμένων τεχνικών που έχουν επίσης αναπτυχθεί για την ανάλυση των μοντέλων ΜΣΔ Διαδικασίας. Οι κύριες Προηγμένες Μέθοδοι Ανάλυσης ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας περιλαμβάνουν τις ακόλουθες τεχνικές [1]: Προσομοίωση Διακριτών Γεγονότων (Simulation Discrete-event) Η προσομοίωση Monte Carlo (Monte Carlo simulation) παρέχει τη δυνατότητα πρόβλεψης της κατανομής της διάρκειας και του κόστους της διαδικασίας βάσει ενός μοντέλου ΜΣΔ Διαδικασίας. Στο μοντέλο που έχει προκύψει μετά από την Ανάλυση του ΜΣΔ της Διαδικασίας, στο οποίο έχει προσεγγισθεί μία πιο βελτιωμένη δομή της διαδικασίας με την αντίστοιχη ακολουθία των δραστηριοτήτων αυτής, είναι δυνατόν να προστεθούν αριθμητικά δεδομένα-τιμές που αφορούν: τη διάρκεια και το κόστος δραστηριότητας, την πιθανότητα επανάληψης της εργασίας, τις επιπτώσεις της επανάληψης της εργασίας, την επικάλυψη τερματισμού-εκκίνησης μεταξύ δύο διαδοχικών δραστηριοτήτων, τις καμπύλες μάθησης, τους περιορισμούς των πόρων, και πολλά άλλα στοιχεία της ροής της διαδικασίας που μπορεί να αναπαρασταθούν με τη χρήση λογικών και μαθηματικών εκφράσεων [10, 20]. Δομή Eigen (Eigenstructure) Η Μέθοδος Ανάλυσης της Δομής Eigen αποτελεί μία ανάλυση που εφαρμόζεται στην ειδική περίπτωση της παράλληλης επανάληψης (parallel iteration). Η παράλληλη επανάληψη είναι αποτέλεσμα του τρόπου που έχουν μοντελοποιηθεί οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας στο ΜΣΔ και απαντάται στην περίπτωση που δύο αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες εκτελούνται ταυτόχρονα και αφού ολοκληρώσουν τις εργασίες τους ανταλλάσουν πληροφορία [21]. Κατά την υλοποίηση των διαδικασιών της Ανάλυσης της Δομής Eigen, το ΜΣΔ αποτελεί ένα μητρώο μετατροπής της εργασίας που αναπαριστά τη μεταβολή της εργασίας με τις επαναλήψεις κατά το φαινόμενο της σύγκλισης και της απόκλισης της 78

79 διαδικασίας, στις οποίες επαναλήψεις προστίθεται ελάχιστη αξία στη διαδικασία [22]. Συνεπώς με την Μέθοδο Δομής Eigen τα ΜΣΔ μπορούν να αναλυθούν κατ 'αναλογία προς τα δυναμικά γραμμικά συστήματα. Ειδικότερα, ας θεωρηθεί ένα αριθμητικό ΜΣΔ μιας διαδικασίας και ένας δείκτης (διάνυσμα) της υπολειπόμενης εργασίας για κάθε δραστηριότητα του ΜΣΔ της διαδικασίας μετά από κάθε επανάληψη. Δεδομένου ότι ένα ΜΣΔ δείχνει τη σχέση μεταξύ της επανάληψης εργασιών, μπορεί να θεωρηθεί ότι η εργασία που ολοκληρώνεται στην - ιοστή επανάληψη είναι μία γραμμική συνάρτηση της εργασίας που έχει ολοκληρωθεί την - ιοστή επανάληψη, με τα γραμμικά βάρη να είναι οι αριθμητικές τιμές του ΜΣΔ. Συνεπώς, η εργασία στην - ιοστή επανάληψη υπολογίζεται ως εξής: (3.1) Τη χρονική στιγμή 0 η αρχική τιμή του δείκτη της υπολειπόμενης εργασίας κάθε δραστηριότητα του μητρώου είναι 1, που σημαίνει ότι σε κάθε δραστηριότητα απομένει το 100% της εργασίας της για να διεκπεραιωθεί. Θεωρώντας τον αρχικό δείκτη εργασίας που αντιστοιχεί στην υπολειπόμενη εργασία κάθε δραστηριότητας τη χρονική στιγμή που έχει ολοκληρωθεί το πρώτο διάστημα των εργασιών του έργου: Μετά την πρώτη επανάληψη η εργασία που απομένει υπολογίζεται ως: Μετά τη δεύτερη επανάληψη η εργασία που απομένει υπολογίζεται ως: και μετά την -οστή επανάληψη το έργο που απομένει είναι: (3.2) (3.3) (3.4) Κάθε ένα από αυτούς τους όρους είναι γνωστό ως διάνυσμα εργασίας. Αν αθροιστούν όλα αυτά τα διανύσματα εργασίας παίρνουμε το σύνολο των εργασιών που έχουν υλοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης της διαδικασίας. Το ποσό αυτό μπορεί να υπολογιστεί με τη χρήση του ακόλουθου τύπου: (3.5) Επισημαίνεται ότι το άθροισμα ορίζεται μόνο εάν η μεγαλύτερη ιδιοτιμή του μητρώου Α είναι μικρότερη από τη μονάδα. Πέραν του υπολογισμού της συνολικής εργασίας που έχει υλοποιηθεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η eigenstructure του μητρώου A. Η eigenstructure αναφέρεται στις ιδιοτιμές και τα ιδιοδιανύσματα του μητρώου A, που χαρακτηρίζουν κάθε τετραγωνικό μητρώο και αποτελούν δείκτες της συμπεριφοράς των γραμμικών 79

80 δυναμικών συστημάτων. Κάθε ιδιοτιμή σχετίζεται με ένα ιδιοδιάνυσμα και αντιστοιχεί στο ρυθμό σύγκλισης μιας δυναμικής λειτουργίας όπως στις διαδικασίες. Συνεπώς, οι ιδιοτιμές με μεγάλες τιμές μεγέθους, αντιστοιχούν σε ιδιοδιανύσματα που περιγράφουν δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται από αργούς ρυθμούς σύγκλισης και σχηματίζουν αργές συγκλίνουσες επαναλήψεις. Σημαντικό αποτέλεσμα της μελέτης των ιδιοτιμών είναι η ανάδειξη του συνδυασμού των καθηκόντων που κυριαρχούν στις επαναληπτικές διαδικασίες που συγκλίνουν με αργό ρυθμό, και αποτελούν σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος από την οπτική της διαχείρισης της διαδικασίας [1,21,ΗΒ1]. Διαγράμματα Ροής και Αλυσίδες Ανταμοιβής Markov (Signal flow graphs and reward Markov chains) Η Μέθοδος Ανάλυσης των Διαγραμμάτων Ροής και των Αλυσίδων Ανταμοιβής Markov αποτελεί μία ανάλυση που εφαρμόζεται στην ειδική περίπτωση της διαδοχικής επανάληψης (sequencial iteration). Κατά την ειδική περίπτωση της διαδοχικής επανάληψης οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες εκτελούνται σε μία σειρά ακολουθίας βάσει της πιθανοτικής επανάληψης εργασίας και δύναται να αναλυθεί με τη χρήση διαφόρων τύπων αναλυτικών μοντέλων. Η Μέθοδος Αλυσίδων Ανταμοιβής Markov χρησιμοποιεί αριθμητικές τιμές στο ΜΣΔ για να αναπαρασταθούν οι πιθανότητες επανάληψης των δραστηριοτήτων και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να αποφασισθεί η καλύτερη αλληλουχία εκτέλεσης για ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων [21], ενώ η Μέθοδος Διαγράμματος Ροής αποτελεί μια τεχνική που χρησιμοποιείται για το χρονισμό των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της επαναληψης [13]. Μετα-Ευρετικοί Αλγόριθμοι (Metaheuristics) Επίσης έχει πραγματοποιηθεί και η εφαρμογή ενός βελτιωμένου γενετικού αλγόριθμου για τη βελτιστοποίηση της διαδικασίας της Μεθόδου Αλληλούχισης των δυαδικών μητρώων, και έχουν εξαχθεί χρήσιμα και σημαντικά ευρήματα σχετικά με τις διάφορες αντικειμενικές συναρτήσεις που χρησιμοποιούνται κατά την Αλληλούχιση αλλά και για την κλιμάκωση της δυσκολίας της επίλυσης ως συνάρτηση της πυκνότητας του ΜΣΔ [1,15] Εφαρμογές Πριν από την εισαγωγή της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής από τον καθηγητή Don Steward του California State University, Sacramento, τη δεκαετία του 1970, ένας κλάδος της Θεωρίας Γράφων χρησιμοποιούσε τους τετραγωνικούς πίνακες προτεραιότητας για την απεικόνιση των σχέσεων μεταξύ των κόμβων ενός γράφου. Ωστόσο, ο καθηγητής Steward εισήγαγε την ιδέα της ανάπτυξης της μεθόδου ΜΣΔ και τη χρήση του τετραγωνικού μητρώου ώστε να αντιπροσωπεύει ένα δίκτυο αλληλεπιδράσεων μεταξύ μεταβλητών σχεδιασμού ή εργασιών σχεδιασμού. Η τεχνική προέρχεται από μεθόδους που χρησιμοποιούνταν για τον προσδιορισμό της σειράς με την οποία θα πρέπει να επιλυθούν οι μεταβλητές σε μεγάλα συστημάτα εξισώσεων έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι απαιτούμενες επαναλήψεις του αλγορίθμου για την επίλυση των συστημάτων. Ο Steward αντιλήφθηκε τη δυνατότητα εφαρμογής αυτής 80

81 της προσέγγισης για την αναπαράσταση και τη βελτίωση της σειράς των δραστηριοτήτων στις διαδικασίες και με την εφαρμογή αυτής της προσέγγισης στις μεταβλητές σχεδιασμού και διαδικασιών, ανέδειξε τα οφέλη της μεθόδου ΜΣΔ που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού μηχανικού σχεδιασμού, την ανάδειξη των σημείων που πρέπει να χρησιμοποιηθούν εκτιμήσεις, του τρόπου που πρέπει να διαχειρίζονται οι επαναλήψεις και οι αναθεωρήσεις, καθώς και οι ροές πληροφορίας κατά τη διάρκεια του σχεδιασμού της εργασίας. Άλλες σύγχρονες μέθοδοι δημιουργίας διαγραμμάτων που χρησιμοποιούνταν στη δεκαετία του 1970 περιελάμβαναν τα διαγράμματα ροής της διαδικασίας, τα διαγράμματα Ν2, και τα διαγράμματα συνδέσεων κόμβων, τα οποία μπορούν να μεταφερθούν σε διάφορες μορφές των ΜΣΔ. Το 1989 η ερευνητική κοινότητα του MIT, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητές της Μεθόδου ΜΣΔ στο συγγραφικό έργο του Καθηγητή Steward, εκκινεί την ενασχόληση με τη μελέτη της μεθόδου και με την εφαρμογή της στη βιομηχανία. Στη δεκαετία του 1990, στο πλαίσιο εκπόνησης ενός πλήθους πανεπιστημιακών διατριβών πραγματοποιήθηκε η εφαρμογή της μεθόδου σε έργα της αυτοκινητοβιομηχανίας, της βιομηχανίας ηλεκτρονικών, και της αεροδιαστημικής, όπου ανέκυψαν οι δυνατότητες και οι αδυναμίες της ανταπόκρισης της μεθόδου στα πολύπλοκα μηχανικά συστήματα της βιομηχανίας. Βάσει αυτών των σημείων πραγματοποιήθηκε η επέκταση των δυνατοτήτων ανάλυσης και εφαρμογής των πρωταρχικών μοντέλων των ροών των διαδικασιών και της Ανάλυσης Αλληλούχισης με την προσθήκη των Στατικών Μοντέλων Αρχιτεκτονικής των συστημάτων (static architectural models), της Ανάλυσης Ομαδοποίησης (clustering analysis), και της προσαρμογής του εργαλείου σε ένα εύρος πεδίων προϊόντων και οργανισμών. Η πρόωρη αυτή εφαρμογή της μεθόδου στη βιομηχανία και η περαιτέρω ανάπτυξη αυτής εκκίνησε στους οργανισμούς NASA, Boeing, General Motors, και Intel ενώ έως σήμερα η μέθοδος διαθέτει ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών σε τομείς βιομηχανιών. Η ερευνητική κοινότητα της Μεθόδου DSM ιδρύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1990 με μια σειρά από εργαστήρια που πραγματοποιήθηκαν στο MIT, και σήμερα περιλαμβάνει ερευνητές, προγραμματιστές λογισμικού, συμβούλους, και χρήστες στις βιομηχανίες όπου εφαρμόζεται η μέθοδος σε όλο τον κόσμο. Έως σήμερα εκατοντάδες ερευνητικών εργασιών έχουν καταγράψει την εξέλιξη της Μεθόδου ΜΣΔ και τεκμηριώσει ένα μεγάλο εύρος εφαρμογών, που διατίθεται και στην ιστοσελίδα της κοινότητας Τα ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας έχουν εφαρμοστεί σε μια σειρά βιομηχανικών προβλημάτων με τυπικές εφαρμογές: την αναπαράσταση και την απεικόνιση των διαδικασιών και της ροής πληροφοριών, την ανάλυση και τη βελτίωση των διαδικασιών, παρέχοντας μια πιο λιτή και πιο εξορθολογισμένη-βελτιωμένη ροή, το σχεδιασμό ενός έργου και την ανάπτυξη ενός ρεαλιστικού χρονοδιαγράμματος βάσει ενός πιο λεπτομερούς μοντέλου διαδικασίας από αυτό που συνήθως παράγεται με τη χρήση των συνηθισμένων λογισμικών διαχείρισης έργων, τη διαχείριση διεπαφών μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας, των φάσεων και των σταδίων αυτών, την ανάδειξη των επαναληπτικών διαδικασιών και των επαναλαμβανόμενων διαδικασιών, την ανάλυση του κόστους, του χρονοδιαγράμματος και των κινδύνων της διαδικασίας, 81

82 την παροχή ενός οργανωμένου πλαισίου ή / και μιας γραφικής διεπαφής χρήστη για μια βάση δεδομένων για τη γνώση της διαδικασίας αλλά και μία βάση αναφοράς για τον έλεγχο της εξέλιξης της διαδικασίας, και τον προσδιορισμό των απαιτήσεων των δια-λειτουργικών και των δια-ομαδικών αλληλεπιδράσεων (με τη χρήση του υβριδικό ΜΣΔ Διαδικασίας-Οργανισμού. Βιβλιογραφικές Αναφορές [1] S.D. Eppinger, T.R. Browning, Design Structure Matrix Methods and Applications, MIT Press, Cambridge, T. R.Browning, E. Fricke, H. Negele, 2006, Key Concepts in Modeling Product Development Processes, Systems Engineering, Vol.9, No.2, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από %29--Process%20Modeling%20Concepts.pdf [2] T. R.Browning, 2009, The Many Views of a Process: Towards a Process Architecture Framework for Product Development Processes, Systems Engineering Vol.12, No.1, p.69-90, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από SE%20Towards%20a%20PAF.pdf [3] Rechtin, E., 1992, The Art of Systems Architecting, IEEE Spectrum, Vol.29, No.10, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από Fieeexplore.ieee.org%2Fxpls%2Fabs_all.jsp%3Farnumber%3D [4] T. R.Browning, 2003, On Customer Value and Improvement in Product Development Processes, Systems Engineering, Vol.6, No.1, p.49-61, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από Cust%20Value%20in%20PD.pdf [5] T. R.Browning, R. D. Heath, 2009, Reconceptualizing the Effects of Lean on Production Costs with Evidence from the F-22 Program. Journal of Operations Management, Vol.27, No.1, p.23-44, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [6] K.G. Cooper, The Rework Cycle: Benchmarks for the Project Manager, Project Management Journal, Vol.24, No.1, p.17-21, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [7] S. Kline, 1985, Innovation Is Not a Linear Process. Research Management, Vol.28, No.2, p.36-45, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από _%20Kline_%20Innovation%20is%20not%20a%20linear%20process.pdf [8] S.D. Eppinger, D.E. Whitney, R.P. Smith, D.A. Gebala A Model-Based Method for Organizing Tasks in Product Development, Research in Engineering Design, Vol. 6, No.1, p.1-13, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από pdf?sequence=1 [9] V. Levardy, T.R. Browning An Adaptive Process Model to Support Product Development Project Management, IEEE Transactions on Engineering Management Vol.56, No.4, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από owning%20%282009%29--ieee- TEM%20adaptive%20PD%20process%20model.pdf 82

83 [10] T. R. Browning, S.D. Eppinger Modeling the Impact of Process Architecture on Cost and Schedule Risk in Product Development, IEEE Transactions on Engineering Management Vol.49, No , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από PD%20CS%20Risk%20Model.pdf [11] Krishnan, S.D. Eppinger, D.E. Whitney A model-based framework to overlap product development activities, Management Sc. Vol.43, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [12] R. P. Smith, S.D. Eppinger. 1997, Identifying Controlling Features of Engineering Design Iteration, Management Science, Vol.43, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [13] S.D. Eppinger,, M.V. Nukala, D.E. Whitney, 1997, Generalized Models of Design Iteration Using Signal Flow Graphs, Research in Engineering Design, Vol.9, No.2, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [14] D.A. Gebala, S.D.Eppinger, Methods for Analyzing Design Procedures, ASME Conference on Design Τheory and Methodology, Miami, September 1991, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [15] C. Meier, A. A. Yassine, T.R. Browning, 2007, Design Process Sequencing with Competent Genetic Algorithms, Journal of Mechanical Design, Vol.129, No.6, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 απ [16] W.P. Ledet, D.M. Himmelblau, 1970, Decomposition Procedures for the Solving of Large Scale Systems, Advances in Chemical Engineering, Vol.8, p [17] J.N. Warfield, 1973, Binary Matrices in System Modeling, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics, Vol.3, No.5, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από 2Fieeexplore.ieee.org%2Fxpls%2Fabs_all.jsp%3Farnumber%3D [18] R. Tarjan, 1972, Depth-First Search and Linear Graph Algorithms. SIAM Journal on Computing, Vol.1, No.2, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [19] D.L. Grose, 1994, Reengineering the Aircraft Design Process. Proceedings of the 5 th AIAA/USAFINASA/ISSMO Symposium on Multidisciplinary Analysis and Optimization, Panama City Beach, FL, September 7-9, Technical Papers, Pt.1(A ). [20] Soo-Haeng Cho, S.D. Eppinger, 2005, A Simulation-Based Process Model for Managing Complex Design Projects, IEEE Transactions on Engineering Management, Vol.52, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [21] R.P. Smith, S.D. Eppinger, 1997, Identifying Controlling Features of Engineering Design Iteration, Management Science, Vol.43, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [22] A.A.Yassine, N. Joglekar, D. Braha, S.D. Eppinger, D. E. Whitney, 2003, Information Hiding in Product Development: The Design Churn Effect, Research in Engineering Design, Vol.14, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από er_upload/secure/publications/y/yassine_dsm2014.pdf&t= &hash=22b7 36cb3930db426062c1bbbe40a7f1 83

84 Βιβλιογραφία [Β1] S.D. Eppinger, T.R. Browning, Design Structure Matrix Methods and Applications, MIT Press, Cambridge, [Β2] T.R. Browning, R.V. Ramasesh, 2007, A Survey of Activity Network-Based Process Models for Managing Product Development Projects, Production and Operations Management, Vol.16, No.2, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από %29--PD%20PM%20Lit%20Survey.pdf [B3] Chun-Hsien Chen, Shih Fu Ling, Wei Chen, 2003, Project scheduling for collaborative product development using DSM, International Journal of Project Management, Vol. 21, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [B4] J. U. Maheswari, Koshy Vargheseg, 2005, Project Scheduling using Dependency Structure Matrix, International Journal of Project Management, Vol. 23, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [B5] V. Krishnan, S.D. Eppinger, D.E. Whitney, 1997, A model-based framework to overlap product development activities, Manage Sci, Vol. 43, No.4, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από vicamoodvwpvrjseqq%3a2 [B6] M. Danilovic, T. R. Browning, 2007, Managing complex product development projects with design structure matrices and domain mapping matrices, International Journal of Project Management, Vol. 25, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [B7] M. Danilovic, B. Sandkull, 2005, The use of dependence structure matrix and domain mapping matrix in managing uncertainty in multiple project situations, International Journal of Project Management, Vol. 23, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από [B8] J. H. Payne, 1995, Management of multiple simultaneous projects: a state-of-the-art review, International Journal of Project Management, Vol. 13, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από and main.pdf?_tid=240533ea e4-8a aacb35e&acdnat= _44f7a0e05943d87b666d663f46f1ca50 [B9] T. Gaertner, S. Schneider, C. M. Schlick, C. Zibull,C. Heuer, 2014, Applying DSM methodology to improve the scheduling of functional integration in the automotive industry, THE INTERNATIONAL DEPENDENCY AND STRUCTURE MODELLING CONFERENCE, DSM 2014, PARIS, FRANCE, JULY 02 04, 2014, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από ser_upload/secure/publications/g/gaertner_et_al_dsm2014.pdf&t= &ha sh=620d74b1a9ab6a768b0f4c15459fa8c4 [B10] Y.J. Qian, T.N. Goh, 2007, Development Projects Scheduling and Design Structure Matrix, Proceedings of the 2007 IEEE IEEM, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από ser_upload/secure/publications/q/qian_schedulingdsm_07.pdf&t= &hash=918b27fce06894b1c461bfb2859eead5 84

85 [B11] [B12] [B13] [B14] [B15] [B16] [B17] [B18] K. Kotwani, Y. Zhao, 2006, Task Scheduling of Multi Project Resource Constrained DSMs Using Modified SGA and OmeGA, Working Paper University of Illinois at Urbana-Champaign Department of Industrial and Enterprise Systems Engineering Urbana, IL, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από pload/secure/publications/k/kotwani_taskscheduli_06.doc&t= &hash=0a66e227b20dc6ed8e2d5c59004b4b2a T. Browning, 2003, Performance of Resource-constrained Project Scheduling (RCPS) Heuristics with Multiple, Iterative Projects, In P. J. Clarkson, editor, 5th Design Structure Matrix Workshop, Cambridge, UK, 22 and 23 October 2003 Publisher: University of Cambridge, Cambridge, UK, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από ser_upload/secure/publications/b/browning_performance_ressourceconstrained_03.pdf&t= &hash=e246450a6d3d750c1444b7b465850fc9 T. R. Browning, 2001, Applying the Design Structure Matrix to System Decomposition and Integration Problems: A Review and New Directions, IEEE TRANSACTIONS ON ENGINEERING MANAGEMENT, Vol. 48, No.3, p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από ser_upload/secure/publications/b/browning_applyingdsm_01.pdf&t= &hash=d2023af1fd55917c9dcd462aa2abf633 M. Carrascosa, S. D. Eppinger, D. E. Whitney, 1998, Using the Design Structure Matrix to Estimate Product Development Time, ASME Design Automation Conference, Atlanta, GA, no. DETC , September 1998, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από T. R. Browning, 1998, Use of Dependency Structure Matrices for Product Development Cycle Time Reduction, Proceedings of the Fifth ISPE International Conference on Concurrent Engineering: Research and Applications, Tokyo, Japan, July 15-17, 1998., Ανακτήθηκε: 1/9/14 από A. A. Yassine, 2001, An Introduction to Modeling and Analyzing Complex Product Development Processes Using the Design Structure Matrix (DSM) Method, Ανακτήθηκε: 1/9/14 από lex%20product%20development%20processes%20using%20the%20design%20st ructure%20matrix.pdf M. J. LaMantia, Yuanfang Cai, A. D. MacCormack, J. Rusnak, 2007, Evolution Analysis of Large-Scale Software Systems Using Design Structure Matrices & Design Rule Theory, Harvard Business School Working Paper Number: , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από I. Gunawan, 2012, Managing Complex Engineering Projects with Design Structure Matrix Methods, Engineering Asset Management and Infrastructure Sustainability,p , Ανακτήθηκε: 1/9/14 από Ηλεκτρονικές Πηγές Διαδικτύου [ΗΒ1] και [ΗΒ2] 85

86 86

87 Κεφάλαιο 4: Λογισμικό Πακέτο ver1.9 Περιεχόμενα 4.1. Εισαγωγή Λογισμικό Πακέτο ver Εγκατάσταση Χρήση Ενότητα Προσέγγισης Δομής Είσοδοι Ενότητας Προσέγγισης Δομής Τύποι Ροών Πληροφορίας Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων DSM Input Αναλύσεις Ενότητας Προσέγγισης Δομής Φύλλα Εργασίας Αποτελεσμάτων AEAP και ALAP Φύλλα Εργασίας Αποτελεσμάτων AEAP collapsed και ALAP collapsed Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Analysis Επεξεργασία ΜΣΔ Εισαγωγή νέας δραστηριότητας στην τρέχουσα σειρά Διαγραφή της δραστηριότητας στην τρέχουσα γραμμή Διαγραφή μιας σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ Αναίρεση διαγραφής σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ Αλλαγή της σειράς δύο δραστηριοτήτων στο ίδιο επίπεδο Μετακίνηση εργασιών με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου Εισαγωγή ονομάτων μπλοκ Εισαγωγή της σήμανσης της μη προγραμματισμένης επαναληπτικής διαδικασίας Ενότητα Μοντελοποίησης Είσοδοι Ενότητας Μοντελοποίησης Διάρκειες Περιορισμοί Προτεραιότητας Περιορισμοί Πόρων Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Resource Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Project Επανάληψη Διαδοχική Επανάληψη Επανάληψη Λόγω Επικάλυψης Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Block

88 Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Analysis Αναλύσεις στην Ενότητα Μοντελοποίησης Αποτελέσματα Αναλύσεων Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Block Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Project Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(Bi) Αποτελέσματα Αναλύσεων για το Έργο Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Project Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(P1) και Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(P2) Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Επιλογές Εμφάνιση Εξισορρόπηση-Πόροι Προσομοίωση Διάγραμμα και Πίνακας Gantt Διαγράμματα Ροής Ακολουθητέας Διαδικασίας στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου του Σύγκριση Μοντέλου με Μοντέλο Microsoft Project Συμπεράσματα Βιβλιογραφία Βιβλιογραφικές Αναφορές Εισαγωγή Στο παρόν 4 Ο Κεφάλαιο πραγματοποιείται η προσέγγιση του λογισμικού DSM@MIT ver1.9. Το λογισμικό DSM@MIT ver1.9 έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο της πτυχιακής διατριβής του Soo Cho-Haeng, με τίτλο "An Integrated Method for Managing Complex Engineering Projects Using the Design Structure Matrix and Advanced Simulation" (Μια Ολοκληρωμένη Μέθοδος για τη Διαχείριση Σύνθετων Τεχνικών Έργων με τη χρήση του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και της Προηγμένης Προσομοίωσης) για το Massachusetts Institute of Technology (Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης) τον Ιούνιο του Τα πνευματικά δικαιώματα του προγράμματος ανήκουν στους Soo-Haeng Cho και Steven D. Eppinger, και στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης. Το DSM@MIT ver1.9 συνιστά ένα εργαλείο εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης των έργων που χρησιμοποιεί τη Μέθοδο Μητρώου Σχεδιασμού Δομής και την Προηγμένη Προσομοίωση. Η Μέθοδος Μητρώου Σχεδιασμού Δομής χρησιμοποιείται για την προσέγγιση της δομής της διαδικασίας ενός έργου προς τη βαθύτερη κατανόηση του 88

89 τρόπου παραγωγής των αποτελεσμάτων της διαδικασίας αλλά και την εύρεση των σημείων που χρήζουν βελτίωσης. Ενώ με την εφαρμογή της Προηγμένης Προσομοίωσης δύναται η προσέγγιση του αναμενόμενου χρονοδιαγράμματος ενός έργου λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο της δομής της διαδικασίας και του συνόλου των δεδομένων των χαρακτηριστικών των συνιστωσών που υπεισέρχονται της διαδικασίας του έργου. Όσον αφορά το περιεχόμενο του παρόντος κεφαλαίου: στην ενότητα 4.2. Λογισμικό ver1.9, παρουσιάζονται οι δομικές ενότητες του ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης έργων βάσει του οποίου έχει διαμορφωθεί το πακέτο και στοχεύει στην απλοποίηση του σχεδιασμού και του έλεγχου ενός έργου, στην ενότητα 4.3. Εγκατάσταση, παρουσιάζεται η διαδικασία που ακολουθείται κατά την εγκατάσταση του πακέτου στο περιβάλλον του Microsoft Office και ειδικότερα των προσθέτων αυτού στις εφαρμογές Microsoft Office Excel 2007 και Microsoft Project 2010, στην ενότητα 4.4. Χρήση, παρουσιάζεται η ακολουθία των βημάτων που πραγματοποιούνται από το χρήστη κατά την υλοποίηση του συνόλου των ενεργειών των τριών ενοτήτων του ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης έργων, με την παρουσίαση του συνόλου των ενεργειών που παρέχονται από το πακέτο, τα φύλλα εισόδου δεδομένων, τις διαδικασίες των αναλύσεων, τα φύλλα αποτελεσμάτων των αναλύσεων, καθώς και η ερμηνεία των αποτελεσμάτων που δύνανται να ληφθούν στην προσπάθεια προσέγγισης τη διαδικασίας έργου, στην ενότητα 4.5. Επιλογές, παρουσιάζονται και αναλύονται οι επιλογές που δύναται να κάνει ο χρήστης μέσω της εντολής ενέργειας Option που παρέχει το πακέτο για τη ρύθμιση των παραμέτρων εισόδου, εξόδου και επεξεργασίας κατά την εισαγωγή του μοντέλου της διαδικασίας του έργου και την υλοποίηση αναλύσεων σε αυτό, στην ενότητα 4.6. Διαγράμματα Ροής Ακολουθητέας Διαδικασίας στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου του παρατίθενται τα διαγράμματα ροής της ακολουθητέας προτεινόμενης διαδικασίας του Ολοκληρωμένου Πλαισίου Διαχείρισης Έργου και των υπο-διαδικασιών αυτού στις δομικές ενότητες του, όπως έχουν διαμορφωθεί στο λογισμικό και γίνονται αντιληπτές από το χρήστη κατά τη χρήση αυτού, και στην ενότητα 4.7. Σύγκριση Μοντέλου και Μοντέλου Microsoft Project, παρουσιάζεται η ανάπτυξη ενός μοντέλου διαδικασίας στο Microsoft Project 2010 και πραγματοποιείται η σύγκριση του αναπτυσσόμενου μοντέλου και των αποτελεσμάτων επεξεργασίας και ανάλυσης αυτού, με το αντίστοιχο μοντέλο διαδικασίας που έχει αναπτυχθεί με την προτεινόμενη μέθοδο του Προς την κατεύθυνση κατανόησης των διαδικασιών εισόδου, εξόδου και επεξεργασίας των δεδομένων ενός μοντέλου διαδικασίας έργου, καθώς και της ερμηνείας των δυνατών αποτελεσμάτων των αναλύσεων, που περιγράφονται στην ενότητα 4.4. Χρήση, παρουσιάζεται ένα παράδειγμα διαδικασίας έργου το οποίο επισημαίνεται σε κάθε βήμα της διαδικασίας που ακολουθείται με τη χρήση της σήμανσης παράδειγμα. Το προσεγγιζόμενο αυτό παράδειγμα διαδικασίας έργου θεωρείται στη συνέχεια και στην ενότητα 4.7 Σύγκριση Μοντέλου και Μοντέλου Microsoft Project έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η σύγκριση του αναπτυσσόμενου μοντέλου στο Microsoft Project και τα αποτελέσματα 89

90 επεξεργασίας και ανάλυσης αυτού με το αντίστοιχο μοντέλο της διαδικασίας όπως αυτό έχει αναπτυχθεί στην ενότητα 4.4. Χρήση με το 4.2. Λογισμικό ver1.9 Το πρόγραμμα αποτελεί ένα εργαλείο εφαρμογής ενός ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης έργων (integrated project management framework) που στοχεύει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της προβλεψιμότητας των διαδικασιών της διαχείρισης έργου για τις πολύπλοκες διαδικασίες, ενώ δύναται η αναγνώριση των σημείων μόχλευσης (leverage points) για βελτιώσεις της διαδικασίας και η αξιολόγηση εναλλακτικών στρατηγικών σχεδιασμού και εκτέλεσης. Αποτέλεσμα της εφαρμογής αυτού του ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης έργων, είναι η βελτίωση της διαχείρισης των έργων και κατά συνέπεια η παράδοση στους πελάτες αποδεκτών ως προς την ποιότητα προϊόντων εγκαίρως στο ζητούμενο χρόνο. Η μέθοδος αυτού του ολοκληρωμένου πλαισίου διαχείρισης έργων απλοποιεί-εξορθολογεί το σχεδιασμό και τον έλεγχο του έργου, διαμορφούμενη σε τρεις ενότητες: την ενότητα προσέγγισης δομής διαδικασίας (structuring module), όπου χρησιμοποιείται η Μέθοδος του Μητρώου Σχεδιασμού Δομής για να αναπαρασταθεί η δομή των ροών πληροφορίας (information flows structure) μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας του έργου και να αναγνωρισθούν οι βρόχοι επαναλήψεων. Ειδικότερα, κατηγοριοποιούνται οι διάφοροι τύποι των εξαρτήσεων πληροφορίας μεταξύ των δραστηριοτήτων έτσι ώστε να αναγνωριστεί μια κρίσιμη διαδρομή εξάρτησης αυτών και να εντοπιστούν οι περιττοί περιορισμοί προς αφαίρεση. Αποτέλεσμα της διαδικασίας είναι η παραγωγή ενός απλοποιημένου μοντέλου της διαδικασίας του έργου προς περαιτέρω ανάλυση. Ουσιαστικά στην ενότητα αυτή πραγματοποιείται το σύνολο των διαδικασιών που πραγματοποιούνται κατά την Προσέγγιση της Δομής της Διαδικασίας με τη χρήση των ΜΣΔ όπου περιλαμβάνονται: 1. η Ανάπτυξη ενός ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, η οποία υλοποιείται σε δύο διαδοχικά βασικά βήματα: α. την Αποσύνθεση της Διαδικασίας σε Δραστηριότητες και την Κατάστρωση του ΜΣΔ, όπου αναγνωρίζονται οι δραστηριότητες της διαδικασίας και επισημαίνονται στις γραμμές και τις στήλες του μητρώου με τη συνήθη ακολουθία, εάν αυτή είναι γνωστή, και β. την Αναγνώριση των Αλληλεπιδράσεων και την Αναπαράσταση στο ΜΣΔ, όπου αναγνωρίζονται οι αλληλεπιδράσεις ή αλλιώς οι πληροφοριακές ροές που αποτελούν τις σχέσεις εισόδου-εξόδου μεταξύ των δραστηριοτήτων και αναπαριστώνται με τη χρήση σημάνσεων στο ΜΣΔ, και 2. η Ανάλυση ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας, η οποία υλοποιείται σε δύο διαδοχικά στάδια: α. την Κατάτμηση (Partitioning), όπου αναγνωρίζονται οι δραστηριότητες που ανήκουν σε βρόχους ροής πληροφορίας και ομαδοποιούνται σε μπλοκ-ομάδες, ενώ στη συνέχεια επανα-αλληλουχούνται οι υπόλοιπες δραστηριότητες της διαδικασίας έτσι ώστε να μεγιστοποιηθεί η διαθεσιμότητα της απαιτούμενης πληροφορίας, και 90

91 β. την Αντιμετώπιση των Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Δραστηριοτήτων (Resolving Coupled Blocks), όπου προσεγγίζεται και καθορίζεται μια ακολουθία των δραστηριοτήτων κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων έτσι ώστε να εκτελούνται με την ελάχιστη δυνατή επανάληψη. Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται συγκεντρωτικά οι είσοδοι που εισάγει ο χρήστης στη δομική Ενότητα Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας για την ανάπτυξη του ΜΣΔ του συστήματος των δραστηριοτήτων και των αλληλεπιδράσεων αυτών της διαδικασίας του έργου, και οι έξοδοι που λαμβάνει με την ολοκλήρωση των αναλύσεων της Μεθόδου Μητρώου Σχεδιασμού Δομής στο διαμορφωμένο ΜΣΔ, και των αναλύσεων Διάρθρωσης (Structure Analyses) για τη διαμόρφωση ενός απλοποιημένου δομικά μοντέλου του συστήματος της διαδικασίας έργου. Πίνακας 4.1 Είσοδοι και Έξοδοι Ενότητας Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας. Είσοδοι η λίστα των δραστηριοτήτων της διαδικασίας η λίστα των ροών πληροφορίας μεταξύ των δραστηριοτήτων τα πρότυπα-σχήματα της ροής πληροφορίας (information flow patternsπρότυπα σχήματα αλληλεπιδράσεων δραστηριοτήτων) Έξοδοι Μητρώο Σχεδιασμού Δομής (Αναγνώριση βρόχων και ιεραρχία διαδικασίας μεταξύ των δραστηριοτήτων (process hierarchies)) Διάκριση των σχεδιασμένων και μη επαναλήψεων (planned & unplanned iterations) Αναγνώριση των μη δεσμευτικών εξαρτήσεων (non-binding dependencies) Μια κρίσιμη αλληλουχία εξάρτησης (critical dependency sequence) και τα περιθώρια επιπέδου δραστηριοτήτων (level slack of tasks) την ενότητα μοντελοποίησης διαδικασίας (modeling module), όπου διαμορφώνεται ένα γενικευμένο μοντέλο της διαδικασίας (generalized process model) του έργου για την πρόβλεψη των πολύπλοκων συμπεριφορών των επαναληπτικών διαδικασιών με τη χρήση προηγμένων τεχνικών προσομοίωσης, όπως η μέθοδος δειγματοληψίας Latin Hypercube Sampling και η παράλληλη προσομοίωση διακριτών συμβάντων (parallel discrete event simulation). Το μοντέλο αυτό υπολογίζει την κατανομή πιθανοτήτων του χρόνου ολοκλήρωσης της διαδικασίας του έργου και αναγνωρίζει τις κρίσιμες διαδρομές των δραστηριοτήτων στο πλαίσιο ενός επαναληπτικού έργου με περιορισμένους πόρους (resource-constrained iterative project). Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται συγκεντρωτικά οι είσοδοι που εισάγει ο χρήστης στη δομική Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας, πέραν του εισαγόμενου απλοποιημένου μοντέλου του συστήματος της διαδικασίας της προηγούμενης ενότητας και οι έξοδοι που λαμβάνει με την ολοκλήρωση των διαδικασιών της προσομοίωσης για την ανάπτυξη ενός γενικευμένου μοντέλου του συστήματος της διαδικασίας που να ανταποκρίνεται στη αναμενόμενη συμπεριφορά αυτού βάσει των χαρακτηριστικών των συνιστωσών του. 91

92 Πίνακας 4.2 Είσοδοι και Έξοδοι Μοντελοποίησης Διαδικασίας. Είσοδοι Εκτιμήσεις διάρκειας δραστηριοτήτων Απαιτήσεις πόρων δραστηριοτήτων και διαθεσιμότητα πόρων έργου (resource requirements of tasks and capacity of the project) Δυναμικά χαρακτηριστικά υπερκάλυψης των δραστηριοτήτων και διαδοχικών επαναλήψεων (καμπύλη μάθησης) (dynamic characteristics of overlapping and sequential iterations including the learning curve) Ανοχή κινδύνου επανάληψης (rework risk tolerance) Έξοδοι Κατανομές πιθανοτήτων διαρκειών έργου και μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων (probability distributions of the durations of the project and coupled blocks) Χρονικά περιθώρια και κρισιμότητες δραστηριοτήτων με ή χωρίς τους περιορισμούς πόρων (resource-constrained (or conventional) slack and criticalities of tasks) Κρίσιμες αλληλουχίες ή διαδρομές με τις ποσοστιαίες κρισιμότητες (critical sequences or paths with percentages of criticalities) Διαγράμματα Gantt προσομοίωσης (simulated Gantt charts) την ενότητα χρονοπρογραμματισμού διαδικασίας (scheduling module), όπου τα αποτελέσματα των αναλύσεων των δύο προηγούμενων ενοτήτων, της προσέγγισης της δομής και της μοντελοποίησης, διαμορφώνονται σε ένα δικτυωτό χρονοδιάγραμμα (network-based schedule) λαμβάνοντας τη μορφή ενός διαγράμματος PERT ή Gantt. Το δικτυωτό αυτό χρονοδιάγραμμα χρησιμοποιείται ως μία βάση για την παρακολούθηση και τον έλεγχο (monitoring and control) του έργου. Στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται συγκεντρωτικά οι είσοδοι που εισάγει ο χρήστης στη δομική Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας πέραν του εισαγόμενου γενικευμένου μοντέλου του συστήματος της διαδικασίας της προηγούμενης ενότητας και οι έξοδοι που λαμβάνει με την ολοκλήρωση των διαδικασιών της ενότητας αυτής. Πίνακας 4.3 Είσοδοι και Έξοδοι Ενότητας Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας. Είσοδοι Διάρκειες χρονοπρογραμματισμού δραστηριοτήτων και μπλοκ αλληλεξαρτώμενων λαμβανόμενες από τις κατανομές πιθανοτήτων Ημερομηνία παράδοσης και/ή μέρος του έργου που έχει περατωθεί (Due date and/or project buffer size) Έξοδοι Διάγραμμα PERT ή Gantt Κίνδυνος αποτυχίας τήρησης της προθεσμίας του χρονοπρογράμματος (Schedule risk that the project fails to meet the due date (or target)) Οι ενότητες της προσέγγισης της δομής και της μοντελοποίησης υλοποιούνται στο πρόσθετο του Microsoft Excel, Τα αποτελέσματα των αναλύσεων από την υλοποίηση 92

93 των δύο ενοτήτων μπορούν να μεταφερθούν στο Microsoft Project για περαιτέρω επεξεργασία και ανάλυση Εγκατάσταση Για τη σωστή εγκατάσταση του προγράμματος ο χρήστης πρέπει να διαθέτει δύο αρχεία του προγράμματος, ένα αρχείο jpg και ένα αρχείο excel με ένα δείγμα εφαρμογής. Το εργαλείο αποτελείται από τρία μέρη: 1. το αρχείο που είναι ένα πρόσθετο (add-in) για το Microsoft Excel, 2. το αρχείο που είναι μια μονάδα (module) για το Microsoft Project, και 3. το αρχείο DSM to Gantt Chart, που είναι ένας χάρτης για τη μεταφορά ενός αρχείου από το Microsoft Excel στο Microsoft Project. Η εγκατάσταση πραγματοποιείται με τα εξής ακόλουθα τέσσερα βήματα: ΒΗΜΑ 1 Αποθήκευση του αρχείου warning sign.jpg σε ένα φάκελο με την ονομασία C:/DSM/. ΒΗΜΑ 2 Εγκατάσταση του αρχείου DSM@MIT.xla 1) εκκίνηση του Microsoft Excel 2) Office Button επιλογή Excel Options εμφάνιση παράθυρου Excel Options επιλογή Add-ins εμφάνιση καρτέλας Addins στο πεδίο Manage από την πλαϊνή αναπτυσσόμενη λίστα επιλογή Excel Addins κλικ στο πλαϊνό κουτί Go 3) εμφάνιση παράθυρου Add-ins κλικ στο κουτί Browse εμφάνιση παράθυρου Browse επιλογή του αρχείου DSM@MIT.xla από το φάκελο που έχει αποθηκευθεί ΟΚ. ΒΗΜΑ 3 Εγκατάσταση του αρχείου DSM@MIT.bas 1) εκκίνηση του Microsoft Project 2) ταινία επιλογών Ribbon επιλογή καρτέλας Task κλικ στην πτυσσόμενη λίστα Built-In της ενότητας View κλικ Gantt Chart εμφάνιση παραθύρου Gantt Chart και ενεργοποίηση ταινίας επιλογών Ribbon Gantt Chart Tools κλικ στην πτυσσόμενη λίστα της ενότητας Macro κλικ στο Visual Basic Editor 3) εμφάνιση παραθύρου Microsoft Visual Basic for Applications ταινία επιλογών Ribbon επιλογή καρτέλας View επιλογή Project Explorer 4) εμφάνιση πλευρικού παραθύρου Project-VBAProject κλικ στο φάκελο ProjectGlobal(GLOBAL.MPT) 5) δεξί κλικ στο φάκελο ProjectGlobal(GLOBAL.MPT) επιλογή Import File εμφάνιση παραθύρου Import File επιλογή του αρχείου DSM@MIT.bas από το φάκελο που έχει αποθηκευθεί ΟΚ. ΒΗΜΑ 4 Δημιουργία χάρτη DSM to Gantt Chart στο Microsoft Project 1) εκκίνηση του Microsoft Project 2) ταινία επιλογών Ribbon επιλογή καρτέλας File επιλογή Open 93

94 εμφάνιση παραθύρου Open επιλογή από την πτυσσόμενη λίστα Files of type Excel Workbook επιλογή ενός αρχείου excel που περιέχει ένα δείγμα της εφαρμογής κλικ το κουμπί Open 3) εμφάνιση παραθύρου Import Wizard κλικ το κουμπί Next εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Map επιλογή New map κλικ το κουμπί Next 4) εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Import Mode επιλογή As a new project εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Map Options επιλογή Tasks, Resources και Import includes headers κλικ το κουμπί Next 5) εμφάνιση παραθύρου Import Wizard- Resource Mapping επιλογή στο πεδίο Source worksheet name: από την πτυσσόμενη λίστα MS Project αντιστοίχηση των πεδίων From: Excel Field στο To: Microsoft Project Field ως εξής: Task ID ID Task Name Name Likely Duration Duration Predecessors Predecessors Resource Names Resource Names Priority Priority και διαγραφή % Complete με επιλογή γραμμής και Delete Row 6) εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Task Mapping επιλογή στο πεδίο Source worksheet name: από την πτυσσόμενη λίστα Resource αντιστοίχηση των πεδίων From: Excel Field στο To: Microsoft Project Field ως εξής: Resource Name Name Group Group % Max. Units Max Units 7) κλικ στο κουμπί Finish 8) εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-End of Map Definition Κλικ στο κουμπί Save Map εισαγωγή Map Name DSM to Gantt Chart Save Finish Χρήση Ο χρήστης μπορεί να πραγματοποιήσει ταυτόχρονα αναλύσεις για διαφορετικά έργα με τη χρήση διαφορετικών βιβλίων εργασίας (workbooks) του Excel, ενώ μπορεί να αποθηκεύσει ένα βιβλίο εργασίας και να πραγματοποιήσει περαιτέρω αναλύσεις στα δεδομένα και τα αποτελέσματα των αναλύσεων που έχουν αποθηκευθεί σε μεταγενέστερο χρόνο. Το εργαλείο δέχεται εισόδους για καθεμία από τις ενότητες του πλαισίου του εργαλείου από τον χρήστη μέσω κατάλληλα διαμορφωμένων φύλλων εργασίας (worksheets) Ενότητα Προσέγγισης Δομής Όπως έχει αναφερθεί, στην Ενότητα Προσέγγισης Δομής (Structuring Module) διαδικασίας λαμβάνει χώρα το σύνολο των διαδικασιών που πραγματοποιούνται κατά την Προσέγγιση της Δομής της Διαδικασίας με τη χρήση των ΜΣΔ. Αναπτύσσεται το Μητρώο Σχεδιασμού Δομής της διαδικασίας του έργου το οποίο αναπαριστά τη δομή-διάρθρωση των πληροφοριακών ροών μεταξύ των δραστηριοτήτων με στόχο να αναγνωρισθούν μια κρίσιμη 94

95 διαδρομή εξάρτησης και οι βρόχοι επαναλήψεων, καθώς και να εντοπιστούν οι περιττοί περιορισμοί αλληλεπιδράσεων προς αφαίρεση, έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα απλοποιημένο μοντέλο της διαδικασίας Είσοδοι Ενότητας Προσέγγισης Δομής Οι Είσοδοι της Ενότητας Προσέγγισης Δομής (Inputs for the Structuring Module), αντιστοιχούν στην εισαγωγή των απαραίτητων δεδομένων στην ενότητα προσέγγισης δομής, και ανταποκρίνονται στο πρώτο βήμα της Προσέγγισης της Δομής της Διαδικασίας με τη χρήση των ΜΣΔ, την Ανάπτυξη του ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας. Οι είσοδοι στην ενότητα που πρέπει να κατέχει ο χρήστης είναι: η λίστα των δραστηριοτήτων της διαδικασίας του έργου, η λίστα των ροών πληροφορίας μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας, και τα πρότυπα σχήματα αλληλεπιδράσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων, τα στοιχεία λαμβάνονται με την υλοποίηση της Αποσύνθεσης της Διαδικασίας στις Συνιστώσες Δραστηριότητες αυτής και την Αναγνώριση των Αλληλεπιδράσεων μεταξύ τους Τύποι Ροών Πληροφορίας Στο εργαλείο θεωρούνται δύο τύποι ροών πληροφορίας μεταξύ δύο δραστηριοτήτων (information flow types) που υπάρχει πληροφοριακή εξάρτηση, όπου η προγενέστερηανάντη δραστηριότητα αποστέλλει την εκροή-την πληροφορία εξόδου της προς μια μεταγενέστερη-κατάντη δραστηριότητα όπου αποτελεί την εισροή-απαιτούμενη πληροφορία εισόδου αυτής: τον πρώτο τύπο ροής πληροφορίας όπου παρατηρείται ότι η κατάντη δραστηριότητα για να εκκινήσει την εργασία της απαιτεί την τελική πληροφορία εξόδου από την ανάντη δραστηριότητα, και τον δεύτερο τύπο ροής πληροφορίας όπου παρατηρείται ότι η κατάντη δραστηριότητα εκκινεί με ή χωρίς προκαταρκτική πληροφορία και κατά τη διεκπεραίωση των εργασιών της διαδικασίας της λαμβάνει μια τελική ενημέρωση της πληροφορίας από την ανάντη δραστηριότητα με την τελική πληροφορία εξόδου της, την οποία και χρησιμοποιεί Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων DSM Input Ο χρήστης εισάγει τα δεδομένα εισόδου του συστήματος των δραστηριοτήτων της διαδικασίας του έργου επιλέγοντας από την πτυσσόμενη λίστα ενεργειών χρήστη από το κουμπί του πρόσθετου DSM, την εντολή New DSM (Νέο ΜΣΔ) και εμφανίζεται το φύλλο εργασίας DSM Input (Είσοδος ΜΣΔ). 95

96 Εικόνα 4.1 Φύλλο εργασίας DSM Input. Στο φύλλο εργασίας DSM Input ο χρήστης: Εισάγει το όνομα του έργου (Project Name) στο κελί 2Α. Το όνομα του έργου πρέπει να είναι μοναδικό για να μπορούν να αναλυθούν ταυτόχρονα διαφορετικά έργα άλλων βιβλίων εργασίας. Εισάγει τα ονόματα των δραστηριοτήτων στη στήλη Α. Οι δραστηριότητες καταγράφονται σε μία σχετική σειρά εκτέλεσης και αντιστοιχίζονται στους δείκτες που βρίσκονται ακριβώς δίπλα αυτών στη στήλη Β. Οι δείκτες αυτοί είναι τοποθετημένοι με την ίδια ακριβώς σειρά και κατά μήκος της γραμμής 3 στις στήλες του μητρώου. Ο μέγιστος αριθμός δραστηριοτήτων που μπορούν να εισαχθούν στη συγκεκριμένη έκδοση του λογισμικού είναι 240. Καταγράφει τις παρατηρούμενες ροές πληροφορίας με τη χρήση του συμβολισμού στα κελιά του μητρώου. Το εργαλείο χρησιμοποιεί τη σύμβαση αναπαράστασης εισόδου, εξόδου, και ανάδρασης IRFAD (inputs in the rows and feedback above the diagonal-ir/fad), είσοδοι στις γραμμές και αναδράσεις επάνω της διαγωνίου για την ανάπτυξη του ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας του έργου. Σύμφωνα με αυτήν τη σύμβαση, ανατρέχοντας κατά μήκος μια σειρά του μητρώο από αριστερά προς τα δεξιά οι σημάνσεις στα κελιά αντιστοιχούν στις εισροές της δραστηριότητας που αντιστοιχεί στη γραμμή, αναγνωρίζοντας τις εισροές στις δραστηριότητες που επισημαίνονται στην αντίστοιχη στήλη. Αντίστοιχα ανατρέχοντας κατά μήκος μία στήλη από πάνω προς τα κάτω οι σημάνσεις στα κελιά αντιστοιχούν στις εκροές της δραστηριότητας που αντιστοιχεί στη στήλη, αποδίδοντας τις παραγόμενες εκροές αυτών στις δραστηριότητες που επισημαίνονται στην αντίστοιχη γραμμή, ενώ οι αναδράσεις από τις μεταγενέστερες χρονικά δραστηριότητες στην αλληλουχία εκτέλεσης προς τις προγενέστερες εντοπίζονται στα κελιά επάνω της διαγωνίου. Συνεπώς για κάθε δραστηριότητα που αντιστοιχεί σε μια γραμμή κινούμενοι κατά μήκος της γραμμής αυτής εντοπίζονται οι στήλες των δραστηριοτήτων από όπου προέρχονται οι εισροές της δραστηριότητας αυτής και στα κελιά τοποθετείται μια σήμανση, έτσι προκύπτουν και οι εκροές μίας δραστηριότητας μιας στήλης, ενώ αν οι δραστηριότητες είναι σε μια σχετική χρονική ακολουθία οι σημάνσεις άνω της διαγώνιου συμβολίζουν τις αναδράσεις. 96

97 Σχετικά με τις σημάνσεις που χρησιμοποιούνται στα κελιά θεωρούνται δύο: 1 και 2, σε αντιστοιχία με του δύο τύπους των ροών πληροφορίας που περιγράφηκαν παραπάνω. παράδειγμα Για την υλοποίηση της διαδικασίας που ακολουθείται στη μεθοδολογία χρήσης του εργαλείου, θεωρείται η ακόλουθη λίστα δραστηριοτήτων και ροών πληροφορίας μεταξύ τους με τον αντίστοιχο χαρακτηρισμό του τύπου, όπου 1 ο συμβολισμός για τον πρώτο τύπο και 2 αντίστοιχα για το δεύτερο τύπο ροής πληροφορίας: Πίνακας 4.4 Δραστηριότητες και Πληροφοριακές Ροές διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Δραστηριότητες Προκάτοχοι- Ανάντη (Τύπος ροής πληροφορίας) Δραστηριότητες Προκάτοχοι- Ανάντη (Τύπος ροής πληροφορίας) a i e(2), f(1) b a(1) j d(1), g(1) c a(2), j(1) k h(2), l(2) d c(2) l k(1) e b(1) m g(1), j(1) f b(2), e(2) n i(1), l(1), m(1) g a(1), c(1) o j(1), m(1), n(1) h b(2), e(1), l(1) Συνεπώς, για τη λίστα δραστηριοτήτων της διαδικασίας του έργου που θεωρήθηκε παραπάνω το μητρώο που προέκυψε είναι το ακόλουθο. Εικόνα 4.2 Μητρώο εισαγωγής αλληλεπιδράσεων δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας DSM Input. Παρατηρείται ότι για τη δραστηριότητα c όπου καταγράφονται οι εξής δύο ροές πληροφορίας: από την a τύπου 2 και από την j τύπου 1, ανατρέχοντας τη γραμμή του στοιχείου 3, τοποθετείται η σήμανση 2 στο κελί (3,1) του μητρώου και η σήμανση 1 στο κελί (3,10). Αντίστοιχα με τον τρόπο που έχει υποδειχθεί τοποθετούνται όλες οι σημάνσεις των αλληλεπιδράσεων για όλες τις δραστηριότητες της διαδικασίας. 97

98 Αναλύσεις Ενότητας Προσέγγισης Δομής Οι Αναλύσεις της Ενότητας Προσέγγισης Δομής (Analyses in the Structuring Module), αντιστοιχούν στο δεύτερο βήμα της Προσέγγισης της Δομής της Διαδικασίας με τη χρήση των ΜΣΔ, την Ανάλυση του ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας. Αρχικά το μοντέλο ΜΣΔ Αρχιτεκτονικής της Διαδικασίας του έργου, που έχει αναπτυχθεί με την είσοδο των δραστηριοτήτων και των πληροφοριακών ροών της διαδικασίας στο φύλλο εργασίας των Εισόδων Ενότητας Προσέγγισης Δομής, υπόκειται στη διαδικασία της Κατάτμησης (Partitioning). Όπως έχει αναφερθεί και στη σχετική ενότητα, με την Κατάτμηση του ΜΣΔ του μοντέλου της διαδικασίας του έργου εντοπίζονται οι βρόχοι επανάληψης ή ανάδρασης ή και αλλιώς οι κύκλοι (iteration loops or cycles), και οι δραστηριότητες αναδιατάσσονται έτσι ώστε να ομαδοποιούνται οι δραστηριότητες που σχηματίζουν βρόχους δημιουργώντας τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων (coupled block). Κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων απαρτίζεται από ένα σύνολο δραστηριοτήτων που συνιστούν ένα βρόχο, στο οποίο υπάρχει τουλάχιστον μια σήμανση εξάρτησης άνω της διαγωνίου του μητρώου, σήμανση ανάδρασης. Συνήθως λόγω της ύπαρξης κυκλικών σχέσεων μεταξύ των συνιστωσών-δραστηριοτήτων επαναλήψεις μπορούν να πραγματοποιηθούν ενδεχομένως και μεταξύ ορισμένων δραστηριοτήτων που ανήκουν σε ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, και κατά συνέπεια στο μπλοκ αυτό παρατηρούνται περισσότερες της μιας σημάνσεις ανάδρασης. Κατά την προσέγγιση των αποτελεσμάτων των Αναλύσεων της Ενότητας Προσέγγισης Δομής, θεωρείται το επίπεδο (level). Το επίπεδο ορίζεται έτσι ώστε οι δραστηριότητες που ανήκουν στο ίδιο επίπεδο να συνιστούν ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων ή να είναι ανεξάρτητες δραστηριότητες από τις δραστηριότητες που συνιστούν το μπλοκ και εξαρτώμενες μόνο από άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας που δεν ανήκουν στο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, δηλαδή οι δραστηριότητες που ανήκουν σε ένα επίπεδο είτε ανήκουν σε ένα μπλοκ που αντιστοιχεί στο επίπεδο, είτε διαθέτουν σημάνσεις εξαρτήσεων μόνο με δραστηριότητες που δεν ανήκουν στο μπλοκ του επιπέδου. Αυτή η πολύ-επίπεδη δομή (multi-level structure) που προκύπτει από την ταξινόμηση των δραστηριοτήτων της διαδικασίας σε επίπεδα, παρουσιάζει μια απλή ιεραρχία των δραστηριοτήτων της διαδικασίας του έργου (hierarchy of a project) και παράλληλα αναδεικνύει τα σημεία του ταυτοχρονισμού των δραστηριοτήτων (concurrency of tasks), δηλαδή της παράλληλης εκτέλεσης των δραστηριοτήτων, είτε των ανεξάρτητων δραστηριοτήτων, είτε/και των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων που ανήκουν στο ίδιο επίπεδο, που μπορούν να εκτελεστούν παράλληλα. Ειδικότερα, στο εργαλείο χρησιμοποιείται η μέθοδος Κατάτμησης κατά Warfield(1973), Μητρώου Προσβασιμότητας, όπου χρησιμοποιείται η διαχείριση των μητρώων Boolean (Boolean matrix manipulation) και αποσυντίθεται το έργο στα επίπεδα ιεράρχησης (hierarchical levels) στα οποία ταξινομούνται οι δραστηριότητές του. Αυτή η δυνατότητα της μεθόδου να αναγνωρίζει τις ιεραρχίες της διαδικασίας (process hierarchies) και να παρέχει τη σχετική πληροφορία αποτελεί το βασικό πλεονέκτημα επιλογής της μεθόδου έναντι της εναλλακτικής μεθόδου της Αναζήτησης Διαδρομής (Path Searching) που αναγνωρίζει ένα βρόχο κάνοντας προσπέλαση των πληροφοριακών ροών μέχρι ένας κόμβος που αντιστοιχεί σε μια δραστηριότητα να συναντάται για δεύτερη φορά. Οι ιεραρχίες 98

99 διαδικασίας που αναγνωρίζονται στην ενότητα αυτή χρησιμοποιούνται και στην ομαδοποίηση της πληροφοριακής εξάρτησης στην επόμενη ενότητα της Μοντελοποίησης της διαδικασίας του έργου. Η μέθοδος Κατάτμησης Warfield όπως έχει αναφερθεί, χρησιμοποιεί το μητρώο προσβασιμότητας (reachability matrix) για την αναγνώριση των δραστηριοτήτων που ανήκουν σε κάθε ιεραρχικό επίπεδο. Ένα επίπεδο καθορίζεται με τέτοιο τρόπο ώστε δύο στοιχεία που τοποθετούνται στο ίδιο επίπεδο να μην συνδέονται μεταξύ τους ή να συνδέονται με δύο αντίθετης κατεύθυνσης συνδέσεις μεταξύ τους, όπου τα δύο αυτά στοιχεία ανήκουν σε ένα βρόχο. Όταν αναγνωριστούν τα ιεραρχικά επίπεδα και προσδιοριστούν τα στοιχεία αυτών, τότε το αρχικό μητρώο Boolean αναδιατάσσεται ώστε να αναπαριστά τα διακριτά μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων της κατάτμησης, διαμορφώνοντας τα σύνολα των αλληλεξαρτώμενων σε διακριτά επίπεδα. Ακολούθως, της διαδικασίας της κατάτμησης για την αναγνώριση των μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, οι απλές δραστηριότητες επανα-αναδιατάσσονται βάσει του κανόνα As-Early-As-Possible (AEAP - Όσο Ενωρίτερα Όσο είναι Δυνατό) ή βάσει του κανόνα As-Late-As-Possible (ALAP - Όσο Αργότερα Όσο είναι Δυνατό). Κατά τη χρήση του πρώτου κανόνα AEAP, οι δραστηριότητες αλληλουχούνται έτσι ώστε κάθε δραστηριότητα να εκκινεί αμέσως μόλις όλες οι απαιτούμενες εισροές της από τις ανάντη δραστηριότητες αυτής είναι διαθέσιμες. Αντίθετα, κατά τη χρήση του δεύτερου κανόνα ALAP οι δραστηριότητες αλληλουχούνται έτσι ώστε κάθε δραστηριότητα να εκκινεί σε τέτοιο χρονικό σημείο όπου να έχει καθυστερήσει στο μέγιστο βαθμό που δεν έχει ως αποτέλεσμα την καθυστέρηση ολοκλήρωσης του συνόλου του έργου. Και στις δύο προσεγγίσεις με τους δύο κανόνες, σε κάθε επίπεδο τοποθετείται ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων πριν από κάθε απλή δραστηριότητα, και στην περίπτωση όπου υπάρχει παραπάνω του ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, τοποθετείται αρχικά το μπλοκ εκείνο όπου οι συνιστώσες δραστηριότητες του είναι τοποθετημένες ως πρωταρχικές, ως ανάντη (located upfront). Ενώ οι δραστηριότητες εντός ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων ακολουθούν την ακολουθία του κατατετμημένου μητρώου εισόδου βάσει της κυκλικής συσχέτισης. Μετά την κατάτμηση, όταν διαπιστώνεται ότι το μέγεθος ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων είναι πολύ μεγάλο, όπου το προκύπτον μητρώο της κατάτμησης δεν δύναται να παρέχει την απαιτούμενη πληροφορία σχετικά με τη δομή της διαδικασίας του έργου, πραγματοποιείται η διαδικασία της Διάσπασης. Η Διάσπαση (Tearing) αποτελεί μια τεχνική που διαμορφώνει ένα μπλοκ μεγάλου μεγέθους σε ένα μικρότερο μπλοκ ανευρίσκοντας μια κατάλληλη ακολουθία των δραστηριοτήτων εντός του μπλοκ. Κατά τη διάσπαση απομακρύνεται μια σήμανση εξάρτησης άνω της διαγωνίου για μια δραστηριότητα όπου μπορεί να γίνουν ικανοποιητικές εκτιμήσεις ως προς τα χαρακτηριστικά των εισόδων της και στο μητρώο εισάγεται μία σήμανση διάσπασης. Ακολούθως της απομάκρυνσης της σήμανσης εξάρτησης πραγματοποιείται εκ νέου η διαδικασία της κατάτμησης και επανα-αλληλουχούνται οι δραστηριότητες του μπλοκ. Όταν ολοκληρωθεί η επανάληψη της διαδικασίας της κατάτμησης η σήμανση της διάσπασης απομακρύνεται. Όπως έχει αναφερθεί έχουν προταθεί διάφορες μέθοδοι για την αποτελεσματικότερη διάσπαση προς τη μείωση του αριθμού των διασπάσεων ή προς τον περιορισμό των διασπάσεων στο μικρότερο μπλοκ κατά μήκος της διαγωνίου. Ωστόσο μια ιδανική ακολουθία δραστηριοτήτων εντός ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά των διεπαφών-πληροφοριακών ροών μεταξύ των δραστηριοτήτων. Παρ 99

100 όλα αυτά, ενώ η τεχνική της διάσπασης που βασίζεται στα χαρακτηριστικά των διεπαφών μεταξύ των δραστηριοτήτων προτείνει μια αποτελεσματική σειρά εκτέλεσης από μια δομική οπτική, δεν δύναται να παρέχει μια βέλτιστη ακολουθία. Ο χρήστης υλοποιεί την ανάλυση των δεδομένων των δραστηριοτήτων και των ροών πληροφορίας της διαδικασίας του έργου που έχουν εισαχθεί στο φύλλο εργασίας DSM Input επιλέγοντας από την πτυσσόμενη λίστα ενεργειών χρήστη από το κουμπί του πρόσθετου DSM, την εντολή Analyze DSM (Ανάλυση ΜΣΔ). Με την εκτέλεση της εντολής Analyze DSM εμφανίζονται 6 φύλλα εργασίας που διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: τα φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων των αναλύσεων που πραγματοποιεί η εντολή ενέργειας ανάλυσης Analyze DSM, και είναι τα φύλλα εργασίας AEAP, ALAP, AEAP collapsed, ALAP collapsed, και Analysis, και τα φύλλα εισόδου δεδομένων για την επόμενη ενότητα, την ενότητα μοντελοποίησης διαδικασίας, και είναι τα φύλλα εργασίας Resource και Project. Όσον αφορά τα φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων των αναλύσεων: στο φύλλο εργασίας AEAP, παρουσιάζεται η αλληλουχία των δραστηριοτήτων που έχει προσεγγισθεί με τον κανόνα As-Early-As-Possible (Όσο Ενωρίτερα Όσο είναι Δυνατό), όπου οι δραστηριότητες έχουν αλληλουχηθεί έτσι ώστε κάθε δραστηριότητα να προγραμματίζεται να εκκινήσει αμέσως μόλις όλες οι απαιτούμενες εισροές της από τις ανάντη δραστηριότητες αυτής είναι διαθέσιμες, στο φύλλο εργασίας ALAP, παρουσιάζεται η αλληλουχία των δραστηριοτήτων που έχει προσεγγισθεί με τον κανόνα As-Late-As-Possible (Όσο Αργότερα Όσο είναι Δυνατό), όπου οι δραστηριότητες έχουν αλληλουχηθεί έτσι ώστε κάθε δραστηριότητα να προγραμματίζεται να εκκινήσει σε τέτοιο χρονικό σημείο όπου να έχει καθυστερήσει στο μέγιστο βαθμό χωρίς να καθυστερεί το σύνολο του έργου, στα φύλλα εργασίας AEAP collapsed και ALAP collapsed, εμφανίζονται οι συμπτυγμένες μορφές (collapsed views) των αποτελεσμάτων των αναλύσεων AEAP και ALAP, όπου τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων έχουν συμπτυχθεί σε δραστηριότητες που αντιπροσωπεύουν τα μπλοκ αυτά, τις δραστηριότητες μπλοκ (block tasks), και στο φύλλο εργασίας Analysis, παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των αναλύσεων διάρθρωσης-δομής της διαδικασίας (structural analyses) που πραγματοποιούνται βάσει του ΜΣΔ της συμπτυγμένης μορφής AEAP collapsed. Σε αυτό το σημείο είναι απαραίτητο να σημειωθεί η δυναμική χρήση δεικτών για τις δραστηριότητες στα παραγόμενα ΜΣΔ του φύλλου εισόδου δεδομένων και των φύλλων αποτελεσμάτων των αναλύσεων, όπου χρησιμοποιούνται τέσσερα διαφορετικά συστήματα δεικτοδότησης των δραστηριοτήτων: 1. το πρώτο σύστημα δεικτοδότησης είναι αυτό που χρησιμοποιείται στο φύλλο εργασίας DSM Input' όπου λαμβάνονται οι είσοδοι από τον χρήστη, 2. το δεύτερο σύστημα δεικτοδότησης είναι αυτό που χρησιμοποιείται στο φύλλο εργασίας AEAP, όπου χρησιμοποιούνται νέοι δείκτες μετά την Κατάτμηση που 100

101 υποδηλώνουν και τη σχετική ακολουθία των δραστηριοτήτων. Αυτό το σύστημα χρησιμοποιείται και στο φύλλο εργασίας ALAP, 3. το τρίτο σύστημα δεικτοδότησης είναι αυτό που χρησιμοποιείται στο φύλλο εργασίας AEAP collapsed με την σύμπτυξη των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων στις δραστηριότητες μπλοκ. Αυτό το σύστημα χρησιμοποιείται και στο φύλλο εργασίας ALAP collapsed, και 4. το τέταρτο σύστημα δεικτοδότησης είναι αυτό που χρησιμοποιείται στο φύλλο εργασίας Project, που παρουσιάζει πανομοιότυπους δείκτες με τα IDs στο Microsoft Project Φύλλα Εργασίας Αποτελεσμάτων AEAP και ALAP παράδειγμα Εικόνα 4.3 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Στο φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων AEAP : αναγνωρίζονται δύο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων το Block1 που συνίσταται από τις δραστηριότητες c, d, g, και j με δύο σημάνσεις ανάδρασης από την κατάντη δραστηριότητα j στις ανάντη c και d, και το Block2 που συνίσταται από τις δραστηριότητες h, k και l με δύο σημάνσεις ανάδρασης από την κατάντη δραστηριότητα l στις ανάντη h και k, και διαμορφώνονται 7 επίπεδα ιεραρχίας στη διαδικασία, όπου στο Level 1 ανήκει μόνο η δραστηριότητα a, η οποία δεν δέχεται κάποια εισροή, στο Level 2 ανήκει το Block1 και η δραστηριότητα b, όπου οι δραστηριότητες του μπλοκ και η απλή δραστηριότητα δέχονται εισροή μόνο από τη δραστηριότητα a του Level 1 και όχι από κάποια άλλη δραστηριότητα, καθώς επίσης δεν παρατηρείται εξάρτηση μεταξύ της απλής δραστηριότητας με τις δραστηριότητες του μπλοκ, στο Level 3 ανήκουν οι δραστηριότητες e και m, όπου η μεν δραστηριότητα e δέχεται εισροή μόνο από τη δραστηριότητα b του Level 2, ενώ η δε δραστηριότητα m δέχεται εισροές μόνο από τις δραστηριότητες g και j του Block1 στο Level 1, καθώς επίσης οι δύο αυτές δραστηριότητες που τοποθετούνται στο εξεταζόμενο επίπεδο δεν διαθέτουν εξάρτηση μεταξύ τους και συνεπώς μπορούν να εκτελεστούν ταυτόχρονα, στο Level 4 ανήκει το Block2 και η δραστηριότητα f, όπου οι δραστηριότητες του μπλοκ και η απλή δραστηριότητα δέχονται εισροές μόνο από δραστηριότητες των προηγούμενων Level2 και Level3 και δεν παρατηρείται εξάρτηση μεταξύ της απλής 101

102 δραστηριότητας και των δραστηριοτήτων του μπλοκ και άρα μπορούν να εκτελεστούν ταυτόχρονα, ακολούθως ορίζονται τα Level5, Level6, και Level7, που αντιστοιχούν στις δραστηριότητες i, n, και o αντίστοιχα, καθώς η κάθε μία λαμβάνει εισροή από τη δραστηριότητα του προηγούμενου επιπέδου, και συνεπώς για να εκκινήσει η κάθε κατάντη θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί η κάθε ανάντη του προηγούμενου επίπεδου. Εικόνα 4.4 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων ALAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Συγκρίνοντας το φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων AEAP και το φύλλο εργασίας ALAP, παρατηρείται ότι: προκύπτει διαφορετική αλληλουχία των δραστηριοτήτων, καθώς όπως έχει αναφερθεί κατά την προσέγγιση As-Late-As-Possible η αλληλουχία των δραστηριοτήτων διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε κάθε δραστηριότητα να εκκινεί όσο το δυνατόν αργότερα χωρίς όμως να καθυστερεί τις κατάντη δραστηριότητές της, σε αντίθεση με την προσέγγιση As-Early-As-Possible όπου η αλληλουχία των δραστηριοτήτων διαμορφώνεται με τέτοιο τρόπο έτσι ώστε κάθε δραστηριότητα να εκκινεί όσο το δυνατόν νωρίτερα. Πρακτικά κατά την προσέγγιση AEAP για κάθε δραστηριότητα γίνεται έλεγχος αν όλες οι απαιτούμενες εισροές της είναι διαθέσιμες και τότε τοποθετείται στην αλληλουχία. Κατά την προσέγγιση ALAP για κάθε δραστηριότητα γίνεται έλεγχος αν όλες οι απαιτούμενες εισροές της είναι διαθέσιμες και στη συνέχεια εξετάζονται οι κατάντη δραστηριότητες αυτής. Για κάθε κατάντη δραστηριότητα της εξεταζόμενης ανάντη δραστηριότητας εξετάζεται αν διαθέτει όλες τις εισροές της, πέραν της εισροής της εξεταζόμενης ανάντη δραστηριότητας. Αν διαπιστωθεί ότι μία κατάντη δραστηριότητα της εξεταζόμενης ανάντη δραστηριότητας διαθέτει όλες τις άλλες εισροές πέραν της εισροής της εξεταζόμενης ανάντη, συμπεραίνεται ότι αν η ανάντη εξεταζόμενη δραστηριότητα δεν εκτελεστεί θα καθυστερήσει η εκτέλεση της κατάντη και άρα και το έργο, κατά συνέπεια επιλέγεται να εκτελεστεί η εξεταζόμενη ανάντη δραστηριότητα, αναγνωρίζονται τα δύο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, Block1 και Block2, ενώ η σχετική αλληλουχία των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων του κάθε μπλοκ παραμένει η ίδια λόγω των σχημάτων των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ τους, διαμορφώνονται 7 επίπεδα ιεραρχίας στη διαδικασία, αλλά παρατηρείται διαφορετική κατάταξη των δραστηριοτήτων σε αυτά, ως εξής: στο Level 1 τοποθετείται η δραστηριότητα a καθώς δεν απαιτεί κάποια εισροή αλλά παρέχει μόνο εκροές στις b, c, g και συνεπώς πρέπει να εκτελεστεί αρχικά, 102

103 στο Level 2 τοποθετείται η δραστηριότητα b με εισροή μόνο από τη δραστηριότητα a και εκροές e, f, και h, στο Level 3 τοποθετείται η δραστηριότητα e με εισροή από τη δραστηριότητα b και εκροές στις f και h, στο Level 4 κατατάσσεται το Block1 και η δραστηριότητα f, καθώς το Block1 λαμβάνει εισροή από την a και δίνει εκροή στη δραστηριότητα m, και η δραστηριότητα f λαμβάνει εισροές από τις b και e και δίνει εκροή στην i, όπου δεν παρατηρείται κάποια εξάρτηση μεταξύ του Block1 και της δραστηριότητας f όπου σημαίνει ότι μπορούν να υλοποιούνται ταυτόχρονα, στο Level 5 τοποθετούνται το Block2 και οι δραστηριότητες m και i, όπου το Block2 δέχεται εισροές από τις δραστηριότητες b και e ενώ οι εκροές τους κατευθύνονται προς τις δραστηριότητες n και o, αντίστοιχα η δραστηριότητα m δέχεται εισροή από το Block1 και δίνει εκροές στις δραστηριότητες n και o, και η δραστηριότητα i δέχεται εισροές από τις δραστηριότητες e και f. Όπως διαπιστώνεται το Block2 και οι δραστηριότητες m και i δεν διαθέτουν αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους και είναι ανεξάρτητες μεταξύ τους και συνεπώς μπορούν να εκτελούνται ταυτόχρονα, αντίστοιχα στο Level 6 και 7 με αντίστοιχο τρόπο εξέτασης τοποθετούνται οι δραστηριότητες n και o, διότι η δραστηριότητα o απαιτεί την εισροή που προέρχεται από τη δραστηριότητα n Φύλλα Εργασίας Αποτελεσμάτων AEAP collapsed και ALAP collapsed Στα φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων των αναλύσεων AEAP collapsed και ALAP collapsed τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων λαμβάνουν την συμπτυγμένη μορφή τους στις δραστηριότητες μπλοκ. Ως προς τη σήμανση των πληροφοριακών ροών στις συμπτυγμένες μορφές των μητρώων, όταν παρατηρείται μια ροή πληροφορίας από μια απλή δραστηριότητα προς μια δραστηριότητα μπλοκ να σημαίνεται με την τιμή 2, τότε υπάρχει τουλάχιστον μία πληροφοριακή ροή από την απλή δραστηριότητα προς μια δραστηριότητα του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, που αντιπροσωπεύει η δραστηριότητα μπλοκ, που να είναι του δεύτερου θεωρούμενου τύπου ροής πληροφορίας. Όταν υπάρχει πληροφοριακή ροή από μία δραστηριότητα μπλοκ προς μια απλή δραστηριότητα ή προς μια άλλη δραστηριότητα μπλοκ αυτή θεωρείται ότι είναι ροή πληροφορίας του δεύτερου τύπου, καθώς είναι πολύ πιθανόν και λογικό προκαταρκτικές εκροές των δραστηριοτήτων των μπλοκ να προωθούνται στις κατάντη δραστηριότητες αυτών πριν οι εκροές τους λάβουν την τελική μορφή τους με την ολοκλήρωση των επαναληπτικών διαδικασιών τους. παράδειγμα 103

104 Εικόνα 4.5 Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων AEAP και AEAP collapsed διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Συγκρίνοντας τη συμπτυγμένη μορφή του ΜΣΔ του φύλλου εργασίας αποτελεσμάτων AEAP collapsed με τη μορφή του ΜΣΔ του φύλλου εργασίας αποτελεσμάτων AEAP προκύπτει ότι: όσον αφορά τη σήμανση των εισροών στις θεωρούμενες δραστηριότητες μπλοκ, παρατηρείται ότι παραμένει η σήμανση της ροή πληροφορίας του δευτέρου τύπου από τη δραστηριότητα a στο Block1 όπως είχε επισημανθεί, καθώς επίσης και η αντίστοιχη ροή από τη δραστηριότητα b στο Block2, όσον αφορά τη σήμανση των εκροών στις θεωρούμενες δραστηριότητες μπλοκ, παρατηρείται ότι το Block1 διαθέτει μία ροή πληροφορίας δευτέρου τύπου προς τη δραστηριότητα m η οποία έχει αντικαταστήσει τις δύο ροές πληροφορίας που παρατηρούνταν από τις δραστηριότητες g και j του μπλοκ προς αυτή. Αντίθετα οι ροές πληροφορίας των δραστηριοτήτων k και l του Block2 προς τις δραστηριότητες n και o, που επισημαίνονταν ως πρώτου τύπου έχουν αντικατασταθεί από δύο ροές πληροφορίας δευτέρου τύπου από το μπλοκ προς αυτές, θεωρώντας ότι κάθε δραστηριότητα ενός μπλοκ παρέχει προκαταρκτικές εκροές προς τις κατάντη δραστηριότητες της πριν οι εκροές της λάβουν την τελική μορφή τους με την ολοκλήρωση των επαναληπτικών διαδικασιών που πραγματοποιούνται εντός του μπλοκ. 104

105 Εικόνα 4.6 Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων ALAP και ALAP collapsed διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Αντίστοιχες παρατηρήσεις προκύπτουν και από την σύγκριση της συμπτυγμένης μορφής του ΜΣΔ του φύλλου εργασίας αποτελεσμάτων ALAP collapsed και της αντίστοιχης μορφής του ΜΣΔ του φύλλου εργασίας αποτελεσμάτων ALAP Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Analysis Στο φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων των αναλύσεων Analysis παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των αναλύσεων διάρθρωσης-δομής που πραγματοποιούνται βάσει του ΜΣΔ της συμπτυγμένης μορφής AEAP collapsed. Κατά την προσέγγιση της δομής της διαδικασίας θεωρείται η έννοια του περιθωρίου επιπέδου κάθε δραστηριότητας (level slack of task), η οποία ορίζεται ως η διαφορά του επιπέδου της δραστηριότητας στο ΜΣΔ κατά την προσέγγιση ALAP και του επιπέδου της δραστηριότητας στο ΜΣΔ κατά την προσέγγιση AEAP. Βάσει των αποτελεσμάτων της ιεραρχικής αποσύνθεσης της διαδικασίας, πραγματοποιείται η κατηγοριοποίηση των διάφορων παρατηρούμενων τύπων πληροφοριακής εξάρτησης μεταξύ των δραστηριοτήτων, όπου αναγνωρίζονται οι εξής δύο περιπτώσεις πληροφοριακής εξάρτησης: η μη δεσμευτική εξάρτηση (non-binding dependency) που αντιπροσωπεύει μια εξάρτηση που δεν θεωρείται ως περιορισμός (constraint) μεταξύ δύο δραστηριοτήτων σε πληροφοριακή εξάρτηση. Η καθυστέρηση της μετάδοσης πληροφοριών από την ανάντη δραστηριότητα στην κατάντη δραστηριότητα δεν προκαλεί άμεσα τη χρονική ολίσθηση (slip) της κατάντη που έπεται και δεν επηρεάζει άμεσα το χρονοδιάγραμμα. Έτσι η εξάρτηση αυτή θεωρείται ως 105

106 ένας περιττός περιορισμός (redundant constraint) και παραλείπεται στις επόμενες ενότητες της μοντελοποίησης και του χρονοπρογραμματισμού της διαδικασίας, και η δεσμευτική εξάρτηση (binding dependency) που αντιπροσωπεύει μια εξάρτηση η οποία θεωρείται ως περιορισμός μεταξύ δύο δραστηριοτήτων σε πληροφοριακή εξάρτηση. Η καθυστέρηση της μετάδοσης της πληροφορίας από την ανάντη δραστηριότητα στην κατάντη δραστηριότητα προκαλεί άμεσα τη χρονική ολίσθηση (slip) της δεύτερης που έπεται. Αυτή η πληροφοριακή εξάρτηση μεταφράζεται σε μια σχέση δραστηριοτήτων με προτεραιότητα τύπου λήξη σε έναρξη (precedence task relationship of finish-to-start) στις επόμενες ενότητες μοντελοποίησης και χρονοπρογραμματισμού της διαδικασίας. Όλες οι εξαρτήσεις εντός ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων θεωρούνται δεσμευτικές. Μια δεσμευτική εξάρτηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως: μη κρίσιμη δεσμευτική εξάρτηση (non-critical binding dependency), που είναι μια δεσμευτική εξάρτηση μεταξύ δύο δραστηριοτήτων με μη μηδενικό περιθώριο επιπέδου ή κρίσιμη δεσμευτική εξάρτηση (critical binding dependency), που είναι μια δεσμευτική εξάρτηση μεταξύ δύο δραστηριοτήτων με μηδενικό περιθώριο επίπεδου. Ακολουθώντας τις κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων αναπτύσσεται μια κρίσιμη διαδρομή εξάρτησης (critical dependency path) κατά μήκος του συνόλου των ιεραρχιών της διαδικασίας ενός έργου από το πρώτο επίπεδο στο τελευταίο επίπεδο. Αυτή η διαδρομή διαφέρει από την κρίσιμη διαδρομή (critical path), διότι προσδιορίζεται χωρίς να ληφθεί υπόψη η οπτική του χρόνου, ωστόσο αυτή η διαδρομή παρέχει καθοδήγηση για βελτιώσεις στη διαδικασία στο αρχικό στάδιο του σχεδιασμού των διαδικασιών όπου συνήθως δεν είναι διαθέσιμα λεπτομερή δεδομένα για τις διάρκειες των δραστηριοτήτων. Για την κατανόηση των εννοιών της δεσμευτικής και της μη δεσμευτικής εξάρτησης μεταξύ δύο δραστηριοτήτων μπορεί να θεωρηθεί το ακόλουθο παράδειγμα συστήματος διαδικασίας και το ΜΣΔ αυτού. (β) (α) (γ) Εικόνα 4.7 (α)μσδ διαδικασίας, (β) και (γ) τα δύο σενάρια περιπτώσεων για τις πληροφοριακές ροές, δεσμευτικές και μη δεσμευτικές εξαρτήσεις. [Πηγή:[B1]]. Η διαδικασία αποτελείται από τρείς διαφορετικές δραστηριότητες μεταξύ τους, α, b, και c, όπου όπως αναπαρίσταται και στο ΜΣΔ, η δραστηριότητα α αποστέλλει μόνο εκροές, μία προς τη δραστηριότητα b και μία ακόμη εκροή προς τη δραστηριότητα c, η δραστηριότητα b λαμβάνει εισροή μόνο από τη δραστηριότητα α και αποστέλλει εκροή μόνο προς τη 106

107 δραστηριότητα c, και αντίστοιχα η δραστηριότητα c λαμβάνει μόνον εισροές από τις δραστηριότητες α και b. Σε αυτήν την περίπτωση ΜΣΔ για τη διαδικασία μπορούν να αντιστοιχηθούν δυο δυνατά σενάρια: το πρώτο σενάριο της περίπτωσης όπου και οι τρείς δραστηριότητες παράγουν απλές εκροές, για να εκκινήσει η δραστηριότητα b απαιτεί την πληροφορία από τη δραστηριότητα α, και για να εκκινήσει η δραστηριότητα c απαιτεί την πληροφορία από τη δραστηριότητα α και την πληροφορία από τη δραστηριότητα b, και το δεύτερο σενάριο της περίπτωσης όπου η δραστηριότητα α παράγει πολλαπλές εκροές, συγκεκριμένα δύο εκροές για τις δύο άλλες δραστηριότητες της διαδικασίας, ενώ οι άλλες δύο δραστηριότητες παράγουν απλές εκροές, για να εκκινήσει η δραστηριότητα b απαιτεί την πληροφορία από τη δραστηριότητα α, και για να εκκινήσει η δραστηριότητα c απαιτεί την πληροφορία από τη δραστηριότητα α και την πληροφορία από τη δραστηριότητα b. Και στα δύο σενάρια αν και η δραστηριότητα c απαιτεί πληροφορία από τη δραστηριότητα α, δεν προκύπτει κανένας περιορισμός προτεραιότητας διότι η δραστηριότητα α έχει ολοκληρωθεί σε προηγούμενο χρόνο και έχει παράγει τις τελικές εκροές της προς τις άλλες δύο δραστηριότητες του συστήματος της διαδικασίας πριν τη στιγμή που η δραστηριότητα c εκκινεί μετά την ολοκλήρωση τη δραστηριότητας b και απαιτεί την πληροφοριακή εισροή από τη δραστηριότητα α. Συνεπώς η πληροφοριακή εξάρτηση μεταξύ των δραστηριοτήτων α και c είναι μη δεσμευτική ενώ οι άλλες δύο εξαρτήσεις, μεταξύ των δραστηριοτήτων α και b, και b και c, είναι δεσμευτικές. Ωστόσο αυτή η μη δεσμευτική εξάρτηση δεν θεωρείται λιγότερο σημαντική έναντι των δεσμευτικών, καθώς στην πραγματικότητα αντιστοιχεί σε μια πληροφοριακή ροή που συμβάλλει στο επιτυχές αποτέλεσμα της διαδικασίας και αναζητείται για παράδειγμα σε μία διαδικασία παραγωγής από το ανθρώπινο δυναμικό. Στο ΜΣΔ του φύλλου εργασίας Analysis παρατηρούνται πλαίσια με διακεκομμένο περίγραμμα (dotted boxes), αυτά τα πλαίσια αντιστοιχούν στις δραστηριότητες που παρουσιάζουν μη μηδενικό περιθώριο επιπέδου και είναι οι δραστηριότητες που αναφέρονται στις στήλες. Οι δραστηριότητες με μη μηδενικό περιθώριο μπορούν να προγραμματιστούν μεταξύ των επιπέδων που αναγράφονται στις γραμμές ως προς τις οποίες εκτείνονται τα πλαίσια, όπου τα επίπεδα αυτά αντιστοιχούν στα προσεγγισμένα επίπεδα που έχουν τοποθετηθεί οι δραστηριότητες αυτές στις δύο προσεγγίσεις AEAP και ALAP. Για την επισήμανση στο ΜΣΔ του φύλλου εργασίας Analysis των δύο αναγνωριζόμενων περιπτώσεων πληροφοριακής εξάρτησης μεταξύ δύο δραστηριοτήτων, της μη δεσμευτικής εξάρτησης και της δεσμευτικής εξάρτησης, αλλά και το χαρακτηρισμό της δεσμευτικής εξάρτησης ως μη κρίσιμη δεσμευτική εξάρτηση και κρίσιμη δεσμευτική εξάρτηση, χρησιμοποιούνται διαφορετικά χρώματα για τις σημάνσεις των πληροφοριακών εξαρτήσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων, όπου: οι σημάνσεις εξαρτήσεων με μαύρο χρώμα αντιστοιχούν σε μη δεσμευτικές εξαρτήσεις, οι σημάνσεις εξαρτήσεων με μπλε χρώμα αντιστοιχούν σε μη δεσμευτικές εξαρτήσεις όπου πραγματοποιείται μετατροπή της σήμανσης 2 για το θεωρούμενο δεύτερο τύπο πληροφοριακής ροής που είναι στο φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων AEAP collapsed 107

108 και AEAP σε σήμανση 1 στο φύλλο εργασίας Analysis, καθώς θεωρείται ότι δεν υπάρχουν οφέλη από την επικάλυψη μεταξύ των κατάντη και ανάντη δραστηριοτήτων με μη δεσμευτικές εξαρτήσεις, οι σημάνσεις εξαρτήσεων με καφέ χρώμα αντιστοιχούν σε μη κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις, και οι σημάνσεις εξαρτήσεων με ροζ χρώμα αντιστοιχούν σε κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις. παράδειγμα Εικόνα 4.8 Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων AEAP, ALAP και Analysis διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Όσον αφορά το ΜΣΔ που προκύπτει για το θεωρούμενο παράδειγμα παρατηρούνται τα εξής: υπάρχουν τρία πλαίσια με διακεκομμένο περίγραμμα που αντιστοιχούν σε δραστηριότητες με μηδενικό περιθώριο, δηλαδή σε δραστηριότητες όπου διαφέρουν τα επίπεδα που κατατάσσονται κατά τις δύο προσεγγίσεις AEAP και ALAP. Τα πλαίσια αυτά αντιστοιχούν στις στήλες 2,4 και 5 οι οποίες αναφέρονται στη δραστηριότητα μπλοκ για το Block1, τη δραστηριότητα m, και τη δραστηριότητα μπλοκ για το Block2 αντίστοιχα. Συγκρίνοντας τα επίπεδα που τοποθετούνται οι δραστηριότητες αυτές κατά τις δύο προσεγγίσεις AEAP και ALAP, αλλά και παρατηρώντας τις γραμμές που ορίζουν τα τρία αυτά πλαίσια προκύπτει ότι: η δραστηριότητα μπλοκ του Block1 μπορεί να τοποθετηθεί μεταξύ των επιπέδων Level2 και Level4, η δραστηριότητα m μεταξύ των επιπέδων Level3 και Level5, και η δραστηριότητα μπλοκ του Block2 μεταξύ των επιπέδων Level4 και Level5 όπου το πρώτο επίπεδο αναφέρεται στο πιο νωρίτερο επίπεδο όπου μπορεί να εκκινήσει η δραστηριότητα όπου και διαθέτει όλες τις εισροές της, και το δεύτερο επίπεδο 108

109 αντιστοιχεί στο επίπεδο όπου η δραστηριότητα μπορεί να εκκινήσει κατά μέγιστα καθυστερημένα χωρίς να καθυστερήσει τις κατάντη δραστηριότητες που έπονται αυτής και απαιτούν την παροχή πληροφοριών από αύτη, ως προς την επισήμανση των αναγνωριζόμενων περιπτώσεων πληροφοριακής εξάρτησης μεταξύ δύο δραστηριοτήτων μη δεσμευτικής εξάρτησης και δεσμευτικής εξάρτησης, αλλά και το χαρακτηρισμό της δεσμευτικής εξάρτησης ως μη κρίσιμης δεσμευτικής εξάρτησης και κρίσιμης δεσμευτικής εξάρτησης διαπιστώνονται τα εξής σημεία: σημάνσεις εξαρτήσεων με μαύρο για τις μη δεσμευτικές εξαρτήσεις στα κελιά (7,3), και (10,5), σημάνσεις εξαρτήσεων με μπλε χρώμα για τις μη δεσμευτικές εξαρτήσεις στα κελιά (6,3), (8,4), (10,6) όπου οι σημάνσεις τους από 2 στο φύλλο εργασίας AEAP collapsed μετατρέπονται σε 1 καθώς θεωρείται ότι δεν υπάρχουν οφέλη από την επικάλυψη μεταξύ των κατάντη και ανάντη δραστηριοτήτων με μη δεσμευτικές εξαρτήσεις, σημάνσεις εξαρτήσεων με καφέ χρώμα αντιστοιχούν για τις μη κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις στα κελιά (5,2), (6,4), (9,5) και (9,6), και σημάνσεις εξαρτήσεων με ροζ χρώμα για τις κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις στα κελιά (3,1), (4,3), (7,4), (8,7), (9,8), και (10,9). Ακολούθως, παρατίθενται το διάγραμμα δικτύου που αναπαριστά την ισοδύναμη δομήδιάρθρωση της διαδικασίας του έργου όπως αυτή έχει προσδιοριστεί από τα ΜΣΔ του AEAP collapsed και του ΜΣΔ του ALAP collapsed χωρίς τις μη δεσμευτικές εξαρτήσεις οι οποίες παραλείπονται. (α) (β) Εικόνα 4.9 Διαγράμματα δικτύου αναπαράστασης της ισοδύναμης δομής της διαδικασίας του έργου του παραδείγματος εφαρμογής όπως προκύπτει από το ΜΣΔ του AEAP collapsed (α), και ALAP collapsed (β) αντίστοιχα. Το διάγραμμα δικτύου (α) αναπαριστά την ισοδύναμη δομή του έργου του ΜΣΔ του AEAP collapsed χωρίς τις μη δεσμευτικές εξαρτήσεις οι οποίες παραλείπονται, όπου διαπιστώνονται τα ακόλουθα: 109

110 οι δραστηριότητες μπλοκ Block1 και Block2 καθώς και η απλή δραστηριότητα m μπορούν να τοποθετηθούν σε διαφορετικά επίπεδα, δεδομένου ότι έχουν μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου, ενώ τοποθετούνται στο μικρότερο-νωρίτερο δυνατό επίπεδο, η διαδρομή εξαρτήσεων κατά μήκος των δραστηριοτήτων a-b-e-f-i-n-o αποτελεί μια κρίσιμη διαδρομή εξάρτησης του έργου που σχηματίζεται από κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις, τα διακεκομμένα βέλη αναπαριστούν τις μη κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων. Η εξάρτηση μεταξύ των δραστηριοτήτων b και f στο μητρώο του AEAP παραλείπεται δεδομένου ότι δεν είναι δεσμευτική. Αντίστοιχα, το διάγραμμα δικτύου (β) αναπαριστά την ισοδύναμη δομή του έργου του ΜΣΔ του ALAP collapsed χωρίς τις μη δεσμευτικές εξαρτήσεις που παραλείπονται, επίσης οι δραστηριότητες μπλοκ Block1 και Block2 καθώς και η απλή δραστηριότητα m μπορούν να τοποθετηθούν σε διαφορετικά επίπεδα, δεδομένου ότι έχουν μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου, ενώ τοποθετούνται στο μεγαλύτερο-αργότερο επίπεδο που είναι δυνατό και η κρίσιμη διαδρομή εξάρτησης του έργου είναι η a-b-e-f-i-n-o. Επισημαίνεται ότι τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων που έχουν συμπτυχθεί σε αυτές τις αναλύσεις επεκτείνονται και προσεγγίζονται στις αναλύσεις των επόμενων ενοτήτων της Μοντελοποίησης και του Χρονοπρογραμματισμού της Διαδικασίας Επεξεργασία ΜΣΔ Ο χρήστης έχοντας εισάγει τα δεδομένα για τις δραστηριότητες και τις πληροφοριακές εξαρτήσεις μεταξύ αυτών για το σύστημα της διαδικασίας του έργου και έχοντας πραγματοποιήσει τις αναλύσεις διάρθρωσης που προσφέρει η ενότητα Προσέγγισης Δομής στο παραγόμενο ΜΣΔ, μπορεί μέσω ενός συνόλου ενεργειών να υλοποιήσει την επεξεργασία του ΜΣΔ (Editing the DSM), είτε για να εισάγει επιπλέον δεδομένα, είτε πραγματοποιώντας αλλαγές σε αυτό. Έτσι καθίσταται δυνατή η εξέταση εναλλακτικών στρατηγικών επιλογών σε σχέση με τις δραστηριότητες και τις συσχετίσεις αυτών. Ακολούθως περιγράφονται οι παρεχόμενες ενέργειες χρήστη στην ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστα ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM για την επεξεργασία του αρχικά παραγόμενου ΜΣΔ Εισαγωγή νέας δραστηριότητας στην τρέχουσα σειρά Ο χρήστης μπορεί να εισάγει μια νέα δραστηριότητα στη διαδικασία του έργου στα φύλλα εργασίας DSM Input και AEAP. Μετά την εισαγωγή μιας νέας δραστηριότητας και της προσθήκης στο μητρώο των πληροφοριακών ροών εισόδων και εξόδων αυτής με τη χρήση της θεωρούμενης σήμανσης, ο χρήστης πρέπει να εκτελέσει εκ νέου την εντολή της ενέργειας Analyze DSM στο φύλλο εργασίας όπου έχει εισάγει τη νέα δραστηριότητα. Τα βήματα που ακολουθούνται: (1) Επιλογή της γραμμής δραστηριότητας πριν από την οποία θα εισαχθεί η νέα δραστηριότητα. (2) Επιλογή εντολής ενέργειας Insert a new task in the current row από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. 110

111 (3) Εισαγωγή ονομασίας νέας δραστηριότητας και σημάνσεων πληροφοριακών ροών εισόδου και εξόδου. (4) Επιλογή εντολής ενέργειας Analyze DSM από την πτυσσόμενη λίστα ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. Εικόνα 4.10 Εισαγωγή νέας δραστηριότητας στην τρέχουσα σειρά στο φύλλο εργασίας DSM Input διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Διαγραφή της δραστηριότητας στην τρέχουσα γραμμή Ο χρήστης μπορεί να διαγράψει μια δραστηριότητα της διαδικασίας του έργου στα φύλλα εργασίας DSM Input και AEAP. Με τη διαγραφή της επιλεγόμενης δραστηριότητας το εργαλείο αυτόματα απομακρύνει όλες τις σημάνσεις των πληροφοριακών ροών εισόδου και εξόδου της δραστηριότητας και στη συνέχεια εκτελεί εκ νέου την εντολή της ενέργειας Analyze DSM. Τα βήματα που ακολουθούνται: (1) Επιλογή της γραμμής της δραστηριότητας προς αφαίρεση. (2) Επιλογή εντολής ενέργειας Delete a task in the current row από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. (3) Επιλογή εντολής ενέργειας Analyze DSM από την πτυσσόμενη λίστα ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. Εικόνα 4.11 Διαγραφή της δραστηριότητας στην τρέχουσα γραμμή στο φύλλο εργασίας AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. 111

112 Διαγραφή μιας σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ Ο χρήστης μπορεί να διαγράψει μια σήμανση εξάρτησης στα φύλλα εργασίας DSM Input και AEAP. Με τη διαγραφή της επιλεγόμενης σήμανσης εξάρτησης το εργαλείο αυτόματα εκτελεί εκ νέου την εντολή της ενέργειας Analyze DSM. Τα βήματα που ακολουθούνται: (1) Επιλογή του κελιού τη σήμανσης εξάρτησης προς διαγραφή. (2) Επιλογή εντολής ενέργειας Delete a dependency mark from the DSM από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. (3) Επιλογή εντολής ενέργειας Analyze DSM από την πτυσσόμενη λίστα ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. Εικόνα 4.12 Διαγραφή μιας σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ στο φύλλο εργασίας AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Αναίρεση διαγραφής σήμανσης εξάρτησης από το ΜΣΔ Ο χρήστης μπορεί να αναιρέσει τη διαγραφή σήμανσης εξάρτησης, η αναίρεση διαγραφής μπορεί να γίνει για έως και δέκα διαγεγραμμένες σημάνσεις πριν από την εκτέλεση μια άλλης εντολής ενέργειας. Αυτή η ενέργεια είναι χρήσιμη όταν ο χρήστης θέλει να συγκρίνει διαφορετικά αποτελέσματα κατάτμησης με μια ορισμένη εξάρτηση που υποτίθεται ότι πρέπει να είναι η ελάχιστη και να αφαιρεθεί. Επιλογή εντολής ενέργειας Undelete the mark in the DSM από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM Αλλαγή της σειράς δύο δραστηριοτήτων στο ίδιο επίπεδο Ο χρήστης μπορεί να ανταλλάξει την σειρά δύο δραστηριοτήτων, δηλαδή να πραγματοποιήσει αμοιβαία αντιμετάθεση μεταξύ δύο δραστηριοτήτων, στα φύλλα εργασίας AEAP και ALAP. Οι δύο δραστηριότητες προς αντιμετάθεση θα πρέπει να τοποθετούνται στο ίδιο επίπεδο αλλά να μην ανήκουν σε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, ή και οι δύο δραστηριότητες θα πρέπει να ανήκουν στο ίδιο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων. Αυτή η εντολή δεν επηρεάζει τα αποτελέσματα της διαδικασία της Κατάτμησης πέραν αυτής της αλλαγής στην ακολουθία. Τα βήματα που ακολουθούνται: 112

113 (1) Επιλογή του κελιού (i,j) που βρίσκεται κάτω της διαγωνίου για την αμοιβαία μετάθεση των δραστηριοτήτων i και j. (2) Επιλογή εντολής ενέργειας Swap the sequence of two tasks in the same level από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. Εικόνα 4.13 Ανταλλαγή της σειράς δύο δραστηριοτήτων στο ίδιο επίπεδο στο φύλλο εργασίας DSM Input διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Μετακίνηση εργασιών με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου Μια δραστηριότητα με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου μπορεί να τοποθετηθεί σε μια διαφορετική ιεραρχία μεταξύ των επιπέδων της στο AEAP DSM και στο ALAP DSM, χωρίς να επηρεάζεται η δομή-η διάρθρωση της διαδικασίας του έργου. Εάν η δραστηριότητα έχει προγραμματιστεί να εκκινήσει με κάποια χρονική υστέρηση, δηλαδή αργότερα από ότι έχει προγραμματιστεί να εκκινήσει στο χρονοδιάγραμμα με την προσέγγιση Όσο Ενωρίτερα Όσο είναι Δυνατό (as-early-as-possible), το ΜΣΔ μπορεί να αναδείξει την καλύτερη δομή της διαδικασίας με τη μετακίνησή της δραστηριότητας αυτής στο επίπεδο όπου οι δραστηριότητες σε αυτό το ίδιο επίπεδο είναι δυνατόν να εκτελούνται παράλληλα σε αυτό. Το εργαλείο επιτρέπει στο χρήστη να μετακινήσει τις δραστηριότητες αυτές και να δημιουργήσει διαφορετικές μορφές-περιπτώσεις του ΜΣΔ στα φύλλα εργασίας Customized και Cus. collapsed. Αυτή η εντολή ενέργειας πρέπει να γίνει στο φύλλο εργασίας Analysis. Το εργαλείο θεωρεί ότι η ακολουθία των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων παραμένει η ίδια μετά τη μετακίνηση δραστηριοτήτων με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου, όπου για παράδειγμα ο δείκτης του Block1 πρέπει να είναι πάντοτε μικρότερος από εκείνον του Block2. Αν η κατάντη δραστηριότητα της επιλεγόμενης δραστηριότητας έχει επίσης μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου και το επίπεδο της δεν είναι υψηλότερο από το επίπεδο-στόχο (target level) της επιλεγμένης δραστηριότητας, η κατάντη δραστηριότητα επίσης μετακινείται στο επίπεδο που είναι υψηλότερο κατά ένα από το επίπεδο-στόχο. Ο χρήστης για να χρησιμοποιήσει αυτή την εντολή ενέργειας ακολουθεί τα εξής βήματα: 113

114 (1) Επιλογή του κελιού (i, j), όπου j η δραστηριότητα με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου που πρόκειται να μετακινηθεί σε επόμενο επίπεδο, στο επίπεδο της δραστηριότητας i εντός ενός πλαισίου με διακεκομμένο περίγραμμα. (2) Πίεση του κουμπιού Ctrl και επιλογή και άλλων κελιών που επιθυμείται να μετακινηθούν ταυτόχρονα. (3) Επιλογή εντολής ενέργειας Move tasks with nonzero level slack level από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. Εικόνα 4.14 Μετακίνηση εργασιών με μη μηδενικό περιθώριο επίπεδου στο φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Analysis διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Εισαγωγή ονομάτων μπλοκ Ο χρήστης μπορεί να εισάγει μία φορά αυτόματα τα ονόματα των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων παρά να τα εισάγει κάθε φορά σε όλα τα διάφορα φύλλα εργασίας που παράγονται, με την εκτέλεση της εντολής ενέργειας Enter Block Names level από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστα ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM. Ακολούθως παρουσιάζεται η διαδικασία. 114

115 Εικόνα 4.15 Εισαγωγή ονομάτων μπλοκ διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Εισαγωγή της σήμανσης της μη προγραμματισμένης επαναληπτικής διαδικασίας Το εργαλείο θεωρεί ότι η προγραμματισμένη επαναληπτική διαδικασία πραγματοποιείται μεταξύ των επικαλυπτόμενων δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων. Μια μη προγραμματισμένη επαναληπτική διαδικασία αντιπροσωπεύει μια πιθανή επαναληπτική σε επίπεδο του συστήματος της διαδικασίας ή μεταξύ βασικών φάσεων ανάπτυξης, που αντιστοιχούν σε μεγάλους βρόχους ανάδρασης στο ΜΣΔ, και δεν λαμβάνονται υπόψη-καταγράφονται στο σχεδιασμό του έργου. Ο βρόχος συνήθως τροφοδοτεί πίσω από μια δραστηριότητα όπως ένας βασικός έλεγχος ή ανασκόπησηαναθεώρηση στο τέλος κάθε φάσης. Αυτό μπορεί επίσης να προκληθεί από απρόβλεπτες αλλαγές της αγοράς, την τεχνολογική καινοτομία κλπ. κατά την εξέλιξη των διαδικασιών. Η μη προγραμματισμένη επαναληπτική διαδικασία συχνά θεωρείται ως μια κατάσταση αποτυχίας και απαιτεί μια απόφαση της διαχείρισης για το αν θα συνεχιστεί ή θα εγκαταλειφθεί το έργο. Όταν αποφασίζεται να ακολουθήσει μια άλλη επαναληπτική διαδικασία, είναι σύνηθες να επανα-προγραμματίζεται-επανασχεδιάζεται το έργο. Το εργαλείο αναπαριστά αυτού του είδους τη ροή της επαναληπτικής διαδικασίας με μια σήμανση προειδοποίησης στο ΜΣΔ μετά τη διαδικασία της Κατάτμησης. Εάν θεωρείται ένας βρόχος επανάληψης με την επισήμανση στο ΜΣΔ και ορίζεται ως απρογραμμάτιστη επαναληπτική διαδικασία μετά τη διαδικασία της Κατάτμησης, τότε μπορούν να επιτευχθούν μικρότερα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων μπορούν με την αντικατάσταση της σήμανσης εξάρτησης με τη σήμανση προειδοποίησης. 115

116 Ακόμα κι αν οι μη προγραμματισμένες επαναληπτικές διαδικασίες δεν λαμβάνονται υπόψη στο χρονοδιάγραμμα, είναι πολύ σημαντικό να είναι γνωστή η ύπαρξη αυτών των επαναληπτικών διαδικασιών, έτσι ώστε να γίνονται κατάλληλα σχέδια έκτακτης ανάγκης ως μέρος του σχεδιασμού του έργου. Ακολουθούνται τα βήματα: (1) Επιλογή του κελιού (i,j) άνω της διαγωνίου. (2) Εκτέλεση εντολής ενέργειας Insert the unplanned iteration mark από την ενότητα επιλογών Edit DSM της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη στο κουμπί DSM, όπου μπορεί να προκύψει απρογραμμάτιστη επαναληπτική διαδικασία στη δραστηριότητα i όταν η δραστηριότητα j έχει ολοκληρωθεί. Εικόνα 4.16 Εισαγωγή της σήμανσης της μη προγραμματισμένης επαναληπτικής διαδικασίας στο φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων AEAP διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Ενότητα Μοντελοποίησης Όπως έχει αναφερθεί, στην Ενότητα Μοντελοποίησης διαδικασίας (Modeling Module) χρησιμοποιώντας τα αποτελέσματα των αναλύσεων της Ενότητας Προσέγγισης Δομής διαδικασίας και με επιπλέον εισόδους, όπως τα δεδομένα για τις διάρκειες (durations) και τους πόρους (resources) των δραστηριοτήτων, καθώς και δεδομένα που αφορούν την επικάλυψη (overlapping) μεταξύ των δραστηριοτήτων και τις διαδοχικές επαναλήψεις (sequential iterations), πραγματοποιείται ένα σύνολο διαδικασιών και αναλύσεων με στόχο τη διαμόρφωση ενός γενικευμένου μοντέλου της διαδικασίας του έργου. Οι αναλύσεις αφορούν στον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων του χρόνου ολοκλήρωσης της διαδικασίας του έργου και την αναγνώριση των κρίσιμων διαδρομών των δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να προβλέπονται οι πολύπλοκες συμπεριφορές των επαναληπτικών διαδικασιών στο πλαίσιο ενός επαναληπτικού έργου με περιορισμένους πόρους Είσοδοι Ενότητας Μοντελοποίησης Οι Είσοδοι της Ενότητας Μοντελοποίησης της Διαδικασίας (Inputs for Modelling Module) αντιστοιχούν στην εισαγωγή των απαραίτητων δεδομένων στην ενότητα μοντελοποίησης, και ανταποκρίνονται στο πρώτο βήμα της συνήθους διαδικασίας που πραγματοποιείται στα λογισμικά χρονοπρογραμματισμού, όπου εισάγονται τα δεδομένα των διαρκειών και των εξαρτήσεων των δραστηριοτήτων, οι διαθέσιμοι πόροι του έργου και οι απαιτήσεις των δραστηριοτήτων σε αυτούς, και διαμορφώνουν του περιορισμούς προτεραιότητας μεταξύ 116

117 των δραστηριοτήτων (precedence constraints) και τους περιορισμούς πόρων (resource constraints). Οι είσοδοι στην ενότητα που πρέπει να κατέχει ο χρήστης είναι: οι εκτιμήσεις χρονικής διάρκειας των δραστηριοτήτων, οι διαθέσιμοι πόροι για το έργο και οι απαιτήσεις των δραστηριοτήτων σε πόρους, τα δυναμικά χαρακτηριστικά υπερκάλυψης μεταξύ των δραστηριοτήτων και των διαδοχικών επαναλήψεων αυτών, και η ανοχή κινδύνου επανάληψης των δραστηριοτήτων Διάρκειες Ως προς τις διάρκειες (durations) των δραστηριοτήτων της διαδικασίας, το μοντέλο για την προσέγγιση της αναμενόμενης διάρκειας κάθε δραστηριότητας θεωρεί ότι η διάρκεια ακολουθεί την τριγωνική κατανομή πιθανοτήτων (triangular probability distribution), ενώ σε κάθε επανάληψη της προσομοίωσης η δειγματοληψία από την τριγωνική κατανομή της αναμενόμενης διάρκειας που θα χρησιμοποιηθεί πραγματοποιείται με τη μέθοδο δειγματοληψίας LHS (Latin Hypercube Sampling-Λατινικός Υπερκύβος Δειγματοληψίας). Το μοντέλο χρησιμοποιεί την τριγωνική κατανομή πιθανότητας για την αναπαράσταση του χαρακτηριστικού της διάρκειας μιας δραστηριότητας καθώς θεωρείται ότι παρέχει μεγαλύτερη δυνατότητα κατανόησης (comprehensibility) στο σχεδιαστή έργου [1], και τη μέθοδο δειγματοληψίας LHS για να ενσωματώσει την αβεβαιότητα της αναμενόμενης διάρκειας μιας δραστηριότητας βάσει της κατανομής που δημιουργείται. Ακολούθως παρατίθεται η διαδικασία που ακολουθείται για την ανάπτυξη της τριγωνικής κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας, και τη δειγματοληψία της αναμενόμενης διάρκειας από αυτή την κατανομή για κάθε δραστηριότητα της διαδικασίας. Εικόνα 4.17 (α)δημιουργία τριγωνικής κατανομής πιθανοτήτων διάρκειας, (β)δημιουργία Ζωνών και Δειγματοληψία τιμών από Ζώνες, και (γ)δημιουργία σειράς τιμών δείγματος. [Πηγή:[B1]]. Για τον προσδιορισμό της τριγωνικής κατανομής πιθανότητας της διάρκειας κάθε δραστηριότητας της διαδικασίας του έργου, το μοντέλο δέχεται ως εισόδους τρείς εκτιμώμενες διάρκειες, την αισιόδοξη (optimistic), την πιο πιθανή (most likely), και την απαισιόδοξη (pessimistic), κατ αναλογία με τις τρεις εκτιμώμενες διάρκειες που δέχεται η Κατανομή Βήτα (Beta Distribution) κατά την ανάλυση PERT για την αναμενόμενη διάρκεια μιας δραστηριότητας. Έχει διαπιστωθεί ότι λαμβάνοντας υπόψη στις αναλύσεις χρονοπρογραμματισμού τις τιμές διάρκειας που αντιστοιχούν στις ποσοστιαίες πιθανότητες 10% και 90% της αναμενόμενης διάρκειας (10 th and 90 th percentiles of the expected duration), αυτές εμφανίζονται πιο αξιόπιστες έναντι των ακραίων τιμών της Συνάρτησης Πυκνότητας Πιθανότητας (extremes 117

118 of the PDF-Probability Density Function) που συνήθως χρησιμοποιούνται και δεν ανταποκρίνονται στην παρατηρούμενη πραγματικότητα [2]. Η αναμενόμενη διάρκεια μιας δραστηριότητας ορίζεται ως η διάρκεια μεταξύ της έναρξης και της λήξης της συνεχούς εργασίας αυτής, ενώ η δραστηριότητα μπορεί να επαναληφθεί στη συνέχεια, αυξάνοντας την πραγματική διάρκεια ολοκλήρωσης της δραστηριότητας αυτής. Καθώς το εργαλείο προσομοιώνει την πρόοδο του έργου και εκτελούνται οι εργασίες της δραστηριότητας η εναπομένουσα διάρκεια της δραστηριότητας μειώνεται. Το μοντέλο επίσης δέχεται την πραγματική διάρκεια μιας δραστηριότητας που βρίσκεται σε εξέλιξη. Η πραγματική διάρκεια μιας δραστηριότητας ορίζεται ως το άθροισμα της πραγματικής διάρκειας και της εναπομένουσας διάρκειας που αντιστοιχεί στη διάρκεια της δραστηριότητας κατά την αρχή της προσομοίωσης: (4.1) Αφού έχει πραγματοποιηθεί η δημιουργία της τριγωνικής κατανομής πιθανότητας για την αναμενόμενη διάρκεια της δραστηριότητας, υπολογίζονται οι δύο νέες θεωρούμενες ακραίες τιμές των ποσοστιαίων πιθανοτήτων 10% και 90% της Συνάρτησης Πυκνότητας Πιθανότητας και ορίζεται μία περιοχή. Η περιοχή που ορίζεται μεταξύ των δύο ακραίων τιμών, που αντιστοιχούν στα ποσοστά πιθανοτήτων 10% και 90%, χωρίζεται σε στρώματα-ζώνες ίσης οριακής πιθανότητας (strata of equal marginal probability). Στη συνέχεια τυχαία γίνεται δειγματοληψία μιας τιμής από κάθε στρώμα-ζώνη όπου δημιουργείται ένα δείγμα τιμών για την αναμενόμενη διάρκεια με πλήθος τυχαίων αριθμών το οποίο αντιστοιχεί στη γνωστή τριγωνική συνάρτηση πυκνότητας πιθανότητας. Ακολούθως τυχαία δημιουργείται μία σειρά-ακολουθία των τιμών του δείγματος που έχουν ληφθεί. Το εργαλείο επαναλαμβάνει αυτή τη διαδικασία φορές. Συνεπώς θα παράγει συνολικά τυχαίους αριθμούς, και άρα Ν είναι ο συνολικός αριθμός των επαναλήψεων της προσομοίωσης Περιορισμοί Προτεραιότητας Στην προηγούμενη ενότητα για την αναπαράσταση στο ΜΣΔ της πληροφοριακής ροής μεταξύ δύο δραστηριοτήτων με πληροφοριακή εξάρτηση, όπου η ανάντη δραστηριότητα αποστέλλει μία εκροή της προς την κατάντη, θεωρήθηκαν δύο τύποι ροών πληροφοριακής ροής, ο πρώτος τύπος και ο δεύτερος τύπος πληροφοριακής ροής. Αυτοί οι τύποι πληροφοριακών ροών και τα πρότυπα μεταφοράς πληροφορίας (transfer patterns) του ΜΣΔ όπως έχουν λάβει την τελική τους μορφή στο μοντέλο μετά τις αναλύσεις της πρώτης ενότητας της Προσέγγισης Δομής διαδικασίας στο εισαχθέν ΜΣΔ, αντιστοιχίζονται σε συσχετίσεις προτεραιότητας μεταξύ των δραστηριοτήτων (precedence task relationships) στην παρούσα ενότητα, προκειμένου να επεκταθεί-μεταφερθεί η πληροφοριακή προσέγγιση (information-based approach) και στο μοντέλο χρονοπρογραμματισμού που θα προκύψει από τις αναλύσεις. Ειδικότερα, οι τύποι πληροφοριακής ροής αντιστοιχούνται σε περιορισμούς προτεραιότητας (precedence constraints) ως εξής: ο πρώτος τύπος ροής πληροφορίας, όπου η κατάντη δραστηριότητα απαιτεί την τελική πληροφορία-εκροή της κατάντη δραστηριότητας κατά την εκκίνηση της, αντιστοιχίζεται 118

119 σε ένα περιορισμό προτεραιότητας μεταξύ δύο δραστηριοτήτων, λήξη-σε-έναρξη (finishto-start) όπου στο ΜΣΔ χρησιμοποιείται πάλι η σήμανση 1, και ο δεύτερος τύπος ροής πληροφορίας, όπου η κατάντη δραστηριότητα εκκινεί με ή χωρίς μια παρεχόμενη προκαταρκτική πληροφορία-εκροή από την ανάντη δραστηριότητα, και εν συνεχεία κατά την πρόοδο των εργασιών της λαμβάνει την τελική πληροφορία-εκροή της ανάντη δραστηριότητα. Αυτός ο δεύτερος τύπος ροής πληροφορίας αντιστοιχίζεται σε ένα περιορισμό προτεραιότητας μεταξύ δύο δραστηριοτήτων λήξη-σε-έναρξη συν χρόνο ολοκλήρωσης (finish-to-start plus lead) όπου στο ΜΣΔ χρησιμοποιείται πάλι η σήμανση 2, ενώ όταν δεν υπάρχει πληροφοριακή εξάρτηση μεταξύ δραστηριοτήτων τότε το αντίστοιχο κελί σημαίνεται με την τιμή 0. (α) (β) Εικόνα 4.18 Αντιστοίχιση(α) πρώτου τύπου ροής πληροφορίας στον περιορισμό προτεραιότητας λήξη-σεέναρξη και σήμανση 1 στο ΜΣΔ, και (β)δεύτερου τύπου ροής πληροφορίας στον περιορισμό προτεραιότητας λήξη-σε-έναρξη συν χρόνο ολοκλήρωσης και σήμανση 2 στο ΜΣΔ. [Πηγή:[B1]] Περιορισμοί Πόρων Ως προς τους περιορισμούς πόρων (resource constraints), το εργαλείο λαμβάνει τις απαιτήσεις πόρων για κάθε δραστηριότητα τις οποίες θεωρεί ότι παραμένουν σταθερές για όλη την περίοδο κατά την οποία η δραστηριότητα πραγματοποιείται. Το εργαλείο επίσης λαμβάνει τις απαιτήσεις πόρων για τις δραστηριότητες μπλοκ, θεωρώντας ότι αυτοί οι πόροι απαιτούνται για όλη τη χρονική περίοδο που υλοποιούνται όλες οι συνιστώσες δραστηριότητές του. Λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας πόρων που χαρακτηρίζει τα έργα πολλές φορές παρατηρείται ανταγωνισμός μεταξύ δύο ή περισσοτέρων δραστηριοτήτων για τη χρήση των διαθέσιμων πόρων κατά την ίδια χρονική περίοδο. Σ αυτές τις περιπτώσεις οι συγκρούσεις αυτές πρέπει να επιλύονται βάσει προτεραιοτήτων που διαμορφώνονται μεταξύ των δραστηριοτήτων λαμβάνοντας υπόψη τη σχετική σημαντικότητα που διαμορφώνεται μεταξύ αυτών. Όταν δύο ή περισσότερες δραστηριότητες ανταγωνίζονται για περιορισμένους πόρους (limited resources) σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα, το εργαλείο καθορίζει προτεραιότητες (priorities) βάσει ευρετικών κανόνων (heuristic rules). 119

120 Στην περίπτωση όπου δύο ή περισσότερες δραστηριότητες που ανήκουν στο ίδιο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων ανταγωνίζονται για περιορισμένους πόρους των δραστηριοτήτων τότε μια δραστηριότητα έχει υψηλότερη προτεραιότητα υπό τους εξής ευρετικούς κανόνες προτεραιότητας κατά σειρά σημαντικότητας αυτών: όταν βρίσκεται σε εξέλιξη, εκτελείται, όταν έχει υψηλότερη προτεραιότητα όπως έχει οριστεί από το χρήστη, όταν έχει υψηλότερο RPW (Rework-Adjusted Rank Positional Weight-Προσαρμοσμένο Βάρος Θέσης στη Σειρά Επανάληψης), και όταν η δραστηριότητα είναι αλληλουχημένη-έχει αλληλουχηθεί περισσότερο ως ανάντη δραστηριότητα (is more sequenced upstream), που σημαίνει ότι η δραστηριότητα αυτή είναι αλληλουχημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να προηγείται πολλών δραστηριοτήτων που είναι οι κατάντη αυτής. Στην περίπτωση όπου μπλοκ αλληλεξαρτώμενων ή/και απλές δραστηριότητες οι οποίες δεν ανήκουν σε κάποιο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων ανταγωνίζονται για περιορισμένους πόρους, τότε ο τρίτος κανόνας προτεραιότητας που αντιστοιχεί στο υψηλότερο RPW (Προσαρμοσμένο Βάρος Θέσης στη Σειρά Επανάληψης) αντικαθίσταται από την υψηλότερη CUMRED (Cumulative Resource Equivalent Duration- Αθροιστική Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρου) και το μικρότερο περιθώριο ανά διάδοχο-κατάντη ( smaller slack per successor ). Συνεπώς οι ευρετικοί κανόνες προτεραιότητας κατά σειρά σημαντικότητας διαμορφώνονται ως εξής: όταν βρίσκεται σε εξέλιξη, εκτελείται, όταν έχει υψηλότερη προτεραιότητα όπως έχει οριστεί από το χρήστη, όταν έχει υψηλότερη CUMRED και μικρότερο περιθώριο ανά διάδοχο-κατάντη, και όταν έχει αλληλουχηθεί περισσότερο ως ανάντη δραστηριότητα (is sequenced more upstream), που σημαίνει ότι η δραστηριότητα αυτή είναι αλληλουχημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να προηγείται πολλών δραστηριοτήτων που είναι οι κατάντη αυτής, Οι κανόνες προτεραιότητας που τίθενται και οι αντίστοιχοι δείκτες που υπολογίζονται υποδηλώνουν επίσης τη σχετική σημαντικότητα των δραστηριοτήτων από την οπτική του χρονοπρογραμματισμού. Η σειρά σημαντικότητας των κανόνων για τη διευθέτηση των συγκρούσεων για περιορισμένους πόρους μπορεί να τροποποιηθεί μέσω των επιλογών που μπορούν να γίνουν στην κατηγορία επιλογών Resource-Leveling της εντολής ενέργειας Options. Όπως έχει αναφερθεί με την εκτέλεση της εντολής Analyze DSM εμφανίζονται τα φύλλα εισόδου δεδομένων για την ενότητα μοντελοποίησης διαδικασίας, τα φύλλα εργασίας Resource και Project. 120

121 Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Resource Εικόνα 4.19 Φύλλο εργασίας Resource. Το φύλλο εργασίας εισόδου δεδομένων Resource δίδεται για τη λήψη δεδομένων για τη δεξαμενή πόρων και διαμορφώνεται ως ένας πίνακας με τις εξής στήλες: τη στήλη Resource Name (Όνομα Πόρου), όπου ορίζεται κάθε πόρος της δεξαμενής πόρων του έργου, τη στήλη Group (Ομάδα), όπου ορίζεται η ομάδα στην οποία ανήκει ο πόρος που εισάγεται στη στήλη Resource Name, και τη στήλη % Max Units (% Μέγιστος Αριθμός Μονάδων), όπου καθορίζεται το συνολικό ποσό του κάθε πόρου που είναι διαθέσιμο για το έργο, με προεπιλεγμένη τιμή για κάθε πόρο να είναι το μέγιστο αριθμού μονάδων πόρων 100%, που αντιστοιχεί σε μία διατιθέμενη μονάδα αυτού του πόρου. παράδειγμα Για το θεωρούμενο παράδειγμα της διαδικασίας έργου ορίζεται η εξής δεξαμενή πόρων: Πίνακας 4.5 Ομάδες Πόρων, Πόροι και διαθέσιμες μονάδες πόρων διαδικασίας. Πόρος Ομάδα Πόρου διαθέσιμες μονάδες πόρου Α1 Α 1 Α2 Α 2 Β1 Β 2 Β2 Β 1 Διατίθενται δύο ομάδες πόρων Α και Β, όπου για κάθε μία ομάδα ορίζονται και δύο διαφορετικοί πόροι, οι πόροι Α1και Α2 για την ομάδα πόρων Α, και αντίστοιχα οι πόροι Β1 και Β2 για την ομάδα Β. Οι μέγιστες διαθέσιμες μονάδες πόρων από κάθε πόρο που διατίθενται για το έργο είναι 1,2,2, και 1 για τους πόρους Α1, Α2,Β1, και Β2 αντίστοιχα. Εισάγονται τα παραπάνω δεδομένα στο φύλλο εργασίας εισόδου δεδομένων Resource στα πεδία των στηλών Resource Name, Group, και % Max Units για κάθε πόρο. 121

122 Εικόνα 4.20 Δεξαμενή πόρων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Resource Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Project Εικόνα 4.21 Φύλλο εργασίας Project. Το φύλλο εργασίας εισόδου δεδομένων Project διαμορφώνεται ως ένας πίνακας με τις εξής στήλες: την στήλη Task Name (Όνομα Δραστηριότητας), στην οποία καταγράφονται οι δραστηριότητες της διαδικασίας βάσει της αλληλουχίας όπως έχει διαμορφωθεί μετά την αναδιάταξη με την προσέγγιση ALAP. Για κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων καταγράφονται οι συνιστώσες δραστηριότητες (constituent tasks) του μπλοκ και μια εικονική δραστηριότητα (dummy task) με εσοχή που ακολουθεί των συνιστωσών και η οποία χρησιμοποιείται για την αναφορά στη διάρκεια εκτέλεσης του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, 122

123 την στήλη Task ID (Αριθμός Δραστηριότητας), που αντιστοιχίζεται ένα κωδικός αριθμός σε κάθε μια καταγεγραμμένη δραστηριότητα, τις στήλες Opt. Duration (optimistic- Αισιόδοξη Διάρκεια), Likely Duration (Πιθανότερη Διάρκεια), Pess. Duration (pessimistic-απαισιόδοξη Διάρκεια), στις οποίες για κάθε δραστηριότητα εισάγονται οι τρεις εκτιμώμενες τιμές διάρκειας (estimated durations) της αναμενόμενης διάρκειας για μια φορά εκτέλεση της (expected duration of one-time execution), η αισιόδοξη, η πιο πιθανή, και η απαισιόδοξη (pessimistic), αντίστοιχα. Η αισιόδοξη εκτίμηση διάρκειας μια δραστηριότητας θα πρέπει να είναι μικρότερη από ή ίση της πιθανότερης εκτίμησης, ενώ η πιθανότερη εκτίμηση θα πρέπει να είναι μικρότερη ή ίση της απαισιόδοξης εκτίμησης. Δίπλα από την αισιόδοξη ή την απαισιόδοξη εκτίμηση διάρκειας κάθε δραστηριότητας εντός αγκυλών [ ] μπορούν να εισαχθούν τα % ποσοστά των πιθανοτήτων στα οποία θα λαμβάνονται υπόψη ότι αυτές οι τιμές διάρκειας αντιστοιχούν κατά τον υπολογισμό της τριγωνικής κατανομής της αναμενόμενης διάρκειας της δραστηριότητας που στη συνέχεια χρησιμοποιείται κατά την προσομοίωση, βάσει της τριπλέτας των εκτιμώμενων διαρκειών. Τα % ποσοστά των πιθανοτήτων των αισιόδοξων και των απαισιόδοξων εκτιμήσεων διάρκειας των δραστηριοτήτων ρυθμίζονται σε αντίστοιχο πεδίο επιλογών στην καρτέλα επιλογών Simulation της διεπαφής της εντολής ενέργειας Options, όπου προεπιλεγμένες είναι οι τιμές 10% και 90% αντίστοιχα, και οι οποίες λαμβάνονται υπόψη όταν δεν προσδιορίζονται διαφορετικές τιμές, τις στήλες Act Duration (Actual Duration-Πραγματική Διάρκεια) και % Complete (% Ολοκλήρωσης), στις οποίες για κάθε δραστηριότητα που μπορεί να βρίσκεται σε εξέλιξη ο χρήστης μπορεί να εισάγει την πραγματική διάρκεια (actual duration) και το ποσοστό ολοκλήρωσης (percentage of completion) αυτής. Το ποσοστό της ολοκλήρωσης πρέπει να είναι μεταξύ 0 και 100%, αλλά δεν απαιτείται να είναι ακριβές. Οι εκτιμώμενες διάρκειες που εισάγονται για μια δραστηριότητα όταν έχουν εισαχθεί τιμές στις στήλες Act Duration και % Complete πρέπει να αντιστοιχούν στην εναπομένουσα διάρκεια της δραστηριότητας. Όταν μια δραστηριότητα μέσα σε ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων έχει ολοκληρωθεί πριν και επαναλαμβάνεται τότε η πραγματική διάρκεια της πρώτης εκτέλεσης πρέπει να καταγραφεί στην Act Duration και η τιμή 100% στην % Complete. Οι εκτιμήσεις διάρκειας για τα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων μπορούν να εισαχθούν απευθείας στο φύλλο εργασίας Project χωρίς να υπολογίζονται στην ενότητα μοντελοποίησης, όπου μπορεί να οριστεί και στην καρτέλα επιλογών Simulation της διεπαφής της εντολής ενέργειας Options. Δεν εισάγονται εκτιμήσεις διάρκειας στις σειρές των δραστηριοτήτων μπλοκ. Η πραγματική διάρκεια ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων καθώς και όλων των συνιστωσών δραστηριοτήτων του μπορεί να παρακολουθείται στο πεδίο της Act Duration της εικονικής δραστηριότητας, τη στήλη Resources Names (Ονόματα Πόρων), στην οποία ορίζονται από το χρήστη οι πόροι που απαιτούνται από τη κάθε δραστηριότητα και μέσα σε αγκύλες [ ] και % μονάδες διαθέσιμου πόρου ορίζονται ο αριθμός μονάδων του πόρου που απαιτείται για την εκτέλεση της δραστηριότητας για μια μονάδα χρονικής διάρκειας, όπου 123

124 προεπιλεγμένη είναι η τιμή 100% που αντιστοιχεί σε μία απαιτούμενη μονάδα πόρου για μια μονάδα χρονικής διάρκειας όπου εκτελείται η δραστηριότητα, και τη στήλη Priority (Προτεραιότητα), στην οποία ορίζεται από το χρήστη η σχετική προτεραιότητα της δραστηριότητας ως προς τις άλλες δραστηριότητες, όπου μπορεί να επιλεχθούν οι χαρακτηρισμοί Highest (Υψηλότατη), High (Υψηλή), Medium (Μεσαία) και Low (Χαμηλή), ενώ η προκαθορισμένη τιμή του πεδίου για κάθε δραστηριότητα είναι Medium. Στο φύλλο εργασίας Project διαπιστώνονται τα εξής σημεία: η ακολουθία των δραστηριοτήτων με τη χρήση των συμβολισμών με ID που συναντάται στα υπολογιστικά πακέτα χρονοπρογραμματισμού με τη μέθοδο PERT (όπως το Microsoft Project), η ακολουθία που παρουσιάζεται αντιστοιχεί στην αλληλουχία που έχει προκύψει από το φύλλο αποτελεσμάτων AEAP στο οποίο έχουν απομακρυνθεί από το δίκτυο των δραστηριοτήτων οι μη δεσμευτικές εξαρτήσεις όπως αυτές προσδιορίστηκαν στο φύλλο αποτελεσμάτων Analysis καθώς και οι εξαρτήσεις των αναδράσεων από τις κατάντη προς τις ανάντη των συνιστωσών δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων. Συνεπώς παρουσιάζεται το απλοποιημένο μοντέλο των δραστηριοτήτων της διαδικασίας που περιλαμβάνει μόνο τις κρίσιμες δεσμευτικές κρίσιμες και τις μη κρίσιμες δεσμευτικές εξαρτήσεις με μια κατεύθυνση κίνησης της ροής από τις δραστηριότητες των χαμηλότερων επιπέδων προς τις δραστηριότητες των υψηλότερων επιπέδων, για τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων το μπλοκ Block1 παρουσιάζεται ότι συνίσταται από τις απλές δραστηριότητες c, d, g και j, ενώ μετά αυτών ακολουθεί η εικονική δραστηριότητα (D) Block1 Duration. Ως προς τις εισροές του Block1 φαίνεται να λαμβάνει εισροή από τη δραστηριότητα a αντί η ροή να καταλήγει στη δραστηριότητα c, ενώ οι εσωτερικές ροές μεταξύ των συνιστωσών καταγράφονται ως έχουν. Ως προς τις εκροές του Block1 φαίνεται να παράγει εκροή προς τη δραστηριότητα m όπως και ισχύει, και για το μπλοκ Block2 παρουσιάζονται οι συνιστώσες αυτού h, k, l που ακολουθούνται από την εικονική δραστηριότητα (D) Block2 Duration. Ως προς τις εισροές το μπλοκ παρουσιάζεται να λαμβάνει την εισροή από την δραστηριότητα e που κατευθύνεται στη δραστηριότητα h του μπλοκ, ενώ δεν παρουσιάζεται η εισροή από τη δραστηριότητα m που δινόταν επίσης στη δραστηριότητα h. Ως προς τις εκροές το μπλοκ παρουσιάζεται να παράγει εκροή προς τη δραστηριότητα n και δεν καταγράφεται η εκροή προς τη δραστηριότητα o. Συνεπώς σε κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων καταγράφονται: οι συνιστώσες δραστηριότητες αυτού, η αλληλουχία των συνιστωσών δραστηριοτήτων με τις δεσμευτικές εξαρτήσεις όπως έχει διαμορφωθεί στο ΜΣΔ μετά τις αναλύσεις της πρώτης ενότητας, μόνο οι δεσμευτικές εξαρτήσεις των σχέσεων που αποφέρουν τις εισροές στις συνιστώσες δραστηριότητες του μπλοκ από τις απλές δραστηριότητες ή από συνιστώσες δραστηριότητες άλλων μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, οι οποίες δεσμευτικές εξαρτήσεις εισροών αποδίδονται στο μπλοκ και όχι στις επιμέρους συνιστώσες αυτού, και 124

125 Αισιόδοξη Πιθανότερη Απαισιόδοξη Αισιόδοξη Πιθανότερη Απαισιόδοξη μόνο οι δεσμευτικές εξαρτήσεις των σχέσεων που αποδίδουν τις εκροές των συνιστωσών δραστηριοτήτων του μπλοκ στις απλές δραστηριότητες ή σε συνιστώσες δραστηριότητες άλλων μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, οι οποίες δεσμευτικές εξαρτήσεις εκροών αποδίδονται στο μπλοκ και όχι στις επιμέρους συνιστώσες αυτού. παράδειγμα Για το παράδειγμα που μελετάται με τη χρήση του πακέτου, θεωρούνται τα παρακάτω στοιχεία για κάθε δραστηριότητα της διαδικασίας ως προς την αισιόδοξη, την πιθανότερη και την απαισιόδοξη εκτίμηση διάρκειας, το ποσοστό ολοκλήρωσης της εργασίας και την πραγματική διάρκεια ολοκλήρωσης της εργασίας στο ποσοστό αυτό, ενώ για κάθε δραστηριότητα που δεν έχει ολοκληρωθεί πλήρως δίδονται και η αισιόδοξη, η πιθανότερη και η απαισιόδοξη εκτίμηση διάρκειας για το εναπομένον ποσοστό εργασίας αυτής: Πίνακας 4.6 Εκτιμήσεις Διάρκειας και Στοιχεία Εκτέλεσης δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Δραστηριότητα Εκτιμήσεις Δραστηριότητας Διάρκειας Στοιχεία Εκτέλεσης Δραστηριότητας Στοιχεία Εκτέλεσης Δραστηριότητας στο Ποσοστό Ολοκλήρωσης Εκτιμήσεις Διάρκειας Δραστηριότητας για Εκτέλεση Εναπομείναντος Ποσοστού Δραστηριότητας Ποσοστό Ολοκλήρωσης Δραστηριότητας Πραγματική Διάρκεια Ολοκλήρωσης Δραστηριότητας a % 0 b % 6 c % 4 d % e % f % g % h % i % j % k % l % m 4[20%] % n % o % Στα στοιχεία που δίνονται: οι δραστηριότητες a, b, και c έχουν ολοκληρωθεί πλήρως, οι δραστηριότητες d και e έχουν πραγματοποιηθεί σε ποσοστό 50%, η πραγματική διάρκεια ολοκλήρωσης αναφέρεται στο χρόνο που έχει υλοποιηθεί αυτό το ποσοστό των εργασιών τους ενώ δίνονται και οι εκτιμήσεις διάρκειας για το χρόνο που θα απαιτηθεί για το εναπομένον ποσοστό εργασιών τους, έτσι η δραστηριότητα d αναμένεται να ολοκληρωθεί πιθανότατα σε 5 χρονικές περιόδους (ημέρες), η δραστηριότητα m αναμένεται να ολοκληρωθεί σε 4 χρονικές περιόδους (ημέρες) με 20% βεβαιότητα (confidence). 125

126 Ως προς τια απαιτήσεις των δραστηριοτήτων στους τέσσερις πόρους Α1, Α2, Β1, και Β2 της δεξαμενής πόρων του έργου έχουν αναγνωριστεί οι ακόλουθες, όπου καταγράφονται οι μονάδες από κάθε πόρο που απαιτείται αλλά και η προτεραιότητα της δραστηριότητας: Πίνακας 4.7 Απαιτήσεις Πόρων και Προτεραιότητες δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Δραστηριότητα Πόρος Απαιτούμενες Πόρου Μονάδες Προτεραιότητα a Α1 1 Β1 1 Μεσαία b Β1 1 Μεσαία c Α2 1 Μεσαία B1 2,5 Μεσαία d Α1 1 Α2 1,5 Υψηλότατη e Α1 2 Μεσαία f Α2 1,5 Μεσαία g Β1 1 Μεσαία h Β2 1 Μεσαία i Β2 2 Μεσαία j Α1 1 Μεσαία k Α1 1 Β1 1,5 Μεσαία l Α2 1,5 Β2 1 Μεσαία m Β1 2 Μεσαία Α1 1 n Β1 1,5 Μεσαία o Β2 1 Μεσαία Με την εισαγωγή των δεδομένων διάρκειας και πόρων των δραστηριοτήτων που παρουσιάστηκαν παραπάνω στο φύλλο εργασίας Project, αυτό λαμβάνει την ακόλουθη μορφή: Εικόνα 4.22 Δεδομένα διάρκειας και πόρων δραστηριοτήτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Project. 126

127 Επισημαίνεται ότι: δεν εισάγονται εκτιμήσεις διάρκειας στις σειρές των δραστηριοτήτων μπλοκ Block1 και Block2, στις δραστηριότητες d και e που έχουν ολοκληρωθεί σε ποσοστό 5% στις αντίστοιχες στήλες των αισιόδοξων, των πιθανότερων και των απαισιόδοξων εκτιμήσεων διάρκειας εισάγονται οι τιμές αυτές για το εναπομένον ποσοστό εργασιών προς υλοποίηση και όχι οι εκτιμήσεις για τη συνολική διάρκεια της δραστηριότητας, η δραστηριότητα c απαιτεί 100% την προεπιλεγόμενη τιμή μονάδων πόρου Α2 που αντιστοιχεί σε μία μονάδα αυτού του πόρου, και η δραστηριότητα d απαιτεί 100% των πόρων Α1 και 150% των πόρων Α2 με Υψηλότατη (Highest) προτεραιότητα Επανάληψη Το εργαλείο παρέχει τη δυνατότητα εισαγωγής της επανάληψης των δραστηριοτήτων (iteration). Το εργαλείο θεωρεί ότι η προγραμματισμένη επανάληψη (planned rework) μιας δραστηριότητας προκύπτει λόγω της ύπαρξης των ακόλουθων αιτιών: όταν μια κατάντη δραστηριότητα λαμβάνει νέες πληροφορίες από την ανάντη επικαλυπτόμενη δραστηριότητα, μετά την έναρξη της εκτέλεσης της κατάντη αυτής δραστηριότητας με τις προκαταρκτικές εισόδους που έχει λάβει από την ανάντη δραστηριότητά της, όπου παρατηρείται επικάλυψη από την κατάντη εξεταζόμενη δραστηριότητα στην ανάντη δραστηριότητα, κατά την πιθανή αλλαγή των εισροών-στοιχείων εισόδου, όταν άλλες δραστηριότητες επαναλαμβάνονται, και κατά την πιθανή αποτυχία ανταπόκρισης στα προκαθορισμένα κριτήρια αποδοχής για τις εκροές μια δραστηριότητας της διαδικασίας. Η πρώτη αιτία της παροχής των τελικών πληροφοριών από τις επικαλυπτόμενες δραστηριότητες οδηγεί στην επανάληψη λόγω επικάλυψης (overlapping iteration). Η δεύτερη και η τρίτη αιτία των πιθανών μεταβολών εισόδων μετά από επανάληψη και μη ανταπόκρισης στα κριτήρια των αποτελεσμάτων οδηγούν σε διαδοχική επανάληψη (sequential iteration). Πέραν της επανάληψης λόγω επικάλυψης και της διαδοχικής επανάληψης, μπορεί να προσεγγισθεί και η παράλληλη επανάληψη (parallel iteration) ενός περιορισμένου αριθμού δραστηριοτήτων, η οποία προσομοιώνεται με το συνδυασμό των δύο προηγούμενων βασικών τύπων επανάληψης, της επανάληψης λόγω επικάλυψης και της διαδοχικής επανάληψης Διαδοχική Επανάληψη Το εργαλείο θεωρεί ότι η διαδοχική επανάληψη (sequential iteration) λαμβάνει χώρα μόνο μεταξύ των δραστηριοτήτων ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, όπου επαναλαμβάνεται η εσωτερική ακολουθία των δραστηριοτήτων του μπλοκ. Η δραστηριότητα επαναλαμβάνει την εργασία της υπό την επιρροή της δραστηριότητας στην r-ιοστή επανάληψη, όπου διακρίνονται δύο περιπτώσεις διαδοχικής επανάληψης: 127

128 η διαδοχική επανάληψη από ανατροφοδότηση-ανάδραση (feedback rework) που αντιστοιχεί στην περίπτωση που η δραστηριότητα είναι η ανάντη δραστηριότητα που προηγείται της κατάντη δραστηριότητας, και η επανάληψη μπορεί να προκαλείται είτε από την αλλαγή της πληροφορίας από την κατάντη δραστηριότητα, είτε από την αποτυχία της κατάντη δραστηριότητας j να ανταποκριθεί στα προκαθορισμένα κριτήρια αποδοχής των εκροών της κατά μία συνθήκη ελέγχου, και η διαδοχική επανάληψη από προσoτροφοδότηση (feedforward rework), που αντιστοιχεί στην περίπτωση που η δραστηριότητα είναι η κατάντη δραστηριότητα που έπεται της ανάντη δραστηριότητας j, και η κατάντη δραστηριότητα είναι απαραίτητο να επαναλάβει την εργασία της από τη στιγμή που η ανάντη δραστηριότητα έχει παράγει νέα πληροφορία καθώς έχει ολοκληρώσει πλήρως τη δική της εργασία. Η διαδοχική επανάληψη μοντελοποιείται με τη χρήση τριών παραμέτρων: την πιθανότητα επανάληψης (rework probability), την επίπτωση της επανάληψης (rework impact) και την καμπύλη μάθησης (learning curve). Η πιθανότητα επανάληψης (rework probability),, αποτελεί το μέτρο της αβεβαιότητας της διαδοχικής επανάληψης, και αντιπροσωπεύει την πιθανότητα της δραστηριότητας i να επαναληφθεί η εργασία της υπό την επιρροή της δραστηριότητας j στην r - ιοστή επανάληψη. Καθώς η διαδικασία του έργου συγκλίνει στις τελικές λύσεις μέσω της επανάληψης των εργασιών των δραστηριοτήτων της, μειώνεται η πιθανότητα να παράγεται νέα πληροφορία και να εντοπίζονται λάθη στις εκροές, συνεπώς η πιθανότητα επανάληψης εμφανίζεται να μειώνεται σε κάθε επανάληψη. Η επίπτωση επανάληψης (rework impact), αποτελεί το μέτρο του βαθμού της εξάρτησης μεταξύ των δραστηριοτήτων i και j κατά τη διαδοχική επανάληψη, και αντιστοιχεί στο ποσοστό των εργασιών της δραστηριότητας i που πρέπει να επαναληφθεί όταν προκαλείται η επανάληψη της από τη δραστηριότητα j. Θεωρείται ότι παραμένει σταθερή για κάθε επανάληψη. Η καμπύλη μάθησης (learning curve), αποτελεί το μέτρο ενός χαρακτηριστικού μίας δραστηριότητας που επαναλαμβάνεται και αντιστοιχεί στο ποσοστό της αρχικής εκτιμώμενης διάρκειας όταν η δραστηριότητα πραγματοποιεί την ίδια εργασία δεύτερη φορά. Το μοντέλο του εργαλείου θεωρεί ότι η καμπύλη μάθησης μειώνεται κατά το σταθερό ποσοστό σε κάθε επανάληψη μέχρι να λάβει τη μέγιστη τιμή ποσοστού και η διάρκεια της δραστηριότητας να μειωθεί στο ελάχιστο ποσοστό της αρχικής εκτιμώμενης διάρκειας όταν η δραστηριότητα πραγματοποιεί την ίδια εργασία επανειλημμένα. Συνεπώς, το ποσό εργασίας κάθε δραστηριότητας σε ισοδύναμη διάρκεια σε κάθε επανάληψη υπολογίζεται ως το γινόμενο της αρχικής διάρκειας της εργασίας της δραστηριότητας, της επίπτωσης της επανάληψης και της καμπύλης μάθησης: 128

129 (4.2) Συνεπώς, αν θεωρηθεί το ακόλουθο παράδειγμα ζεύγους αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, της ανάντη δραστηριότητας a με δείκτη 1 και της κατάντη δραστηριότητας b με δείκτη 2, όπου λαμβάνει χώρα διαδοχική επανάληψη από προσοτροφοδότηση και διαδοχική επανάληψη από ανάδραση. (α) (β) (γ) Εικόνα 4.23 (α) Πίνακας πιθανοτήτων επανάληψης, (β) Πίνακας επιπτώσεων επανάληψης και (γ) Καμπύλη μάθησης δραστηριοτήτων διαδικασίας κατά τη διαδοχική επανάληψη. [Πηγή:[B1]]. Η δραστηριότητα a έχει πιθανότητα επανάληψης να επαναληφθεί για πρώτη φορά αφού έχει ολοκληρωθεί η δραστηριότητα b λόγω ανάδρασης από αυτήν και επίπτωση επανάληψης, που σημαίνει ότι το ισοδύναμο σε διάρκεια των εργασιών που θα πρέπει να επαναληφθούν θα είναι το 80% της αρχικής διάρκειας εκτέλεσής της, και η υπολογιζόμενη διάρκεια της δραστηριότητας θα είναι:. Στη συνέχεια, η δραστηριότητα b έχει πιθανότητα επανάληψης να επαναληφθεί για πρώτη φορά αφού έχει ολοκληρωθεί η πρώτη επανάληψη της δραστηριότητας a λόγω προσοτροφοδότησης και επίπτωση επανάληψης, που σημαίνει ότι το ισοδύναμο σε διάρκεια των εργασιών που θα πρέπει να επαναληφθούν θα είναι το 60% της αρχικής διάρκειας εκτέλεσης της, και η υπολογιζόμενη διάρκεια της δραστηριότητας θα είναι: Αντίστοιχα, η δραστηριότητα a έχει πιθανότητα επανάληψης να επαναληφθεί για δεύτερη φορά αφού έχει ολοκληρωθεί η πρώτη επανάληψη της δραστηριότητα b λόγω ανάδρασης από αυτήν και επίπτωση επανάληψης σταθερή, και η υπολογιζόμενη διάρκεια της δραστηριότητας θα είναι:. 129

130 Για να εισαχθούν στοιχεία σχετικά με τις διαδοχικές επαναλήψεις εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων ο χρήστης αρχικά πρέπει να επιλέξει την εντολή ενέργειας Display input layout for coupled blocks (Εμφάνιση διάταξης εισόδου για τα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων) από την ενότητα ενεργειών Analyze Block του κουμπιού της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη DSM, όπου εμφανίζεται το φύλλο εργασίας Block Επανάληψη Λόγω Επικάλυψης Η επανάληψη λόγω επικάλυψης (overlapping iteration) θεωρείται ως μια βασική στρατηγική για τη μείωση του χρόνου ανάπτυξης ενός έργου καθώς οι επικαλυπτόμενες δραστηριότητες μειώνουν το χρόνο υλοποίησης ενώ εμφανίζουν αυξημένο κόστος σε σχέση με τη συνήθη ακολουθούμενη διαδοχική-ακολουθιακή προσέγγιση (sequential approach) ανάπτυξης. Η χρήση της στρατηγικής χρήσης επαναλήψεων λόγω επικαλύψεων δεν είναι δυνατή όταν θεωρείται ότι οι δραστηριότητες της διαδικασίας του έργου πραγματοποιούν πληροφοριακές ανταλλαγές μόνο κατά την ολοκλήρωση τους, παρά μόνο όταν οι δραστηριότητες παρέχουν μη πλήρη προκαταρκτική πληροφορία στις δραστηριότητες με τις οποίες διαθέτουν σχέσεις εξόδου-εισόδου. Συνεπώς στην πρώτη περίπτωση θεώρησης των δραστηριοτήτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί η διαδοχική προσέγγιση επανάληψης, ενώ στη δεύτερη δύναται η προσέγγιση των επικαλύψεων και των επαναλήψεων αυτών. Το εργαλείο δέχεται εισόδους για την επανάληψη λόγω επικάλυψης (overlapping iteration) μεταξύ των δραστηριοτήτων όπου η πληροφοριακή ροή μεταξύ τους κατά την εισαγωγή της στο ΜΣΔ έχει επισημανθεί με 2, δηλαδή η πληροφοριακή εξάρτηση τους έχει χαρακτηριστεί ως δευτέρου θεωρούμενου τύπου. Όταν μια κατάντη δραστηριότητα επικαλύπτει την ανάντη δραστηριότητα της, η κατάντη δραστηριότητα j εκκινεί την εκτέλεση των εργασιών της σε πρότερο χρόνο πριν την ολοκλήρωση των εργασιών της ανάντη δραστηριότητας έχοντας λάβει από αυτήν κάποιες προκαταρκτικές εισροές ή έχοντας κάνει κάποιες παραδοχές για τις εισροές που θα πρέπει να λάβει από αυτήν, και όταν σε μεταγενέστερο χρόνο η ανάντη δραστηριότητα έχει διεκπεραιωθεί πλήρως τότε παρέχει τις τελικές εκροές τις στην κατάντη δραστηριότητα j όπου επαναλαμβάνει εκ νέου μέρος ή το σύνολο των εργασιών της με αυτές τις τελικές εισροές. Η επανάληψη λόγω επικάλυψης μοντελοποιείται με τη χρήση δύο παραμέτρων: το ποσό επικάλυψης (overlap amount), και την επίπτωση της επικάλυψης (overlap impact), οι οποίες εκτιμώνται κατά το σχεδιασμό του συστήματος της διαδικασίας. Το ποσό επικάλυψης (overlap amount) αντιστοιχεί στο εκτιμώμενο-προβλεπόμενο ποσό επικάλυψης μεταξύ των δραστηριοτήτων και και αποτελεί ένα κλάσμα της αναμενόμενης διάρκειας της κατάντη δραστηριότητας. Αυτό συνεπάγεται την παραδοχή ότι η κατάντη δραστηριότητα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί πριν ολοκληρωθεί η ανάντη δραστηριότητα. Η επίπτωση επικάλυψης (overlap impact) αντιστοιχεί στην αναμενόμενη επίπτωση της επικάλυψης όταν η δραστηριότητα επικαλύπτεται με τη δραστηριότητα κατά το 130

131 εισαγόμενο μέγιστο ποσό επικάλυψης, όπου αποτελεί ένα κλάσμα αυτού του ποσού επικάλυψης. Συνεπώς μετά από την πρώτη επανάληψη το αναμενόμενο πόσο επικάλυψης θα έχει περιοριστεί στο ποσοστό που προκύπτει από την ακόλουθη σχέση: (4.3) Αν η επίπτωση της επικάλυψης είναι ίση με 1, αυτό σημαίνει ότι δεν προκύπτει κάποιο όφελος από την επικάλυψη καθώς δεν μειώνεται το ποσό επικάλυψης μετά την επανάληψη και άρα και η διάρκεια του χρονικού διαστήματος όπου η δραστηριότητα επικαλύπτει τη δραστηριότητα παραμένει σταθερό. Για την εφαρμογή της στρατηγικής επικάλυψης (overlapping strategy) θα πρέπει η επίπτωση της επικάλυψης να είναι λογικά μικρότερη του 1 λαμβάνοντας υπόψη τον πρόσθετο κίνδυνο (additional risk) λόγω της εξέλιξης της αστάθειας της προκαταρκτικής πληροφορίας (evolution of volatile preliminary information). Συνεπώς, αν θεωρηθεί το ακόλουθο ΜΣΔ, όπου η κατάντη δραστηριότητα b επικαλύπτει την ανάντη δραστηριότητα a, γεγονός που συνεπάγεται την επανάληψη των δύο δραστηριοτήτων λόγω επικάλυψης αυτών. (α) (β) (γ) Εικόνα 4.24 (α)μσδ διαδικασίας, (β) Πίνακας ποσών επικάλυψης, και (γ)πίνακας επιπτώσεων επικάλυψης δραστηριοτήτων διαδικασίας κατά την επανάληψη λόγω επικάλυψης. [Πηγή:[B1]]. Η κατάντη δραστηριότητα b με εκτιμώμενη διάρκεια επικαλύπτει την ανάντη δραστηριότητα a με ποσοστό επικάλυψης, που σημαίνει ότι η δραστηριότητα b εκκινεί ενωρίτερα λαμβάνοντας προκαταρκτική πληροφορία από τη δραστηριότητα a, η οποία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί πλήρως όταν η δραστηριότητα b θα έχει καλύψει το 20% ισοδύναμο χρονικό διάστημα εργασιών της αρχικής εκτιμώμενης διάρκειας της,. Με το πέρας της δραστηριότητας a, η δραστηριότητα b λαμβάνει την τελική εισροή από αυτήν και αναμένεται να επαναλάβει τις εργασίες που έχει εκτελέσει ως εκείνο το σημείο σε ποσοστό άρα το ποσό επικάλυψης που θα επαναληφθεί θα είναι του αρχικού, που σημαίνει ότι η δραστηριότητα θα καλύψει επιπλέον ένα χρονικό διάστημα:. Παρατηρείται ότι ή επιπλέον διάρκεια που προστίθεται στην εκτιμώμενη διάρκεια της δραστηριότητας b,, είναι μόλις, σε αντίθεση με την περίπτωση της διαδοχικής επικάλυψης όπου στη δυσμενέστερη περίπτωση θα επαναλαμβανόταν το σύνολο των εργασιών της και άρα ο χρόνος που θα διατίθεντο για την εκτέλεση της δραστηριότητας θα ήταν ο διπλάσιος. 131

132 Για να εισαχθούν στοιχεία σχετικά με τις επαναλήψεις που οφείλονται στην επικάλυψη μεταξύ των μπλοκ αλληλεξαρτώμενων ή / και των απλών δραστηριοτήτων που δεν ανήκουν σε κάποιο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων χρησιμοποιούνται, για την μεν περίπτωση των επικαλυπτόμενων δραστηριοτήτων σε ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων το φύλλο εργασίας Block που χρησιμοποιείται για την εισαγωγή των στοιχείων για τις διαδοχικές επαναλήψεις των δραστηριοτήτων εντός των μπλοκ, και για τη δε περίπτωση των άλλων απλών δραστηριοτήτων στο φύλλο εργασίας Analysis όπου σε αυτό προστίθεται η σχετική διάταξη εμφανίζεται μετά την επιλογή από το χρήστη της εντολής ενέργειας Display overlapping input layout for the project (Εμφάνιση διάταξης εισόδου για την επικάλυψη στο έργο) από την ενότητα ενεργειών Analyze Project του κουμπιού της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη DSM Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Block Όπως έχει αναφερθεί στο φύλλο εργασίας Block εισάγονται τα στοιχεία σχετικά με τις επαναλήψεις εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, όπου οι δραστηριότητες εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων διαμορφώνουν ακολουθίες με αναδράσεις που υποβάλλονται σε διαδοχική επανάληψη, ενώ όταν παρατηρείται μεταξύ δύο δραστηριοτήτων του μπλοκ και πληροφοριακή ροή του δεύτερου θεωρούμενου τύπου τότε συμμετέχουν και σε επαναλήψεις λόγω επικάλυψης. Το φύλλο εργασίας Block έχει την ακόλουθη μορφή: Εικόνα 4.25 Φύλλο εργασίας Block διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Στο φύλλο εργασίας Block διαμορφώνονται τόσες ενότητες BLOCK όσες και τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, όπου για κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων διαμορφώνονται υποενότητες που περιλαμβάνουν πίνακες για την εισαγωγή των στοιχείων που αφορούν τη διαδοχική επανάληψη και την επανάληψη λόγω υπερκάλυψης. Ως προς τη διαδοχική επανάληψη, που απαντάται ως η επανάληψη της ακολουθίας των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, για την εισαγωγή των στοιχείων των 132

133 θεωρούμενων κατά το σχεδιασμό της διαδικασίας, τις πιθανότητες επανάληψης, τις επιπτώσεις επανάληψης και τις καμπύλες μάθησης, διατίθενται οι εξής υποενότητες: η υποενότητα <Rework Probability> (Πιθανότητα Επανάληψης) στην οποία διευθετούνται: πέντε πίνακες με ενδείξεις 1st Iteration, 2nd Iteration, 3rd Iteration, 4th Iteration,και 5th Iteration που αντιστοιχούν στις πέντε πρώτες επαναλήψεις της ακολουθίας των δραστηριοτήτων του, την 1 η, 2 η, 3 η, 4 η, και την 5 η επανάληψη. Τα κελιά που επισημαίνονται με διαφορετικό χρωματισμό στους πίνακες επαναλήψεων αντιστοιχούν στις παρατηρούμενες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων του μπλοκ και σε αυτά ο χρήστης μπορεί να καθορίσει τις θεωρούμενες πιθανότητες επανάληψης για τις πέντε πρώτες επαναλήψεις. Όπου η πιθανότητα επανάληψης αντιστοιχεί στην πιθανότητα η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στη γραμμή της στήλης Task Name να επαναληφθεί υπό την επιρροή της δραστηριότητας που αντιστοιχεί στη στήλη και στο δείκτη αυτής, κατά την έως και πέμπτη επανάληψη. Ο χρήστης μπορεί να εισάγει μόνο τις πιθανότητες επανάληψης στον πρώτο πίνακα για την πρώτη επανάληψη, όπου αυτές τις πιθανότητες επανάληψης το εργαλείο θα χρησιμοποιήσει για κάθε επανάληψη, και η στήλη % Decrease (% Μείωση), που ακολουθεί της στήλης αναγραφής των δραστηριοτήτων του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, όπου ο χρήστης αφού έχει εισάγει στο πίνακα της πρώτης επανάληψης τις πιθανότητες επανάληψης, μπορεί να καθορίσει μια ποσοστιαία μείωση των πιθανοτήτων κατά την οποία θα μειώνεται η αρχική πιθανότητα επανάληψης κάθε δραστηριότητας σε κάθε επανάληψη, αντί ο χρήστης να εισάγει στους τέσσερις επόμενους πίνακες τις πιθανότητες επανάληψης και ενώ δεν επιθυμεί το εργαλείο να λαμβάνει στους υπολογισμούς τις πιθανότητες που έχουν εισαχθεί στον πρώτο πίνακα επανάληψης. Οι τιμές που μπορούν να εισαχθούν είναι μεταξύ 0 και 100%, και είναι προαιρετική η συμπλήρωση αυτής της στήλης. η υποενότητα που περιλαμβάνει τους εξής δύο πίνακες: τον πίνακα <Rework Impact> (Επίπτωση Επανάληψης), στον οποίο τα κελιά που επισημαίνονται με διαφορετικό χρωματισμό αντιστοιχούν στις παρατηρούμενες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων του μπλοκ και σε αυτά ο χρήστης μπορεί να καθορίσει τις επιπτώσεις επανάληψης όπως έχουν θεωρηθεί κατά το σχεδιασμό. Όπου η επίπτωση επανάληψης αντιστοιχεί στο ποσοστό των εργασιών που πρέπει να επαναλάβει η δραστηριότητα που αντιστοιχεί στη γραμμή και στο δείκτη αυτής όταν προκαλείται η επανάληψη της από τη δραστηριότητα που αντιστοιχεί στη στήλη και στο δείκτη αυτής. Η επίπτωση επανάληψης θεωρείται ότι είναι σταθερή σε κάθε επανάληψη. τον πίνακα <Learning Curve> (Καμπύλη Μάθησης), που περιλαμβάνει δύο στήλες: τη στήλη % Learning (% Μάθηση), στην οποία ο χρήστης εισάγει για κάθε δραστηριότητα που αντιστοιχεί στη γραμμή και στο δείκτη αυτής, τη διάρκεια της δραστηριότητας ως ποσοστό επί της αρχικής διάρκειας όταν η δραστηριότητα εκτελεί την ίδια εργασία για δεύτερη φορά, τη θεωρούμενη 133

134 . Το εργαλείο θεωρεί ότι η καμπύλη μάθησης μειώνεται κατά % Learning σε κάθε επανάληψη μέχρι να φτάσει την τιμή της στήλης % Max. Learning, τη στήλη % Max. Learning (% Μέγιστη Μάθηση), όπου ο χρήστης εισάγει για κάθε δραστηριότητα που αντιστοιχεί στη γραμμή και στο δείκτη αυτής, την ελάχιστη διάρκεια στην οποία μπορεί να μειωθεί η αρχική διάρκεια της δραστηριότητα εκτελώντας την ίδια εργασία επανειλημμένως, ως ποσοστό επί της αρχικής διάρκειας αυτής, τη θεωρούμενη. Ως προς τις επαναλήψεις λόγω επικάλυψης που αφορά στα ζεύγη δραστηριοτήτων εντός του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων που διαθέτουν πληροφοριακή ροή του δεύτερου θεωρούμενου τύπου μεταξύ τους, διαμορφώνεται σε κάθε ενότητα BLOCK των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων μία υποενότητα, ακολούθως της υποενότητας<learning Curve>, για την εισαγωγή των στοιχείων των επαναλήψεων λόγω υπερκάλυψης, τα θεωρούμενα ποσά επικάλυψης και τις επιπτώσεις επικάλυψης. Έτσι διαμορφώνονται οι εξής δύο πίνακες: ο πίνακας <Overlap Amount> (Ποσό Επικάλυψης). Όσα κελιά του επισημαίνονται με διαφορετικό χρωματισμό αντιστοιχούν στις παρατηρούμενες αλληλεπιδράσεις πληροφοριακής ροής δευτέρου τύπου μεταξύ των δραστηριοτήτων του μπλοκ και σε αυτά ο χρήστης μπορεί να καθορίσει τα θεωρούμενα ποσά επικάλυψης. Το ποσό επικάλυψης αντιστοιχεί στο θεωρούμενο ποσό επικάλυψης μεταξύ των δραστηριοτήτων i και j και αποτελεί ένα κλάσμα της αναμενόμενης διάρκειας της κατάντη δραστηριότητας j, και ο πίνακας <Overlap Impact> (Επίπτωση Επικάλυψης). Όσα κελιά του επισημαίνονται με διαφορετικό χρωματισμό ο χρήστης μπορεί να καθορίσει τις θεωρούμενες επιπτώσεις επικάλυψης Η επίπτωση επικάλυψης αντιστοιχεί στη θεωρούμενη επίπτωση της επικάλυψης όταν η δραστηριότητα επικαλύπτεται με τη δραστηριότητα κατά το εισαγόμενο μέγιστο ποσό επικάλυψης και αποτελεί ένα κλάσμα αυτού του ποσού επικάλυψης. παράδειγμα Ακολούθως παρατίθενται τα στοιχεία που θεωρήθηκαν κατά το σχεδιασμό της διαδικασίας του παραδείγματος για τη διαδοχική επανάληψη των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, οι πιθανότητες επανάληψης, οι επιπτώσεις επανάληψης και οι καμπύλες μάθησης : 134

135 Εικόνα 4.26 Δεδομένα πιθανοτήτων επανάληψης, επιπτώσεων επανάληψης και καμπύλων μάθησης για τη διαδοχική επανάληψη των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων της διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Block. Ως προς τα εισαγόμενα δεδομένα, παρατηρείται στην ενότητα BLOCK2, του μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Block2, στην υποενότητα <Rework Probability>, ότι η δραστηριότητα h έχει πιθανότητα επανάληψης, πιθανότητα να επαναληφθεί από ανατροφοδότηση κατά την πρώτη εκτέλεση της διαδοχικής επανάληψης των δραστηριοτήτων της ακολουθίας όπως διαμορφώνεται εσωτερικά στο μπλοκ υπο την επιρροή της δραστηριότητας l,, ενώ η αντίστοιχη τιμή της πιθανότητας επανάληψης κατά τη δεύτερη διαδοχική επανάληψη περιορίζεται στο και αντίστοιχα στην τρίτη μόλις στο. Στην υποενότητα <Rework Impact>, η επίπτωση της επανάληψης της δραστηριότητας h λόγω της δραστηριότητας l, δηλαδή το ποσοστό των εργασιών που πρέπει να επαναλάβει η δραστηριότητα h σε κάθε επανάληψη είναι. Επίσης δίνονται και τα δεδομένα για την καμπύλη μάθησης στον πίνακα <Learning Curve> όπου η ποσοστιαία μάθηση, % Μάθηση, που αντιστοιχεί στο ποσοστό κατά το οποίο μειώνεται η αρχική διάρκεια σε κάθε επανάληψη, είναι, ενώ η μέγιστη ποσοστιαία μάθηση, % Μέγιστη Μάθηση, που αντιστοιχεί στο μέγιστο ποσοστό στο οποίο μπορεί να μειωθεί η αρχική διάρκεια της δραστηριότητας μετά από επαναλήψεις είναι. Συνεπώς, κατά την πρώτη επανάληψη από την επιρροή της δραστηριότητας l, θα παρατηρηθεί η μείωση της αρχικής διάρκειας στην τιμή διάρκειας για τη δεύτερη επανάληψη είναι:, ενώ είναι γνωστό ότι η μέγιστη μείωση της διάρκειας που μπορεί να παρατηρηθεί θα είναι κατά, συνεπώς κατά την πρώτη επανάληψη θα έχει επιτευχθεί ποσοστό μείωσης της διάρκειας της δραστηριότητας μεγαλύτερο του μέγιστου δυνατού από την καμπύλη μάθησης, δηλαδή στο, συνεπώς πέραν της πρώτης επανάληψης δεν θα είναι δυνατή η δεύτερη επανάληψη. Αντίστοιχα, για την επανάληψη της δραστηριότητας k λόγω της επιρροής της δραστηριότητας h κατά την προσωτροφοδότηση της δραστηριότητας h στη δραστηριότητα k με πιθανότητα υπολογίζεται ότι η διάρκεια της δραστηριότητας k κατά την δεύτερη επανάληψη θα είναι:. 135

136 Κατά αντίστοιχο τρόπο θεωρούνται και τα δεδομένα για τις υπόλοιπες δραστηριότητες των δύο μπλοκ. Ακολούθως παρατίθενται τα στοιχεία που θεωρήθηκαν κατά το σχεδιασμό της διαδικασίας του παραδείγματος για την επανάληψη λόγω επικάλυψης για τα ζεύγη δραστηριοτήτων εντός του μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων όπου διαθέτουν πληροφοριακή ροή του δεύτερου θεωρούμενου τύπου μεταξύ τους, τα ποσά επικάλυψης και τις επιπτώσεις επικάλυψης : Εικόνα 4.27 Δεδομένα ποσών επικάλυψης και επιπτώσεων επικάλυψης για την επανάληψη λόγω επικάλυψης των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων της διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Block. Ως προς τα εισαγόμενα δεδομένα, παρατηρείται στην ενότητα BLOCK2, του μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Block2, στον πίνακα <Overlap Amount>, ότι η δραστηριότητα k έχει ποσοστό επικάλυψης με τη δραστηριότητα h με την οποία παρατηρείται επικάλυψη κατά την προσοτροφοδότηση από τη δραστηριότητα h στη δραστηριότητα k,, και επίπτωση επικάλυψης από τον πίνακα <Overlap Impact>. Συνεπώς, συμπεραίνεται ότι κατά την επανάληψη λόγω επικάλυψης κατά την προσοτροφοδότηση η δραστηριότητα k θα καλύψει επιπλέον ένα χρονικό διάστημα:. Αντίστοιχα, και για την περίπτωση της δραστηριότητας k που έχει ποσοστό επικάλυψης με τη δραστηριότητα l, όπου παρατηρείται επικάλυψη κατά την ανατροφοδότηση από την δραστηριότητα l στη δραστηριότητα k,, και επίπτωση επικάλυψης από τον πίνακα <Overlap Impact>, υπολογίζεται ότι κατά την επανάληψη λόγω επικάλυψης η δραστηριότητα k θα καλύψει επιπλέον ένα χρονικό διάστημα: Φύλλο Εργασίας Εισόδου Δεδομένων Analysis Αντίστοιχα στο φύλλο εργασίας Analysis ο χρήστης μπορεί να εισάγει στους δύο πρόσθετους πίνακες <Overlap Amount> (Ποσό Επικάλυψης) και <Overlap Impact> (Επίπτωση Επικάλυψης) τα στοιχεία των επαναλήψεων λόγω επικάλυψης που παρατηρείται 136

137 είτε μεταξύ των απλών δραστηριοτήτων, είτε μεταξύ των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων μπλοκ όπως έχουν διαμορφωθεί στον πίνακα του φύλλου αυτού. Εικόνα 4.28 Φύλλο εργασίας Analysis διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Στα κελιά των πινάκων που επισημαίνονται με διαφορετικό χρωματισμό, και αντιστοιχούν στις παρατηρούμενες αλληλεπιδράσεις πληροφοριακής ροής δευτέρου τύπου μεταξύ των δραστηριοτήτων των απλών δραστηριοτήτων και των μπλοκ δραστηριοτήτων, εισάγονται από το χρήστη τα θεωρούμενα ποσά επικάλυψης και οι επιπτώσεις επικάλυψης. παράδειγμα Εικόνα 4.29 Δεδομένα ποσών επικάλυψης και επιπτώσεων επικάλυψης για την επανάληψη λόγω επικάλυψης των δραστηριοτήτων των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων μπλοκ της διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο φύλλο εργασίας Analysis. Παρατηρείται ότι για την επικάλυψη της απλής δραστηριότητας a από το μπλοκ Block1 κατά την προσωτροφοδότηση της δραστηριότητας a στο μπλοκ Block1, στον πίνακα <Overlap Amount>, το ποσοστό επικάλυψης που εισάγεται είναι, και η επίπτωση επικάλυψης στον πίνακα <Overlap Impact> εισάγεται, συνεπώς κατά την επανάληψη 137

138 λόγω επικάλυψης η δραστηριότητα μπλοκ του Block1 θα καλύψει επιπλέον ένα χρονικό διάστημα: Αναλύσεις στην Ενότητα Μοντελοποίησης Οι αναλύσεις της Ενότητα Μοντελοποίησης (Analyses in the Modelling Module) πραγματοποιούνται σε δύο στάδια: το πρώτο στάδιο αφορά στον υπολογισμό των κατανομών πιθανοτήτων για τις αναμενόμενες διάρκειες των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, και το δεύτερο στάδιο αφορά στον υπολογισμό των κατανομών πιθανοτήτων για το σύνολο του έργου με συμπτυγμένα τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, όπου για τις αναλύσεις λαμβάνονται υπόψη οι υπολογισθείσες κατανομές και οι διακριτές απαιτήσεις πόρων για τις απλές δραστηριότητες και τις δραστηριότητες των μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Αποτελέσματα Αναλύσεων Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων Για την υλοποίηση του πρώτου σταδίου των αναλύσεων της ενότητας Μοντελοποίησης για τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, όπου πραγματοποιείται ο υπολογισμός των κατανομών πιθανοτήτων για τις αναμενόμενες διάρκειες των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων των ο χρήστης εκτελεί την εντολή ενέργειας Compute durations of coupled blocks (Υπολογισμός διαρκειών των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων) της ενότητας εντολών Analyze Block (Ανάλυση Μπλοκ) της πτυσσόμενης λίστα ενεργειών χρήστη DSM. Με την εκτέλεση της εντολής ο χρήστης λαμβάνει τα Αποτελέσματα των Αναλύσεων για τα Μπλοκ των Αλληλεξαρτώμενων (Analyses Results for Coupled Blocks) όπου διαμορφώνονται ως οι ακόλουθες έξοδοι: στο φύλλο εργασίας Block, τα αποτελέσματα των υπολογισμών των κατανομών πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας του κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων της διαδικασίας, βάσει των εκτιμώμενων διαρκειών των δραστηριοτήτων αυτών καθώς και των δεδομένων που αφορούν στις επαναλήψεις, διαδοχικές και λόγω επικάλυψης που λαμβάνουν χώρα εντός αυτών, στο φύλλο εργασίας Project, οι υπολογιζόμενες προσομοιωμένες τιμές διάρκειας ολοκλήρωσης των εργασιών των δραστηριοτήτων κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, για τα ποσοστά πιθανότητας 10%, 50% και 90%, οι οποίες παρατίθενται στο φύλλο εργασίας Block και αντιστοιχούνται στα πεδία της αισιόδοξης, της πιο πιθανής και της απαισιόδοξης εκτίμησης διάρκειας της αντίστοιχης εικονικής δραστηριότητας του μπλοκ αλληλεξαρτώμενων. Η εισαγωγή αυτών των υπολογιζόμενων τιμών διάρκειας στα τρία πεδία των στηλών ορίζεται από προεπιλογή στη ενότητα επιλογών Simulation στη διεπαφή της εντολής ενέργειας Option, και στα φύλλα εργασίας Gantt Chart(Bi), τα διαγράμματα Gantt για τρείς περιπτώσεις σεναρίων των επαναλήψεων της προσομοίωσης για το i μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Block παράδειγμα 138

139 Εικόνα 4.30 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Block διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Στο φύλλο εργασίας Block, παρατίθενται τα αποτελέσματα των υπολογισμών των κατανομών πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας του κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων της διαδικασίας λαμβάνοντας υπόψη: τις εισαγόμενες εκτιμώμενες τιμές διάρκειας για κάθε δραστηριότητα του μπλοκ στο φύλλο εργασίας Project, τα δεδομένα των προγραμματισμένων πιθανών επαναλήψεων, διαδοχικών επαναλήψεων και επαναλήψεων λόγω επικάλυψης, που λαμβάνουν χώρα εντός του μπλοκ και καταγράφονται στο παρόν φύλλο εργασίας, και τις απαιτήσεις πόρων των δραστηριοτήτων των μπλοκ όπως έχουν εισαχθεί στο φύλλο εργασίας Resource. Ως προς τα αποτελέσματα, στις υπάρχουσες ενότητες BLOCK για κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων: δημιουργείται το διάγραμμα της Αθροιστικής Κατανομής Πιθανοτήτων (Cumulative Probability distribution) για την αναμενόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης (Lead Time) του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας του μπλοκ, παρατίθενται τα στοιχεία της κατανομής πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας του μπλοκ, η avg. (average-μέση τιμή) η s.d.(standard deviation-τυπική απόκλιση), και οι τιμές διάρκειας που αντιστοιχούν στις ποσοστιαίες τιμές πιθανοτήτων 10%, 30%, 50%, 70% και 90%, και παρατίθενται για κάθε δραστηριότητα του μπλοκ τα στοιχεία διάρκειας Avg. Duration (Average Duration-Μέση τιμή Διάρκειας), 139

140 RAD (Rework-Adjusted Duration-Προσαρμοσμένη Διάρκεια Επανάληψης), και RARPW (Rework-Adjusted Rank Positional Weight - Προσαρμοσμένο Βάρος Θέσης στη Σειρά (κατά την επανάληψη)). Για το θεωρούμενο παράδειγμα, στην ενότητα BLOCK1 για το Block1 παρατίθενται τα εξής αποτελέσματα: το διάγραμμα της Αθροιστικής Κατανομής Πιθανοτήτων για την αναμενόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας του μπλοκ c, d, g, και j, η μέση τιμή, avg., και η τυπική απόκλιση, s.d., της κατανομής πιθανοτήτων για την αναμενόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης των εργασιών του μπλοκ, αντίστοιχα είναι και χρονικές μονάδες, και οι τιμές διάρκειας που αντιστοιχούν στις ποσοστιαίες τιμές πιθανοτήτων 10%, 30%, 50%, 70% και 90% είναι,,,, και χρονικές μονάδες αντίστοιχα, τα στοιχεία διάρκειας Avg. Duration, RAD, και RARPW για τις συνιστώσες δραστηριότητες: για τη δραστηριότητα c οι τιμές είναι,,, η μέση τιμή και η προσαρμοσμένη διάρκεια επανάληψης λαμβάνουν τη μηδενική τιμή καθώς στο φύλλο εργασίας Project η δραστηριότητα φαίνεται να έχει ολοκληρωθεί, ενώ το προσαρμοσμένο βάρος εμφανίζεται υψηλό και σε ενδεχόμενη διαδοχική επανάληψη των δραστηριοτήτων του μπλοκ θα επαναληφθεί πρώτη στη σειρά, για τη δραστηριότητα d οι αντίστοιχες τιμές είναι,,,6, όπου η μέση τιμή και η προσαρμοσμένη διάρκεια επανάληψης δεν είναι μηδενικές καθώς δεν έχει ολοκληρωθεί η δραστηριότητα, ενώ λαμβάνει την δεύτερη υψηλότερη τιμής βάρους σειράς επανάληψης και σε ενδεχόμενη διαδοχική επανάληψη των δραστηριοτήτων του μπλοκ θα επαναληφθεί δεύτερη στη σειρά. Αντίστοιχα, συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν και για το Block2 στην ενότητα BLOCK Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Project παράδειγμα Εικόνα 4.31 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. 140

141 Στο φύλλο εργασίας Project καταχωρούνται αυτόματα οι υπολογιζόμενες διάρκειες ολοκλήρωσης των εργασιών του συνόλου των δραστηριοτήτων για κάθε μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, όπου στην αισιόδοξη, την πιο πιθανή και την απαισιόδοξη εκτίμηση διάρκειας της εικονικής δραστηριότητας του μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, από προεπιλογή αντιστοιχίζονται οι προσομοιωμένες τιμές διάρκειας των ποσοστών πιθανότητας 10%, 50% και 90%, αντίστοιχα. Όπως και παρατηρείται για το Block1, στην εικονική δραστηριότητα του μπλοκ (D) Block1 Duration στα κελιά των στηλών Opt. Duration, Likely Duration και Pess. Duration εισάγονται οι αναμενόμενες τιμές διάρκειας που έχουν υπολογιστεί κατά την προσέγγιση της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας του μπλοκ Block1για τα ποσοστά πιθανότητας 10%, 50% και 90%,,, και χρονικές μονάδες Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(Bi) παράδειγμα Εικόνα 4.32 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Gantt Chart(B1) και διάγραμμα Gantt Scenario 1 of Block1 διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Σε κάθε διάγραμμα Gantt ενός σεναρίου παρατίθενται: στη στήλη Sampled Duration (Διάρκεια Δειγματοληψίας), οι τιμές που έχουν ληφθεί από το δείγμα που έχει διαμορφωθεί με τη μέθοδο δειγματοληψίας LHS από την υπολογισθείσα τριγωνική κατανομή πιθανότητας διάρκειας για κάθε δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο δείκτη της γραμμής. Η τιμή διάρκειας δειγματοληψίας λαμβάνεται υπόψη ως η αναμενόμενη διάρκεια της εκτέλεσης των εργασιών της δραστηριότητας κατά ένα χρόνο εκτέλεσης-μια επανάληψη της προσομοίωσης, στη στήλη Simulated Duration (Διάρκεια Προσομοίωσης), οι τιμές διάρκειας για κάθε δραστηριότητα που αντιστοιχεί στο δείκτη της γραμμής όπως διαμορφώθηκαν κατά την προσομοίωση συμπεριλαμβανομένης της επιπρόσθετης διάρκειας λόγο των επαναλήψεων, διαδοχικών και λόγω επικαλύψεων, και σε κάθε ράβδο που αντιστοιχεί στη δραστηριότητα του δείκτη της γραμμής, αναγράφεται το ποσό επικάλυψης της κάθε κατάντη δραστηριότητας στην ανάντη δραστηριότητα που προηγείται. 141

142 Επιπλέον καταγράφονται και τα στάδια εκτέλεσης (state) των δραστηριοτήτων με τη χρήση αρίθμησης για την σήμανση της ακολουθίας με την οποία έχουν εκτελεσθεί κατά την προσομοίωση οι δραστηριότητες του κάθε σταδίου. Επίσης παρατηρείται ότι για ορισμένες δραστηριότητες στη γραμμή που αντιστοιχεί σε αυτές έχουν σχεδιασθεί παραπάνω της μιας ράβδου στο διάγραμμα Gantt που υποδεικνύει ότι η δραστηριότητα επαναλαμβάνεται λόγω διαδοχικής επανάληψης. Ως προς τα αποτελέσματα του θεωρούμενου παραδείγματος, στο φύλλο εργασίας Gantt Chart(B1) για το μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Block1 παρατίθενται τρία διαγράμματα Gantt για τρείς από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης, όπου διαφέρει ο υπολογιζόμενος χρόνος ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων του μπλοκ σε καθένα από αυτό. Για το Scenario 1of Block1(Σενάριο 1του Block1) παρατηρούνται τα ακόλουθα: στη στήλη Sampled Duration, οι τιμές που έχουν ληφθεί από τα δείγματα αναμενόμενων διαρκειών των δραστηριοτήτων c, d, g, και j του μπλοκ κατά το σενάριο αυτό είναι,,, και χρονικές μονάδες, στη στήλη Simulated Duration, οι τιμές διάρκειας των δραστηριοτήτων c, d, g, και j κατά το σενάριο αυτό όπως διαμορφώθηκαν κατά την προσομοίωση συμπεριλαμβανομένης της επιπρόσθετης διάρκειας λόγω των επαναλήψεων, διαδοχικών και λόγω επικαλύψεων είναι,,, και χρονικές μονάδες, όπου οι δραστηριότητες c,d, και j επαναλαμβάνονται και δεύτερη φορά, και ο συνολικός χρόνος ολοκλήρωσης των εργασιών του μπλοκ είναι και πραγματοποιείται σε έξι στάδια. χρονικές μονάδες Αντίστοιχα συμπεράσματα δύναται να εξαχθούν και για τα άλλα δύο σενάρια της προσομοίωσης για το προσεγγιζόμενο μπλοκ. Ακολούθως παρατίθεται και το φύλλο εργασίας Gantt Chart(B2) όπου δημιουργούνται τα τρία διαγράμματα Gantt για τρείς από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης για το μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Block2. 142

143 Εικόνα 4.33 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Gantt Chart(B2) διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Αποτελέσματα Αναλύσεων για το Έργο Για την υλοποίηση του δεύτερου σταδίου των αναλύσεων της ενότητας Μοντελοποίησης για το σύνολο των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων μπλοκ του έργου, όπου πραγματοποιείται ο υπολογισμός των κατανομών πιθανοτήτων για τον αναμενόμενο χρόνο ολοκλήρωσης του συνόλου του έργου ο χρήστης εκτελεί: την εντολή ενέργειας Compute lead time without resource constraints (Υπολογισμός χρόνου ολοκλήρωση χωρίς περιορισμούς πόρων) της ενότητας εντολών Analyze Block (Ανάλυση Μπλοκ) της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη DSM, για τον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, όπως αυτοί διαμορφώνονται βάσει της διαθεσιμότητας αυτών και των διακριτών απαιτήσεων των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, και την εντολή ενέργειας Compute lead time witη leveled resources (Υπολογισμός χρόνου ολοκλήρωση με εξισορροπημένους πόρων) της ενότητας εντολών Analyze Block (Ανάλυση Μπλοκ) της πτυσσόμενης λίστας ενεργειών χρήστη DSM, για τον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο του έργου όπου λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων που διαμορφώνονται στο μοντέλο λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας των πόρων και των διακριτών απαιτήσεων των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων μπλοκ των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων. Κατά την προσέγγιση αυτή λαμβάνοντας υπόψη τους περιορισμούς πόρων, πραγματοποιείται η διεκπεραίωση των συγκρούσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων και η εξισορρόπηση των πόρων βάσει των ευρετικών κανόνων, όπως έχουν θεωρηθεί για τις απλές δραστηριότητες και τις μπλοκ δραστηριότητες και αναφέρονται στην ενότητα Περιορισμοί Πόρων. 143

144 Και στις δύο προσεγγίσεις της κατανομής ολοκλήρωσης με ή χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, τα αριθμητικά δεδομένα που υπεισέρχονται στο μοντέλο που εισάγεται προς επεξεργασία είναι τα εξής: οι υπολογισθείσες κατανομές των δραστηριοτήτων μπλοκ, των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων όπως έχουν προσεγγισθεί κατά το πρώτο στάδιο των αναλύσεων με την εκτέλεση της εντολής ενέργειας Compute durations of coupled blocks, οι κατανομές πιθανοτήτων των απλών δραστηριοτήτων, οι οποίες προσεγγίζονται σε αυτό το στάδιο, και τα δεδομένα των προγραμματισμένων πιθανών επαναλήψεων εξαιτίας επικάλυψης μεταξύ των απλών δραστηριοτήτων και των μπλοκ δραστηριοτήτων όπως αυτά έχουν εισαχθεί φύλλο εργασίας Analysis. Με την εκτέλεση των δύο εντολών ενέργειας Compute lead time without resource constraints και Compute lead time with leveled resources ο χρήστης λαμβάνει τα Αποτελέσματα των Αναλύσεων για το Έργο (Analyses Results for the Project) τα οποία διαμορφώνονται σε δύο αντίστοιχες ενότητες αποτελεσμάτων μία για κάθε προσέγγιση της κατανομής πιθανοτήτων λαμβάνοντας και μη λαμβάνοντας υπόψη και αντιμετωπίζοντας τους περιορισμούς πόρων. Όσον αφορά τις αναλύσεις της εντολής ενέργειας Compute lead time without resource constraints για τον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, λαμβάνονται οι εξής έξοδοι: στο φύλλο εργασίας Project το διάγραμμα της Αθροιστικής Κατανομής Πιθανοτήτων (Cumulative Probability distribution) για την αναμενόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης (Lead Time) του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, τα στοιχεία της κατανομής πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, η Avg. (Average-Μέση Τιμή) και η Std.(Standard deviation-τυπική Απόκλιση), οι τιμές της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων που αντιστοιχούν στις ποσοστιαίες τιμές πιθανοτήτων 10%, 30%, 50%, 70% και 90%, οι κύριες κρίσιμες διαδρομές, όπου για κάθε κύρια κρίσιμη διαδρομή παρατίθεται: η αλληλουχία των δραστηριοτήτων με τη χρήση των δεικτών αναφοράς που χρησιμοποιούνται στο παρόν φύλλο εργασίας και η ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης της κρίσιμης διαδρομής στις επαναλήψεις της προσομοίωσης μέσα σε αγκύλες [ ], επίσης συμπληρώνονται στον κύριο πίνακα του παρόντος φύλλου εργασίας για κάθε απλή δραστηριότητα και δραστηριότητα μπλοκ τα ακόλουθα πεδία: Slack(avg,sd) (Slack(average,standard deviation), το Περιθώριο (μέση τιμή, τυπική απόκλιση)), όπου παρατίθενται τα στοιχεία της κατανομής πιθανοτήτων 144

145 της διάρκειας του χρονικού περιθωρίου κάθε δραστηριότητας, η μέση τιμή και η τυπική απόκλιση, %Criticality (%Κρισιμότητα), όπου παρατίθεται ο ποσοστιαίος δείκτης κρισιμότητας κάθε δραστηριότητας, που αντιστοιχεί στο ποσοστό επί των επαναλήψεων της προσομοίωσης, όταν η συγκεκριμένη δραστηριότητα εμφανίζεται σε μία κρίσιμη διαδρομή, RED (Resource Equivalent Duration), η Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρου που διαμορφώνεται ως η προτεραιότητα της δραστηριότητας ως προς τη χρήση των διαθέσιμων πόρων και για τον υπολογισμό της οποίας λαμβάνονται υπόψη η απαιτούμενη ποσότητα ενός πόρου της δραστηριότητας για μια χρονική περίοδο, η διαθέσιμη ποσότητα του πόρου για το έργο, και η υπέρβαση της διαθέσιμης ποσότητας του πόρου για τη δεδομένη χρονική περίοδο, CUMRED (Cumulative Resource Equivalent Duration), η Αθροιστική Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρων), όπου παρατίθεται η Αθροιστική Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρων που διαμορφώνεται ως η σχετική Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρων, που αντιστοιχεί στη σχετική προτεραιότητα της δραστηριότητας ως προς τη χρήση των διαθέσιμων πόρων, και Slack/Suc (Slack/Successor-Περιθώριο/ Διάδοχο (Κατάντη)), και στο φύλλο εργασίας Gantt Chart(P1), παρατίθενται τρία διαγράμματα Gantt για τρείς από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης για το σύνολο του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων. Όσον αφορά τις αναλύσεις της εντολής ενέργειας Compute lead time with leveled resources για τον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο του έργου όπου λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων που διαμορφώνονται στο μοντέλο, λόγω της περιορισμένης διαθεσιμότητας των πόρων και των διακριτών απαιτήσεων των απλών δραστηριοτήτων και των δραστηριοτήτων των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων. Στην περίπτωση αυτή πραγματοποιείται η διεκπεραίωση των συγκρούσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων βάσει των ευρετικών κανόνων, και λαμβάνονται οι εξής έξοδοι : στο φύλλο εργασίας Project : το διάγραμμα της Αθροιστικής Κατανομής Πιθανοτήτων (Cumulative Probability distribution) για την αναμενόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης (Lead Time) του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου όπου λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων και αντιμετωπίζονται οι συγκρούσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων με την εξισορρόπηση των πόρων, τα στοιχεία της κατανομής πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου με την εξισορρόπηση πόρων, η Avg. (Average-Μέση Τιμή) και η Std. (Standard deviation-τυπική Απόκλιση), και οι τιμές της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου με την εξισορρόπηση πόρων που αντιστοιχούν στις ποσοστιαίες τιμές πιθανοτήτων 10%, 30%, 50%, 70% και 90%, οι κύριες κρίσιμες διαδρομές, όπου για κάθε κύρια κρίσιμη διαδρομή παρατίθεται: 145

146 η αλληλουχία των δραστηριοτήτων με τη χρήση των δεικτών αναφοράς που χρησιμοποιούνται στο παρόν φύλλο εργασίας, και η ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης της κρίσιμης διαδρομής στις επαναλήψεις της προσομοίωσης μέσα σε αγκύλες [ ], επίσης συμπληρώνονται στον κύριο πίνακα του παρόντος φύλλου εργασίας για κάθε απλή δραστηριότητα και δραστηριότητα μπλοκ τα ακόλουθα πεδία RC_Slack(avg,sd) (Resource_Constrained Slack(average,standard deviation)) Με Περιορισμένους Πόρους Περιθώριο (μέση τιμή, τυπική απόκλιση), όπου παρατίθεται τα στοιχεία της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας του χρονικού περιθωρίου κάθε δραστηριότητας, η μέση τιμή και η τυπική απόκλιση, με την πραγματοποίηση εξισορρόπησης πόρων, και %RC_Criticality - Με Περιορισμένους_Πόρους %Κρισιμότητα, όπου παρατίθεται ο ποσοστιαίος δείκτης κρισιμότητας κάθε δραστηριότητας που αντιστοιχεί στο ποσοστό επί των επαναλήψεων της προσομοίωσης όπου η συγκεκριμένη δραστηριότητα εμφανίζεται σε μια κρίσιμη διαδρομή, με την εξισορρόπηση πόρων, και στο φύλλο εργασίας Gantt Chart(P2), παρατίθενται τρία διαγράμματα Gantt για τρείς από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης για το σύνολο του έργου με την αντιμετώπιση των συγκρούσεων των δραστηριοτήτων για του διαθέσιμους πόρους με την εξισορρόπηση πόρων. 146

147 Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Project παράδειγμα Εικόνα 4.34 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής μετά την εκτέλεση της εντολής ενέργειας Compute lead time without resource constraints. Από τις αναλύσεις της εντολής ενέργειας Compute lead time without resource constraints για τον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο της διαδικασίας του έργου του παραδείγματος χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων λαμβάνονται τα εξής αποτελέσματα: το διάγραμμα της Αθροιστικής Κατανομής Πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, η Avg. και η Std. είναι αντίστοιχα 42,3 και 7,9 χρονικές μονάδες, οι τιμές της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου οι οποίες αντιστοιχούν 147

148 στις ποσοστιαίες τιμές πιθανοτήτων 10%, 30%, 50%, 70% και 90% και είναι 32,7, 38, 41,8, 46, 52,3 χρονικές μονάδες, οι κύριες κρίσιμες διαδρομές με τις συχνότητες εμφάνισης τους στις επαναλήψεις της προσομοίωσης που είναι: , η ακολουθία αντιστοιχεί στην αλληλουχία κρίσιμων δραστηριοτήτων Block1-m-n-o, και συνεπώς διαμορφώνεται η κρίσιμη διαδρομή a-block1-m-n-o με ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης 90%, και , η ακολουθία αντιστοιχεί στην αλληλουχία κρίσιμων δραστηριοτήτων e-block2-n-o, και συνεπώς διαμορφώνεται η κρίσιμη διαδρομή a-b-e-block2-n-o με ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης 8%. Συγκρίνοντας τις κρίσιμες διαδρομές που προέκυψαν a-block1-m-n-o και a-b-e- Block2-n-o με την κρίσιμη διαδρομή εξάρτησης a-b-e-f-i-n-o της ενότητας Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Analysis, η οποία έχει προσεγγισθεί μόνο από την οπτική της διάρθρωσης της διαδικασίας και δεν λαμβάνεται υπόψη η χρονική διάσταση, παρατηρείται ότι οι κύριες κρίσιμες διαδρομές αποτελούν παράλληλες διαδρομές της κρίσιμης διαδρομής εξάρτησης, και περιλαμβάνουν πέραν των κρίσιμων δεσμευτικών εξαρτήσεων και τις μη δεσμευτικές κρίσιμες εξαρτήσεις. Συνεπώς, συμπεραίνεται ότι με την ένταξη της χρονικής διάστασης στο απλοποιημένο μοντέλο, μέσω της εισαγωγής των διαρκειών των δραστηριοτήτων και της θεώρησης των περιορισμών προτεραιότητας, διαμορφώνεται η σχετική χρονική τοποθέτηση και η ανάπτυξη της ακολουθίας των δραστηριοτήτων του έργου κατά την διεκπεραίωση αυτού. 148

149 Εικόνα 4.35 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής μετά την εκτέλεση της εντολής ενέργειας Compute lead time with leveled resources. Από τις αναλύσεις της εντολής ενέργειας Compute lead time with leveled resources για τον υπολογισμό της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο της διαδικασίας του έργου του παραδείγματος όπου λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων και επιλύονται οι συγκρούσεις των δραστηριοτήτων για τους διαθέσιμου πόρους βάσει των ευρετικών κανόνων και πραγματοποιείται εξισορρόπηση των πόρων, λαμβάνονται τα εξής αποτελέσματα: το διάγραμμα της Αθροιστικής Κατανομής Πιθανοτήτων για την αναμενόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου με την εξισορρόπηση πόρων, η Avg. και η Std. που είναι 42,5 και 7,8 χρονικές μονάδες αντίστοιχα, οι τιμές της αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης του συνόλου των εργασιών των δραστηριοτήτων της ακολουθίας της διαδικασίας του έργου που αντιστοιχούν στις 149

150 ποσοστιαίες τιμές πιθανοτήτων 10%, 30%, 50%, 70% και 90% και είναι,,,, χρονικές μονάδες αντίστοιχα, οι κύριες κρίσιμες διαδρομές με τις συχνότητες εμφάνισης τους στις επαναλήψεις της προσομοίωσης είναι: , η ακολουθία αντιστοιχεί στην αλληλουχία κρίσιμων δραστηριοτήτων Block1-m-n-o, και συνεπώς διαμορφώνεται η κρίσιμη διαδρομή a-block1-m-n-o με ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης 87%, , η ακολουθία αντιστοιχεί στην αλληλουχία κρίσιμων δραστηριοτήτων e-block2-n-o, και συνεπώς διαμορφώνεται η κρίσιμη διαδρομή a-b-e-block2-n-o με ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης 6%, και , η ακολουθία αντιστοιχεί στην αλληλουχία κρίσιμων δραστηριοτήτων e-block2-n-o, και συνεπώς διαμορφώνονται η κρίσιμη διαδρομή a-b-e-f-i-n-o και a-b-e-block2-n-o και a-block1-m-n-o με ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης 3%. Σε αυτήν την περίπτωση το σύνολο των δραστηριοτήτων συνιστά την κρίσιμη διαδρομή, δηλαδή και οι τρείς δυνατές διαδρομές που σχηματίζουν οι δραστηριότητες είναι ταυτόχρονα κρίσιμες και οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες αν καθυστερήσει κατά την εκκίνηση τότε η διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου θα αυξηθεί. Συγκρίνοντας τις κρίσιμες διαδρομές που προέκυψαν με την κρίσιμη διαδρομή εξάρτηση a-b-e-f-i-n-o παρατηρείται ότι οι κύριες κρίσιμες διαδρομές αποτελούν της παράλληλες διαδρομές της κρίσιμης διαδρομής εξάρτησης αλλά περιλαμβάνουν και την κρίσιμη διαδρομή εξάρτησης στην τελευταία περίπτωση της κύριας κρίσιμης διαδρομής όπου το σύνολο των δραστηριοτήτων κρίνεται ως κρίσιμο. Αντίστοιχα, συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των κρίσιμων διαδρομών των δύο προσεγγίσεων υπολογισμού της κατανομής πιθανοτήτων της διάρκειας ολοκλήρωσης για το σύνολο της διαδικασίας του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων και με την πραγματοποίηση εξισορρόπησης πόρων, όπου αναγνωρίστηκαν στην μεν πρώτη προσέγγιση οι κρίσιμες διαδρομές a-block1-m-n-o και a-b-e- Block2-n-o, και στη δε δεύτερη προσέγγιση επιπλέον αυτών το κρίσιμο σύνολο όλων των δραστηριοτήτων του δικτύου της διαδικασίας, συμπεραίνεται ότι οι μπλοκ δραστηριότητες για τα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων Block1 και Block2, λόγω της υψηλής αναμενόμενης διάρκειας τους, που λαμβάνεται από τις υπολογισθείσες κατανομές τους κατά το πρώτο στάδιο αναλύσεων της παρούσας ενότητας, καθορίζουν τις πλέον πιο κρίσιμες διαδρομές. Αυτή η αυξημένη επιρροή της υψηλής αναμενόμενης διάρκειας μπλοκ αλληλεξαρτώμενων στο να κριθούν κρίσιμες οι ακολουθίες των δραστηριοτήτων στις οποίες ανήκουν, αναδεικνύεται ιδιαίτερα στην περίπτωση της δραστηριότητας μπλοκ του Block1, καθώς λόγω της υψηλότερης αναμενόμενης διάρκειας της σε σχέση με τις αναμενόμενες διάρκειες των υπόλοιπων δραστηριοτήτων της διαδικασίας του έργου η κρίσιμη διαδρομή στην οποία συμμετέχει κρίνεται ως η πλέον πιο κρίσιμη διαδρομή βάσει της ποσοστιαίας συχνότητας εμφάνισης. Η κρίσιμη διαδρομή που περιλαμβάνει τη δραστηριότητα μπλοκ Block1 εμφανίζει την πλέον υψηλότερη ποσοστιαία συχνότητα εμφάνισης έναντι της άλλης κρίσιμης διαδρομής κατά την προσέγγιση χωρίς τους περιορισμούς πόρων, και έναντι των άλλων δύο κρίσιμων διαδρομών κατά τη δεύτερη προσέγγιση με την εξισορρόπηση πόρων. Επίσης, με την ένταξη και των περιορισμών των διαθέσιμων πόρων του έργου κατά τη δεύτερη προσέγγιση, παρατηρείται ότι όλες οι δραστηριότητες του δικτύου της 150

151 διαδικασίας του έργου δύναται να είναι κρίσιμες. Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα της προηγούμενης παραγράφου για τις αναμενόμενες διάρκειες των δραστηριοτήτων και τον τρόπο που αυτές διαμορφώνουν με ιδιαίτερα αυξημένη επιρροή τις κρίσιμες διαδρομές, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι οι δραστηριότητες που δεν αποτελούσαν κρίσιμες κατά την πρώτη προσέγγιση και εμφανίζονται ως κρίσιμες κατά τη δεύτερη προσέγγιση ανακύπτουν στις περιπτώσεις όπου οι υπολογιζόμενες αναμενόμενες διάρκειες των δραστηριοτήτων των μπλοκ δεν παρουσιάζουν σχετικά υψηλότερη αναμενόμενη τιμή σε σχέση με τις υπόλοιπες δραστηριότητες του δικτύου της διαδικασίας Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(P1) και Φύλλο Εργασίας Αποτελεσμάτων Gantt Chart(P2) παράδειγμα Εικόνα 4.36 Φύλλα εργασίας αποτελεσμάτων διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής Gantt Chart(P1) και Gantt Chart(P2), και Scenario 1 of entire project without resource constraints και Scenario 1 of entire project with leveled resources. Στο φύλλο εργασίας Gantt Chart(P1) παρατίθενται τρία διαγράμματα Gantt για τρείς από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης του υπολογισμού της κατανομής πιθανοτήτων για τον χρόνο ολοκλήρωσης του έργου χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, και στο φύλλο εργασίας Gantt Chart(P2), 151

152 παρατίθενται τρία διαγράμματα Gantt για τρείς από τις εξεταζόμενες περιπτώσεις σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης του υπολογισμού της κατανομής πιθανοτήτων για τον χρόνο ολοκλήρωσης του έργου όπου αντιμετωπίζονται οι συγκρούσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων για τους διαθέσιμους πόρους με την εξισορρόπηση πόρων βάσει των ευρετικών κανόνων. Σε κάθε διάγραμμα Gantt ενός σεναρίου των φύλλων εργασίας Gantt Chart(P1) και Gantt Chart(P2) παρατίθενται: στη στήλη Simulated Duration (Διάρκεια Προσομοίωσης), οι τιμές διάρκειας για κάθε δραστηριότητα, που αντιστοιχεί στο δείκτη της γραμμής, όπως αυτές διαμορφώθηκαν κατά την προσομοίωση συμπεριλαμβανομένης της επιπρόσθετης διάρκειας λόγο των επαναλήψεων λόγω επικάλυψης, και σε κάθε ράβδο που αντιστοιχεί σε κάθε δραστηριότητα του δείκτη της γραμμής, αναγράφεται το ποσό επικάλυψης (overlap amount) της κάθε κατάντη δραστηριότητας στην ανάντη δραστηριότητα που προηγείται. Επιπλέον καταγράφονται και τα στάδια εκτέλεσης (state) των δραστηριοτήτων με τη χρήση αρίθμησης για την σήμανση της ακολουθίας με την οποία έχουν εκτελεσθεί κατά την προσομοίωση. Με τη σύγκριση των τριών παραγόμενων διαγραμμάτων Gantt τριών τυχαίων σεναρίων κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης του φύλλου εργασίας Gantt Chart(P1), που έχουν εξεταστεί κατά την πρώτη προσέγγιση του χρόνου ολοκλήρωσης χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων, με τα αντίστοιχα τρία διαγράμματα Gantt του φύλλου εργασίας Gantt Chart(P2), τα οποία έχουν εξεταστεί κατά την δεύτερη προσέγγιση του χρόνου ολοκλήρωσης όπου λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων και πραγματοποιείται εξισορρόπηση πόρων, δύναται να εντοπιστούν και να διαπιστωθούν ορισμένα συμπεράσματα σχετικά με το σύνολο των συνιστωσών που υπεισέρχονται κατά το σχεδιασμό και την ανάλυση του συστήματος της διαδικασίας του έργου και επηρεάζουν το χρόνο ολοκλήρωσης του έργου, όπως η διάρθρωση των συσχετίσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας, οι τύποι πληροφοριακής ροής μεταξύ των δραστηριοτήτων και η κατανομή των διαθέσιμων πόρων στις δραστηριότητες. Συνεπώς συγκρίνοντας το παραγόμενο διάγραμμα Gantt για το <Scenario 1 of entire project without resource constraints> (Σενάριο 1 για το σύνολο του έργου χωρίς περιορισμούς πόρων) και το παραγόμενο διάγραμμα Gantt για το <Scenario 1 of entire project with leveled resources> (Σενάριο 1 για το σύνολο του έργου με εξισορροπημένους πόρους), και λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα που έχουν εισαχθεί για το μοντέλο ως προς τους τύπους πληροφοριακής ροής, τις διακριτές απαιτήσεις πόρων των δραστηριοτήτων και τη διαθεσιμότητα αυτών, καθώς και τα δεδομένα που αφορούν τις επαναλήψεις για το σύνολο των δραστηριοτήτων του απλοποιημένου μοντέλου της διαδικασίας του έργου με τις απλές δραστηριότητες και τις δραστηριότητες μπλοκ, αλλά και αντίστοιχα δεδομένα για τις δραστηριότητες που συνιστούν τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, μπορούν να εξαχθούν τα ακόλουθα συμπεράσματα: οι δραστηριότητες a και c έχουν ολοκληρωθεί πλήρως, 152

153 η δραστηριότητα μπλοκ Block1, και στις δύο περιπτώσεις προσομοίωσης παρουσιάζει διάρκεια εκτέλεσης πολύ υψηλότερη από τις άλλες δραστηριότητες του έργου κάτι που αναμενόταν από την κατανομή πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας της, παρ όλο που είναι γνωστό βάσει των δεδομένων που έχουν εισαχθεί για τις διακριτές απαιτήσεις πόρων των συνιστωσών δραστηριοτήτων του μπλοκ Block1, c, d, g, και j, των απλών δραστηριοτήτων, b, e, f, και των συνιστωσών δραστηριοτήτων του Block2, h, k, και l, που μπορούν να εκτελεστούν παράλληλα όπως διαπιστώθηκε κατά την ανάλυση της διάρθρωσης των δραστηριοτήτων στα επίπεδα στο απλοποιημένο μοντέλο που προέκυψε από τις αναλύσεις της πρώτης ενότητας Προσέγγισης της Δομής της διαδικασίας, και αναμενόταν να εμφανίζονται να ανταγωνίζονται και για τους τέσσερις διαθέσιμους πόρους Α1, Α2, Β1 και Β2, δεν προκύπτουν συγκρούσεις καθώς η δραστηριότητα Block1 εμφανίζει πολύ μεγάλη διάρκεια και επιτρέπει τις δραστηριότητες να εκτελέσουν το σύνολο των εργασιών συμπεριλαμβανομένων και των εργασιών επανάληψης της f λόγω της επικάλυψης της e από αυτήν Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Στην Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας (Scheduling Module) πραγματοποιείται η Μεταφορά των Αποτελεσμάτων των Αναλύσεων από τις Ενότητες Προσέγγισης Δομής και Μοντελοποίησης στην Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού (Transferring Analyses Results from the Structuring & Modeling Modules to the Scheduling Module), όπου διαμορφώνονται σε ένα δικτυωτό χρονοδιάγραμμα (network-based schedule) λαμβάνοντας τη μορφή διαγράμματος PERT ή Gantt, το οποίο χρησιμοποιείται ως μία βάση για την παρακολούθηση και τον έλεγχο (monitoring and control) του έργου. Με την πραγματοποίηση των διαδικασιών των δύο προηγούμενων ενοτήτων, της Ενότητας Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας και της Ενότητας Μοντελοποίησης Διαδικασίας, διαμορφώνεται ένα βελτιωμένο μοντέλο της διαδικασίας του έργου ως προς τη διάρθρωση των συσχετίσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων και τις αναμενόμενες διάρκειες αυτών. Στο πρώτο στάδιο της προσέγγισης λαμβάνεται ένα απλοποιημένο μοντέλο της διαδικασίας του έργου στο οποίο περιλαμβάνονται μόνο οι εξαρτήσεις που έχουν αναγνωριστεί ως δεσμευτικές ενώ οι αλληλεξαρτώμενες δραστηριότητες έχουν ομαδοποιηθεί στις δραστηριότητες μπλοκ. Στη συνέχεια, στο δεύτερο στάδιο βάσει του απλοποιημένου μοντέλου που έχει προκύψει από το πρώτο στάδιο αλλά και των εισαγόμενων δεδομένων για τις εκτιμώμενες διάρκειες και τα δεδομένα που αφορούν τις διαδοχικές επαναλήψεις εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, καθώς και των δεδομένων των επαναλήψεων λόγω υπερκάλυψης που παρατηρείται μεταξύ των απλών δραστηριοτήτων ή/και των δραστηριοτήτων μπλοκ, υπολογίζονται οι κατανομές πιθανοτήτων των αναμενόμενων διαρκειών εκτέλεσης του συνόλου των εργασιών των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων και των απλών δραστηριοτήτων. Ακολούθως βάσει αυτών των υπολογιζόμενων κατανομών πιθανοτήτων των αναμενόμενων διαρκειών προσεγγίζονται οι κατανομές πιθανοτήτων των αναμενόμενων διαρκειών για την ολοκλήρωση του έργου λαμβάνοντας και μη υπόψη τους περιορισμούς πόρων. Το βελτιωμένο μοντέλο της διαδικασίας του έργου ως προς τη διάρθρωση των συσχετίσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων και τις αναμενόμενες διάρκειες αυτών, που προκύπτει με την ολοκλήρωση των δύο προηγούμενων σταδίων, δύναται να εισαχθεί στο Microsoft Project και να διαμορφωθεί σε ένα δικτυωτό χρονοδιάγραμμα, διάγραμμα Gantt. 153

154 Κατά την επιλογή και εκτέλεση της εντολής ενέργειας Analyze Project από την πτυσσόμενη λίστα ενεργειών χρήστη από το κουμπί DSM το εργαλείο δημιουργεί ένα φύλλο εργασίας MS Project, όπως έχει προεπιλεχθεί στη σχετική ενότητα επιλογών Gantt Chart &Table της εντολής ενέργειας Option της πτυσσόμενης λίστας των δυνατών ενεργειών χρήστη από το κουμπί DSM. Εικόνα 4.37 Φύλλο εργασίας αποτελεσμάτων MS Project διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής. Με τη χρήση του χάρτη δεδομένων DSM to Gantt Chart που έχει δημιουργηθεί κατά την εγκατάσταση, ο χρήστης μπορεί να μεταφέρει τα δεδομένα αυτού του φύλλου εργασίας MS Project στο Microsoft Project. Για την εισαγωγή ακολουθώντας του φύλλου εργασίας MS Project στο Microsoft Project ο χρήστης ακολουθεί τα εξής βήματα: 1) εκκίνηση του Microsoft Project 2) ταινία επιλογών Ribbon επιλογή καρτέλας File επιλογή Open εμφάνιση παραθύρου Open επιλογή από την πτυσσόμενη λίστα Files of type Excel Workbook επιλογή του αρχείου excel που περιέχει τα αποτελέσματα των αναλύσεων των ενοτήτων προσέγγισης δομής διαδικασίας και μοντελοποίησης διαδικασίας κλικ το κουμπί Open 3) εμφάνιση παραθύρου Import Wizard κλικ το κουμπί Next εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Map επιλογή Use existing map κλικ το κουμπί Next εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Map Selection επιλογή DSM to Gantt Chart κλικ το κουμπί Next εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Import Mode επιλογή As a new project κλικ το κουμπί Next εμφάνιση παραθύρου Import Wizard-Map Options επιλογή Tasks, Resources, Import includes headers κλικ το κουμπί Finish εμφάνιση παραθύρου Gantt Chart στο Microsoft Project 4) ταινία επιλογών Ribbon επιλογή καρτέλας DSM επιλογή Adjust Tasks in Coupled Blocks (Αντιστοίχιση Δραστηριοτήτων στα Μπλοκ Αλληλεξαρτώμενων). 154

155 παράδειγμα Ως προς το παράδειγμα που έχει αναπτυχθεί, εισάγοντας στο Microsoft Project το βελτιωμένο μοντέλο που διαμορφώνεται στα φύλλα εργασίας MS Project, Project και Resource, προκύπτει το ακόλουθο διάγραμμα Gantt. Κρίνεται απαραίτητο να αναφερθεί ότι από προεπιλογή οι μονάδες χρονικής διάρκειας που χρησιμοποιούνται στο πακέτο Microsoft Project είναι οι ημέρες και συνεπώς οι χρονικές μονάδες του εισαγομένου μοντέλου αντιστοιχίζονται σε ημέρες, ενώ το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται για τις δραστηριότητες και του πόρους είναι το Standard. Εικόνα 4.38 Διάγραμμα Gantt με την κρίσιμη διαδρομή και δεδομένα βελτιωμένου μοντέλου διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο Αρχείο Microsoft Project. Στο προκύπτον διάγραμμα Gantt του βελτιωμένου μοντέλου παρατηρείται ότι: σε κάθε απλή δραστηριότητα και συνιστώσα δραστηριότητα του μπλοκ στο πεδίο της διάρκειας της αντιστοιχίζεται η εκτιμώμενη πιο πιθανή διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών της όπως αυτή έχει ληφθεί από τις εκτιμήσεις του σχεδιαστή, και αντίστοιχα από την υπολογιζόμενη κατανομή πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ως η τιμή της αναμενόμενης διάρκειας που αντιστοιχεί στην ποσοστιαία πιθανότητα 50%, οι συνιστώσες δραστηριότητες ενός μπλοκ αλληλεξαρτώμενων διαμορφώνουν μια συγκεντρωτική δραστηριότητα (rolled-up task), για την οποία στο πεδίο της διάρκειας της αντιστοιχίζεται η πιο πιθανή αναμενόμενη διάρκεια εκτέλεσης των δραστηριοτήτων, όπως έχει αυτή ληφθεί από την υπολογιζόμενη κατανομή πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ως η τιμή της αναμενόμενης διάρκειας που αντιστοιχεί στην ποσοστιαία πιθανότητα 50%, η κρίσιμη διαδρομή που αναγνωρίζεται διαθέτει την εξής αλληλουχία Block1-m-n-o, όπου αυτή η αλληλουχία είχε αναγνωριστεί ως κρίσιμη και κατά την προσομοίωση, με τη συνήθη σήμανση που χρησιμοποιείται στο πακέτο επισημαίνεται η υπερχρησιμοποίηση πόρων (overallocation resource), όπου για κάθε χρονική περίοδο εμφανίζονται οι διατιθέμενοι πόροι να μην καλύπτουν τις απαιτήσεις των δραστηριοτήτων σε εξέλιξη, 155

156 η υπολογιζόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου χωρίς να έχουν αντιμετωπιστεί οι περιπτώσεις όπου υπερ-απασχολούνται οι διατιθέμενοι πόροι είναι 44,4 ημέρες, ενώ έχουν εισαχθεί και οι απαιτήσεις των πόρων. Ακολουθώντας τη συνήθη διαδικασία που ακολουθείται κατά τη χρήση του πακέτου Microsoft Project, αποθηκεύεται μια γραμμή βάσης (baseline) του έργου. Η γραμμή βάσης που αποθηκεύεται είναι το δίκτυο του μοντέλου της διαδικασίας όπως έχει εισαχθεί στο αρχικό πρώτο στάδιο και καθιστά δυνατή τη σύγκριση αυτού του δικτύου της γραμμής βάσης με το δίκτυο που προκύπτει πραγματοποιώντας την επεξεργασία αυτού, είτε προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης της υπεράναθεσης-υπερχρησιμοποίησης των διαθέσιμων πόρων με τη Εξισορρόπηση Πόρων (Resource Leveling), είτε με την εισαγωγή των δεδομένων εκτέλεσης των εργασιών των δραστηριοτήτων του έργου για τον έλεγχο αυτού και την Ενημέρωση του έργου (Update). Εικόνα 4.39 Διάγραμμα Gantt με την κρίσιμη διαδρομή και τη γραμμή βάσης του βελτιωμένου μοντέλου διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής και παράθυρο Επιλογών Εξισορρόπησης στο Αρχείο Microsoft Project. Στη συνέχεια, ορίζονται οι επιλογές της Εξισορρόπησης πόρων (Resource Leveling), στην αντίστοιχη διεπαφή. Για το παράδειγμα επιλέχθηκε η αυτόματη εξισορρόπηση όπου θα λαμβάνεται υπόψη το standard πρότυπο του πακέτου και οι προτεραιότητες (priority) αυτών, ενώ επιτρέπεται να διασπαστούν οι δραστηριότητες αλλά και να προσαρμοστούν οι αναθέσεις των πόρων στη διάρκεια τους. Εκτελώντας την ενέργεια της εξισορρόπησης λαμβάνεται το ακόλουθο διάγραμμα Gantt. 156

157 Εικόνα 4.40 Διάγραμμα Gantt με τη γραμμή βάσης και τη νέα κρίσιμη διαδρομή μετά την Εξισορρόπηση πόρων στο βελτιωμένο μοντέλο διαδικασίας παραδείγματος εφαρμογής στο Αρχείο Microsoft Project. Από τα δεδομένα που παρουσιάζονται παρατηρείται ότι: οι δραστηριότητες στις οποίες παρατηρούνταν υπερανάθεση πόρων έχουν μετακινηθεί σε μεταγενέστερο χρόνο και εκκινούν μόλις οι απαιτούμενοι πόροι έχουν αποδεσμευτεί από τις άλλες δραστηριότητες που χρησιμοποιούν τους ίδιους περιορισμένους πόρους. Ορισμένες δραστηριότητες στις οποίες παρατηρούνταν η υπερανάθεση πόρων παρουσιάζονται να πραγματοποιούνται σταδιακά με ενδιάμεσα διαστήματα παύσης της εκτέλεσης των εργασιών τους, και η υπολογιζόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου αυξάνεται στις 53,5 ημέρες από τις 44,4 ημέρες που παρατηρήθηκε αρχικά χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων. Αυτή η αύξηση του απαιτούμενου χρόνου για την ολοκλήρωση του έργου οφείλεται στην παρατηρούμενη χρονική μετάθεση των κρίσιμων δραστηριοτήτων Επιλογές Στην καρτέλα ΠρόσθεταAdds-In (Πρόσθετα), όταν έχει ενεργοποιηθεί το πρόσθετο του Microsoft Excel, εμφανίζεται το κουμπί DSM, το οποίο αντιστοιχεί στην πτυσσόμενη λίστα των δυνατών επιλογών ενέργειας του χρήστη. 157

158 Εικόνα 4.41 Φύλλο εργασίας του Excel και πτυσσόμενη λίστα επιλογών ενέργειας χρήστη στο κουμπί DSM του πρόσθετου. Μια από αυτές τις ενέργειες της πτυσσόμενης λίστας των δυνατών επιλογών είναι οι Επιλογές-Options για το πρόσθετο, όπου όταν επιλέγεται τότε εμφανίζεται το ακόλουθο παράθυρο. Εικόνα 4.42 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Display. Στο παράθυρο Options παρατηρούνται τέσσερις καρτέλες επιλογών που αντιστοιχούν σε τέσσερις κατηγορίες επιλογών: Display (Εμφάνιση), Resource-Leveling (Εξισορρόπηση- Πόροι), Simulation (Προσομοίωση), Gantt Chart &Table (Διάγραμμα και Πίνακας Gantt) Εμφάνιση Επιλογές που σχετίζονται με την εμφάνιση και οργανώνονται σε τρείς ενότητες επιλογών: Column Size (Μέγεθος Στήλης), Border (Όριο), και Conversion in Analysis Sheet (Μετατροπή στο Φύλλο Ανάλυσης ). 158

159 Μέγεθος Στήλης Column Size Στην πρώτη αυτή ενότητα δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη να προσαρμόσει το μέγεθος των κελιών στα φύλλα εργασίας, ορίζοντας: στο πεδίο επιλογής DSM entry cell (κελί εισόδου ΜΣΔ) το πλάτος των κελιών στο ΜΣΔ όπου έχει προεπιλεγμένη τιμή (default) 2, στο πεδίο Level column (στήλη επιπέδου) το πλάτος των στηλών που δείχνει τα επίπεδα όπου έχει προεπιλεγμένη τιμή 5, στο πεδίο Task name column (στήλη ονόματος δραστηριότητας) το πλάτος των στηλών όπου εμφανίζονται τα ονόματα των δραστηριοτήτων και έχει προεπιλεγμένη τιμή 35, και στο πεδίο Gantt Chart unit bar (μονάδα ράβδου διαγράμματος Gantt) το πλάτος του μπαρ για μία μονάδα μέτρησης της χρονικής διάρκειας στα διαγράμματα Gantt της προσομοίωσης όπου έχει προεπιλεγμένη τιμή 1. Όριο Border Στην ενότητα αυτή ο χρήστης μπορεί να προσαρμόσει την εμφάνιση των ορίων των κελιών με δύο κουτιά επιλογής (checkbox): το πλαίσιο ελέγχου Draw borders in (i, i) in the DSM instead of fill-up (σχεδίαση ορίων στα (i, i) στο ΜΣΔ αντί για χρωματισμό) για τη σχεδίαση των ορίων των διαγώνιων κελιών του μητρώου, και το οποίο δεν είναι προεπιλεγμένο, και το πλαίσιο ελέγχου Draw borders when executing analyze DSM (σχεδίαση ορίων όταν εκτελείται η ανάλυση ΜΣΔ ) για τη σχεδίαση των ορίων των κελιών όταν έχει εκτελεστεί η Ανάλυση του ΜΣΔ, και το οποίο είναι προεπιλεγμένο. Μετατροπή στο Φύλλο Ανάλυση Conversion in Analysis Sheet Στο πλαίσιο ελέγχου Convert 2 mark into 1 blue mark in the DSM if it represents a non-binding dependency (Μετατροπή της σήμανσης 2 σε μια σήμανση 1 μπλε εάν αναπαριστά μια μη δεσμευτική εξάρτηση), είναι δυνατή η επιλογή της μετατροπής της σήμανσης 2 που αντιστοιχεί στις μη δεσμευτικές εξαρτήσεις μεταξύ των δραστηριοτήτων στις παραγόμενες προσεγγίσεις που προκύπτουν από την Ανάλυση του ΜΣΔ, στα φύλλα εργασίας AEAP (As Earlier As Possible) και ALAP (As Later As Possible), σε σήμανση 1 μπλε στο φύλλο εργασίας Analysis. Το πλαίσιο ελέγχου είναι προεπιλεγμένο για να γίνουν αυτές οι μετατροπές αυτόματα Εξισορρόπηση-Πόροι Επιλογές που σχετίζονται με την αντιμετώπιση των περιορισμών των πόρων και των συγκρούσεων μεταξύ των δραστηριοτήτων της διαδικασίας που οφείλονται σε αυτούς, και οργανώνονται σε δύο ενότητες επιλογών: Within Blocks (Εντός των Μπλοκ) και Outside Blocks (Εκτός των Μπλοκ). 159

160 Εικόνα 4.43 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Resource-Leveling. Εντός των Μπλοκ Within Blocks Στην πρώτη αυτή ενότητα δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη να προσαρμόσει τον τρόπο αντιμετώπισης των περιορισμών και των συγκρούσεων όσον αφορά τους διαθέσιμους πόρους μεταξύ των δραστηριοτήτων που βρίσκονται σε ένα μπλοκ αλληλεξαρτώμενων όπου ορίζει: στο πλαίσιο επιλογής Leveling Resources in Simulation (Εξισορρόπηση Πόρων κατά την Προσομοίωση) αν κατά την προσομοίωση του ΜΣΔ θα πραγματοποιείται και η εξισορρόπηση των πόρων στα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, όπου δίνονται δύο δυνατές επιλογές YES και NO. Κατά την πρώτη επιλογή το εργαλείο επιλύει τις συγκρούσεις που αφορούν τους πόρους μεταξύ των δραστηριοτήτων εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων όταν παρέχονται οι εισροές πόρων, ενώ κατά τη δεύτερη επιλογή οι αναλύσεις πραγματοποιούνται χωρίς την αντιμετώπιση των περιορισμών των πόρων μεταξύ των δραστηριοτήτων εντός των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων. Η επιλογή YES είναι προεπιλεγμένη, και στο πλαίσιο ελέγχου Give first priorities to the tasks in process (Απόδοση των πρώτων προτεραιοτήτων στις δραστηριότητες που είναι στη διαδικασία) της Priority Option (Επιλογή Προτεραιότητας) αν κατά την ανάλυση το εργαλείο θα επιτρέπει τη διάσπαση των δραστηριοτήτων, που βρίσκονται στα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων, μέσα στη διαδικασία λόγω των περιορισμών των πόρων, καθώς και αν θα καθορίζει τις προτεραιότητες των δραστηριοτήτων όσον αφορά τους πόρους χωρίς να δίνει προτεραιότητα στις δραστηριότητες της διαδικασίας. Η αντιμετώπιση αυτή αντιστοιχεί στην περίπτωση όπου το πλαίσιο ελέγχου δεν είναι επιλεγμένο, ενώ είναι προεπιλεγμένο. Εκτός των Μπλοκ Outside Blocks Στη δεύτερη ενότητα δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη να προσαρμόσει τον τρόπο αντιμετώπισης των περιορισμών και των συγκρούσεων όσον αφορά τους διαθέσιμους πόρους μεταξύ των δραστηριοτήτων που δεν ανήκουν σε κάποιο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων όπου ορίζει: 160

161 στο πλαίσιο ελέγχου Give first priorities to the tasks in process (Απόδοση των πρώτων προτεραιοτήτων στις δραστηριότητες που είναι στη διαδικασία) της Priority Option (Επιλογή Προτεραιότητας), αν κατά την ανάλυση το εργαλείο θα επιτρέπει τη διάσπαση των δραστηριοτήτων, που δεν ανήκουν σε κάποιο μπλοκ αλληλεξαρτώμενων, μέσα στη διαδικασία λόγω των περιορισμών των πόρων, καθώς και αν θα καθορίζει τις προτεραιότητες των δραστηριοτήτων όσον αφορά τους πόρους χωρίς να δίνει προτεραιότητα στις δραστηριότητες της διαδικασίας. Η αντιμετώπιση αυτή αντιστοιχεί στην περίπτωση όπου το πλαίσιο ελέγχου δεν είναι επιλεγμένο ενώ στο κάτω μέρος της ενότητας υπάρχει μία σημείωση που αναφέρει ότι το εργαλείο δεν θα υπολογίσει τα περιθώρια και τις κρισιμότητες (criticalities) των δραστηριοτήτων, και τις κρίσιμες ακολουθίες δραστηριοτήτων (critical sequences). Το πλαίσιο ελέγχου είναι προεπιλεγμένο. στο πλαίσιο ελέγχου Consider CUMRED (Cumulative Resource Equivalent Duration) before Slack per Successor (Θεώρηση της CUMRED-Αθροιστική Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρου πριν το Περιθώριο για κάθε Διάδοχο) της Priority Option (Επιλογή Προτεραιότητας), αν το εργαλείο κατά τη θεώρηση των προτεραιοτήτων των δραστηριοτήτων όσον αφορά τους πόρους θα λαμβάνει υπόψη το περιθώριο κάθε δραστηριότητας (slack per successor) πριν από την Αθροιστική Ισοδύναμη Διάρκεια Πόρου. Η αντιμετώπιση αυτή αντιστοιχεί στην περίπτωση όπου το πλαίσιο ελέγχου δεν είναι επιλεγμένο, ενώ είναι προεπιλεγμένο Προσομοίωση Επιλογές που σχετίζονται με την εμφάνιση και οργανώνονται σε εξής ενότητες επιλογών: Latin Hypercube Sampling, Task Duration Estimate Percentiles (Ποσοστά Εκτίμησης Διάρκειας Δραστηριότητας), Direct Duration Inputs for Coupled Blocks (Άμεσοι Είσοδοι Διάρκειας για τα Μπλοκ Αλληλεξαρτημένων), Rework-Adjusted Durations and RPWs (Rank Positional Weight) (Προσαρμοσμένες Διάρκειες Επανάληψης και RPWs-Βάρη Θέσεων Σειράς (κατά την επανάληψη)), και Rework Risk Tolerance (Ανοχή Κινδύνου Επανάληψης). Εικόνα 4.44 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Simulation. 161

162 Λατινικός Υπερκύβος Δειγματοληψίας Latin Hypercube Sampling Όπως έχει αναφερθεί το εργαλείο χρησιμοποιεί τη μέθοδο Latin Hypercube Sampling (LHS-Λατινικός Υπερκύβος Δειγματοληψίας) και θεωρεί την τριγωνική κατανομή πιθανοτήτων για την αναμενόμενη διάρκεια μιας δραστηριότητας. Η μέθοδος LHS χωρίζει την εισερχόμενη κατανομή σε πλήθος στρώματων-ζωνών ίσης οριακής πιθανότητας (strata of equal marginal probability) και τυχαία δειγματοληπτεί μια τιμή από κάθε στρώμα-ζώνη. Στη συνέχεια, τυχαία δημιουργεί μία σειρά ταξινόμησης των τιμών του δείγματος. Το εργαλείο επαναλαμβάνει αυτή τη διαδικασία φορές. Συνεπώς θα παράγει συνολικά τυχαίους αριθμούς, και άρα Ν είναι ο συνολικός αριθμός των επαναλήψεων της προσομοίωσης (simulation runs). Στην πρώτη αυτή ενότητα δίνεται η δυνατότητα στο χρήστη να προσαρμόσει: στο πεδίο επιλογής Number of strata in probability distribution (Πλήθος στρωμάτωνζωνών στην κατανομή πιθανοτήτων), το πλήθος των στρωμάτων-ζωνών ίσης οριακής πιθανότητας στο οποίο θα διαιρέσει η μέθοδος την εισερχόμενη τριγωνική κατανομή πιθανοτήτων της αναμενόμενης διάρκειας κάθε δραστηριότητας ( ), και στο πεδίο επιλογής Number of Latin Hypercube Sampling (Πλήθος της μεθόδου Latin Hypercube Sampling), το πλήθος των φορών όπου θα επαναληφθεί η διαδικασία της τυχαίας δειγματοληψίας των τιμών από κάθε στρώμα οριακής πιθανότητας και η τυχαία ταξινόμηση των τιμών του δείγματος που λαμβάνεται για κάθε δραστηριότητα ( ), συνεπώς το πλήθος των επαναλήψεων της προσομοίωσης θα είναι καθώς για κάθε δραστηριότητα θα παραχθούν τόσες τυχαίες τιμές διάρκειας της. Προεπιλεγμένες τιμές για τα πεδία επιλογής είναι 50 και 20 αντίστοιχα, που συνεπάγονται 100 επαναλήψεων προσομοίωσης. Ποσοστά Εκτίμησης Διάρκειας Δραστηριότητας Task Duration Estimate Percentiles Στην ενότητα αυτή ο χρήστης καθορίζει τα ποσοστά των αισιόδοξων και των απαισιόδοξων τιμών των εκτιμώμενων τιμών διάρκειας καθεμίας δραστηριότητας όπου λαμβάνονται υπόψη κατά τις επαναλήψεις της προσομοίωσης, όπου ορίζει: στο πλαίσιο επιλογής Default % of optimistic value (Προεπιλογή % των αισιόδοξων τιμών), το ποσοστό των αισιόδοξων τιμών των εκτιμήσεων της διάρκειας των δραστηριοτήτων, που προτείνεται να κυμαίνεται μεταξύ του 0-25%, και στο πλαίσιο επιλογής Default % of pessimistic value (Προεπιλογή % των απαισιόδοξων τιμών), το ποσοστό των απαισιόδοξων τιμών των εκτιμήσεων της διάρκειας των δραστηριοτήτων, που προτείνεται να κυμαίνεται μεταξύ του %. Οι προεπιλεγμένες τιμές είναι 10% και 90% αντίστοιχα εντός των προτεινόμενων πεδίων ορισμού των ποσοστών. Άμεσοι Είσοδοι Διάρκειας για τα Μπλοκ Αλληλεξαρτημένων Direct Duration Inputs for Coupled Blocks Στην ενότητα αυτή ο χρήστης καθορίζει αν το εργαλείο θα χρησιμοποιήσει τις καθορισμένες εκτιμήσεις διάρκειας των μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων από το χρήστη ή τις υπολογιζόμενες διάρκειες για τα μπλοκ υπολογιζόμενης διάρκειας από τη μονάδα 162

163 μοντελοποίησης. Στο πλαίσιο επιλογής δίνονται δύο δυνατές επιλογές YES και NO. Κατά την πρώτη επιλογή ορίζεται η χρήση των εισόδων διάρκειας για τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων από το χρήστη ενώ η επιλογή μπορεί να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά όταν ο χρήστης μπορεί να εκτιμήσει τις αναμενόμενες διάρκειες των μπλοκ αλληλεξαρτημένων ακριβέστερα από την τεχνική μοντελοποίησης. Η δεύτερη επιλογή είναι προεπιλεγμένη. Προσαρμοσμένες Διάρκειες Επανάληψης και RPWs-Βάρη Θέσεων Σειράς (κατά την επανάληψη) Rework-Adjusted Durations and RPWs Στην ενότητα αυτή ο χρήστης καθορίζει αν το εργαλείο θα υπολογίζει τις προσαρμοσμένες διάρκειες των δραστηριοτήτων και τα βάρη των θέσεων τους στη σειρά επανάληψης των δραστηριοτήτων κατά την περίπτωση επανάληψης αυτών. Ο υπολογισμός των δύο αυτών δεικτών πραγματοποιείται από προεπιλογή όταν στις αναλύσεις λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί πόρων. Στο πλαίσιο επιλογής δίνονται δύο δυνατές επιλογές YES και NO. Κατά την πρώτη επιλογή ορίζεται ότι ο υπολογισμός των δύο δεικτών θα πραγματοποιείται και όταν οι αναλύσεις υλοποιούνται χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι περιορισμοί των πόρων, και κατά τη δεύτερη ο υπολογισμός των δύο δεικτών δεν θα πραγματοποιείται όταν δεν θα είναι διαθέσιμοι οι περιορισμοί πόρων. Ανοχή Κινδύνου Επανάληψης Rework Risk Tolerance Στην ενότητα αυτή ο χρήστης καθορίζει αν το εργαλείο θα επιλέγει πολιτική επανάληψης διαδοχικών δραστηριοτήτων με ταυτοχρονισμό (concurrency) προς τον περιορισμό του χρόνου ολοκλήρωσης των επαναλήψεων. Για την κατανόηση της πολιτικής επανάληψης διαδοχικών δραστηριοτήτων με ταυτοχρονισμό παρατίθεται το ακόλουθο παράδειγμα: (α) (β) Εικόνα 4.45 Εφαρμογή πολιτικής επανάληψης διαδοχικών δραστηριοτήτων με ταυτοχρονισμό λόγω ανάδρασης. [Πηγή:[B1]]. Θεωρώντας την περίπτωση όπου υπάρχει μια δραστηριότητα a που αποστέλλει μία ροή προς μία δραστηριότητα b, και αυτή η δραστηριότητα με τη σειρά της παρέχει μία εισροή σε μία τρίτη δραστηριότητα c, όπου η τρίτη αυτή δραστηριότητα διαθέτει αναδράσεις πίσω προς τις δραστηριότητες a και b που σημαίνει ότι για να εκτελεστούν απαιτούν πληροφορίες από τη δραστηριότητα c. Κατά την επαναληπτική διαδικασία λόγων των αναδράσεων στο μπλοκ αυτών των τριών αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων, μπορεί οι δύο δραστηριότητες a και b να εκτελεστούν ταυτόχρονα, και με αυτήν την πολιτική εκτέλεσης μπορεί να περιοριστεί ο χρόνος ολοκλήρωσης της επανάληψης. Αυτή η δυνατή επιλογή της πολιτικής ταυτόχρονης εκτέλεσης που παρέχει το εργαλείο, θεωρεί ότι οι δραστηριότητες θα πραγματοποιηθούν ταυτόχρονα όταν η συνολική 163

164 πιθανότητα επανάληψης μεταξύ των δύο δραστηριοτήτων είναι μικρότερη από την ανοχή του κινδύνου επανάληψης. Στο πλαίσιο επιλογής Probability (Πιθανότητα), ορίζεται η ανοχή του κινδύνου επανάληψης η οποία αντιστοιχεί στην ανώτερη επιτρεπτή τιμή της πιθανότητας επανάληψης, ενώ προτείνεται να λαμβάνει τιμές μεταξύ του 0-1. Η προεπιλεγμένη τιμή του πλαισίου της πιθανότητας είναι 0, που σημάνει ότι η ανοχή του κινδύνου επανάληψης και άρα και η ανώτερη επιτρεπτή πιθανότητα επανάληψης είναι 0, συνεπώς κάθε μεταγενέστερη-κατάντη δραστηριότητα απαιτείται να περιμένει να εκκινήσει μέχρι η επανάληψη της προγενέστερης-ανάντη δραστηριότητας να ολοκληρωθεί. Στην περίπτωση των τριών δραστηριοτήτων που περιγράφηκε παραπάνω η μεταγενέστερη-κατάντη δραστηριότητα b απαιτείται να περιμένει να εκκινήσει μέχρι η επανάληψη της προγενέστερης-ανάντη δραστηριότητας a να ολοκληρωθεί Διάγραμμα και Πίνακας Gantt Επιλογές που σχετίζονται με τους παραγόμενους πίνακες και τα διαγράμματα Gantt και οι οποίες οργανώνονται σε δύο ενότητες επιλογών: Simulated Gantt Chart (Διάγραμμα Gantt Προσομοίωσης) και MS Project Table (Πίνακας MS Project). Εικόνα 4.46 Παράθυρο Option και κατηγορία επιλογών Gantt Chart &Table. Διάγραμμα Gantt Προσομοίωσης Simulated Gantt Chart Στην ενότητα αυτή ο χρήστης καθορίζει αν κατά την προσομοίωση θα παράγονται διαγράμματα Gantt και για τα μπλοκ των αλληλεξαρτώμενων δραστηριοτήτων και για ολόκληρο το έργο-διαδικασία. Στα δύο πλαίσια επιλογής Coupled Blocks και Entire Project δίνονται δύο δυνατές επιλογές YES και NO, όπου όταν επιλέγεται η επιλογή NO αναφέρεται ότι εξοικονομείται σημαντικός χρόνος υπολογισμού. Προεπιλεγμένες και στα δύο πλαίσια είναι οι επιλογές YES. 164

165 Πίνακας MS Project MS Project Table Στην ενότητα αυτή ο χρήστης καθορίζει αν κατά την προσομοίωση θα παράγεται ένας πίνακας που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για περεταίρω ανάλυση στο MS Project. Οι δυνατές επιλογές είναι: Create when computing lead time with leveled resources (Δημιουργία όταν υπολογίζεται ο χρόνος ολοκλήρωσης με εξισορρόπηση πόρων), όπου παράγεται το φύλλο για το MS Project κατά τον υπολογισμό του συνολικού χρόνου ολοκλήρωσης όταν πραγματοποιείται και η εξισορρόπηση των πόρων, Create when computing lead time without constraints (Δημιουργία όταν υπολογίζεται ο χρόνος ολοκλήρωσης χωρίς περιορισμού πόρων), όπου παράγεται το φύλλο για το MS Project κατά τον υπολογισμό του συνολικού χρόνου ολοκλήρωσης όταν δεν είναι διαθέσιμοι οι περιορισμοί πόρων ή δεν λαμβάνονται υπόψη, και Do not create (Μη δημιουργία), όπου δεν παράγεται το φύλλο για το MS Project σε κάθε περίπτωση. Προεπιλεγμένη είναι μόνο η πρώτη επιλογή Διαγράμματα Ροής Ακολουθητέας Διαδικασίας στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου του Στην ενότητα αυτή παρατίθενται τα Διαγράμματα Ροής της Ακολουθητέας Διαδικασίας στο λογισμικό που διαμορφώνεται βάσει του Ολοκληρωμένου Πλαισίου Διαχείρισης Έργου του. Τα διαγράμματα ροής που παρουσιάζονται ανταποκρίνονται στην ακολουθητέα προτεινόμενη διαδικασία εντός του Ολοκληρωμένου Πλαισίου Διαχείρισης Έργου και των υπο-διαδικασιών αυτού στις δομικές ενότητες του, όπως έχουν αυτές διαμορφωθεί στο λογισμικό και γίνονται αντιληπτές από το χρήστη κατά τη χρήση αυτού. Ενότητα Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας (Structuring Module) Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας (Modelling Module) Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας (Scheduling Module) Σχήμα 4.1 Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στο Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου του 165

166 δραστηριότητες ροές πληροφορίας πρότυπα σχήματα αλληλεπιδράσεων DSM κατάτμηση DSM με τη μέθοδο Reachability Matrix (Warfield) κατατετμημένο DSM ανάλυση DSM έλεγχος ύπαρξης μπλοκ μεγάλου μεγέθους ΟΧΙ ΝΑΙ διάσπαση μπλοκ μεγάλου μεγέθους διασπασμένο DSM DSM ιεραρχία διαδικασίας σχεδιασμένες (βρόχοι αναδράσεων) και μη επαναλήψεις αναδιάταξη δραστηριοτήτων και μπλοκ σε επίπεδα με τον κανόνα AEAP αναδιάταξη δραστηριοτήτων και μπλοκ σε επίπεδα με τον κανόνα ALAP AEAP και AEAP collapsed DSM ALAP και ALAP collapsed DSM αναλύσεις διάρθρωσης κρίσιμες και μη κρίσιμες δεσμευτικές, και μη δεσμευτικές εξαρτήσεις περιθώρια επιπέδου δραστηριοτήτων κρίσιμη αλληλουχία εξάρτησης Σχήμα 4.2 Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας (Structuring Module). 166

167 απλοποιημένο μοντέλο DSM AEAP με δεσμευτικές εξαρτήσεις εκτιμήσεις διάρκειας δραστηριοτήτων [,, ] δεξαμενή πόρων, απαιτήσεις πόρων, προτεραιότητες δραστηριοτήτων για τα μπλοκ για τις διαδοχικές επαναλήψεις πιθανότητες επανάληψης, επιπτώσεις επανάληψης και καμπύλες μάθησης για τις επαναλήψεις υπερκάλυψης ποσά επικάλυψης και επιπτώσεις επικάλυψης για τις απλές δραστηριότητες για τις επαναλήψεις υπερκάλυψης ποσά επικάλυψης και επιπτώσεις επικάλυψης. ανοχή κινδύνου επανάληψης υπολογισμός κατανομών πιθανοτήτων αναμενόμενων διαρκειών δραστηριοτήτων των μπλοκ για κάθε δραστηριότητα τριγωνική κατανομή-μέση τιμή διάρκειας Avg. Duration προσαρμοσμένη διάρκεια επανάληψης RAD προσαρμοσμένο βάρος θέσης σειρά επανάληψης RARPW δειγματοληψία LHS τιμών αναμενόμενης διάρκειας δραστηριοτήτων των μπλοκ προσομοίωση υπολογισμού κατανομών πιθανοτήτων αναμενόμενων διαρκειών μπλοκ επαναλήψεις προσομοίωσης υπολογισμού κατανομών πιθανοτήτων αναμενόμενων διαρκειών μπλοκ για κάθε μπλοκ κατανομή πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας [avg., s.d, τιμές διάρκειας για πιθανότητες 10%, 30%, 50%, 70% και 90%] τρία διαγράμματα Gantt σεναρίων προσομοίωσης υπολογισμός κατανομών πιθανοτήτων αναμενόμενων διαρκειών απλών δραστηριοτήτων υπολογισμός κατανομών πιθανοτήτων αναμενόμενων διαρκειών απλών δραστηριοτήτων για κάθε απλή δραστηριότητα τριγωνική κατανομή πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας κατανομές πιθανοτήτων αναμενόμενης διάρκειας απλών δραστηριοτήτων και μπλοκ Σχήμα 4.3 Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας (Modeling Module). 167

168 2 δειγματοληψία LHS τιμών αναμενόμενης διάρκειας δραστηριοτήτων επαναλήψεις προσομοίωσης υπολογισμού κατανομής πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης έργου χωρίς περιορισμούς πόρων προσομοίωση υπολογισμού κατανομής πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης έργου χωρίς περιορισμούς πόρων για το έργο κατανομή πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης [avg., s.d, τιμές διάρκειας για πιθανότητες 10%, 30%, 50%, 70% και 90%] κύριες κρίσιμες διαδρομές και ποσοστιαίες συχνότητες εμφάνισης τρία διαγράμματα Gantt σεναρίων προσομοίωσης για κάθε δραστηριότητα κατανομή πιθανότητας αναμενόμενου περιθωρίου Slack(avg,sd) ποσοστιαίος δείκτης κρισιμότητας %Criticality ισοδύναμη διάρκεια πόρων RED αθροιστική ισοδύναμη διάρκεια πόρων CUMRED περιθώριο ανά διάδοχο Slack/Suc χωρίς περιορισμούς πόρων Σχήμα 4.4 συνέχεια διαγράμματος ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας. 3 δειγματοληψία LHS τιμών αναμενόμενης διάρκειας δραστηριοτήτων επαναλήψεις προσομοίωσης υπολογισμού κατανομής πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης έργου με περιορισμούς πόρων προσομοίωση υπολογισμού κατανομής πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης έργου με περιορισμούς πόρων για το έργο κατανομή πιθανότητας αναμενόμενης διάρκειας ολοκλήρωσης [avg., s.d, τιμές διάρκειας για πιθανότητες 10%, 30%, 50%, 70% και 90%] κύριες κρίσιμες διαδρομές και ποσοστιαίες συχνότητες εμφάνισης τρία διαγράμματα Gantt σεναρίων προσομοίωσης για κάθε δραστηριότητα κατανομή πιθανότητας αναμενόμενου περιθωρίου RC_Slack(avg,sd) ποσοστιαίος δείκτης κρισιμότητας RC_%Criticality με περιορισμούς πόρων Σχήμα 4.5 συνέχεια διαγράμματος ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Μοντελοποίησης Διαδικασίας. 168

169 απλοποιημένο μοντέλο DSM AEAP με δεσμευτικές εξαρτήσεις και χωρίς αναδράσεις αναμενόμενες διάρκειας απλών δραστηριοτήτων και μπλοκ από κατανομές πιθανοτήτων δεξαμενή πόρων, απαιτήσεις πόρων, προτεραιότητες δραστηριοτήτων στοιχεία περάτωσης εργασιών δραστηριοτήτων σχεδιασμός διαγράμματος Gantt στο Microsoft Project διάγραμμα Gantt για την παρακολούθηση και τον έλεγχο του έργου Σχήμα 4.6 Διάγραμμα ροής ακολουθητέας διαδικασίας στην Ενότητα Χρονοπρογραμματισμού Διαδικασίας (Scheduling Module) Σύγκριση Μοντέλου με Μοντέλο Microsoft Project Όπως έχει διαπιστώνεται και αναφερθεί σε αρκετά σημεία της προσέγγισης του λογισμικού το Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Διαχείρισης Έργου που έχει διαμορφωθεί με την ανάπτυξη αυτού του εργαλείου, όπου υλοποιείται ο συνδυασμός της Μεθόδου Σχεδιασμού Δομής και της Προηγμένης Προσομοίωσης με τη χρήση της μεθόδου Δειγματοληψία LHS, παρέχει συγκεκριμένες δυνατότητες που συνήθως δεν παρέχονται από τα χρησιμοποιούμενα λογισμικά χρονοπρογραμματισμού, και είναι οι εξής ακόλουθες: η εισαγωγή βρόχου ανάδρασης, όπου σε έναν βρόχο ανάδρασης παρατηρείται μία ροή πληροφορίας από την κατάντη-μεταγενέστερη δραστηριότητα προς την ανάντηπρογενέστερη δραστηριότητα, και έτσι πραγματοποιείται η ανατροφοδότηση της ανάντη δραστηριότητας με νέα πληροφορία. Η ανατροφοδότηση μίας δραστηριότητας συνήθως αποτελεί μία συνθήκη επανάληψης των εργασιών της καθώς και του συνόλου ή μέρους των δραστηριοτήτων που διεκπεραιώθηκαν μετά την πρώτη εκτέλεση αυτής, η εισαγωγή υπερκάλυψης μεταξύ μίας ανάντη δραστηριότητας και της κατάντη δραστηριότητας αυτής. Οι υπερκαλύψεις μεταξύ μίας ανάντη και μιας κατάντη δραστηριότητας αυτής έχουν σαν αποτέλεσμα την επανάληψη μέρους των εργασιών της κατάντη δραστηριότητας. Θεωρείται ότι η κατάντη δραστηριότητα εκκινεί την διεκπεραίωση των εργασιών της, είτε θεωρώντας ορισμένες παραδοχές ως προς τις απαιτούμενες από αυτή εισροές, είτε λαμβάνει μία πρωταρχική είσοδο από την ανάντη δραστηριότητας της την οποία και χρησιμοποιεί, ενώ μόλις ολοκληρωθεί η ανάντη δραστηριότητα τότε αυτή παρέχει προς την κατάντη δραστηριότητα την τελική έξοδο της, και η κατάντη δραστηριότητα αναγκάζεται να επαναλάβει μέρος των εργασιών της εκ νέου με τη νέα πληροφορία πλέον, και η υλοποίηση διαδικασιών προσομοίωσης προς την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας και την προσέγγιση της έννοιας του κινδύνου. Καθώς συνήθως στα πακέτα δεν υπολογίζονται οι κατανομές πιθανοτήτων αναμενόμενων χαρακτηριστικών των δραστηριοτήτων όπως οι διάρκειες, βάσει εκτιμήσεων ή στατιστικών στοιχείων που 169

170 έχουν συλλεχθεί. Ακόμη, συνήθως δεν περιλαμβάνονται και δυναμικά χαρακτηριστικά των δεδομένων που υπεισέρχονται στο σχεδιασμό της διαδικασίας όπως οι καμπύλες μάθησης, οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν για τις μειώσεις των αρχικών αναμενόμενων διαρκειών των δραστηριοτήτων μεταβολές με τον αριθμό επαναλήψεων των εργασιών των δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται οι τιμές διάρκειας που χρησιμοποιούνται κατά τους υπολογισμούς των αναλύσεων του μοντέλου στην παρατηρούμενη πραγματικότητα. Συνεπώς σκόπιμο κρίνεται να πραγματοποιηθεί η προσέγγιση της διαδικασίας του έργου όπως αυτή θα πραγματοποιούνταν με ένα σύνηθες λογισμικό χρονοπρογραμματισμού που δεν παρέχει τις παραπάνω δυνατότητες, έτσι ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση του παραγόμενου μοντέλου που αναπτύσσεται από αυτό, αλλά και τα αριθμητικά δεδομένα που παρέχονται από τις αντίστοιχες δυνατές αναλύσεις αυτού μετά τα αντίστοιχα που παράγονται από το προσεγγιζόμενο μοντέλο, για να διαπιστωθούν οι αποκλίσεις, οι επιπλέον δυνατότητες του προσεγγιζόμενου πακέτου αλλά και οι πιθανές αδυναμίες αυτού. Αυτό καθίσταται δυνατό και πρακτικά καθώς έχει ήδη μελετηθεί πλήρως με τη χρήση του προτεινόμενου πακέτου η περίπτωση του θεωρούμενου έργου του παραδείγματος για την προσέγγιση των διαδικασιών που ακολουθούνται καθώς έχουν αναλυθεί και τα παραγόμενα αποτελέσματα αυτού. Ως προς την επιλογή του συνήθους χρησιμοποιούμενου λογισμικού πακέτου χρονοπρογραμματισμού, επιλέχθηκε το Microsoft Project, καθώς αποτελεί ένα από τα πλέον χρησιμοποιούμενα πακέτα διαχείρισης έργων και προγραμμάτων, και σε αυτό έχει πραγματοποιηθεί το μέρος της υλοποίησης της Ενότητας Χρονοπρογραμματισμού της Διαδικασίας του έργου, που αφορά στη διαμόρφωση ενός δικτυωτού χρονοδιαγράμματος, διαγράμματος Gantt του γενικευμένου βελτιωμένου μοντέλου του έργου. Για την ανάπτυξη του μοντέλου στο περιβάλλον του Microsoft Project απαιτήθηκε να πραγματοποιηθούν ορισμένες παραδοχές όσον αφορά τις αλληλεπιδράσεις - σχέσεις εισόδου-εξόδου μεταξύ δύο δραστηριοτήτων σε σχέση με τα δεδομένα και αφορούν τα χαρακτηριστικά των εξαρτήσεων που είχαν θεωρηθεί στο παράδειγμα, καθώς δεν δύναται να συμπεριληφθούν στο περιβάλλον λόγω περιορισμών, έναντι των δυνατοτήτων που παρέχει το DSM@MIT και που αναφέρθηκαν παραπάνω. Οι παραδοχές που θεωρήθηκαν είναι οι ακόλουθες: δεν λαμβάνονται υπόψη στο αναπτυσσόμενο μοντέλο οι αλληλεπιδράσεις αναδράσεων, οι οποίες αντιστοιχούν στην ανατροφοδότηση μιας ανάντη δραστηριότητας από μια κατάντη της, και στο μοντέλο ΜΣΔ εντοπίζονταν άνω της διαγωνίου αυτού. Αυτή η παραδοχή γίνεται λόγω του περιορισμού του πακέτου να μην λαμβάνει αναδράσεις. Ακόμη συνήθως οι σχεδιαστές έργων αναπτύσσουν μοντέλα γραμμικά τύπου καταρράκτη, τα οποία μοντέλα καθίστανται πιο κατανοητά, εύκολα στη διαχείρισή τους, την εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με τη διαδικασία και την εξέλιξή της, καθώς είναι δυνατή και η ευκολότερη τροποποίηση αυτών προς την αντιμετώπιση προβλημάτων που προκύπτουν, το σύνολο των αλληλεπιδράσεων που θα εισαχθεί θα αντιστοιχίζεται σε σχέσεις Λήξη- Έναρξη (Finish-Start (FS)), που αντιστοιχούν στην περίπτωση όπου μια ανάντη δραστηριότητα θα πρέπει να έχει διεκπεραιώσει το σύνολο των εργασιών της προκειμένου να παράγει την τελική έξοδο της, και στη συνέχεια να εκκινούν οι κατάντη 170

171 δραστηριότητες αυτές έχοντας τις απαιτούμενες οριστικές εισροές τους. Αυτή η παραδοχή γίνεται λόγω του περιορισμού του πακέτου να μην λαμβάνει στοιχεία που αφορούν υπερκαλύψεις μεταξύ δύο δραστηριοτήτων ανάντη και κατάντη και οι οποίες οδηγούν στην επανάληψη εργασιών της κατάντη. Θεωρήθηκε ότι στην περίπτωση που οι κατάντη δραστηριότητες λαμβάνουν τις τελικές εκροές των ανάντη δραστηριοτήτων τους και δεν εκκινούν κάνοντας παραδοχές ή χρησιμοποιώντας προκαταρκτικές εξόδους, ενώ αυτές οι τελικές εκροές των ανάντη δραστηριοτήτων χαρακτηρίζονται από τα επιθυμητάαπαραίτητα χαρακτηριστικά ποιότητας, και συνεπώς δεν παρουσιάζεται η ανάγκη οι κατάντη δραστηριότητες να επαναλάβουν μέρος των εργασιών τους, το σύνολο των διαρκειών των δραστηριοτήτων του μοντέλου λήφθηκε από την εκτιμώμενη πιο πιθανή τιμή διάρκειας για κάθε δραστηριότητα. Αυτή η παραδοχή γίνεται λόγω του περιορισμού του πακέτου να μην υπολογίζει τις τριγωνικές κατανομές πιθανοτήτων των διαρκειών των δραστηριοτήτων βάσει των εκτιμώμενων αισιόδοξων, απαισιόδοξων, και πιο πιθανών τιμών διάρκειας αυτών. Συνήθως κατά τον χρονοπρογραμματισμό χρησιμοποιούνται οι πιο πιθανές, με την υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης τιμές διαρκειών, που στην τριγωνική αντιστοιχούν στις πιο πιθανές, οι προτεραιότητες των δραστηριοτήτων αντιστοιχήθηκαν με τον εξής κανόνα: η υψηλότερη πιθανότητα του πακέτου λαμβάνει την αριθμητική προτεραιότητα 800 στο πακέτο Microsoft Project, ενώ η προτεραιότητα μεσαία του πρώτου λαμβάνει την προεπιλεγμένη στο δεύτερο πακέτο τιμή 500, και οι θεωρούμενοι πόροι της δεξαμενής πόρων θεωρήθηκε ότι ανήκουν στην κατηγορία Εργασία (Work), καθώς είναι η μόνη κατηγορία πόρων που μπορεί να θεωρηθεί με τη σύμβαση % για τις μονάδες διατιθέμενων πόρων, όπου η τιμή 100% αντιστοιχεί σε μία διατιθέμενη μονάδα του πόρου όπως ακριβώς θεωρείται και στο DSM@MIT. Όσον αφορά τα υπόλοιπα δεδομένα που αφορούν τη δεξαμενή των διαθέσιμων πόρων, τις απατήσεις πόρων των δραστηριοτήτων σε μονάδες, τις μέγιστες διατιθέμενες μονάδες πόρων ανά χρονική περίοδο (ημέρα), καθώς και τις ονομασίες των δραστηριοτήτων και των πόρων αυτές διατηρήθηκαν όπως έχουν θεωρηθεί στο παράδειγμα και κατά τη διαμόρφωση του μοντέλου στο DSM@MIT. Ως προς τις προεπιλογές του πακέτου, όπως και κατά την εισαγωγή του απλοποιημένου βελτιωμένου μοντέλου, που είχε αναπτυχθεί στις δύο ενότητες Προσέγγιση Δομής και Μοντελοποίησης Διαδικασίας, στο Microsoft Project για την υλοποίηση των διαδικασιών της τρίτης ενότητας του Χρονοπρογραμματισμού, οι μονάδες χρονικής διάρκειας που Project είναι οι ημέρες, και το ημερολόγιο που χρησιμοποιείται για τις δραστηριότητες και του πόρους είναι το Standard. Ακολούθως, παρατίθενται τα βήματα ανάπτυξης του μοντέλου στο περιβάλλον του Microsoft Project και ο συγκριτικός σχολιασμός με το αντίστοιχο μοντέλο του DSM@MIT όπως μεταφέρθηκε στο Microsoft Project και τα αποτελέσματα που λήφθηκαν για αυτό. 171

172 Εικόνα 4.47 Διαγράμματα Gantt με τις κρίσιμες διαδρομές και τα δεδομένα του μοντέλου Microsoft Project και του βελτιωμένου μοντέλου για τη διαδικασία του παραδείγματος εφαρμογής σε Αρχεία Microsoft Project. Παρατηρείται ότι: η ακολουθία των δραστηριοτήτων της κρίσιμης διαδρομής του νέου μοντέλου είναι η ακόλουθη a-c-d-j-m-n-o. Στην κρίσιμη ακολουθία του νέου περιλαμβάνονται όλες οι απλές δραστηριότητες a, m, n, και οι δραστηριότητες c, d, και j που διαμόρφωναν την συγκεντρωτική δραστηριότητα του Block1, ενώ δεν αναγνωρίζεται ως κρίσιμη η δραστηριότητα g της συγκεντρωτικής του μπλοκ του μοντέλου του DSM@MIT. Συνεπώς, και στο προσεγγιζόμενο μοντέλο με το Microsoft Project αναγνωρίζεται μέρος της κρίσιμης διαδρομής a-block1-m-n-o του μοντέλου που είχε προσεγγισθεί με το DSM@MIT στο Microsoft Project. Αυτή η απόκλιση μεταξύ των δύο κρίσιμων διαδρομών των δύο μοντέλων οφείλεται στο γεγονός ότι η δραστηριότητα g μπορεί να εκτελείται παράλληλα της d στο μοντέλο του Microsoft Project, όπως και στην περίπτωση του μοντέλου DSM@MIT, ενώ παρατηρείται και στις δύο περιπτώσεις ότι η δραστηριότητα d διαθέτει μεγαλύτερη διάρκεια, για αυτό και χαρακτηρίζεται ως κρίσιμη, οι σημάνσεις υπεραναθέσεων πόρων για τις δραστηριότητες του νέου μοντέλου του Microsoft Project διαφέρουν έναντι των αντίστοιχων σημάνσεων υπεραναθέσεων στο πρώτο μοντέλο του DSM@MIT. Διαπιστώνεται ότι οι σημάνσεις υπεραναθέσεων πόρων του μοντέλου του Microsoft Project υπολείπονται κατά μία από τις αντίστοιχες του μοντέλου του DSM@MIT, όπου η δραστηριότητα στην οποία δεν παρατηρείται η μια 172

173 σήμανση είναι η δραστηριότητα g. Αυτή η έλλειψη σήμανσης στο νέο μοντέλο του Microsoft Project, οφείλεται στο γεγονός ότι στο μοντέλο του με τη διεκπεραίωση των εργασιών της δραστηριότητας a εκκινούσαν ταυτόχρονα να εκτελούνται η δραστηριότητα c του Block1 και η δραστηριότητα g, κάτι που δεν γίνεται στο νέο μοντέλο. Στο μοντέλο του DSM@MIT διερευνώνται οι περιπτώσεις ταυτοχρονισμού των δραστηριοτήτων μέσω της αναγνώρισης των ιεραρχικών επιπέδων της διαδικασίας στην ενότητα Προσέγγισης Δομής Διαδικασίας, η υπολογιζόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου στο νέο μοντέλο του Microsoft Project ως αναμενόταν εμφανίζεται μειωμένη σε σχέση με την αντίστοιχη υπολογιζόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου στο αρχικό μοντέλο του DSM@MIT. Καθώς στο πρώτο μοντέλο συμπεριλαμβάνονται και τα χρονικά διαστήματα των επαναλήψεων, όπως λήφθηκαν υπόψη κατά την προσέγγιση των κατανομών πιθανοτήτων των αναμενόμενων διαρκειών τόσο εντός των μπλοκ όσο και μεταξύ των απλών δραστηριοτήτων, λόγω διαδοχικής επανάληψης ή επανάληψης λόγω υπερκάλυψης μεταξύ αυτών. Αφού έχει προσεγγισθεί η κρίσιμη διαδρομή του διαγράμματος Gantt, στη συνέχεια αποθηκεύεται μια γραμμή βάσης του έργου που είναι το δίκτυο του μοντέλου της διαδικασίας όπως έχει εισαχθεί στο αρχικό πρώτο στάδιο και μέσω της διεπαφής Εξισορρόπησης πόρων ορίζονται οι επιλογές της αυτής. Οι επιλογές που πραγματοποιήθηκαν ήταν οι ίδιες με τις αντίστοιχες κατά την εξισορρόπηση του πρώτου μοντέλου, δηλαδή επιλέχθηκε να υλοποιηθεί αυτόματη εξισορρόπηση με κριτήρια σύμφωνα με το standard πρότυπο του πακέτου και τις προτεραιότητες των δραστηριοτήτων, ενώ είναι επιτρεπτή η διάσπαση των δραστηριοτήτων και η αναπροσαρμογή των αναθέσεων των πόρων στη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών των δραστηριοτήτων. Μετά την εξισορρόπηση συγκρίνοντας το προκύπτον διάγραμμα Gantt του νέου μοντέλου Microsoft Project με το αντίστοιχο διάγραμμα Gantt του αρχικού μοντέλου του DSM@MIT στο οποίο είχε γίνει εξισορρόπηση πόρων, και τα οποία παρατίθενται ακολούθως, συμπεραίνεται ότι: και στην περίπτωση του νέου μοντέλου του Microsoft Project όπως και στην περίπτωση του μοντέλου του DSM@MIT, η εξισορρόπηση αντιμετωπίζει την υπερχρησιμοποίηση των πόρων με τη μετακίνηση των δραστηριοτήτων που εμφανίζεται να υπεραπασχολούν τους διαθέσιμους πόρους σε μεταγενέστερο χρόνο, αλλά και προτείνοντας τη σταδιακή διεκπεραίωση των εργασιών των δραστηριοτήτων με ενδιάμεσα διαστήματα παύσης της εκτέλεσης, και η υπολογιζόμενη διάρκεια ολοκλήρωσης του έργου αυξάνεται στις 48 ημέρες από τις 39 ημέρες που υπολογίζονταν χωρίς να λαμβάνονται υπόψη η περιορισμοί των πόρων, καθώς αυξάνεται ο απαιτούμενος χρόνος για την ολοκλήρωση του έργου λόγω της μετακίνησης κρίσιμων δραστηριοτήτων σε μεταγενέστερη χρονική περίοδο κατά την εξισορρόπηση πόρων. Η μεταβλητότητα του χρόνου ολοκλήρωσης του έργου στην περίπτωση του νέου μοντέλου του Microsoft Project είναι 9 ημέρες έναντι 6,9 ημερών του αρχικού μοντέλου του DSM@MIT. 173

174 Εικόνα 4.48 Διαγράμματα Gantt με τις γραμμές βάσεις και τις νέες κρίσιμες διαδρομές μετά την Εξισορρόπηση Πόρων του μοντέλου Microsoft Project και του βελτιωμένου μοντέλου για τη διαδικασία του παραδείγματος εφαρμογής σε Αρχεία Microsoft Project Συμπεράσματα Στο Κεφάλαιο αυτό πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση της χρήσης του πακέτου λογισμικού ver1.9, το οποίο αποτελεί ένα εργαλείο εφαρμογής μίας προτεινόμενης Ολοκληρωμένης Μεθόδου Διαχείρισης Σύνθετων Έργων. Το πλαίσιο της Ολοκληρωμένης Μεθόδου Διαχείρισης διαμορφώνεται σε τρείς δομικές ενότητες: την Ενότητα Προσέγγισης Δομής της Διαδικασίας, για την ανάπτυξη ενός απλοποιημένου βελτιωμένου μοντέλου του συστήματος της διαδικασίας του έργου που θα περιλαμβάνει το σύνολο των δραστηριοτήτων του συστήματος της διαδικασίας και τις δεσμευτικές πληροφοριακές εξαρτήσεις μεταξύ αυτών. Σε αυτήν την ενότητα επιτυγχάνεται η προσέγγιση της ιεραρχίας της διαδικασίας, που αντιστοιχεί στην αλληλουχία των πληροφοριακών ροών, ενώ προκύπτει και η κρίσιμη διαδρομή των εξαρτήσεων των δραστηριοτήτων, την Ενότητα Μοντελοποίησης της Διαδικασίας, για την ανάπτυξη ενός γενικευμένου μοντέλου της διαδικασίας του έργου που να ανταποκρίνεται στο αναμενόμενο χρονοδιάγραμμα της διεκπεραίωσης των δραστηριοτήτων της διαδικασίας, βάσει του απλοποιημένου μοντέλου του συστήματος της διαδικασίας και των χαρακτηριστικών των συνιστωσών του συστήματος που αφορούν στη χρονική διάσταση και τη διάσταση της χρήσης πόρων, της διάρκειας των δραστηριοτήτων, των διαθέσιμων πόρων, των 174