ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Παθοφυσιολογία Ι Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο Υπεύθυνος μαθήματος: Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας, Αλέξανδρος Α. Δρόσος
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΟΜΟΙΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ H 2 O (ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ & ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ) Γ. Λιάμης Επ. Καθηγητής Παθολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Na < 136 meq/l
Να + ορού= Να + e + K + e Ολικό H 2 O Na + e + K + e : ολικό ανταλλάξιμο Να + και Κ +
ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Να + ορού= ( Να + e + K e + ) / Ολικό H 2 O Υπονατριαιμία Κατακράτηση H 2 O απώλεια Να + (και Κ + ) > Η 2 Ο (θειαζιδικά διουρητικά)
ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Περίσσεια Η 2 Ο (σε σχέση με το Na + ) Διαταραχή της νεφρικής απέκκρισης H 2 O Πρόσληψη μεγαλύτερης ποσότητας H 2 O από αυτή που μπορεί να απεκκριθεί (Ψυχογενής πολυδιψία)
Ουσιαστικά όλοι οι υπονατριαιμικοί ασθενείς (αν εξαιρεθούν οι ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια και ψυχογενή πολυδιψία) έχουν αυξημένα επίπεδα ADH.
Η ΠΡΟΣΛΗΨΗ H 2 O ΔΙΑΔΡΑΜΑΤΙΖΕΙ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ
ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ o ΨΕΥΔΟΫΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ o ΑΛΗΘΗΣ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ
Μέθοδοι μέτρησης νατρίου Ion-selective electrodes (ISE) Direct ISE Indirect ISE
ΑΙΤΙΑ ΨΕΥΔΟΫΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Με φυσιολογική Posm Βαριά υπερλιπιδαιμία Βαριά υπερπρωτεϊναιμία (εργαστηριακό σφάλμα)
ΑΙΤΙΑ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Υπεργλυκαιμία Με αυξημένη Posm Χορήγηση υπέρτονου διαλύματος μαννιτόλης
ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΚΑΙ Na + ΟΡΟΥ γλυκόζης Posm έξοδος H 2 O από τα κύτταρα Να + ορού
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ Na + ΤΟΥ ΟΡΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ Διορθωμένη τιμή Na + ορού Γλυκόζη<400mg/dl: γλυκόζης κατά 100 mg/dl Na + ορού κατά 1.6mEq/L Γλυκόζη>400mg/dl: γλυκόζης κατά 100 mg/dl Na + κατά 2.4 meq/l Katz MA. Hyperglycemia-induced hyponatremia--calculation of expected serum sodium depression. N Engl J Med 1973;289:843-844. Hillier TA et al. Hyponatremia: evaluating the correction factor for hyperglycemia. Am J Med 1999;106:399-403.
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ Να + TOY ΟΡΟΥ ΜΕΤΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΜΑΝΝΙΤΟΛΗΣ Μαννιτόλη Posm Έξοδος H 2 O από τα κύτταρα Να + ορού Ωσμωτική διούρηση Απώλειες Η 2 Ο > απώλειες Να + + Κ + Να + ορού
ΑΙΤΙΑ ΑΛΗΘΟΥΣ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ ΜΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΠΕΚΚΡΙΣΗΣ Η 2 Ο Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης ADH Υποογκαιμία Θειαζιδικά διουρητικά Νεφρική ανεπάρκεια Ενδοκρινοπάθειες (επινεφριδιακή ανεπάρκεια /υποθυρεοειδισμός)
ΣΥΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΕΞΩΚΥΤΤΑΡΙΟΥ ΟΓΚΟΥ Πραγματική υποογκαιμία από απώλειες υγρών Οιδηματώδεις καταστάσεις: μείωση του δραστικού αρτηριακού όγκου αίματος
ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ απώλειες υγρών ADH Δίψα Πρόσληψη H 2 O Απώλειες Κ + Κ + ορού Κατακράτηση H 2 O ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Είσοδος Να + στα κύτταρα
Οιδηματώδεις καταστάσεις (καρδιακή ανεπάρκεια, ηπατική κίρρωση) ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΑΡΤΗΡΙΑΚΟΥ ΟΓΚΟΥ ADH Δίψα Κατακράτηση H 2 O Πρόσληψη H 2 O ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ
Η ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΕΙΝΑΙ ΔΕΙΚΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΚΑΙ ΗΠΑΤΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΡΟΣΦΟΡΗΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ADH ADH + πρόσληψη Η 2 Ο κατακράτηση H 2 O Na + ορού έκπτυξη εξωκυττάριου όγκου Να + ούρων
ΑΙΤΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΑΠΡΟΣΦΟΡΗΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ADH Νευροψυχιατρικά νοσήματα Πνευμονικά νοσήματα Νεοπλάσματα: κυρίως μικροκυτταρικό του πνεύμονα Φάρμακα: ψυχοφάρμακα,κυκλοφωσφαμίδη, βινκριστίνη, καρβαμαζεπίνη Μετά από χειρουργική επέμβαση Ιδιοπαθές
ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΡΟΣΦΟΡΗΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ADH ΑΓΝΩΣΤΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ Νεοπλασίες Φάρμακα: Ομεπραζόλη, αμινοφυλλίνη, αμιοδαρόνη Liamis et al. A review of drug-induced hyponatremia. Am J kidney Dis 2008; 52: 144-53
ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΑΠΟ ΔΙΟΥΡΗΤΙΚΑ Το συχνότερο αίτιο εξωνοσοκομειακής υπονατριαιμίας Liamis G et al. Uric acid homeostasis in the evaluation of diureticinduced hyponatremia. J Invest Med 2007;55:36-44
Μηχανισμοί Απώλεια διαλυτών ουσιών (δηλαδή Κ + και Na + ) μεγαλύτερη από την αντίστοιχη απώλεια νερού. Αυξημένη έκκριση ADH εξαιτίας της προκαλούμενης υποογκαιμίας Αυξημένη πρόσληψη ύδατος και η διέγερση της έκκρισης ADH που πιθανά προκαλούν τα ίδια τα θειαζιδικά διουρητικά Άμεση αναστολή της αραίωσης των ούρων εξαιτίας της μείωσης της επαναρρόφησης του NaCl στον άπω νεφρώνα. Υποκαλιαιμία, διαμέσου της διακυτταρικής ανταλλαγής κατιόντων.
Αν και η υπονατριαιμία μπορεί να παρατηρηθεί ακόμη και με μικρές δόσεις (12.5 mg/ημέρα) θειαζιδικών διουρητικών η επιπλοκή αυτή είναι σαφώς δοσοεξαρτώμενη.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η υπονατριαιμία από θειαζιδικά διουρητικά εμφανίζεται μέσα σε δύο εβδομάδες από την έναρξη χορήγησης του φαρμάκου. Η εμφάνιση υπονατριαιμίας σε περιπτώσεις χρόνιας χορήγησης θειαζιδών απαιτεί την παρουσία κάποιου επιπρόσθετου παράγοντα που επηρεάζει την ομοιοστασία του ύδατος (έμετοι, διάρροιες, έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας, αύξηση της πρόσληψης νερού ή της δόσης του φαρμάκου).
Παράγοντες κινδύνου Η συγχορήγηση θειαζιδικών διουρητικών με φάρμακα που επίσης επηρεάζουν την κάθαρση ύδατος (π.χ SSRIs) ή με άλλα διουρητικά (αμιλορίδη, σπειρονολακτόνη) αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης υπονατριαιμίας.
Θειαζίδες vs Φουροσεμίδη Οι περισσότερες περιπτώσεις υπονατριαιμίας από διουρητικά οφείλονται στα θειαζιδικά διουρητικά και πολύ σπάνια στα διουρητικά της αγκύλης Η φουροσεμίδη προκαλώντας υπότονες απώλειες έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στη θεραπεία της νορμοογκαιμικής και υπερογκαιμικής υπονατριαιμίας
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ
Πρώτο βήμα στη διαγνωστική προσέγγιση είναι ο αποκλεισμός ψευδούς ηλεκτρολυτικής διαταραχής
Diagnostic algorithm for suspected pseudohyponatremia Liamis G et al. Am J Nephrol. 2013; 38: 50-7
Αληθής υπονατριαιμία Μειωμένη ωσμωτικότητα πλάσματος
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ (ΙΙ) Προσδιορισμός Uosm ή Ε.Β ούρων Uosm< 100 mosmol/kg (Ε.Β < 1003): ψυχογενής πολυδιψία Uosm > 100 mosmol/kg: όλα τα άλλα αίτια υπονατριαιμίας
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ (ΙΙΙ) Προσδιορισμός Νa + oύρων (UNa + ) UNa + < 20 meq/l: υποογκαιμία
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ (ΙV) UNa + > 40 meq/l: SIADH Ωστόσο: Na + ούρων σε: υποθυρεοειδισμό, επινεφριδιακή ανεπάρκεια, πρόσφατη χορήγηση διουρητικών ή ωσμωτικά δραστικών ουσιών & βαριά μεταβολική αλκάλωση
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ Να + ούρων (<20mmol/L) ουρία/κρεατινίνη (>25/1) επιπέδων ουρικού οξέος (>5mg/dl) επαναρρόφησης Na + στα εγγύς σωληνάρια επαναρρόφησης ουρίας & ουρικού οξέος
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ ΑΠΡΟΣΦΟΡΗΣ ΕΚΚΡΙΣΗΣ ADH ουρίας ( FE ουρίας > 55%) ουρικού οξέος (<4mg/dl) + FE ουρικού οξέος ( > 12%) PO 4 3-
Κριτήρια για τη διάγνωση του SIADH Υπονατριαιμία με χαμηλή ωσμωτικότητα του ορού Ωσμωτικότητα ούρων δυσανάλογα υψηλή (> 100 mosmol /kg) Δυσανάλογα αυξημένη συγκέντρωση νατρίου στα ούρα (> 40 mmol /L) Φυσιολογική λειτουργία νεφρών, θυρεοειδή και επινεφριδίων Έλλειψη κλινικών ενδείξεων ελάττωσης του εξωκυττάριου όγκου Απουσία διαταραχών της οξεοβασικής ισορροπίας
ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΥΠΟΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Συσχετίζεται: με τη βαρύτητα της υπονατριαιμίας με την ταχύτητα εγκατάστασής της
Είναι η ήπια χρόνια υπονατριαιμία πράγματι ασυμπτωματική ;
Σε ειδικές νευρογνωσιακές δοκιμασίες οι υπονατριαιμικοί ασθενείς εμφάνισαν αστάθεια βάδισης και περισσότερες λανθασμένες/καθυστερημένες απαντήσεις. Αυτές οι διαταραχές δεν παρατηρήθηκαν μετά τη διόρθωση της υπονατριαιμίας
Ερμηνεία των νευρολογικών συμπτωμάτων Οίδημα εγκεφαλικών κυττάρων Καθυστέρηση της νευρικής αγωγιμότητας
Bone Disease as a New Complication of Hyponatremia: Moving Beyond Brain Injury
Μηχανισμοί Διαταραχή του ρεύματος ιόντων που απαιτείται για την επιδιόρθωση του οστού μετά από μικροτραυματισμούς Αύξηση των οστεοκλαστών/ μείωση της οστεοκαλσίνης (δείκτης οστεοβλαστικής δραστηριότητας). Αυξημένο οξειδωτικό stress Η αυξημένη απορρόφηση του οστού θεωρείται ως προσπάθεια του οργανισμού να διατηρήσει την ομοιοστασία του νατρίου (παρόμοιος μηχανισμός και στο δέρμα). Hoorn EJ, Liamis G, Zietse R, Zillikens MC. Hyponatremia and bone: an emerging relationship. Nat Rev Endocrinol. 2011;8:33-9.
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Αύξηση Να + ορού < 8-10 mmol/l/ημέρα Αύξηση Να + ορού <18mmol/L/48h Ρυθμός αύξησης Na + ορού < 0.5mmol/L/h
ΓΡΗΓΟΡΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΧΡΟΝΙΑΣ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Κεντρική γεφυρική μυελινόλυση (MRI) Παραπάρεση -τετραπάρεση, δυσαρθρία, δυσφαγία, κώμα
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ Αρχικά μικρή αύξηση του νατρίου: Na + ορού=110 meq/l-εξωκυττάριος όγκος 40L χορήγηση 1 lt NaCl (154 meq Να + ):αύξηση Να + ορού κατά 1mEq/L Όταν αποκατασταθεί νορμογκαιμία: απέκκρισης αραιών ούρων ορού ADH Να+
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΞΥ SIADH Αντιμετώπιση υποκείμενου αιτίου (π.χ. διακοπή φαρμάκων που προκαλούν το σύνδρομο) Στέρηση H 2 O Χορήγηση υπέρτονου διαλύματος NaCl και φουροσεμίδης σε περιπτώσεις βαριάς συμπτωματικής υπονατριαιμίας
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΧΡΟΝΙΟ SIADH Αντιμετώπιση υποκείμενου αιτίου Στέρηση H 2 O Δίαιτα υψηλή σε νάτριο και πρωτεϊνες Φουροσεμίδη Βαπτάνες: ανταγωνιστές των υποδοχέων της ADH Liamis G et al. Treatment of hyponatremia: the role of lixivaptan. Expert Rev Clin Pharmacol. 2014 Apr 28. [Epub ahead of print]
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ ΣΕ ΟΙΔΗΜΑΤΩΔΕΙΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ στέρηση Η 2 Ο + φουροσεμίδη Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια: ΑΜΕ + φουροσεμίδη Βαπτάνες: ανταγωνιστές των υποδοχέων της ADH
ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ
ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Νa + > 145 mmol/l
ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ θνητότητα 28% σε εξωνοσοκειακή υπερνατριαιμία 47.6% σε ενδοσοκομειακή υπερνατριαιμία Liamis G et al. Clinical and laboratory characteristics of hypernatremia in an internal medicine clinic. Nephrol Dial Transplant 2008;23:136-43
ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΥΠΕΡΤΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ADH κατακράτηση H 2 O Δίψα πρόσληψη H 2 O ΝΟΡΜΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ
ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΕΙΤΑΙ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΥΠΟΔΙΨΙΑ Ή ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΚΥΡΙΩΣ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΑ ΑΤΟΜΑ Η ΣΕ ΝΕΟΓΝΑ
Να + ορού= Να + e + K + e Ολικό H 2 O Na + e + K + e : ολικό ανταλλάξιμο Να + και Κ +
Υπερφόρτωση με Na + Elisaf M et al. Survival after severe iatrogenic hypernatremia Am J Kidney Dis 1989;14:230-1 ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Είσοδος H 2 O στα κύτταρα: (άσκηση, σπασμοί, ραβδομυόλυση) Απώλειες Η 2 Ο
ΥΠΟΤΟΝΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ Δέρμα Αναπνευστικό Άποιος διαβήτης (κεντρογενής / νεφρογενής) Ωσμωτική διούρηση: γλυκόζη, χορήγηση μαννιτόλης Ωσμωτική διάρροια: λακτουλόζη, δυσαπορρόφηση, λοιμώδεις εντερίτιδες
ΙΑΤΡΟΓΕΝΗΣ ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ ΑΕΕ Χορήγηση NaCl 0.9% + KCl Υπότονες απώλειες (άδηλες απώλειες) ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ
Φάρμακα που προκαλούν υπερνατριαιμία Νεφρικές απώλειες 1. Νεφρ. άποιος διαβήτης Υποκαλιαιμία: diuretics, cisplatin, aminoglycosides,amphotericin Υπερασβεστιαιμία: lithium, vitamin D excess demeclocycline, foscarnet, colchicine, vinblastine, vaptanes 2. Loop diuretics /Mannitol Απώλειες από το ΓΕΣ lactulose, sorbitol Υπέρτονα διαλύματα Liamis G et al. A review of drug-induced hypernatremia. NDT plus 2009 339-346
ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΤΟΥ Να + TOY ΟΡΟΥ ΜΕΤΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΜΑΝΝΙΤΟΛΗΣ Μαννιτόλη Posm Έξοδος H 2 O από τα κύτταρα Να + ορού Ωσμωτική διούρηση Απώλειες Η 2 Ο > απώλειες Να + + Κ + Να + ορού
Aίτια Υπερνατριαιμίας Υποογκαιμία (απώλειες από δέρμα & ΓΕΣ) Ισοογκαιμία (άποιος διαβήτης, υποδιψία) Οιδηματώδεις καταστάσεις (ιατρογενής)
Υποογκαιμική υπερνατριαιμία 82% των ασθενών με εξωνοσοκομειακή υπερνατριαιμία 41% των ασθενών με ενδονοσοκομειακή υπερνατριαιμία Liamis G et al. Clinical and laboratory characteristics of hypernatremia in an internal medicine clinic. Nephrol Dial Transplant 2008;23:136-43
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ Να + ούρων (<20mmol/L) ουρία/κρεατινίνη (>25/1) επιπέδων ουρικού οξέος (>5mg/dl)
ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ vs ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ Υποογκαιμία: εξωκυττάριου όγκου ( Na + ούρων) Αφυδάτωση: έλλειμμα Η 2 Ο δηλαδή Να + ορού
Υπονατριαιμία Υπερνατριαιμία Posm Posm είσοδος Η 2 Ο στα κύτταρα έξοδος Η 2 O από τα κύτταρα οίδημα κυττάρων Κυτταρική αφυδάτωση
ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Κυτταρική αφυδάτωση Η συμπτωματολογία συσχετίζεται με τη βαρύτητα της υπερνατριαιμίας και την ταχύτητα εγκατάστασής της
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ Μείωση Na + ορού <12 mmol/l/ημέρα Ρυθμός μείωσης Na + ορού <0.5mmol/L/h
ΓΡΗΓΟΡΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ ΣΠΑΣΜΟΙ-ΘΑΝΑΤΟΣ
Θεραπεία υπερνατριαιμίας Το είδος των υγρών που πρέπει να χορηγηθούν εξαρτάται από την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενή και το αίτιο της υπερνατριαιμίας
Νορμοογκαιμική Υπερνατριαιμία (Αμιγής απώλεια H 2 O) D/W 5% IV Νερό per os σε ασθενείς με μικρές αυξήσεις των επιπέδων του Νa +
Υπερογκαιμική υπερνατριαιμία D/W 5% IV + φουροσεμίδη (0.5-1 mg/kg)
Υποογκαιμική υπερνατριαιμία Υπότονα διαλύματα NaCl 1 L N/4 = 750 ml H 2 O 1 L N/2= 500 ml H 2 O Ισότονο διάλυμα NaCl
Κλινικό Περιστατικό Ασθενής προσκομίζεται στο ΤΕΠ σε κωματώδη κατάσταση. Αναφέρεται ανουρία από ωρών ΑΠ: 95/60 mmhg, σφύξεις: 110/min Ure: 150 mg/dl, cre: 1.9 mg/dl Na + : 170 meq/l
ΑΜΕΣΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Η ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑΣ (χορήγηση NaCl 0.9%)
Μετά τη διόρθωση της υποογκαιμίας Χορήγηση ορού γλυκόζης ή υπότονων νατριούχων διαλυμάτων
Υπότονα νατριούχα διαλύματα χορηγούνται από την αρχή της αντιμετώπισης της ήπιας υποογκαιμικής υπερνατριαιμίας (χωρίς δηλ. ενδείξεις κυκλοφορικής διαταραχής)
Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
Σημειώματα
Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ. http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1059.
Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκοντες: Βούλγαρη Παρασκευή, Γουδέβενος Ιωάννης, Δαλαβάγκα Γιοβάννα, Δρόσος Αλέξανδρος, Ελισάφ Μωυσής, Καράσσα Φωτεινή, Κατσούρας Χρήστος, Κοραντζόπουλος Παναγιώτης, Κουλούρας Βασίλειος, Κωλέττης Θεόφιλος, Κωνσταντινίδης Αθανάσιος, Λιάμης Γεώργιος, Λυμπερόπουλος Ευάγγελος, Μηλιώνης Χαράλαμπος, Μιχάλης Λάμπρος, Νάκα Αικατερίνη, Νάκος Γεώργιος, Τσιμιχόδημος Βασίλης. Υπεύθυνος μαθήματος: Αλέξανδρος Α. Δρόσος, Καθηγητής Παθολογίας/Ρευματολογίας «Παθοφυσιολογία Ι. Διαταραχές οξεοβασικής - λιπίδια ηλεκτρολύτες μεταβολικό σύνδρομο». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1059.
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.