NOBEL Ανοσοανεπάρκεια. Ανοσοπροστασία. φυσική-έµφυτη (µη-ειδική) ανοσία: επίκτητη ανοσία (ειδική): (!-6 ηµ.)

Transcript

1 Ελληνική Εταιρεία Ανοσολογίας Σεµινάριο Ανοσιακό Σύστηµα: Κλείδα Υγείας και Αρµονίας Αθήνα, 1-3 εκεµβρίου 2011 Ανοσοανεπάρκεια Ανοσοπροστασία φυσική-έµφυτη (µη-ειδική) ανοσία: άµυνα πρώτης γραµµής (0-12 ώρες) Μαρία Γ. Κανάριου Τµήµα Ανοσολογίας - Ιστοσυµβατότητας Ειδικό Κέντρο & Κέντρο Αναφοράς για Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες - Παιδιατρική Ανοσολογία Νοσοκοµείο Παίδων "Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ" anosia.gr Κύτταρα (ουδετερόφιλα, µακροφάγα,επιθηλιακά, σιτευτικά, φυσικά κυτταροκτόνα-νκ) ουσίες των χυµών (Χυµικοί παράµετροι) (συµπλήρωµα, κάποιες κυτταροκίνες) επίκτητη ανοσία (ειδική): (!-6 ηµ.) εύρος αντιγονοεδικής απάντησης! µνήµη! Κύτταρα (Τ, Β, ΝΚΤ λεµφοκύτταρα) Ουσίες (αντισώµατα, συγκεκριµένες κυτταροκίνες) 2 Σχηµατική διαφοροποίηση του λεµφοκυττάρου στο µυελό των οστών και το θύµο. Οι «....» σηµειώνουν τη θέση αναστολής ωρίµανσης σε συγκεκριµένες Αν/Αν (από E. de Vries et all, 2000) Απλοποιηµένο διάγραµµα-σχήµα της ενεργοποίησης των λεµφοκυττάρων και των αλληλεπιδράσεων µεταξύ Τ και Β κυττάρων, µακροφάγων & ουδετεροφίλων (H.D Ochs, G.I.E. Smith and L.M. Puck, 2007) Αδρό σχήµα της απάντησης του ανοσιακού συστήµατος NOBEL 2011 Κανάριου Μ, The prize was divided equally, with one half jointly to: BRUCE A. BEUTLER and JULES A. HOFFMANN for their discoveries concerning the activation of innate immunity and the other half to: RALPH M. STEINMAN for his discovery of the dendritic cell and its role in adaptive immunity. 6

2 βλάβη σε καθοριστικά στάδια της διαφοροποίησης/ωρίµανσης του κυττάρου ή της διαδικασίας ανοσοαπάντησης ή απουσία ή καταστροφή κυττάρων ή ουσιών οδηγεί σε νόσο Σηµεία Κλειδιά Ανοσοανεπάρκειες συµβαίνουν ως αποτέλεσµα παθήσεων ή εξωγενών παρεµβάσεων στο ανοσοποιητικό σύστηµα, π.χ. υποσιτισµός ιόρθωση της πρωτοπαθούς διαταραχής οδηγεί σε πρόληψη ή αναστροφή του σχετικού ανοσοελλείµµατος Περιβαλλοντικές συνθήκες (βλαβερές) µπορεί να επάγουν ανοσοανεπάρκεια λόγω stress που οδηγεί στη µειονεκτική παραγωγή και λειτουργία των ανοσοκυττάρων Εκδηλώσεις συνυφασµένες µε δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες Εκδηλώσεις συνυφασµένες µε δευτεροπαθείς ανοσοανεπάρκειες (συνέχεια) Κυτταρική ανοσία / Λεµφοκυτταρικοί πληθυσµοί Χυµική ανοσία Κυτταρική ανοσία / Λεµφοκυτταρικοί πληθυσµοί Χυµική ανοσία Συγγενή Νοσήµατα Λοιµώδη Νοσήµατα Σύνδροµο Down Λεµφοπενία (Τ-κυττάρων), µειωµένη απάντηση λεµφοκυττάρων σε µιτογόνα, υποπλασία θύµου, µειωµένα παρθένα Τ-κύτταρα, ελλατωµατική λειτουργία των ΝΚ-κυτ., µειωµένη φαγοκυττάρωση και χηµειοταξία Μειωµένη αντισωµατική απάντηση στους εµβολιασµούς, ύπαρξη αυτοαντισωµάτων HIV λοίµωξη Λεµφοπενία (CD4 Τ-κυττάρων), µειωµένη απάντηση λεµφοκυττάρων σε µιτογόνα και ειδικά αντιγόνα, µειωµένη αντίδραση υπερευαισθησίας (DTH), µειωµένα παρθένα Τ-κύτταρα, υποπλασία θύµου, ελλατωµατική λειτουργία των ΝΚ-κυτ., µειωµένη φαγοκυτταρική λειτουργία Πτωχή αντισωµατική απάντηση, αυξηµένα επίπεδα IgG στον ορό Σύνδροµο Turner Λεµφοπενία (Τ-κυττάρων), ανεργία, µειωµένη απάντηση λεµφοκυττάρων µιτογόνα Χαµηλά επίπεδα στον ορό IgG & IgM Ιογενείς λοιµώξεις (ιλαρά) Μειονεκτική αντιγονοπαρουσίασης, επηρεασµένη κυτταροκτονία Μειωµένα επίπεδα IgG στον ορό και χαµηλή αντισωµατική απάντηση Μεταβολικά Νοσήµατα Στρες Υποσιτισµός Πρωτεϊνών-Θερµίδων Σακχαρώδης ιαβήτης Λεµφοπενία (Τ-κυττάρων), υποπλασία θύµου, µειονεκτική έκκριση κυτταροκινών µειωµένη φαγοκυττάρωση και χηµειοταξία Λεµφοπενία (Τ-κυττάρων), µειωµένη απάντηση λεµφοκυττάρων σε µιτογόνα, µειωµένη φαγοκυττάρωση και χηµειοταξία Πτωχή αντισωµατική απάντηση αντισωµάτων στους εµβολιασµούς, υψηλά επίπεδα IgA στον ορό, χαµηλά επίπεδα IgG στον ορό Μειωµένη αντισωµατική απάντηση στους εµβολιασµούς Τραύµα Σπληνεκτοµή Περιβαλλοντικοί Παράγοντες Λεµφοπενία (Τ-κυττάρων), µειωµένη αντίδραση υπερευαισθησίας (DTH), µειωµένη χηµειοταξία εν υπάρχει αναφορά Μειονεκτική ενεργοποίηση συµπληρώµατος Πτωχή αντισωµατική απάντηση, αµελητέα απάντηση σε πολυσακχαρίτες Νεφρωσικό Σύνδροµο Ουραιµία Λεµφοπενία (Τ-κυττάρων), ανεργία, µειωµένη απάντηση λεµφοκυττάρων µιτογόνα Αυξηµένη απόπτωση Τ-κυττάρων, Λεµφοπενία, µειωµένη απάντηση λεµφοκυττάρων σε µιτογόνα, µειωµένη φαγοκυττάρωση και χηµειοταξία, µειωµένη οξειδωτική ικανότητα Χαµηλά επίπεδα IgG στον ορό και χαµηλή αντισωµατική απάντηση στους εµβολιασµούς Χαµηλά επίπεδα IgG στον ορό και χαµηλή αντισωµατική απάντηση στους εµβολιασµούς Ακτινοβολία Υψόµετρο ιάστηµα Τ-κυτταρική ανεργία, πτωχή αντιγονοπαρουσίαση σε υψηλές δόσεις σοβαρή ανοσοκαταστολή Λεµφοπενία (Τ- και ΝΚ-κυττάρων) Μειονεκτική αντισωµατική απάντηση λόγω παθολογικής κυτταρικής ανοσίας Μειωµένα επίπεδα IgG στον ορό (από J Chinen, W Shearer, in Rich, 2008) 9 (από J Chinen, W Shearer, in Rich, 2008) 10??? Πρωτοπαθής Ανοσοανεπάρκεια (ΠΑΑ) Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες ες 11 οµάδα σπάνιων νοσηµάτων, στα οποία πάσχει το ανοσοποιητικό σύστηµα (έχουν ταυτοποιηθεί 200 και πλέον σύνδροµα) οφείλονται σε γενετική, ενδογενή διαταραχή που συνεπάγεται απουσία ή δυσλειτουργία µιας ή περισσοτέρων ανοσιακών παραµέτρων η συνηθέστερη κλινική εκδήλωση είναι οι λοιµώξεις, στις οποίες υπάρχει αυξηµένη ευαισθησία και επιρρέπεια 12

3 Πρωτοπαθής Ανοσοανεπάρκεια (ΠΑΑ) Πρωτοπαθής Ανοσοανεπάρκεια (ΠΑΑ) Πρόβληµα Υγείας - σπάνια, αλλά πολλαπλά και σύνθετα νοσήµατα µε σοβαρή πρόγνωση - αδιάγνωστα ή δυσδιάγνωστα ή µε λανθασµένη διάγνωση - ανεπαρκώς θεραπευόµενα Πηγή ιατρικής ανοσολογικής έρευνας Οδηγούν: - στο να αναγνωρισθούν µόρια κλειδιά του ανοσιακού συστήµατος - στην κατανόηση της ανοσίας έναντι των λοιµώξεων - στην κατανόηση των µηχανισµών της ανοχής του εαυτού µας (ιδίων Ag) To 1952, o Ogden Bruton, δηµοσίευσε την πρώτη περίπτωση αποδεδειγµένης ανοσοανεπάρκειας (αντισωµατική ανεπάρκεια) BRUTON OC Agammaglobulinemia Pediatrics Jun;9(6): BRUTON OC, APT L, GILTIN D, JANEWAY CA Absence of serum gamma globulins AMA Am J Dis Child Nov;84(5): ΠΑΑ νοσήµατα του ανοσοποιητικού συστήµατος ως αποτέλεσµα ελλείµµατος, διαταραχής ή δυσρυθµίας που οδηγεί σε Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες µειονεκτική ή λανθασµένη ανοσοαπάντηση λοιµώξεις, αλλεργία, αυτοανοσία, κακοήθεια Σηµεία/Αιτίες Μικτής Ανοσοανεπάρκειας Συνδυασµένες ανοσοανεπάρκειες Fischer, 2001 & Αντιπροσωπευτικότερη και βαρύτερη η Βαρειά Μικτή Ανοσοανεπάρκεια (SCID) λοιµώξεις, χρόνια διάρροια, έκζεµα, καθυστέρηση ανάπτυξης Συνηθέστερη µορφή της η Φυλοσύνδετη Βαρειά Μικτή Ανοσοανεπάρκεια (Ανεπάρκεια έκφρασης της γ-αλύσου του υποδοχέα των IL-2, IL-4, IL-7, IL-9, IL-15, IL-21 ) ανεπάρκεια της γc αλυσίδας / X-SCID 18

4 Βαρειά Μικτή Ανοσοανεπάρκεια SCID (T-B+λεµφοκυτταρικός φαινότυπος) (From: Pesu M. et al.immunol Rev 2005) Κλινική εικόνα πρώτη βρεφική ηλικία σοβαρές λοιµώξεις (ευκαιριακές, πνευµονοκ.carinii, µυκητ.) επιµένουσα διάρροια καχεξία εξάνθηµα, ερυθροδερµία αγόρια (συνηθέστερη η φυλοσύνδετη µορφή) Κύρια ευρήµατα λεµφοπενία κυκλοφορούντα Τ λεµφοκ. κυκλοφορούντα Β λεµφοκ. Φ ή επίπεδα ανοσοσφαιρινών ικανότητα πολλαπλασιασµού των λεµφοκυτ. in vitro X-SCID ανεπάρκεια της γc αλύσου αντιπροσωπευτικότερη και βαρύτερη SCID Αυτοσωµατικό SCID επείγουσα παιδιατρική κατάσταση άµεση θεραπευτική αντιµετώπιση (µεταµόσχευση αρχέγονων αιµοποιητικών κυττάρων) SCID (T-B+λεµφοκυτταρικός φαινότυπος) (From: Pesu M. et al.immunol Rev 2005)

5 Χαρακτηριστικά λοιµώξεων που οφείλονται σε ανεπάρκεια της κυτταρικής ανοσίας Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες οφείλονται σε ενδοκυττάρια παθογόνα (ιοί, µύκητες, µυκοβακτηρίδια, βρουκέλες, πρωτόζωα) έχουν την τάση να γενικεύονται έχουν πολύ βαριά πρόγνωση συχνά οφείλονται σε ασυνήθεις µικροοργανισµούς Φυλοσύνδετη-α-γ-σφαιριναιµία (Nόσος Bruton, Btk) Χαρακτηριστικά λοιµώξεων που οφείλονται σε ανεπάρκεια της χυµικής ανοσίας (αντισωµατική ανεπάρκεια) Κλινική εικόνα Αγόρια Βρεφική, πρώτη νηπιακή ηλικία Υποτροπιάζουσες µικροβιακές λοιµώξεις Κύρια ευρήµατα Επίπεδα ανοσοσφαιρινών Κυκλοφορούντα Β λεµφοκύτ. Κυκλοφορούντα Τ λεµφοκύτ. Φ Τα αίτια τους είναι συνήθως εξωκυττάρια παθογόνα: στρεπτόκοκκοι, αιµόφιλος, πνευµονιόκοκκος, σταφυλόκοκκος, µηνιγγιτιδόκοκκος, Gram (-) βακτηρίδια (ψευδοµονάδα, πρωτέας) Έχουν την τάση να γενικεύονται µε αποτέλεσµα τη σηψαιµία µικροβιακές λοιµώξεις µετά την ηλικία των 6 µηνών Αιτίες/Σηµεία Αντισωµατικής Ανεπάρκειας (Fischer A, A Nature Immunology 2004, 5: ) πιθανή διάγνωση α-γ-σφαιριναιµία θεραπεία υποκατάστασης (γ-σφαιρίνη/ivig/scig)

6 Σύνδροµο Υπέρ-IgM Αιτίες/Σηµεία Συνδρόµου Υπέρ-IgM Κλινική εικόνα πλειοψηφούν τα αγόρια (συνηθέστερη το φυλοσύνδετη Υπέρ-IgM) βρεφική, πρώτη νηπιακή ηλικία βακτηριδιακές λοιµώξεις λοιµώξεις από πνευµονοκύστη Carinii ή κρυπτοσπορίδιο αναιµία, θροµβοπενία, ουδετεροπενία αυτοάνοσα νοσήµατα Νεοπλασίες Κύρια ευρήµατα IgG: IgA: IgM: Φ ή Κυκλοφορούντα Β λεµφοκ. Κυκλοφορούντα Τ λεµφοκ. Φ ! Παροδική υπο-γ-σφαιριναιµία Κοινή Ποικίλη Ανοσοανεπάρκεια (CVID) Σύνθετη νόσος µε µεγάλη ετερογένεια ελλείµµατα στη λειτουργία των Β λεµφοκυττάρων µειωµένα Β µνηµονικά κύτταρα (CD27+ Bκύτ) µειωµένη ενεργοποίηση των Β κυτ (µετά από αντιγονική διέγερση) µειωµένη διέγερση από τα Τ κύτταρα µειωµένη έκφραση κυτταροκινών Κοινή Ποικίλη Ανοσοανεπάρκεια (CVID) Κλινικές Εκδηλώσεις CVID Εργαστηριακά Ευρήµατα Υποτροπιάζουσες βακτηριακές λοιµώξεις Λοιµώξεις γαστρεντερικού (giardia lamblia, Campylolobacter jejuni) Λεµφουπερπλασία (33%) Αυτοάνοσες εκδηλώσεις (20%) αυτοάνοση αιµολυτική αναιµία αυτοάνοση θροµβοπενία συστηµατικός ερυθηµατώδης λύκος 35 Ιγµορίτις (βακτήρια, moraxella catharralis) Πνευµονία Βροχιεκτασίες Λοιµώξεις Γαστρεντερικού (Giardia lamblia, Campylobacter jejuni) Σπληνοµεγαλία Λεµφαδενοπάθεια Επιπεφυκίτιδα Μηνιγγίτιδα Ιογενείς Λοιµώξεις Καρκίνος Αυτοανοσία Αιµολυτική Αναιµία Θροµοβοκυτταροπενία Λοιµώξεις Ουρογεννητικού Χαµηλά/φυσιολογικά επίπεδα IgM στον ορό Χαµηλά επίπεδα IgG στον ορό Χαµηλά επίπεδα IgA στον ορό Χαµηλή εκκριτική IgA Φυσιολογική IgM επιφανείας Φυσιολογικά IgG επιφανείας Φυσιολογικά IgA επιφανείας Αυτοαντισώµατα (α-iga), 20%-30% Φυσιολογικοί λεµφοκυτταρικοί πληθυσµοί Μειωµένη/φυσιολογική απάντηση µιτογόνων Χαµηλά πλασµατοκύτταρα (µυελού των οστών) Ochs, 2007, Primary Immunodeficiencies 36

7 BAFF, APRIL και οι υποδοχείς τους στα Β κύτταρα (Castigli et al., 2006) CVID - Warnatz, fig - ing: fig1.jpg 38 Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες Αυτοάνοσο λεµφοϋπερπλαστικό σύνδροµο (ALPS) Αυτοάνοσο λεµφοϋπερπλαστικό σύνδροµο (ALPS) από D.T. Teachey, 41 Ετερογενής οµάδα διαταραχών Λεµφαδενοπάθεια, σπληνοµεγαλία, αυτοάνοσες κυτταροπενίες αυξηµένο ποσοστό λεµφοϋπερπλασίας ιαταραχή της απόπτωσης των λεµφοκυττάρων Αυξηµένη IL-10 και FAS-L 80% ασθενών: αυτοαντισώµατα κυρίως έναντι καρδιολιπίνης ή (+) άµεση Coombs 23-51% ασθενών: αυτοάνοση αιµολυτική αναιµία και θροµβοπενία 19-27% ασθενών: ουδετεροπενία Ασθενείς µε σύνδροµο Evans πρέπει να διερευνώνται για ALPS καθώς πιθανόν να αποτελεί την έναρξη της νόσου 42

8 Αυτοάνοση πολυενδοκρινοπάθεια, καντιντίαση, εξωδερµική δυσπλασία (Autoimmune polyendocrinopathy,candidasis,ectodermal dystrophy - APECED) ιαταραχή ανοσορρύθµισης, πολυενδοκρινοπάθεια, εντεροπάθεια, Χ-κληρον. (Immune dysregulation, polyendocrinopathyand enteropathy, X-linked / IPEX) Mετάλλαξη του γονιδίου AIRE-AuImReg (έκφραση στο θύµο, λεµφαδένες, πάγκρεας,φλοιό, επινεφριδίων) Υποπαραθυρεοειδισµός (89%), χρόνια βλεγοννοδερµατική καντιντίαση (75%), ανεπάρκεια επινεφριδίων (60%), υπογοναδισµός (45%), δυσαπορόφηση (25%), αλωπεκία, κακοήθης αναιµία, χρόνια ηπατίτιδα,λεύκη Έκφραση AIRE στο θύµο συνδέεται µε τη διαφοροποιήση των θυµοκυττάρων (απαιτεί τη συνεργασία µεταξύ των θυµοκυττάρων και των µυελοειδών επιθηλιακών κυττάρων), απώλεια της έκφρασης οδηγεί σε διατήρηση των αυτοδραστικών Τ-κυττάρων FoxP3 deficiency έλλειµµα του FoxP3 µεταφραστικού παράγοντα, απαράιτητου για την ανάπτυξη των Τ ρυθµιστικών κυττάρων (CD25+ T cells) στο θύµο αδένα Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες Μ.Κανάριου,. Κασίµος, Χαρακτηριστικά λοιµώξεων που οφείλονται σε ανεπαρκή λειτουργία των φαγοκυττάρων Tα αίτια τους είναι κατά κανόνα ο σταφυλόκοκκος και σπανιότερα Gram(-) βακτηρίδια, µύκητες, σερράτιες, λιστέριες Οι λοιµώξεις είναι περιγεγραµµένες πυογενείς (δοθιήνες, αποστήµατα, συρίγγια) που εντοπίζονται στο δέρµα, στους λεµφαδένες, στους πνεύµονες, στα οστά, στις αρθρώσεις ή άλλο εσωτερικό όργανο Είναι δυνατό να συνδυάζονται µε δερµατικές εκδηλώσεις (πυοδερµία, σµηγµατορροϊκή δερµατίτιδα, έκζεµα, νεκρωτικά αποστήµατα, εξανθήµατα) Χρόνια Κοκκιωµατώδης Νόσος Βλάβη στη ενδοκυττάρια µικροβιοκτόνο ικανότητα των φαγοκυττάρων. Γενετικά αίτια: Έλλειψη ή ανεπάρκεια ή µετάλλαξη των υποοµάδων του κυτταροχρώµατος b ή άλλης πρωτείνης του συµπλέγµατος της NADPHοξειδάσης, υπεύθυνης για την αναπνευστική έκρηξη παραγωγή ανιόντος υπεροξειδίου (Ο2 - ), υπεροξείδιο υδρογόνου και ρίζες υδροξυλίου Καταστροφή των βακτηρίων. gp91phox X-linked CYBB p22phox autosomal recessive manner CYBA p47 phox autosomal recessive manner NCF1 p67 phox autosomal recessive manner NCF2 P40 phox autosomal dominant manner Rap1a P21rac2

9 Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες C. Picard, J.L. Casanova, in Rich, Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες Genetic defect of the NF-κB pathway (C. Picard, J.L. Casanova, in Rich, 2008)

10 Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες Κανάριου, Κασίµος, 2011 Χαρακτηριστικά λοιµώξεων που οφείλονται σε ανεπάρκεια παραγόντων του συµπληρώµατος Αποτελούν συνδυασµό των χαρακτηριστικών των λοιµώξεων από ανεπάρκεια της χυµικής ανοσίας και των φαγοκυττάρων Τα αίτια τους είναι συνήθως βακτήρια µε πολυσακχαριδικά αντιγόνα (πνευµονιόκοκκος, αιµόφιλος, µηνιγγιτιδόκοκκος) ή γονόκοκκοι, πυογόνοι κόκκοι του δέρµατος (στρεπτόκοκκος, σταφυλόκοκκος), µύκητες Είναι άλλοτε περιγεγραµµένες λοιµώξεις του δέρµατος ή εσωτερικών οργάνων και άλλοτε συστηµατικές λοιµώξεις (σηψαιµία, µηνιγγίτιδα, πνευµονία, παραρρινικολπίτιδες) Συνδυάζονται πολλές φορές µε αυτοάνοσα νοσήµατα (αγγειίτιδες, συστηµατικά ρευµατικά, κυτταροπενίες, χρόνια σπειραµατονεφρίτιδα) 57!!! απαραίτητη η µεθοδική προσέγγιση ενός πολυσύνθετου προβλήµατος η ορθολογική διερεύνηση των παιδιών που έχουν ένδειξη υποκείµενης ανοσιακής διαταραχής 58 Στοιχεία από το ιστορικό σε ασθενείς µε πιθανή ανοσοανεπάρκεια Μ.Κανάριου,. Κασίµος, Μ.Κανάριου,. Κασίµος, 2011

11 Θεραπεία Υποκατάσταση των προστατευτικών αντισωµάτων Χορήγηση γ-σφαιρίνης (1952) Ενδοφλεβίως Υποδορίως Ανοσοπαρέµβαση (ανοσορρυθµιστικά, κυτταροκίνες) Μεταµόσχευση αρχέγονων αιµοποιητικών κυττάρων (1968) Γονιδιακή θεραπεία (1990 πειραµατικώς, 2001 επιτυχώς) Μ.Κανάριου,. Κασίµος, Οι Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες είναι συχνές, αλλά υποδιαγιγνώσκονται Αναγνώριση ΠΑΑ Καθοριστικής σηµασίας η ευαισθητοποίηση µας η ακριβής και έγκαιρη διάγνωσή τους δεν επιτυγχάνεται, αφού δεν τις σκεφτόµαστε συχνά θεραπεύονται λοιµώξεις χωρίς να εξετάζεται και αναζητείται τυχόν υπόστρωµα η επαγρύπνηση είναι απαραίτητη!!! µπορούν να πάσχουν βρέφη, νήπια, παιδιά, ενήλικες η έγκαιρη διάγνωση ορθολογική, µεθοδική ανοσολογική εργαστηριακή διερεύνηση (πριν την εγκατάσταση βλαβών) η θεραπεία αιτιολογική - υποστηρικτική (βελτίωση της ποιότητας ζωής) η κλινική παρέµβαση (προγενετικός έλεγχος, γενετική καθοδήγηση της οικογένειας) Καλύτερη πρόγνωση Βελτίωση της ποιότητας ζωής Χαµηλότερο κόστος ύποπτα/ανησυχητικά ανησυχητικά συµπτώµατα - ΠΑΙ ΙΑ (τροποποιηµένο από 10 ύποπτα/ανησυχητικά ανησυχητικά συµπτώµατα - ΕΝΗΛΙΚΕΣ (τροποποιηµένο από >4 ωτίτιδες µέσα σε 1 χρόνο >2 σοβαρές ιγµορίτιδες µέσα σε 1 χρόνο >2 µήνες αντιβιοτική αγωγή χωρίς αναµενόµενο αποτέλεσµα >2 πνευµονίες µέσα σε 1 χρόνο >2 λοιµώξεις οργάνων ή σηψαιµία Ανεπαρκής πρόσληψη βάρους ή σωµατική ανάπτυξη Υποτροπιάζοντα αποστήµατα δέρµατος, µυών, σπλάγχνων Επίµονες στοµατίτιδες ή δερµατικές λοιµώξεις Ανάγκη ενδοφλέβιας αγωγής για αντιµετώπιση λοιµώξεων Οικογενειακό ιστορικό ΠΑΑ 65 >2 ωτίτιδες µέσα σε 1 χρόνο >2 σοβαρές ιγµορίτιδες µέσα σε 1 χρόνο (όχι αλλεργία) >1 πνευµονία µέσα σε 1 χρόνο χρόνια διάρροια µε απώλεια βάρους Υποτροπιάζουσες ιογενείς λοιµώξεις (κρυολόγηµα, έρπης, µυρµηκίες, κονδυλώµατα) Ανάγκη ενδοφλέβιας αγωγής για αντιµετώπιση λοιµώξεων Υποτροπιάζοντα αποστήµατα δέρµατος, µυών, σπλάγχνων Επίµονες στοµατίτιδες ή δερµατικές λοιµώξεις Λοίµωξη από άτυπα µυκοβακτηρίδια Οικογενειακό ιστορικό ΠΑΑ 66

12 Τµήµα Ανοσολογίας - Ιστοσυµβατότητας Ειδικό Κέντρο & Κέντρο Αναφοράς για Πρωτοπαθείς Ανοσοανεπάρκειες - Παιδιατρική Ανοσολογία Νοσοκοµείο Παίδων "Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ" Χρήσιµες διευθύνσεις στο διαδίκτυο ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ Στη χώρα µας Νοσοκοµεία Παίδων Νοσοκοµεία Ενηλίκων Ιατρικές Σχολές ΕΚΕΦΕ ηµόκριτος Ινστιτούτο Pasteur ιεθνώς ΗΠΑ Childrens Hospital, Harvard Medical School Laboratory of Host Defenses, Immunopathogenesis Section, Bethesda Seatle Childrens Hospital Duke University School of Medicine, Laboratory of T-Cell Reconstitution Ευρώπη Great Ormond Street for Children NHS Trust, London UCL Institute of Child Health, London Hôpital Necker-Enfants Malades, Paris Sanquin Research at CLB, Amsterdam University Children's Hospital, Zürich Universitätskinderklinik, Ulm, Germany Centre of Chronic Immunodeficiency (CCI), Freiburg University of Rome "Tor Vergata, Department of Public Health and Cell Biology Istituto Tecnologie Biomediche, CNR- 4San Raffaele Institute for Gene Therapy, Milano A. Nocivelli Institute for Molecular Medicine and Pediatric Clinic, University of Brescia