Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑΣ ΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Transcript

1 Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΧΡΗΣΤΙΚΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΔΕΣΠΟΖΟΥΣΑΣ ΘΕΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΚΕΒΕ 15 Μαΐου 2018 Δρ. Παναγιώτης Αγησιλάου Trojan Economics ΣΕΠ Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου

2 ΣΥΝΟΨΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ i. Έννοια σχετικής αγοράς ii. Σημασία / ρόλος iii. Αντικρουόμενα συμφέροντα iv. Πηγές ανταγωνιστικής πίεσης i. Υποκατάσταση ζήτησης ii. Υποκατάσταση προσφοράς v. Τεστ υποθετικού μονοπωλητή (SSNIP) vi. Πλάνη του σελοφάν vii. Εξειδικευμένα θέματα 2

3 Διαπίστωση δεσπόζουσας θέσης θα πρέπει να καθοριστούν τα όρια εντός των οποίων θα εκτιμηθεί η οικονομική ισχύς της επιχείρησης Σχετική αγορά ενδιάμεσο εργαλείο Οριοθέτηση πεδίου άσκησης ανταγωνισμού (προϊόντα και γεωγραφικές περιοχές) Εντοπισμός επιχειρήσεων που έχουν την ικανότητα να περιορίσουν τη συμπεριφορά της υπό εξέταση επιχείρησης αποτροπή άσκησης ανεξάρτητης συμπεριφοράς Αξιολόγηση ανταγωνιστικών επιδράσεων / ζημίας 3

4 Κατευθυντήριες γραμμές ΕΕ για τον ορισμό της σχετικής αγοράς (97/C 372/03) «2. Βασικός στόχος [ ] είναι ο συστηματικός εντοπισμός των περιορισμών τους οποίους υφίσταται ο ανταγωνισμός στον οποίο υπόκεινται οι εμπλεκόμενες επιχειρήσεις. Ο ορισμός μιας αγοράς, τόσο όσον αφορά τα προϊόντα όσο και τη γεωγραφική διάσταση της, έχει ως στόχο τον προσδιορισμό των πραγματικών ανταγωνιστών, οι οποίοι είναι σε θέση να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των εμπλεκομένων επιχειρήσεων και να τις εμποδίσουν να ενεργούν ανεξάρτητα από τις πιέσεις που επιβάλλει ο πραγματικός ανταγωνισμός. Από την άποψη αυτή, ο ορισμός της αγοράς καθιστά δυνατό, μεταξύ άλλων, να υπολογιστούν τα μερίδια αγοράς, τα οποία προσφέρουν χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τη δύναμη στην αγορά για την αξιολόγηση μίας δεσπόζουσας θέσης ή την εφαρμογή του άρθρου 101 ΣΛΕΕ» 4

5 Σχετική αγορά: Το σύνολο των προϊόντων και γεωγραφικών περιοχών μεταξύ των οποίων υπάρχει ισχυρός ανταγωνιστικός περιορισμός Σχετική αγορά προϊόντος Περιλαμβάνει όλα τα προϊόντα ή και τις υπηρεσίες που είναι δυνατόν να εναλλάσσονται ή να υποκαθίστανται αμοιβαία από τον καταναλωτή, λόγω των χαρακτηριστικών, των τιμών και της χρήσης για την οποία προορίζονται Σχετική γεωγραφική αγορά Περιλαμβάνει την περιοχή όπου οι ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις συμμετέχουν στην προμήθεια προϊόντων ή υπηρεσιών και οι όροι του ανταγωνισμού είναι επαρκώς ομοιογενείς και η οποία μπορεί να διακριθεί από γειτονικές κυρίως περιοχές, διότι στις εν λόγω περιοχές οι όροι του ανταγωνισμού διαφέρουν σημαντικά 5

6 Σημασία και ρόλος Αντιμονοπωλιακή νομοθεσία Αναγνώριση ανταγωνιστών (πραγματικών και δυνητικών) Υπολογισμός μεριδίων αγοράς Εκτίμηση δεικτών συγκέντρωσης Εντοπισμός εμποδίων εισόδου / επέκτασης Κατανόηση τρόπου λειτουργίας ανταγωνισμού Διαπίστωση ανταγωνιστικής ζημίας Θεμελίωση δεσπόζουσας θέσης Έλεγχος ικανοποίησης προϋποθέσεων ατομικής εξαίρεσης (π.χ. Άρθρο 101(3) ΣΛΕΕ, άρθρο 4 του Ν. 13(Ι)/2008) Έλεγχο ικανοποίησης κατώτατων ορίων Ανακοίνωση de minimis 2014/C291 (μερίδιο αγοράς < 5% και κύκλος εργασιών < 40 εκ. ευρώ) Κανονισμοί (Ομαδικής) Απαλλαγής (Κανονισμός 3030/2010, Κανονισμός 461/2010) 6

7 Σημασία και ρόλος Υποθέσεις συγκεντρώσεων Εκτίμηση μεριδίων αγοράς πριν και μετά τη συγκέντρωση Διαπίστωση ύπαρξης επηρεαζόμενης αγοράς 10% οριζόντια σχέση 15% κάθετη σχέση Εκτίμηση βαθμού συγκέντρωσης της αγοράς πριν και μετά τη συγκέντρωση Διαπίστωση δημιουργίας / ενίσχυσης δεσπόζουσας θέσης Αξιολόγηση των επιδράσεων της συγκέντρωσης στη λειτουργία του ανταγωνισμού (μονομερείς επιδράσεις και επιδράσεις συντονισμού) σημαντική παρακώλυση του ανταγωνισμού 7

8 Αντικρουόμενα συμφέροντα Πολύ στενός ορισμός δεν λαμβάνονται υπόψη σημαντικές πηγές ανταγωνιστικής πίεσης π.χ. επιχειρήσεις που ασκούν σημαντικό ανταγωνιστικό περιορισμό Τιμωρία συμπεριφορών οι οποίες δε θα έπρεπε να τιμωρηθούν Μπλοκάρισμα συγκεντρώσεων όταν δεν πρέπει (false negatives) Πολύ ευρύς ορισμός λαμβάνονται υπόψη μη πραγματικές ανταγωνιστικές πιέσεις π.χ. επιχειρήσεις που δεν ασκούν σημαντικό ανταγωνιστικό περιορισμό Μη τιμωρία συμπεριφορών οι οποίες θα έπρεπε να τιμωρηθούν Έγκριση συγκεντρώσεων όταν δεν πρέπει (false positives) 8

9 Αντικρουόμενα συμφέροντα Αντιμονοπωλιακή νομοθεσία Υπό εξέταση επιχειρήσεις ευρύτερος ορισμός σχετικής αγοράς Ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις στενότερος ορισμός σχετικής αγοράς Έλεγχος συγκεντρώσεων Υπό συγκέντρωση επιχειρήσεις ευρύτερος ορισμός σχετικής αγοράς Ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις στενότερος ορισμός σχετικής αγοράς 9

10 Πηγές ανταγωνιστικής πίεσης Υποκατάσταση ζήτησης ΠΗΓΕΣ Υποκατάσταση προσφοράς Αγορά προϊόντος Πως θα αντιδράσουν οι καταναλωτές; Θα υπάρχει στροφή προμηθευτών άλλων προϊόντων; Γεωγραφική αγορά Θα υπάρχει στροφή καταναλωτών σε άλλες περιοχές; Θα προμηθεύσουν την περιοχή επιχειρήσεις άλλων περιοχών; 10

11 Υποκατάσταση ζήτησης ΕΡΩΤΗΜΑ 1: Σε ποια προϊόντα στρέφονται οι καταναλωτές όταν αυξηθεί η τιμή του υπό εξέταση προϊόντος; Ορισμένοι καταναλωτές θα στραφούν σε άλλα προϊόντα τα οποία θεωρούν υποκατάστατα οι πωλήσεις του προϊόντος θα μειωθούν Η επιχείρηση θα έχει μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους από τις πωλήσεις που συνεχίζει να κάνει Ελαστικότητα ζήτησης: Ποσοστιαία μεταβολή ζητούμενης ποσότητας προϊόντος Α σε μεταβολές τις τιμής του προϊόντος Α Υψηλή ελαστικότητα ένδειξη ύπαρξης υποκατάστατων προϊόντων Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης: Ποσοστιαία μεταβολή ζητούμενης ποσότητας προϊόντος Α σε μεταβολές της τιμής του προϊόντος Β Υψηλή σταυροειδής ελαστικότητα ένδειξη υποκατάστασης προϊόντων Α και Β 11

12 Υποκατάσταση ζήτησης Ερώτημα 2: Σε ποιες γεωγραφικές περιοχές στρέφονται οι καταναλωτές όταν αυξηθεί η τιμή του προϊόντος στην υπό εξέταση περιοχή; Ορισμένοι καταναλωτές θα στραφούν σε άλλες περιοχές προκειμένου να αγοράσουν το προϊόν οι πωλήσεις του προϊόντος θα μειωθούν Οι περιοχές αυτές ασκούν ανταγωνιστική πίεση στην τιμολόγηση του προϊόντος στην υπό εξέταση γεωγραφική περιοχή Μας ενδιαφέρει να γνωρίζουμε εάν υπάρχουν αρκετοί οριακοί καταναλωτές 12

13 Υποκατάσταση ζήτησης Πηγές πληροφοριών Χαρακτηριστικά προϊόντος και σκοπούμενη χρήση Π.χ. επιχρίσεις μπόγιων (coatings): υγρή και σκόνη ίδια χαρακτηριστικά ΑΛΛΑ απαιτείται διαφορετική υποδομή επεξεργασίας τους Π.χ. ιμάντες: μεταλλικοί, πολυεστερικοί, πολυπροπυλενικοί διαφορετικά χαρακτηριστικά ΑΛΛΑ υποκατάστατα Διαφορές στις τιμές Π.χ. μη επώνυμα και επώνυμα ρολόγια (ίδια χαρακτηριστικά, ίδια χρήση ΑΛΛΑ μη υποκατάστατα) Διαχρονική εξέλιξη τιμών Αναμένεται συν κίνηση τιμών υποκατάστατων προϊόντων 13

14 Υποκατάσταση ζήτησης Ανάλυση συσχέτισης τιμών Διαχρονική εξέλιξη τιμών Γενάρης 2014 Μάρτης 2014 Μάης 2014 Ιούλης 2014 Σεπτέμβρης 2014 Νιόβρης 2015 Γενάρης 2015 Μάρτης 2015 Μάης 2015 Ιούλης 2015 Σεπτέμβρης 2015 Νιόβρης 2016 Γενάρης 2016 Μάρτης 2016 Μάης 2016 Ιούλης 2016 Σεπτέμβρης 2016 Νιόβρης 2014 Γενάρης 2014 Μάρτης 2014 Μάης 2014 Ιούλης 2014 Σεπτέμβρης 2014 Νιόβρης 2015 Γενάρης 2015 Μάρτης 2015 Μάης 2015 Ιούλης 2015 Σεπτέμβρης 2015 Νιόβρης 2016 Γενάρης 2016 Μάρτης 2016 Μάης Τιμή 2016 Ιούλης 2016 Σεπτέμβρης 2016 Νιόβρης Διαχρονική εξέλιξη τιμών Τιμή Τιμή προϊόντος Α Τιμή προϊόντος Β Τιμή προϊόντος Α Τιμή προϊόντος Β 14

15 Υποκατάσταση ζήτησης Πηγές πληροφοριών Κόστος μεταστροφής (switching cost) Π.χ. μεταφορά λογαριασμού ηλεκτρικής ενέργειας, ακύρωση συμβολαίου τηλεφωνίας, χρόνος εκμάθησης λογισμικού Δύναμη προτιμήσεων Π.χ. Brand loyalty, προτίμηση για τοπικά / εθνικά προϊόντα Εξωγενείς επιδράσεις (shocks) στη ζήτηση Π.χ. αύξηση στην τιμή υγροποιημένου αερίου υποκατάσταση αναπτήρων με σπίρτα Π.χ. αύξηση εισιτηρίων σε σινεμά για κάλυψη κόστους από διοικητικό πρόστιμο υποκατάσταση με άλλα γειτονικά σινεμά 15

16 Υποκατάσταση ζήτησης Πηγές πληροφοριών Συλλογή πληροφοριών Εμπλεκόμενες επιχειρήσεις (π.χ. τιμές, πωλήσεις, πελάτες, έρευνες αγοράς) Τρίτα πρόσωπα (π.χ. κόστος μεταστροφής, προτιμήσεις καταναλωτών) Προηγούμενες αποφάσεις Αρχών Ανταγωνισμού Εμπορικά περιοδικά / επιθεωρήσεις / τομεακές μελέτες 16

17 Υπόθεση United Brands Η αγορά των μπανανών (επώνυμες και μη επώνυμες) είναι διακριτή από την αγορά άλλων φρέσκων φρούτων (π.χ. μήλα, πορτοκάλια, σταφύλια, ροδάκινα) Προνομιακό φρούτο η μπανάνα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Μπορούν να ωριμάσουν καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου Η παραγωγή υπερκαλύπτει τη ζήτηση καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου Ευελιξία προσαρμογής στις εποχιακές ανάγκες Εμφάνιση / γεύση / μαλακή υφή / δεν έχει σπόρια ικανοποιεί σημαντικό μέρος του πληθυσμού με σταθερή ζήτηση καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου π.χ. παιδιά, ηλικιωμένους, ασθενείς Οι τιμές των μπανανών δεν επηρεάζονται επαρκώς από τις τιμές άλλων φρούτων (π.χ. σταφύλια, ροδάκινα) εκτός από ορισμένες περιόδους (Ιούλιος) 17

18 Υπόθεση Nestle/Perrier Το ανθρακούχο νερό (sparking water) συνιστά διακριτή σχετική αγορά Nestle υπάρχει μια ενιαία σχετική αγορά για τα μη αλκοολούχα ποτά που περιλαμβάνει το ανθρακούχο νερό και τα αναψυκτικά «Το ανθρακούχο νερό και τα αναψυκτικά έχουν ως βασική λειτουργία την ικανοποίηση της δίψας του καταναλωτή» Επιτροπή εάν το «σβήσιμο της δίψας» είναι το μοναδικό κριτήριο για τον ορισμό της σχετική αγοράς, θα πρέπει να περιληφθούν και άλλα προϊόντα π.χ. τσάι, γάλα, μπύρα και ορισμένα φρούτα 18

19 Υπόθεση Nestle/Perrier Λόγοι που συνηγορούν στην ύπαρξη διακριτής σχετικής αγοράς για το ανθρακούχο νερό Επιλέγεται από τους καταναλωτές λόγω του ότι βοηθάει στην αποβολή των τοξινών, προμηθεύει με άλατα τον οργανισμό και έχει θετική επίπτωση στην υγεία Οι διαφημιστικές εκστρατείες των προμηθευτών ανθρακούχου νερού προέβαλαν τα πιο πάνω Τα αναψυκτικά έχουν διαφορετική γεύση (παράγονται με νερό της βρύσης και με προσθήκη αρωμάτων και ζάχαρης), και πίνονται σε μικρότερες ποσότητες όχι μόνον για ικανοποίηση της δίψας άλλα και για γευστική απόλαυση Το ανθρακούχο νερό καλύπτει βασική ανάγκη διατροφής αγοράζεται συστηματικά από τον καταναλωτή ενώ τα αναψυκτικά αγοράζονται περιστασιακά 19

20 Υπόθεση Nestle/Perrier Υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις χονδρικές και τις λιανικές τιμές του ανθρακούχου νερού και των αναψυκτικών (2 3 φορές ακριβότερα τα αναψυκτικά) δεν μπορούσε λογικά να αναμένετε ότι μία σημαντική μη προσωρινή αύξηση της τιμής του ανθρακούχου νερού θα οδηγούσε σε αύξηση της ζήτησης στα αναψυκτικά Η αγορά του ανθρακούχου νερού χαρακτηρίζεται από έντονες δραστηριότητες προώθησης και διαφήμισης ισχυρές προτιμήσεις των καταναλωτών ΑΛΛΑ και περιορισμένες δυνατότητες υποκατάστασης από την πλευρά της προσφοράς 20

21 Υπόθεση France Telecom Διακριτές σχετικές αγορές για υπηρεσίες διαδικτύου υψηλής ταχύτητας και χαμηλής ταχύτητας Σημαντικές διαφορές ποιότητας Μερικές εφαρμογές δεν είναι δυνατές με χαμηλή ταχύτητα π.χ. λήψη μεγάλων αρχείων video, διαδραστικά παιχνίδια Χρήση διαφορετικών modems Σημαντικές διαφορές στις τιμές Εμπειρικά στοιχεία έδειχναν πολύ ασύμμετρες μετακινήσεις καταναλωτών σε διαφορετικές ταχύτητες δεν θεωρούνται υποκατάστατες υπηρεσίες από τους καταναλωτές Μελέτη έδειξε ότι σε αύξηση 5 10% στην τιμή υπηρεσίας διαδικτύου υψηλής ταχύτητας το 80% των καταναλωτών διατηρεί τις συνδρομές του 21

22 Υπόθεση TomTom / Tele Atlas Οι βάσεις δεδομένων για ψηφιακούς χάρτες πλοήγησης συνιστούν διακριτή αγορά Βάσεις δεδομένων για ψηφιακούς χάρτες Χρήση: Πλοήγηση v. άλλο σκοπό (π.χ. Route planning, εντοπισμός διεύθυνσης) Διαφορετικές ποιοτικές απαιτήσεις / χαρακτηριστικά Πλοήγηση μεγαλύτερη λεπτομέρεια / ακρίβεια, περιέχουν add on layers (π.χ. σημεία ενδιαφέροντος, έξοδοι highway, ταχυδρομικοί κώδικες) Άλλο σκοπό επαρκής η βασική εκδοχή δεδομένων Υποκατάσταση προσφοράς μονόπλευρη Ο ψηφιακός χάρτης για πλοήγηση μπορεί εύκολα χρησιμοποιηθεί για να σχεδιαστεί μια απλοποιημένη εκδοχή για άλλες χρήσεις Η αναβάθμιση της βασικής εκδοχής δεδομένων για ψηφιακούς χάρτες απαιτεί σημαντικό χρόνο και κόστος Ανεπαρκής η ανατροφοδότηση δεδομένων από χρήστες του διαδικτύου από την Microsoft και Google για αναβάθμιση των χαρτών τους 22

23 Υποκατάσταση προσφοράς Υποκατάσταση προσφοράς Ερώτημα 1: Θα στραφούν άλλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται εντός της γεωγραφικής περιοχής στην παραγωγή του υπό εξέταση προϊόντος όταν αυξηθεί η τιμή του σε περίοδο μικρότερη από 1 έτος και με την ίδια τεχνολογία; Ερώτημα 2: Θα στραφούν επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε άλλες γεωγραφικές περιοχές στην διάθεση του προϊόντος εντός της υπό εξέταση γεωγραφικής περιοχής σε περίοδο μικρότερη από 1 έτος εάν αυξηθεί η τιμή του προϊόντος; Πρόσθετη πηγή ανταγωνιστικής πίεσης εάν είναι εφικτή η στροφή άλλων επιχειρήσεων στην παραγωγή του υπό εξέταση προϊόντος, είτε εντός της ίδια γεωγραφικής περιοχής είτε από άλλες γεωγραφικές περιοχές 23

24 Υποκατάσταση προσφοράς Πηγές πληροφοριών Τεχνικοί περιορισμοί ή άλλοι περιορισμοί μεταστροφής Π.χ. ελαστικά αυτοκινήτων και φορτηγών διαφορετική εργοστασιακή υποδομή και εμπορική προώθηση Π.χ. ηλεκτρική ενέργεια μη διασυνδεδεμένα συστήματα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, περιορισμοί στη χωρητικότητα σε κόμβους διασύνδεσης Νομικοί / ρυθμιστικοί / διοικητικοί περιορισμοί Π.χ. δικαιώματα IP, πατέντες Π.χ. οργανικό και βιολογικό γάλα 2 έτη περίοδος προσαρμογής Κόστος μεταφορά προϊόντων Π.χ. διαμάντια, microchip χαμηλό κόστος μεταφοράς σε σχέση με αξία Π.χ. τούβλα υψηλό κόστος μεταφοράς σε σχέση με αξία 24

25 Υποκατάσταση προσφοράς Πηγές πληροφοριών Ροή εμπορίου Π.χ. Ιστορικά δεδομένα εισαγωγών / εξαγωγών, μεταφορά προϊόντων μεταξύ περιοχών Μη ύπαρξη εμπορίου δεν συνεπάγεται και απουσία δυνητικών ανταγωνιστικών πιέσεων ενδιαφέρει κατά πόσον θα υπάρξει ροή εμπορίου όταν μεταβληθούν οι σχετικές τιμές Συλλογή πληροφοριών Εμπλεκόμενες επιχειρήσεις (π.χ. τιμές, πωλήσεις, πελάτες, έρευνες αγοράς) Τρίτα πρόσωπα (π.χ. κόστος μεταστροφής, χρόνος προσαρμογής) Προηγούμενες αποφάσεις Αρχών Ανταγωνισμού Εμπορικά περιοδικά / επιθεωρήσεις / τομεακές μελέτες 25

26 Υπόθεση Terra/Sarrio Τα χαρτιά με επικάλυψη και χωρίς επικάλυψη ανήκουν στην ίδια σχετική αγορά Το χαρτί διατίθεται σε διαφορετικές ποιότητες και εξυπηρετεί διαφορετικές χρήσεις Χαρτί με επικάλυψη (π.χ. περιοδικά, φωτογραφίες, ετήσιες εκθέσεις, διαφημιστικό υλικό) Χαρτί χωρίς επικάλυψη (π.χ. χαρτί γραφείου inkjet/laser, μηχανές plotter) Χαμηλή υποκατάσταση ζήτησης ικανοποίηση συγκεκριμένης ανάγκης καταναλωτή Επαρκής υποκατάσταση προσφοράς παρόμοιος τρόπος παραγωγής με ίδια πρώτη ύλη Τα χαρτοποιία μπορούν να προσαρμόσουν την παραγωγή τους χωρίς πρόσθετο κόστος 26

27 Υπόθεση Michelin v. Επιτροπής Η αγορά ελαστικών για αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης και ημιφορτηγά είναι διακριτή από αυτή των ελαστικών για φορτηγά βαρέως τύπου Απουσία υποκατάστασης ζήτησης Διαφορετική δομή ζήτησης Χρειάζονται εξειδικευμένες υπηρεσίες πώλησης / διανομής για τα ελαστικά φορτηγών βαρέως τύπου Δύσκολη / δαπανηρή η υποκατάσταση προσφοράς Δύσκολος ο μετασχηματισμός της παραγωγής ελαστικών για αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης και ημιφορτηγά σε ελαστικά για φορτηγά βαρέως τύπου και αντίστροφα Σημαντικές τεχνικές επενδύσεις Μεγάλος χρόνος προσαρμογής 27

28 Υπόθεση Continental Can Υπάρχει μία ενιαία σχετική αγορά για τις κονσέρβες αλουμινίου ανεξαρτήτως συσκευασίας (π.χ. κρέας, θαλασσινά, βιομηχανικά προϊόντα) Περιορισμένη υποκατάσταση από την πλευρά της ζήτησης Επαρκής υποκατάσταση από την πλευρά της προσφοράς η Επιτροπή απέτυχε να την λάβει υπόψη (θα έπρεπε να εξηγήσει γιατί οι παραγωγοί άλλων τύπων κονσερβών (π.χ. μεταλλικών, πλαστικών) δεν ήταν ικανοί να στραφούν στην παραγωγή αλουμίνιων κονσερβών ως αποτέλεσμα της μεταβολής των σχετικών τιμών κατά 5 10%) 28

29 Τεστ υποθετικού μονοπωλητή / SSNIP test Σκοπός τεστ Nα εντοπιστεί το μικρότερο σύνολο προϊόντων και η μικρότερη γεωγραφική περιοχή στην οποία οι επιχειρήσεις εάν συμπεριφέρονταν ως μία μονοπωλιακή επιχείρηση θα μπορούσαν να επιβάλουν μια μη παροδική αύξηση 5 10% στην τιμή χωρίς να απωλέσουν κέρδη Λογική τεστ Αξίζει να μονοπωληθεί η «αγορά προϊόντος»; Αν ναι τα υποκατάστατα εκτός αγοράς πρέπει να είναι αδύναμα Αν όχι τα υποκατάστατα εκτός αγοράς περιορίζουν την άσκηση δύναμης στην αγορά Το σύνολο των προϊόντων που αξίζει να μονοπωληθεί είναι η «σχετική αγορά προϊόντος» Με την ίδια λογική ορίζεται και η σχετική γεωγραφική αγορά 29

30 Τεστ υποθετικού μονοπωλητή / SSNIP test Ερώτημα: Μπορεί ο υποθετικός μονοπωλητής να επιβάλει μια σημαντική και μόνιμη αύξηση στην τιμή (SSNIP) επικερδώς; NAI η υποψήφια αγορά είναι η σχετική αγορά OΧΙ η υποψήφια αγορά είναι μικρότερη από την σχετική αγορά θα πρέπει να προστεθούν τα πιο στενά υποκατάστατα και να επαναληφθεί το τεστ 30

31 Τεστ υποθετικού μονοπωλητή / SSNIP test Υποψήφια αγορά Δυνητικά υποκατάστατα προϊόντα 31

32 Τιμή αναφοράς Πλάνη του σελοφάν Κρίσιμο ερώτημα: ποια είναι η τιμή αναφοράς (benchmark price) στην οποία θα εφαρμοστεί το SNIIP; Μία επιχείρησή με δύναμη στην αγορά μπορεί να έχει ήδη αυξήσει την τιμή στο σημείο όπου περαιτέρω αυξήσεις να μην είναι επικερδείς εφαρμογή SSNIP στην υφιστάμενη τιμή μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα Υπερβολική τιμολόγηση λανθασμένη διεύρυνση ορίων σχετικής αγοράς Επιθετική τιμολόγηση λανθασμένη συρρίκνωση των ορίων σχετικής αγοράς (= κρύβει τη δύναμη αγοράς αντί να την αποκαλύπτει) Επισήμανση: Δεν επηρεάζει τον ορισμό της σχετικής αγοράς σε υποθέσεις συγκεντρώσεων το σημείο αναφοράς είναι οι υφιστάμενες τιμές 32

33 Τιμή αναφοράς Πλάνη του σελοφάν Υπόθεση US v. DuPont (1956) Το Δικαστήριο διαπίστωσε επαρκή υποκατάσταση από άλλα υλικά πακεταρίσματος στις υφιστάμενες τιμές η σχετική αγορά περιλαμβάνει και άλλα εύκαμπτα υλικά πακεταρίσματος Πρόβλημα: η DuPont ήδη κατείχε δύναμη στην αγορά (75% αγοράς σελοφάν) 33

34 Σχετική γεωγραφική αγορά Υπόθεση Honeywell/Novar Η μη ύπαρξη τοπικού δικτύου διανομής / εγκατάστασης / επισκευής συστημάτων συναγερμού πυρός δεν επέτρεπε στον εξαγωγέα να ανταγωνιστεί τους εγχώριους προμηθευτές Υπόθεση Nestle/Perrier Το υψηλό κόστος μεταφοράς του εμφιαλωμένου νερού σε σχέση με την αξία του περιφερειακή αγορά Υπόθεση Tetra Pak Πανευρωπαϊκή η αγορά εξοπλισμού για συσκευασία γάλακτος λόγω χαμηλού κόστους μεταφοράς σε σχέση με την αξία του προϊόντος 34

35 Σχετική γεωγραφική αγορά Συγκέντρωση C.C.C. Building Materials Limited και Λατομεία Λατούρος Λτδ με Athinodorou Bros Super Beton Ltd και Athinodorou Beton Ltd, Athinodorou Beton Estates Ltd και άλλους (Απόφαση ΕΠΑ 86/2009) Η διάρκεια ζωή τους έτοιμου σκυροδέματος < 90 λεπτά λόγω των προδιαγραφών που αφορούν τα πρότυπα (CYS 13:1987 και CYS 159:1987) Catchment area η δυνατότητα εξυπηρέτησης μιας μονάδας παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος περιορίζεται σε ακτίνα χιλιομέτρων Κρίθηκε ότι η σχετική γεωγραφική αγορά παραγωγής και διάθεσης έτοιμου σκυροδέματος είναι η επαρχία Πάφου 35

36 Σχετική γεωγραφική αγορά 36

37 Σχετική χρονική αγορά Ο χρόνος μπορεί να επηρεάσει τους όρους ανταγωνισμού Διαφοροποίηση ζήτησης Εποχιακή (καλοκαίρι v. χειμώνας) Ωριαία (ώρες αιχμής v. εκτός ωρών αιχμής) Συνεκτιμάται σε περιπτώσεις όπου δεν είναι εφικτή η υποκατάσταση μεταξύ χρονικών περιόδων Εισιτήρια σε ώρες αιχμής Φρούτα 37

38 Εξειδικευμένα ζητήματα Μετα αγορές / Δευτερογενείς αγορές Π.χ. Αυτοκίνητα και ανταλλακτικά αυτοκινήτων Π.χ. Εκτυπωτές και μελάνια Δίπλευρες αγορές (two sided markets) Π.χ. Συνδρομητική τηλεόραση Π.χ. Δωρεάν εφημερίδες και διαφημίσεις 38

39 Υπόθεση Hugin Υπάρχει διακριτή αγορά για ανταλλακτικά ταμειακών μηχανών Hugin που πωλούνται σε ανεξάρτητες επιχειρήσεις (εκτός συστήματος διανομής της Hugin) Ο τελικός χρήστης δεν μπορεί να εγκαταστήσει μόνος του ανταλλακτικά / εξαρτήματα στην ταμειακή του μηχανή απαιτείται αγορά εξειδικευμένων υπηρεσιών Οι ανεξάρτητοι τεχνίτες χρειάζονται ανταλλακτικά / εξαρτήματα της Hugin προκειμένου να παρέχουν υπηρεσίες συντήρησης / επισκευής, αναβάθμισης, πώλησης/ εκμίσθωσης μεταχειρισμένων ταμειακών Hugin που χρειάζονται ανταλλακτικά / εξαρτήματα Ασυμβατότητα ανταλλακτικών Hugin με ανταλλακτικά άλλων κατασκευαστών ταμειακών μηχανών Όταν οι καταναλωτές μπορούν να χρησιμοποιήσουν προϊόντα / υπηρεσίες από άλλους κατασκευαστές, τότε η δευτερογενής αγορά είναι διακριτή 39

40 Υπόθεση Hilti Υπάρχουν τρεις διακριτές σχετικές αγορές Πιστόλια καρφώματος Συμβατές λωρίδες με καψούλια για πιστολιά καρφώματος Hilti Συμβατά καρφιά με Hilti Ισχυρισμός Hilti Τα πιστόλια καρφώματος, οι λωρίδες καψουλιών και τα καρφιά αποτελούν μέρος ενός «συστήματος» (σύστημα στερέωσης με εκπυρσοκρότηση) ενιαία σχετική αγορά Η χρήση άλλων καρφιών επηρεάζει την αξιοπιστία του «συστήματος» Θέσεις Επιτροπής Υπάρχουν επιχειρήσεις που εξειδικεύονται μόνον στην παραγωγή καρφιών συμβατά με πιστόλια Hilti Δεν υπάρχει περιορισμός στην παραγωγή συμβατών καρφιών απουσία πατεντών / δικαιωμάτων IP Μικρές διαφορές στις τιμές + χαμηλό κόστος μεταφοράς καρφιών η γεωγραφική αγορά έχει ενωσιακή διάσταση 40

41 Υπόθεση CEAHR Δεν υπάρχει μια ενιαία σχετική αγορά για τα ρολόγια πολυτελείας και τις υπηρεσίες συντήρησης / επισκευής τους Βασικά ερωτήματα Ανήκουν όλα τα εξαρτήματα για ρολόγια πολυτελείας σε μια ενιαία διακριτή αγορά ή υπάρχουν διακριτές αγορές ανάλογα με την εμπορική επωνυμία; υπάρχει υποκατάσταση μεταξύ ανταλλακτικών διαφορετικών κατασκευαστών ρολογιών; Υπάρχει διακριτή σχετική αγορά για ανταλλακτικά συντήρησης / επισκευής ρολογιών πολυτελείας; είναι δυνατόν οι καταναλωτές να αγοράσουν άλλο ρολόι πολυτελείας ως αποτέλεσμα αύξησης στην τιμή των ανταλλακτικών; 41

42 Υπόθεση CEAHR Αναιτιολόγητη η θέση της Επιτροπής ότι σε μια αύξηση στην τιμή των ανταλλακτικών είναι πιθανόν να υπάρχει αγορά άλλου ρολογιού πολυτελείας Το κόστος αγοράς νέου ρολογιού πολυτελείας είναι πολλαπλάσιο του κόστους συντήρησης / επισκευής λαμβάνοντας υπόψη τον κύκλο ζωής του ρολογιού Η ζήτηση ανταλλακτικών δεν προέρχεται από τον τελικό χρήστη ΑΛΛΑ από επιχειρήσεις που ειδικεύονται στην παροχή υπηρεσιών συντήρησης / επισκευής Η απόδειξη ύπαρξης ενιαίας αγοράς (αγοράς «συστήματος») απαιτεί την στοιχειοθέτηση ότι σε μια αύξηση της τιμής στην δευτερογενή αγορά θα υπάρχει επαρκής στροφή των καταναλωτών στην πρωτογενή αγορά, ώστε η αύξηση να μην είναι κερδοφόρα η ύπαρξη της επιλογής στροφής στην πρωτογενή αγορά δεν συνεπάγεται αυτομάτως ύπαρξη διακριτής αγοράς 42

43 Υπόθεση CEAHR Η ύπαρξη συστήματος επιλεκτικής διανομής από τους κατασκευαστές ρολογιών πολυτελείας στα πλαίσια του οποίου παρέχονται συμπληρωματικές υπηρεσίες μετά την πώληση (π.χ. συντήρηση, επισκευή) δεν συνεπάγεται την απουσία ανταγωνιστικών πιέσεων από ανεξάρτητες επιχειρήσεις Υπάρχουν ανεξάρτητες επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες συντήρησης / επισκευής (αλλά δεν δραστηριοποιούνται στην πώληση ρολογιών πολυτελείας) ισχυρή ένδειξη ύπαρξης διακριτής σχετικής αγοράς 43

44 Ασκήσεις κατανόησης 1. Το παστεριωμένο φρέσκο γάλα ανήκει στην ίδια σχετική αγορά με το γιαούρτι. Σχολιάστε. 2. Τα γνήσια ανταλλακτικά με το εμπορικό σήμα Mercedes Benz (ανταλλακτικά ΟΕΜ) και τα γνήσια ανταλλακτικά που κατασκευάζουν και διανέμουν άλλοι προμηθευτές γνήσιου εξοπλισμού (ανταλλακτικά OES) ανήκουν στην ίδια σχετική αγορά. Σχολιάστε. 3. Η σχετική γεωγραφική αγορά για το νωπό αγελαδινό γάλα είναι η επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σχολιάστε. 4. Η σχετική γεωγραφική αγορά για το τυρί EDAM είναι η επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σχολιάστε. 44

45 Eυχαριστώ για την προσοχή σας Δρ. Παναγιώτης Αγησιλάου W: E: Τ: (+357) F: (+357)