ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΗΣ Φ.Π. - ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΗΣ Φ.Π. - ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ Συντ. Διευθυντής Γ.Ν. ΤΡΙΚΑΛΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο καρκίνος του πνεύµονα είναι ο πιο διεδοµένος καρκίνος παγκοσµίως, αλλά στιγµατίζεται από την συσχέτισή του µε το κάπνισµα και ο καπνιστής εµφανίζεται ως κάποιος που του άξιζε να το πάθει. Στις αρχές του 20ου αιώνα αποτελούσε σπάνια κακοήθεια. Σήµερα το 28% των θανάτων από καρκίνο οφείλονται στον καρκίνο του πνεύµονα. Παγκοσµίως αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από κακοήθεια και για τα 2 φύλα, ενώ τελευταία στην επίπτωση και θνησιµότητα φαίνεται να υπερτερούν ελαφρά οι γυναίκες.

Εντοπίζεται συνήθως την 5η και 6η δεκαετία της ζωής (45-69). Οι µαύροι προσβάλλονται συχνότερα από τους λευκούς. Οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες από τους άνδρες µε την ίδια καπνιστική συνήθεια. Υποδεικνύει γενετικό υπόστρωµα που ακόµα δεν το έχουµε ανακαλύψει πλήρως.

ΑΙΤΙΑ Τα πρώτα 9 από τα 10 είναι το κάπνισµα (85 87%) και το δέκατο αίτιο είναι το παθητικό κάπνισµα (3-5%). Καρκίνο όµως θα πάθει ο ένας στους δέκα καπνιστές. Ακόµα για κάθε 10 ασθενείς µε καρκίνο του πνεύµονα ο ένας δεν καπνίζει Άλλα αίτια είναι: Επαγγελµατική έκθεση Ατµοσφαιρική ρύπανση Διατροφή Πνευµονοπάθειες Κληρονοµικότητα

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Γενικά συµπτώµατα Από τον πρωτοπαθή όγκο. Ακόµα κλινικά σηµεία, πυρετός, λοίµωξη Τις εξωθωρακικές µεταστάσεις συνήθως ήπαρ, οστά, επινεφρίδια, νευρικό σύστηµα, δέρµα, λεµφαδένες Την ενδοθωρακική εξωπνευµονική ανάπτυξη του όγκου, δυσφαγία, Σδ. Pancoast, Σδ. Horner, πλευριτική συλλογή, επέκταση καρδιά και περικάρδιο Παρανεοπλασµατικά συµπτώµατα (υπερτροφική πνευµονική οστεοαρθροπάθεια, σδ. Cushing, σδ. απρόσφορης έκκρισης ADH, υπερασβεστιαιµία, σδ. Lambert-Eaton). ΣΥΜΠΤΩΜΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ (%) Βήχας: 50-75% των ασθενών, συχνά χρόνιος που τελευταία έχει αλλάξει χαρακτήρα. Συχνότερος στον πλακώδη και στον µικροκυτταρικό τύπο. Ενδοβρογχική ανάπτυξη µάζας ή διήθηση εξέλκωση του βρογχικού βλεννογόνου. Αιµόπτυση: 35 50% των ασθενών, σπάνια απειλητική για τη ζωή. Συνήθως αυτοπεριοριζόµενο σύµπτωµα. Θωρακικός πόνος: 40% των ασθενών. Εκτός από ΗΚΔ, χρειάζεται Ro θώρακος. Υποδηλώνει διήθηση τοιχωµατικού υπεζωκότα ή µεγάλου βρόγχου. Δύσπνοια 12 Εξωθωρακικός πόνος 6 Ανορεξία και απώλεια βάρους 5 Τραχηλική µάζα 5 Καταβολή δυνάµεων, αδυναµία 3 Σύνδροµο άνω κοίλης φλέβας 3 Βράγχος φωνής 3 Εκδηλώσεις από το ΚΝΣ 3 Ωµαλγία 2 Πληκτροδακτυλία 1 21 21 16

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Πνευµονική µάζα ύποπτη για ΜΜΚΠ Εστιασµός στο ιστορικό και την φυσική εξέταση: - Συνοδά πνευµονικά νοσήµατα (ΧΑΠ) - Συνοδά νοσήµατα που επηρεάζουν την ανοχή στην θεραπεία - Λειτουργική κατάσταση του ασθενούς Φυσιολογικός και εργαστηριακός έλεγχος: - Έλεγχος πνευµονικής λειτουργίας που περιλαµβάνει και την DLCO - Βιοχηµεία του ορού, ασβέστιο, ηπατική λειτουργία, γενική αίµατος Ακτινοσκοπικά: - CT-PET - CT µε σκιαγραφικό εάν χρήζουν ακριβέστερης αξιολόγησης το µεσοθωράκιο ή λεµφαδένες ΟΧΙ Υπάρχει αποµακρυσµένη µεταστατική νόσος? Εξετάζονται δευτερογενείς παράγοντες: - Είναι ο ασθενής υποψήφιος για χειρουργείο? - Συνοδά νοσήµατα και λειτουργική κατάσταση - Θα αλλάξουν οι καρκινικοί δείκτες την θεραπεία? ΝΑΙ Εµφάνιση µε CT ή PET του σταδίου Ν1, Ν2, Ν3 της νόσου ΟΧΙ Μεγάλος όγκος µε υψηλή πιθανότητα επέκτασης στους λεµφαδένες (Τ1b ή µεγαλύτερο) ΟΧΙ ΝΑΙ ΝΑΙ Ανάλογα µε την πιθανότητα καρκίνου: Χειρουργείο εάν είναι χειρουργήσιµος ασθενής ή βιοψία επί υποψίας µικροκυτταρικού καρκινώµατος ή στην περίπτωση που θα απαιτηθεί ακτινοβολία Σταδιοποίηση των µεσοθωράκιων λεµφαδένων µε µεσοθωρακοσκόπηση ή EBUS- TBNA Σκεφθείτε την σταδιοποίηση των µεσοθωράκιων λεµφαδένων µε µεσοθωρακοσκόπηση ή EBUS- TBNA Βιοψία στην πιο προσβάσιµη βλάβη που θα δείξει το πλέον προχωρηµένο της νόσου από την ιστολογική διάγνωση και σταδιοποίηση

Ανάλογα που ασκείς την ιατρική Βρογχοσκόπηση Σηµαντική διότι προλαµβάνει καταστάσεις που δεν τις δείχνει η αξονική τοµογραφία θώρακος ( α- πόφραξη βρόγχων, ατελεκτασίες, παράγοντες επιδείνωσης της δύσπνοιας δύσκολα αντιµετωπίσιµοι µετά). Μαζί µε την λήψη υλικού µε ψήκτρα και πλύση αποτελεί καλή διαγνωστική µεθοδο σύµφωνα µε τις κατευθυντήριες οδηγίες της ACCP βασισµένες σε ανασκοπική µελέτη ό- λων των σχετικών µελετών από το 1971 2004. Όµως το διαγνωστικό υλικό στην λήψη βιοψίας συχνά είναι λίγο και αιµορραγικό. Έχει ευαισθησία 74 95% σε ορατή βλάβη και < 50% (36 88%) σε µη ορατή βλάβη. Σε βλάβες > 2 εκ. η ευαισθησία είναι µεγαλύτερη. Απαιτούνται τουλάχιστον 3 δείγµατα βιοψιών. Η αποτελεσµατικότητα ενισχύεται από την TBNA Έχει ευαισθησία > 90%, ειδικότητα 100% και ενδείκνυται σε περιφερικές παρεγχυµατικές βλάβες. 20-50% ψευδώς αρνητικά αποτελέσµατα.

ΑΛΛΕΣ ΕΠΕΜΒΑΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΘΩΡΑΚΟΣΚΟΠΗΣΗ Πολύ χρήσιµη στην σταδιοποίηση του µεσοθωρακίου µε ευαισθησία 81% και ειδικότητα 100%. Εκτός από τους µεσοθωράκιους λεµφαδένες µπορεί να λάβει βιοψία και από µάζα του µεσοθωρακίου. Δίνει µεγάλα λεµφαδενικά κοµµάτια αν και τελευταία τείνει να αντικατασταθεί από το PET-scan και το EBUS. VATS Βοηθά διαγνωστικά και θεραπευτικά λαµβάνοντας βιοψία από το µεσοθωράκιο και τον υπεζωκότα για να διευκρινισθεί η συµµετοχή του. Έχει ρόλο σηµαντικό στην πλευρόδεση.

ΝΕΩΤΕΡΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΡΟΓΧΟΣΚΟΠΗΣΗ ΜΕ ΗΛΕΚΤΡΟMΑΓΝΗΤΙΚΗ ΠΛΟΗΓΗΣΗ (Electromagnetic navigation bronchoscopy). H CT χαρτογραφεί το βρογχικό δένδρο και εντοπίζει µε ακρίβεια τις περιφερικές βλάβες µε την βοήθεια σε πραγµατικό χρόνο ενός ανιχνευτή. Στην συνέχεια το βρογχοσκόπιο οδηγείται µε ακρίβεια και διαµέσου ενός επεκτεινόµενου καναλιού εργασίας 3mm λαµβάνεται υπό την καθοδήγηση της εικόνας στοχευµένη στην περιφερική βλάβη βιοψία. Προοπτική πιλοτική µελέτη που εξέτασε την σκοπιµότητα και την ασφάλεια της ENB στις περιφερικές βλάβες και στους λεµφαδένες σε ασθενείς µε υποψία πνευµονικού καρκίνου ή µε λεµφαδένες µεσοθωρακίου, έδειξε ότι διαγνωστικός ιστός λήφθηκε στο 80.3 % των περιστατικών και συγκεκρι- µένα στο 74% των περιφερικών βλαβών και 100% των λεµφαδένων.

EBUS Άλλο διαγνωστικό εργαλείο και κυρίως στην µορφή του µε περιστρεφόµενη κεφαλή υπερήχων στο άκρο του καθετήρα (Radial Probe Endobronchial Ultrasound) µε ή χωρίς χρήση µπαλονιού µε πλήρωση ύδατος για την µετάδοση των κυµάτων και την βελτίωση της εικόνας. Αποτελεί εξελιγµένη µορφή λήψης ΤΒΝΑ µε µεγαλύτερη ακρίβεια σε µικρότερους λεµφαδένες και οµάδες που ως τώρα δεν ήταν προσπελάσιµες µε την θωρακοσκόπηση και την απλή ΤΒΝΑ. Δύο µετααναλύσεις έδειξαν στην ανίχνευση µεταστατικών µεσοθωράκιων λεµφαδένων ευαισθησία 93% και ειδικότητα 100%. Η ευαισθησία µεγάλωσε όταν οι ασθενείς επιλέχθηκαν µε βάση το θετικό PET-scan ή τα ευρήµατα της CT. Ευαισθησία στην διάγνωση 73% και ειδικότητα 100%. Αν συνδυασθεί µε την ENB η διαγνωστική αξία ανέρ-χεται στο 88% συγκριτικά µε την RP-EBUS (69%) και την ENB (59%) ξεχωριστά. FRANCISCO AÉCIO ALMEIDA - CLEVELAND CLINIC JOURNAL OF MEDICINE VOLUME 79 E-SUPPLEMENT 1 MAY 2012 e-s11 EBUS-TBNA and mediastinoscopy EBUS-TBNA EUS-FNA

EBUS vs ΜΕΣΟΘΩΡΑΚΟΣΚΟΠΗΣΗ Αρκετές µελέτες θεωρούν την EBUS-TBNA µια ακριβής και λιγότερο επεµβατική µέθοδο για την αξιολόγηση των µεσοθωράκιων λεµφαδένων στο ΜΜΚΠ λίγες όµως µελέτες την σύγκριναν απευθείας µε την θωρακοσκόπηση. Η υπεροχή που έδειξε σε µια µελέτη οφειλόταν µόνο στην επιτυχέστερη διάγνωση της EBUS-TBNA στο επίπεδο των υποτροπιδικών λεµφαδένων (78% και 98% αντίστοιχα)όπου η µεσοθωρακοσκόπιση έχει δύσκολη προσπέλαση. Άλλη µελέτη δείχνει ότι δεν διαφέρει σε αποτελεσµατικότητα από την µεσοθωρακοσκόπηση και άλλες διακρίνουν µια υπεροχή στην ευαισθησία για την EBUS-TBNA. Σε µελέτες που έγιναν για το αν η EBUS-TBNA σε συνδυασµό µε την βρογχοσκόπηση θα µπορούσε να αποτελέσει µια και µοναδική επεµβατική πράξη στην αρχική διάγνωση και σταδιοποίηση του ΜΜΚΠ φαίνεται πως η απάντηση είναι µάλλον ναι για το 50% των ασθενών περίπου. Σύµφωνα µε την IASLC και ATS/ERS απαιτείται µεγάλο ιστολογικό κοµµάτι τουλάχιστον για το αδενοκαρκίνωµα, ειδικά όταν αναζητούµε γεννετικές ανωµαλίες όπως π.χ µεταλλάξεις του υποδοχέα του επιδερµικού αυξητικού παράγοντα (EGFR), κ.α Annema JT, van Meerbeeck JP, Rintoul RC, et al. Mediastinoscopy vs endosonography for mediastinal nodal staging of lung cancer: a randomized trial. JAMA 2010; 304:2245 2252.

FNA (Fine Needle Aspiration) Παρά τις νέες ταχείες και προωθηµένες µεθόδους που πολλά υπόσχονται η διαβρογχική βιοψία µε βελόνα έχει ακόµα σηµαντική θέση. Εφαρµόζεται σε πολλούς ασθενείς µε προχωρηµένη νόσο, µη χειρουργήσιµη και σε κακή φυσική κατάσταση, όταν πρέπει να ληφθεί βιοπτικό υλικό µε ελάχιστα επεµβατικό τρόπο. Η εξέταση αποτελεί αξιόπιστη και ευρέως εφαρµόσιµη εναλλακτική λύση. Τα κυτταρολογικά δείγµατα που λαµβάνονται είναι κατάλληλα για την εφαρµογή τεχνικών ό- πως η ανοσο-ιστοχηµεία και η ανάλυση των µεταλλάξεων του µικροrna. Παρουσιάζει πλεονεκτήµατα έναντι µικρών βιοπτικών δειγµάτων ειδικά αν τα κυτταρικά συσσωµατώµατα παρασκευάζονται έτσι ώστε να δίνεται προσοχή στην κυτταρική µορφολογία και στην προανάλυση των δειγµάτων την ώρα που συλλέγονται. Αυτό µπορεί να επιτρέψει την ταξινόµηση των ασθενών σε διαφορετικές διαγνωστικές και προγνωστικές κατηγορίες. Fassina A, Cappellesso R, et al: Fine needle aspiration of non-small cell lung cancer: current state and future perspective. Cytopathology- 2012 Aug; 23(4):213-9.

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ Απαιτείται υποχρεωτικά ιστολογική εξέταση και προσδιορισµός της επέκτασης του όγκου ώστε να καθοριστεί το στάδιο κατά ΤΝΜ. Απεικονιστικά για την πρώιµη διάγνωση του πνευµονικού καρκίνου εφαρµόζονται 4 τεχνικές: Το PET-scan που διαχωρίζει τα καλοήθη από τα κακοήθη οζίδια του πνεύµονα. Η υπολογιστική τοµογραφία θώρακα (CT). Η υπολογιστική τοµογραφία θώρακα χαµηλής ακτινοβολίας (LDCT). Όταν επιτρέπει την ανακατασκευή της ανατοµίας και την ανίχνευση των ανατοµικών αλλαγών του θώρακα, µπορεί να διαγνώσει πρώιµα τα οζίδια. Η υπολογιστική τοµογραφία θώρακος αυξηµένης αντίθεσης (CE-CT). Επιτρέπει την ανακατασκευή της ανατοµίας του θώρακα και την αξιολόγηση των χαρακτηριστικών των ανευρισκόµενων οζιδίων. Δανέζικη τυχαιοποιηµένη µελέτη που καθόριζε το στάδιο µε PET σε συνδυασµό µε CT και συγκρίθηκε µε την κλασσική επεµβατική σταδιοποίηση (θωρακοσκόπηση και/ή λήψη βιοψίας από µε-σοθωράκιο λεµφαδένα µε υπερηχογραφική βρογχοσκόπηση), έδειξε την υπεροχή του συνδυασµού PET-CT για το στάδιο Ν. Τελευταία πολύς λόγος γίνεται για την ανάπτυξη συστηµάτων διάγνωσης µε υποβοήθηση υπολογιστή (Computer- Aided Diagnosis). Συνήθως εφαρµόζουν 3 στάδια: Προεπεξεργασία µε την κατάτµηση των πνευµονικών ιστών σε εικόνα ώστε να ελαττωθεί ο χώρος αναζήτησης των όζων. Υποχρεωτικά µετά ανίχνευση και κατάτµηση των όζων στο συγκεκριµένο τµήµα. Τέλος η ταξινόµηση των όζων σε καλοήθεις και κακοήθεις αφού προηγηθεί η κατηγοριοποίηση των πραγµατικών όζων από τους µη πραγµατικούς (φυσιολογικές ανατοµικές δοµές). Garth M. Beache, Georgy Gimelfarb et al: Computer-Aided Diagnosis Systems for Lung Cancer: Challenges and Methodologies - Int J Biomed Imaging. 2013 Fischer BM, Mortensen J, Hansen H, et al. Multimodality approach to mediastinal staging in non-small cell lung cancer. Faults and benefits of PET-CT: a randomised trial. Thorax 2011; 66: 294 300.

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ Η συχνότητα του πνευµονικού καρκίνου στην εγκυµοσύνη είναι πολύ χαµηλή, αυξάνεται όµως στις βιοµηχανοποιηµένες χώρες αφενός διότι οι νέες γυναίκες καπνίζουν και αφετέρου διότι εγκυµονούν σε µεγαλύτερες ηλικίες. Συνήθως ο καρκίνος έχει φτωχή πρόγνωση εξαιτίας των µεταστάσεων κατά την ώρα της διάγνωσης. Σύµφωνα µε την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Ογκολογίας (ESMO) η διαγνωστική ή θεραπευτική ακτινοβολία προκαλεί µεταλλάξεις, τερατογέννεση και καρκινογέννεση στο έµβρυο, ανάλογα την δόση, την φύση της θεραπείας και του σταδίου της εγκυµοσύνης. Ως παράγοντες µετάλλαξης θεωρούνται αυτοί που προκαλούν µετάλλαξη στο DNA και όχι στο γονιδίωµα.

Οι ασθενείς και οι ιατροί φοβούνται σωστά µεν, αλλά υπερβολικά πολλές φορές, την επίπτωση της ακτινοβολίας στο έµβρυο. Αυτό συχνά οδηγεί σε καθυστερηµένη διάγνωση. Η ακτινοβολία ως ένα βαθµό επιτρέπεται αλλά δεν πρέπει να διαφεύγει η προστασία µε χρήση ποδιάς µολύβδου. Η πιο σίγουρη εξέταση είναι ο υπέρηχος. Η ακτινοβολία από την απλή ακτινογραφία θώρακος είναι ελάχιστη (0,002mGy). Ο κίνδυνος τερατογέννεσης θεωρείται αµελητέος στην περίπτωση της µαγνητικής τοµογραφίας σύµφωνα µε µελέτες τόσο σε µικρά ζώα, όσο και σε έµβρυα. Οι οδηγίες επιτρέπουν την διεξαγωγή µαγνητικής τοµογραφίας αλλά µε προσοχή ειδικά για το πρώτο τρίµηνο της εγκυµοσύνης M. Kerjouan, S. Jouneau et al.: Le cancer bronchiquede la femme enceinte: prise en charge diagnostique et therapeutique en 2012 Revue Generale

Η ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΣΤΟ ΕΜΒΡΥΟ ΚΑΤΆ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΤΆΣΕΙΣ CT κοιλίας - λεκάνης Ακτινογραφία λεκάνης Κίνδυνος τερατογέννεσης Ακτινογραφία κολίας CT θώρακος CT εγκεφάλου Ακτινογραφία άκρων Ακτινογραφία θώρακος 0 20 40 60 80 100 mgy

ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ Συζητείται η χρήση γαδολίνιου ως µέσο τερατογέννεσης επειδή διέρχεται τον πλακούντα. Η έγχυση ιωδίου διότι προκαλεί διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδή στα νεογνά. Εξετάσεις µε ισότοπα όπως το το PET-scan. To σπινθηρογράφηµα οστών.

ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Προτιµάται η βρογχοσκόπηση και η βιοψία λεµφαδένων υπό υπέρηχο. Η βιοψία υπό αξονικό τοµογράφο είναι εφικτή αρκεί να λαµβάνεται υπόψη η ακτινοβολία που ωστόσο είναι ελάχιστη. Ακόµη η βιοψία υπό γενική αναισθησία µπορεί να είναι εφικτή σε ένα νοσοκοµείο εξειδικευµένο. ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΤΥΕΛΩΝ Δεν χρησιµοποιείται πλέον πολύ, δεν την εµπιστευόµαστε. Έχει ευαισθησία 85% σε κεντρικούς όγκους και 99% ειδικότητα. Σε περιφερικές µάζες µικρή διαγνωστική αξία (<50%)

ΑΝΟΣΟ-ΙΣΤΟΧΗΜΕΙΑ και AΛΛΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ Έχει σηµαντική θέση στην αξιολόγηση των νεοπλασµάτων του πνεύµονα και του υπεζωκότα. Χρησιµοποιεί αντισώµατα που δεσµεύονται από ειδικά αντιγόνα, συνήθως πρωτεϊνες, επιτρέποντας έτσι την ανίχνευσή τους από το µικροσκόπιο. Η αξιολόγηση του ιστού ή των κυτταρολογικών δειγµάτων µε αυτά τα αντισώµατα διευκολύνει τον καθορισµό του τύπου του όγκου και την προέλευσή του. Ο ρόλος της ανοσοϊστοχηµείας είναι διαγνωστικός, γεννετικός και θεραπευτικός. Η πολυφωτονική απεικόνιση (multiphoton imaging) είναι µια µη επεµβατική στον ιστό µέθοδος που επιτρέπει σε πραγµατικό χρόνο την οπτική διαφοροδιάγνωση του καρκινικού από τον φυσιολογικό ιστό. Αποφεύγει έτσι την χρήση της αιµατοξυλίνης ηωσίνης που αποτελεί χρονοβόρα διαδικασία. Η ανίχνευση του κυκλοφορούντος µικροrna (circulating microrna) παρότι ως διαγνωστικό εργαλείο στον καρκίνο του πνεύµονα δεν προχώρησε λόγω αντιφατικών µελετών, σε πρόσφατη µεταανάλυση όπου τα αποτελέσµατα 13 µελετών αναλύθηκαν συστηµατικά µε εξελιγµένα τυχαιοποιηµένα στατιστικά µοντέλα φαίνεται ότι παρουσιάζει σηµαντική δυναµική ως διαγνωστικός δείκτης και δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί ως ιδέα. Shen Y, Wang T et al: Diagnostic Value of Circulating micrornas for Lung Cancer: A Meta-Analysis. Genet Test Mol Biomarkers. 2013 Feb 6. Chen G, Wang L et al.: Optical Diagnosis for Lung Cancer Using Multiphoton Imaging. Scanning. 2013 Feb 20. Mani H., Zander DS: Immunohistochemistry: applications to the evaluation of lung and pleural neoplasms: part 2. Chest. 2012 Nov;142(5):1324-33.

ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Μεγάλες µελέτες στις ΗΠΑ (154.901 συµµετέχοντες) έδειξαν το 2011 ότι η απλή ακτινογραφία θώρακα σε ετήσια βάση δεν βελτίωσε την θνησιµότητα στον καρκίνο του πνεύµονα, επιβεβαιώνοντας ανάλογες µελέτες περασµένων δεκαετιών. Αντίθετα Εθνική τυχαιοποιηµένη µελέτη στις ΗΠΑ σε 53.454 ασθενείς υψηλού κινδύνου έδειξε ότι η CT θώρακος χαµηλής ακτινοβολίας σε ετήσια βάση µείωσε την θνησιµότητα σε σχέση µε την ακτινογραφία. Πρακτικά 40 άτοµα εξετάζονταν µε αξονική θώρακα για να διαπιστωθεί µια περίπτωση καρκίνου του πνεύµονα σε σύγκριση µε 265 άτοµα της απλής ακτινογραφίας.

Ο όσφρηση των σκύλων σε δείγµα εκπνοής µπορεί να προσδιορίσει µε αρκετή ακρίβεια ασθενείς µε καρκίνο του πνεύµονα και να τον διαφοροποιήσει από άλλες πνευµονοπάθειες, φαγητό ή καπνό. Η ευαισθησία είναι 71% και η ειδικότητα 93%. Η έρευνα πλέον επικεντρώνεται στην ανεύρεση της µοριακής υπογραφής της εκπνοής του ασθενή. Οι πιθανοί δείκτες στον αέρα της αναπνοής και του δωµατίου που εξετάζονται µε εξειδικευµένους φασµατογράφους, είναι οι αλκοόλες, οι αλδεϋδες, οι κετόνες και οι υδρογονάνθρακες. Bajtarevic A, Ager C, et al: Noninvasive detection of lung cancer by analysis of exhaled breath. - BMC Cancer. 2009 Sep 29;9:348. Jean Paul Sculier: Non small cell lung cancer : Eur. Respir. Rev. 2013 Clinical Year in Review.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Jean Paul Sculier: Non small cell lung cancer : Eur. Respir. Rev. 2013 Clinical Year in Review. 2. Fischer BM, Mortensen J, Hansen H, et al. Multimodality approach to mediastinal staging in non-small cell lung cancer. Faults and benefits of PET-CT: a randomised trial. Thorax 2011; 66: 294 300. 3. FRANCISCO AÉCIO ALMEIDA, MD, MS, FCCP CLEVELAND CLINIC JOURNAL OF MEDICINE VOLUME 79 E-SUPPLEMENT 1 MAY 2012 e-s11. 4. Annema JT, van Meerbeeck JP, Rintoul RC, et al. Mediastinoscopy vs endosonography for mediastinal nodal staging of lung cancer: a randomized trial. JAMA 2010; 304:2245 2252. 5. M. Kerjouan, S. Jouneau et al.: Le cancer bronchiquede la femme enceinte: prise en charge diagnostique et therapeutique en 2012 Revue Generale. 6. Garth M. Beache, Georgy Gimelfarb et al: Computer-Aided Diagnosis Systems for Lung Cancer: Challenges and Methodologies - Int J Biomed Imaging. 2013 7. Mani H., Zander DS: Immunohistochemistry: applications to the evaluation of lung and pleural neoplasms: part 2. Chest. 2012 Nov;142(5):1324-33. 8. Chen G, Wang L et al.: Optical Diagnosis for Lung Cancer Using Multiphoton Imaging. Scanning. 2013 Feb 20. 9. Shen Y, Wang T et al: Diagnostic Value of Circulating micrornas for Lung Cancer: A Meta-Analysis. Genet Test Mol Biomarkers. 2013 Feb 6. 10. Fassina A, Cappellesso R, et al: Fine needle aspiration of non-small cell lung cancer: current state and future perspective. Cytopathology- 2012 Aug;23(4):213-9. 11. Bajtarevic A, Ager C, et al: Noninvasive detection of lung cancer by analysis of exhaled breath. - BMC Cancer. 2009 Sep 29;9:348.