Ο προπονητής και η λήψη των αποφάσεων: Η Ψυχολογία του Προπονητή ως Ηγέτη
Μην είσαι πολύ μετριόφρων. Δεν είσαι και τόσο σπουδαίος. Ghandi
Όσο καλύτερος είσαι, τόσα περισσότερα έχεις να μάθεις Don Herold
Σε κανένα πάρκο, καμιάς πόλης του κόσμου, δε θα βρεις άγαλμα στημένο για μια επιτροπή V. Pasternak
Η ηγεσία είναι δράση, όχι θέση D. McGannon
Ο καλός ηγέτης πάντα καθοδηγείται C. Jung
Σπουδαίος είναι εκείνος ο άνθρωπος που μπορεί να χρησιμοποιεί το μυαλό άλλων, για να κάνει τη δική του δουλιά. Don Piatt
Το να μην παίρνεις μια απόφαση, είναι μια απόφαση Harvey Cox
Το κριτήριο για τον άνθρωπο είναι τι κάνει όταν έχει εξουσία Πιττακός
Όταν σε διώχνουν από την πόλη, προσπάθησε να το κάνεις να φαίνεται, σαν να είσαι επικεφαλής μιας παρέλασης Ανώνυμος
Όταν το πλοίο χάσει το λιμάνι, δεν φταίει το πλοίο. Ανώνυμος
Οι 6 σημαντικότερες λέξεις... Οι 3 σημαντικότερες λέξεις... Παραδέχομαι ότι έκανα αυτό το λάθος Αν το θέλεις Οι 2 σημαντικότερες λέξεις... Οι 5 σημαντικότερες λέξεις... Σε ευχαριστώ Είμαι πολύ περήφανος για σένα Η 1 σημαντικότερη λέξη... Οι 4 σημαντικότερες λέξεις... Τι γνώμη έχεις εσύ Εμείς Και η 1 λιγότερο σημαντική λέξη... Εγώ
Η ηγεσία στον Αθλητισμό
Απόψεις που κυριαρχούν Manager Γεννιέται Οργάνωση, έλεγχος των ενεργειών άλλων ατόμων, προγραμματισμός Επιδέξιος και ικανός σε μια δραστηριότητα (οι μεγάλοι παίκτες στο ποδόσφαιρο) Περιβάλλον στο οποίο ασκείται η ηγεσία, οι σχέσεις με τα μέλη των ομάδων, η ωριμότητα της ομάδας, κ.ά.
Η προσωπικότητα του ηγέτη «Κυβέρνησε ένα βασίλειο όπως τηγανίζεις ένα μικρό ψάρι. Μην το παρακάνεις». Lao tse, ή tsu, ή tze, ή tzu, ή tsze (604 531 π.χ.). Μεγάλος κινέζος φιλόσοφος, ιδρυτής του ταοϊσμού
Δε χρειάζεται να είναι κάποιος ευφυής για να γίνει ικανός ηγέτης Sir E. Hillary
Η ευφυία Συσχετίσεις με την αποδοτικότητα του ηγέτη χαμηλές έως Από τι εξαρτάται η συνεισφορά της Ανάγκη για καθοδήγηση Το στρες Συμπέρασμα Δεν είναι πάντα απαραίτητη Συνεισφέρει υπό προϋποθέσεις Αν υπάρχει ένταση στην ομάδα Όταν το στρες είναι χαμηλό
Στυλ ηγεσίας Πόλος Α Επιθετικότητα Οξυθυμία Ευερεθιστικότητα Μπορεί να επηρεάζει καθοριστικά τη συμπεριφορά των παικτών του Πόλος Β Επιδεικνύεται, αλλά βοηθάει ουσιαστικά τους παίκτες του στον τεχνικό και στο διαπροσωπικό τομέα Χρησιμοποιεί το διάλογο
Αποδοτικότητα Α ή Β Ανάλογα με την περίσταση και ο Α και ο Β μπορούν να λειτουργήσουν αποδοτικά Ο τύπος Α είναι αποτελεσματικότερος εκεί που είναι αναγκαίος ο καθοδηγητής Ο τύπος Β λειτουργεί καλύτερα σε ατομικό απίπεδο σχέσεων Ο τύπος Α ίσως λειτουργεί καλύτερα στα ομαδικά αθλήματα, ενώ ο Β στα ατομικά
Χαρακτηριστικά καλών ηγετών Βασικά χαρακτηριστικά Ισχυρό υπερεγώ (Ευσυνειδησία) Δύναμη θέλησης Φιλοδοξία Συναισθηματική σταθερότητα Επιμονή Ριψοκινδυνότητα Άγχος Κυριαρχικότητα
Η αποτελεσματικότητα του ηγέτη, ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο δουλεύει
Μοντέλο Fiedler: Ενδεχομενικό Τα συστατικά του στοιχεία Η σχέση ηγέτη-καθοδηγούμενου Η δομή της δραστηριότητας Η θέση ισχύος του ηγέτη Προσωπικότητα του ηγέτη: ΛΠΣ
Εντοπισμός του ηγετικού στυλ (ΛΠΣ) Ηγέτης με προσανατολισμό στο έργο Ηγέτης με προσανατοισμό στις σχέσεις Νοιάζεται για την παραγωγικότητα 64 73 Καλή σχέση με συνεργάτες
Ηγεσία και περιβάλλον Προσανατ. στις ΣΧΕΣΕΙΣ Προσανατ. Στο ΕΡΓΟ καλή κακή κατηγορία Σχέση ηγέτημελών Δομή δραστηρ. Θέση ισχύος κατάσταση Ευνοϊκό Μέτριο Μη ευνοϊκό I II III IV V VI VII VIII Καλή Καλή Καλή Καλή Κακή Κακή Κακή Κακή Ψηλή Ψηλή Χαμηλή Χαμηλή Ψηλή Ψηλή Χαμηλή Χαμηλή Ισχ. Αδυν. Ισχ. Αδυν. Ισχ. Αδυν. Ισχ. Αδυν. Μεγάλος έλεγχος Μέτριος έλεγχος Μικρός έλεγχος
Αξιολόγηση Σημαντικότερη: Σχέσεις ηγέτη και μελών ομάδας και λιγότερο σημαντική η θέση ισχύος του ηγέτη Είναι, δηλαδή, πιο σημαντικό για την επιτυχία της ομάδας να υπάρχουν καλές σχέσεις ανάμεσα στον προπονητή και τους παίκτες, παρά να έχει δύναμη, λόγω θέσης, ο προπονητής
Η ωριμότητα της ομάδας και ο ηγέτης Αναλογίες Γονείς - παιδιά Ηγέτες - αθλητές
Ωριμότητα ομάδας και στυλ ηγεσίας
Μοντέλο
ΤΟ ΠΟΛΥΔΙΑΣΤΑΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΗΓΕΣΙΑΣ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ
Ο ηγέτης και οι ανάγκες των παικτών Μοντέλο αλληλεπίδρασης Ανάγκες του προπονητή Ανάγκες των παικτών Ιδιαιτερότητες του περιβάλλοντος Ταιριαστοί συνδυασμοί προπονητών - παικτών
Βασικές ανάγκες Οι άνθρωποι έχουν 3 βασικές διαπροσωπικές ανάγκες να ικανοποιήσουν στις κοινωνικές τους σχέσεις Οι ανάγκες αυτές είναι αμφίδρομες και αναπαριστούν τη συμπεριφορά προς άλλους και τη συμπεριφορά που το άτομο περιμένει από τους άλλους
Βασικές ανάγκες Έλεγχος (Control) Πόση ανάγκη έχει κάποιος να ελέγχει και να κυριαρχεί Συνύπαρξη Ο βαθμός στον οποίο το άτομο αποζητάει κοινωνικές σχέσεις, κοινά ενδιαφέροντα με άλλους, κλπ Συναίσθημα Η ανάγκη να εκφράσει ή δεχθεί κάποιος στοργή, αγάπη, αποδοχή, κλπ
Οι προσδοκίες του προπονητή Φαινόμενο του Πυγμαλίωνα Οι προσδοκίες του προπονητή για τις ικανότητες των αθλητών τους, συχνά τους οδηγούν να αποδώσουν σύμφωνα με τις προσδοκίες του.
Αιτίες αρνητικών προσδοκιών Η αμυντική στάση που υιοθετούν οι προπονητές απένταντι στην αποτυχία των αθλητών και στα δυσάρεστα γεγονότα που πιθανόν να συμβούν κατά τη διάρκεια της καθοδήγησης Διδάσκουν σε «ομάδες» ή σε στερεότυπα αθλητών και όχι σε άτομα που διαφέρουν μεταξύ τους. Η διδασκαλία είναι μια εγωϊστική διαδικασία. Κάθε επιτυχία ή αποτυχία των αθλητών αντανακλά την ικανότητα του προπονητή
Τι διαμορφώνει τις προσδοκίες των προπονητών για τους αθλητές Η φυσική ελκυστικότητα Οι περιπτώσεις όπου υπάρχουν μειονεξίες Το αυτοσυναίσθημά του Η υπάρχουσα επιδεξιότητα των αθλητών
Ποτέ μην επικρίνεις έναν αθλητή σου, πριν φτάσει στο σημείο να είναι σίγουρος ότι πιστεύεις στις δυνατότητές του. J. Robinson, προπονητής
Το στυλ ηγεσίας Στις οργανωμένες ομάδες απαιτούνται 2 προπονητικοί ρόλοι Αυτός που ασχολείται κυρίως με τα τεχνικά θέματα (ενόργανος ρόλος) Αυτός που ασχολείται με τις σχέσεις των μελών της ομάδας και το ηθικό της (εκφραστικός ρόλος) Δύσκολο για ένα και το αυτό πρόσωπο να εκτελεί και τους δύο ρόλους, γιατί, συχνά, συγκρούονται μεταξύ τους.
Αιτίες Εξουσιαστικές τάσεις των προπονητών Οι προπονητές θεωρούν τους εαυτούς τους ηγέτες Αισθάνονται την ανάγκη να εξουσιάζουν άλλους και ασχολούνται με την προπονητική ΑΚΡΙΒΩΣ για να ικανοποιήσουν αυτήν τους την ανάγκη Στα υψηλά επίπεδα απόδοσης ο προπονητής πρέπει, ως ένα σημείο, να λειτουργήσει αυταρχικά, για να αυξήσει την πειθαρχία της ομάδας Μερικοί αθλητές συνηθισμένοι από τον τρόπο ανατροφής τους, επιθυμούν οι προπονητές τους να είναι αυστηροί και κυριαρχικοί
Τι κάνουν στην πράξη οι προπονητές
Κατηγορίες προπονητικών συμπεριφορών Προπόνηση: προσπάθεια να παρακινηθούν οι παίκτες να προπονηθούν σκληρά και να νικήσουν Εισαγωγή: Επίλυση προβλημάτων και εισαγωγή σε νέες μεθόδους Διαπροσωπικές λειτουργίες: Συνεργασία της ομάδας, συνοχή κλπ Κοινωνική: Κοινωνικό περιβάλλον Εκπροσώπηση: Τύπος, οπαδοί, κλπ Οργανωμένη επικοινωνία: Οργάνωση προσπαθειών επικοινωνίας Αναγνώριση: Ανατροφοδότηση προς τους παίκτες της ομάδας Γενική έξαψη: Να παρακινήσει τους συντελεστές της ομάδας και τους παίκτες
Τι κάνει ο προπονητής Wooden στην προπόνηση Τεχνικές Οδηγίες Τι και πώς να γίνει κάτι Προτροπές Φράσεις ενεργοποίησης, έμφαση σε προηγούμενα Θετική επίδειξη Επίδειξη εκτέλεσης μιας άσκησης Έπαινος Κομπλιμέντα, ενθάρρυνση Κατσάδιασμα Προφορική επίδειξη δυσφορίας Μη φραστική ενίσχυση Χαμόγελα, χειρονομίες, αστεία Συνδυασμός κατσάδας και επανάληψη οδηγίας Αποδοκιμασία συμπεριφορών Άλλο Συμπεριφορές που δεν κατατάσσονται στα παραπάνω
Προβλήματα του ηγέτη στον αθλητισμό
Μέτρηση της ηγεσίας στον αθλητισμό Καταγραφή συμπεριφοράς προπονητή Αντιλήψεις παικτών και προπονητών για συμπεριφορά προπονητών Πολυδιάστατα μοντέλα Κανονιστικά Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων από Προπονητές
Μέτρηση της ηγεσίας στον αθλητισμό Καταγραφή συμπεριφοράς προπονητή Coaching Behavior Assessment System (CBAS). Smith, Smoll & Hunt (1972). 12 διαστάσεις (αντιδράσεις, αυθόρμητες)
Μέτρηση της ηγεσίας στον αθλητισμό Αντιλήψεις παικτών και προπονητών για συμπεριφορά προπονητών Χρήση του CBAS
Μέτρηση της ηγεσίας στον αθλητισμό Πολυδιάστατα μοντέλα Leadership scale for Sports (LSS) (Chelladurai, 1978, 1993, Chelladurai & Carron, 1978). 5 διαστάσεις (προπόνηση και καθοδήγηση, δημοκρατική συμπεριφορά, αυταρχική συμπεριφορά, κοινωνική υποστήριξη, θετική επανατροφοδότηση)
Μέτρηση της ηγεσίας στον αθλητισμό Κανονιστικά Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων από Προπονητές Αυταρχικός (Ι, ΙΙ), Συμβουλευτικός (Ι, ΙΙ) και Ομαδικός Διλημματικές καταστάσεις και αξιολόγηση βάσει του πώς και ποιος τελικά λαμβάνει τις αποφάσεις.
Ηγεσία και παρακίνηση ομάδας Νάσαι παρακινημένος ο ίδιος. Αν δεν είσαι πλήρως αφοσιωμένος και ενθουσιώδης, πώς περιμένεις νάναι οι άλλοι; Διάλεξε ανθρώπους που είναι πολύ παρακινημένοι. Δεν είναι εύκολο να παρακινήσεις όσους δεν είναι ήδη. Διάλεξε αυτούς που έχουν εσωτερικά υψηλά κίνητρα. Ορισε ρεαλιστικούς και προκλητικούς στόχους Όσο καλύτερη η ομάδα κα τα μέλη της, τόσο περισσότερο θα ανταποκριθούν στους υψηλούς στόχους. Θυμήσου ότι η πρόοδος καθαυτή παρακινεί. Αν δεν δίνεις ανατροφοδότηση στους ανθρώπους σου για το πώς τα πάνε, σύντομα θα τους αποπαρακινήσεις. Δώσε κίνητρα με δικαιοσύνη Παρακινείς όλη την ομάδα ή ατομικά; Σε κάθε περίπτωση αν δίνεις την εντύπωση της αδικίας στα κίνητρα, θα υπονομεύσεις το ηθικό. Αναγνώρισε. Δεν κοστίζει τίποτα, αλλά η αναγνώριση με βάση την απόδοση, είναι το οξυγόνο της ανθρώπινης ψυχής.
Ηγέτες και μη ηγέτες Ηγέτης Ανετος με τους ανθρώπους Δίκαιος Καλός ακροατής Συχνά παίρνει τη ευθύνη Απλοποιεί (κάνει τα πράγματα να φαίνονται εύκολα) Η ομάδα προέχει Μη άνετος Μη ηγέτης Δίκαιος με τους καλούς, εκμεταλλεύεται τους υπόλοιπους Καλός ομιλητής Ψάχνει για αποδιοπομπαίους τράγους Περιπλέκει (κάνει τα πράγματα να φαίνονται δύσκολα) Ο εαυτός προέχει
Ποτέ μη δίνεις οδηγίες στο πλήθος. Αραβική παροιμία
Οι άνθρωποι δε νοιάζονται για αυτά που γνωρίζεις, μέχρι να γνωρίσουν ότι νοιάζεσαι. Ανώνυμος
Πριν ξεκινήσεις για το ταξίδι της εκδίκησης, σκάψε δυο λάκκους. Κομφούκιος
Καλοχαιρέτα τους πεζούς, όταν καβαλικεύεις, γιατί μπροστά σου θα τους βρεις, όταν θα ξεπεζεύεις. Κρητική παροιμία