ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ UNIVERSITE DU MAINE. Κοινό Ελληνογαλλικό Μεταπτυχιακό

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ UNIVERSITE DU MAINE Κοινό Ελληνογαλλικό Μεταπτυχιακό Διδακτικές της πολυγλωσσίας και γλωσσικές πολιτικές. Διάδοση των γλωσσών σε πολύγλωσσα και πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα. Ακαδημαϊκό Έτος 2009-2010 ΚΩΔΙΚΟΣ/ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ UE 60: L école primaire et la diversité des langues et des cultures. Découverte d une approche et approfondissement Το δημοτικό σχολείο και η ποικιλομορφία των γλωσσών. Ανακάλυψη μιας προσέγγισης και εμβάθυνση Καθηγητής: ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΙΔΗΣ ΣΩΦΡΟΝΗΣ ΜΟΥΜΤΖΙΔΟΥ ΑΡΓΥΡΩ (ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ) ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ- ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ ΤΗΣ METAΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΜΑΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ. 4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ σελ. 7 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ, ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 Η ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥ- ΜΝΑΣΙΟΥ, ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Η, ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Ο (2010) «ΔΥΟ ΓΛΩΣΣΕΣ Σ ΕΝΑ ΜΥΑΛΟ» σελ. 11 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2 Η ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ- ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Η,ΚΕΙΜΕΝΟ 2:Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ σελ. 13 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 Η : Α ΛΥΚΕΙΟΥ «ΤΑ ΠΑΡΑΓΛΩΣΣΙΚΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΞΩΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΟ, ΑΠΟ ΤΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ- ΕΚΘΕΣΗΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ, ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΚΑΙ ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΩ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ σελ. 16 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4Η Τα φρασεολογικά ισόγλωσσα σελ.18 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5Η Σειρά προτασιακών όρων-συνταγματικός άξονας σελ.20 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6Η: πολυγλωσσική ανάγνωση- φιλολογική ανάγνωση του ποιήματος «η Ιθάκη» του Κ. Καβάφη από το εγχειρίδιο της Α Λυκείου: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, α τεύχος, ΟΕΔΒ, σελ. 430 σελ.22 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 7Η Κεφάλαιο: Η πειθώ στη διαφήμιση τάξη Γ Λυκείου-βιβλίο Ο.Ε.Δ.Β, Έκφραση Έκθεση Γ Λυκείου σελ.23 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 8Η : Η διδασκαλία γλωσσικών -συντακτικών φαινομένων της αρχαίας ή της νέας ελληνικής σελ25 ΕΠΙΛΟΓΟΣ σελ.27 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σελ. 28-42 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2

«Κάθε άνθρωπος είναι αιχμάλωτος της γλώσσας του: εκτός από τη τάξη του, μια του και μόνο λέξη τον επισημαίνει, τον τοποθετεί ολόκληρο και τον εκθέτει μαζί με όλη του την ιστορία. Ο άνθρωπος αποκαλύπτεται, παραδομένος από τη γλώσσα του, προδομένος από μια κατηγορηματική αλήθεια που ξεφεύγει από τα ιδιοτελή ή γενναιόδωρα ψέματά του»(ρ. Μπaρτ «Ο βαθμός μηδέν της γραφής»,εκδ. Ράππα, Αθήνα 1987:75) 3

Εισαγωγή: Η καινοτομία «αφύπνιση των γλωσσών και των πολιτισμών» μου προκάλεσε το ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή της επαφής μου με τις αρχές και τους στόχους της και παρά το γεγονός ότι φαίνεται να μπορεί να εφαρμοστεί πιο αποτελεσματικά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, απασχολούσε διαρκώς τη σκέψη μου το πώς θα μπορούσε να κατορθωθεί η εναρμόνισή της με τα σχολικά εγχειρίδια στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ο προσανατολισμός αυτός προκύπτει από δυο βασικούς παράγοντες: α. από την ιδιότητά μου ως καθηγήτριας της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης,η οποία όπως είναι λογικό μου δίνει μια μεγαλύτερη εξοικείωση τόσο με τη σχολική ύλη του Γυμνασίου και Λυκείου όσο και κυρίως- με τις μαθησιακές ανάγκες των εφήβων με τους οποίους διατηρώ μια μακρόχρονη επαφή που άρχισε μάλιστα με τον καιρό να παίρνει και το χαρακτήρα της επιλογής. β. τα παιδιά που μιλούν γλώσσες άλλες από την ελληνική παραμένουν αφανή στην τάξη ως προς τη γλωσσική τους ταυτότητα και, εξαιτίας του βασικού σκοπού της μονογλωσσικής μας εκπαίδευσης που στοχεύει στο να τα κάνει «μετέχοντα στην ελληνική παιδεία», αγνοούνται και παραγκωνίζονται οι μνήμες που φέρουν, «πραγματικές» ή φαντασιακές (μέσω της γενιάς των γονιών τους) μια άλλης γλωσσικής καταβολής. Πολλά από αυτά δεν καταφέρνουν να συνεχίσουν στο λύκειο, άλλα κατορθώνουν να ξεπεράσουν τους ελληνόφωνους μαθητές στις επιδόσεις, πάντως και στις δυο περιπτώσεις αυτά συνεχίζουν να φοιτούν προσπαθώντας να ενισχύσουν αποκλειστικά και μόνο τη γλώσσα της χώρα υποδοχής με αποτέλεσμα η διγλωσσία τους να παραμελείται,να «μισοκρύβεται» και η ίδια να ενοχοποιείται για κάθε είδους «παραστράτημα» στην επίδοση, ειδικά στο μάθημα της γλώσσας(λες και το γλωσσικό παρελθόν για άλλους αποτελεί κατάρα και για άλλους ευχή). Επέλεξα, λοιπόν, στο συγκεκριμένο αντικείμενο, να προσπαθήσω να προσαρμόσω την καινοτομία στη σχολική ύλη της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, έτσι όπως θα την εφάρμοζα η ίδια και περισσότερο, από τη μια για να ενθαρρύνω τους δίγλωσσους μαθητές μου από την άλλη να βοηθήσω τους άλλους να ξεπεράσουν τον εθνοκεντρικό καταναγκασμό και τον «υποχρεωτικό αυτοθαυμασμό» στον οποίο τους υ- ποβάλλει ο τρόπος διδασκαλίας της μιας και «ιερής» μας γλώσσας(αν εξαιρέσουμε τη 4

συναίνεση όλων μας στην αναγκαιότητα των «ισχυρών γλωσσών» η οποία συναίνεση, ωστόσο στηρίζει γλωσσικές πολιτικές που ευνοούν τις κοινωνικές διακρίσεις που χρησιμοποιούν μεταξύ άλλων κριτηρίων και τη γλώσσα) Ο κάθε εκπαιδευτικός θα μπορούσε να τις υλοποιήσει με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με τις ανάγκες της τάξης του, πάντως από τα κριτήρια επιλογής των γλωσσών που χρησιμοποιεί κανείς στις δραστηριότητες της αφύπνισης των γλωσσών, επέλεξα χωρίς να παραλείπω και τα υπόλοιπα, αυτό της προσαρμογής της επιλογής αυτής στο περιβάλλον του σχολείου και στο κοινωνικό περιβάλλον που βιώνουν καθημερινά οι μαθητές. Οι μαθητές της δευτεροβάθμιας, καθώς βρίσκονται σε μια ηλικία που αρχίζει να διαμορφώνεται η αφηρημένη και θεωρητική σκέψη και οι μεταγλωσσικές τους δεξιότητες εμφανίζονται ανεπτυγμένες, παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον ως προς τις αντιδράσεις τους,όταν η διδακτική παρέμβαση στοχεύει στην αλλαγή στάσης αλλά και στην άμεση διατύπωση- έκφραση αυτής της αλλαγής, για το λόγο αυτό και οι δραστηριότητες είναι περισσότερο στραμμένες στη συζήτηση περί στερεοτύπων και γλωσσικών προκαταλήψεων. Αν εξαιρέσει κανείς το γενικότερο σκοπό της γλωσσικής διδασκαλίας στο γυμνάσιο που είναι ελληνοκεντρικός, από την άλλη πλευρά, το υλικό που προσφέρουν τα σχολικά εγχειρίδια αφήνει πολλά περιθώρια και δίνει εξαιρετικές ευκαιρίες υιοθέτησης πολυγλωσσικών διδακτικών και σε επίπεδο καθημερινής διδασκαλίας και σε επίπεδο διαθεματικότητας. Οι παρακάτω δραστηριότητες μπορούν να δοκιμαστούν σε διάφορες παραλλαγές, σε πρώτη φάση κατά διαστήματα και με το χρόνο ίσως και πιο συχνά, ανάλογα με τα αποτελέσματα. Πολλές από αυτές είναι καταστρωμένες μέχρι το τέλος, κάποιες άλλες σταματούν στους στόχους και στην περιγραφή και προτείνονται ως ιδέες με σκοπό την επέκταση αυτής της καινοτομίας σε περισσότερα κεφάλαια της ύλης. Πάντως, πέρα από όσα αναφέραμε, ένα είναι βέβαιο, πως το να κρατά κανείς στα χέρια του την γλωσσική παιδεία ενός νέου, να κρατά, δηλαδή, το εκφραστικό εργαλείο που αυτός έχει για να βελτιώσει τη ζωή του και να μιλήσει πάνω απ όλα για τις επιθυμίες και τα όνειρά του, αποτελεί μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Οποιαδήποτε λοιπόν καινοτομία δίνει τη δυνατότητα στο νεαρό μαθητή να εκφράσει την προσωπικότητα, τη μνήμη και την ιστορία του ανενδοίαστα, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και να δοκιμάζεται ακόμη κι αν το αναλυτικό πρόγραμμα δε το προβλέπει. Εξάλλου οι 5

μαγικότερες στιγμές στο χώρο του σχολείου είναι αυτές κατά τις οποίες ο εκπαιδευτικός ακολουθώντας τον παλμό των μαθητών του προχωρά σε «αθώες παραβιάσεις της προγραμματισμένης ύλης». 6

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΦΥΠΝΙΣΗ ΤΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ: Σύμφωνα με το βιβλίο του δασκάλου στη νεοελληνική γλώσσα Γ Γυμνασίου(2005) η διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας μεταξύ άλλων αποσκοπεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη και άλλων μορφών γλώσσας πέρα από τη σχολική νόρμα, για το λόγο αυτό και τονίζεται πως οτιδήποτε μαθαίνει ο μαθητής στα πλαίσια του μαθήματος θα πρέπει να του χρησιμεύει και στη ζωή του εκτός σχολείου. Ο στόχος αυτός θα μπορούσε να συνδυαστεί με το σκοπό της eveil aux langues,όπως τη διατυπώνουν οι Candelier- Macaire(2001 στο Candelier, 2003: από τη μια μεριά στοχεύει ν αναπτύξει στο άτομο τη δεξιότητα του να μαθαίνει γλώσσες και από την άλλη, όμως, επειδή καμία καινοτομία δεν έχει δικαίωμα να μην ακολουθεί τις κοινωνικές ανάγκες, του καλλιεργεί τη δεξιότητα να ζει σε μια κοινωνία πολυγλωσσική και πολυπολιτισμική. Στις παρακάτω δραστηριότητες γίνεται προσπάθεια να ακολουθηθεί ένα συνδυασμός των στόχων που προαναφέραμε. Δραστηριότητα 1Η: ΑΠΟ ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥ- ΜΝΑΣΙΟΥ, ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Η, ΚΕΙΜΕΝΟ 2 ο (2010) «Δυο γλώσσες σ ένα μυαλό»(βλ. παράρτημα, κειμ.1.) Τομέας ενδιαφέροντος (Domaine concerné :διγλωσσία, αλληλοκατανόηση) Γλώσσες: τις γλώσσες των μαθητών της τάξης Π.χ. ελληνικά, σερβικά, ρωσικά, τουρκικά, αλβανικά κ. λ. π. Κοινό: Γ γυμνασίου Διάρκεια-οργάνωση: 2 ώρες Μέθοδος: -κειμενοκεντρική, ημικατευθυνόμενος διάλογος -Παρατήρηση, επαγωγική συλλογιστική Στόχοι: 7

Nα αντιμετωπίσουν τη διγλωσσία ως ιδιαίτερη και ξεχωριστή δεξιότηταικανότητα και όχι ως μειονέκτημα: «on désignera par compétence plurilingue et puricurturelle, la compétence à communiquer langagièrement et a interagir culturellement d un acteur social qui possède, à degrés divers, la maitrise de plusieurs langues et l expérience de plusieurs cultures, Conseil de L Europe, Ioannitou 2010)(στάση) να κατανοήσουν ότι η ιεράρχηση των γλωσσών σε ισχυρές και ασθενείς αφορά στη γλωσσική πολιτική και ότι οι γλώσσες δεν διαθέτουν διαφορετικά «βιολογικά» χαρακτηριστικά μεταξύ τους που τις καθιστούν ανώτερες ή κατώτερες, έχουν όλες τις ίδιες δυνατότητες.(στάση) (Skutnabb-Kangas, T.&Phillipson.R.,1994) να ενδυναμωθεί η ταυτότητα των παιδιών που μιλούν γλώσσες παραμελημένες από το σχολείο.( «Οι εκπαιδευτικοί όλων στων βαθμίδων δεν μπορούν να θεωρούν ότι δεν είναι δουλειά τους η γλωσσική και η γενικότερη πολιτισμική ταυτότητα που φέρει το κάθε παιδί στο σχολείο από την οικογένειά του, εφόσον αυτή η ταύτιση διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη σχέση του παιδιού με το σχολείο και τη μάθηση(lee &Oxelon,2006,Τσοκαλίδου, 2006) να κατανοήσουν ότι το φαινόμενο της συνωνυμίας αφορά σ όλες τις γλώσσες και όχι μόνο στην ελληνική ή την αγγλική(savoirs) Εφαρμογή-διεξαγωγή: 1 Η φάση 10 -Ανάγνωση του κειμένου από τον καθηγητή. Στη συνέχεια δεύτερη ανάγνωση από ένα ή δυο μαθητές: -ερμηνευτική ανάγνωση (συνεργασία διδάσκοντα-μαθητών) α. Υπογράμμιση από τους μαθητές των βασικών λέξεων-κλειδιών, συζήτηση για τους όρους μητρική γλώσσα, διγλωσσία κ.λ.π.(προσπαθούμε να ανιχνεύσουμε τις στάσεις των παιδιών με τις κατάλληλες ερωτήσεις, δεν λειτουργούμε παρεμβατικά. Β. Ερωτήσεις κατανόησης: ποιος μιλά, τι συμβαίνει με τη συμμαθήτρια, γιατί κ.λ.π.,. 8

2 Η φάση: Δραστηριότητα μέσα στην τάξη: (ομαδοσυνεργατική) -Χωρίζουμε τα παιδιά σε ομάδες και ορίζουμε τους αρχηγούς τους. Έχουμε γραμμένες σε χαρτιά κάποιες γλώσσες (κατά προτίμηση γλώσσες που υπάρχουν στην τάξη) μοιράζουμε στην τύχη τα χαρτάκια, ένα για κάθε ομάδα ή τους ζητούμε να διαλέξουμε. -Εκφώνηση-οδηγία: Αλλάξτε τη λέξη αγγλικά με τη γλώσσα που σας έτυχε, βάλτε στη θέση του ονόματος Μαίρη ένα άλλο όνομα και συνεχίστε να μετασχηματίζετε την ιστορία( Αν χρειάζεστε πληροφορίες για κάποιες άλλες γλώσσες ζητήστε τις από τους συμμαθητές σας ή αφήστε κενό και θα τις βρούμε από κοινού, στην α- νάγκη, χρησιμοποιούμε ηλεκτρονικό μεταφραστή με προτζέκτορα ή και τις συμπληρώνουμε στην πορεία) 2 η ώρα: 1.Διαβάζουμε τις ιστορίες:- π.χ όσο εγώ συγκεντρωνόμουν στην ώρα των τουρκικών, ο Hasan χασμουριόταν. φώναζε το μπαμπά του baba, Με πατέρα Τούρκο και μητέρα Ελληνίδα Και προς το τέλος: Ακόμη και στην ίδια γλώσσα υπάρχουν χίλιοι δυο τρόποι για να πεις Ανασυνθέτουμε: 1. γιατί οι ιστορίες που γράψαμε δεν συμβαίνουν στα σχολεία μας; γιατί πιστεύετε πως η γλώσσα που χρησιμοποιεί το βιβλίο σας είναι τα αγγλικά; Συσκεφτείτε 10λ και ετοιμάστε η κάθε ομάδα το σχεδιάγραμμα του κειμένου σας. Ο αρχηγός θα το παραδώσει την επόμενη φορά ώστε να μπει στο φάκελο με τις ομαδικές εργασίες. Ας ονομάσουμε το ντοσιέ της ημέρας «διγλωσσία» ή «πολυγλωσσία» 2. Φτιάξτε μια λίστα με τις γλώσσες που χρησιμοποιήσατε και 2 στήλες από δίπλα: τον τίτλο του μαθήματος «δυο γλώσσες σ ένα μυαλό», τη λέξη «διγλωσσία», τη φράση «μητρική γλώσσα» και όποιες άλλες φράσεις σας ενδιαφέρουν Π.χ. Ελληνικά: «δυο γλώσσες σ ένα μυαλό», μητρική γλώσσα, διγλωσσία 9

(από google μετάφραση: έβαλα το πρόγραμμα ρωσικά-ελληνικά, τουρκικά-ελληνικά, αλβανικά-ελληνικά κ.λ.π. και στη συνέχεια τα διασταύρωσα μέσω των αγγλικών) Τουρκικά: iki dil, bir akıl αλβανικά: dy gjuhë, një mendje ρωσικά: двух языках, один ум σερβικά: два језика у једном κ.λ.π 3 ο στάδιο: σημειώστε τις συνώνυμες λέξεις που βρήκατε : Π.χ. ελληνικά: σκασμός- ησυχία-σιωπή Τουρκικά:(από τουρκοελληνικό λεξικό) Αλβανικά: σκασμός, ο skazmos patlama, çatlama σκασμός! kes sesini λέξη: σκασμός Μετάφραση σκασμός, ο Δ., m. 1. shih σκάσιμο, το, 2. vapë e madhe (e padurueshme, mbytëse), 3. (paslh.), 'σκασμός!' pusho! Ρωσικά: (αγγλορωσικό λεξικό) English shut up Russian Замолчи Σερβικά: (από αγγλοσερβικό λεξικό) shut up, be quiet = za"cepi, zave"zi 10

Επέκταση-ερευνητική εργασία: 1. Ετοιμάστε ερωτηματολόγια σχετικά με το θέμα του μαθήματος και μοιράστε το στους καθηγητές και στους συμμαθητές σας-ετοιμάστε μια παρουσίαση στα πλαίσια του προγράμματος «ανθρώπινα δικαιώματα» που ν αφορά στα δικαιώματα για τη γλώσσα 2.Σε συνεργασία με τον καθηγητή της πληροφορικής, τους καθηγητές ξένων γλωσσών και τη φιλόλογό σας ετοιμάστε ένα σποτάκι για την πολυγλωσσία. Δραστηριότητα 2η : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ-ΕΝΟΤΗΤΑ 2Η ΚΕΙΜΕΝΟ 2:[ Η δύναμη της γλώσσας](βλ. παράρτημα κειμ.2) Στόχοι: - η αλλαγή στάσης των μαθητών απέναντι στις δικές τους γλώσσες, αλλά και στις γλώσσες των άλλων -η συνειδητοποίηση της πολιτικής ιεράρχησης των γλωσσών σε ισχυρές και ασθενείς -θετική αποδοχή, ενδιαφέρον για τη γλωσσική ποικιλότητα και πολιτιστική ποικιλότητα(competence à vivre dans une societe multilingue et multicurturelle, Candelier- Cevran,2010,), επομένως ανάπτυξη της διαπολιτισμικής /πολυπολιτισμικής δεξιότητας -να ανιχνευτούν οι αναπαραστάσεις των παιδιών για τις γλώσσες. ΜΕΘΟΔΟΣ: κειμενοκεντρική/ερμηνευτική, καθοδηγούμενη συζήτηση ΕΦΑΡΜΟΓΉ-ΠΟΡΕΙΑ 1 Η ΏΡΑ: -Ανάγνωση από τον καθηγητή, στη συνέχεια από δυο μαθητές που αναλαμβάνουν από ένα ρόλο ο καθένας -ερμηνευτική ανάγνωση, ημικατευθυνόμενος διάλογος 11

Α. Ενδεικτικές ερωτήσεις: ποιοι μιλούν, τι εκπροσωπεί ο καθένας, ποια είναι η στάση των πολλών απέναντι στην Αφρική, ποια απέναντι στην Ελλάδα κ.λ.π., πώς εξηγείται με βάση το κείμενο, πώς βοηθά η γλώσσα τον γέρο να παίξει με τα εγγόνια του; (πιθανόν η συζήτηση να κρατήσει παραπάνω από τον προβλεπόμενο χρόνο, ωστόσο ακόμη και αυτό θα ήταν γόνιμο) Β. υπογραμμίστε τις φράσεις που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή της Ελλάδας, της Αφρικής, της Αφρικανικής γλώσσας κ.λ.π. (υπογραμμίζουν: η Ελλάδα σαν αρχαιολογικός χώρος, η Αφρική σαν ένα φυσικό πάρκο κ.λ.π.) 2 η φάση: μέθοδος ομαδοσυνεργατική, δραματοποίηση Χωρίζουμε τους μαθητές σε ομάδες και τους ζητούμε να ονομάσουν την καθεμιά από αυτές με ονόματα χωρών ή γλωσσών Οδηγίες: -Με βάση τα ονόματα που διαλέξατε αντικαταστήστε τα αντίστοιχα ονόματα στις υπογραμμισμένες φράσεις - οι μισές ομάδες τα λόγια του Αφρικανού, οι άλλες μισές του Έλληνα (στα ελληνικά πρώτα) -Προσαρμόστε τα λόγια στο νέο όνομα, αφαιρέστε ό,τι δεν ταιριάζει. Ανά δυο ομάδες σηκώνονται επάνω και δραματοποιούν τους διαλόγους (πολύ πιθανό να βγαίνουν προτάσεις του τύπου: πολλοί τουρίστες βλέπουν τη Ρωσία σαν μια χώρα με πολύ πλούσια ιστορία κ.λ.π.) - Συγκεντρώστε τις ιστορίες- ο αρχηγός καταγράφει- και φυλάξτε τις στο ντοσιέ με τις ομαδικές εργασίες - Γράψτε σ ένα φύλλο τις προτάσεις σας για τις γλώσσες Π.χ. η τουρκική είναι μια μουσική γλώσσα που Επέκταση: με τη βοήθεια των λεξικών που υπάρχουν στο διαδίκτυο μεταφράστε τον τίτλο του κειμένου στις γλώσσες που επιλέξατε,γράψτε σ ένα μεγάλο χαρτόνι και τοποθετείστε το σε εμφανές σημείο στην αίθουσα 12

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3 η : Α λυκείου: τα παραγλωσσικά και τα εξωγλωσσικά στοιχεία στον προφορικό λόγο, από το εγχειρίδιο της έκφρασης- έκθεσης Α Λυκείου, ενότητα:. Ο προφορικός και γραπτός λόγος-επισημαίνω τα στοιχεία της ομιλίας(βλ. παράρτημα κείμ. 3) Τομέας ενδιαφερόντων: διαφορετικά φωνολογικά συστήματα (discrimination auditive)(ο τομέας αυτός συμβάλλει στην ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να διακρίνουν διαφορετικά ακουστικά μηνύματα στην προοπτική της ανοιχτότητας στις γλώσσες και της εκμάθησης των γλωσσών(cevran- Candelier, 2010, στο Χατζησαββίδης Μουμτζίδου, 2010) Γλώσσες: οι γλώσσες της τάξης και κάποιες που διδάσκονται στο σχολείο, (π.χ. ελληνική, γαλλική, τουρκική, αλβανική, ρωσική)(le choix des langues: l adaptation aux context (ό.π.) Οργάνωση-διάρκεια:45 μέθοδος: παρατήρηση, δραματοποίηση ΣΤΟΧΟΙ: -να παρατηρήσουν τη διαφορά του προφορικού λόγου από το γραπτό ως προς τον επιτονισμό καθώς και την αμεσότητά του -να ανιχνεύσουν τα συστατικά στοιχεία της ομιλίας και να ασκούνται στο να τα παρατηρούν στο λόγο τους(βιβλίο δασκάλου, σελ.83) - να ξεχωρίσουν τα λεκτικά από τα μη λεκτικά στοιχεία σε μια γλώσσα(savoirs), δηλαδή τη σημασία των παραγλωσσικών και των εξωσχολικών στοιχείων στην επικοινωνία -Να εντοπίσουν οι μαθητές τις απεριόριστες μετασχηματιστικές ιδιότητες της γλώσσας και να παρατηρήσουν, άρα και να επιτύχουν την προσαρμογή του ομιλητή σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση(φραγκουδάκη,1987) 13

-Να συνειδητοποιήσουν ότι η δυνατότητα αυτή αφορά και σε άλλες γλώσσες (ξεπερνά τα όρια της ελληνικής γλώσσας, l ethno centrisme,candelier..) -να κατανοήσουν τη σημασία του επιτονισμού,(ανοδική, καθοδική κίνηση της φωνής, εκκρεμότητα, έμφαση, εστίαση, λεξιλογικός τόνος, αντίθεση ή αντιπαράθεση, δισταγμός, διόρθωση, πρόσθετη πληροφόρηση, διήγηση, απαρίθμηση κ.λ.π.) (Πετρούνιας,1984, στο Τσολάκης κ.ά,2004) των παραγλωσσικών και των εξωγλωσσικών στοιχείων) Εφαρμογή: 1 ο στάδιο: Άσκηση 2-3,(Τσολάκης κ.ά,2005: 95) : εκφώνηση(παραλλαγή)-οδηγίες : Με βάση το παράδειγμα: «η φιλία ενώνει τους λαούς» «ενώνει η φιλία του λαούς;», «ενώνει η φιλία τους λαούς!» να μετασχηματίσετε τη φράση: «ο Γιάννης θα έρθει απόψε». Να χωριστείτε σε ομάδες και με τη βοήθεια των συμμαθητών σας να μεταφράσετε την ίδια φράση στις γλώσσες που υπάρχουν στην τάξη. Αλλάξτε το ό- νομα Γιάννης, ανάλογα με τη γλώσσα. Μπορείτε αν θέλετε να δημιουργήσετε και μια ομάδα με τις γλώσσες που μαθαίνετε στο σχολείο. 2 ο στάδιο: - αφού βρουν οι μαθητές τις φράσεις, τους ζητούμε να τις γράψουν στον πίνακα σε διάφορες γλώσσες. Στη συνέχεια συζητούν μεταξύ τους τις διαφορές επιτονισμού ανάμεσα στις γλώσσες στην ερώτηση, την άρνηση, την έκφραση θαυμασμού, απορίας Υποθετικά: ελληνικά, τουρκικά, αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά, αλβανικά, Έτσι δημιουργούνται φράσεις του τύπου: Κατάφαση: Ο Γιάννης θα έρθει το βράδυ. Ερώτηση: Θα έρθει ο Γιάννης το βράδυ; Άρνηση: Δεν θα έρθει ο Γιάννης το βράδυ. Απογοήτευση-επιφωνηματική πρόταση: Δεν θα έρθει ο Γιάννης το βράδυ! 14

Τουρκικά : Ahmet bu gece gelecek- Ερώτηση:Ahmet bu gece geliyor mu? Κατάφαση:Ahmet bu gece gelmeyecek. Απογοήτευση, επιφωνηματική πρόταση, έκπληξη: Ahmet bu gece gelmeyecek! γαλλικά: Jean viendra ce soir ερώτηση: Jean viendra ce soir? άρνηση: Jean ne viendra pas ce soir ενθουσιασμός: Jean viendra ce soir! Αλβανικά: John do të vijë sonte, nuk do të vijë sonte, Po John vjen sonte? κ.λ.π. Ρωσικά: джон придет сегодня, προχωρούμε σε ερώτηση, άρνηση, έκπληξη κ.λ.π. 3 ο στάδιο: Ζητούμε από τους μαθητές -ομιλητές των γλωσσών αυτών που έ- χουν σηκωθεί στον πίνακα να μας τις πουν προφορικά(ο καθένας στη γλώσσα του. παρατηρούμε τις διαφορές. Στη συνέχεια ζητούμε από τους ίδιους να κατευθύνουν τους συμμαθητές τους που έχουν άλλες μητρικές να επαναλάβουν τις φράσεις στις γλώσσες που είναι γραμμένες στον πίνακα. Συμμετέχουν όλες οι ομάδες και όλοι οι μαθητές. 4 Ο Γράψτε τώρα στο τετράδιό σας μια παράγραφο που να ξεκινά με τα φράση: χρησιμοποιήστε οπωσδήποτε τις λέξεις επιτονισμός, πολυγλωσσία. Οι γλώσσες των συμμαθητών μου Εμπέδωση- επέκταση: βρείτε φράσεις που ρωτούν, απορούν, θαυμάζουν, πληροφορούν σε όποιες γλώσσες μπορείτε με τη βοήθεια των συμμαθητών σας. Ε- τοιμάστε ένα μικρό διάλογο ανάμεσα σε δυο άτομα που μιλούν διαφορετικές γλώσ- 15

σες, δημιουργώντας μια μικρή Βαβέλ. Φροντίστε να χρησιμοποιήστε τις λέξεις που μάθατε για να συνεννοηθείτε. ηχογραφείστε το. Δραστηριότητα 4 η : Τα φρασεολογικά ισόγλωσσα Τα δάνεια μεταξύ των γλωσσών δεν περιορίζονται μόνο σε απλές λέξεις, αλλά επεκτείνονται και στη φράση. Υπάρχουν, λοιπόν ορισμένοι συνδυασμοί λέξεων στους οποίους δεν υπάρχει η ελευθερία να αντικατασταθεί μια λέξη με τη συνώνυμή της ούτε μια δομή με κάποια άλλη και συνήθως έχουν απρόβλεπτη σημασία, δηλαδή η σημασία τους δεν αποτελεί το άθροισμα των σημασιών των συστατικών που τις α- ποτελούν (Αναστασιάδη-Συμεωνίδη,2006).Οι στερεοτυπικές εκφράσεις με τις οποίες ασχολείται η διεθνής βιβλιογραφία από το 70 και μετά αποτελούν πρόκληση αλλά και δυσκολία για τη διδακτική των γλωσσών επειδή δεν μπορούν να μεταφραστούν εύκολα από τη μια γλώσσα στην άλλη. Στη συγκεκριμένη δραστηριότητα ασχολούμαστε με τις κοινές εκφράσεις τριών γειτονικών χωρών, τα λεγόμενα φρασεολογικά ισόγλωσσα που αποδεικνύουν την πολιτισμική συνάφεια των χωρών αυτών. Η παρακάτω δραστηριότητα μπορεί να γίνει και συμπληρωματικά στο μάθημα της Ιστορίας της Β γυμνασίου (Δημητρούκας, 2008,βλ. παράρτημα,4 ο κείμενο) όπου γίνεται αναφορά στη βυζαντινή αυτοκρατορία και τους λαούς που την περιτριγυρίζουν π.χ. Ελλάδα-Βουλγαρία, Ελλάδα Τουρκία κ.λ.π. Τομέας ενδιαφέροντος: σημασιολογία-πραγματολογία στη νεοελληνική γλώσσα σε συνδυασμό με την ιστορία- διαθεματικό πλαίσιο Γλώσσες: ελληνική, τουρκική, βουλγαρική Διαθεματική εργασία: Με αφορμή το γλωσσικό υλικό που σας δίνεται αναζητήστε μέσα από το μάθημα της ιστορίας τα γεγονότα που ευνόησαν τις επαφές μεταξύ των ομιλητών της τουρκικής, της βουλγαρικής, της τουρκικής. Σκοποί:- να αντιληφτούν το ρόλο των στερεοτύπων στη γλώσσα -Να συνειδητοποιήσουν μέσα από τις σημασιολογικέςπραγματολογικές ομοιότητες πως καμία γλώσσα δεν εξελίσσεται αν δεν σμίξει με άλλες γλώσσες(χρηστίδης,2002),να ξέρουν πως οι γλώσσες και οι πολιτισμοί είναι ανοιχτοί κόσμοι που μοιράζονται, που ανταλλάσσουν στοιχεία ανάλογα με την ιστορική τους γένεση ή τις 16

επαφές που οι πληθυσμοί έχουν κατορθώσει να διατηρήσουν μεταξύ τους -Να ξεπεράσουν προκαταλήψεις σε σχέση με τους γειτονικούς λαούς, να αποβάλλουν τα γλωσσικά στερεότυπα -Να αναζητήσουν από το μάθημα της ιστορίας τις σχέσεις των Ελλήνων με τους γειτονικούς λαούς κατά το παρελθόν. Οργάνωση-διάρκεια:45 Τρόπος διεξαγωγής: ομαδοσυνεργατική. Υλικό :Baş kaldırmak(τουρκ.)= σηκώνω κεφάλι(ελλ.)=vdigam glava(ta)(βουλγ.) Lâftan almamak (τουρκ.) =δεν παίρνω από λόγια=ne vzimam ot dumi(βουλγ.) Çοk çektim(τουρκ.)-τράβηξα πολλά-izteglih mnogo(βουλγ.) Sağıri yapiyorum (τουρκ.)-κάνω τον κουφό-pravija se na gluh(βουλγ.) Rezil olmak (τουρκ.)-γίνομαι ρεζίλι-stavam rezil(βουλγ.) Aklından geçmek (τουρκ.)-μου περνά από το μυαλό-minava mi prez uma(βουλγ.) Aklı kesmemek (τουρκ.)-δεν κόβει το μυαλό του-ne mu setše akŭlŭt(βουλγ.) Ekmeğini çıkarmak- βγάζω το ψωμί μου-vadja si hljaba Δραστηριότητα 5 η :Σειρά προτασιακών όρων-συνταγματικός άξονας Από το εγχειρίδιο της Νεοελληνικής γλώσσας Β γυμνασίου, Ενότητα 9 Η : «Θα μιλήσουμε για τις σχέσεις των λέξεων μέσα στη φράση- πρόταση, τη δυνατότητα που έχουμε να τις συνδυάζουμε και να τις αντικαθιστούμε με άλλες(συνταγματικός- παραδειγματικός άξονας)» Mε βάση την ταξινόμηση του Greenberg (Pinker,2000), οι γλώσσες όπως η ελληνική ανήκουν στην κατηγορία «κεφαλή πριν όπου το συμπλήρωμα έπεται της κεφαλής, ενώ η τουρκική, η βασκική και άλλες γλώσσες ανήκουν στην κατηγορία κεφαλή αριστερά, κάθε δηλαδή νέα πληροφορία(εστιασμένο στοιχείο μπαίνει από τα 17

αριστερά των πυρηνικών στοιχείων της δομής).αυτό έχει συχνά ως αποτέλεσμα τη μεταφορά της σύνταξης αυτής από τη μια γλώσσα στην άλλη. Στους εφήβους μπορεί να γίνει ευκολότερα μια μεταγλωσσική συζήτηση πάνω στη συντακτική φύση των γλωσσών η οποία βοηθά και στην ερμηνεία των προτιμήσεων που δείχνουν σε ορισμένες συντακτικές δομές οι δίγλωσσοι ( με Γ1 «κεφαλή αριστερά» ή το αντίστροφο) Τομέας ενδιαφερόντων: οι σχέσεις μεταξύ των γλωσσών, ο συνταγματικός άξονας Κοινό: Γλώσσες : ελληνική, τουρκική, αγγλική, ρωσική, αλβανική Γυμνάσιο με υψηλό ποσοστό τουρκόφωνων Διάρκεια-οργάνωση:45λ Υλικό: οι ασκήσεις του εγχειριδίου(2008, σελ.,141) συμπληρωμένες από γλωσσικό υλικό παρόμοιο με το παρακάτω Στόχοι:- Να συνειδητοποιήσουν τις συντακτικές διαφορές ελληνικής- τουρκικής και άρα να ερμηνεύσουν τη «διαγλώσσα» των συμμαθητών τους -να απομυθοποιήσουν τα λάθη τους οι ίδιοι οι τουρκόφωνοι -να συνειδητοποιήσουν ότι όλες οι γλώσσες του κόσμου δεν έχουν την ίδια σύνταξη, αλλά επίσης ότι ορισμένες είναι περισσότερο όμοιες μεταξύ τους (Να κατανοήσουν ότι η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας δεν αποτελεί απαραίτητα αντικατάσταση μιας δομής από κάποια άλλη: κάθε γλώσσα μπορεί να χρησιμοποιεί το δικό της τρόπο για να εκφράσει τον κόσμο(cevran-candelier,2010, στο Χατζησαββίδης- Μουμτζίδου, 2010) -να κατανοήσουν τη συντακτική λειτουργία της ελληνικής γλώσσας- ελεύθερη διάταξη με κάποιους περιορισμούς- μέσα από τη διαφοροποίησή της από κάποιες άλλες -να διερωτηθούν για τη διαφορά κουλτούρας που υπάρχει πίσω από τη συντακτική ποικιλομορφία των γλωσσών. -Συνειδητοποίηση της τυπολογικής κατηγορίας «κεφαλή δεξιά»-«κεφαλή αριστερά»: η χρήση της βασκικής είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί αποδεικνύει ότι γεωγραφικά απομακρυσμένες γλώσσες μπορεί να έχουν κοινά χαρακτηριστικά, άρα ανάπτυξη με- 18

ταγλωσσικών δεξιοτήτων(η συζήτηση γύρω από τη γλώσσα και η αποστασιοποίηση από τη δική μας γλώσσα) ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Από το προηγούμενο μάθημα ή και κατά τη διάρκεια του ίδιου μαθήματος(ανάλογα με τη γλωσσική ετοιμότητα της τάξης) γράφουμε στα ελληνικά(για παράδειγμα) τις φράσεις: Αγόρασα μήλα, ο Γιάννης περπάτησε προς το χωριό, έφερα τα βιβλία στο Hasan και ζητούμε από τα παιδιά να φέρουν αντίστοιχα παραδείγματα σε όποια γλώσσα γνωρίζουν εκτός της ελληνικής (να δουλέψουν στον παραδειγματικό άξονα),ο δάσκαλος μπορεί να φέρει γλώσσες που δεν μιλιούνται στην τάξη π.χ. εδώ τη βασκική(εντάσσουμε την άσκηση στην υποενότητα «διαβάζω και γράφω» του εγχειριδίου(ό.π.) Υποθετικά έχουμε τα εξής παραδείγματα: Ι bought some apples Ben elmaları aldım εγώ αγόρασα μήλα (=εγώ και όχι κάποιος άλλος) J ai acheté des pommes (γαλλικά) I bleu mölle(αλβανικά) Hasan köy-e doğru yürüdü O Xασάν περπάτησε προς το χωριό O Hasan herriaren ibili(βασκικά) 1 ο στάδιο: Κάθε μαθητής που γνωρίζει μια γλώσσα καλύτερα από τους άλλους μπορεί να γράψει στον πίνακα ένα νέο παράδειγμα με βάση αυτά που είναι γραμμένα στον πίνακα(ο καθηγητής είναι στα θρανία με τους υπόλοιπους) και να εξηγήσει τη συντακτική σειρά των όρων μεταφράζοντας Στη συνέχεια ο επόμενος κ.λ.π. Ο καθηγητής μπορεί να προσθέσει άλλη μια γλώσσα π.χ. τα βασκικά 2 ο στάδιο: Ζητούμε από τους μαθητές να δοκιμάσουν την ευελιξία στη συντακτική σειρά των όρων π.χ. μπορούμε στα τουρκικά να πούμε ; aldım elmaları Ben ή 19

στα αγγλικά: some apples bought I ; το ίδιο και για τις υπόλοιπες Οι μαθητές σχηματίζουν προτάσεις γραμματικές ή α- ντιγραμματικές άλλοτε παραβιάζοντας κι άλλοτε όχι τους κανόνες της κάθε γλώσσας ξεχωριστά. 3 ο στάδιο: Τέλος ζητούμε από τους μαθητές να συγκεντρώσουν για κάθε γλώσσα τα στοιχεία που εντόπισαν με βάση τις ερωτήσεις: ποια σειρά βλέπετε να έχουν οι όροι στην τουρκική; Ποια στην αγγλική; Ποια στην ελληνική; Που μπαίνουν οι προσδιορισμοί; Τι διαφορές διακρίνετε; Εξηγήστε με δικά σας λόγια τις διαφορές τους. 4 ο Τελικά ο συνταγματικός άξονας υπάρχει για όλες στις γλώσσες; Ποιο ρόλο παίζει στο νόημα; Εκφραστείτε προφορικά. Δραστηριότητα 6 η : πολυγλωσσική ανάγνωση- φιλολογική ανάγνωση του ποιήματος «η Ιθάκη» του Κ. Καβάφη από το εγχειρίδιο της Α Λυκείου: Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, α τεύχος, ΟΕΔΒ, σελ. 430 τομέας ενδιαφέροντος: λογοτεχνία υλικό: το ποίημα του Καβάφη η Ιθάκη(ό.π.) συμπληρωμένο από μεταφράσεις του σε 4 γλώσσες γλώσσες: ελληνική, τουρκική, γαλλική, ιταλική Κοινό: αναγνώστες- μαθητές Α λυκείου Μέθοδος: κειμενοκεντρική -ομαδοσυνεργατική Στόχοι: α. να καταλάβουν την αξία της μετάφρασης για την κατάργηση των εθνικών συνόρων στη γλώσσα β. να συνειδητοποιήσουν επομένως ότι η ποίηση είναι παγκόσμια αξία και πως όλοι έχουν το δικαίωμα της πρόσβασης σ αυτήν, ανεξάρτητα από εθνικότητα και γλώσσα γ. να συζητήσουν μέσα από την εκφορά ορισμένων εννοιών σε διαφορετικές γλώσσες, την προσέγγισή τους από διαφορετικούς πολιτισμούς(ν αποκτήσουν μια διαπολιτισμική ικανότητα) 20

δ. να γίνει αντιληπτός ο προνομιακός ρόλος της διγλωσσίας για την κατανόηση του κόσμου μέσα από τα κείμενα. ε. να απομυθοποιηθεί η δυσκολία στην εκμάθηση γλωσσών μέσα από τη συγκριτική προσέγγιση κοινών λέξεων( δανείων) μεταξύ των γλωσσών. στ. να συνειδητοποιήσουν τη διαφορά ανάμεσα στην κατά λέξη μετάφραση και τη μετάφραση που αποδίδεται από την ξένη γλώσσα προκειμένου να εκφράσει τα νοήματα(πλαίσιο αναφοράς στόχων στην αφύπνιση των γλωσσών, (Cevran- Candelier,2010, στο Χατζησαββίδης- Μουμτζίδου, 2010) Σχέδιο μαθήματος: Χωρίζουμε τα παιδιά σε 4 ομάδες ανάλογα με την επιλογή της γλώσσας που θα έχουν κάνει, ωστόσο όλες οι ομάδες κρατούν το κείμενο και στις 4 γλώσσες 1 ο στάδιο -1 η ανάγνωση: Ανάγνωση ποιήματος στα ελληνικά Ανάγνωση ποιήματος στα γαλλικά. Ανάγνωση ποιήματος στα ιταλικά Ανάγνωση στα τουρκικά 2 ο αφήγηση-προεπισκόπηση(cummins)-σύντομη διερευνητική συζήτηση για το ποίημα 3 ο να παρατηρήσουν και να συγκρίνουν τα δυο κείμενα: να παρατηρήσουν και να μεταφέρουν τις υπογραμμισμένες φράσεις από τη μια γλώσσα στην άλλη και να παρατηρήσουν τις σχέσεις μεταξύ τους: να προσδιορίσουν ποιες άλλες λέξεις καταλαβαίνουν, κάθε ομάδα να σημειώνει τα συμπεράσματά της. 4 ο πολυγλωσσική ανάγνωση-απαγγελία: να ξαναδιαβάσουν το κείμενο ως εξής: ένας στίχος στα ελληνικά, μετά στα γαλλικά, μετά στα τουρκικά, τέλος στα ιταλικά, επόμενος. όποιος απαγγέλει σηκώνεται από το θρανίο λέει το στίχο και ξανακάθεται, συνεχίζουμε την πολυγλωσσική ανάγνωση, 21

στο τέλος συμμετέχουν όλοι είτε ξέρουν είτε όχι να διαβάζουν μια άλλη γλώσσα, σε μια ατμόσφαιρα τονισμών, επιτονισμών, ηχοχρωμάτων ( με την υποστήριξη το διαδικτύου μπορεί να ακουστεί η ανάγνωση του καβαφικού έργου στα γαλλικά: http://www.youtube.com/watch?v=3cpdlg_i3ie. Επίσης στις δραστηριότητες αυτές μπορεί να συμμετέχον και καθηγητές/τριες άλλων γλωσσών ή και δίγλωσσοι συνάδελφοι που μπορούν να ενισχύσουν την πολύγλωσση ανάγνωση. Σε μια τέτοια περίπτωση, η δραστηριότητα προσαρμόζεται στη νέα ομάδα) Δραστηριότητα 7 η : Κεφάλαιο: Η πειθώ στη διαφήμιση τάξη Γ Λυκείου-βιβλίο Ο.Ε.Δ.Β, Έκφραση Έκθεση Γ Λυκείου Υλικό: διαφημιστικό μήνυμα στα ελληνικά Διαφημιστικό μήνυμα στα αλβανικά Διαφημιστικό μήνυμα στα αγγλικά Διαφημιστικό στα τουρκικά Διαφημιστικό μήνυμα στα γαλλικά Κοινό: μαθητές της τρίτης Λυκείου Στόχοι:- να παρατηρήσουν τα διαφορετικά εκφραστικά μέσα, τις λεκτικές επιλογές που χρησιμοποιούμε στο διαφημιστικό μήνυμα ώστε να γίνει πιο πειστικό -με την ευκαιρία να παρατηρήσουν σε διαφορετικές γλώσσες τα μέσα αυτά και να αντιληφτούν δομές που διαφέρουν ή δομές παρόμοιες μεταξύ των γλωσσών. -να συνειδητοποιήσουν ότι όλες οι γλώσσες έχουν όλες τις δυνατότητες (π.χ πως εκφέρεται η προσταγή, το επίθετο, η επικεφαλίδα, το σύνθημα κ.λ.π.) Άλλη εκδοχή: Η δραστηριότητα μπορεί να αφορά και σε οπτικοακουστικό διαφημιστικό μήνυμα, μέσω του οποίου μπορούν να διακρίνουν τις διαφορές και στον επιτονισμό ανάλογα με τις γλώσσες. Επίσης: 22