Διοίκηση ανθρωπίνων Πόρων Ενότητα 3: Ανάλυση και περιγραφή θέσης εργασίας Δρ. Καταραχιά Ανδρονίκη Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τις βασικές εννοιολογικές προσεγγίσεις για την ανάλυση και την περιγραφή θέσεων εργασίας. 4
Περιεχόμενα ενότητας Ανάλυση και περιγραφή θέσης εργασίας. Προδιαγραφές θέσης εργασίας. Μέθοδοι συλλογής πληροφοριών για την ανάλυση θέσης εργασίας. 5
Τι είναι η ανάλυση εργασίας Είναι η διαδικασία με την οποία προσδιορίζονται τα καθήκοντα, οι υποχρεώσεις και οι ευθύνες που αναλογούν σε κάθε θέση εργασίας καθώς και τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που προσλαμβάνονται για την πλήρωση των θέσεων αυτών. 6
Τι πληροφορίες απαιτούνται Οι πιο χρήσιμες πληροφορίες που απαιτούνται για την ανάλυση της εργασίες διακρίνονται στις: Περιγραφές και Προδιαγραφές της θέσης εργασίας. 7
Περιγραφή της θέσης εργασίας Η περιγραφή αφορά στο τι κάνει ο εργαζόμενος, πώς το κάνει και κάτω από ποιες συνθήκες το κάνει. Περιλαμβάνει: Ταυτότητα της θέσης εργασίας (τίτλος). Περιγραφή της γενικής φύσης της θέσης. Καταγραφή των καθηκόντων, των υποχρεώσεων, των ευθυνών και της δικαιοδοσίας που συνεπάγεται η θέση. Πρότυπα απόδοσης. Εργασιακές συνθήκες. 8
Προδιαγραφές της θέσης εργασίας Αφορά στα ιδιαίτερα προσόντα και τη σχετική εμπειρία που απαιτούνται για την επιτυχή εκτέλεση της εργασίας. Είναι ένας κατάλογος καταγραφής των γνώσεων των ικανοτήτων και δεξιοτήτων και διαφόρων χαρακτηριστικών που πρέπει να διαθέτει κάποιος για την εκτέλεση της εργασίας. 9
Παράδειγμα περιγραφής θέσης εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Οικονομολόγος (1) Οι πολιτικές της ΕΕ αποσκοπούν στη διασφάλιση δίκαιων όρων ανταγωνισμού, στην άμβλυνση της φτώχειας και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου 500 εκατομμυρίων ατόμων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Οι οικονομολόγοι της ΕΕ συνεργάζονται στενά με αρμοδίους στα ανώτερα κλιμάκια λήψης αποφάσεων, διεξάγουν οικονομικές και στατιστικές αναλύσεις και διαμορφώνουν νέες στρατηγικές σε τομείς όπως: 10
Παράδειγμα περιγραφής θέσης εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (2) Tα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οι αγορές. H οικονομική ολοκλήρωση και ανάπτυξη. Tο πανευρωπαϊκό εμπόριο. Tα δημόσια οικονομικά. Oι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Tο ενιαίο νόμισμα. Πηγή: http://europa.eu/epso/discover/job_profiles/stats/index_el.htm 11
Μέθοδοι συλλογής πληροφοριών για την ανάλυση των θέσεων εργασίας 1. Συνεντεύξεις. 2. Ερωτηματολόγια. 3. Παρατήρηση. 4. Ημερολόγιο/ αρχείο καταγραφής. 12
1. Συνεντεύξεις Η πιο διαδεδομένη μέθοδος Γίνονται με - με κατόχους θέσεων, - με προϊστάμενο και - με ειδικούς (subject matter experts). Οι εργαζόμενοι έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν για ορισμένες ενασχολήσεις που ενδεχομένως να μην έβγαιναν διαφορετικά στην επιφάνεια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η διαστρέβλωση της πληροφορίας. 13
2. Ερωτηματολόγιο Τα ερωτηματολόγια χρησιμοποιούνται τόσο για τις υπάρχουσες θέσεις εργασίας όσο και για τη σύσταση νέων θέσεων εργασίας. Είναι σημαντικό να αποφασιστεί η δομή του ερωτηματολογίου και οι ερωτήσεις που θα περιληφθούν. Ένα τυπικό ερωτηματολόγιο ενδέχεται να περιλαμβάνει συνδυασμό ανοικτών ερωτήσεων και δομημένων ερωτήσεων. 14
3. Παρατήρηση Είναι χρήσιμη όταν μια εργασία αποτελείται κυρίως από σωματικές δραστηριότητες που είναι εύκολα αντιληπτές. Δεν ενδείκνυται όταν η εργασία περιλαμβάνει μη μετρήσιμες διανοητικές δραστηριότητες. 15
4. Ημερολόγιο/ αρχείο καταγραφής Οι εργαζόμενοι τηρούν ημερολόγιο/ αρχείο καταγραφής κάθε δραστηριότητας τους σε καθημερινή βάση, σημειώνοντας παράλληλα και το χρόνο που αφιέρωσαν. Πιθανότητα υπερτονισμού από τους εργαζόμενους κάποιων επιμέρους εργασιών τους και να υποβάθμιση άλλων. 16
Μέθοδοι ανάλυσης θέσης Αφηγηματική περιγραφή (ποιοτικές κι όχι ποσοτικές πληροφορίες). Μηχανική προσέγγιση (κινήσεις και βήματα). Τεχνική κρίσιμων περιστατικών (παραδείγματα συμπεριφορών ικανοποιητικής ή μη ικανοποιητικής επίδοσης αξιολογούνται και κατατάσσονται). Λειτουργική ανάλυση εργασίας (προηγούμενες περιγραφές - έγγραφα, συνεντεύξεις, παρατήρηση). 17
Σε ένα κόσμο χωρίς θέσεις εργασίας Ο ορισμός της Θέση εργασίας «Μια ομάδα δραστηριοτήτων που συνδέονται στενά η μία με την άλλη και που εκτελούνται επ ανταμοιβή» δεν είναι πλέον ακριβής. Τα σύγχρονα συστήματα μάνατζμέντ ακολουθούν την ευέλικτη ανάθεση εργασιών στοχεύοντας στην ομαδική εργασία και τη συμμετοχική διαδικασία λήψης αποφάσεων. Συνεπώς οι περιγραφές θέσεων εργασίας τείνουν να γίνονται λιγότερο λεπτομερείς και περιοριστικές 18
Βιβλιογραφία Dessler, G. (2012), Διαχείριση ανθρώπινου Δυναμικού, Εκδόσεις Κριτική. Ευρωπαϊκή Ένωση (2013), Careers with the European Union, Retrieved November 16 th, 2013, from http://europa.eu/epso/discover/job_profiles/stats/index_el.htm Ξυροτύρη-Κουφίδου, Σ. (2010)/Δ έκδοση, Διοίκηση ανθρωπίνων Πόρων-Κτίζοντας τα Θεμέλια για τη Στρατηγική Διοίκηση των Ανθρώπων. Εκδόσεις Ανικούλα, Θεσσαλονίκη. Τερζίδης, Κ. και Τζωρτζάκης, Κ. (2004), Διοίκηση Ανθρωπίνων Πόρων, Εκδόσεις Rosili, Γέρακας Αττικής. 19