Σζίπα Υαξίθιεηα Α.Μ. 217. Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο. Πάτξαο Γεώξγηνο

ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΠΑΣΡΩΝ ΣΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΙΚΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΙΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΚΑΣΔΤΘΤΝΗ ΦΑΡΜΑΚΔΤΣΙΚΟΤ MARKETING ΓΙΠΛΧΜΑΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ «ΜΔΛΔΣΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΙΥΝΔΤΗ ΣΗ ΣΤΣΙΚΗ ΓΤΛΔΙΣΟΤΡΓΙΑ Δ ΑΘΔΝΔΙ ΣΑ ΙΓΙΩΣΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΔΙΑ» Σζίπα Υαξίθιεηα Α.Μ. 217 Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο Πάτξαο Γεώξγηνο Πάηξα 2012

Πεξίιεςε Η ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία είλαη ηδηαίηεξα δηαδνκέλε ζε άλδξεο πξνρσξεκέλεο ειηθίαο θαη έρεη ζεκαληηθή επίπησζε ζηελ πνηόηεηα δσήο θαη ζηηο δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο πνπ αλαπηύζζνληαη κεηαμύ ελόο δεπγαξηνύ. Ωζηόζν, πνιινί άλδξεο ιόγσ ληξνπήο αιιά θαη έιιεηςεο γλώζεσλ γηα ηε θύζε ηνπ πξνβιήκαηνο είλαη επηθπιαθηηθνί ζηελ αλαδήηεζε ηαηξηθήο βνήζεηαο. Δίλαη πνιύ πηζαλό λα θαηαθύγνπλ ζηε ιήςε θαξκάθσλ ρσξίο ζύλεζε ζηε ρξήζε, θαηάιιειε ελεκέξσζε θαη αμηνιόγεζε ηεο θαηάζηαζεο ηεο πγείαο ηνπο. ηε κειέηε πνπ πξαγκαηνπνηήζακε, νη αζζελείο ζε ρώξνπο θαξκαθείσλ ζπκπιήξσζαλ έλα εξσηεκαηνιόγην. Έλα κεγάιν πνζνζηό ηνπ δείγκαηνο αληρλεύηεθε κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγίαο θπξίσο ήπηαο κνξθήο. ε όιεο ηηο πεξηπηώζεηο παζνινγηθώλ θαηαζηάζεσλ είρακε θαη πην έληνλε ηελ εκθάληζε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο, ρσξίο όκσο λα πξνθύπηεη -ιόγσ πιεζπζκνύ ηνπ δείγκαηνο- θάπνηα ζρέζε κεηαμύ απηώλ ησλ κεηαβιεηώλ. Οη αζζελείο έδεημαλ εκπηζηνζύλε ζην πξόζσπν ηνπ θαξκαθνπνηνύ θαζώο ηνλ πξνζεγγίδνπλ κε άλεζε αθόκα θαη από ηελ πξώηε ζηηγκή πνπ απνθαζίδνπλ λα κηιήζνπλ γηα ην πξόβιεκα ζηύζεο ηνπο. πλεπώο, ν ξόινο πνπ θαιείηαη λα παίμεη ν θαξκαθνπνηόο σο επαγγεικαηίαο πγείαο απνθηά βαξύλνπζα ζεκαζία ηόζν γηα ηελ πιεξνθόξεζε πνπ παξέρεη όζν θαη γηα ηελ αμηνιόγεζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπ αζζελνύο. 2

Πεξηερόκελα Δηζαγσγή ζει. 4 Μεζνδνινγία ζει. 13 Παξνπζίαζε- Αλάιπζε Απνηειεζκάησλ.......ζει.14 πκπεξάζκαηα...ζει.25 Βηβιηνγξαθία.. ζει.27 3

Δηζαγσγή Οξηζκόο ηπηηθήο Γπζιεηηνπξγίαο. Ωο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία νξίδεηαη ε κόληκε ή πεξηνδηθή αδπλακία ηνπ άλδξα λα επηηύρεη θαη λα δηαηεξήζεη κηα ζηύζε επαξθή γηα ηθαλνπνηεηηθή ζεμνπαιηθή επαθή, γηα δηάζηεκα δηάξθεηαο ηνπιάρηζηνλ 6 κελώλ. 1 Ο όξνο απηόο δελ πεξηιακβάλεη θαηαζηάζεηο ζηηο νπνίεο ην άηνκν πξνζσξηλά δελ έρεη ζεμνπαιηθή επηζπκία ή δε κπνξεί λα αληαπνθξηζεί ζεμνπαιηθά ιόγσ θάπνηνπ ηπραίνπ πεξηζηαηηθνύ όπσο π.ρ. θνύξαζε, θαηαλάισζε πνζόηεηαο αιθνόι θ.ά. Καζώο έλαο κεγάινο βαζκόο απηνεθηίκεζεο ηνπ άληξα επελδύεηαη ζηελ ηθαλόηεηα ηνπ γηα ζηύζε, είλαη θαλεξό όηη ε απηή δηαηαξαρή είλαη δπλεηηθά από ηηο πην ηαπεηλσηηθέο γηα ηνλ άληξα. Πνιιέο θνξέο ηα άηνκα ράλνπλ ηε ζηύζε ηνπο κε θάπνηνλ ζπγθεθξηκέλν ζύληξνθν θη όρη κε άιινλ, άιια ηε ράλνπλ θαηά ηελ είζνδν ζηνλ θόιπν, ελώ άιια ηε ράλνπλ πξηλ κπνπλ ζηνλ θόιπν θη άιια κε ηηο πξώηεο θηλήζεηο ηνπ πένπο κέζα ζηνλ θόιπν, ελώ ηέινο άιια δελ πεηπραίλνπλ θαλ ηθαλνπνηεηηθή ζηύζε γηα λα κπνπλ ζηνλ θόιπν. Μεραληζκόο ηεο ζηύζεο. Η ζηύζε ηνπ πένπο είλαη κία δηεξγαζία θαηά ηελ νπνία επηηπγράλεηαη πιήξσζε ησλ θιεβηθώλ ηνπ ζεξάγγσλ κε ηαπηόρξνλε δηάηαζε ησλ αξηεξηδίσλ θαη ζπζηνιή ησλ θιεβώλ ππό ηνλ έιεγρν ηνπ παξαζπκπαζεηηθνύ ζπζηήκαηνο. 2 Πην ζπγθεθξηκέλα επηηπγράλεηαη κε νπηηθά ή απηηθά εξεζίζκαηα πνπ κεηαθέξνληαη ζην ζπκπαζεηηθό θαη ην παξαζπκπαζεηηθό λσηηαίν θέληξν θαη δηεγείξνπλ ην απηόλνκν θέληξν ηεο ζηύζεο ηνπ ππνζαιάκνπ. Μέζσ ησλ λεπξηθώλ ηλώλ πνπ μεθηλνύλ από απηά θαη θαηαιήγνπλ ζηηο ιείεο κπτθέο ίλεο ησλ ζεξαγγσδώλ αξηεξηώλ, ηα εξεζίζκαηα δηεγείξνπλ ηελ απειεπζέξσζε λεπξνδηαβηβαζηώλ, κε θύξην κεζνιαβεηή ην NO. Σν απνηέιεζκα ηνπ κεραληζκνύ είλαη ε ραιάξσζε ησλ ιείσλ κπτθώλ θύηηαξσλ ησλ αξηεξηώλ ηνπ πένπο, ε εηζξνή πεξηζζόηεξνπ αίκαηνο ζηα θνιπνεηδή ησλ ζεξαγγσδώλ ζσκάησλ θαη ηειηθά ε επίηεπμε ζηύζεο θαζώο ην πένο δηνγθώλεηαη θαη αλνξζώλεηαη. Αίηηα ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο. Η αηηηνινγία ηεο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο κπνξεί λα είλαη πνιππαξαγνληηθή θαζώο ε θπζηνινγηθή ζηύζε εμαξηάηαη από ζπλδπαζκό ςπρνγελώλ, νξκνληθώλ, 4

λεπξνινγηθώλ θαη αγγεηαθώλ παξαγόλησλ. Ο πξνζδηνξηζκόο απηώλ θαζνξίδεη ηελ αληηκεηώπηζε θαη ηε ζεξαπεία ηεο. ε γεληθέο γξακκέο, ππάξρνπλ δύν ηύπνη πνπ έρνπλ ζρέζε κε ηελ αηηία πνπ πξνθαιεί ηελ δπζάξεζηε απηή θαηάζηαζε, ε ςπρνγελήο θαη ε νξγαληθή ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. Φπρνγελήο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. Η ςπρνγελήο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία, ζρεηίδεηαη κε ην άγρνο θαη ηελ αλεζπρία, πνπ πξνθαιείηαη ιόγσ ζθέςεσλ γηα ηελ εξσηηθή πξάμε, ηελ απνηπρία ζε πξνεγνύκελε ή πξνεγνύκελεο θνξέο. Η παξακηθξή δπζθνιία κπνξεί λα γίλεη πξόβιεκα γηγαληηαίν, έζησ θαη αλ είλαη ζπκπησκαηηθή. Η πην ζπρλή αηηία είλαη ε θαηάζιηςε θαη νπνηαδήπνηε κνξθή άγρνπο πνπ κπνξεί λα δηαηαξάμεη ηελ ζεμνπαιηθή επίδνζε θαη πην ζπγθεθξηκέλα ην άγρνο απόδνζεο. Με ηνλ όξν άγρνο απόδνζεο, αλαθεξόκαζηε ζην άγρνο πνπ δεκηνπξγείηαη ηελ ώξα ηεο ζεμνπαιηθήο επαθήο ή θαη πξηλ από απηήλ. ηελ πεξίπησζε απηή, ν άλδξαο αγρώλεηαη γηα ην αλ ζα θαηαθέξεη λα πεηύρεη ηθαλνπνηεηηθή ζηύζε ή όρη, γηα ην αλ ζα ηθαλνπνηεζεί ε ζύληξνθόο ηνπ, γηα ην ηη κπνξεί λα ζθεθηεί ε ζύληξνθνο γηα εθείλνλ θ.ι.π. Οη ζθέςεηο απηέο, όκσο, δε κπνξνύλ λα νδεγήζνπλ ζε δηέγεξζε δεκηνπξγώληαο ζηνλ νξγαληζκό ιεηηνπξγίεο αληίζηξνθεο από απηέο πνπ απαηηνύληαη γηα ηε δεκηνπξγία ή δηαηήξεζε ηεο ζηύζεο. Άιινη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ κείσζε ή ηελ αύμεζε ηνπ άγρνπο απόδνζεο, είλαη ε ίδηα ε ζρέζε ηνπ δεπγαξηνύ αιιά θαη ε νηθεηόηεηα πνπ έρεη αλαπηπρζεί αλάκεζα ζηνπο ζπληξόθνπο. Σν πώο ζπκπεξηθέξεηαη ε ζύληξνθνο έρεη θαζνξηζηηθό ξόιν θαη απηό δηόηη κία επηθξηηηθή, απαηηεηηθή ζπκπεξηθνξά όηαλ γίλεη αληηιεπηή από ην άλδξα κπνξεί λα ηνλ νδεγήζεη ζην ζεκείν λα ράζεη ηε ζηύζε ηνπ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξσηηθήο πξάμεο. Μπνξεί λα ζπκβαίλεη κε κία πεξηζηαζηαθή εξσηηθή ζύληξνθν αιιά λα κελ εθδειώλεηαη θαηά ηε ζεμνπαιηθή επαθή κε ηε ζύδπγν, ή, αληίζεηα, λα ιεηηνπξγεί επαξθώο κε κία ειθπζηηθή εξσκέλε θαη όρη κε ηε ζύδπγν πνπ κπνξεί λα ηε βξίζθεη βαξεηή ή λα ηνλ έρεη πηθξάλεη. Τπάξρνπλ δύν θαηεγνξίεο δηάθξηζεο, ε πξσηνγελήο θαη ε δεπηεξνγελήο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. 3 Η πξσηνγελήο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία είλαη πην ζπάληα θαη αθνξά πεξηπηώζεηο θαηά ηηο νπνίεο ν άληξαο δελ έρεη ιεηηνπξγήζεη πνηέ επαξθώο ζε επίπεδν ζηύζεο, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξσηηθήο πξάμεο. Μπνξεί επίηεπμε ζηύζεο λα έρνπκε κέζσ απλαληζκνύ ή απζόξκεηα ππό θάπνηεο ζπλζήθεο, όρη όκσο θαηά ηε ζεμνπαιηθή επαθή θαη απηό πεγάδεη από βαζύηεξα θπξίσο ςπρνινγηθά αίηηα. Τπάξρνπλ ζπρλά πεξηπηώζεηο αλδξώλ πνπ έρνπλ κεγαιώζεη ζε ηέηνην νηθνγελεηαθό 5

πεξηβάιινλ όπνπ θακία επηθνηλσλία θαη ζπλαηζζεκαηηθή έθθξαζε ππήξρε, ηδηαίηεξα αλάκεζα ζε παηέξα θαη γην. Ο θόβνο ηεο απνηπρίαο, ηνπ αληαγσληζκνύ κε άιινπο άλδξεο θέξλεη παληθό θαη απνθεύγεη αθόκα θαη λα πιεζηάζεη ην άιιν θύιν. Οη πεξηζζόηεξεο, όκσο, πεξηπηώζεηο, αλήθνπλ ζηε δεπηεξνγελή ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία, θαηά ηηο νπνίεο ν άλδξαο έρεη έξζεη αληηκέησπνο κε πξνβιήκαηα ζηύζεο κία ή θαη πεξηζζόηεξεο θνξέο θαη ηα νπνία έρνπλ παξέιζεη. Έρνπλ δειαδή είηε πξόζθαηα είηε ζην παξειζόλ αληηκεησπίζεη δπζθνιίεο αιιά γηα αξθεηό ρξόλν έρνπλ θπζηνινγηθή ζηπηηθή ιεηηνπξγία. Πνιιά πεξηζηαηηθά δεπηεξνγελνύο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο μεθηλνύλ από ηνλ ηξόπν δσήο πνπ αθνινπζείηαη από πνιινύο ζήκεξα. Η θνύξαζε θαη ην ζηξεο ηεο θαζεκεξηλόηεηαο κπνξεί λα ζηαζνύλ αθνξκέο γηα πξνβιήκαηα ζηε ζρέζε ηνπ δεπγαξηνύ πνπ κπνξνύλ, όκσο, πνιύ εύθνια, λα εμειηρζνύλ ζε ηεξάζηηαο ζεκαζίαο δεηήκαηα θαη ρξήδνπλ εηδηθό ρεηξηζκό. πκπεξαζκαηηθά, ηηο πεξηζζόηεξεο θνξέο ςπρνγελνύο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο, νη αθνξκέο είλαη αζήκαληεο αιιά απνθηνύλ ζηε ζπλέρεηα ηεξάζηηα ζεκαζία. Η κεγέζπλζε απηή πεγάδεη από ηελ ππεξβνιηθή ζεκαζία πνπ δίλεηαη ζηε ιεηηνπξγία ηεο ζηύζεο θαη ζηελ απόδνζε θαηά ηε ζεμνπαιηθή πξάμε. Η αιιαγή λννηξνπίαο θαη ν επαλαπξνζδηνξηζκόο ηεο ζεκαζίαο ηεο ζηύζεο είλαη βαζηθά ζηνηρεία γηα θαηάιιειε αληηκεηώπηζε θαζώο ην ίδην ην δεπγάξη από κόλν ηνπ ζα είλαη ζε ζέζε λα μεπεξάζεη κηθξέο δπζθνιίεο θπζηνινγηθέο θαη αλακελόκελεο. Οξγαληθή ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. Η νξγαληθή ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία πνπ αθνξά θαη ην κεγαιύηεξν πνζνζηό πεξηπηώζεσλ ηεο λόζνπ νθείιεηαη ζε δηάθνξα αίηηα, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη 4 : Αγγεηαθά. Όηαλ ε ιεηηνπξγία ησλ αγγείσλ δελ είλαη ηθαλνπνηεηηθή, κεηώλεηαη ην αίκα πνπ ξέεη πξνο ην πένο ή ππάξρεη αδπλακία ηνπ πένπο λα ζπγθξαηήζεη κέζα ζηνπο ηζηνύο ηνπ, ην αίκα πνπ έρεη πξνσζήζεη ε θαξδηά. Γηα ηελ εκθάληζε αγγεηαθήο αληθαλόηεηαο ππάξρνπλ θάπνηνη παξάγνληεο θηλδύλνπ όπσο είλαη ην θάπληζκα, ε πςειή αξηεξηαθή πίεζε, ν δηαβήηεο, νη θαξδηαθέο παζήζεηο θαη νη πςειέο ηηκέο ρνιεζηεξίλεο. Νεπξνγελή. Όηαλ ηα λεύξα (πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ ιεηηνπξγία ηνπ πένπο) δελ ιεηηνπξγνύλ ηθαλνπνηεηηθά, πξνθαιείηαη δηαηαξαρή ζηε κεηαθνξά ηνπ κελύκαηνο από ηνλ εγθέθαιν πξνο ην πένο. Νεπξνινγηθά αίηηα ζηπηηθήο 6

δπζιεηηνπξγίαο απνηεινύλ λεπξνινγηθέο παζήζεηο όπσο νη θαθώζεηο ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο θαη ε ζθιήξπλζε θαηά πιάθαο, θαζώο θαη ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο πνπ γίλνληαη ζηελ πεξηνρή ηεο ιεθάλεο. Οξκνληθά. Η ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία πνπ νθείιεηαη ζε νξκνληθά αίηηα είλαη ζπάληα αιιά ππάξρεη πεξίπησζε λα πξνθιεζεί ιόγσ π.ρ. έιιεηςεο ησλ αλδξηθώλ νξκνλώλ. Υξήζε ή θαηάρξεζε θαξκαθεπηηθώλ νπζηώλ. Αξθεηά θάξκαθα, θπξίσο απηά πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ αληηππεξηαζηθώλ, δηνπξεηηθώλ, αληηθαηαζιηπηηθώλ κπνξνύλ λα επεξεάζνπλ ηελ επίηεπμε ζηύζεο. Δπίζεο, ε θαηάρξεζε νπζηώλ όπσο είλαη ην αιθνόι, ηα νπηνεηδή, νη ακθεηακίλεο κπνξεί λα ειαηηώζνπλ ηε ζεμνπαιηθή επηζπκία, λα δεκηνπξγήζνπλ πξνβιήκαηα ζηύζεο θαζώο θαη άιιεο ζεμνπαιηθέο δπζιεηηνπξγίεο. 5 Η ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία σο πξώηκνο δείθηεο θαξδηαγγεηαθήο λόζνπ. Η εθδήισζε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο ζε έλαλ άλδξα κπνξεί λα γίλεη πνιύ λσξίηεξα από ηελ εκθάληζε θαξδηαθήο λόζνπ. Δίλαη πηζαλό λα εκθαληζηνύλ ζπκπηώκαηα πνπ ππνδεηθλύνπλ δηαηαξαρή ζηε ζηύζε αθόκα θαη όηαλ ν άλδξαο δελ εκθαλίδεη άιια ζπκπηώκαηα ζρεηηδόκελα κε πάζεζε ηνπ θαξδηαγγεηαθνύ ζπζηήκαηνο. 6 Οη άλδξεο κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία θαίλεηαη λα είλαη ζε κεγαιύηεξν θίλδπλν λα ππνζηνύλ έκθξαγκα ηνπ κπνθαξδίνπ ή πεξηθεξηθή αγγεηαθή λόζν. Τπάξρνπλ θνηλά ζηνηρεία ηεο ελδνζειηαθήο δπζιεηηνπξγίαο, πνπ αθνξνύλ ηόζν ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία όζν θαη θαξδηαγγεηαθή λόζν ιόγσ ησλ θνηλώλ κεραληζκώλ πνπ δηέπνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ ελδνζειίνπ ησλ αγγείσλ. Απηό ζεκαίλεη όηη αιιαγέο ζηε ιεηηνπξγία ησλ αγγείσλ ηνπ πένπο δείρλνπλ ζεκάδηα γηα ππνθείκελε δπζιεηηνπξγία ησλ ζηεθαληαίσλ αγγείσλ θαη πηζαλή θαξδηαγγεηαθή λόζν. Ωο δείθηεο απνθηά βαξύλνπζα ζεκαζία θαη γηα ηνπο δηαβεηηθνύο αζζελείο θαζώο δελ εκθαλίδνληαη ζπκπηώκαηα θαξδηαγγεηαθήο πάζεζεο. Γεληθά, κε ηελ έγθαηξε αλίρλεπζε αγγεηαθώλ πξνβιεκάησλ πνπ επηηπγράλεηαη ιόγσ ησλ πξώησλ ζεκείσλ ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο, νη δπλαηόηεηεο απνθπγήο επηδείλσζεο αζζελεηώλ κπνξνύλ λα είλαη κεγαιύηεξεο. Αζζέλεηεο, όπσο είλαη ε αζεξνζθιήξπλζε κπνξνύλ αληηκεησπηζηνύλ απνηειεζκαηηθόηεξα θαζώο ζα είλαη δπλαηή ε ιήςε κέηξσλ πξνο απνθπγή επαθόινπζσλ ζπκπησκάησλ δπζκελώλ γηα ηνλ αζζελή. 7

Γηάγλσζε. Η δηάγλσζε πεξηιακβάλεη ην ηζηνξηθό ηνπ αζζελνύο (ηαηξηθό, ςπρνινγηθό, ζεμνπαιηθό,),ηελ θιηληθή εμέηαζε θαη ηνλ εξγαζηεξηαθό έιεγρν κε γεληθέο εμεηάζεηο αίκαηνο (ζάθραξν, ιηπίδηα) θαη εηδηθέο, όπσο ε κέηξεζε ζπγθεθξηκέλσλ νξκνλώλ (FSH, LH, Πξνιαθηίλε, Σεζηνζηεξόλε). Τπάξρνπλ θαη εμεηδηθεπκέλεο εμεηάζεηο πνπ πξνθαινύλ ζηπηηθά επεηζόδηα κε ηε ρξήζε αγγεηνδηαζηαιηηθώλ νπζηώλ θαη ηνλ έιεγρν απηώλ. Απηέο είλαη ε δπλακηθή ζθιεξνκεηξία πξαγκαηηθνύ ρξόλνπ (RT Rigiscan) θαη ην Doppler ππεξερνγξάθεκα ησλ πετθώλ αξηεξηώλ. Τπάξρεη, επίζεο, ε κειέηε ησλ λπθηεξηλώλ ζηύζεσλ (NPT), ησλ αληαλαθιαζηηθώλ, δειαδή, ζηπηηθώλ επεηζνδίσλ πνπ ζπκβαίλνπλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ βαζέσο ύπλνπ. Απηέο, έρνληαο ζπγθεθξηκέλα ραξαθηεξηζηηθά (αξηζκό, δηάξθεηα, ζθιεξόηεηα) θαη εθθξάδνληαο ηελ νκαιή ή όρη ιεηηνπξγία ηνπ ζηπηηθνύ κεραληζκνύ αλεμαξηήησο ςπρνγελώλ παξαγόησλ, κπνξνύλ λα ζέζνπλ ηε δηαθνξηθή δηάγλσζε κεηαμύ ςπρνγελνύο θαη νξγαληθήο δηαηαξαρήο. Έηζη ειέγρεηαη πιήξσο ν αζζελήο πξνθεηκέλνπ λα ζεξαπεπηνύλ αζζέλεηεο πνπ πξνθαινύλ ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία ή θξύβνληαη πίζσ από απηήλ θαη λα αληηκεησπηζηεί θαη ε δηαηαξαρή ηεο ζηύζεο. Η δηάγλσζε ηνπ πξνβιήκαηνο βαζίδεηαη, πην αλαιπηηθά, ζηα αθόινπζα 4 : Πεξηγξαθή ηνπ πξνβιήκαηνο, όπσο ε δηάξθεηα θαη ε ζηαζεξόηεηα ησλ ζπκπησκάησλ, αλ ππάξρνπλ πξσηλέο ζηύζεηο, πνηα είλαη ε ζπλαηζζεκαηηθή θαηάζηαζε, αλ ππάξρεη libido, πνηα είλαη ε πνηόηεηα ησλ δηαπξνζσπηθώλ ζρέζεσλ, πηζαλή πξνεγνύκελε ζεξαπεπηηθή αγσγή γηα ηελ ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. Λεπηνκεξέο ηαηξηθό αιιά θαη ηπρόλ ςπρηαηξηθό ηζηνξηθό, ζπιινγή πιεξνθνξηώλ γηα ηπρόλ ρεηξνπξγηθέο επεκβάζεηο ζην παξειζόλ, ιήςε θαξκάθσλ ή πηζαλή θαηάρξεζή ηνπο. Κιηληθή εμέηαζε ησλ ζπζηεκάησλ ηνπ νπξνπνηνγελλεηηθνύ, ηνπ ελδνθξηλνύο, ηνπ αγγεηαθνύ θαη ηνπ λεπξηθνύ ζπζηήκαηνο. ε άλδξεο κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία, ησλ νπνίσλ ε ειηθία είλαη κεγαιύηεξε ησλ 50 εηώλ, ζθόπηκν είλαη λα γίλεηαη θαη δαθηπιηθή εμέηαζε ηνπ πξνζηάηε (DRE). Δξγαζηεξηαθόο έιεγρνο πνπ πεξηιακβάλεη αηκαηνινγηθέο, βηνρεκηθέο, νξκνληθέο εμεηάζεηο έιεγρν γιπθνδπιησκέλεο αηκνζθαηξίλεο γηα δηαβεηηθνύο,, θαη ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο πνπ ελδείθλπηαη, έιεγρνο ηεο πξνιαθηίλεο, ηνπ PSA θαη ησλ ιηπηδίσλ. 8

Γηα λα είλαη πιεξέζηεξε ε δηάγλσζε ηνπ πξνβιήκαηνο, ζεκαληηθό είλαη λα ζπκκεηέρεη θαη ε ζύληξνθνο ηνπ άλδξα πνπ αληηκεησπίδεη ην πξόβιεκα. Δπίζεο έξγν ηνπ γηαηξνύ είλαη ε επηθνηλσλία κε ηνλ αζζελή θαη ηε ζύληξνθν ηνπ, ώζηε λα θαηαλνεζεί ε δηάγλσζε, αιιά θαη ε ζπληζηώκελε ζηξαηεγηθή γηα ηε ζεξαπεία πνπ ζα πξέπεη λα αθνινπζεζεί. Αλ θαη ζπλήζσο είλαη δύζθνιν, ε ζύληξνθνο ζα ήηαλ ζθόπηκν λα ζπκκεηέρεη ζε όιεο ηηο παξαπάλσ δηαδηθαζίεο, ώζηε λα είλαη ζε ζέζε θαη ε ίδηα λα αληηιακβάλεηαη ηηο αλάγθεο αιιά θαη ηηο πξνζδνθίεο ηνπ ζπληξόθνπ ηεο, ηελ ύπαξμε ηεο δηαηαξαρήο, ηελ εξκελεία ησλ εξγαζηεξηαθώλ εμεηάζεσλ θαη ηέινο ηελ επηινγή ησλ ζεξαπεπηηθώλ ιύζεσλ. Θεξαπεία. Οη δηαζέζηκεο ζεξαπεπηηθέο επηινγέο πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα πνηθίινπλ θαη κπνξεί λα είλαη θαξκαθεπηηθέο, ρεηξνπξγηθέο ή θαη ςπρνθνηλσληθέο. Δίλαη θαίξηαο ζεκαζίαο λα αλαγλσξίδεηαη ε αηηία αιιά θαη πηζαλνί παξάγνληεο πνπ επηδεηλώλνπλ ην πξόβιεκα. Δμίζνπ ζεκαληηθή είλαη θαη ε ελεκέξσζε ησλ αζζελώλ θαη ησλ ζπληξόθσλ ηνπο γηα όιεο ηηο δηαζέζηκεο ζεξαπεπηηθέο δπλαηόηεηεο, ηα απνηειέζκαηα θαη ηα ελδερόκελα αλεπηζύκεηα απνηειέζκαηα απηώλ. Δίλαη ζεκαληηθό λα αλαγλσξίδνληαη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πάζεζε θαη είλαη πηζαλό λα ζπκβάιινπλ ζε επηδείλσζε ηεο θαηάζηαζεο. Απηνί πεξηιακβάλνπλ παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ησλ αγγείσλ, όπσο είλαη ν δηαβήηεο, ε ππέξηαζε θαη απμεκέλε ρνιεζηεξίλε, ην θάπληζκα, θαη ε έιιεηςε άζθεζεο. Αιιαγέο πνπ αθνξνύλ απηνύο ηνπο παξάγνληεο βνεζνύλ ζεκαληηθά ζηε ζηαζεξνπνίεζε ηεο θαηάζηαζεο θαη ίζσο λα είλαη αξθεηέο θάπνηεο θνξέο, ώζηε λα αληηκεησπηζηεί ε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. Δπίζεο, δηαπηζηώλεηαη ζε θάπνηεο πεξηπηώζεηο αλ ππάξρεη δπλαηόηεηα αληηκεηώπηζεο ησλ αηηηώλ πνπ δεκηνπξγνύλ ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία πξνθεηκέλνπ λα επέιζεη θαη ίαζε. Πξνεγνύκελεο ζεξαπείεο πεξηειάκβαλαλ πετθά εκθπηεύκαηα, ελδνπετθέο ελέζεηο αιπξνζηαδίιεο θαη ελδννπξεζξηθά ππόζεηα αιπξνζηαδίιεο. 7 Λόγσ, όκσο, απνηειεζκαηηθόηεηαο, επθνιίαο ζηε ρξήζε θαη αζθάιεηαο, ε ζεξαπεία πξώηεο γξακκήο πεξηιακβάλεη αλαζηνιείο θσζθνδηεζηεξάζεο (PDE-5), πνπ ρνξεγνύληαη από ηνπ ζηόκαηνο γηα άλδξεο κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία νξγαληθήο ή ςπρνγελνύο αηηίαο. Οη αλαζηνιείο ηεο θσζθνδηεζηεξάζεο (ζηιδελαθίιε, βαξδελαθίιε θαη 9

ηαδαιαθίιε) απνηεινύλ κηα θαηεγνξία θαξκάθσλ πνπ απμάλνπλ ηελ παξνρή αίκαηνο ζην ζεξαγγώδεο ζώκα ηνπ πένπο, ζε νπνηνδήπνηε επίπεδν ζεμνπαιηθήο δηέγεξζεο. Γηα λα είλαη απνηειεζκαηηθά, πξέπεη λα ππάξρεη ζεμνπαιηθή επηζπκία θαη επαξθήο ζεμνπαιηθόο εξεζηζκόο. ηε ζεξαπεία πξώηεο γξακκήο αλήθνπλ θαη νη ζπζθεπέο θελνύ. Πξόθεηηαη γηα ζπζθεπή πνπ ππνβνεζά ηελ παζεηηθή ππεξαηκία ησλ ζεξαγγσδώλ ζσκάησλ θαη απνηειεί κία κε επεκβαηηθή κέζνδν. Σν πένο ηνπνζεηείηαη ζε έλαλ θύιηλδξν θαη κε κία θίλεζε άληιεζεο δεκηνπξγείηαη θελό. Μόιηο επηηεπρζεί ζηύζε, ηνπνζεηείηαη ζηε ξίδα ηνπ πένπο έλαο δαθηύιηνο ζύζθημεο γηα λα δηαηεξεζεί ε ζθιεξόηεηα. Υξεζηκνπνηείηαη ζε πεξηπηώζεηο όπνπ ε θαξκαθεπηηθή θαη ρεηξνπξγηθή ζεξαπεία αληελδείθλπηαη. ηε ζεξαπεία δεύηεξεο γξακκήο αλήθνπλ νη ελδνζεξαγγώδεηο ελέζεηο (έγρπζε αγγεηνδηαζηαιηηθώλ θαξκάθσλ ζε έλα από ηα δύν ζεξαγγώδε ζώκαηα) θαη ε νπξεζξηθή ρνξήγεζε θαξκαθεπηηθνύ ζθεπάζκαηνο (αιπξνζηαδίιε). Η ρεηξνπξγηθή επέκβαζε είλαη ζπλήζσο ε ηειεπηαία επηινγή (ζεξαπεία ηξίηεο γξακκήο) θαη ρξεζηκνπνηείηαη κόλν όηαλ όιεο νη ζεξαπεπηηθέο επηινγέο έρνπλ απνηύρεη ή αληελδείθλπληαη. ηηο ρεηξνπξγηθέο επηινγέο πεξηιακβάλεηαη ε εκθύηεπζε πετθήο πξόζεζεο. Δπίζεο, κπνξεί νξηζκέλνη αζζελείο λα παξαπεκθζνύλ γηα ςπρνζεμνπαιηθή ζεξαπεία θαη ζπκβνπιεπηηθή ζρέζεσλ, ώζηε λα αληηκεησπηζηνύλ ηπρόλ πξνβιήκαηα πνπ ζα κπνξνύζαλ λα πξνθαιέζνπλ Γ. Δπηπηώζεηο ηεο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο ζηελ θαζεκεξηλή δσή. Η εκθάληζε ηεο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο κπνξεί λα έρεη δξακαηηθά απνηειέζκαηα ζηελ πνηόηεηα δσήο ηόζν ησλ αλδξώλ όζν θαη ησλ ζπληξόθσλ ηνπο, επεξεάδνληαο δπλεηηθά όινπο ηνπο ηνκείο ηεο δσήο ηνπο. Γη απηό ην ιόγν ζήκεξα αληηκεησπίδεηαη, όπσο νθείιεη, ζαλ πάζεζε δεύγνπο. Αλ θαη κεξηθνί άλδξεο, θπξίσο κεγαιύηεξεο ειηθίαο, απνδέρνληαη ην πξόβιεκα ζεσξώληαο ην θπζηθή ζπλέπεηα ηνπ γήξαηνο, νη πεξηζζόηεξνη βιέπνπλ ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία σο κηα αλσκαιία, κε απνηέιεζκα λα κεηώλεηαη ν αλδξηζκόο ηνπο, λα θαηαξξαθώλεηαη ε απηνπεπνίζεζή θαη απηνεθηίκεζή ηνπο. Με ηελ αληηκεηώπηζε, όκσο, ηεο Γ, βειηηώλεηαη ε πνηόηεηα ηεο ζηύζεο θαη θαζίζηαηαη εθηθηή ε επίηεπμε θαη δηαηήξεζε ζηύζεο ηθαλήο γηα ζεμνπαιηθή επαθή, ελώ παξάιιεια βειηηώλνληαη ε 10

ηθαλνπνίεζε από ηε ζεμνπαιηθή ζρέζε, ε απηνπεπνίζεζε θαη ε απηνεθηίκεζε. Δπίζεο, βειηίσζε ζηε ζεμνπαιηθή ηθαλνπνίεζε αλαθέξνπλ θαη νη ζύληξνθνη ησλ αζζελώλ κε Γ όηαλ ε πνηόηεηα ζηύζεο ησλ ζπληξόθσλ ηνπο βειηηώλεηαη θαηόπηλ αγσγήο. Παξά ην γεγνλόο όηη ε Γ είλαη ζπλεζηζκέλε πάζεζε, επεξεάδνληαο άλδξεο όισλ ησλ ειηθηώλ ζε δηάθνξνπο βαζκνύο, κόιηο ην 58% ησλ αλδξώλ κε Γ επηζθέπηνληαη ην ζεξάπνληα ηαηξό ηνπο 8 θαη αθόκα ιηγόηεξνη ιακβάλνπλ ζεξαπεία. Γεληθόηεξα, νη άλδξεο είλαη δηζηαθηηθνί όηαλ πξόθεηηαη λα ζπδεηήζνπλ δεηήκαηα πγείαο κε ηνλ ηαηξό ηνπο θαη είλαη αλακελόκελν λα απνθεύγνπλ ηε ζπδήηεζε θαη λα αηζζάλνληαη ακεραλία γηα κία ηόζν πξνζσπηθή πάζεζε, όπσο ε Γ. Απηό ζεκαίλεη όηη ζε πνιινύο άλδξεο κε Γ, ε πάζεζε δελ έρεη δηαγλσζζεί ή όηη νη αζζελείο αλαδεηνύλ ιύζεηο εθηόο ηνπ επίζεκνπ ζπζηήκαηνο πγείαο, από κε ειεγρόκελεο πεγέο κε ακθηβόινπ πνηόηεηαο πξντόληα. Με ζσζηή θαζνδήγεζε θαη ελζάξξπλζε, από ηνπο επηζηήκνλεο πγείαο, νη αζζελείο κε Γ κπνξνύλ λα ιάβνπλ ηελ θαηάιιειε ζεξαπεία ώζηε λα απνθαηαζηήζνπλ ηελ απηνεθηίκεζε θαη ηε ζεμνπαιηθή απηνπεπνίζεζή ηνπο, βειηηώλνληαο γεληθόηεξα ηελ πνηόηεηα ηεο δσήο ηνπο. Lifestyle θάξκαθα Lifestyle drugs. Ο αθξηβήο νξηζκόο γηα ηα Lifestyle θάξκαθα δελ έρεη αθόκα απνζαθεληζηεί. ε γεληθέο γξακκέο, είλαη ηα θάξκαθα πνπ ζεξαπεύνπλ θαηαζηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηξόπν δσήο. 9 Απηά κπνξεί λα είλαη θάξκαθα γηα ηελ παρπζαξθία, ηε δηαθνπή ηνπ θαπλίζκαηνο, ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία, ηελ αληηζύιιεςε, ηελ ηξηρόπησζε, ηε δεξκαηηθή γήξαλζε ή ηε θιεβηθή αλεπάξθεηα. Η ρνξήγεζή ηνπο θαιύπηεη αλάγθεο πνπ ζπλδένληαη κε ηε θαιύηεξε ζσκαηηθή θαη ςπρηθή θαηάζηαζε ηνπ αλζξώπνπ θαη επεξεάδεηαη από ηηο ηάζεηο ζηε κόδα, ηηο πξνζσπηθέο ζηάζεηο αιιά θαη από πνηθίινπο θνηλσληθν- νηθνλνκηθνύο παξάγνληεο. Τπάξρεη έλα απμαλόκελν ελδηαθέξνλ γύξσ από απηή ηελ θαηεγνξία θαξκάθσλ, θαζώο γίλνληαη νινέλα θαη πεξηζζόηεξν κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο ηνπ ζύγρξνλνπ αλζξώπνπ. Παξνπζηάδνληαη επξέσο ζε πεξηνδηθά, ζηελ ηειεόξαζε, ζην δηαδίθηπν θαη νη αζζελείο αλαδεηνύλ θάξκαθα γηα λα έρνπλ θαιύηεξε δηάζεζε θαη λα είλαη πην επηπρηζκέλνη. Η δηαζεζηκόηεηα απηώλ ησλ θαξκάθσλ πνπ θαίλεηαη λα αιιάδνπλ ηελ εκθάληζε, ηηο ζσκαηηθέο θαη πλεπκαηηθέο ηθαλόηεηεο ησλ αλζξώπσλ, 11

επεξεάδεη θαζνξηζηηθά ηε ζρέζε αζζελνύο- γηαηξνύ θαη ηνπ γεληθόηεξνπ ζπζηήκαηνο πγείαο. Η πξνζπάζεηα λα ληώζεη θάπνηνο επηπρηζκέλνο έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζε επνρέο πνιύ παιηόηεξεο, όηαλ νη άλζξσπνη κε ηε ρξήζε θαλλαβηδνεηδώλ ή ηνπ αιθνόι αλαδεηνύζαλ ηελ επηπρία. Η πξνζπάζεηα απηή έρεη κεηαηνπηζηεί πιένλ πξνο ηελ θαηεύζπλζε αλαδήηεζεο νπζηώλ πνπ δε ζα έρνπλ ηηο αλεπηζύκεηεο επηδξάζεηο ησλ παιαηόηεξσλ θαη ζα πξνζθέξνπλ ζηηγκέο επηπρίαο ζην ρξήζηε. Σα θάξκαθα πνπ δίλνληαη γηα ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία αλήθνπλ θαη ζηε ρώξα καο ζε απηή ηελ θαηεγνξία θαη νη θνξείο θνηλσληθήο αζθάιηζεο δελ ηα απνδεκηώλνπλ πιένλ. Απηό σο δεδνκέλν θάλεη αθόκα πην ζεκαληηθό ην ξόιν πνπ θαιείηαη λα παίμεη ν θαξκαθνπνηόο σο επαγγεικαηία πγείαο. Αιιειεπηδξά κε ηνλ αζζελή, παξαθνινπζεί ηε θαξκαθεπηηθή ηνπ αγσγή, θαιείηαη θαζεκεξηλά λα ηνλ ζπκβνπιεύζεη όπσο θαη λα ηνπ ρνξεγήζεη θάξκαθα πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξίαο ησλ αλαζηνιέσλ θσζθνδηεζηεξάζεο (Viagra, Levitra, Cialis, Vivanza θ.ά.). 12

Μεζνδνινγία Με ην εξσηεκαηνιόγην πνπ θαηαζθεπάζακε πξνζπαζνύκε λα ηαπηνπνηήζνπκε πηζαλνύο αζζελείο ζην ρώξν ηνπ θαξκαθείνπ κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία, λα απνηππώζνπκε ην θαηά πόζν εθθξάδνληαη ζε θάπνηνλ γηα ην πξόβιεκα απηό, αλ έρνπλ ιάβεη θάπνηα ζεξαπεία θαη ηελ αληίιεςε πνπ έρνπλ γηα ηηο ζπκβνπιέο πνπ ηνπο παξέρεη ν θαξκαθνπνηόο σο επαγγεικαηίαο πγείαο γύξσ από ην ζέκα απηό. Γηα ηελ ηαπηνπνίεζε ησλ αζζελώλ κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία ρξεζηκνπνηήζακε κία βαζκνινγία 21 ζεκείσλ ή ιηγόηεξσλ (SHIM-Sexual Human Inventory for Males) κε θάπνηεο εξσηήζεηο πνπ αθνξνύλ ηε ζεμνπαιηθή πγεία ηνπ αζζελνύο. Δίλαη 5 εξσηήζεηο (νη ηειεπηαίεο πνπ πεξηιακβάλεη ην εξσηεκαηνιόγην) βαζηζκέλεο ζην IIEF( International Index of Erectile Function). Γόζεθε ζε 120 άλδξεο ειηθίαο άλσ ησλ 18 εηώλ, ζηελ Πάηξα. Οη εξσηεζέληεο ζπκπιήξσλαλ ην εξσηεκαηνιόγην είηε κόλνη ηνπο είηε κε πξνζσπηθή ζπλέληεπμε ζε ρώξνπο θαξκαθείσλ. Οη απαληήζεηο ησλ εξσηεκαηνινγίσλ επεμεξγάζηεθαλ κε ην ζηαηηζηηθό πξόγξακκα SPSS θαη ηα απνηειέζκαηα απηώλ παξνπζηάδνληαη ζηε ζπλέρεηα κε ηε κνξθή γξαθεκάησλ θαη πηλάθσλ. Γηα νξηζκέλεο εξσηήζεηο ππάξρνπλ πίλαθεο πνπ δείρλνπλ ζε ζρέζε κε ηελ παξνπζία ή κε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο ηα πνζνζηά ησλ αζζελώλ ηνπ δείγκαηνο. 13

Παξνπζίαζε Απνηειεζκάησλ Αλάιπζε Απνηειεζκάησλ Ο ζπλνιηθόο αξηζκόο ησλ εξσηεζέλησλ είλαη 120 άηνκα. Ο κέζνο όξνο ειηθίαο ηνπο είλαη 52.13 ρξόληα. Γηα ηνπο αζζελείο πνπ αληρλεύηεθαλ κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία παξαηεξνύκε πσο ππάξρεη εληνλόηεξα εκθάληζε ηεο πάζεζεο ζε ειηθίεο άλσ ησλ 40 εηώλ. Γπάθημα 1 ηελ εξώηεζε ζρεηηθά κε παζνινγηθέο θαηαζηάζεηο πνπ πηζαλόηαηα λα αθνξνύλ θάπνηνπο από ην δείγκα καο ην 88.3% δήισζε ηνπιάρηζηνλ κία από ηηο επηινγέο ηεο εξώηεζεο ελώ γηα ην 11.7% δελ ππήξμε ζρεηηθή απάληεζε. Η πην ζπρλή παζνινγηθή θαηάζηαζε είλαη απηή ηεο ππέξηαζεο ζε πνζνζηό πνπ αθνξά ζρεδόλ ην 50% ηνπ δείγκαηνο. Αθνινπζεί ε ππεξρνιεζηεξνιαηκία θαη ν δηαβήηεο, όπσο παξαηεξνύκε από ηα πνζνζηά ηνπ πίλαθα 1. 14

Αξηζκόο αηόκσλ % δείγκαηνο (Ν=120) Τπέξηαζε 57 47.5 αθραξώδεο Γηαβήηεο 19 15.8 Τπεξρνιεζηεξνιαηκία 33 27.5 Γπζιηπηδαηκία 17 14.2 Καηάζιηςε 13 10.8 Καινήζεο ππεξηξνθία 10 8.3 πξνζηάηε Καξθίλνο ηνπ πξνζηάηε 3 2.5 Οξκνληθέο δηαηαξαρέο 4 3.3 Πίνακαρ 1 ηελ εξώηεζε ζρεηηθά κε ην αλ έρεη θάπνηνο ζπκβνπιεπηεί/δεηήζεη πιεξνθνξίεο από ην θαξκαθνπνηό ή έρεη ιάβεη ζεξαπεία ην 75.8% απάληεζε ζεηηθά ελώ ην 24.2% αξλεηηθά. ηνλ πίλαθα 2 παξαηεξνύκε πσο ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ησλ όζσλ αλαθέξνπλ θάπνηα παζνινγηθή θαηάζηαζε έρνπλ ζπκβνπιεπηεί/δεηήζεη πιεξνθνξίεο από ην θαξκαθνπνηό ή έρνπλ ιάβεη ζεξαπεία γηα Γ. ηνλ πίλαθα 3 παξαηεξνύκε πσο γηα ηα άηνκα πνπ έρνπλ απαληήζεη αξλεηηθά ε παξνύζα κειέηε αλίρλεπζε ηελ ύπαξμε Γ ζε έλα αξθεηά κεγάιν πνζνζηό απηώλ. Παζνινγηθή θαηάζηαζε πκβνπιή/θεξαπεία ΟΧΙ ΝΑΙ ύλνιν ΟΧΙ 0.0 (Ν=14) 11.7% (Ν=14) 11.7% ΝΑΙ (Ν=29) 24.2% (Ν=77) 64.1% (Ν=106) 88.3% ύλνιν (Ν=29) 24.2% (Ν=91) 75.8% (Ν=120)100% Πίνακαρ 2 15

ηπηηθή Γπζιεηηνπξγία πκβνπιή/θεξαπεία ΟΧΙ ΝΑΙ ΟΧΙ (Ν=8) 27.6% (Ν=27) 29.7% ΝΑΙ (Ν=21) 72.4% (Ν=64) 70.3% ύλνιν (Ν=29) 100% (Ν=91) 100% Πίνακαρ 3 Γηα ηηο εξσηήζεηο πνπ αθνξνύλ ην ηζηνξηθό θαπλίζκαηνο ησλ εξσηεζέλησλ, ηελ επαγγεικαηηθή θαη νηθνγελεηαθή ηνπο θαηάζηαζε έρνπκε ηα απνηειέζκαηα έξεπλαο ζηνπο πίλαθεο 4, 5 & 6 αληίζηνηρα. Οη πεξηζζόηεξνη από ηνπο ζπκκεηέρνληεο είλαη ελεξγνί θαπληζηέο, ζπληαμηνύρνη θαη παληξεκέλνη. Σν 72,5% καο δειώλεη όηη δηαηεξεί κόληκε ζρέζε γηα ρξνληθό δηάζηεκα πεξηζζόηεξν από 6 κήλεο. % Με θαπληζηήο 22.5 Δλεξγόο θαπληζηήο 47.5 Πξώελ θαπληζηήο 30.0 Πίνακαρ 4 % Αγξόηεο 9.2 Διεύζεξνο Δπαγγεικαηίαο 24.2 Γεκόζηνο ππάιιεινο 21.7 Ιδησηηθόο ππάιιεινο 13.3 πληαμηνύρνο 30.0 Άλεξγνο 1.7 Πίνακαρ 5 16

% Παληξεκέλνο 46.7 Αλύπαληξνο 10.8 Γηαδεπγκέλνο 21.7 Υήξνο 8.3 πδεί κε ζύληξνθν 9.2 πδεί κε γνλείο 2.5 Γελ απαληώ 0.8 Πίνακαρ 6 Λίγν πάλσ από ηνπο κηζνύο εξσηεζέληεο (53.3%) καο δειώλνπλ όηη ην πξόζσπν πνπ απεπζύλζεθαλ γηα λα κηιήζνπλ πξώηε θνξά γηα ην πξόβιεκα ζηύζεο ηνπο ήηαλ έλαο επαγγεικαηίαο πγείαο. Από ηνπο επαγγεικαηίεο πγείαο θπξίσο ν θαξκαθνπνηόο (42.5%) είλαη ην πξόζσπν πνπ θαίλεηαη λα απεπζύλνληαη κε κεγαιύηεξε νηθεηόηεηα, ελώ πνιύ ιηγόηεξν γηα απηό ην ζέκα ζα κηινύζαλ ζε ζύληξνθν, θίιν ή θάπνην άιιν κέινο ηεο νηθνγέλεηαο, όπσο παξαηεξνύκε ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. % ύληξνθνο 26.7 Μέινο νηθνγέλεηαο 0.8 Φίινο 18.3 Φαξκαθνπνηόο 42.5 Ιαηξόο 10.8 Άιινο 0.8 Πίνακαρ 7 Παξαπάλσ από ηνπ κηζνύο καο δειώλνπλ πσο από κόλνη ηνπο πήξαλ ηελ πξσηνβνπιία λα κηιήζνπλ γηα ην πξόβιεκα ζηύζεο (60.8%), ελώ γηα θάπνηνπο ε αλεζπρία γηα ηελ ύπαξμε απηνύ ηνπ πξνβιήκαηνο απνηέιεζε θύξην θίλεηξν γηα λα 17

κηιήζνπλ (πίλαθαο 8). Λίγνη καο δειώλνπλ ώζεζε από ηελ ζύληξνθν ή αλεζπρία γηα θάπνηα παζνινγηθή θαηάζηαζε πνπ ελδερνκέλσο ζπλδέεηαη κε ηελ ύπαξμε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο. % Γηθή κνπ πξσηνβνπιία 60.8 ύληξνθνο 10.8 Αλεζπρία γηα Γ 20.0 Αλεζπρία γηα παζνινγηθέο θαηαζηάζεηο 8.3 Πίνακαρ 8 ηελ εξώηεζε ζρεηηθά κε ην αλ έρνπλ δηαγλσζηεί πνηέ κε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία ην 77.5% δειώλεη όηη δελ έρεη ελώ γηα ην 22.5% έρεη ππάξμεη δηάγλσζε. Γηα ηελ εξώηεζε πνπ αθνξά ηε ρξήζε δηαδηθηύνπ, ε αλαδήηεζε πιεξνθνξηώλ από ην δηαδίθηπν γηα ηε ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία αθνξά έλα κηθξό πνζνζηό (34.2%), ελώ γηα ην 65.8% ε πεγή απηή δελ έρεη αμηνπνηεζεί γηα πιεξνθνξίεο ζρεηηθέο κε ην ζπγθεθξηκέλν πξόβιεκα. ηελ εξώηεζε ζρεηηθά κε ηελ αηνκηθή πξνζπάζεηα αληηκεηώπηζεο κε ηε ιήςε θαξκαθεπηηθνύ ζθεπάζκαηνο, έλα κεγάιν πνζνζηό ησλ εξσηεζέλησλ (46.7%) καο δειώλεη όηη έρεη πξνζπαζήζεη από κόλν ηνπ λα δνθηκάζεη θάπνην θάξκαθν, ελώ γηα ην 53.3% δελ έρεη γίλεη πξνζπάζεηα κε ζθνπό ηελ αληηκεηώπηζε ηεο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο. Έλα πνιύ κηθξό πνζνζηό (7.5%) αλαθέξεη πσο έρεη ρξεζηκνπνηήζεη θάπνην ζθεύαζκα κε εγθεθξηκέλν γηα ηελ αληηκεηώπηζε απηνύ ηνπ πξνβιήκαηνο. ηελ εξώηεζε ζρεηηθά κε ηελ πνηόηεηα πιεξνθόξεζεο από ην θαξκαθνπνηό θαη ηε ρξεζηκόηεηα ηεο, νη πεξηζζόηεξνη αλαθέξνπλ ζαθείο πιεξνθνξίεο (56.7%) θαη ηηο ζεσξνύλ αξθεηά ρξήζηκεο (45.8%), όπσο θαίλεηαη ζηνπο παξαθάησ πίλαθεο. 18

% Πνιύ ζαθήο 56.7 αθήο 35.8 Μπεξδεκέλε 7.5 Πίνακαρ 9 % Πνιύ ρξήζηκε 44.2 Αξθεηά ρξήζηκε 45.8 Λίγν ρξήζηκε 10.0 Πίνακαρ 10 Γηα ηελ αλίρλεπζε ύπαξμεο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο νη εξσηήζεηο πνπ αθνξνύλ ηνπο ηειεπηαίνπο 6 κήλεο έρνπλ απαληήζεηο κε ζπγθεθξηκέλνπο βαζκνύο. Αλάινγα κε ην ζύλνιν ησλ βαζκώλ πνπ ζπγθέληξσζε θάζε άηνκν ηνπ δείγκαηνο θαηαηάρζεθε ζε θαηεγνξίεο πνπ αθνξνύλ ηε ζνβαξόηεηα ηεο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο. Οη θαηεγνξίεο είλαη νη εμήο: Με ύπαξμε Γ- No ED (22-25) Ήπηα - Mild (17-21) Ήπηα πξνο κέηξηα - Mild to Moderate(12-16) Μέηξηα - Moderate (8-11) νβαξή- Severe (5-7) Η ύπαξμε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο αθνξά έλα ζεκαληηθό πνζνζηό ηνπ δείγκαηνο (70.8%), γηα ην νπνίν ε ζπγθέληξσζε 21 βαζκώλ ή ιηγόηεξν απνηειεί θαη έλδεημε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο. 19

Αξηζκόο Αηόκσλ % Γείγκαηνο Με ύπαξμε Γ 35 29.2 Γ 85 70.8 ύλνιν 120 100.0 Πίνακαρ 11 ην ζύλνιν ηνπ δείγκαηνο νη θαηεγνξίεο έρνπλ ηα παξαθάησ πνζνζηά, όπσο θαίλνληαη πην αλαιπηηθά ζηνλ πίλαθα 12. Η ήπηαο κνξθήο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία ππεξέρεη κε πνζνζηό 41.7%, ελώ κόλν γηα ην 2.5% ηνπ δείγκαηνο αληρλεύηεθε ε ύπαξμε ζνβαξήο κνξθήο Γ. Αξηζκόο Αηόκσλ % Γείγκαηνο (Ν=120) Severe 3 2.5 Moderate 13 10.8 Mild to moderate 19 15.8 Mild 50 41.7 No ED 35 29.2 Πίνακαρ 12 Από ηα άηνκα πνπ αλήθνπλ ζηηο θαηεγνξίεο θάπνηαο κνξθήο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο έρνπκε ηα πνζνζηά πνπ θαίλνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα. Σν κεγαιύηεξν πνζνζηό (58.8%) ησλ όζσλ έρνπλ Γ έρεη κία ήπηαο κνξθήο ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. 20

Αξηζκόο Αηόκσλ % Γείγκαηνο κε Γ Severe 3 3.5 Moderate 13 15.3 Mild to moderate 19 22.4 Mild 50 58.8 ύλνιν 85 100.0 Πίνακαρ 13 ηνλ πίλαθα 14 παξνπζηάδνληαη ζπγθεληξσκέλα ηα πνζνζηά ησλ απαληήζεσλ ζε θάπνηεο εξσηήζεηο ζε ζρέζε κε ηελ ύπαξμε ή κε ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο. Πην αλαιπηηθά: Σν 49.2% αλαθέξεη όηη δελ έρεη πνηέ δηαγλσζζεί, ελώ ζηελ παξνύζα έξεπλα αληρλεύηεθε κε Γ. Από ηε ζηαηηθή αλάιπζε πξνέθπςε P<0.05, ην νπνίν ζεκαίλεη εμάξηεζε ησλ δύν κεηαβιεηώλ, ηεο δηάγλσζεο θαη ηεο ύπαξμεο Γ. Σα άηνκα πνπ έρνπλ δηαγλσζζεί κε Γ (21,7%) έρνπλ πεξηζζόηεξεο πηζαλόηεηεο λα ιακβάλνπλ βαζκνύο<21 ζηηο εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ θαη λα αληρλεύεηαη ε παξνπζία Γ. Η ρξήζε δηαδηθηύνπ γηα ηελ αλαδήηεζε πιεξνθνξηώλ αθνξά έλα κηθξό πνζνζηό (24,2%) ησλ όζσλ έρνπλ αληρλεπηεί κε θάπνηα κνξθή Γ. Έλα κηθξό πνζνζηό (14.2%), έρεη δνθηκάζεη θάπνην θάξκαθν κε δηθή ηνπ πξσηνβνπιία αλ θαη δελ έρεη Γ, ελώ γηα ην 38.3% ε ύπαξμε Γ δελ έρεη νδεγήζεη ζε ιήςε θάπνηνπ θαξκαθεπηηθνύ ζθεπάζκαηνο. Με εγθεθξηκέλα θαξκαθεπηηθά ζθεπάζκαηα έρεη δνθηκάζεη έλα πνιύ κηθξό πνζνζηό (4.2%) ηνπ δείγκαηνο κε Γ θαη ρσξίο Γ (3.3%). Η δηαηήξεζε κόληκεο ζρέζεο δηαζηήκαηνο πεξηζζόηεξν από 6 κήλεο θαζώο θαη ην ηζηνξηθό θαπλίζκαηνο απνηεινύλ αλεμάξηεηεο κεηαβιεηέο γηα ην δείγκα πνπ εξεπλήζακε. Η ζηαηηζηηθή αλάιπζε δελ έδσζε P<0.05 (0.129 & 0.541 αληίζηνηρα). 21

Ύπαπξη διάγνωζηρ (P < 0.05) Πληποθοπίερ ζηο διαδίκηςο για ΣΔ Φάπμακο από μόνορ ηος Μη εγκεκπιμένο θάπμακο Σσέζη > 6 μήνερ Ιζηοπικό Καπνίζμαηορ Παποςζία ΣΔ ΝΑΙ ΟΥΙ ΝΑΙ 21.7 0.8 ΟΥΙ 49.2 28.3 ΝΑΙ 24.2 10.0 ΟΥΙ 46.7 19.2 ΝΑΙ 32.5 14.2 ΟΥΙ 38.3 15.0 ΝΑΙ 4.2 3.3 ΟΥΙ 66.7 25.8 ΝΑΙ 54.2 18.3 ΟΥΙ 16.7 10.8 Με θαπληζηήο 15.0 7.5 Δλεξγόο θαπληζηήο 32.5 15.0 Πξώελ θαπληζηήο 23.3 6.7 Πίνακαρ 14 ηνπο αζζελείο κε ππέξηαζε ην 71.9% απηώλ αληρλεύηεθαλ κε Γ, κε ζαθραξώδε δηαβήηε ην 78.9%, κε ππεξρνιεζηεξνιαηκία ην 72.7%, κε δπζιηπηδαηκία ην 70.6%, κε θαηάζιηςε ην 69.2%, κε θαινήζε ππεξπιαζία πξνζηάηε ην 80% θαη γηα ηηο πεξηπηώζεηο πνπ δήισζαλ θαξθίλν πξνζηάηε θαη νξκνληθέο δηαηαξαρέο όινη (100%). Σα πνζνζηά παξνπζίαο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο γηα όζνπο καο αλαθέξνπλ παζνινγηθή θαηάζηαζε είλαη γηα όιεο ηηο πεξηπηώζεηο πςειά. Ωζηόζν, από ηε ζηαηηζηηθή αλάιπζε πνπ πξαγκαηνπνηήζακε δελ πξνέθπςε θακία ζεκαληηθή επίδξαζε ησλ παζνινγηθώλ θαηαζηάζεσλ ζηελ αλίρλεπζε ηεο παξνπζία ED (P>0.05). Καηαιήμακε κόλν ζην όηη ε ζνβαξόηεηα ηεο κνξθήο ζηπηηθήο δπζιεηηνπξγίαο έρεη ζπζρέηηζε κε ηελ παξνπζία θαξθίλνπ ηνπ πξνζηάηε (P=0.03). ηνλ πίλαθα 15 παξνπζηάδνληαη ηα πνζνζηά ηνπ δείγκαηνο γηα θάζε παζνινγηθή θαηάζηαζε πνπ εκθαλίδνπλ ή όρη Γ. 22

ΝΑΙ Παποςζία ΣΔ ΟΥΙ % Τπέξηαζε Γηαβήηεο Τπεξρνιεζηεξνιαηκία Γπζιηπηδαηκία Καηάζιηςε Καινήζεο ππεξπιαζία ηνπ πξνζηάηε Καξθίλνο πξνζηάηε Οξκνληθέο δηαηαξαρέο ΝΑΙ 34.2 13.3 47.5 ΟΥΙ 36.7 15.8 52.5 ΝΑΙ 12.5 3.3 15.8 ΟΥΙ 58.3 25.8 84.2 ΝΑΙ 20.0 7.5 27.5 ΟΥΙ 50.8 21.7 72.5 ΝΑΙ 10 4.2 14.2 ΟΥΙ 60.8 25 85.8 ΝΑΙ 7.5 3.3 10.8 ΟΥΙ 63.3 25.8 89.2 ΝΑΙ 6.7 1.7 8.3 ΟΥΙ 64.2 27.5 91.7 ΝΑΙ 2.5 0.0 2.5 ΟΥΙ 68.3 29.2 97.5 ΝΑΙ 3.3 0.0 3.3 ΟΥΙ 67.5 29.2 96.7 Πίνακαρ 15 ηνλ πίλαθα 16 είλαη πην αλαιπηηθά ηα πνζνζηά γηα θάζε παζνινγηθή θαηάζηαζε θαη ζε ζρέζε κε ηηο θαηεγνξίεο Γ. Σα κεγαιύηεξα πνζνζηά πνπ αγγίδνπλ ην 50% ησλ πεξηπηώζεσλ θάζε παζνινγηθήο θαηάζηαζεο αθνξνύλ ηελ ήπηαο κνξθή ζηπηηθή δπζιεηηνπξγία. 23